L'Avventura Del Cinematografo. Seconda Parte

7/23/2019 L'Avventura Del Cinematografo. Seconda Parte

http://slidepdf.com/reader/full/lavventura-del-cinematografo-seconda-parte 1/60

PARTE SECONDA

LA SVOLTA DELLA MODERNITÀ DAL CINEMA-NARRAZIONE AL CINEMA DELLO SGUARDO

10. Neorealismo la ro!!"ra #ei $o#i$i

Neorealismo

sconvolgimento visivo: evento inevitabileDo%o la &"erra 'as$e "'a '"o(a %er$e)io'e #el mo'#o'arra)io'e #i(e'!a *re!!olosa+ $o'*"sa ei'$er!a

- Errori #i s!ile si mol!i%li$a'o*re!!a e ma'$a')a #i me))i+ !a'!e $ose "r&e'!i #a #ire

Ci'ema %i, es%ressi(o e me'o ra**i'a!o%ie'o #i se'!ime'!i e #i i#ee '"o(e

Narra)io'e 'o' sar aa'#o'a!a!ras*orma!a e rielaora!a

Uno sconvolgimento visivoPi, &ra'#e s$"ola'eorealismo i!alia'o

Mol!i re&is!i #i #i(ersi %aesi si a%%ella'o $o'!i'"ame'!e a re&is!i #el 'eorealismo $ome Rossellini e

Zavattini

Ameri$aZavattini %a#re #ella s$"ola #el realismo ma&i$o

I'*l"e')e a'$/e i' T"r$/ia e 'ei %aesi arai+ I'#ia+ Ci'a e Gre$ia

Cer!a #i**i$ol! a #e*i'ire il 'eorealismoi'!er%re!a)io'i mol!o #i(er&e'!i e a##iri!!"ra $o'!ras!a'!i

- Ri(ol")io'e %" essere i'#i$a!a $ome "'o s$o'(ol&ime'!o (isi(o ma $osa si&'i*i$a

Il cinema italiano degli anni trenta

S!orio&ra*ia re$e'!e&ra' %ar!e #ella ri(ol")io'e 'eorealis!a %re%ara!a i' I!alia &i %rima #ella &"erraa''i 230

Mi'is!ro #ella $"l!"ra *as$is!a+ Giuseppe Bottaila'$ia!o la ri(is!a 2Prima!o4 'el 1560 #o(e$ollaora(a'o i'!elle!!"ali #i (arie !e'#e')e $/e /a''o $o'!i'"ame'!e %ro%os!o #i sm"o(ere la mor!a&ora #ella $"l!"ra i!alia'a

Ci'ema!o&ra*ia *as$is!aaa'#o'a(a'o le s!orie realis!i$/e amie'!a!e *ra &e'!e %o(era

Pro%o'e(a s!orie #i e(asio'e ma a'$/e 7"i emer&e(a la #i**ere')a *ra real! e imma&i'a)io'e

Il re&ime a(e(a &ra'#i i'(es!ime'!i %er la ri$os!r")io'e #ell4i'#"s!ria $i'ema!o&ra*i$a $rolla!a 'el 1581

Ci'e$i!!*o'#a!a 'el 1539 $e'!ro #i %ro#")io'e $i'ema!o&ra*i$o %i, a!!re))a!o #i E"ro%a

Ce'!ro S%erime'!ale #i Ci'ema!o&ra*ia'a!o i'sieme $o' Ci'e$i!! e #ire!!o #a Luigi Chiarini

%"li$a(a la ri(is!a 2:ia'$o ; Nero4 e a(e(a i'se&'a'!i #i (alore e"ro%eoSos!e'e(a'o "' $o'$e!!o mol!o al!o #i $i'ema $ome ar!e

1538'as$i!a #ella Mos!ra #el Ci'ema #i Ve'e)ia (e!ri'a %i, im%or!a'!e 'el mo'#o

C/iari se&'i #4i'!eresse %er "' $i'ema #i(erso ris%e!!o a 7"ello 'arra!i(o-$ommer$iale

Gra'#e *erme'!o #ella $"l!"ra $i'ema!o&ra*i$ai'!or'o alla ri(is!a 2Ci'ema4 'a!a 'el 153< e #ire!!a%er al$"'i a''i #a Vittorio Mussolini



- T"!!i &li i'!elle!!"ali $/e $ollaora(a'o #is$"!e(a'o i'!or'o a "' %ro&e!!o e a "'a %arola2realismo4!"!!i i'!e'#e(a'o $ose mol!o #i(erse

o Ri!or'o a Verga*are #el $i'ema "'a (era =ar!e ri(ol")io'aria+ is%ira!a a "'a "ma'i!$/e so**re e s%era>

o Is%ira)io'e s"i mo#elli #ei maes!ri r"ssi+ Ejzenstejn e Pudovin

o Se&"ire i maes!ri *ra'$esi Carn! e Renoir

o Se&"ire i #o$"me'!ari semi-'arra!i(i ameri$a'i #e#i$a!i al la(oro "ma'oAmeri$a &i %rima #ella &ra'#e #e%ressio'eal$"'i *o!o&ra*i a(e(a'o a**ro'!a!o la real! #el #e&ra#o+#el la(oro e #ella #iso$$"%a)io'e

Ci'ema #i &"erra%ro%orre "'a (era s(ol!a '"o(a (isio'e #ella (i!a e #ella &"erra+ lo'!a'a #a o&'i*a$ile !rio'*alismo

?ilm #el $oma'#a'!e #i mari'a "rancesco #e Ro$ertiss!orie #i sol#a!i $om"'i+ #i sem%li$imari'aisol#a!i se')a &loria e' #i(ersi #ai s"%er"omi'i ameri$a'i

?ilm =Il pilota ritorna>+ Roselliniim%ie&a %i, #ella me! #el !em%o a #es$ri(ere le %ere&ri'a)io'i #ei%ro*"&/i i' Gre$ia e Ala'ia

?ilm i!alia'i #i &"erra 'o' %arla'o #i (i!!oria+ ma #i "'a &"erra #"ra e i'&ra!alo'!a'a #al e%o$a!rio'*ale #el $i'ema $lassi$o

No' si $ri!i$a il re&ime e la s"a %oli!i$aim%ossiile

Sol#a!i i!alia'i "omi'i $/e 'o' /a''o al!ra s%era')a se 'o' 7"ella #i !ro'are a $asa+ res%irare "' %o$o#i %a$e+ e a$$e!!a'o la &"erra $ome "' male 'e$essario

- Os!a$oli %er 7"es!o realismoi#eolo&ia #el re&ime

Ci'ema !ro%%o im%or!a'!e $ome s!r"me'!o #i $o'!rollo so$iale

G"erra%ri'$i%ale ma!ri$e #el 'eorealismo mo(ime'!o 'o' $o'si#era!o es$l"si(ame'!e i!alia'o

Dime'sio'e e"ro%ea + *orse mo'#iale ri&"ar#a !"!!i i %aesi i' $"i la &"erra /a %or!a!o la s"a

#e(as!a)io'e

Nel $i'ema i!alia'o 'as$e #o%o la &"erra "'a '"o(a ma'iera #i &"ar#are

- Ci so'o a'$ora mol!i s!ereo!i%i e mo#elli #el $i'ema 'arra!i(o $lassi$o @"o'i-$a!!i(i+ (i!!ime-$ar'e*i$i

No(i! ma'iera #i *ilmare&ra'#e $amiame'!o 'ella *orma #ell4e'"'$ia)io'e @a!!o e mo#o #ira$$o'!are le s!orie

Il cambiamento nella forma della narrazione

Ul!ima *ase #ella &"erraallea!i sal&o'o #alla Si$ilia al 'or#$o'*"sio'e e $aos i'(a#o'oim%ro((isame'!e %er al$"'i mesi l4I!alia si ri*le!!o'o 'el $i'ema

?ilm #ella re(e s!a&io'e 'eorealis!a @156B-156 $o'!e'&o'o !"!!i 7"al$osa #i '"o(o

- No' ri&"ar#a sol!a'!o i $o'!e'"!iri&"ar#a so%ra!!"!!o le *ormeo Co#i$i #el $i'ema $lassi$o im%ro((isame'!e aa'#o'a!i

Mo'!a&&io !ra#i)io'ale+ i'7"a#ra!"ra or#i'a!a e %"li!a+ re$i!a)io'e $/iara e %re$isaass"r#o #i *ro'!eall4"r&e')a #i es%rimere le '"o(e $o'#i)io'i #el mo'#o



Co' il 'eorealismo"'i!-ase #el ra$$o'!o $i'ema!o&ra*i$o 'o' i'7"a#ra!"ra 'e mo'!a&&io ma il *a!!o+ l4e(e'!o r"!o+ a'$ora $o'*"so+ i'$er!o e $ao!i$o$i'e%resa rima'e a!!e'!a a osser(are$er$a'#o #i $a%ire 7"ello $/e a$$a#e

No(i! #el 'eorealismo $aos #ella real! 7"o!i#ia'a

Ve#ere 7"ello $/e a$$a#e e *arlo (e#ere allo s%e!!a!ore

Errori*o'#ame'!o #i "'a '"o(a es!e!i$a '"o(o ra%%or!o $o' lo s%e!!a!ore$i si i'#iri))a s%esso+$/iama'#olo #ire!!ame'!e i' $a"sa $o' la (o$e *"ori $am%o o $o' lo s&"ar#o i' ma$$/i'a

So((ersio'e #i 7"es!i $o#i$is!raor#i'ario ro(es$iame'!o 'ella *orma 'arra!i(a

Ri'"'$ia ai (e$$/i mo#elli e la ri$er$a #i '"o(e *orme e '"o(e i#ee %er i'!er%re!are "' mo'#o!erriilme'!e #i(erso+ %ro((isoria ri'"'$ia alla *orma

Ma'$a')a #i sol#i+ s!r"me'!i+ s!r"!!"re %ro#"!!i(e+ s!ileil 'eorealismo 'as$e #alle ro(i'e

Im%or!a'!e $ara!!eris!i$a #alla 7"ale 'as$er il $i'ema mo#er'oso&&e!!i(i! #ella $i'e%resa

- Ci'e%resa sem%re i' so&&e!!i(a+ $oi'(ol!a #e'!ro i *a!!i $/e mos!ra- S%esso 'o' sa #o(e &"ar#are+ i&'ora #a #o(e (e'&a il %eri$olo e lo s%e!!a!ore $o'#i(i#e 7"es!a

i'$er!e))a

S%e!!a!ore e 'arra!ore 'o' al %os!o #i Dio"&"ali a !"!!i &li al!ri "omi'i $/e si (e#o'o s"llo s$/ermo

A %ar!e 7"es!o i re&is!i #el 'eorealismo /a''o e' %o$o i' $om"'e

C"l!"ra+ i#ee+ %ro(e'ie')a+ s!ili+ i'!eresso/a''o %ro#o!!o i#ee #i $i'ema mol!o #i(erse

Rossellini

A l"i si a!!ri"is$e #i soli!o la 'as$i!a #el 'eorealismo $o' =Roma città aperta> 156B ra$$o'!a al$"'e(i$e'#e #ella *i'e #ella &"erra a Roma

Lo!!e *ra %ar!i&ia'i e *as$is!i+ !or!"re i'*li!!e ai %ar!i&ia'i+ "$$isio'e #i "'a &io(a'e #o''a 'el &ior'o #els"o ma!rimo'io+ *"$ila)io'e #i "' sa$er#o!e

Rossellini #i$e #el s"o *ilm $/e il *ilm #ella %a"ra

No(i! $aos e #isor#i'e #ella &"erra (e'&o'o !ras%os!i a li(ello #ella *orma e #ello s!ile #el *ilm

Errori+ *re!!a #el mo'!a&&io+ ellissi e sal!i im%ro((isi+ mo(ime'!i #ella $i'e%resa+ !ro%%o (elo$i+i'!re$$io !ro%%o ra%i#o #elle (arie s!orie

Mo#o #i ra$$o'!are *re!!oloso e im%a"ri!o$ome se il 'arra!ore s!esso *osse $o'!i'"ame'!e i' %eri$olo

Ci !rasme!!e la se'sa)io'e $/e all4im%ro((iso %ossa a$$a#ere 7"al$osa #i !erriile

Do%o =Roma $i!! a%er!a> Rossellini %rose&"e la s"a ri$er$a e $om%le!a la $osi##e!!a 2!rilo&ia #ella&"erra4 @=Paisà> 156< e =Germania anno zero> 156 $a!as!ro*e $ol!a i' !"!!e le s"e $o'se&"e')e

Ti!olo 2Pais4&ri#o #i *ra!ella')a #ei 'a%ole!a'i 7"a'#o si i'$o'!ra'o i' !erra s!ra'iera7"i la*ra!ella')a s$om%arsa e !"!!i so'o soli+ es!ra'ei

- I'$o'!ri ma'$a!i+ sa$ri*i$i i'"!iliorriili+ i' "' %aesa&&io #i ro(i'e- S!ile ro))o e i'*orme+ *re!!a #i #ire- Ta&lia le s$e'e %rima $/e *i'is$a l4a)io'elas$ia (e#ere solo 7"ello $/e as!a %er $a%ire

Errori so%ra!!"!!o 'ei ra$$or#i #i mo'!a&&io+ ellissi mol!o l"'&/e #i**i$ili #a $a%ire



A'$ora %i, !ra&i$omo'#o #i =Germania anno zero> !i!olo !ra!!o #al liro #el *iloso*o Edgar Morin:erli' a''Fe )Fro+ #o(e "' ami'o a((ele'a il %a#re i'(ali#o %er !o&liere "' %eso alla *ami&lia ri#o!!aalla *ame

No(i! ami'o $/e (a&a *ra le ro(i'e #i :erli'o+ rasa al s"olo #alla &"erra+ alla ri$er$a+ #i $io+%erso'e+ $om%a&'i #i &io$o+ la(oro o s%ie&a)io'i $/e ma'$a'o

Primo &ra'#e simolo #ell4"omo mo#er'o il ami'o $ammi'a sem%re a !es!a assa+ 'o' sa%%iamo mai7"ali %e'sieri !"ra'o la s"a %o(era me'!e

Per Rossellini il realismo so%ra!!"!!o ra%%or!o #i amore+ $"riosi! e ris%e!!o #ell4al!ro'o' %re!e'#e#i s%ie&are 'ie'!e

Essere realis!i 'o' si&'i*i$a i'!er%re!are+ ma solo osser(are+ &"ar#are

Di**ere')a *ra il $i'ema %rima #ella &"erra e 7"ello #o%o$i'ema 'eorealis!a mos!ra 'o' #imos!ra

- Co' Rossellini il sis!ema #ell4e'"'$ia)io'e $lassi$a e'!ra i' $risi

Il 'arra!ore 'o' %i, o''is$ie'!e"omo $om"'e e lo s%e!!a!ore 'o' %i, al $e'!ro #el mo'#o

ViscontiRealismo #i Visconti*isi$o

Cor%i+ "omi'i i' $ar'e e ossa+ se's"ali!+ (i!a$"%o e !ra&i$o

Primo *ilm =Ossessione> 1563emer&e %er la %rima (ol!a "'a real! #i so**ere')a e miseria

- S!oria #i #"e ama'!i $/e "$$i#o'o il mari!o #i lei %er (i(ere i'sieme e %oi se 'e a$$or&o'o #i'o' a(ere "' *"!"ro

O$$asio'e %er &"ar#are #"e esseri "ma'i $o' le loro $ol%e

?ilm 'oir 7"asi %oli)ies$ol"o&/i reali se')a s$e'o&ra*ia+ mo#o #el !"!!o '"o(o #i *ilmare &li a!!oris!a'#o a loro a##osso i' ma'iera ossessi(a+ se')a !r"$$o e !ra(ol!i #alla %assio'e se's"ale*ilm $ome*i'es!ra #i "' mo'#o *isi$o e se's"ale mai (is!o %rima

Do''e #i =Ossessione> e #i =Roma città aperta> %rime #o''e i' $ar'e e ossa #el $i'ema+ (ere+#isor#i'a!e+ i' so!!o(es!e+ s%or$/e

Il *ilm /a "' mo#ello mi!olo&i$oEschilo

Reali))a)io'e #el *ilm =La terra trema> 156ra$$o'!o !ra!!o #ai =Mala(o&lia> #i Verga

Coesis!e')a #i real! e mi!o%es$a!ori $/e $er$a'o #i mi&liorare la loro (i!a miseraile ra%%rese'!a'ose s!essi ma a'$/e l4e!er'a lo!!a #ell4"omo $o'!ro lo s*r"!!ame'!o+ la %o(er! e la *ame

Grossis!i%ro%rie!ari #i !"!!e le ar$/e+ *a''o la(orare a &ior'a!a i %o(eri %es$a!ori

2N!o'i $o'(i'$e la s"a *ami&lia a i%o!e$are la $asa %er $om%erare "'a ar$a e la(orare i' %ro%riola

ar$a (ie'e #is!r"!!a #a "'a !em%es!a

T"!!o a'#r %e&&io #i %rima e 2N!o'i sar $os!re!!o a !or'are a &ior'a!a #ai &rossis!i $/e lo #eri#o'o e si*a''o e**e #i l"i

?ilm &ira!o 'ella (era A$i Tre))a @amie'!a)io'e #el roma')o #i Verga

i'!erame'!e i'!er%re!a!o #a %o(eri %es$a!ori #el %os!ol4i'!ero %aese (ie'e !ras*orma!o i' "'!ea!ro"'o s!ile e "'a %o!e')a $/e ri$or#a la &ra'#e !ra#i)io'e me#ie(ale #elle sa$re ra%%rese'!a)io'i



Perso'a&&i %arla'o i' #iale!!o si$ilia'o#i#as$alia 2l4i!alia'o 'o' i' I!alia la li'&"a #ei %o(eri4

Co'#i)io'i #i la(oromo#i*i$a'o la *orma #ell4e'"'$ia)io'e

?ilmare i %es$a!ori $/e 'o' sa%e(a'o re$i!are i' mo#o %ro*essio'aleri'"'$iare al mo'!a&&io #ellei'7"a#ra!"re re(i e &irare o&'i s$e'a i' $o'!i'"i! se')a s!a$$/i+ #all4i'i)io alla *i'e

A**erma)io'e assol"!a #ella %resa #ire!!a so'ora+ #el %ia'o-se7"e')a e #ella %ro*o'#i! #i $am%oCamia a'$/e i !em%i #elle i'7"a#ra!"res!raor#i'ariame'!e l"'&/e $os!ri'&ere lo s%e!!a!ore a&"ar#are al #i l #ella s!oria

S"$$essi(o *ilm #i Visconti a**ro'!a "' !ema al!re!!a'!o im%or!a'!era%%or!o *ra real! eimma&i'a)io'e =Bellissima> 15B1

Des$ri(e $o' amare))a il mo'#o #el $i'ema $ome re&'o #elle ill"sio'i

S!oria #i Ma##ale'a Ce$$o'i @%nna Magnani $er$a #i i'serire la s"a ami'a 'el mo'#o #el $i'ema e%oi ri'"'$ia+ s$o%re'#o'e la *alsi! e la $r"#el!

Mo#ello&ra'#e o%era liri$a #ella !ra#i)io'e i!alia'a 2Elisir #4amore4 ra$$o'!a la s!oria #i "'

imo'i!ore e !r"**a!ore $/e (e'#e *il!ri #i *eli$i!+ il #o!!or D"l$amaraIl $i'ema il #o!!or D"l$amara #el mo'#o mo#er'o+ $/e (e'#e so&'i i' $amio #i (i!e "ma'e

Zavattini e De Sica

Ter)o *ilm 'eorealis!a #i Visconti$ollaora)io'e #i "' al!ro #ei &ra'#i %a#ri #el 'eorealismo e #el$i'ema i!alia'o #el #o%o&"erra Cesare Zavattini

A l"i si #e(o'o le !eorie %i, i''o(a!i(e+ le s$e'e&&ia!"re %i, a"#a$i+ le i#ee %i, es!reme

Pa#re #ella !eoria #el 2%e#i'ame'!o #el %erso'a&&io4'e$essi! #i *are irrom%ere 'ello s%e!!a$olo'o(a'!a mi'"!i #ella (i!a #i "' "omo

I ma&&iori s"$$essi #ella s"a %oe!i$a so'o le&a!i al s"o ra%%or!o $o' Vittorio #e &icala loro$ollaora)io'e es%lo#e i' 7"a!!ro &ra'#i $a%ola(ori

=Sciuscià> 156<a%%assio'a!a s!oria #i #"e ra&a))i l"s!ras$ar%e #i s!ra#a a Roma $/e '"!ro'o "'so&'o %i, &ra'#e #i loro+ $om%erarsi "' $a(allo e &alo%%are $o' l"i %er il mo'#o

Pi, &ra'#e $a%ola(oro =Ladri di biciclette> 156%or!a s"lla s$e'a #"e *i&"re i'#ime'!i$ailil4o%eraio A'!o'io Ri$$i e il *i&liole!!o :r"'o @#"e a!!ori 'o' %ro*essio'is!i. Dis%era!a ri$er$a #ellai$i$le!!a r"a!a+ %er$orro'o e s$o%ro'o la Roma #el #o%o&"erra+ "' *ormi$aio #i esseri miseraili $/e#is%era!ame'!e lo!!a'o %er la so%ra((i(e')a

H"ar!iere #ella %eri*eria roma'aim%ie&a!o #el Com"'e s!a %or!a'#o al$"'e o**er!e #i la(oro ai#iso$$"%a!i+ la $i'e%resa lo se&"e me'!re mol!i "omi'i &li si a**olla'o i'!or'oisola "'o A'!o'io Ri$$i+

$4 "' la(oro %er A'!o'io a!!a$$are i ma'i*es!i s"i m"ri #elle $ase+ o$$orre "'a i$i$le!!aLa &io(a'e mo&lie %or!a le le')"ola al a'$o #ei %e&'i %er ris$a!!are la i$ile!!a

A# A'!o'io (ie'e r"a!a la i$i %ro%rio 7"a'#o s!a a!!a$$a'#o il %rimo ma'i*es!ola &ior'a!as"$$essi(a sar i'!erame'!e #e#i$a!a alla ri$er$a #ella i$ile!!a

A'!o'io e il *i&liole!!o :r"'o @ a''i $/e la(ora $ome &ar)o'e %resso "' #is!ri"!ore #i e')i'a+s$o%rira''o "'a Roma s$o'os$i"!a+ #i %e))e'!i e miserailii'*i'e !ro(era''o il la#ro $/e %er i'$o'#i)io'i %e&&iori #i loro



Il (ia&&io #i A'!o'io e #i :r"'o "' (ia&&io simoli$o $/e li $o'#"$e a s$o%rire "' mo'#o i&'o!o al$i'ema

La i$i$le!!asimolo #ella (i!a s!essa+ r"a!a ai #"e %erso'a&&i

Errori #i mo'!a&&io e #i messa i' s$e'a+ im%re$isio'i #i mo'!a&&io #o("!i alla s$arsi! #el ma!eriale&ira!os(ela'o "' $i'ema %o(ero 7"asi %i, #ei s"oi %erso'a&&i ma ri$$o #i "ma'i! $ome mai il $i'ema

era s!a!o

Cr"#eli %a'orami$/e s"i l"o&/i reali e s"lla &e'!e $om"'e s(ela'o "' o$$/io %ro*o'#o e !ra&i$o%ar!e#al realismo %i, $r"#o %er arri(are alle &ra'#i me!a*ore

?are #i 7"ella Roma so**ere'!e e aa'#o'a!a il simolo #el mo'#o e #i !"!!i i %aesi #ereli!!i #ella!erra

Tre a''i #o%o la $ollaora)io'e $o'!i'"a $o' =Miracolo a Milano> 15B1s!oria #ei %o(eri ara$$a!i#ella $i!! #i(e'!a a'$or %i, $r"#ele &ra)ie allo s!ile #ella *iaa e al *i'ale amaro i' $"i i %o(eri (ola'o(ia s"lle s$o%es$e'a $i!a!a i'*i'i!e (ol!e 'ella s!oria #el $i'ema

Ul!imo $a%ola(oro #ella $o%%ia #e &ica-Zavattini =Umberto D> 15B8 !ris!e #eri(a #i "' %e'sio'a!o

se')a $asa e se')a *ami&lia+ #is%era)io'e sile')iosa #elle ra&a))e ma#ri+ s7"allore #elle $amere 'ella%o(er! #o%o "'a (i!a aas!a')a #e$orosa+ %ersi'o la soli!"#i'e #ei $a'i

I' 7"es!i !re *ilm so'o so%ra!!"!!o le $i!! $/e emer&o'o s"lla s$e'a #el $i'ema+ Mila'o e Roma+ $o' laloro &ra'#e))a e la loro miseria

Il senso del tragico come elemento comune

Dime'sio'e $i'ema!o&ra*i$a $/e a$$"m"'a 7"es!i !re &ra'#i a"!orise'so !ra&i$o #ella real!$o'!ras!a ra#i$alme'!e $o' l4o!!imismo #el $i'ema 'arra!i(o $lassi$o

Die!ro le s!orie a!!"alia'$/e s!orie "'i(ersali+ a'!i$/issime

=Roma città aperta> rielaora il mi!o #ell4Ilia#e $i!! asse#ia!a se')a %a$e

=Ladri di biciclette> (ia&&io reale ma a'$/e simoli$o alla ri$er$a #i "' Graal+ a'$/e (ia&&ioall4i'*er'o+ Di(i'a Comme#ia mo#er'a $/e s$o%re i #a''a!i #el mo'#o $o'!em%ora'eo

=Paisà> l"'&a O#issea se')a me!a+ %oi$/F la $asa @I!alia #is!r"!!a

=La terra trema> %er #i$/iara)io'e #el re&is!a (ia&&io omeri$o+ Ilia#e mo#er'a

T"!!i i %erso'a&&i #el 'eorealismo so'o reali ma allo s!esso !em%o *or!eme'!e simoli$i

Rossellini $rollo #ell4i'!era so$ie!+ $o' le s"e i#eolo&ie+ le s"e !ra#i)io'i e i s"oi %ro&e!!i

Visconti %i, !ra&i$o+ as%e!!o %i, $lassi$o. Co'#a''a #ell4"omo a "' e!er'o #es!i'o #i s$o'*i!!a

Zavattini il !ra&i$o 'el ra%%or!o *ra l4"omo e 7"ell4i'*er'o $/e il mo'#o

Gli altri

Al!ro maes!ro #el 'eorealismo %rese'!e $ome $ri!i$o *i' #alle ori&i'iGiuseppe #e &antis r"olomi'ore ris%e!!o ai !re maes!ro+ ma il s"o i'!eresse %er la $o'!ami'a)io'e #ei &e'eri $lassi$i $rea "''"o(o realismo $/e a(r mol!o se&"i!o i' *"!"ro.

N"o(e !e$'i$/e #i "so #ella $i'e%resaa%re mol!e %ros%e!!i(e mo#er'e

Gra'#e me#ia!ore *ra l4a(a'&"ar#ia 'eorealis!a e la !ra#i)io'e #ei &e'eri 'arra!i(i



=Caccia traica> 156 e =Riso amaro> 1565

D"e s!orie 7"asi-&a'&s!er amie'!a!e *ra i $o'!a#i'i #ella %ia'"ra %a#a'a e *ra le #o''e $/e la(ora'oalla ra$$ol!a #el riso

I'!re$$io sa%ie'!e #elle mo#e ameri$a'e $o' la #es$ri)io'e #el la(oro e #ella *a!i$a

- Prima &ra'#e $o'!ami'a)io'e #i realismo e 'arra)io'e $lassi$aSo%ra!!"!!o i mo(ime'!i #ella $i'e%resaa"!ore #i s!ile ori&i'ale

Par!o'o s%esso #all4al!o+ #a &ra'#i (isio'i #i i'sieme %er arri(are a #e!!a&li o+ (i$e(ersa+ #a #e!!a&li %erarri(are all4i'siememo(ime'!i #i sem%li$e #es$ri)io'e e osser(a)io'e 'o' /a''o *"')io'e 'arra!i(a

Al ri''o(ame'!o #ei &e'eri la(ora'o a'$/e Lattuada e Germi

- R"olo *o'#ame'!ale 'el ri''o(ame'!o #el &e'ere %ri'$i%e la $omme#ia

Rossellini oltre il neorealismo

Re&is!a $/e a(r la *or)a e l4i'!elli&e')a #i s(il"%%are *i'o i' *o'#o 7"es!a &ra'#e s(ol!aarri(are a "'$i'ema #i s&"ar#o e #i ri*lessio'e+ $i'ema so&&e!!i(o e o&&e!!i(oRossellini

Gra'#e s"$$esso #el *ilm =Roma $i!! a%er!a> #i(a /ollJoo#ia'a 'ngrid Bergman &li %ro%ose #ila(orare $o' l"i

Rossellini la *e$e (e'ire i' E"ro%a+ s4i''amoro+ la s%os+ ma *e$e a %e))i s%ie!a!ame'!e la#i(ari!ro(are so!!o i !r"$$/i e &li e**e!!i s%e$iali la #o''a (era e a"!e'!i$a

Dis!r"!!o lo s!ar ss!emRossellini &ira(a 7"asi se')a $o%io'e+ se')a s$e'e&&ia!"ra'o' $i'emaim%ro((isa!o

- I#ee mol!o $/iare #el re&is!a+ mol!a *or)a$reare si!"a)io'i+ mome'!i+ s!a!i #4a'imo+ %rolemi*ra %erso'e i' $ar'e e ossama'o(rare la real! #al (i(o

Ri$er$a e s$a(o %er *ar emer&ere la #o''a so!!o l4a%%ara!o #i(is!i$o so'o %ro&ressi(i7"a!!ro *ilm

=Stromboli> 1565&io(a'e s!ra'iera ella+ $ol!a e ra**i'a!a $/e %re$i%i!a a $a"sa #ella &"erra i' "'mo'#o $om%le!ame'!e es!ra'eo+ ro))o+ ar$ai$o e %rimi!i(o isola #i S!romoliai!a!a solo #a %o(eri%es$a!ori %ie'i #i %re&i"#i)i $o'!ro le #o''e. Do''e s!a''o $/i"se i' $asa e as%e!!a'o $/e arri(i'o imari!i. La s!ra'iera (ie'e s$o'(ol!a #alla si!"a)io'e me'!re s$a%%a (ie'e sor%resa #alla elle))a #el$r"#ele %aesa&&io e $/ie#e a Dio il $ora&&io #i (i(ere

=!uropa "#$> 15B1Ra$$o'!a la ma!"ra)io'e #i "'a &io(a'e si&'ora or&/ese+ $/e (i(e *ra *es!e eri$e(ime'!i+ 7"a'#o im%ro((isame'!e il s"o ami'o #i o!!o a''i+ !ras$"ra!o #a !"!!i+ m"ore $a#e'#o#alle s$ale. H"es!o e(e'!o s$a!e'a i' lei "'a %er#i!a #i i#e'!i! e "'a ri$er$a+ (ia&&io alla s$o%er!a

#e&li al!ri. Verr ri'$/i"sa i' "'a $li'i$a %si$/ia!ri$a %er$/F 'ea'$/e l4o!!"so mari!o ri"s$ir a $a%irla=%iaio in Italia> 15B6(ero e %ro%rio ma'i*es!o #el $i'ema mo#er'o+ '"o(a ma'iera #i ra$$o'!aree #i &"ar#are

=La paura> 15B6me'o si&'i*i$a!i(o a'$/e se al!re!!a'!o #ramma!i$o. Gira!o i' A"s!ria+rielaora)io'e #i "' ra$$o'!o #i &te(an Z)eig. U' e'!omolo&o+ sa%e'#osi !ra#i!o+ *a ri$a!!are la mo&liee s!"#ia le s"e rea)io'i $ome *a $o' &li a'imali i' laora!orio.

?ilm s"lla $r"#el! #ello s&"ar#o e s"ll4im%or!a')a #el $i'ema $ome s!r"me'!o #i $o'os$e')a #ell4"omo



Tras$i'a!o #a 7"es!o #esi#erio #i $o'os$e')aRossellini a'#r i' I'#ia #a #o(e ri!or'er $o' "' al!ro*ilm s!raor#i'ariame'!e sem%li$e e %ro*o'#o @=India> 15B5

&%iaio in Italia' ( $)#*

Riass"me e %er*e)io'a il la(oro #i Rossellini

Ri$er$a #ell4"ma'i! e #ella *emmi'ili! a"!e'!i$a- Co'*ro'!o *ra mo'#o mo#er'o+ i'#"s!riale+ ri$$o ma s%iri!"alme'!e ari#o e mor!o e 7"ello

ar$ai$o+ me#i!erra'eo+ %o(ero ma %ie'o #i "ma'i! e #i s%iri!"ali!

D"e $o'i"&i i'&lesi+ AleK e a!/eri'e o$e (i$i'i a se%ararsi %er$/F il loro ma!rimo'io *alli!o+(e'&o'o i' I!alia+ ri$$/i+ or&o&liosi e si$"ri

Mo'#o 'a%ole!a'o !rao$$a'!e #i %o(era &e'!e+ a**a''a!a+ miseraile+ ma %ie'a #i $ora&&io e #iamores$o'(ol&o'o !"!!e le $er!e))e #ella $o%%ia

S!raor#i'aria ri$$/e))a $"l!"rale #el mo'#o me#i!erra'eo li s$o'(ol&e

A'!i$/i e mo#er'i res%ira'o a'$ora "'o a$$a'!o all4al!ro

Im%or!a'!e ri*erime'!o le!!erario*amoso ra$$o'!o #ello s$ri!!ore irla'#ese *ames *o+ce+ =I mor!i> i'$i il %ro!a&o'is!a Gariel+ al !ermi'e #i "'a l"'&a 'o!!e #i *es!a+ s$o%re 7"a'!a im%or!a')a aia'o imor!i 'ella (i!a #i $ias$"'o #i 'oi. Come Gariel+ a'$/e AleK e a!/eri'e si re'#o'o $o'!o #ella&ra'#e))a e #ell4imme'si! #el %assa!o

Il *ilm s$o'(ol&e a'$/e i mo#elli 'arra!i(i7"asi "' #o$"me'!ario+ (isi!a &"i#a!a ai !esori #ella $"l!"rame#i!erra'ea

- Visi!a #i a!/eri'e al M"seo Na)io'ale #i Na%oli

Pom%ei $o' i $or%i $aro'i))a!i #ei #"e ama'!i $/e riemer&o'o #alle $e'ere a'$ora ara$$ia!i la %i,&ra'#e esor!a)io'e alla re(i! #ella (i!a e alla %o$/e))a #ell4"omo

La $i'e%resa se&"e sem%re #a (i$i'o a!/eri'e+ &"ar#a le s!a!"e+ le %erso'e+ i %aesa&&i $o' &li o$$/i

#ella s!ra'iera$o'!i'"a mes$ola')a #i o&&e!!i(i! e so&&e!!i(i!

Rossellini $i $o'#"$e (ero "' %er$orso '"o(osiamo 'oi s%e!!a!ori a $os!r"ire il se'so #el *ilm

No' $i #i$e 'ie'!e+ $i i'(i!a sol!a'!o a &"ar#are

I' 7"es!i 7"a!!ro *ilm la %ro!a&o'is!a $amia e $a%is$e+ o im%ara a (e#ere %er la %rima (ol!a !a'!e$ose+ e il $i'ema im%ara $o' lei a &"ar#are

Mes$ola')a *ra 'arra)io'e e #o$"me'!ario+ *ra (isio'e #i l"o&/i e 'arra)io'e #i s!orie%ar!e(erame'!e '"o(a #el $i'ema la s!oria $o'sis!er #4ora i' %oi i' "' ra%%or!o *ra %erso'a&&io eamie'!e+ *ra %erso'a&&io e %aesa&&io

H"es!i *ilm s"s$i!aro'o &ra'#e %olemi$aCri!i$a i!alia'a li $o'#a''a(a $ome !ra#ime'!i #el'eorealismo e #el im%e&'o %oli!i$o

Cri!i$a *ra'$ese si a$$orse #ella &ra'#e 'o(i!. Bazin e i s"oi allie(i+ !ra i 7"ali ,ru((aut e Godard s$rissero %arole #i *"o$o %er #i*e'#erli

- Ammira(a'o il %ro*o'#o se'so #i "ma'i!+ il $ora&&io #i mos!rare "'a #i(a $/e %ia'&e+s%e!!i'a!a+ s%or$a+ o "' %aesa&&io $os '"o(o+ o "'a 'arra)io'e $os #es$ri!!i(a e #o$"me'!aria



11. Le '"o(e $orre'!i #el $i'ema mo#er'o il $i'ema il $i'ema

No"(elle (a&"e @'"o(a $orre'!e *ra'$eses$o'(ol&ime'!o 'arra!i(o e li'&"is!i$o

I'a"&"ra mol!i '"o(i mo#i #i ra$$o'!are+ allo'!a'a il $i'ema #ai i'ari $lassi$i e a%re '"o(e i'*i'i!e

%ossiili!Narra)io'e $om%le!ame'!e rielaora!a+ so((er!i!a+ rei'(e'!a!a'as$e il ra$$o'!o mo#er'o

Ve$$/ie a!!ra)io'iri%rese e ri(al"!a!e+ 'o' %i, $ome sem%li$e $"riosi! #i(e'!a'o le $/ia(i #i "'li'&"a&&io+ il $i'ema $/e $omi'$ia a %arlare #i se s!essome!ali'&"a&&io #a $"i 'as$e a'$/e "'a%oe!i$a #ell4errore e #ella !ras&ressio'e

I'sieme alla No"(elle (a&"e 'as$o'o 2'"o(i $orre'!i4 i' !"!!o il mo'#o

Una nuova generazione europea- 'l cinema diventa cultura

A''i 4B0%erio#o #i**i$ile %er il $i'ema e"ro%eo+ #e(e #i*e'#ersi #alla &ra'#e %o!e')a #i es%a'sio'e#el $i'ema ameri$a'o

P"li$o e"ro%eo (ie'e $o'7"is!a!o #ai #i(i e #a&li eroi #ello s$/ermo $lassi$o$er$a'o e(asio'e #alla(i!a e mo#elli #i $om%or!ame'!o

N"o(a &e'era)io'e 'a!a 'e&li a''i 430'o' so**er!o la &"erraI' !"!!i i %aesi e"ro%ei si a%ro'o &li ori))o'!i $"l!"rali

Il $i'ema #o(e(a essere "'o s!r"me'!o %er $om"'i$a e %er %e'sare#esi#erio #i "' $i'ema #i(erso

?ra'$ia+ Germa'ia+ I!alia+ Gra' :re!a&'a'as$o'o mo(ime'!i '"o(i

- Demolire i (e$$/i s!ereo!i%i 'arra!i(i- Ri$er$a #i ar&ome'!i %i, reali e a!!"ali- Il $i'ema aa'#o'a i !ea!ri %er a'#are all4aria a%er!a

Perso'a&&i e !emi %i, a!!"ali

- Pro#"!!ori %i, $ol!i+ me'o i'!eressa!i al #e'aro

Te$'olo&ia $o'!ri"is$e $o' la s"a ra%i#a e(ol")io'e'"o(e a%%are$$/ia!"re le&&ere *or'is$o'o "'&ra'#e ai"!o %ossiili! #i "' $i'ema me'o $os!oso+ %i, sri&a!i(o+ %i, (i$i'o alla real!

- Ci'e%rese a s%alla

- Lam%a#e %i, sem%li$i e %i, %o!e'!i

- Pelli$ole %i, se'siilia#a!!e a'$/e a&li i'!er'i reali

Si $er$a'o a'$/e '"o(i a!!orira%%rese'!are %erso'e e 'o' #i(i+ (isi i' $"i $ias$"'o %ossa i#e'!i*i$arsise')a essere "'a s$io$$a %aro#ia

Com%aio'o s"llo s$/ermo le $i!!+ le $ase+ le s!ra#e+ la &e'!e+ i &io(a'i

Primo e %i, rilla'!e #i !"!!i 7"es!i mo(ime'!i No"(elle (a&"e *ra'$ese

La critica come punto di partenza- La politica degli autori

No(i! $/e #is!i'&"e i &io(a'i re&is!i *ra'$esi #a 7"elli %re$e#e'!i $ri!i$a

- I'i)ia'o !"!!i #alla $ri!i$a $i'ema!o&ra*i$as$ri(o'o e $oma!!o'o %er "'a '"o(a i#ea #i$i'ema+ $i'ema $ome s$ri!!"ra+ me))o %er %e'sare e $om"'i$are

Es%ressio'e 2'o"(elle (a&"e4$o'ia!a 'el 15B9 #a "' se!!ima'ale *ra'$ese 2L4EK%ress4



- Gi %rima $4era'o s!a!e #i(erse %ro%os!e #i $amiame'!o

Gra'#e %ales!ra i' $"i 'as$o'o i '"o(i re&is!i e il '"o(o $i'ema "'a ri(is!a 2Ca/iers #" $i'Fma4*o'#a!a 'el 15B1

Prima &ra'#e ri(is!a $i'e*ilia mo#er'a

S$ri(o'o mol!i &io(a'i $res$i"!i 'ella Ci'e!e$a #i Pari&i @la Ci'Fma!/7"e

la %rima #el mo'#oH"es!i &io(a'i %er il loro *a'a!ismo ri$e(o'o il 'ome #i &io(a'i !"r$/iim%e&'a!i 'ello s!esso !em%o i'"'a #i*esa #el $i'ema ameri$a'o $lassi$o e a'$/e #el '"o(o $i'ema %o(ero 'a!o #al 'eorealismo

I' 'ome #i 7"es!i #"e &ra'#i mo#elli *a''o %e))i !"!!o il res!o$i'ema #i 7"ali! me#ia $/e$ara!!eri))a(a la %ro#")io'e e"ro%ea #i 7"e&li a''i

- Demolire le *i&"re %a!er'e e im%orre "' '"o(o !i%o #i s!ilema&&iore $o'sa%e(ole))a #elli'&"a&&io #elle imma&i'i

Pa#re e #ire!!ore #ella ri(is!a%ndr! Bazin se$o'#o l"i il $i'ema mo#er'o #e(e 2mos!rare 'o'#imos!rare4+ #e(e $io aa'#o'are le s!orie $o' "'a !esi %re#e*i'i!a %er osser(are le $ose e le%erso'e+ $o&liere l4ami&"i! #el reale

- No' esis!o'o 'F *alli!i 'F eroi"omi'i !"!!i #i(ersi $ias$"'o $o' la s"a %ar!e #i e'e e #i male

Pro*o'#i! #i $am%o e %ia'o-se7"e')as!r"me'!i #i 7"es!a '"o(a es!e!i$a si !ra!!a #i &"ar#are ilmo'#o $ome a%%are

- Ci'ema *e'ome'olo&i$o+ s&"ar#o #ell4"omo s"ll4"omo

Per 7"es!a '"o(a &e'era)io'e l4i#ea #i a"!ore *o'#ame'!alese')a a"!ore 'o' $4 $i'ema

- Poli!i$a #e&li a"!ori 'as$e #all4i#ea $/e o&'i (ero maes!ro sa im%orre alla %ro%ria o%era "'os!ile *or!e e %erso'ale

Ri(al"!a)io'e #i %erso'ali! $ome "ord+ .a)s+ .itchcoc o #e&li a"!ori e"ro%ei emi&ra!i i' USA $omeLang e Lu$itisch o mol!i al!ri $ome Ra+ e /azan

Tre &ra'#i maes!ri e"ro%ei Renoir+ Vigo e so%ra!!"!!o Rossellini

Vigo"'i*i$a real! e %oesia

Renoir&ra'#e a!!e')io'e (erso la (i!a+ la se's"ali!+ i %aesa&&i e &li s%a)i #o(e ai!a l4"omo

Rossellini#is!r"&&e i #i(i e s$o%re "omi'i e #o''e

All4a"!ore mo#er'o as%e!!a il $o'!rollo e la res%o'saili! #i !"!!o il *ilm

- Ri%rese- S!oria- So&&e!!o- Dialo&/i

- A!!ori- L"o&/i #elle ri%rese- ?o!o&ra*ia- Mo'!a&&io

T"!!e $ose #a a**i#are i'!erame'!e all4a"!ore

Tem%i ma!"ri %er "'a '"o(a $i'ema!o&ra*ia%rese'!a)io'e #el 1 *ilm #i ,ru((aut =I 7"a!!ro$e'!o$ol%i> 15B5 al *es!i(al #i Ca''es il %"li$o era %re%ara!oil *ilm ee "' s"$$esso s!raor#i'ario



,radizione e innovazione0 ' miti americani

I &io(a'i $ri!i$i esal!a'o il $i'ema ameri$a'o $/e s%esso #i(e'!a o&&e!!o #i a#ora)io'e#"e *ilo'io%%os!i e i'$om%a!iili

- Da "'a %ar!e i mi!i

- Dall4al!ra %ar!e lo s&"ar#o #isill"so #ella mo#er'i!Il '"o(o $i'ema 'as$er #a 7"es!a mis$ela es%losi(a il mo'#o #elle *a(ole @!ra#i)io'e rile!!oa!!ra(erso la $o'sa%e(ole))a #el mo'#o mo#er'o @i''o(a)io'e

- Ra%%or!o $om%lesso $o' il %assa!o e $o' la !ra#i)io'e 'arra!i(a #el $i'ema $lassi$oal $e'!ro#i !"!!a la '"o(a $o'$e)io'e #el $i'emaama e a#ora il %assa!o ma #e(e s!a$$arsi #a esso %er*are "' $i'ema '"o(o+ %i, (i$i'o alla (i!a reale

Godard #ir #ella '"o(a es!e!i$a $/e 2#ie!ro la real! $4 la *i')io'e+ ma #ie!ro la *i')io'e $4 #i '"o(ola real!4

Le imma&i'i 'o' %osso'o sos!i!"irsi alla real! ma $i %arla'o #ella real! e #ialo&a'o $o' essa

La real! /a iso&'o #elle imma&i'i+ %er (e#ersi+ e %er $o'os$ersi

Primo *ilm #i Godard =À o"! #e so"**le> @?i'o all4"l!imo res%iro 15<0

Ri$a(a!o #a "' so&&e!!o #i ,ru((aut#oloroso $o'*ro'!o *ra i so&'i e la real!

Mi$/el Poi$$ar# "' la#r"'$olo $/e (i(e #i so!!er*"&i. Co' la $om%li$i! #i "'a ra&a))a r"a "'ama$$/i'a a Marsi&lia e $orre (erso Pari&i.

D"ra'!e il (ia&&io $omme'!a il *isi$o #elle ra&a))e $/e *a''o a"!os!o%+ *a la %aro#ia #e&li slo&a'%"li$i!ari

G"ar#a i' ma$$/i'a (erso lo s%e!!a!ore e #o%o "' sor%asso %eri$oloso "$$i#e "' %oli)io!!o

Omi$i#io 'o' mos!ra!o $/iarame'!esolo al$"'i *ramme'!i

A Pari&i Mi$/el #er"a "'a ra&a))a 'el $orso #i "'a l"'&a $o'(ersa)io'e+ i' $amera #a le!!o+ me'!re leisi (es!e e s$a%%a

S"&li C/am%s ElsFes i'$o'!ra Pa!ri$ia+ "'a &io(a'e ameri$a'a #i $"i i''amora!o e $er$a #irialla$$iare la s!oria a("!a $o' lei

L"'&o %ia'o-se7"e')ala $o%%ia si mes$ola $o' la *olla #ei %assa'!i $as"ali+ #is!ra!!i. Mi$/el le o**re #is$a%%are $o' l"i i' I!alia+ ma Pa!ri$ia /a al!re $ose i' me'e ("ole "'a (i!a seria e *are $arriera. Mi$/eli'(e$e ("ole (i(ere all4a((e'!"ra+ il s"o i#eale #i (i!a :o&ar!

Lo (e#e i' "' ma'i*es!os!ra'o &io$o #i *alsi $am%i-$o'!ro$am%i semra $/e i #"e+ Mi$/ele #allas!ra#a e :o&ar!+ #alle lo$a'#i'e #el $i'ema+ si &"ar#i'o 'e&li o$$/i

Ri$omi'$ia la *"&a se')a %a$e

Mi$/el ri$er$a!o+ *o!o s"i &ior'ali+ "' %assa'!e lo ri$o'os$e e lo#e'"'$ia alla %oli)ia

Ci saree a'$ora il !em%o #i s$a%%are %er Mi$/el ("ole imi!are :o&ar!+ si las$ia s%arare #ai %oli)io!!ie $a#e al !ermi'e #i "'a l"'&a $orsa

S"ll4i'$ro$io #i "' &ra'#e (iale %ro'"'$iale "l!ime %arola 2C4es! #F&"elas4 @ "'o s$/i*o e me'!re s!amore'#o !ro(a a'$ora !em%o #i s$/er)are e *are o$$a$$e alla #o''a $/e ama e $/e lo /a !ra#i!o

Il *ilm "'a $orsa #e'!ro i &io$/i e &li i'&a''i #el li'&"a&&io+ sem%re #e'!ro e *"ori #alle imma&i'i



S!oria $lassi$a ma a'$/e "'a ri*lessio'e s"l $i'ema+ s"i mi!i+ s"i so&'i $/e il $i'ema &e'era 'el s"oi'$ro$io $o' la (i!a reale

- Li'&"a&&io 'arra!i(o %ie'o #i errori$alei#os$o%io i'#is%e'saile %er s(elare le ill"sio'i #el$i'ema+ smas$/erarle e 'ello s!esso !em%o ra((i(arle e ri%ro%orle a'$ora "'a (ol!a+ %i,a**as$i'a'!i $/e mai

Ci'ema ameri$a'oa%%ar!e'e'!e al %assa!o+ %erio#o ormai *i'i!o

- Il mi!o ameri$a'o ser(e %er #is!i'&"ere *ra le #"e e! #el $i'ema

Ci'ema $lassi$o i'*a')ia

Ci'ema mo#er'o &io(i'e))a o e! a#"l!a

Ci'ema ameri$a'o $lassi$o %er$/F 'o' $esser mai #i %arlare alla 'os!ra imma&i'a)io'e e #i s!imolarela 'os!ra *a'!asia

Amore %er il $i'ema $lassi$o $ome l4amore %er i %a#ri+ ma i *i&li #e(o'o s!a$$arsi #a loro %er$o'!i'"are a $res$ere

- Perso'a&&i #ella 'o"(elle (a&"elo'!a'i #a 7"el (e$$/io $i'ema #i eroi o %or!a'o il lorori$or#o 'el $"ore

Mi$/ele Poi$$ar#%rimo a'!ieroe #ella s!oria

- U' ra&a))o $om"'e $/e so&'a #i essere $ome :o&ar!+ ma 'o' 'e /a la s!a!"ra e sa #i 'o' a(erla

La 'o"(elle (a&"e mos!ra "omi'i e #o''e $om"'i+ &io(a'i+ !imi#i+ i'$er!i+ a (ol!e a'$/e r"!!i'i

S%esso l4a"!ore s4i#e'!i*i$a $o' &li a!!oril4a"!oio&ra*ia e'!ra 'el $i'ema

Cos *a ,ru((aut $o' il $i$lo #i $i'7"e *ilm #i A'!oi' Doi'el &ira!i 'el $orso #i (e'!4a''i i'!er%re!a!i #allos!esso a!!ore

,radizione e innovazione0 il racconto che cam$ia

La 'o"(elle (a&"e 'o' aa'#o'a la 'arra)io'e $lassi$ala mo#i*i$a i' ma'iera *o'#ame'!aleAl %rima!o assol"!o #ell4a)io'e s"e'!ra il %rima!o #ell4osser(a)io'e

Il ra$$o'!o si s*ra'&ia+ si all"'&a e si $om%li$a $o' '"merose #i&ressio'i e #e(ia)io'i $/e mos!ra'ol4amie'!e $ir$os!a'!e

- I %erso'a&&i s%esso (a&a'o i'$er!i+ 'o' sa''o $osa *are o %arla'o #i se s!essila $i'e%resa lise&"e se')a $/e s"$$e#a 'ie'!e

Primi eleme'!i $/e e'!ra'o i' $risi%ri'$i%i *o'#ame'!ali #el ra$$o'!o $lassi$o

- Dramma!i))a)io'esi $om%li$a. Di**i$ile #is!i'&"ere !ra "o'i e $a!!i(i+ *ra ello e r"!!o$a!e&orie $/e s%aris$o'o #i*ro'!e alla $om%lessi! #ell4"omo mo#er'o

Gerar$/i))a)io'el"o&/i o s*o'#o s%esso %i, i'!eressa'!i #el %rimo %ia'o

- Le&&iili!si $o'*o'#e. Nell4i'7"a#ra!"ra+ &ra)ie alla %ro*o'#i! #i $am%o+ a$$a#o'o sem%remol!e $ose+ i %ro!a&o'is!i si %er#o'o 'ella *olla

Godards$o'(ol&ime'!o #ella 'arra)io'e

?are emer&ere la %o!e')a s"&&es!i(a #el li'&"a&&io *ilmi$o



=+ino all,ultimo respiro> 15<0#is$"ssio'i s"lla (i!a+ s"ll4amore+ s"i (ia&&i+ ma a'$/e "'4a'!olo&ia#i e**e!!i *ilmi$i

= lp.a/ille> 15<Bai"!o #i l"'&/issimi $arrelli ries$e a *ilmare Pari&i $ome se *osse "' %ia'e!as$o'os$i"!o.

Da 7"es!o *ilm %re'#er s%"'!o /u$ric %er il s"o =011$2 Odissea nello spazio> %o$/i a''i #o%o

E'"'$ia)io'e #ell4es!e!i$a #i Godard'o' mos!rare le a)io'i ma $i $/e s!a *ra le a)io'i i sile')i+ lea!!ese+ le !e'sio'i+ le $ose 'o' *a!!e e 'o' #e!!e

,ru((autri%ro%os!a #ella 'arra)io'e

Po!ree essere $o'si#era!o il %oe!a #ella 'o"(elle (a&"e. Tras$"ra!o #ai &e'i!ori e $res$i"!o i' $asa #i%ndr! Bazin

Mos!ra sem%re il s"o amore %er la $"l!"ra+ %er i liri e %er la s$ri!!"ra*orma #el !"!!o '"o(a #ia#a!!ame'!o $i'ema!o&ra*i$o #ei roma')i

Il $i'ema #e(e ris%e!!are la %a&i'a s$ri!!a e solo i' 7"es!o mo#o %" !ro(are la s"a a"!o'omia

Nei s"oi *ilm s%esso la (o$e *"ori $am%o #el 'arra!ore le&&e i'!ere %a&i'e #ei liri #4ori&i'e

Re$"%era a'$ora #i %i, la *i&"ra e il (e$$/io r"olo #el %rese'!a!ore #el $i'ema #elle ori&i'i

Pi, im%or!a'!e #ella s!oria s!essa l4a!!o #i ra$$o'!areas%e!!o %ri'$i%ale #el *ilm

- No' sem%re %ossiile $a%ire i %erso'a&&i e i loro se'!ime'!i%erso'a&&i res!a'o mis!eriosi e iloro &es!i i'$om%re'siili+ mol!e (ol!e si $o'!ra#i$o'o

La 'arra)io'e $ome "'o s%e$$/io ro!!oi' o&'i *ramme'!o $4 "'a %i$$ola %ar!e #i (eri!

- Li'eari! #el ra$$o'!o i'(er!i!a

Arres!o #i *o!o&ramma*issare "'a #e!ermi'a!a s$e'a

Gra'#i mas$/eri'i $/e si a%ro'o o si $/i"#o'o

Te$'i$/e %er me!!ere i' e(i#e')a l4a!!o #i ra$$o'!are

Rohmerri#is$"ssio'e #ella 'arra)io'e

Reali))a i' mo#o %i, ra#i$ale il so&'o #i Godard*are #ei *ilm i' $"i 'o' $4 a)io'e ma solo $i $/e s!a*ra "'4a)io'e e l4al!ra i !em%i+ i l"o&/i+ i %e'sieri+ le i#ee+ i sos%e!!i+ i %ro&e!!i #ei %erso'a&&i 'o'7"ello $/e *a''o ma 7"ello $/e (orreero *are

L4a)io'e si #issol(e i' "'a serie #i a!!ese+ #i %ro%os!e+ #i s&"ar#i+ #i !e'sio'i *ra i %erso'a&&i+ *ra il#e!!o e il 'o' #e!!o+ *ra il %e'siero e l4a)io'e

T"!!i i s"oi *ilm so'o s!orie #i a)io'i ma'$a!e+ ma'o(re #i se#")io'e *alli!e

Lo stile- 'l metalinguaggio- La copia originale

Ra%%or!o !ra#i)io'eQi''o(a)io'es!ile $i'ema!o&ra*i$o #ella No"(elle (a&"e s%e))a i $o#i$i/ollJoo#ia'i ma 'ello s!esso !em%o li ri%re'#e

Co'!i'"o &io$o #i so((ersio'e e !ra#i)io'e

Camia'o i !em%i e la #"ra!a #elle i'7"a#ra!"resi all"'&a'o ol!re il 'e$essario o s4i'!errom%o'o!ro%%o %res!o



Nella No"(elle (a&"e i *ilm 'o' s$orro'o %i,'arra)io'e #is$o'!i'"a+ a$$elera o ralle'!a

A$$elera 'el mo'!a&&io a sal!i @"m% $"! %i, (elo$e #el 'ormale+ 'o' %erme!!e #i $a%ire e'e $osaa$$a#e

Ralle'!a+ l4a)io'e las$ia %os!o a l"'&/e $o'(ersa)io'i+ mo'!a&&io #i l"'&/i *ramme'!i e mo(ime'!i #ella$i'e%resa

La $i'e%resa se$o'#o Godard #e(e m"o(ersi $ome "' o$$/io $om"'ei'$ar'a)io'e #ello s&"ar#o"ma'o

Morali! #el '"o(o $i'emamos!rare 'o' l4a)io'e ma il ra$$o'!o+ l4a!!o #i ra$$o'!are

- Mos!rare il $i'ema $o' le s"e imma&i'i

,ru((aut %ro%o'e "' !i%o #i $i!a)io'e e !ras&ressio'e %i, #eli$a!o ma al!re!!a'!o *or!e

- Ri%re'#e #al %assa!o i (e$$/i mas$/eri'i !i%i$i #el $i'ema m"!o%a"se $/e rima'#a'o all4a!!o#i ra$$o'!are

L4a!!o #i ra$$o'!are %i, a**as$i'a'!e #ella s!oria ra$$o'!a!a

- Me!a'arra)io'e

'arra)io'e $/e ra$$o'!a se s!essaAl!ra $ara!!eris!i$a #ella No"(elle (a&"emes$ola')a #i *i$!io' e #o$"me'!ario+ s!ile rosselli'ia'o

?ilm &ira!i i' es!er'i e i'!er'i reali$i!! semra %"lsare #i "'a '"o(a (i!a+ $amia l4i'!er'o #elle $ase

- Te$'olo&ia *a %assi #a &i&a'!e$i'e%rese le&&ere+ so'oro i' %resa #ire!!a

Si aa'#o'a #e*i'i!i(ame'!e la s$e'e&&ia!"ra #i *erro$o%io'e %i, a&ile e s'ello+ ser(e sol!a'!o $omes"%%or!o

?ilm a%er!o alle o$$asio'i $/e si %rese'!a'o+ alle %ro%os!e #e&li a!!ori+ s"&&erime'!i #ell4amie'!e

Il $i'ema si a((i$i'a #i %i, al mo'#o reale ma+ a #i**ere')a #el $i'ema 'arra!i(o $lassi$o+ 'o' $er$a %i,l4ill"sio'e #i real!

&Les 3uatre cents coups'4 François Truffaut ( $)#)

Il *ilm i'i)ia $o' "'a l"'&a serie #i ariosi e l"'&/i $amera-$ar s" Pari&i%o!ree essere $o'si#era!a"'o #ei %erso'a&&i %ro!a&o'is!i #el *ilm

A'!oi'e Doi'el "' a#oles$e'!e+ (i(e $o' il %a#re e la ma#re i' "' mo#es!o a%%ar!ame'!o %ari&i'o

La *ami&lia (a maleil %a#re 'o' %re'#e 'ie'!e s"l serio e la ma#re /a "' ama'!e $/e la i'!eressa #i%i, #ella *ami&lia

:ami'o sem%re ser(i)ie(ole+ %ie'o #i "o'a (olo'!#orme i' "' $orri#oio+ %ar!e$i%a alle %"li)ie#omes!i$/e ma 7"es!o 'o' as!a a *ar&li (oler e'e #ai &e'i!ori i'#i**ere'!i

A'$/e a s$"ola le $ose (a''o male%er $er$are #i mi&liorare il s"o re'#ime'!o $o%ia "' !es!o #i "'os$ri!!ore $/e a#ora+ Balzac+ !ras$ri(e'#o la %a&i'a *i'ale #i "' roma')o. Il maes!ro se 'e a$$or&e e lo%re'#e i' &iro #a(a'!i a !"!!i

A'!oi'e sal!a le le)io'i %er a'#are al $i'ema e i' &iro $o' "' $om%a&'o e %er &i"s!i*i$arsi #i$e $/e lama#re mor!a(ie'e s$o%er!o e !erriilme'!e s&ri#a!o. Per e(i!are &li e!er'i rim%ro(eri #ei &e'i!oris$a%%a #i $asa



Passa "'a 'o!!e al *re##o r"a'#o "'a o!!i&lia #i la!!e %er ma'&iare e %er *are "' %o4 #i sol#i r"a "'ama$$/i'a #a s$ri(ere ma 'o' ries$e a (e'#erla e me'!re la s!a ri!or'a'#o i' #ie!ro (ie'e s$o%er!o

Vie'e ma'#a!o i' "' ri*orma!orio #a #o(e "s$ir solo $o' la *"&a

Ul!ima se7"e')aL"'&a $orsa #i A'!oi'e $/e 'o' si *erma mai+ "'a serie #i $arrelli $/e se&"e %er$am%i e s!ra#e *i'o al mare me!a*ora #ella lier!

Gra'#i+ l"'&/i mo(ime'!i #ella $i'e%resa%ro*o'#o se'so morale

Il $i'ema (erame'!e "' o$$/io so&&e!!i(o+ l4"'i$o $/e &"ar#a il ra&a))o $o' a**e!!o e ris%e!!o+ $er$a#i $a%ire la s"a #is%era)io'e m"!a+ i'$a%a$e #i es%rimersi+ il s"o iso&'o #i amore e #i $om%a&'ia

Mali'$o'i$o oma&&io a *ean Vigo e a !"!!i $oloro $/e *a''o #el $i'ema "' s!r"me'!o %er mos!rare la!e'ere))a #is%era!a #ella (i!a

%ccanto alla 1ouvelle vague

Al$"'i a"!ori *ra'$esi #ello s!esso %erio#o si m"o(o'o ai mar&i'i #ella No"(elle (a&"e'o'a%%ar!e'&o'o alla &e'era)io'e #ei &io(a'i $ri!i$i ma %ar!e$i%a'o i' ma'iera i'!e'sa e *orse a'$/e %i,

ra#i$ale al ri''o(ame'!o #el li'&"a&&io e #ella 'arra)io'e $i'ema!o&ra*i$aPar!e #ella No"(elle (a&"e*ean Eustache+ mor!o &io(a'issimo+ s%i'&e al massimo l4es!e!i$a #el%ia'o-se7"e')a+ as%ira'#o all4"!o%ia #i *ilmare la (i!a s!essa

A'$/e Garrel as%ira all4"!o%ia #i *ilmare la (i!a!"!!i i s"oi *ilm so'o ele&ie e i''i al $amiare#ell4a'imo "ma'o+ soli!"#i'e #ell4ar!is!a+ im%ossiili! e 'e$essi! #ell4amore

S"l %ia'o $ommer$ialeLouis Malle *ilm !ras&ressi(o e %ro(o$a!orio is%ira!o all4o%era #i "' &ra'#es$ri!!ore #elle a(a'&"ar#ie le!!erarie

Vi$i'o alla No"(elle (a&"e a'$/e *ean Pierre Melville/a la'$ia!o il &e'ere 2%olar4 o 2%oli)ies$o*re##o4 si !ra!!a #i *ilm &ira!i 7"asi $ome #o$"me'!ari s"lla (i!a soli!aria #ei $rimi'ali

La No"(elle (a&"e re(e+ ma la s"a omra mol!o l"'&a e la s"a ri(ol")io'e 'arra!i(a si es!e'#e al"'&o

Al me'o #"e &ra'#i !emi 'ei *ilmil se$o'#o %i, o me'o 'as$os!o$i'ema+ li'&"a&&io e le s"e ill"sio'i

' padri del documentario moderno0 Chris Marer e *ean Rouch

No"(elle (a&"eai"!a al ri''o(ame'!o #el #o$"me'!ario

Gi %rima #ella No"(elle (a&"e *ean Rouch la'$ia "'a %ro%os!a #i #o$"me'!ario a'!ro%olo&i$o '"o(o.Il $i'eas!a 'o' %i, "' essere s"%eriore%ie'ame'!e $oi'(ol!o e s!a i' me))o alla &e'!e e a&li e(e'!i$/e ("ole ra%%rese'!are

Nel 15<0 $o' il *iloso*o Edgar Morin reali))a =Cronica di un,estate>+ i' $"i &li a"!ori la'$ia'o il $i'ema-

(eri! @!ermi'e i' o'ore #i #ziga Vertov2

- I'!er(is!a'o la &e'!e %er le s!ra#e #i Pari&i+ ma e'!ra'o 'el *ilm e so'o %erso'a&&i $ome &lial!ri

2No' so se arri(eremo a re&is!rare "'a $o'(ersa)io'e 'ormale+ $ome saree se')a la$i'e%resa4Rouch $o'sa%e(ole #el *a!!o $/e o&'i ri%resa "'a *orma #i *i')io'e. Da(a'!i alla$i'e%resa !"!!e le %erso'e $amia'o a!!e&&iame'!o

- No' $i sar mai (eri! assol"!a



Il $i'ema-(eri! #e(e $er$are "' ra%%or!o #4i'!e&ra)io'e $om%le!ame'!e '"o(o *ra (eri! e *i')io'e

Ri$/ie#e $/e a'$/e il re&is!a e'!ri 'ello s$/ermo e si *a$$ia (e#ere+ %er e(i!are #i i'&a''are los%e!!a!ore 'as$o'#e'#osi e *i'&e'#o #i #ire $ose o&&e!!i(e+ $/e 'o' #i%e'#o'o #a l"i

A'$/e Chris Marer"' al!ro &ra'#e maes!ro #el #o$"me'!ario mo#er'o

A"!ore s$o'os$i"!o a !"!!i

2Marer4 "'o %se"#o'imo+ $om%o'e #ei #iari $i'ema!o&ra*i$i i' $"i!es!imo'ia s"i %o(eri e s"i #isere#a!i $/e lo!!a'o i' !"!!o il mo'#o

Do("'7"e la &e'!e so**ra e $oma!!a %er la lier! e l4"&"a&lia')a+ Marer s!a!o %rese'!e e /a s$ri!!oe *ilma!o !es!imo'ia')e #i i'!e'sa %assio'e e %ro*o'#a ri*lessio'e

Alle imma&i'i 7"asi sem%re m"!e si a$$om%a&'a "'a (o$e *"ori $am%o

'l (ree cinema e il cinema inglese

Gra' :re!a&'a!ra#i)io'e #o$"me'!aris!i$a i'a"&"ra!a #a Grierson 'e&li a''i 430 si "'is$e+ (erso lame! #e&li a''i 4B0+ $o' il mo(ime'!o le!!erario #e&li 2A'&r o"'& Me'4+ i &io(a'i arraia!i $/e%rel"#e(a'o alla $o'!es!a)io'e #el 15<

- Gr"%%o #i rielli $o'!ro la *ami&lia e il %o!ereNas$e "' $i'ema #el !"!!o '"o(o+ $/e ra$$o'!a s!orie #i &e'!e $om"'e 2?ree Ci'ema4

- I'i)ia!o $o' "'a serie #i #o$"me'!ari s"i ra&a))i #elle %eri*erie lo'#i'esi

Il 'ome $/e 7"es!o mo(ime'!o ama(a #arsi mol!o si&'i*i$a!i(o 2i!$/e' si' *ilm4$i'ema s%or$o+ #iemar&i'a!i e %er#e'!i me!ro%oli!a'i

U' #eri(a!o #ella s(ol!a 'eorealis!a

Dal ?ree Ci'ema saree "s$i!o %o$o #o%o "' re&is!a $ora&&ioso e ra#i$ale $ome /en Loach

'l giovane cinema tedesco

A'$/e i' Germa'ia $4 "'a '"o(a $orre'!e15<8al$"'i &io(a'i &"i#a!a #a %le3ander /luge e #a Edgar Reitz %"li$a'o il $osi##e!!o 2Ma'i*es!o#i Oer/a"se'4il &io(a'e $i'ema !e#es$o ri*i"!a i' ma'iera ra#i$ale lo s%e!!a$olo e l4i'!ra!!e'ime'!o

V"ole #i(e'!are s!r"me'!o #i $o'os$e')a e #i $"l!"ra%ro%o'e '"o(i ar&ome'!i e %rolemi

Amore+ sesso+ mor!e+ emar&i'a)io'e

Ere#i! #el 'eorealismo e #ella No"(elle (a&"e ri'$o'os$iile i' 4erner .erzog+ Voler &hloendor(( +Rainer 4erner "ass$inder+ Edgar Reitz e Peter "leischmann

La Germa'ia a'$/e all4a(a'&"ar#ia 'ella $os!r")io'e #i "' is!i!"!o s!a!ale %er il *i'a')iame'!o #el$i'ema ar!is!i$o 2"ra!ori"m "'&er De"!s$/er ?ilm4 *o'#a!o 'el 15<6+ ori&i'ariame'!e *i'a')ia!o solo#al &o(er'o $e'!rale e %oi a'$/e #ai L'#er

Pi$$oli $o'!ri"!i s!a!ali %erme!!o'o a #i(ersi a"!ori #i %ro#"rre i %ro%ri *ilm

Le nuove correnti nei paesi europei0 Cecoslovacchia e Polonia

Paesi $om"'is!i*i'e #ella &"erra *re##a e #el mi!o #i &talin *or!e (e'!a!a #i ri''o(ame'!o

- Mol!i &io(a'i re&is!i+ $o' il s"ssi#io #ello S!a!o+ $omi'$ia'o a ra$$o'!are s!orie 7"o!i#ia'e s"llari$er$a #i lier!+ sesso e a((e'!"ra *ir5 Menzel =5reni strettamente sor/eliati> 15<<

- Milos "orman =Gli amori di una bionda> 15<B



Polo'ias!esso #es!i'o. Prime&&ia'o #"e &ra'#i %erso'ali!

%ndrzej Mun mor!o a 60 a''i+ las$i sol!a'!o "' *ilm i'$om%i"!o #i &ra'#e $ora&&io =La passeera> 15<1 ra$$o'!a il ra%%or!o sa#omaso$/is!a *ra #"e #o''e+ "'a (i!!ima e "'a !or!"ra!ri$e 'ei la&er'a)is!i

%ndrzej 4ajda si a%%li$ a smi!i))are il realismo so$ialis!a o!!e'e'#o "' oi$o!!a&&io #ella s"a o%era.

Il s"o "' $i'ema ele&ia$o+ i' $"i si %ia'&e %er "' so&'o $/e 'o' si reali))a!o l4"&"a&lia')a e la*ra!ella')a

'l surrealismo messicano di Bu6uel e il 7cinema nuovo8 in %merica Latina

A'$/e 'ei %aesi la!i'oameri$a'i la No"(elle (a&"e &i"'&e a ri''o(are &li s!ereo!i%i$oi'$i#e $o' la *i'e#i "' so&'o ema'$i%a)io'e #ei %aesi %o(eri

Pro$esso #i #e$olo'i))a)io'e a((ia!o alla *i'e #e&li a''i 4B0 *allis$e e' %res!o

Tra#i)io'i e!'i$/e lo$ali+ #i ori&i'e maa 'el S"#ameri$a+ o a*ri$a'a 'ell4Ameri$a $e'!rale+s4i'!re$$ia'o $o' le !ra#i)io'i o$$i#e'!ali e %ro#"$o'o "'a mis!"ra a**as$i'a'!e #i reale e *a'!as!i$o+a'$/e ere#e #el s"rrealismo

Ameri$a la!i'a7"es!a mes$ola')a a(e(a #a!o (i!a a "' mo(ime'!o le!!erario $o'os$i"!o $ome2realismo m&i$o4 $o' &ra'#i s$ri!!ori $ome Ga$riel Garc5a M9r:uez+ Manuel Vargas Llosa e *ulio

Cort9zar

A 7"es!o mo(ime'!o si a&&i"'&o'o le lo!!e #i liera)io'e $o'#o!!e #a (ari %o%oli s"ll4o'#a #i Guevara e#ella ri(ol")io'e $"a'a

N"o(e $orre'!i e"ro%ee !ro(a'o l4Ameri$a la!i'a mol!o (i(a e %ro'!a a s(il"%%are &li s!imoli'as$e il$osi##e!!o 2$i'ema 'o(o4

C"a*ulio Garc5a Espinosa i'!elle!!"ale #i &ra'#e im%e&'o #ell4area #i "idel Castro+ reali)) al$"'i*ilm #4is%ira)io'e 'eorealis!a+ e i'(i! lo s!esso Zavattini+ $/e *e$e s$"ola $o' le s"e i#ee s"lla

mes$ola')a #i reale e *a'!as!i$oIl mo(ime'!o #el 2realismo m&i$o4 s!a!o a'$/e ere#e e $o'!i'"a!ore #el s"rrealismo

Ne&li a''i 480 *"ro'o i s"rrealis!i i %rimi a %or!are l4a!!e')io'e s"ll4ar!e #ei %aesi eK!rae"ro%ei

- S$o%er!a #ell4ar!e a*ri$a'a

Mos!ra #i Breton s"l Messi$o 'el 1533

- I' Messi$o Bu6uel #iresse i s"oi *ilm %i, mis!eriosi e ami&"i

:rasilea"!ore %i, (isio'ario #i !"!!iGlau$er Rocha mes$ola le a'!i$/e le&&e'#e %o%olari s"iri&a'!i "o'i $o' la real! #el $olo'ialismo 'el :rasile mo#er'o $o' lo s!ile '"o(o #ella No"(elle (a&"e

I %erso'a&&i s!ori$i #i(e'!a'o mi!i$i e (i$e(ersa

S!raor#i'aria *a'!asia+ $re imma&i'i-mi!o

Ar&e'!i'a"ernando &olanas reali)) *ilm (isio'ari e %oli!i$i e+ #o%o il &ol%e #ei mili!ari+ emi&r i'?ra'$ial #iresse *ilm %ie'i #i mali'$o'ia s"ll4esilio e s"l !a'&o

CileRaoul Ruiz $os!r"!!ore #i *ilm all"$i'a'!i e lairi'!i$i 'ello s!ile #i ;rson 4elles. Cos!re!!oemi&rare #o%o il &ol%e $o'!ro %llende e lo s!ermi'io #ei so$ialis!i

S!esso #es!i'o #i "' al!ro $ile'oMiguel Littin+ i'(e'!ore #i mo'#i me! *a'!as!i$i e me! reali



Lo s!esso a$$a##e a *odoro)s+ $/e $o'!i'"a(a la !ra#i)io'e s"rrealis!a $o' *ilm o'iri$i e simoli$i.

Dire!!o ere #i Bu6uel%rturo Ripstein $o' =Pro6undo carmes7> 155< s!oria #i amore #is%era!o *ra#"e assassi'i

Le strutture cam$iano0 ' nuovi produttori< lo stato< i cineclu$

Il $i'ema $amia &ra)ie alla 'as$i!a #i '"o(e *orme #i %ro#")io'e+ '"o(e &e'era)io'i #i %ro#"!!ori+'"o(e s!r"!!"re $/e #i**o'#o'o il $i'ema me'o $ommer$iale

No' si !ro(a(a'o %ro#"!!ori #is%os!i a i'(es!ire 'el $i'ema'"o(a s!ra#a i' I!alia $oo%era!i(e #i%ro#")io'e $i'ema!o&ra*i$a

- T"!!i %ar!e$i%a(a'o $o' "' %o4 #i sol#i alle s%esse #el *ilm

Il %rimo a# "sare 7"es!o sis!emaGiuseppe #e &antis $o' il *ilm =Caccia traica>

Da 7"i 'as$e l4i#ea #i a"!o%ro#")io'e ma "'a sol")io'e es!rema

S"l %ia'o $ommer$iale $om%aio'o %ro#"!!ori #is%os!i a ris$/iare %er o%ere #i "' $er!o (alore $"l!"ralee ar!is!i$o e $os!i!"is$o'o s"i si'&oli 'omi #ei '"o(i re&is!i la loro *or!"'a

?ra'$iala No"(elle (a&"e s!a!a %ossiile &ra)ie a !re &ra'#i %ro#"!!ori $/e i'(es!o'o !"!!o s"i&io(a'i Pierre Braun$erger @Godard e Rouch+ %natole #auman @Resnais e Bresson e Georges de

Beauregard @Godard+ Rozier+ Melville e Varda

Ne&li a''i 4<0+ 'ei (ari %aesi i'!er(ie'e a'$/e lo s!a!o a# ai"!are il $i'ema #4a"!oreGerma'ia+?ra'$ia e I!alia is!i!"is$o'o 2?o'#i #i &ara')ia %er la !"!ela #el $i'ema #i 7"ali!4 $/e /a me'os%e!!a!ori #el $i'ema $ommer$iale

Paesi #el so$ialismo reale @U'&/eria+ Ce$oslo(a$$/ia+ Polo'ia s!a!o si *a %ro#"!!ore e %rom"o(e la$i'ema!o&ra*ia im%e&'a!a 'ella !ra!!a)io'e #i %rolemi so$iali e $"l!"rali

URSS 2Is!i!"!o #i S!a!o %er la Ci'ema!o&ra*ia4 @VGI%rom"o(e solo il realismo so$ialis!a

- La %ro#")io'e %i, $o'*ormis!a+ le&a!a all4i#eolo&ia $om"'is!a+ e a"!ori $"l!"ralme'!ei'#i%e'#e'!i $ome Boris Barnet o ,arovij a(ra''o sem%re "'a (i!a #i**i$ile

I' mol!i %aesi *ra!!a'!o 'as$o'o i $osi##e!!i $ir$"i!i #i #i**"sio'e al!er'a!i(a $i'e$l" e$i'e*or"mmol!a im%or!a')a

Si s$o%re $/e la sala $ommer$iale 'o' l4"'i$o sis!ema %er *ar $ir$olare i *ilm

- I *es!i(al $er$a'o #i *ar $o'os$ere le $i'ema!o&ra*ie s!ra'iere+ #i %ro%orre *ilm $/e al!rime'!isareero i&'ora!i

Da&li a''i 4<0 a'$/e la !ele(isio'e s4i'!eressa #i $i'email *ilm e'!ra 'el %ali'ses!o !ele(isi(o $omee(e'!o 'ormale

Si *ar %ro#"!!ri$e i' 7"asi !"!!i i %aesi #el mo'#orila'$io #ella %ro#")io'e ma a'$/e+ %"r!ro%%o+ "'as(ol!a 'ello s!ile

o ?ilm &ira!i e %e'sa!i %er il !eles$/ermo a(ra''o "' mo'!a&&io mol!o s!ereo!i%a!o+ $o'"'a &amma #i %ia'i ri#o!!a %o$/issimi mo(ime'!i #i ma$$/i'a+ ao'#a')a #i %rimi%ia'i+ ri#")io'e #e&li es!er'i+ so%%ressio'e #ei $am%i l"'&/i

Co' il $i'ema !ele(isi(o 'as$e e si a**erma "'a #ramma!"r&ia mol!o #i(ersa'o' asa!a s"lle imma&i'ie s"lla (isio'e ma 7"asi i'!erame'!e s"i #ialo&/i



18. Il ri'as$ime'!o $i'ema!o&ra*i$o i!alia'oI' I!alia ma'$a!o il $o'*ro'!o sis!ema!i$o $o' il $i'ema #el %assa!o a$$a#"!o 7"al$osa #i %i,#ialo&o *ra #"e &e'era)io'i

- Neorealismo

- H"ella %i, &io(a'eWa %ermesso la 'as$i!a #i "' '"o(o !i%o #i s&"ar#o $i'ema!o&ra*i$ora%%or!o i'!e'so sia $o' la!ra#i)io'e sia $o' il mo'#o mo#er'o 2s&"ar#o i'7"ie!o4

'talia- Un secondo rinascimento

L4ere#i! #el 'eorealismo (a i' #"e &ra'#i #ire)io'i

- Comme#ia all4i!alia'a'eorealismo s!em%era!o e #is$iol!o. S$o%er!e me!aoli))a!e e2ammi'is!ra!e4

- Ci'ema #4a"!ore #el !"!!o '"o(o#"e &e'era)io'i

Rossellini+ "ellini+ Visconti+ %ntonionii'i)ia'o i' e%o$a 'eorealis!a %er (a''o ol!re il 'eorealismo

$ias$"'o i' "'a #ire)io'e #i(ersa e %erso'ale1 Gio(a'i e '"o(i a"!ori $ome Pasolini+ "erreri+ Bertolucci+ Bellocchio e al!riesor#is$o

'e&li a''i 4<0+ assimila'o le !ras&ressio'i *ra'$esi ma i' ra%%or!o mol!o %i, e7"ilira!o $o'la !ra#i)io'e

Si!"a)io'e so$iale %ar!i$olarme'!e *eli$es!a&io'e #el 2mira$olo e$o'omi$o4+ I!alia *ra i 9 %aesi %i,ri$$/i #el mo'#o

?a(oris$e la %rese')a #i %"li$o i'!eressa!o #esi#eroso #i $"l!"ra+ a%er!o a %rolema!i$/e so$iali e$"l!"rali

Crea "'a &e'era)io'e #i %ro#"!!ori $ora&&iosi+ #e$isi a i'(es!ire %er "' $i'ema #i 7"ali! i' $"i ar!e e$o's"mo %ossa'o !ro(are "'a loro $o'$ilia)io'e

Vero e %ro%rio ri'as$ime'!oil $i'ema l4ar!e %i, im%or!a'!e e l4I!alia /a *orse il $i'ema mi&liore almo'#o

L=eredit> neorealista e la sua estensione- Commedia italiana e all=italiana

I *ilm 'eorealis!i eero s$arso %"li$o $o' la sola &ra'#e e$$e)io'e #i =Roma città aperta>+ Rossellini

X156BY

Per #i**o'#ere la s"a ri(ol")io'e il 'eorealismo #o(e(a mes$olarsi $o' i mo#elli 'arra!i(i$lassi$i'as$era''o '"o(i &e'eri o+ me&lio+ i &e'eri ri''o(a!i #el $i'ema mo#er'o

o A''i 4B0 e 4<0 &ra)ie ai re&is!i+ ma so%ra!!"!!o a&li a!!ori e a&li s$e'e&&ia!ori

Primo &e'ere $/e si ri''o(a$omme#ia $rea '"o(i %erso'a&&i %o%olari $ollo$a!i s" "'o s*o'#o #i $i!!(ere e %ie'e #i (i!a

Ris$o%re a'$/e "'4al!ra &ra'#e ere#i!!ea!ro %o%olare i!alia'o+ i' %ar!i$olare la $omme#ia #ell4ar!e.Le (e$$/ie mas$/ere #i(e'!a'o %erso'a&&i $o'!em%ora'ei e reali

De'!ro la $omme#ia 'as$o'o i %i, &ra'#i a!!ori i!alia'i Gassman+ ,ognazzi+ &ordi e Man(redi$rea'ole &ra'#i mas$/ere mo#er'e+ ere#i #i 7"elle a'!i$/e

Gassman*a'*aro'e e s%a$$o'e ri$or#er il Ca%i!a'o Ma!amoros



&ordia(r !"!!a l4ami&"i! #i "' mo#er'o arle$$/i'o+ ser(ile e s%esso si'is!ro

,ognazzis*"&&e'!e Pa'!alo'e+ es%er!o !ras*ormis!a+ i'*il!ra!o #o("'7"e

Man(redi*ra&ile e #eli$a!o $ome P"l$i'ella

Nas$o'o mol!e Colomi'e $ome &ophia Loren o Gina Lollo$rigida

Gli s$e'e&&ia!ori a loro (ol!a *a''o i' mo#o $/e la $omme#ia i!alia'a 'o' sia mai s"%er*i$ialeRa#i$i $ol!e+ %ro*o'#e e sem%re #ime'sio'e mol!o %e'e!ra'!e+ ra**i'a!a e so!!ile

So'o sem%re s$ri!!ori+ le!!era!i e "omi'i #i (as!a $"l!"ra. La(ora'o $o' mol!i re&is!i #i(ersi

Al$"'i im%or!a'!i s$e'e&&ia!ori

&ergio %midei @=Roma città aperta>

Ettore Maria Margadonna @=Due soldi di speranza>+ Castellani 15B1+ re$"%era il /a%% e'#i'&#i'i)io al $osi##e!!o 2'eorealismo rosa4

%ldo #e Benedetti a(e(a s$ri!!o %er il !ea!ro or&/ese 'e&li a''i 430+ ri$om%are #o%o la &"erra $o' les"e %i, elle s!orie melo#ramma!i$/e @=Ca!e'e>+ Ma!erasso 15B0+ =Torme'!o> 15B1

Ennio #e Concini s!ile $ol!o e 'ello s!esso !em%o %o%olare

Ennio "laiano rilla %er la s"a amare))a e iro'ia+ "' (ero e %ro%rio maes!ro #el sar$asmo mo#er'o.La(ora $o' "ellini *i'o il 15<3

Co' "ellini la(ora sem%re a'$/e Pinelli $/e !ro(a il s"o re&is!ro 'el *as$i'o #ella *a'!asia

D"o %ge e &carpelli la(ora'o $o' Monicelli e $rea'o il $a%ola(oro #i $omme#ia %o%olare eroi$omi$a =I soliti inoti> 15B ere#e #elle s!orie %i$ares$/e me#ie(ali

&uso Cecchi d=%mico $/e !ro(iamo &i i' =Ladri di biciclette> e $/e la(orer $o' Visconti

,onino Guerra a l"'&o al *ia'$o #i %ntonioni

Vitaliano Brancati+ s$ri!!ore ra**i'a!issimo $/e $ollaora $o' Rossellini %er =%iaio in Italia>

Prima s!a&io'e #ella $omme#ia!ema #ella *arsa e #ella %aro#ia+ &e'eri !i%i$i #ella *a'!asia %o(era e%o%olare

Se$o'#a s!a&io'e#o%o il 15BB+ le&a!a alla '"o(a ri$$/e))a e$o'omi$a. Allar&ame'!o #ei !emi e #eimo#elli (erso "'a sa!ira #el mira$olo e$o'omi$o+ #el $o's"mismo e #elle *a$ili *or!"'e

Comme#ia i!alia'a #i(e'!a "'a *orm"la *or!e+ si$"ra #i se e #ei s"oi mo#elli

Prese')a %i, rile(a'!eEttore &cola sar l"i s!esso $ome re&is!a e s$e'e&&ia!ore a ra$$o'!are le %o$o&loriose *or!"'e #ei $a%i!alis!i i!alia'i+ %er aa'#o'are %oi la $omme#ia e rie(o$are il 'eorealismo@=C,era/amo tanto amati> 1596 e a'$/e i !e!ri &ior'i #ella #i!!a!"ra @=Una iornata particolare>

1599Germi&i i'$o'!ra!o *ra i re&is!i #el 'eorealismo+ ma la s"a &ra'#e))a a%%are %i, !ar#i+ $o' il *ilm%oli)ies$o-!ra&i$o =Un maledetto imbrolio> 15B5+ o $o' le $omme#ie $ome =Di/orzio all,italiana> 15<1 o =Sedotta e abbandonata> 15<3

Nel (e'!e''io s"$$essi(o alla &"erra+ la $omme#ia se&"e l4e(ol")io'e #e&li i!alia'i e 'e *or'is$e ilri!ra!!o %i, *i'e e %i, $r"#ele$ri!i$a alla '"o(a (ol&are ri$$/e))a e la s"a iro'ia s%esso mali'$o'i$a



Demolis$e le ill"sio'i #el e'essere e i'#iri))a lo s&"ar#o (erso la !ra&e#ia $/e s!a sem%re i' a&&"a!o#ie!ro la *or!"'a

La $omme#ia all4i!alia'a solo "'o #ei &ra'#i e(e'!i %ro(o$a!i #all4o'#a!a i''o(a!ri$e #el 'eorealismo#al 7"ale 'as$e a'$/e il $i'ema #ello s&"ar#o

' grandi maestri

"ellinia%%li$a 'el $i'ema la s"a $a%a$i! #i #is!or$ere le *orme+ so!!oli'ea'#o la mos!r"osi!'as$os!a #e'!ro il reale 7"o!i#ia'o

Primi *ilm ere#i! 'eorealis!a lo %or!a a #es$ri(ere mo'#i e %erso'a&&i sos%esi *ra realismo e ma&ia

Pi, !ar#i il s"o s&"ar#o si allar&a e si i''al)a$om%o'e il s"o %rimo &ra'#e+ maes!oso a**res$o #ellaRoma ri$$a e %o!e'!e #i 7"e&li a''i =La dolce /ita> 15<0me!!e i' s$e'a $o' s!raor#i'aria %o!e')a*i&"ra!i(a !"!!o lo s!"%i#o mo'#o #el $i'ema+ l4o!!"so *a'a!ismo #ella reli&io'e s"%ers!i)iosa+ l4o)io!ris!e #ell4aris!o$ra)ia+ le *es!e i's"lse+ l4i&'ora')a #ei ri$$/i+ l4ari#a ra**i'a!e))a #e&li i'!elle!!"ali

Des$ri)io'e #i "' mo'#o i'*er'ale

Prose&"e $o' "'a ri*lessio'e s"ll4ar!is!a e s"lla soli!"#i'e+ %oi si aa'#o'a al *as!o#ell4imma&i'a)io'e&ra'#i %i!!"re me!a*ori$/e i' $"i il %assa!o ser(e $ome %re!es!o %er all"#ere alla$orr")io'e mo#er'a

As%e!!o %i, i'!eressa'!e #ella s"a o%eraso%%ressio'e !o!ale #ell4a)io'e e #el %ro!a&o'is!a

Al loro %os!o !ro(iamo "' %aesa&&io #i i''"mere(oli *i&"re $/e a%%aio'o e s"i!o s$om%aio'o %erlas$iare il %os!o a# al!re e al!re a'$ora

- ?a'!as!i$/erie #ell4osser(a!ore si mes$ola'o sem%re $o' le $ose 2reali4 $/e (e#e o #o(ree(e#ere

A'$/e il so'oro /a "' as%e!!o #el !"!!o '"o(o(o$e *"ori $am%o 'o' (ie'e #a "' 'arra!ore $e'!rale ma#i mol!e *o'!i+ s%esso $o'*"se

il %rimo %er $"i si %" %arlare #i %aesa&&i so'ori

Visio'e #el mo'#o a "' !em%o realis!i$a e i'$a'!a!ai'*l"e')a %res!o "'a &io(a'e &e'era)io'e #ire&is!i+ so%ra!!"!!o ameri$a'i+ $ome 4ood+ %llen o Paul Mazurs+

Co' le s"e all"$i'a)io'i %o!ree a'$/e essere $o'si#era!o %a#re #i mol!o $i'ema (ir!"ale e #i mol!a*a'!as o /orror $o'!em%ora'ei

=La dolce /ita>+ "ederico "ellini 15<0

A''i 4B0$i'ema i!alia'o a!!ra(ersa "' %erio#o #i s!raor#i'aria *or!"'a

Ameri$a'i 'o' %o!e(a'o ri%or!are i' Ameri$a &li i'$assi *a!i i' I!alia $o' i loro *ilm ma era'o oli&a!i arei'(es!irli i' I!alia

:asso $os!o #elle $om%arse&ra'#i $ase #i %ro#")io'e /ollJoo#ia'e reali))aro'o a Roma+ 'e&li s!"#i#i Ci'e$i!!+ al$"'i *ilm $olossali i' $os!"me

Perio#o #ella $osi##e!!a WollJoo# s"l Te(erea'$/e i #i(i ameri$a'i (e'i(a'o a la(orare a Roma



=La dolce /ita> #es$ri(e 7"es!o mo'#o #i l"sso es!remo+ *ri(olo+ ("o!o ma s!raor#i'ariame'!ea**as$i'a'!e "sa'#o "' %erso'a&&io-&"i#a+ "' &ior'alis!a+ Mar$ello+ $o' al se&"i!o il s"o *o!o&ra*o+$/iama!o Pa%ara))o+ $/e $i $o'#"$o'o a!!ra(erso le (arie s!a)io'i #i 7"es!o i'*er'o-%ara#iso

Il *ilm i'i)ia $o' "' eli$o!!ero $/e !ras%or!a s" Roma "'a &ra'#e s!a!"a #i Cris!oamara %aro#ia #elri!or'o #i Dio i' "' mo'#o $/e 'o' lo ri$o'os$eree %i,.

Se&"e s"i!o "'a s$e'a #i "' alleri'o !ra(es!i!o #a i#olo orie'!ale i' "' lo$ale 'o!!"r'o roma'o

Il *ilm s!a!o %ara&o'a!o a "'a '"o(a e mo#er'a 2(ia $r"$is4+ o%%"re a "'a #is$esa all4i'*er'o+ "'amo#er'a 2Comme#ia4 #a'!es$a

La #ol$e (i!a #i(iso i' se!!e &ra'#i s!a&io'i 1 la 'o!!e #i Mar$ello e Ma##ale'a+ "'a ri$$a+ ella#o''a+ sola e i'"!ile+ $o' la 7"ale+ %er %ro(are '"o(e emo)io'i+ *a l4amore 'ella s!amer&a #i "'a%o(era %ros!i!"!a

8 la 'o!!e $o' Sil(ia+ la #i(a #i WollJoo# e il a&'o 'ella *o'!a'a #i Tre(i3 i ami'i $/e (e#o'o la Ma#o''a+ il *a'a!ismo reli&ioso e il &ra'#e s%e!!a$olo $os!r"i!o i'!or'o a

loro #ai mass-me#ia

6 la sera!a i' $asa #i S!ei'er+ l4i'!elle!!"ale #i si'is!ra #eole e i'$a%a$e #i !ro(are '"o(e %ros%e!!i(e

B la (isi!a #el %a#re+ $/e s$a%%a al !ermi'e #i "'4al!ra 'o!!e #i al#orie+ *orse #el"so #al *i&lio oso**o$a!o #ai ri$or#i

< "'4al!ra *es!a i' me))o a "'4aris!o$ra)ia $orro!!a e i's"lsa 9 i'*i'e l4"l!ima &ra'#e 'o!!e #i 'oi i'$"i #o%o "'a serie #i &io$/i+ "'o %i, #e%rime'!e #ell4al!ro+ la $omi!i(a #ei &a"#e'!i sem%re a''oia!i+ #i$"i Mar$ello a'ima!ore+ si s%i'&e s"lla ri(a #el mare %er &"ar#are "' a'imale mos!r"oso $/e s!a!osa!!"!o i' s%ia&&ia

A me! #el *ilm Mar$ello+ 'ella s"a a**a''a!a $orsa (ero il '"lla+ i'$o'!ra %er $aso Paola+ "'a ra&a))i'a%o(era e sem%li$e+ $/e la(ora o'es!ame'!e i' "'a !ra!!oria #i mare

Nell4"l!ima s$e'a Mar$ello ri(e#e Paola+ simolo #i "'a %ossiile sal(e))a. U' $a'ale melmoso li se%ara+lei &li %arla #a lo'!a'o ma l"i 'o' ries$e a se'!ire e a $a%irema$$/i'a s%e!!a$olare e a'!is%e!!a$olare

#is!r"&&e mi!i e li ri$os!r"is$e 'ello s!esso !em%o. *orse il %i, &ra'#e a**res$o #ella s!oria #el $i'ema*orma!o %a'orami$o @1<5 #i(e'!a (ero e %ro%rios!r"me'!o #i s!ile+ me!!ere i' s$e'a "' mo'#o i'!ero e "'a 7"a'!i! i''"mere(ole #i %erso'a&&i #i$o'!or'o $o' le loro &ra'#e))e e le loro miserie

O$$/io amaro e !e'ero #i "ellini 'o' %er#o'a 'ess"'o e 'o' $o'#a''a 'ess"'o

Visconti#o%o l4es%erie')a 'eorealis!a &i"'&e a "'4esal!a)io'e #ella messa i' s$e'a $i'ema$4i'!re$$ia sem%re $o' il !ea!ro

Imme'sa $"l!"ra s"ll4O!!o$e'!o e s"l No(e$e'!o&ra'#ioso melo#ramma =Senso> 15B6+ "'a si'!esi #i%i!!"ra+ !ea!ro+ m"si$a+ le!!era!"ra e s!oria. S!oria #i "'a $o'!essa i!alia'a $/e s4i''amora #i "'

'emi$o a"s!ria$o+ me!!e i' l"$e le $o'!ra##i)io'i e le #eole))e #ella *"!"ra 'a)io'ePi, !ar#ial!ro &ra'#e %oema e%i$o s"ll4immi&ra)io'e #al s"# al 'or# $/e /a &e'era!o l4I!aliai'#"s!riale #e&li a''i4<0 =Rocco e i suoi 6ratelli> - 15<0

Poi"' al!ro &ra'#e a**res$o #ell4e%o%ea &arial#i'a $o' =Il Ga!!o%ar#o> 15<3"'a #elle %i,%ro*o'#e e amare #es$ri)io'i #ella so$ie! e #ella s!oria i!alia'e+ #o(e iso&'a $/e !"!!o $ami %er$/F!"!!o rima'&a $om44 @Gi"se%%e Tomasi #i Lam%e#"sa



H"ello #i Visconti 'o' es$l"si(o i'!eresse %er la messa i' s$e'a+ a'$/e "' $os!a'!e la(oro s"lla$i'e%resa $/e $o'!i'"ame'!e si m"o(e s"lla s$e'a %er osser(are i s"oi %erso'a&&i ora #a (i$i'o ora #alo'!a'o

T"!!i &li o&&e!!i so!!o lo s&"ar#o ass"mo'o "'a i'!e'si! simoli$ail $i'ema %o!ree esseresi'!e!i))a!o $o' le %arole s$e'a e s&"ar#o

"ellini e Visconti "sa'o il $i'ema $ome s&"ar#o ma re&is!a $/e s(il"%%a 7"es!e %ossiili! #el $i'ema$ome s&"ar#o %ntonioni

Da l"i 'as$e "' mo#o assol"!ame'!e '"o(o #i &"ar#are e #i *ilmare i l"o&/i e le %erso'e+ "' %e'siero%er imma&i'i

Per %ntonioni l4a!!o #i *are $i'ema e l4a!!o #i &"ar#are so'o esa!!ame'!e la s!essa $osail $i'ema 'o' al!ro $/e "'a ri*lessio'e s"llo s&"ar#o "ma'o

=L,a//entura>+ Michelangelo %ntonioni 15<0

Vero e %ro%rio ma'i*es!o #el $i'ema mo#er'o"' &r"%%o #i ri$$/i e s*a$$e'#a!i !"ris!i *a "'a &i!a i'ar$a alle isole Eolie. D"ra'!e "'a sos!a "'a ra&a))a s%aris$e mis!eriosame'!e

T"!!i la $er$a'o+ a'$/e la $i'e%resa si m"o(e s"ll4isolo!!o $er$a'#o

U' !em%orale si a((i$i'a e mol!i ri%ar!o'o ma la s"a mi&liore ami$a Cla"#ia e il s"o *i#a')a!o Sa'#rorima'&o'o a $er$arla a'$/e la 'o!!e %oi &ira'o a'$/e la Si$ilia. I'$o'!ra'o mol!a &e'!e e s$o%ro'ol"o&/i a**as$i'a'!i e mis!eriosi ma 'o' la ra&a))a %er#"!a.

Me'!re (ia&&ia'o s$o%ro'o $/e l4asse')a #i A''a &i s!a!a $olma!a #a "'a '"o(a s!oria $/e s!a'as$e'#o *ra #i loro

Po$o #o%o %er #"ra'!e "'a *es!a aris!o$ra!i$a Sa'#ro las$ia #a sola i' $amera Cla"#ia e lei lo !ro(aa'$ora i'!e'!o a# amore&&iare s" "' #i(a'o $o' "'a s!ra'iera. L"i la i'se&"e %ia'&e'#o s"lla %ia))e!!a#a(a'!i all4aler&o+ #o(e la (is!a #ell4E!'a $o%er!o #i 'e(e i'#"$e Cla"#ia a %er#o'arlo e a# a$$e!!are7"es!o ra%%or!o+ i'$er!o $ome !"!!o il res!o

Semra "' &iallo ma 'o' lo &iallo alla ro(es$ia i' $"i i %erso'a&&i $/e i'#a&a'o+ i'(e$e #i !ro(areA''a si %er#o'o loro s!essi 'el %aesa&&io

- A''a 'o' sar !ro(a!ala s!oria 'o' a(r "'a $o'$l"sio'e

La s%ari)io'e #ella ra&a))a #i(e'!a "' simolo #el $amiame'!o ris%e!!o al (e$$/io $i'ema $lassi$o

- Ci'ema 'arra!i(o *or'i(a ris%os!e $/iare- N"o(o $i'ema $i las$ia solo $o' #elle #oma'#e

La $i'e%resa 'o' %i, o''i%rese'!ei'$er!a+ $o'*"sa+ 'o' sa #o(e &"ar#are+ $er$a #i $a%ire $osaa$$a#e

- Ra$$or#i sa&lia!i

Mo'!a&&io $/e s%esso assore la $o'*"sio'e #ei %erso'a&&i

- So&&e!!i(e #i l"o&/i #o(e 'o' $4 'ess"'o @i'7"a#ra!"re ("o!eo Crea'o "'o s%aesame'!olo s%e!!a!ore /a la se'sa)io'e #i %er#ersi a'$/e l"i o #a

essere &"ar#a!o #a "' al!ro %ro!a&o'is!a *i'o allora i&'ora!o il %aesa&&io

I' %ntonioni a'$/e i l"o&/i #i(e'!a'o %erso'a&&i+ !es!imo'e #i !a'!e a((e'!"re ma'$a!e o *i'i!e



- Pro!a&o'is!i #i %ntonioni s$o%ro'o #i 'o' essere %ro!a&o'is!i+ ma solo $om%arse #i s!orie $/ea$$a#o'o a# al!ri

Lo s!esso a$$a#e allo s%e!!a!ore $/e s%erime'!a $o' amare))a #i 'o' essere %i, al $e'!ro #el ra$$o'!o

Lo s!ile #i %ntonioni s$ar#i'a+ i' ma'iera im%er$e!!iile ma #e$isa+ la si'!assi #el ra$$o'!o $lassi$o

Gli i'#i)i si $o'*o'#o'o e i'(e$e #i %or!are alla sol")io'e+ si ri(ela'o *alsi+ ill"sori=L,a//entura> "' *ilm-e'i&maaa'#o'a il se'!iero #ella 'arra)io'e $lassi$a las$ia'#o emer&eremol!e s!orie %ossiili $/e %er 'o' (e'&o'o ra$$o'!a!e ma solo a$$e''a!e

Nei s"oi *ilm %ntonioni s%erime'!a a'$/e $o' il $olore ar!i*i$iale*a $olorare i'!eri %ala))i e s!ra#e ealeri

L4im%or!a')a #i %ntonioni &ra'#e+ so%ra!!"!!o %er la 'as$i!a #el $i'ema mo#er'ose&"i!o #a !a'!i@4enders+ ,arovsij+ Lars von ,rier o 4ong /ar 4ai

Pasolini e "erreri< il cinema della crudelt>

Ge'era)io'e a%%e'a "' %o4 %i, &io(a'e si a**a$$ia 'el $i'ema i!alia'o.

U'o #ei &io(a'i esor#ie'!iPier Paolo Pasolini+ %oe!a e s$ri!!ore $/e %assa alla re&ia #o%o a(erla(ora!o $ome s$e'e&&ia!ore. Por!a s"llo s$/ermo i &io(a'i %i$$oli #eli'7"e'!i #elle or&a!eroma'e%rose$"!ore #el 'eorealismo+ #i**ere'!e #a&li al!ri

= ccattone> e 'el se$o'#o *ilm =Mamma Roma> 15<8#es$ri(e la (i!a e la mor!e #i #"e ra&a))i #is!ra#a. I' e'!rame le o%ere la m"si$a e la %i!!"ra reli&iose &li ser(o'o %er sa'!i*i$are 7"es!e *i&"re e$ollo$arle s" "' %ia'o simoli$o+ a ra%%rese'!are !"!!a l4"ma'i!

Rielaora al$"'i &ra'#i mi!i #ella le!!era!"ra $lassi$a =!dipo re> 15< e =Medea> 15<5 %ers!"#iare la so%ra((i(e')a #ell4ar$ai$o 'ella $"l!"ra $o'!em%ora'ea

Rile&&e le &ra'#i o%ere le!!erarie #el %assa!o+ $o' la 2!rilo&ia #ella (i!a4 =Il Decameron>+ =I racconti di

Canterbur8 >+ =Il 6iore delle mille e una notte>

imma&i'a la #is%era!a (i!ali! e l4ero!ismo #el mo'#oa'!i$o

A 7"es!a #o(e(a se&"ire "'a e' %i, !r"$e 2!rilo&ia #ella mor!e4 #i $"i l4a"!ore %o!F reali))are solo la%rima %ar!e =Sal9> o =Le $01 iornate di Sodoma> 159B*ilm *ero$e e i'&"ar#aile i' $"i 7"a!!ro&erar$/i *as$is!i si $/i"#o'o i' "'a l"ss"osa (illa (e'e!a %er $om%iere+ s"i $or%i '"#i #i #ie$i ra&a))i e#ie$i ra&a))e+ &li a!!i sess"ali %i, %er(ersi+ *i'o alla !or!"ra e al massa$ro

Pasolini allar&a la $o'$e)io'e #el *as$ismo e *a "'a &ra'#e me!a*ora #el male#o("'7"e si$omme!!a'o a"si e (iole')e s"&li esseri "ma'i+ l esis!e il *as$ismo

Nella s"a o%era il %"'!o $os!a'!e l4i'7"a#ra!"ra $ome o%era %i!!ori$a

L4i'7"a#ra!"ra 'as$e sem%re $ome ri$or#o e rie(o$a)io'e #ella &ra'#e %i!!"ra i!alia'a%i!!"ra

ria((i$i'a!a i'!e'same'!e alla (i!a reale

o La %i!!"ra ser(e a Pasolini %er s$o%rire il mo'#ole'!e %er &"ar#are la real! a!!"ale

A''i 4B0omra #el 'eorealismo Marco "erreri+ %i, &ra'#e ere#e #i Luis Bu6uel e #el s"rrealismo*ra'$ese

:re(e %are'!esi i' S%a&'a+ !or'a i' I!alia e s(il"%%a la s"a (e'a s"rreale+ $o&lie'#o !"!!i i !i$+ le ma'ie+le miserie e le ass"r#i! %i, $om"'i ma a'$/e s$o'os$i"!e e i'(isiili



S!"#i &eli#i e $r"#eli s"ll4ass"r#i! #ell4"omo e #ella (i!a "ma'a

"erreri 'o' /a iso&'o #i !r"$$are le imma&i'i $o' e**e!!i s%e$ialias!a mos!rare la real! *i'o i'*o'#o+ 'el %"'!o i' $"i la elle))a #i(e'!a orrore

;lmi poeta dei poveri- 'l documentario antropologico

Al!ro ere#e #el 'eorealismo $/e esor#is$e 'e&li a''i 4<0 Ermanno ;lmi

%oe!a #el sile')io e #ei !imi#i=Il posto> ra$$o'!a la (i!a #i "' &io(a'e #i $am%a&'a $/e s$o%re la '"o(a e &ra'#e Mila'o

=L4alero #e&li )o$$oli> &ra'#e %oema s"i %o(eri e s"&li "mili+ 7"asi "' #o$"me'!ario s"lla (i!a #ei$o'!a#i'i+ le *a!i$/e+ i sile')iosi amori+ le *es!e e la *ame 'elle $as$i'e alle ori&i'i #el No(e$e'!o

Mol!i #i 7"es!i a"!ori @%ntonioni+ Risi+ ;lmi i'i)ia'o a la(orare $ome #o$"me'!aris!i+ #a!a la (i$i'a')a$/e 7"es!o &e'ere a(e(a $o' il %ro&e!!o 'eorealis!a

A 7"es!o &r"%%o a%%ar!ie'e a'$/e "' &ra'#e #o$"me'!aris!a i!alia'o+ Vittorio #e &eta. Ne&li a''i 4B0/a *ilma!o il meri#io'e+ il la(oro #ei %as!ori+ la %es$a al %es$e s%a#a+ le mi'iere #i )ol*o+ le *es!e%aesa'e %rima $/e 7"es!i mes!ieri e 7"es!e *es!e s%arissero #al mo'#o i'#"s!riale mo#er'o

Al$"'i #o$"me'!ari so'o 'a!i #al &ra'#e la(oro #i ri$er$a a'!ro%olo&i$a #i Ernesto #e Martino $/e /as!"#ia!o i ri!i %o%olari #el s"# mos!ra'#o le so%ra((i(e')e ar$ai$/e+ le !ra$$e #i reli&io'i %re$ris!ia'e'ei $a'!i e 'elle !ra#i)io'i %o%olari

'l tormento dei giovani

I &io(a'i re&is!i i!alia'i #e&li a''i 4<0+ 7"elli $/e ris%o'#o'o alla No"(elle (a&"e *ra'$ese so'o *orseme'o so((ersi(i ma i' $om%e'so %i, iro'i$i e a"!o$ri!i$i

A$$a#e so%ra!!"!!o ai #"e ma&&iori a"!ori Bellocchio e Bertolucci

=I puni in tasca>+ Bellocchio 15<B&io(a'e e%ile!!i$o "$$i#e la ma#re $ie$a+ %ro(o$a "' (ero e%ro%rio s$a'#alo+ #es$ri(e'#o la *ami&lia $ome $o(o #i mos!ri+ mala!i e #i i#io!i

?ilm #i &ra'#e (alore %er il mo#o assol"!ame'!e '"o(o #i "sare la $i'e%resa&"ar#a #a (i$i'o i%erso'a&&i $o' a!!e')io'e 7"asi #a ammers%iel

- Te$'i$/e #i ri%resa "' %o4 !ras$"ra!e+ $ome se si !ra!!asse 7"asi #i "' *ilm *a!!o i' $asa #a "'memro #ella *ami&lia $/e &"ar#a

L4i'#i**ere')a (erso lo s!ile #i(e'!a "'o s!ile %i, *or!e #e&li al!rile $ose #a #ire e #a &"ar#are$o'#i)io'a'o l4o$$/io $/e le &"ar#a

Bellocchio %rose&"e la s"a o%era i' ma'iera sis!ema!i$a s$r"!a'#o $o' o$$/io $r"#ele 7"a'!o 7"ello #i"erreri &li orrori #elle al!re is!i!")io'i or&/esi %i, ris%e!!a!e e ri$o'os$i"!e #alla so$ie!+ $ome las$"ola+ la %oli!i$a+ i ma'i$omi+ l4eser$i!o+ la $/iesa+ la $asa

Ci'ema #ell4omra e #ella %e'omra

s!"#ia l4ami&"i! #el $om%or!ame'!o "ma'o+ l4i'$er!e))a #e&lia**e!!i %i, s$o'!a!i

Pi, (i$i'o al $i'ema *ra'$ese+ i' %ar!i$olare a Godard e a Renoir+ Bertolucci $o' =Prima dellari/oluzione> 15<6 $os!r"is$e la *i&"ra #i "' &io(a'e or&/ese $/e si $re#e ri(ol")io'ario+ ma %oi s%osa"'a #o''a ri$$a e a$$e!!a !"!!o 7"ello $/e a(e(a ri*i"!a!o



D"e $a%ola(ori =Il con6ormista> e =Strateia del rano> 1590#"e *ilm i'!e'si. Nel %rimo mos!ra la%o!e')a #el %assa!o e #el *as$ismo. Nel se$o'#o la %o!e')a #ella *i')io'e $/e %re'#e il so%ra((e'!os"lla real! e !ras*orma la S!oria #4I!alia i' "' %al$os$e'i$o !ea!rale

Co' =Ultimo tano a Parii> a**ro'!a i &ra'#i !emi #ella mali'$o'ia+ #ell4ero!ismo e #ella mor!e

Do%o "'a l"'&a %are'!esi $ommer$iale+ Bertolucci ri!or'a!o a "' $i'ema s%erime'!ale $o'=L,assedio> 1555*ilm i' $"i i %erso'a&&i 'o' %arla'o 7"asi mai e solo la m"si$a a$$om%a&'a la loros!oria

Pi, $ora&&ioso s"o *ra!ello+ Giuseppe Bertolucci+ $/e /a reali))a!o 'el 1595 $o' Ro$erto Benigni =Berlinuer ti /olio bene> $a%ola(oro #i ar!e $ol!a e %o%olare 'ello s!esso !em%o

U'o #ei &ra'#i i''o(a!ori #el $i'ema #i !"!!o il mo'#o s!a!o &ergio Leonea"!ore #i (as!o res%iro

I'i)ia $o' #ei me!a-Jes!er'+ i $osi##e!!i Jes!er' all4i!alia'a @s%a&/e!!i Jes!er' i' $"i reali))a "'a#ila!a)io'e 7"asi mos!r"osa #el !em%o+ $o' i %erso'a&&i $/e si &"ar#a'o *issi a l"'&o %rima #i a&ire+ e$o' al!re!!a'!o *or!e #ila!a)io'e #ello s%a)io%ro*o'#i! #i $am%o i'soli!a

Lo ri!ro(iamo %i, !ar#i i' Ameri$a $o' i s"oi *ilm mi&liori

Da Leone 'as$o'o a'$/e mol!i a"!ori ameri$a'i mo#er'i e %os!mo#er'i+ $ome Clint East)ood+ me'!remol!i al!ri &li re'#era''o sem%re oma&&io $ome ?uentin ,arantino+ $/e lo imi!a $o'!i'"ame'!e

I' !em%i %i, re$e'!i+ "'a $er!a ri'as$i!a #el $i'ema i!alia'o /a %or!a!o a emer&ere '"o(i !emi e s!ili

&alvatores /a #es$ri!!o $o' *orme e s!ili mol!o (i$i'i al s"rrealismo le a'sie e il iso&'o #i *"&a #i "'a&e'era)io'e le $"i riellio'i so'o *alli!e o le emo)io'i #ei ami'i alle s$o%er!e #ella $rimi'ali!mo#er'a.

Gianni %melio %i, (i$i'o alla !ra#i)io'e #el #o$"me'!ario 'eorealis!a+ /a s$el!o i ami'i $ome %"'!o#i (is!a %er #emolire la $osi##e!!a so$ie! #el e'essere @=Il ladro di bambini> 1558

- ?ilm s%esso #eli$a!i e mali'$o'i$i+ %ro*o'#o amore e ris%e!!o %er l4"ma'i!

Dime'sio'e mol!o %i, i#iosi'$ra!i$a+ 7"asi "'i(ersale-si'&olare+ o "' o"!si#er-alla-mo#a1anni

Moretti $/e si %rese'!a $ome moralis!a+ 'el se'so al!o #el !ermi'e+ (i$i'o allo s%iri!o #i #iderot o #iGiovenale ma %o$o a %o$o s$i(ola 'ella sa!ira 7"asi *arses$a

Al!ri $ome Paolo &orrentino o%%"re Matteo Garrone o Emmanuele Crialese a!!es!a'o o&&i las!raor#i'aria (i!ali! #el $i'ema i!alia'o $/e sa rielaorare la le)io'e 'eorealis!a %er "'ire la'arra)io'e $o' la #es$ri)io'e #ei $o'!es!i "ra'i e %o%olari i!alia'i#ire $/e le $i!! i!alia'e s!a''o#i(e'!a'#o %ro!a&o'is!e #el '"o(o $i'ema

13. La 'as$i!a e la #i**"sio'e #el $i'ema mo#er'o l4aa'#o'o#elle *orme mime!i$/eCo' il $i'ema mo#er'osi aa'#o'a la (e$$/ia ill"sio'e #i real!

La 'arra)io'e rima'e ma $o' "' li'&"a&&io '"o(o+ so&&e!!i(o e $o' "' mo'!a&&io $/e ris%e!!a la#is$o'!i'"i! l4i'$er!e))a #e&li e(e'!i

- I#e'!i! #el %erso'a&&io si s$om%o'e



- S%e!!a!ore las$ia!o alla ri$er$a #el se'so

Modernit> e soggettivit>

I'i)io #el 2500le!!era!"ra a'#a!a e' ol!re Proust+ Musil+ /a(a+ *o+ce+ Virginia 4ool( eal!riaa'#o'a!o il 'arra!ore o''is$ie'!e+ a%re'#o ("o!i e i'$er!e))e+ m"!ame'!i e %ros%e!!i(e

#i(erse+ $o'!ras!a'!i- Da!o %i, s%a)io alla ri*lessio'e+ #emoli!o l4"'i! #ell4a)io'e e #el %erso'a&&io

Cam%o *iloso*i$o.usserl e Merleau Pont+ so!!oli'ea'o $/e l4"omo 'o' &"ar#a mai &li e(e'!i e le $ose#al #i *"ori+ ma #al #i #e'!ro+ $io 'e *a %ar!ela $o'os$e')a 'o' mai o&&e!!i(a

Ci'ema ris%e!!o a 7"es!e ri$er$/e #ell4ar!e mo#er'a"' %o4 i' ri!ar#o+ a(ree %res!o re$"%era!o e as"a (ol!a eser$i!a!o mol!a i'*l"e')a s"lla le!!era!"ra

Nas$e a %ar!ire #a&li a''i 4B0$i'ema $/e ol!re a ra$$o'!are+ ri*le!!e s"i s"oi s!essi s!r"me'!i #i'arra)io'e e #i ra%%rese'!a)io'e

Po!remmo $/iamarlo+ a%%"'!o+ $i'ema #ella mo#er'i! e i'#i$ar'e s"i!o le #"e %ri'$i%ali

$ara!!eris!i$/e 1 s&"ar#o s"lla real!+ 8 ri*lessio'e s"ll4a!!o s!esso #el &"ar#areIl narratore debole: frammenti voci storie !ossibili

Nel $i'ema mo#er'o si /a s%esso l4im%ressio'e $/e le s!orie sia'o ra$$o'!a!e 2male4#esi#erio #isa%ere $/e lo s%e!!a!ore rima'e s%esso *r"s!ra!o

- Pro$e#ime'!o i'i)ia!o #a ;rson 4elles i' =Citizen :ane>

Is!a')a 'arra'!e 'o' %i, al %os!o #i Dio*i&"ra #eole+ #i(e'!a!a "' %erso'a&&io $om"'e

S%esso se'!iamo "'a (o$e *"ori $am%o #el 'arra!ore o #i %i, 'arra!ori+ $/e $omme'!a o #es$ri(e i *a!!ia$$a#"!i

- A (ol!e le (o$i #ei 'arra!ori si mol!i%li$a'o o si $o'!ra##i$o'o

La 'arra)io'e si #is$io&lie'o' $4 %i, il ra$$o'!o ma l4a!!o #el ra$$o'!are

Vo$i *"ori $am%o #i %erso'a&&i s$o'os$i"!i#e*i'i!e a$"sma!i$/e @A$"sma s"o'o se')a ori&i'e i'(e'!a!o #a Pi!a&ora $/e+ %er a$7"is!are %i, %o!ere s"i #is$e%oli+ %arla(a s!a'#o 'as$os!o #ie!ro "'a!e'#a

Al!re!!a'!o ra#i$alere&is!a Chantal %erman lo!!a %er "' $i'ema %oe!i$o+ $o'!ro la 'arra)io'e$lassi$a

- I'7"a#ra!"re l"'&/e+ immoili+ !ra&i$/e+ ri*i"!o assol"!o #i o&'i s%ie&a)io'e

La (o$e a$"sma!i$a %" essere a'$/e 7"ella #i "' %erso'a&&io $/e $i ra$$o'!a la s"a s!oria #o%o $/e7"es!a &i *i'i!a+ e "sa il %assa!o remo!o

- Il *ilm si m"o(e s" #"e %ia'i !em%orali #i(ersi il %assa!o @le imma&i'i e il %rese'!e @la (o$e

La mo#er'i! 'o' solo 7"es!io'e #i mo'!a&&io ma a'$/e #i i'7"a#ra!"re%roli*era'o le $osi##e!!e#isi'7"a#ra!"re $er!e $ose o %erso'e rima'&o'o *"ori $am%o i'!e')io'alme'!e

- Visio'e %ar)iale+ i'$om%le!a+ i'esa!!a

S%esso la 'arra)io'e #i(a&a alla ri$er$a #i "'a s!oria $/e a'$ora 'o' $4 2imma&i'a)io'e 'arra!i(a4



Ci'ema se&"e %er$orsi (a&/i+ i'$er!i+ s!orie %ossiili al %os!o #i "'a s!oria %re$isa e &i $om%i"!ao%%"re $i so'o mol!e s!orie al %os!o #i "'a

"inema di !oesia

Pasolinisi'!e!i))a le $ara!!eris!i$/e #ella mo#er'i! e #ir $/e il $i'ema #i %oesia $o'sis!e 'el 2*arse'!ire la ma$$/i'a #a %resa4

Po!remmo #e*i'ire il $i'ema mo#er'o a'$/e $ome "' $i'ema #i %oesia+ $i'ema so&&e!!i(o+ i' $o'!ras!o$o' il ra$$o'!o o&&e!!i(o+ i' %rosa #el $i'ema $lassi$o

La %oesia $i'ema #ella !ras&ressio'e

- ?ra le !ras&ressio'i !ro(iamo s%esso il *"ori *"o$ose&'o #ella %rese')a #i "' osser(a!ore

Co'!rol"$e e s&"ar#o i' ma$$/i'al4a!!ore si ri(ol&e a&li s%e!!a!ori+ %ro(o$a'#o "' e**e!!o #i2i'!er%ella)io'e4 #i $/iama!a i' $a"sa %erso'ale e #ire!!a

Prese')a #ella $i'e%resa si se'!e a'$/e 'ella #"ra!a me#ia #elle i'7"a#ra!"re @A(era&e S/o! Le'&!/ ASL a"me'!a $o'si#ere(olme'!e

Il %ia'o-se7"e')a o i'7"a#ra!"ra l"'&a %erme!!e #i so**ermarsi mol!o s"i (ol!i e s"i l"o&/i- Pia'o-se7"e')a 'o' si&'i*i$a %er *or)a (e#ere #i %i, a (ol!e a$$a#e il $o'!rarioAlla &ra'#e moili! #ella $i'e%resa $orris%o'#e "'a (isio'e ri#o!!a al mi'imoa"!e'!i$o %ara#ossoIl $i'ema mo#er'o esal!a la %o!e')a es%ressi(a #ell4i'7"a#ra!"ra a'$/e e so%ra!!"!!o a!!ra(erso la

'e&a)io'e e i limi!i #ella (isio'e'o' (e#iamo 7"asi 'ie'!e+ ma %ossiamo e #oiamo imma&i'are!"!!o

#na storia e un !rotagonista c$e a volte si smarriscono

Il $i'ema mo#er'o im%ara a s$om%orre la s!oria so!!o il %ro*ilo #i (ari %"'!i #i (is!aesis!o'o mol!e(eri!

- L4is!a')a (isi(a %i, $/e #are ris%os!e %o'e #elle #oma'#e

Il %ro!a&o'is!a 'o' %i, "' eroe

%er#e la s"a %osi)io'e $e'!raleS%esso solo "' osser(a!ore il $osi##e!!o %erso'a&&io-&"i#a

S%esso+ $ome a$$a#e 'ei *ilm #i %ntonioni+ il %ro!a&o'is!a mo#er'o+ 'o' "' "omo #4a)io'e+ "'a#o''a $/e si &"ar#a i'!or'o e $i ai"!a a (e#ere il mo'#o $ir$os!a'!e

S!azio tem!o e !ersonaggi

Nel *ilm =Il testamento di Or6eo>+ Cocteau 15<0$om%are l4a"!ore s!esso $/e %ro'"'$ia "'a *rasemol!o *amosa 2il $i'ema mos!ra la mor!e al la(oro4

Per Cocteau il $i'ema mos!ra il !em%o $/e s$orre+ le $ose $/e $amia'o+ 'as$o'o e m"oio'o7"es!o$/e emer&e 'e&li a"!ori mo#er'i

- S%a)io e !em%o

esse')iali+ a##iri!!"ra %ro!a&o'is!iNel *ilm =Il silenzio>+ Bergman 15<3 %ro!a&o'is!a il !em%o

Tre %erso'e si *erma'o 'ell4aler&o #i "' %aese s!ra'iero. No' a$$a#e 'ie'!e+ la $i'e%resa osser(asile')iosa i %erso'a&&i 'ella loro #is%era)io'e "'a #o''a mala!a si "ria$a e si mas!"ra+ la sorella+&io(a'e e ella+ $/a (a a le!!o $o' "'o s$o'os$i"!o+ il ami'o $/e (a&a solo %er i $orri#oi

Nel *ilm #ello s!esso a"!ore =L,ora del lupo> 15<9 %ro!a&o'is!a lo s%a)io



- U' %i!!ore #i %aesa&&i+ me'!re s!a #i%i'&e'#o s"lla ri(a #el mare alla l"$e #el sole #ime))a'o!!e+ i' "'o s$e'ario #i %a"rosa soli!"#i'e+ "$$i#e "' ra&a))i'o $/e lo moles!a $o' #e&lis$/er)i. Il s"o &es!o %er a%%are 7"asi 'a!"rale i' 7"el l"o&o a 7"ell4ora

Il *ilm /a $ome !ema la %a"rosa #esola)io'e #el %aesa&&io 'or#i$o 'elle l"'&/e 'o!!i ia'$/e. No' "'

$aso $/e l4omi$i#a sia "' %i!!ore+ "' ar!is!a #ello s&"ar#o+ $/e si las$ia %e'e!rare #a !"!!o l4orrore #i "'%aesa&&io $/e 'o!!"r'o e 'ello s!esso !em%o #i"r'o

' maestri dello sguardo

Gli a"!ori mo#er'iaa'#o'a'o le (e$$/ie *orme 'arra!i(e

- ?ra'!"ma'o il !em%o+ lo s%a)io+ i %erso'a&&i

Ri*lessio'e s"l $i'ema $ome s!r"me'!o #i $o'os$e')a #el mo'#o e #ell4"omo

#re+er0 la lentezza del gesto

?orse il %rimo $i'eas!a $/e elaora "'o s!ile lo'!a'o #ella %rosa 'arra!i(a $lassi$aU'o #ei s"oi *ilm %i, im%or!a'!i =Dies Irae> 1568so&&e!!o s!ori$o s!re&o'eria

S!ile mo#er'issimo$rea "'a a!mos*era #i i'$"o solo $o' la sem%li$e le'!e))a #ei mo(ime'!i

Pro!a&o'is!a A''e+ mo&lie #i "' %as!ore %ro!es!a'!e+ (ie'e a$$"sa!a #i s!re&o'eria e $o'#a''a!a.

- Ci'e%resal"'&a e $o'!i'"a osser(a)io'e+ $o'#a''a il mo'#o i' $"i lei (i(ere&is!ra !"!!e lei%o$risie+ le ami&"i! %i, so!!ili 'ei &es!i+ 'ei (ol!i+ *i'o al #is%re))o

Le'!e))a #elle i'7"a#ra!"re e #elle a)io'ise'sa)io'e #i mo'#o !e!ro e %a"rosame'!e immoile

Co' il ri!mo #i "' *ilm o&'i #ie$i a''i $ir$a+ $/e e'e i'#i$a la %ro*o'#i! #ella s"a ri$er$a+ #re+er reali))a "' al!ro $a%ola(oro =Ordet> @La %arola 15BB &ira!o 7"asi !"!!o i' #"e s!a')e

Nell4"l!imo *ilm =Ger!r"#> 15<6 la $i'e%resa se&"e sem%re sile')iosa e 7"asi #e(o!a la %ro!a&o'is!a'elle s"e !re s!orie #4amore+ e !ermi'a $o' la #o''a ormai a')ia'a+ sola 'ella s"a %i$$ola $asa

Ci'ema #i #re+er

Pia'o #el $o'!e'"!o&ra'#e mo'"me'!o alla se'siili! #ella #o''a

Pia'o #ello s!ile&ra'#e mo'"me'!o alla se'siili! #ella $i'e%resa

7Gertrud 8 @ AD

Ger!r"# "'a eK $a'!a'!e s!raor#i'ariame'!e ella+ #i(e'"!a mo&lie #i "' ri$$o a((o$a!o $/e s!a %eressere 'omi'a!o mi'is!ro+ ma #e$i#e #i las$iare il mari!o %er$/F i''amora!a #i Erla'#+ "' &io(a'e

%ia'is!a alle so&lie #el s"$$esso.Lei ("ole a'#are a (i(ere $o' l"i ma si a$$or&er $/e l"i la $o'si#era solo "'a $o'7"is!a *ra le !a'!e

U'a sera Ger!r"# i'$o'!ra il $elere %oe!a Gariel Li#ma'+ #i $"i era s!a!a ama'!e %rima #elma!rimo'io+ e l"i $o' a'imo !ris!e le ra$$o'!a #i a(ere se'!i!o il &io(a'e (a'!arsi %"li$ame'!e #ellas"a '"o(a $o'7"is!a amorosa



Ger!r"# mali'$o'i$ame'!e #e$i#e #i a'#are a (i(ere sola. T"!!i i !re "omi'i $/e lei /a ama!o $o' "'a#e#i)io'e assol"!a 'o' /a''o mai sa%"!o ri$amiarla Gariel %e'sa(a solo alla le!!era!"ra+ G"s!a( alla$arriera+ Erla'# al s"$$esso

Al mome'!o #el $o'&e#o Gariel si a$$or&e #i a(ere ma'$a!o la s"a (i!a !"!!a la s"a &loria le!!eraria'o' (ale '"lla ris%e!!o all4amore #i Ger!r"#+ e $o'!i'"a a $/iamarla 'el sile')io #esola!o #ella $asa

Sola+ #o%o mol!i a''i+ Ger!r"#+ ormai mol!o (e$$/ia+ ri$e(e la (isi!a #i "' al!ro (e$$/io ami$o+ il*iloso*o AleK+ s"o e!er'o i''amora!o+ mai ri$amia!o+ $/e le %or!a il s"o "l!imo liro a%%e'a "s$i!o.I'sieme %arla'o #ell4amore+ $/e l4"'i$o (alore #ella (i!a

Ger!r"#simolo #ella #o''a mo#er'a+ sorella o ma#re #i !a'!e al!re #o''e sole+ $/e lo!!a'o eso**ro'o i' sile')io+ $ome le eroi'e #i :er&ma'+ A'!o'io'i o Tr"**a"!+ a'$/e i'$ar'a)io'e #el%erso'a&&io mo#er'o$/i"so 'el s"o sile')io mis!erioso e mali'$o'i$o

Pare!i s%o&lie+ arre#ame'!o %o(erissimo+ 7"asi mo'as!i$o+ e%%"re ele&a'!e e ra**i'a!o$asa #i Ger!r"#"' (ero e %ro%rio $ar$ere s%iri!"ale+ ai!a!o #a *i&"re si'is!re

Po$/i o&&e!!i $ollo$a!i 'el ("o!oimme'so (alore simoli$o s%e$$/io #i Ger!r"#+ $/e Gariel le a(e(are&ala!o %er$/F %o!esse 2(e#ere al ma!!i'o "'a $osa ella+ 7"a'#o si #es!a(a4 o%%"re la Ve'ere '"#a

'el %ar$o+ #"ra'!e le $o'(ersa)io'i $o' l4ama'!e+ "'o *a'*aro'e a(i#o e ro))o

- Parole rare'el sile')io %esa'o $ome %iomo.

- A)io'e #el !"!!o asse'!emo(ime'!i %o$/issimi e ralle'!a!i al limi!e es!remo

Perso'a&&i *ermi a l"'&oas$ol!a'o o %e'sa'o $ome se *ossero s!a'$/i+ #is!r"!!i #alla (i!a o $ome ses!essero &"ar#a'#o 'el ("o!o $/e /a''o #e'!ro se s!essi

?issi! #ella $i'e%resaimmoile %er l"'&/i mi'"!i e si s%os!a $o' %i$$ole ri7"a#ra!"re %er !or'ares"i!o *issa

- Dime'sio'e %i, i'!eriore e %i, %ro*o'#a #ell4a'imo "ma'o

O$$orre *issare l4o$$/io s"lla (eri!

o&'i mo(ime'!o a%%are $ome "'o s%re$o+ "'a (a'a #is!ra)io'eA'$/e Ger!r"#+ l4"'i$a *i&"ra %ie'a #i (i!a+ si m"o(e $o' "'a le'!e))a #a $"i !ras%are i'*i'i!a #ol$e))ae mali'$o'ia

- T"!!o rima'#a all4a'ima

Il *ilm !ermi'a $o' "'a s$e'a sem%li$issima e !erriile AKel %ar!e+ Ger!r"# si ri'$/i"#e 'ella s"a%i$$ola s!a')a e $i las$ia *"ori #alla %or!a

Por!a $/i"sa e ia'$/issima+ $ome "'a la%i#e+ *i'is$e il *ilm$am%o #esola!ame'!e ("o!o e "'a$am%a'a lo'!a'a $/e s"o'a a mar!ello+ la $am%a'a #ei mor!i

;zu< la poetica della sottrazione

?i' #ai s"oi esor#i /a ma'!e'"!o e %er*e)io'a!o la s$el!a #i "' $i'ema %o(ero+ sia 'ei $o'!e'"!i sia'ella *orma

Par!i!o #a "'a imi!a)io'e+ s%esso iro'i$a #ei mo#elli ameri$a'i$os!r"ire "' $i'ema &ia%%o'ese *i' 'el%ro*o'#o ma a'$/e "'i(ersalme'!e "ma'o

Del $i'ema ameri$a'o %re'#e so%ra!!"!!o lo s!ile #elle $omi$/e sla%s!i$%er #es$ri(ere $o' sar$asmo+ma a'$/e a**e!!"osa $om%re'sio'e mol!i as%e!!i #ella (i!a $om"'e



I s"oi %rimi *ilm#i %i$$oli &a'&s!er lo$ali o le %rime $omme#ie !ermi'a'o s%esso $o' i %a''i s!esi a#as$i"&are+ mos!ra'#o $/e al "$a!o e alle a'ali! #el 7"o!i#ia'o 'o' s*"&&e 'ess"'o+ 'emme'o la$o%%ia %i, !ras&ressi(a

Po$o a %o$o ;zu aa'#o'a i mo#elli 'arra!i(i !ra#i)io'ali+ #i &e'ere+ e s$e'#e #ire!!ame'!e al $"ore#ella (i!a 7"o!i#ia'a+ #i !"!!i

?ilma !"!!a la &e'!e %i, $om"'e la(ora!ori+ $asali'&/e+ a!!ori+ ami'i+ %e'sio'a!i o im%e&'a!i $/e(i(o'o alla %eri*eria #el Gia%%o'e i'#"s!riale

Dalle $o'(ersa)io'i *ra %erso'a&&i s$o%riamo i' mo#o i'#ire!!o le loro s!oriel4a)io'e las$ia!ari&orosame'!e *"ori #el *ilm

Le s!orie $i so'o+ ma so'o #ie!ro i #is$orsi #ei %erso'a&&i+ s"llo s*o'#o+ 'o' &i $o'*e)io'a!e+ ma !"!!e#a $a%ire+ #a i'!"ire

Lo s!ile *a!!o #i %ro&ressi(e ri'"'$eri!or'o al $i'ema %i, sem%li$e+ 7"ello #elle ori&i'i

?i' #a&li a''i 430;zu ri'"'$ia alla #issol(e')a i'$ro$ia!a+ al $arrello+ alla %a'orami$a+ $i'e%resas%esso assa @2al!e))a !a!ami4+ mo'!a&&io ri#o!!o al mi'imo

=5;<8; monoatari> @Via&&io a Too 15B3

D"e a')ia'i &e'i!ori+ $/e (i(o'o i' %ro(i'$ia+ *a''o "' (ia&&io a Too %er (e#ere i *i&li s%osa!i+ ma7"es!i+ $oi'(ol!i 'el la(oro e 'ella &es!io'e *amiliare+ 'o' /a''o !em%o %er loro+ e a$$ol&o'o la loro(e'"!a $o' $er!o imara))o

oi$/imo#es!o #o!!ore #i %eri*eria. I *i&li si lame'!a'o #i #o(er las$iare ai 'o''i la $amera i' $"is!"#ia'o

S/i&emo#es!a %arr"$$/iera $/e ai!a $o' la *ami&lia 'ello s!esso 'e&o)io i' $"i la(ora+ 'o' /a %os!o%er allo&&iare i &e'i!ori

Gio(a'e e #ol$e Norio(e#o(a #el !er)o *i&lio mor!o i' &"erra+ 'o' /a ami'i e (i(e #a sola/a

!em%o %er loro e $/ie#e "'a &ior'a!a #i *erie %er %or!arli a (isi!are Too

No' (ole'#o &ra(are a'$ora s" Norio+ &li al!ri #"e *i&li%a&a'o "'a se!!ima'a #i so&&ior'o alle !erme%er le(arseli #i !or'oaler&o %ie'o #i (ille&&ia'!i $/e $a'!a'o e &io$a'o !"!!a la 'o!!e e i #"e (e$$/i#e$i#o'o #i !or'are a $asa. D"ra'!e il (ia&&io la mamma /a "' &ra(e malore.

?i&li ri!or'a'o alla %ro(i'$ia %er assis!ere alla s"a mor!e e s"i!o #o%o ri%ar!o'o. Solo Norio rima'e7"al$/e &ior'o. Prima #i ri%ar!ire $o'*i#a al (e$$/io la s"a #is%era!a soli!"#i'e

=Via&&io a Too> $i'e-%oema s"lla (i!a e s"lla mor!e

- I'*i'i!a #ol$e))a e mali'$o'iaa$$e!!a)io'e #ella $r"#el! #ella soli!"#i'e #i $/i 'o' /a *i&li e7"ella #i $/i li /a

o Dis!a')a *ra &e'i!ori e *i&li+ *ra mo'#o #e&li a#"l!i e mo'#o #e&li a')ia'i

S!oriari#o!!a al mi'imo 'e$essario. Trio'*a la %oesia #elle *i&"re immoili e #elle i'7"a#ra!"re ("o!e

?ilm $os!ella!o #i mo!i(i $/e ri$orro'o $o'!i'"ame'!ea'a*ore %oe!i$/e+ ri%e!i)io'i o rime (isi(e

- Pa''i s!essi a# as$i"&are- Te!!i #elle $ase- Cimi'iere #i Too- Tre'i $/e %assa'osimolo #el mo'#o mo#er'o e #ello s$orrere #el !em%o



Ci'e%resa sem%re immoile+ sem%re i' asso @al!e))a #ello s&"ar#o #i "' ami'o+ s!"%e*a!!a maa'$/e im%assiile

Ammire(oliB i'7"a#ra!"re ("o!e #ella $i!!a#i'a all4ala+ alla mor!e #ella (e$$/ia Tomi

;zu !ras$"ra i' ma'iera ra#i$ale la $o'!i'"i! 'arra!i(a+ sos%e'#e il !em%o e $amia s$e'a a'$/e#"ra'!e "' #ialo&o

S$e'e ri%rese $o' "'a &ra'#e %ro*o'#i! #i $am%oa!!ra(erso le *i'es!re e le %or!e+ al #i l #elles!ra#e

'l padre dei carrelli= moderni0 ;phFls

Al!ro %a#re #ella mo#er'i!&ra'#e $rea!ore #i ri!ra!!i *emmi'ili $ome #re+erMa3 ;phFls

- Te#es$o #i 'as$i!a ma 7"asi a%oli#e /a la(ora!o i' Germa'ia+ ?ra'$ia+ USA e I!alia

Do%o Murnau%rimo &ra'#e a"!ore $/e $os!r"is$e !"!!o il s"o $i'ema s"i mo(ime'!i #ella ma$$/i'a #a%resa

- S"a $i'e%resa si m"o(e $o' la s!essa !e'sio'e #ramma!i$a #i Murnau+ ma $o' "'a &ra)ia mol!oma&&iorele)io'e %er 4elles+ /u$ric+ ,ru((aut e mol!i al!ri

Gra'#i #olli'i)io #el *ilm =Il piacere> 15B8la $i'e%resa i'$o'!ra "' &io(a'e mas$/era!o a "'a*es!a+ lo se&"e all4i'&resso+ 'elle (arie sale+ #a')a $o' l"i i' %er$orsi !or!"osi e *a!i$osi+ *i'o a $/e ilra&a))o s(ie'e

H"asi !"!!i i s"oi *ilmmo'"me'!i a #o''e sole+ alla loro $a%a$i! #i amare+ #i sa$ri*i$are !"!!o+$om%rese se s!esse

Bresson0 il dettaglio

No' sem%re il $i'ema mo#er'o *a!!o #i i'7"a#ra!"re l"'&/ea (ol!e il $o'!rario

#re+er la(ora s"lla #"ra!aBresson /a lo s!ile o%%os!o+ ma a'$/e la s!essa %ro*o'#i! s%iri!"ale

Il s"o $i'ema la(ora $o'!i'"ame'!e s"lla #i(isio'e *ra %arola e imma&i'ea"!o'omia

No' $er$a a!!ori $/e i'!er%re!a'o #ei %erso'a&&i$or%i+ (ol!i+ o&&e!!i

- ?are simoli #ell4"omo e #el s"o mo'#o i'!eriore

Ci'e%resa 7"asi sem%re ri(ol!a i' asso%re*eris$e i #e!!a&li+ *ramme'!i #i a)io'e

- Do%o l4i'i)io #i "' &es!o Bresson !a&lia+ il res!o s"%er*l"o

Ci'ema #i ellissi+ #i ("o!i"'a %arola sos!i!"is$e "' l"'&o #is$orso+ "' %i$$olo &es!o (ale %er "'a serie#i a)io'i

Mo'!a&&io%ro!a&o'is!a assol"!o

- ?i&"ra s!ilis!i$a %ri'$i%ale si'e##o$/e o((ero il *ramme'!o+ %ar!e $/e sos!i!"is$e l4i'!ero

?"ori $am%o

*i&"ra #omi'a'!e #el $i'ema #i Bresson. L4esse')iale rima'e sem%re *"ori #allo s$/ermo

Resnais0 la crisi della memoria

%lain Resnais"' %o4 (e$$/io re&is!a #ella No"(elle (a&"e

S$om%o'e ra%%or!o *ra s"o'i e imma&i'i+ s$o'(ol&e !em%o e s%a)io li'eari #el ra$$o'!o $lassi$o

Ce'!ro #ella s"a %oe!i$ai'$er!e))a #ell4e(e'!o reale



- O&'i e(e'!o %" $amiare+ a##iri!!"ra esis!ere o%%"re 'o+ a se$o'#a #i $/i lo ri$or#a e $/i lora$$o'!a

Primo l"'&ome!ra&&io ==iros.ima mon amour > 15B5

Colle&a!o all4esor#io #ella No"(elle (a&"e'o' a%%ar!ie'e

- Ma&'i*i$o esem%io #i $i'ema %oe!i$o

I'i)ia $o' le mis!eriose imma&i'i #i #"e $or%i '"#i ara$$ia!i s" $"i $a#e saia *i'issima

So'o #"e &io(a'i "' &ia%%o'ese e "'a *ra'$ese $/e si i'$o'!ra'o a Wiros/ima e si ra$$o'!a'o le loros!orie !erriili

L"i /a %erso i &e'i!ori 'el omar#ame'!o a!omi$o me'!re lei+ i' ?ra'$ia+ sem%re #"ra'!e la se$o'#a&"erra mo'#iale+ s!a!a ama'!e #i "' sol#a!o 'emi$o

I #"e si ama'o %er "' &ior'o e %oi si las$ia'o %er sem%re

=Muriel> 15<3!i!olo a'a&ramma #i 2L"mire4 7"i'#i #el $i'ema s!essoi'&a''o #ella memoria#i(e'!a a'$ora %i, #oloroso

Al$"'i %erso'a&&i+ $/e 'o' si (e#e(a'o #a mol!i a''i+ si ri!ro(a'o+ !"!!i s!a''o me'!e'#o a !"!!i+ a'$/e

a se s!essi'ea'$/e lo s%e!!a!ore $o'os$er la (eri!

Il mo'!a&&io s!ra(ol&e la 'arra)io'eim%ressio'e #i "' mo'#o &o(er'a!o #al $aos e #alla %a"ra #ella(eri!

Pi, !ar#i Resnais reali))a "' al!ro $a%ola(oro =Pro/idence> 1599+ i' $"i la l"'&a 'o!!e i'so''e #i "'(e$$/io s$ri!!ore #i(e'!a "'a #a')a #i *a'!asmi e #i ri$or#i

La memoria $i i'&a''a+ e se il $i'ema ar!e #ella memoria+ allora a'$/e il $i'ema "' e'i&ma

Bu6uel0 il ri(iuto delle $elle immagini

Cos!re!!o a las$iare la ?ra'$ias$a'#ali s"s$i!a!i #ai s"oi *ilm s"rrealis!i

Si *erm re(eme'!e i' S%a&'areali)) "' #o$"me'!ario s"lla %o(er! #ei $o'!a#i'i s"lle mo'!a&'e=Las W"r#es> 1538

Poi ri%ar! %er il Messi$o #o(e ee "'a *or!e i'*l"e')a a'$/e s"lla 'as$i!a #i "' $i'ema 'a)io'ale

- H"i reali)) i s"oi *ilm %i, a**as$i'a'!i e mis!eriosi$o'!i'"a'o la &ra'#e ri(ol")io'es"rrealis!a

=Los Ol/idados> 15B0ri!ra!!o $r"#ele #i ra&a))i %o(eri ma a'$/e $a!!i(i

=>l> 15B8 ra$$o'!a la *ollia 'as$os!a #i "' &e'!il"omo a%%are'!eme'!e 'ormale e mol!o reli&ioso

=Susana> - 15B1 ri!ra!!o #i "'a ra&a))a se's"ale e !e'erosa+ $/e $o' la s"a sola %rese')a %ro(o$a il$aos #i "' *a!!oria

=!l ?nel e@terminador > 15<8%i, a!ro$e me!a*ora #ella #e$a#e')a or&/ese. Al$"'i si&'ori+ #o%o

"'a $e'a mol!o ele&a'!e+ rima'&o'o $/i"si #e'!ro "'a s!a')a e re&re#is$o'o alla (i!a a'imale+ allas%or$i)ia e alla *ero$ia %rimor#iale

Ri!or'a!o i' S%a&'a+ Bu6uel reali))a al!ri *ilm i'!risi #ella s"a &ra'#e (e'a s"rrealis!a+ asa!i s"l %i,sem%li$e orrore 7"o!i#ia'o =%iridiana> 15<1+ al$"'i %o(eri aro'i $er$a'o #i (iole'!are la loro&io(a'e e'e*a!!ri$e

=5ristana> 1590ra%%or!o a!ro$e *ra "'a &io(a'e e "' (e$$/io !"!ore $/e %rima a"sa #i lei+ %oi#i(e'!a s"o s$/ia(o



I'*i'e Bu6uel ri!or'a i' ?ra'$ia #o(e $o'se&'a al!ri $a%ola(ori =Belle de Aour' @:ella #i &ior'o 15<<imma&i'e #ella *emmi'ili! ero!i$a e %er(ersa $/e si $ela #e'!ro #ella #o''a or&/ese o =La /ia lattea> 15<<+ al!ra *ero$e %aro#ia #ella reli&io'e $a!!oli$a i' $"i Cris!o #i(e'!a "' a'!i$o "moris!a

L4i'7"a#ra!"ra #i Bu6uel i'!e')io'alme'!e r"!!a o a'aleris%o'#e al %ri'$i%io s"rrealis!a se$o'#o$"i l4orrore 'o' s!a 'el mos!r"oso+ ma 'ella 'ormali!

- O%%os!o #i !"!!o il $i'ema /orror $o'!em%ora'eo %ie'o #i !r"$$/i e# e**e!!i. L"i 'o' /a iso&'o#i i'(e'!ar'e 'ie'!e sa &"ar#arsi i'!or'o

Bergman0 il volto

Ere#e #el $i'ema m"!o s(e#ese&jstrm e &tiller ma so%ra!!"!!o #i #re+er e #ella s"a ri$er$a s"l%rimo %ia'o e s"l (ol!o

Bergman reali))a "'a (as!a e $om%lessa o%era #i ri*lessio'e s"ll4"omo mo#er'o e s"lla %er#i!a #ella*e#e o #elle al!re $er!e))e 'el mo'#o $o'!em%ora'eo

S!ile$ara!!eri))a!o #a i'!e'si $o'!ras!i #i l"$i ere#i #ella l"$e es%ressio'is!a

- Ci'e%resa $/a s!a mol!o (i$i'a ai %erso'a&&i- S%esso "sa ra'i #i m"si$a $lassi$a @Bach e Mozart s$a'#is$o'o i !em%i #el mo'!a&&io e #ella

re$i!a)io'e

Si ser(e #i $ollaora!ori $os!a'!i+ $/e $o'os$o'o e'e le s"e i'!e')io'i e il s"o mo'#o

- A#a!!a il *ilm alle *i&"re #e&li a!!ori e #elle a!!ri$i+ ai loro $or%i e (ol!i

Nei s"oi *ilm Bergman reali))a "'a %oe!i$a e "'o s!ile s!raor#i'ariame'!e $om%a!!ila %oe!i$ari&"ar#a la soli!"#i'e+ so%ra!!"!!o 7"ella *emmi'ile+ me'!re lo s!ile osser(a)io'e #ei (ol!i e #ei $or%i+*i'o alla '"#i! s%iri!"ale

%Smultronst&llet' H'l posto delle (ragole2< 'ngmar Bergman @ AIJ

Il (e$$/io me#i$o Isa :or&+ "' "omo s$os!a'!e e #"ro+ $/e %re*eris$e la soli!"#i'e !o!ale+ #o%o "'so&'o a'&os$ioso %ar!e la ma!!i'a %res!o %er re$arsi a L"'#+ #o(e sar 'omi'a!o #o!!ore 2a# /o'orem4

Co' l"i (ia&&ia la '"ora Maria''e+ $/e as%e!!a "' ami'o

D"ra'!e il (ia&&io l"i la %re'#e i' &irolei &li la'$ia a$$"se mol!o #"re #i ari#i! e# e&oismo $/e lo*a''o ri*le!!ere s"l %assa!o

:or& si *erma a$$a'!o a "'a (e$$/ia $asa+ #o(e a(e(a %assa!o !"!!e le es!a!e #ella s"a&io(i'e))as%ro*o'#a 'ei ri$or#i

- Il %rese'!e e il %assa!o s4i'$ro$ia'o $o'!i'"ame'!e

I' "' al!ro so&'o *a!!o i' a"!o+ :or& ri(e#e la mo&lie mor!a $/e lo !ra#is$e e si lame'!a %er il s"oe&oismo

:re(e (isi!a alla ma#re+ &eli#a (e$$/ia+ 7"asi $e'!e'aria+ $/e ai!a %o$o lo'!a'o e lo a$$o&lie $o'

#"re))a+ &li o**re "'o s%e$$/io #ella s"a *"!"ra soli!"#i'eAl!ri i'$o'!ri #el mo'#o %rese'!e&li ri$or#a'o la s"a (i!a %assa!a

- Nel $orso #el (ia&&io il (ol!o #el (e$$/io Isa $amia %ro*o'#ame'!e @l4a!!ore il (e$$/iore&is!a Victor &jstrm si a##ol$is$e e si #is%o'e a "'a rela)io'e %i, #ol$e e a**e!!"osa $o' i%are'!i e $o' il mo'#o

U'a serie #i %rimi %ia'i #i s!raor#i'aria i'!e'si!+ s%arsi 'el *ilm+ s$a'#is$e le *asi #i 7"es!o$amiame'!o %ro&ressi(o%er$orso #i ma!"ra)io'e e #i $om%re'sio'e



Celera)io'e #ell4esse')a #el $i'ema%erme!!e #i "'i*i$are #i(erse #ime'sio'i

- A%er!"ra #el mo'#o (ir!"ale #el so&'o- Ri(isi!a #el %ro%rio %assa!o+ sia 7"ello reale sia 7"ello imma&i'ario- Prese'!ea'!olo&ia #ella $r"#el! #ella (i!a. Gli "omi'i si *eris$o'o %er il %ia$ere #i *arlo o si

ama'o se')a $a%irsi

Ra%%or!o *ra 7"es!i !re mo'#i+ $oesis!o'o 'el $i'ema%erme!!e al (e$$/io :or& #i #i(e'!are "' al!roCi'ema"sa!o $ome s$/ermo #ella memoria o a##iri!!"ra #el %e'siero

- Tem%i+ l"o&/i e s%a)i #i(ersi e i'$om%a!iili %osso'o i'$o'!rarsi

,ati0 il gioco dei punti di vista

*ac:ues ,atimi&liore+ *orse "'i$o ere#e #i /eaton

- Osser(a e ri$os!r"is$e il mo'#o $ome "' $alei#os$o%io+ &io$o sem%re #i(erso e sem%re "&"ale

La $omi$i! #i(e'!a $o' ,ati eser$i)io #4i'!er%re!a)io'e #el mo'#o a!!ra(erso lo s&"ar#o&io$o #ia'alo&ie

- O&'i imma&i'e+ o&'i &es!o+ o&'i o&&e!!o %" essere $o'*"so e s$amia!o $o' "' al!roI s"oi *ilma%o!eosi #el %"'!o #i (is!a !"!!o #i%e'#e #a 7"es!o

Il s"o *orse l4"'i$o 2$i'ema %"ro4 'el se'so #elle a(a'&"ar#iere$"%era a'$/e la mi&liore %ar!e#ell4es%erie')a s"rrealis!a e #a#ais!a+ $o' "'o s!ile #el !"!!o '"o(o e mo#er'o

/u$ric0 l=occhio siderale

Caso %ar!i$olare e #el !"!!o #i**ere'!e #i a"!ore a me))a s!ra#a *ra E"ro%a e Ameri$a&tanle+ /u$ric

- Ameri$a'o emi&ra!o i' E"ro%a e l rimas!o %er il res!o #ella s"a (i!a

Mar$a la s"a es!ra'ei! ris%e!!o a !"!!o il mo'#o+ osser(a #a lo'!a'o il s"o %aese e il mo'#oi'!eroo**re ri!ra!!i sem%re %i, sar$as!i$i e #isill"si

Il mo'#o a%%are 'ei s"oi *ilm $ome "'a $o'&re&a #i *olli $/e si a%%li$a'o a *arsi #el malere$i%ro$ame'!e

- S!"%i#i! #ei %o!e'!i- Ci'ismo #e&li i'!elle!!"ali- I%o$risia #ei e'e*a!!ori

La ra&io'e s!essa ami&"a e $o'!ra##i!!oria'as$o'#e sem%re "' %ro&e!!o #omi'a!ore+ #is!r"!!ore e(iole'!o

T"!!o+ a'$/e i "o'i+ /a''o "' #o%%io+ "' ro(es$io#e(e mol!o al $i'ema es%ressio'is!a !e#es$o

Mo(ime'!i #i ma$$/i'a*as$i'o e ri$$/e))a #i ;phFls+ ma /a''o a'$/e "'a *re##a+ $i'i$a %re$isio'e

Mol!i *ilm

ri%re'#o'o &e'eri #el $i'ema $lassi$o e li smo'!a'o *re##ame'!e- =5.e :illin> @Ra%i'a a ma'o arma!a 15B<&a'&s!er ra&&ela!o i' $"i il 'arra!ore osser(a i

%erso'a&&i $o' la %re$isio'e #i "' e'!omolo&o+ a'#a'#o a(a'!i e i'#ie!ro 'el !em%o $ome se!"!!o *osse &i a$$a#"!o e o&'i #es!i'o *osse se&'a!o

=Lolita> 15<8smo'!a la $omme#ia. A%o!eosi #ello s#o%%iame'!o #ella %erso'ali!

=Dr Stranelo/e> @Il #o!!or S!ra'amore 15<6lo s!esso a!!ore #i =Loli!a> i'!er%re!a !re %erso'a&&i#i(ersi



Gli al!ri *ilm #emolis$o'o (ari &e'eri

=Pat.s o6 Glor8 > @Ori))o'!i #i &loria 15B9 la &"erra

=011$2 Odissea nello spazio> 15< la *a'!as$ie')a

= Cloc<or< Orane> @Ara'$ia me$$a'i$a 1591 l4/orror

=+ull Metal ac<et> 159 a'$ora la &"erraL4"l!imo =!8es Eide S.ut> 1555 il #ramma se'!ime'!ale

/u$ric 'o' ra$$o'!a+ ma osser(a i s"oi %erso'a&&i e le s!orie #a "'a #is!a')a si#erale

%())*: + S!ace ,d-sse-' &tanle+ /u$ric @ AK

?ilm #i *a'!as$ie')a reali))a!o $o' le !e$'i$/e #ell4a(a'&"ar#ia e"ro%ea #e&li a''i 480 e #i 7"ellaameri$a'a #e&li a''i 2<0

Co'si#era!oma'i*es!o %er "' '"o(o mo#o #i &"ar#are e %er "' '"o(o !i%o #i s%e!!a!ore $/e !ro(a las"a i#e'!i! 'ell4a!!o #i &"ar#are+ i'!e'so %er 'o' $ome (oer"rismo 'as$os!o+ ma $ome s&"ar#o$o'os$i!i(o+ $os$ie'!e e ra)io'ale

Lo s%e!!a!ore &"ar#a e# &"ar#a!o

#al $om%"!er+ WAL 5000- Dialo&/i *ra WAL e l4as!ro'a"!a Da(i# :oJma'ra$$or#i a 10e'!rami &"ar#a'o (erso la

$i'e%resa e 7"i'#i (erso lo s%e!!a!ore

?ilm asa!o s" l"'&/e i'7"a#ra!"re i' $"i 'o' s"$$e#e 'ie'!e*ilm mo#er'o i' 7"a'!o ri#"$e al mi'imola 'arra)io'e e# esal!a i %er$orsi (isi(i-#es$ri!!i(i

- L"'&/i+ i'!ermi'aili $arrelli+ $ome 'ella #a')a #elle as!ro'a(i o 7"ello $ir$olare $/e se&"eDa(i# :oJma' 'el s"o alle'ame'!o #e'!ro la $ai'a $ir$olare #ell4as!ro'a(e Dis$o(er

S&"ar#o e o$$/iomo!i(o $e'!rale #el *ilm+ sia !ema!i$o $/e s!ilis!i$o

Mis!eriosa *orma &eome!ri$a #el mo'oli!o $/e ra%%rese'!a l4i'&resso #ella ra&io'e 'el mo'#o/a *a!!o*a(ole&&iare i $ri!i$i $/e (i /a''o (is!o o&'i !i%o #i all"sio'e

:ra'o #i $i'ema s!"%e*a$e'!es$o%er!a #el as!o'e+ i#e'!i*i$a!a $o' la 'as$i!a #ella memoria e #el%e'siero

- Mo'!a&&io #elle a!!ra)io'i%o#erosa ellisse $o' $"i si %assa #al %assa!o s$imies$o al *"!"ro*a'!as$ie'!i*i$o il as!o'e &e!!a!o i' aria #alla s$immia si !ras*orma+ ro!a'#o s" se s!essa+ i'"'a as!ro'a(e $/e #a')a 'ello s%a)io 'ero

A'$/e il *i'ale "' %e))o #i $i'ema s"%ero!ermi'e #el &ra'#e (ia&&io #i :oJma'+ la %or!a#ell4i'*i'i!o $/iama!a 2S!ar Door4 "' l"'&o mo'!a&&io #i so&&e!!i(e i' $"i $o' il (iso s!ra(ol!e &"ar#a(erso #i 'oi e 'oi 'el $o'!ro$am%o a 10 (e#iamo "'a serie #i l"$i e $olori simile alle es%erie')eall"$i'a!orie e %si$/e#eli$/e #ella :ea! Ge'era!io'+ #ella $"l!"ra #ella #ro&a e #ella 'oea(a'&"ar#iaameri$a'a #e&li a''i 490!ermi'are s"ll4imma&i'e i'&ra'#i!a #ella %"%illa #ila!a!a

- Lo S!ar C/il# $/e a%%are #ise&'a!o 'el $ielo a$$a'!o alla !erra+ r"o!a s" se s!esso %er %"'!are is"oi o$$/i e'ormi #i *e!o (erso #i 'ois%e!!a!ore s*i#a!o #al %er$orso+ i'(i!a!o a #ire $o' l"i io&"ar#o #"'7"e io so'o

,arovsij0 la visione del tempo

%ndrej ,arovsij%oe!a e *iloso*o $/e !ra#"$e i' #e'se e a**as$i'a'!i imma&i'i la &ra'#e !ra#i)io'es%iri!"ale r"ssa



Poe!i$ai'!eressa il ra%%or!o #ell4"omo $o' il mo'#o e $o' il !ras$e'#e'!e+ la $a%a$i! #i amare e #ise'!ire la %rese')a #e&li al!ri

Il s"o $i'ema $er$a #i mos!rarele'!o !ras$orre #el !em%o

I'7"a#ra!"ra %ri(a #i a)io'i%i, se'!iamo $/e il !em%o s$orre

Il *ilm =L,in6anzia di I/an> - 15<8 i'i)ia il ri''o(ame'!o #el $i'ema r"sso

Do%o reali))a "'o #ei &ra'#i $a%ola(ori #ella $i'ema!o&ra*ia so(ie!i$a = nreA RublF/ > 15<<+ s!oria#el mo'a$o me#ie(ale $/e *" il ma&&iore %i!!ore #i i$o'e r"sse

- S%le'#i#a es%losio'e *i'ale #el $olore 'elle i$o'e #i R"l[(+ #o%o il ia'$o e 'ero #ellareal!es%rime !"!!a la &ra'#e))a #ell4ar!e $/e rei'(e'!a il mo'#o e &li # "' se'so $o' la*e#e

I' =Solaris> 1598 %ro!a&o'is!a la memoria+ $/e rei'(e'!a le %erso'e ama!e

,arovsij %ro%o'e "' '"o(o s!ile*a #el !em%o e #ello s%a)io %ro!a&o'is!i #el $i'ema

H"ello $/e $o'!a il ("o!o+ "' ("o!o riso'a'!e #i mille s!orie e #i mille so&'i

;liveira0 la rappresentazione come gioco

Manoel #e ;liveira era s!a!o i'i)ialme'!e $o'si#era!o 'eorealis!a %oi$/F $o' =A'ii :\\> 1568 a(e(a#es$ri!!o le a'#e #i ra&a))i #ella $i!! #i Por!o+ ma e' %res!o si rese $o'!o $/e a'#a(a i' al!ra#ire)io'e

- Verso *ean Vigo o a'$/e (erso il *a'!as!i$o #i M!lis+ ma $o' "'o s!ile $ol!o e al!o

So%ra!!"!!o i !re &ra'#i a#a!!ame'!i #a o%ere le!!erarie = mor de perdiHo> 159 !ra!!o #a "'o #ei%i, $eleri roma')i #ella le!!era!"ra %or!o&/ese+ %oi =+rancisca> 151 e =Le soulier de satin> 15B

- ;liveria "sa il !ea!ro+ la le!!era!"ra+ la m"si$a e il $i'ema %er s(elar'e i !r"$$/i e me!!ere i'mos!ra+ $ome &io$a!!oli %re)iosi+ &li ar!i*i$i #ella ra%%rese'!a)io'e+ me!a*ora #e&li ar!i*i$i #elmo'#o e #ella so$ie! "ma'a

I %erso'a&&i si me!!o'o i' %osa e re$i!a'o l"'&/i !es!i le!!erari e !ea!rali

aa'#o'a'#o o&'i mo#orealis!i$os$e'o&ra*ia #e$isame'!e *i'!a+ #ise&'a!a e$$.

Esiis$e &li s!r"me'!i #ella ra%%rese'!a)io'e%al$os$e'i$i+ ri*le!!ori+ $i'e%rese e al!re ma$$/i'e

- I'(e$e #i #ialo&are *ra #i loro+ &li a!!ori %arla'o ri(ol!i (erso lo s%e!!a!ore+ &"ar#a'#o i'ma$$/i'ai'(i!a'o lo s%e!!a!ore a &i"#i$are+ #ire!!ame'!e $/iama!o i' $a"sa

Ill"sio'e #i real!$om%le!ame'!e so%%ressa+ *i&"ra #i %rese'!a!ore-imo'i!ore s%esso i'!errom%e las!orie %er s%ie&are la ma&ia #el !ea!ro e #el $i'ema

Uso *re7"e'!e #ella (o$e *"ori $am%o %er le&&ere %a&i'e #ei roma')i me'!re i %erso'a&&i s!a''o m"!i eimmoili

Nei *ilm #i ;liveira &io$o e !ra&e#ia+ sa&&e))a e *ollia $oi'$i#o'o+ $os $ome real! e imma&i'a)io'e+ o(eri! e i'&a''o

&trau$.uillet< ritorno a Lumire

Co%%ia #i re&is!i $/e %erse&"e "' $i'ema #i %oesia e #i assol"!o ri*i"!o #ella 'arra)io'e e #i 7"alsiasii'!e'sio'e $ommer$iale*ean Marie &trau$ e #anile .uillet

- ?a''o *ilm sem%re i'sieme #al 15<8



U'o #ei loro %rimi *ilm*ra i %i, !ras&ressi(i =on riconciliati> 15<B%er$orre il !em%o a(a'!i ei'#ie!ro a!!ra(erso $i'7"a'!4a''i #i s!oria !e#es$a+ e mes$ola *ra loro #i(erse e%o$/e+ $ome *a$e(aGri((ith i' =Intolerance>

- A (ol!e "' %erso'a&&io #i$e "'a a!!"!a e "' al!ro &li ris%o'#e #ie$i a''i #o%o

O&'i %erso'a&&io i'!er%re!a!o #a a!!ori #i(ersi a se$o'#a #ell4e!$os!ri'&e lo s%e!!a!ore a "'a

*a!i$osa a!!e')io'e=Cronaca di nna Madalena Bac.> 15<9me'o s%erime'!ale+ ill"s!ra "' imma&i'ario #iario #ellamo&lie #i :a$/+ le!!o #a "'a (o$e *"ori $am%o+ $o' la s"a m"si$a e al$"'e imma&i'i #i l"o&/i e $/iesele&a!i al &ra'#e m"si$is!a

Gli &trau$ !ol&o'o i' mo#o assol"!o !"!!o 7"ello $/e 'arra)io'e+ *i')io'e+ messa i' s$e'a+re$i!a)io'elas$iare il $i'ema allo s!a!o %"ro e ori&i'ario+ 7"ello #ei *ra!elli Lumire

- U'a $i'e%resa %os!a #i *ro'!e al mo'#o+ $/e $i %erme!!e s%esso #i $o&lier'e !"!!a la &ra'#e emis!eriosa elle))a

- Mos!rare imma&i'i i' mo(ime'!o $/e 'o' ra%%rese'!a'o 'ie'!e al!ro $/e se s!esse+ il $i'ema

Cara!!eris!i$/e #el $i'ema mo#er'o

1. Cara!!ere a'!imime!i$o 'o' ill"sio'e #i real!

- Mos!ra solo &li as%e!!i *ramme'!ari #i "'a s!oria+ #a "' $er!o %"'!o #i (is!a

8. Emer&ere #el li'&"a&&io $i'ema!o&ra*i$o i'7"a#ra!"re l"'&/e e !em%i #is!esi+ mo(ime'!i #ellama$$/i'a mol!o mar$a!i

3. Narra!ore #eole + so&&e!!i(o e limi!a!o al %os!o #ella 'arra)io'e im%erso'ale o''is$ie'!e

6. Lo s%e!!a!ore 'o' al $e'!ro #el mo'#o %o$/e i'*orma)io'i

B. Tem%o #"ra!a reale $o'!ro !em%o #ie&e!i$o $lassi$o

<. S%a)io l"o&/i reali $o'!ro s%a)io imma&i'ario $lassi$o

9. Perso'a&&i esseri "ma'i $o'!ro !i%i e s!ereo!i%i $lassi$i. Si&'i*i$a)io'e mo!o a%er!a s%e!!a!ore #e(e *are e $er$are se'so #el *ilm

Le nuove (orme narrative nel mondo- Realismo e soggettivit> come ci(re del nuovo

cinema

.oetica e stile negli autori moderni

S$o%er!a #el $i'ema a asso $os!o ] ri''o(ame'!o #ella !e$'olo&ia!"!!i i %aesi+ a'$/e i %i, %o(eri%osso'o s$o%rire e "sare l4ar!e #el $i'ema

Do%o &li a''i 4B0$i'ema &i&a'!e $a%a$e #i me!!ere i s"oi ser(i&i a #is%osi)io'e #i !"!!o il mo'#o

Ri''o(ame'!o si es!e'#e a !"!!i i &io(a'i e '"o(i a"!ori #i !"!!o il mo'#o

- S%erime'!a'o '"o(e *orme 'arra!i(e

Gra)ie alla %oli!i$a #elle 2'"o(e $orre'!i4a"!ori mo#er'i /a''o ma&&iore lier!

Ci'ema s%e!!a$olare si #i**ere')ia sem%re %i, $/iarame'!e #a 7"ello $ri!i$o-es%ressi(o

- Il %rimo%"li$o i' $er$a #i #is!ra)io'e- Il se$o'#o%"li$o $/e ("ole ri*le!!ere e i'*ormarsi+ sa%ere e #is$"!ere



Gra'#e #i**ere')a #el $i'ema mo#er'o #a "' %aese all4al!rosi %osso'o i'#i(i#"are al$"'e im%or!a'!i$ara!!eris!i$/e $om"'i a mol!i a"!ori mo#er'i

- Terre'o %i, #"!!ile+ %ro#"!!ori e s%e!!a!ori %i, a%er!i'e&o)iare $o'!i'"ame'!e la %ro%rialier! $o' le esi&e')e #el mer$a!o e $o' i %re$e#e'!i mo#elli 'arra!i(i+ &e'eri e s!orie

- P"'!o #i (is!a s!ilis!i$oli'&"a&&io e mo#elli 'arra!i(i $o'soli#a!i. De(o'o a%rirli+ s(e$$/iarli+a"!e'!i$arli+ i'serire la ri$$/e))a #ello s&"ar#o

- Nas$o'o '"o(i &e'erisi %" $o'si#erare il *ilm #4a"!ore $ome "' '"o(o &e'ere

S$el!a #ello s%e!!a!ore asa!a %er lo %i, 'ella *irma #ell4a"!ore

La %oe!i$a e lo s!ile so'o i #"e %"'!i #i *or)a e #i lo!!a i' $"i &li a"!ori ri(e'#i$a'o $ias$"'o la %ro%rialier! $rea!i(a

Poe!i$amol!i '"o(i !emi $olle&a!i a %rolema!i$/e emer&e'!i

- Ra%%or!o *ra i'#i(i#"o e is!i!")io'i+ *ra "omo e mo'#o- Gio(a'i+ amore+ sesso+ *ami&lia mo#er'a+ soli!"#i'e

Ne&li a''i 40%rolemi #elle mi'ora')e o%%resse+ $olo'ialismo #ei ia'$/i e le &ra'#i $i$a!ri$ilas$ia!e #a esso s"i %o%oli #omi'a!i+ ra%%or!o *ra ma&ia %ra!i$a!a #ai %o%oli orie'!ali e la s$ie')a

o$$i#e'!ale+ $o'*ro'!o *ra %aesi ri$$/i e %aesi %o(eri+ *ra e$o'omie #i s"ssis!e')a e# e$o'omie #is(il"%%o

Co'*ro'!o #ei #"e !i%i #i e$o'omie e #elle ris%e!!i(e im%li$a)io'i

- Vi!a %o(era ma sere'a e me'o $om%e!i!i(a- Ma&&iore si$"re))a ma a'$/e "'a $orsa s*re'a!a e s!ressa'!e (erso "' e'essere sem%re

i's"**i$ie'!e

Si ri*le!!e s"lle '"o(e %ros%e!!i(e $"l!"rali $/e 'as$o'o #a 7"es!o $o'*ro'!ore(isio'e #ell4a'!i$o%re&i"#i)io s"lla s"%eriori! #ella $"l!"ra ia'$a

Si %o'e o("'7"e il %rolema #ella rela)io'e *ra l4i'#i(i#"o e la $olle!!i(i!+ i' or#i'e ai ra%%or!i so$iali'"o(i+ alle '"o(e $lassi so$iali 'a!e #all4i'#"s!riali))a)io'e

Pia'o #el $o'!e'"!o

#iri!!i so$iali e "ma'i &ra'#e $am%o #i a!!a&lia %er il $i'ema mo#er'o- Ci'ema s%esso im%e&'a!o i' lo!!e #i ema'$i%a)io'e so$iale e %oli!i$a

Ci'ema mo#er'o$ommis!io'e #i *i')io'e e real!

- ?i')io'e $ome ra$$o'!o- Real! $ome s&"ar#o s"l mo'#o

A'$/e lo s!ileri''o(ame'!o ris%e!!o a&li a"!ori $lassi$i

- Mar$/e #4a"!ore a"me'!a'o e so'o %i, (isiili

S!r"me'!i ase #el '"o(o li'&"a&&io

- Pro*o'#i! #i $am%oma&&iore am%ie))a #elle i'7"a#ra!"re

- Mo(ime'!i #ella ma$$/i'a #a %resa#omi'a lo s!ile mo#er'o. No' si !ra!!a #i ra$$o'!are a)io'ima #i &"ar#are e %e'sare

- Carrellos!r"me'!o esse')iale %er i'serire i %erso'a&&i #e'!ro "' $o'!es!o- Pa'orami$as!r"me'!o #i osser(a)io'e #ell4amie'!e- Primo %ia'o(ie'e re$"%era!o $ome le'!e %er osser(are il (ol!o "ma'o- So&&e!!i(aso&&e!!i(i! #ella $i'e%resa- Se'so e %ia$ere #el $i'ema%ia$ere #el !es!o *ilmi$o

Una veduta d=insieme



I grandi maestri gia!!onesi

A"!ori #i &ra'#e res%iroi'!re$$ia!o le loro %oe!i$/e $o' 7"elle e"ro%ee ma al!re (ol!es!ra#a #el!"!!o i'#i%e'#e'!e e i'#i**ere'!e alle mo#e o$$i#e'!ali

- ;zu

Tra#i)io'e $"l!"rale &ia%%o'esemes$ola(a realismo e imma&i'a)io'e %rima #i 7"ella e"ro%ea

Al!ro &ra'#e maes!ro &ia%%o'eseMizoguchi s%esso i&'ora o !ras$"ra le re&ole #el mo'!a&&io $lassi$o

- ?i'!i errori e i'$o'&r"e')e s%a)iali e !em%orali

As$e!i$o e simoli$omos!ra il #olore "ma'o i' !"!!e le s"e *orme

- Wa *a!!o %arlare #i l"i $ome #i "' maes!ro 'el 2$i'ema #ella $r"#el!4

Al!re!!a'!o $r"#ele+ ma %i, #ramma!i$o e 'arra!i(o%ira /urosa)a

=Ras.omon> 15B0#emolis$e il $o'$e!!o s!esso #i 2a)io'e4+ #i 2e(e'!o4mos!ra $/e !"!!o %" esserera$$o'!a!o i' mo#i mol!o #i(ersi e a'$/e o%%os!i

- Omi$i#io ra$$o'!a!o i' 7"a!!ro (ersio'i #i**ere'!io&'"'o si (a'!a #i a(erlo $ommesso+

$om%reso il mor!o+ la $"i a'ima i'!er(ie'e 'el #ia!!i!o #i$/iara'#o $/e si !ra!!a #i "' s"i$i#ioNel s"o $a%ola(oro =I sette samurai> 15B6mos!ra $/e la real! s"i!o #i(e'!a le&&e'#a so'o se!!e&"errieri $/e si sa$ri*i$a'o %er sal(are #ai a'#i!i "' %o(ero %aesello #i $o'!a#i'i+ i' $amio #i "'!esoro $/e 'o' esis!e

Si is%ira mol!o a &ergio Leone$o%ier #i l"i a##iri!!"ra le !rame

?ilm #i 1agisha ;shima!"!!a l4e'er&ia #ei 2&io(a'i arraia!i4

- Ca$$ia!o #alla ma&&iore $asa #i %ro#")io'e $ommer$iales$else la s!ra#a #el $i'emai'#i%e'#e'!e

I'!eresse %er &li emar&i'a!i+ i la#ri+ &li a!!ori+ i ami'i+ i $rimi'ali e %er ar&ome'!i %roii!i $ome sessoe# ero!ismo

- A'!i$i%a e %rose&"e la &ra'#e ri(ol!a &io(a'ile #e&li Ze'&a"re' $/e ee l"o&o i' Gia%%o'e 'el15<

?ilm =La cerimonia> 1591 mos!ra l4a'&os$ia &e'era!a #alle is!i!")io'i re%ressi(e $ome la *ami&lia

=L,impero dei sensi> 159a%o!eosi #el sesso e #el ri*i"!o #i (i(ere"'o #ei *ilm %i, ero!i$i e!ras&ressi(i 'ella s!oria #el $i'ema

Il nuovo cinema inglese

G.:re&is!i #el ?ree Ci'ema %res!o %assera''o al $i'ema s%e!!a$olaresolo "'o rima'e le&a!o a "'%ro&e!!o ra#i$ale #i im%e&'o so$iale e $"l!"rale /en Loach

Do%o a(er reali))a!o #o$"me'!ari mol!o $r"#i#e#i$a!o al #o$"-#rama'arra)io'e mol!o

#ramma!i))a!a #i *a!!i reali. Ill"s!ra $o'*li!!i so$iali e #i $lasse+ o lo s*r"!!ame'!o e l4aa'#o'o i' $"i(i(e la %o(era &e'!e e la $lasse o%eraia i'&lese

=Poor Co > 15<9s!oria #i %o(eri #eli'7"e'!i #is&ra)ia!i+ se')a $asa e se')a amore

=+amil8 Li6e> 1591$o'*li!!o *ra "'a &io(a'e ra&a))a e la s"a *ami&lia re%ressi(a e o!!"sa $/e la%or!er a *i'ire i' "'a $li'i$a

Nel *ilm =Ri66 Ra66 > 1551 *a "' ri!ra!!o #ella (i!a o%eraia 'ei $a'!ieri e#ili

I s"oi *ilm!"!!i a%%assio'a!e re7"isi!orie $o'!ro la re%ressio'e e la (iole')a #elle is!i!")io'i



Pi, #is!a$$a!o #al ?ree Ci'emama&&iore a"!ore #el $i'ema i'&lese *oseph Lose+

Ne&li a''i 4<0 $ollaora $o' il &ra'#e #ramma!"r&o .arold Pinterreali))a'o al$"'i #ei *ilm %i, elli#el #e$e''io =L,incidente>+ =Il ser/o>+ =Messaero d,amore>

Lose+ osser(a i s"oi %erso'a&&i e le loro s!orie $/e so'o s%esso ami&"e e s%esso %er(ersemassimaes!ra'ei!+ i'!eresse #i "'o s!ra'iero $/e &"ar#a #a lo'!a'o

- Me!a*ore #ell4a"so #i %o!ere

Ne&li a''i 40 #al ?ree Ci'ema e $o' il sos!e&'o #ella !ele(isio'e'as$i!a #ella $osi##e!!a :ri!is/Re'aissa'$eere#i! #el realismo e #ella s$"ola #o$"me'!aria

- Temi me!ro%oli!a'i $ome la (i!a #ei &io(a'i 'el mo'#o i'#"s!riale+ ra%%or!i *ra $"l!"re e ra))e#i(erse+ omosess"ali!+ i'!ollera')a or&/ese%rima %roii!i s"llo s$/ermo

Ri$or#a!i&tephen "rears+ Mie Leigh e .ani( /ureishi+ s$ri!!ore a'&lo-%a$/is!a'o $/e /a s$e'e&&ia!omol!i #i 7"es!i *ilm

Pi, %ro(o$a!orio a'$ora%i!!ore-re&is!a i'&lese #ere *arman

=Sebastiane> 159< *ilm !"!!o %arla!o i' la!i'o s"l mar!irio #i sa' Seas!ia'o

Ul!ima o%era =Blue> 1553 $os!i!"i!a #a "'a sola i'7"a#ra!"ra ("o!a+ !"!!a #i $olore l" @il$osi##e!!o I'!er'a!io'al lei' :l"e #ella #"ra!a #i 95 mi'"!i

- U'o #ei *ilm %i, es!remi e $ora&&iosi #ella s!oria #el $i'ema

Vo$e *"ori $am%o #el re&is!a ra$$o'!a la s"a a&o'ia e la lo!!a $o'!ro l4Ai#s+ #i $"i saree mor!o%o$/i mesi #o%o

Il %i, *or!e e #ramma!i$o messa&&io !es!ame'!ario #i "' a"!ore mo#er'oma'i*es!o $o'!ro il$o's"mismo+ $o'!ro lo s%e!!a$olo e la (a'i! #elle mo#e

- Pa'#emo'io #elle imma&i'i*arman $o'!ra%%o'e "' solo $olore a !a'!i %e'sieri

A %ar!e (a $o'si#era!o Peter Greena)a+%i!!ore e re&is!a

Se'so i'!e'so e (iole'!o #ei $o'!ras!i *i'o allo s!ri#ore #el $a!!i(o &"s!os$"o!e $o'!i'"ame'!e los%e!!a!ore e *ra'!"ma la 'arra)io'e esal!a'#o il mo'!a&&io e i *ramme'!i

?ilm i' $"i il $or%o+ i 7"a#ri+ i liri+ i $iiemer&o'o $o' i'a"#i!a (iole')a

- C"l!"ra e se's"ali! s4i'!re$$ia'o i' "'a '"o(a $o'$e)io'e #ell4ar!e

Sa$$/e&&ia !"!!a la s!oria #ell4ar!e %er *ar'e "' ma&a))i'o #i $i!a)io'i+ semra'o $as"ali

Maes!ro #el %as!i$/e #i !i%o %os!-mo#er'o(ersa'!e i'&lese e ra**i'a!o #i ,arantino

Il nuovo cinema tedesco

.erzog*orse il re&is!a %i, $ora&&ioso e s%erime'!ale *ra !"!!i i !e#es$/i

Co'si#era!o i'(e'!ore #el #o$"me'!ario 'eoroma'!i$o- S&"ar#o i'7"ie!o s"i %aesa&&i %i, s!ra'i e lo'!a'iri$er$a #i si!"a)io'i es!reme #i 'a!"ra

s"lime*are se'!ire all4"omo la s"a %i$$ole))a

?i' #al %rimo l"'&ome!ra&&io+ =5racce di /ita> 15<9+ %oi $o' =+ata Morana> 15< e i' = uirre 6urore di Dio> 1598%ro!a&o'is!i %aesa&&i

I'!re$$io $os!a'!e #i 'arra)io'e e #o$"me'!ario*orme '"o(e e s%erime'!ali



Gli "omi'i a%%aio'o $ie$/i e (iole'!i @=Cora (er#e> 159 o al $o'!rario+ !ra(ol!i #a "'4ar#e'!e$"riosi! @=^/i!e Diamo'#> 800<

4im 4enders %arla i'(e$e #el ra%%or!o *ra real! mi!o&ra'#i mi!i #el $i'ema $lassi$o

= lice nelle città>+ =el corso del tempo>+ =ic<,s mo/ie> e al!ri *ilmoma&&io ai &ra'#i maes!ri #elso&'o e #el $i'ema mi!o%oie!i$o @$rea!ore #i mi!i

- 1icholas Ra+

Pi, !ar#i a'$/e 4enders+ #o%o 7"es!a ri$o&'i)io'e s"lle *orme me!a'arra!i(e e s"l $o'*ro'!o *ra$i'ema $lassi$o e $i'ema mo#er'os$o%re il #o$"me'!ario $"l!"rale+ m"si$ale o s!ori$o $o' =Too-&a> 15B %arla s"l Gia%%o'e+ =Buena %ista Social Club> 155+ =I 6ratelli S<ladanos<8 > 155< *ilms"i %io'ieri #el $i'ema !e#es$o

"ass$inder reali))a il *ilm =a!)elma$/er> 15<5 $/e si&'i*i$a a%%rossima!i(ame'!e 2Ilmeri#io'ale4*ilm %ie'o #i #olore+ #e#i$a!o a&li immi&ra'!i i' Germa'ia

Colle&a i' ma'iera assol"!ame'!e '"o(a!ea!ro $o' il #o$"me'!ario

- Po$/issima a)io'e- L"'&/e i'7"a#ra!"re $o' ma$$/i'a *issa e le'!i )oom

Rielaora e re$"%era a'$/e $er!e s!orie #el $i'ema $lassi$o $ome =5utti i turc.i si c.iamano l7> 1598+ rielaora)io'e #i "' roma')o #i #ouglas &ir+ i' $"i "'a si&'ora !e#es$a s%osa "' a*ri$a'o e s*i#ail ra))ismo #el 7"ar!iere

La s"a a!!i(i! 7"asi *re'e!i$a si lo$$a im%ro((isame'!e %er la mor!e %re$o$e+ las$ia'#o 7"asii'$om%i"!o "'o #ei *ilm %i, s$a'#alosi 'ella s!oria =Juerelle de Brest> 158+ #"rissima s!oriaomosess"ale #i "' mari'aio+ !ra!!o #a "' !es!o #el %oe!a s"rrealis!a *ean Genet

Al!ro $i'eas!a #i &ra'#e res%iroEdgar Reitz+ *ra i *o'#a!ori #el '"o(o $i'ema !e#es$o+ rimas!o al"'&o 'ell4omra+ *i'o alla &ra'#e e%i$a #elle !re serie #i =Weima!> @=Weima!> 156+ 11 %"'!a!e+ 1Bore =Weima! 8> 1558+ 13 %"'!a!e+ 8B ore =Weima! 3> 800B+ < %"'!a!e+ 11 ore

H"es!a serie mo'"me'!ale%i, &ra'#e %oema e%i$o $rea!o $o' il $i'ema

- Rie(o$a $ora&&iosame'!e+ a!!ra(erso "'a *ami&lia+ !"!!a la s!oria #el %aese+ #alla %rima &"erramo'#iale *i'o ai !em%i 'os!ri

Il cinema moderno in /uro!a

Ri!or'o i' S%a&'a #i Bu6uela''i 4B0'"o(a *or)a al $i'ema 'a)io'ale

A''i 4<0#"e re&is!i s"llo s!ile #el &ra'#e maes!ro *uan Bardem e Luis Berlanga

Mos!ra'o "'a S%a&'a %ara'oi$a+ *ero$e+ &ro!!es$a+ %ie'a #i i'#i(i#"i ri#i$oli e ass"r#i

Mol!o #eli$a!o e %oe!i$o ma al!re!!a'!o s"rrealeVictor Erice $/e 'el *ilm =Lo spirito dell,al/eare> 1593 ra$$o'!a #i "'a ami'a $/e i'$o'!ra "' assassi'o e #i(e'!a s"a ami$a

- Ra**i&"ra)io'e %oe!i$a #ell4i#ea s"rrealis!a se$o'#o $"i &li assassi'i so'o %i, &e'!ili e se'siili#ella &e'!e or&/ese

Carlos &aura =CrKa cuer/os> 159< a'$/e l"i "ser i ami'i %er mos!rare la $r"#el! #e&li a#"l!i e%i, !ar#i a#a!!er allo s$/ermo il !ea!ro #i Garc5a Lorca $o' =Bodas de sanre> 151

- Mes$ola i' ma'iera mol!o ori&i'ale il ra$$o'!o $o' la #a')a

Al!ro a"!ore (i$i'o allo s%iri!o #i Bu6uelPedro %lomodNvar $/e al!er'a sem%re $o' #eli$a!e))a ilre&is!ro #ramma!i$o e 7"ello $omi$o+ la !ra&e#ia e la %aro#ia



S!orie mol!o (i$i'e alla $o'$e)io'e #el *olle amore #ei s"rrealis!iamore $ome mala!!ia e sal(e))a allos!esso !em%o

A'$/e i' :el&io il s"rrealismo /a mol!a i'*l"e')aa"!ore *i'issimo e #eli$a!o+ %ndr! #elvau3+ $/ereali))a =Una seraun treno> 15< #o(e "' "omo e "'a #o''a+ li!i&a'#o+ sal&o'o s" "' !re'o $/e li$o'#"$e 'el mo'#o #ei mor!i #a #o(e ri!or'a solo l"i+ $o' "' amaro ris(e&lio+ 7"a'#o s$o%re #e esseres(e'"!o %er "'o s$o'!ro *erro(iario me'!re la mo&lie mor!a

- Ma&i$a *o!o&ra*ia*a s$i(olare lo s%e!!a!ore 'ell4i'$"o se')a $/e se 'e a$$or&a

Dalla Polo'ia'ome $/e sar $e'!rale 'el $i'ema /orrorRoman Polansi

Reali))a al$"'i $or!ome!ra&&i mol!o s"rrealis!i $ome =Due uomini e un armadio> 15B i' $"i #"e"omi'i es$o'o #al mare $o' "' arma#io+ me!a*ora #el mi!o #i Sisi*o e #ell4e!er'a *a!i$a #ella $i(il!

Emi&ra!o i' ?ra'$ia e %oi 'e&li USAreali))a mol!i *ilm *ra $"i =L,in3uilino del terzo piano> 1595+a'&os$iosa rile!!"ra #el !ema #el 2#o%%io4

Ra&&i"'&e il s"o %"'!o %i, al!o solo mol!o %i, !ar#i =Il Pianista> 8008+ ra$$o&lie al$"'i ri$or#i s"lla%erse$")io'e #e&li erei a Varsa(ia+ i'!re$$ia'#o il *ilm s!ori$o $o' il &e'ere /orror alla ma'ieraameri$a'a

U' al!ro &ra'#e %ola$$o $/e emer&e %i, !ar#i/ieslo)si+ =Il Decaloo> 159-5+ o%era %i,$om%lessa+ ill"s!ra $o' #ie$i s!orie $o'!em%ora'ee $ias$"'o #ei #ie$i $oma'#ame'!i e mos!ra il$o'*li!!o !ra&i$o *ra la le&&e e la (i!a reale

Gra'#e a**res$o #i &e'!e sola i' "' mo'#o se')a #io o $o' "' #io $/e i'!er(ie'e solo %er %"'ire

Conclusione< il cinema (ra narrazione e visione

I *ilm e &li a"!ori $o'si#era!i so'o solo al$"'i 'el &ra'#e &ra'#e %a'orama #el '"o(o $i'ema $/e si a%re!"!!o il mo'#oser(o'o a i'#i$are 7"a'!o am%io e #i(erso il (e'!a&lio #elle %ossiili! es%ressi(e e$rea!i(e e 7"a'!i mo#i e %rolemi e (i!e "ma'e e $"l!"re il $i'ema %ossa %or!are alla l"$e

- No' %i, mo'o%olio #i "'a sola i'#"s!ria

Le #"e is!a')e #el $i'ema (isi(a e 'arra!i(a*eli$e "'io'eNas$i!a #el #o$"me'!ario%ro#o!!o "' $i'ema #i osser(a)io'e e i'sieme a 7"es!a e $res$i"!a sem%re#i %i, la 'e$essi! #i ra$$o'!are

- S&"ar#o #el $i'eas!a(era a'ima #el $i'ema MA &"ar#are 'o' as!aa'$/e la real! (ara$$o'!a!a

U'o #ei &ra'#i mo!i(i $o'#"!!ori #el $i'ema mo#er'o ra%%or!o sem%re '"o(o *ra 'arra)io'e e (isio'e

16. Il ri''o(ame'!o ameri$a'o

Rea)io'e #i WollJoo# alle '"o(e $orre'!i e"ro%ee e mo'#iali

'o' !ar# e *" a'$/e mol!o (i!ale- Nas$e la $osi##e!!a 2NeJ WollJoo#4

Le $ase #i %ro#")io'e%"'!a'o s"lla *i&"ra #ell4a"!ore e ri'"'$ia'o al mo'o%olio #ella %ro#")io'e e#elle sale

- Per "' $er!o !em%o 7"es!o si ri(el "' (ero e %ro%rio a**are a'$/e s"l %ia'o $ommer$iale

Gra)ie a&li a"!ori'a$7"ero '"o(e *orme 'arra!i(e 2&e'eri ri(isi!a!i4$rea!i #all4i'$o'!ro *ra la!ra#i)io'e #ei &e'eri ameri$a'a e il $i'ema ri*lessi(o e so&&e!!i(o #ella No"(elle (a&"e



Gra'#i e(e'!i $/e !"raro'o il mo'#o 'e&li a''i 4B0 e 4<0e$o 'el $i'ema ameri$a'o

- G"erra #i Corea e #i Vie!'am- Rea)io'e #ei &io(a'iri*i"!a(a'o #i %ar!ire sol#a!i %er "'a &"erra #is%era!a e rea)io'aria- Mo(ime'!i #e&li i'!elle!!"ali e ri*i"!o #el $o's"mismo- Mo(ime'!o #i ema'$i%a)io'e #ei 'eri- Nas$i!a #ella $o'!ro$"l!"ra #e&li a''i 4<0:ea! Ge'era!io'

o M"si$a *olo Co'!es!a)io'e 'elle "'i(ersi!o Mo(ime'!o #e&li /i%%

N"o(a a!mos*era e '"o(e %ros%e!!i(e

Al $e'!ro #i !"!!o s!a(a$o'*li!!o &e'era)io'ale

- A#"l!i$res$i"!i 'ell4i'#i&e')a+ 'o' (e#e(a'o 'ess"' oie!!i(o al #i l #el e'essere e #els"$$esso e$o'omi$o

- Gio(a'i'a!i #e'!ro #el e'essere e$o'omi$o+ lo $ri!i$a(a'o e lo ri*i"!a(a'o %er$/F asa!o s"l$olo'ialismo e s"ll4im%erialismo (erso il res!o #el mo'#o

Il %"li$o si #i**ere')ia+ $ome i' E"ro%a o a'$/e #i %i,%ro*essio'is!i or&/esi+ la(ora!ori $om"'i+

emar&i'a!i #i o&'i !i%o+ i'!elle!!"ali+ &io(a'i rielli+ a')ia'i e $asali'&/e+ %role!ari e #iso$$"%a!i

- S$o%ro'o #i 'o' a(ere &li s!essi i'!eressi e &li s!essi %rolemi'o' (a''o %i, a (e#ere &li s!essi*ilm

Gi 'ello s!"#io ss!emal$"'i se&'i #i $amiame'!o

- Prese')a #i a"!ori $re%"s$olariElia /azan $/e %ro%o'e(a "'a '"o(a (isio'e #ell4Ameri$a+me'o #isi'$a'!a!a o $ome 1icholas Ra+ i $"i eroi era'o &i #ei %er#e'!i e #e&li emar&i'a!i+ o&io(a'i rielli se')a s%era')a

Pia'o #ello s!ile'"o(o $i'ema+ ri$$o #i %rimi %ia'i e #i i'7"a#ra!"re l"'&/e+ ami&"e+ i'$er!e+i'!e')io'a!e a %or!are &li s%e!!a!ore (erso la ri*lessio'e

O$$orre(a a&&ior'are i mo#i #i %ro#")io'e*are *ilm #i(ersi %er $ias$"' !i%o #i s%e!!a!ori

Ve$$/ia *orm"la #ello s!"#io ss!em%o$o a %o$o aa'#o'a!a

- ?orme #i %ro#")io'e %i, s'elle e %i, liere %er &li a"!ori

Ca!e'a #i %ro#")io'e #i *ramme'!a+ si a%re

Le Maors @MGM+ RO+ ?O_+ ^ar'er+ Paramo"'! aa'#o'a'o il mo'o%olio #elle sale+ a%ro'o a'$/eai %ro#"!!ori i'#i%e'#e'!ii'$ora&&ia!i

- Nas$i!a #i "' '"o(o $i'ema#i i#ee %i, $/e #i a)io'i

Si s$el&o'o '"o(e s!orie%i, (i$i'e al mo'#o a!!"ale

Si elaora'o '"o(i mi!iNas$o'o '"o(i &e'eriroa# mo(ie s%e$ie #i Jes!er' mo#er'o @=!as8 Rider > 15<5

- T"!!i i' &e'ere amie'!a!i i' l"o&/i reali o si $amia'o i se! i' mo#o $/e assomi&li'o sem%re%i, a l"o&/i reali

Ri$er$a #i '"o(i re&is!i$o' "'a loro %oe!i$a+ '"o(i !emi e '"o(i s!ili

- A'$/e ri$er$a #i '"o(i a!!oriA$!or4s S!"#io+ s$"ola #i realismo ameri$a'o(i(aio #i '"o(ia!!ori /ollJoo#ia'i'as$e l4a!!ore mo#er'o



o ?i&"ra #ell4a'!ieroe(i(e 'ella #ime'sio'e #ella #eole))a o #ella s$o'*i!!a

No(i! #ella !e$'i$aCi'emaS$o%e 15B3

S"o'o s!ereo*o'i$o

- Ri''o(ame'!o #el $i'ema+ sia $ome a!!ra)io'i+ sia $ome s!r"me'!i %er la $rea)io'e #i "' '"o(o

li'&"a&&io mo#er'o +utori0!roduttori e nuovi autori

U'a #elle *i&"re $/e $o'!ri"iro'o a s(e$$/iare il $i'ema ameri$a'oRoger Corman $/e %ro#"sse 7"asisem%re #a solo i s"oi *ilm *i' #al 15BB

Po(er! #i me))i#i(e''e "'o s!ile

- Sem%re *ilm #i &e'ere+ si allo'!a'a'o #al mo#ello /ollJoo#ia'o %i, %er la *orma $/e %er lasos!a')as%esso %ro%o'&o'o "'a (ersio'e s%or$a+ a'$/e s$ia!!a e %o(era+ a (ol!e %aro#i$a o$omi$a #ei &e'eri $lassi$i

o ^es!er'+ &a'&s!er+ *a'!as$ie')a+ /orrorri*a!!i i' s!ile %o(ero e &ro!!es$o

I'i)ia $o' l"i la ri(al"!a)io'e #ei $osi##e!!i 2:-mo(ies4 $/a a(r !a'!a %ar!e 'el $i'ema %os!mo#er'o

Po$/i *ilm #i Corman (al&o'o la %e'a essere ri$or#a!i s%e$i*i$ame'!e*orse =T/e ^il# A'&els> 15<<$/e la'$ia l4e%o%ea #ella mo!o$i$le!!a @a $"i si is%irer =Eas Ri#er> !re a''i #o%o

Mol!i *"!"ri maes!ri #ella '"o(a WollJoo# i'i)iaro'o a la(orare $o' l"i e a%%resero #a l"i la!es!ar#a&&i'e e il iso&'o #i a"!o'omia *i'a')iaria

- Romero+ Coppola+ Bogdanovich+ .ellman e a!!ori $ome *ac 1icholson

Co'!ri"!o #i Corman a'$/e im%or!a'!e s"l %ia'o #ella $"l!"ra $i'ema!o&ra*i$a

- Gra'#e ammira!ore #i Godard e #el $i'ema e"ro%eo*e$e $o'os$ere 'e&li USA Bergman+Lose++ ,ru((aut e /urosa)a

La No"(elle (a&"e e Corman #i(e'!a'o il %"'!o #i ri*erime'!o %er i &io(a'i ameri$a'i $/e (o&lio'ori''o(are il $i'ema a'$/e s!a'#o #e'!ro #i WollJoo#

- Ri''o(ame'!o #el li'&"a&&io $lassi$o %assa a!!ra(erso l4esii)io'e #el li'&"a&&io s!essoo Mo(ime'!i s!ra'i #ella $i'e%resao Ma$$/i'a a ma'o+ i' s%allao Pa'orami$/e sa&lia!e %er$/F !ro%%o (elo$i

Ra$$o'!o*ramme'!a!o+ si all"'&a'o i !em%i #elle i'7"a#ra!"re+ #imi'"is$e l4im%or!a')a #ella s!oria+s%aris$e 7"asi l4a)io'e+ a"me'!a'o le so&&e!!i(e+ ri!or'a la %ro*o'#i! #i $am%o+ si mol!i%li$a'o i %"'!i#i (is!a $o'!ras!a'!i

Si ri*i"!a il el $i'ema %a!i'a!o #i WollJoo# a *a(ore #i "' $i'ema s%or$o+ ma %i, #ire!!o e i'!e'so

Vie'e a'$/e rielaora!o il !ra#i)io'ale /a%% e'#i'&

#i(e'!a sar$as!i$o o (ie'e sos!i!"i!o #e$isame'!e#a "'a $o'$l"sio'e amara

Sem%re 'ella #ire)io'e e"ro%ea mo#er'a%erso'a&&i $/e 'o' a&is$o'o ma %arla'o e %e'sa'o

%/as- Rider'< #ennis .opper e Peter "onda @ A

?ilma'$ora o&&e!!o #i $"l!o a'$/e e so%ra!!"!!o %ero le ellissime $a')o'i ro$%arla'o #ella lier!e #el (ia&&io

- La'$ia il roa# mo(ie'"o(o &e'ere #es!i'a!o a sos!i!"ire il Jes!er'



?ilm %i, !ras&ressi(o #ella '"o(a $i'ema!o&ra*ia ameri$a'a

- U'is$e #"e a'!ieroi a "'o s!ile #el !"!!o '"o(o+ liri$o e %aesa&&is!i$o

:ill @#- .opper e â!! @P- "onda $om%era'o #ro&a i' Messi$o e la ri(e'#o'o a "' miliar#arioameri$a'o &"a#a&'a'#o $os "'a &rossa somma $o' $"i a$7"is!a'o #"e mo!o$i$le!!e

A!!ra(ersa'o &li USA #a Los A'&eles a NeJ Orlea's

ri*i"!a!i #a&li aler&/i #ormo'o all4a%er!oVe'&o'o os%i!a!i #a "'a $om"'i! /i%% $/e si os!i'a a semi'are il &ra'o i' "' !erre'o #esola!ame'!eari#o+ mas s"i!o ri%ar!o'o

- La &e'!e $om"'e li o#iai' "' %aesi'o #i %ro(i'$ia (e'&o'o messi i' %ri&io'e se')a mo!i(o e i'$ar$ere i'$o'!ra'o "' &io(a'e a((o$a!o $/e %ar!e $o' loro

I' "' al!ro %aeses%erime'!a'o la *ero$ia #ella %ro(i'$ia ameri$a'a+ #i &ior'o (e'&o'o #erisi e #i'o!!e a!!a$$a!i e %i$$/ia!i e il loro ami$o (ie'e "$$iso 'el so''o

Arri(a!i a NeJ Orlea'si' "' or#ello re$l"!a'o #"e ra&a))e $o' $"i si immer&o'o 'ella *es!a #elmar!e# &rasso

- Do%o la *es!a ri%ar!o'o ma "' $a!!i(o %resa&io a'&os$ia â!!

Il &ior'o #o%o "' $amio'is!a+ 7"asi %er &io$o+ s%ara a :ill+ %oi !or'a i'#ie!ro e "$$i#e a'$/e â!!. Laella mo!o es%lo#e e i %e))i (ol!e&&ia'o 'ell4aria i' "' rale'!i s%a(e'!oso

?i' #all4i'i)io #el *ilms!ile !ras&ressi(o ris%e!!o a 7"ello 'arra!i(o

- L"'&/i $amera-$armos!ra'o il %aesa&&io #alla mo!o$i$le!!a i' $orsa si a$$om%a&'a'o allam"si$a ro$ e %o%'"o(o !i%o #i se7"e')a %oe!i$o-m"si$ale

- Uso *re7"e'!e #el *"ori *"o$o e #ei mo(ime'!i #i ma$$/i'a*a os$illare $o'!i'"ame'!e il *ilm*ra %"'!o #i (is!a o&&e!!i(o e so&&e!!i(o

Mol!o ella&ra'#e %a'orami$a a 3<0 s"lla $om"'i! /i%% $/e %re&a+ si osser(a'o !"!!e le *a$$e$o'*"se e o!!"se #ei &io(a'i #ro&a!i

Memorailese7"e')a #el !ri% i' a$i#o+ &ira!a 'el $imi!ero+ $o' la (o$e *"ori $am%o+ il $o'!rol"$e+ lama$$/i'a a ma'o i' so&&e!!i(a so%ra le !ome+ la #is!orsio'e &ra'#a'&olare e il mo'!a&&io*ramme'!ario e %oe!i$o

- Pro%o'e "' '"o(o !i%o #i $i'ema liri$o e #is-'arra!i(o+ $om%os!o #i *or!i *las/ #i mo'!a&&iore(issimi e i'$om%re'siili+ ma #i &ra'#e e**e!!o liri$o s"l %ia'o (isi(o

Co' =!as8 Rider > 15<5 il $i'ema mo#er'o ameri$a'o la'$ia il s"o s!ile$olle&a m"si$a e imma&i'i $o'"'a 'arra)io'e #eole i' "'a ma'iera #el !"!!o '"o(a

A'$/e %ltman la'$ia "' '"o(o !i%o #i $i'emam"si$a la(ora $ome $omme'!o es!er'o $/e ai"!a los%e!!a!ore a &"s!are le imma&i'i i' ma'iera #is!a$$a!a

Coppola %ro%o'e "'a '"o(a *i&"ra #i a"!ore #o!a!o #i $ara!!eris!i$/e im%re'#i!oriali+ $a%a$e #i$os!r"ire s!r"!!"re %ro#"!!i(e a#e&"a!e alle '"o(e esi&e')e

- La s"a $asa #i %ro#")io'eAmeri$a' Zoe!ro%e *a la(orare i'i)ialme'!e &corsese+ Milius+Lucas+ Bogdanovich e "riedin

Co' =La con/ersazione> 1596ra$$o'!a i !ra&i$i errori #i "'a i'!er$e!!a)io'e !ele*o'i$a

- Usa la !rama %er ri*le!!ere s"ll4ami&"i! #ei s"o'i e #elle imma&i'i

?ilm $re%"s$olare e %e'soso i'!er%re!a!o #a "'o #e&li a'!i#i(i %i, %res!i&iosiGene .acman



Co' 7"es!o *ilm Coppola #i(e'!a a"!ore i'!er'a)io'ale

La *amosa !rilo&ia =Il Padrino> 1598+ 159B+ 1550 $rea "'a #elle *i&"re %i, !e'erose #el '"o(o $i'emaameri$a'o+ il &a'&s!er mo#er'o Vito Corleone

Il s"o $a%ola(oro sar = pocal8pse o > 1595+ &ra'#ioso a#a!!ame'!o #i "' ra$$o'!o #i Conrad+#omi'a!o #a "'a *i&"ra !e'erosa e $r"#ele "r!) @Marlon Brando

A%o!eosi #el $i'ema (isio'ario+ a $a"sa #el s"o $os!o e'orme &li *r"!!er l4es$l"sio'e #a WollJoo#

U' al!ro a"!ore e$$essi(oMichael Cimino+ s4im%ie&a 'ella #emoli)io'e #i mi!i ameri$a'i a!!ra(ersos"%er-%ro#")io'i e &ra'#iose messe i' s$e'a

- =Il cacciatore> 159+ s"lla &"erra 'el Vie!'am- =I cancelli del cielo> 151+ ra$$o'!o #ei massa$ri $/e $os!ella'o la 'as$i!a #e&li S!a!i U'i!i

A'$/e l"i $ome Coppola sar %res!o emar&i'a!o

Sem%re s"lla s$ia #ella No"(elle (a&"e+ *ra i %ri'$i%ali !emi #ella NeJ WollJoo#'os!al&ia

- Nos!al&ia #el (e$$/io $i'emaBogdanovich $o' =L,ultimo spettacolo> 1591- De&li a''i 4B0Pollac $o' =Come era/amo> 1591 o Lucas $o' = merican Gra66iti> 1593

Il *ilm mi&liore #i Pollacrie(o$a)io'e #olorosa #ella &ra'#e $risi #el 1585 =on si uccidono cos7anc.e i ca/alli > 15<5+ ra$$o'!a la !ris!e ai!"#i'e #elle &are #i allo i' $"i le %erso'e si es!e'"a(a'o%er %o$/i #ollari

George Lucasa(e(a esor#i!o $o' "' *ilm mol!o s%erime'!ale+ =L,uomo c.e 6u7 dal 6uturo> 1591+%res!o rie'!rer 'el $i'ema %i, $ommer$iale e *iaes$o

La s!essa $osa si %" #ire #i &piel$erg+ esor#is$e $o' *ilm mol!o mo#er'i e s%erime'!ali $ome =Duel> 1591+ %er "!!arsi %oi 'ella *a(ola $ommer$iale

Pro%rio 7"es!i #"e &io(a'i 2so((ersi(i4+ Lucas e &piel$erg sara''o $o'si#era!i i 2!ra#i!ori4 #ella NeJWollJoo# a loro si #e(e i'*a!!i il ri!or'o al &ra'#e $i'ema s%e!!a$olare-$ommer$iale+ !"!!o &io$o e*a(ola

+ntieroi

Serie #e&li a'!ieroii'a"&"ra!a #a Marlon Brando 'el *ilm =+ronte del porto>+ /azan 15B6

- I'!er%re!a la %ar!e #i "' &io(a'e $"%o e soli!ario $/e *i'is$e %er #e'"'$iare &li ami$i

L4a'!ieroe mo#er'osem%re o'es!o e %"li!o+ $ome #ustin .o((man+ %i$$olo a'$/e #i s!a!"ra+ mo#es!o+mi!e+ a%%are'!eme'!e %ri(o #i 7"ali!+ s%esso #eriso e %er#e'!e

- Wa mol!e 7"ali!#e$iso a lo!!are a'$/e $o' (iole')a %er la #i*esa #el s"o s!ile #i (i!a

A'!ieroi so'o %rese'!i a'$/e 'ei *ilm #i &e'erese&'a "'a s(ol!a 'o!e(ole 'el &e'ere s!esso

%ltman e Paula *a''o *ilm #i 'eo&e'eri 'eo-Jes!er' o 'eo-%oli)ies$o $o' eroi mo#es!i+ mali'$o'i$i e

#eoli

Nei s"oi *ilm =Cin3ue pezzi 6acili> 1590+ =Conoscenza carnale> 1591+ =Il re #ei &iar#i'i #i Mar(i'> 1598+ o =L4"l!ima $or(Fe> 1593+ 1icholson $rea "' al!ro !i%o #i a'!ieroe

- Perso'a&&i aso$iali i' (ario mo#o"omi'i seri+ soli!ari e s*"&&e'!i ma a'$/e "' %o4 $o'*ormis!i

%ntonioni lo s$e&lier %er i'!er%re!are la *i&"ra #i Lo$e+ l4a'!i-&ior'alis!a 'el *ilm =Pro6essione2reporter > 159B



Pi, !ar#i %er la s"a *i&"ra s(ol!a+ $om4 'o!o+ (erso "'a re$i!a)io'e e$$essi(a+ es%ressio'is!a e#is!or!a#i(e'!a %res!o "'o s!ereo!i%o+ sia 'el &es!o sia 'ell4es%ressio'e+ *i'o il &/i&'o #ei %i, *amosi/orror+ $ome il Torra'$e #i =S/i'i'&> 150 o il oer #i =:a!ma'>

Pi, solare+ a'$/e se 'o' mai #el !"!!o lim%i#a+ la *i&"ra $rea!a #a Ro$ert de 1iro+ il $"i sorrisosemra all"#ere #ol$eme'!e a mis!eriosi se&re!i

Esor#is$e $o' Martin &corsese 'el $i'ema 'eJorese

#e 1iro il &a'&s!er %re$i%i!a!o #al mi!o #e'!ro la real!+ #a eroe #el male #i(e'!a "' %o(ero #ia(olo

Da =Mean Streets> 1593 a =5a@i Dri/er > 159<+ *i'o al s"lime %erso'a&&io #i Noo#les+ il &a'&s!er*alli!o #i =C,era una /olta in merica> 156

Ma #e 1iro+ $/e (ie'e #all4A$!or4s S!"#io+ a'$/e $a%a$e #i i'!er%re!a)io'i s$o'(ol&e'!i+ e a (ol!es4i#e'!i*i$a $o' il %erso'a&&io !a'!o #a m"!are $om%le!ame'!e l4as%e!!o *isi$o

Pi, mali'$o'i$a la *i&"ra $os!r"i!a #a Gene .acman i' al$"'i *ilm #i al!o li(ello+ $o' =Lospa/entapasseri> @S$are$roJ 1593 o =La Con/ersazione> 1596

- Pro%o'e "' al!ro ellissimo ri!ra!!o #i i'(es!i&a!ore *alli!o

La *i&"ra $rea!a #a %l Pacino i'i)ialme'!e simile al %er#e'!e #ise&'a!o #a #ustin .o((man+ ma %i,!e'erosa e (iole'!a+ e a'$/e %i, $om%ia$i"!a+ s%esso *i'o al 'ar$isismo

I'i)ia $o' elle i'!er%re!a)io'i+ $ome 7"ella #i "' !ossi$oma'e #is%era!o i' =Panico a eddle Par<>+&hatz$erg 1591 o #i "' ra%i'a!ore i'$om%e!e'!e #es!i'a!o a "'a !ra&i$a *i'e i' =Juel pomeriio diun iorno da cani> 159B

Poi arri(a alla *i&"ra #el ma*ioso+ $"%o e !ris!e+ $o'#a''a!o alla soli!"#i'e #al s"o s!esso %o!ere+ 'ella&ra'#e sa&a #i Coppola =Il padrino>+ o #el &a'&s!er *alli!o $o' =Donnie Brasco> 1559

Mol!i #i 7"es!i a!!ories$o'o #all4A$!or4s S!"#io+ la &ra'#e s$"ola #el realismo !ea!rale a%er!a #a Lee

&tras$erg 'e&li a''i 2B0

- :e' %res!o 7"es!o realismo #e&e'era 'el $i'ema (erso la $rea)io'e #i '"o(i mi!i e *a'!asmia'$ora %i, esal!a!i e# esal!a'!i #i 7"elli %re$e#e'!i

?a$ilme'!e l4a'!ieroe+ #a *i&"ra mi!e e #eole #i(e'!a "' eroe 'e&a!i(o+ simolo #el male+ #o!a!o #i "'*as$i'o s!re&o'es$o+ s"%eriore a 7"ello #e&li eroi %osi!i(i #el $i'ema $lassi$o

- A'!ieroe e# eroe 'e&a!i(o#"e *i&"re o%%os!eo Il %rimo"omo $om"'e+ es!ra'eo al s"o mo'#o+ &e'era!o #al $i'ema mo#er'o e #alla

#emoli)io'e #ei mi!io Se$o'#o*i&"ra $/e ri!or'a %ie'ame'!e #e'!ro il mi!o+ "' $a!!i(o mol!o !ra#i)io'ale+

$/e a%%ar!ie'e al mo'#o #elle *iae e #eri(a #all4a'!i$o "omo 'ero

S%esso le #"e *i&"re si mes$ola'o+ $ome 'elle i'!er%re!a)io'i #i Marlon Brando$rea *i&"ra #el *alli!oe (iole'!o oJalsi %er %assare al r"olo #i !e%%is!a o #i iller o #i #is%era!o se#"!!ore+ *i'o a #i(e'!are"' a"!e'!i$o simolo #el male 'ella *i&"ra #i "r!)+ l4"**i$iale re&re#i!o $/e+ 'el $"ore #ella &i"'&la+or&a'i))a sa$ri*i$i "ma'i e ri!i !riali @= pocal8pse o >+ Coppola 1595

Gli a'!ieroi i'$ar'a'o &i&a'!es$/e imma&i'i #el male

- Da *ari$a #i so&'i l4i'#"s!ria /ollJoo#ia'a si !ras*orma i' *ari$a #e&li i'$"i

I neogeneri e la contaminazione



U'a #elle ma&&iori !ras*orma)io'i 7"ella #ei &e'eris4i'$ro$ia'o $o' l4i#ea #ell4a"!ore #i !i%oe"ro%eo

- Nas$o'o i 'eo&e'eri o &e'eri #i a"!ore $osa $/e %rima era "'a s%e$ie #i $o'!ra##i)io'e

La &ra'#e !ra#i)io'e /ollJoo#ia'a 'o' (ie'e #is!r"!!a #al $i'ema mo#er'oa$7"is!a '"o(a (i!a &ra)ieal $o'!ri"!o e"ro%eo

L4a"!ore ameri$a'o mo#er'o ri(isi!a i &e'eri $lassi$i e ra$$o'!a le (e$$/ie s!oriese$o'#o la s"a i#ea#i $i'ema l"'&o+ le'!o+ ri*lessi(o

U'o #ei ma&&iori a"!oriRo$ert %ltman+ ro(es$ia i mi!i #el $i'ema $lassi$o

?ilm #i &"erra =MS=> 1590+ %ie'o #i mili!ari *a''"llo'i+ %a"rosi e "**o'i

=I compari> 1591+ s!oria #4amore *ra "' %is!olero %a"roso e #eole e la mali'$o'i$a !e'"!aria #i "'or#ello

=Il luno addio> 1593 "' %oli)ies$o amaro+ i' $"i il #e!e$!i(e P/ili% MarloJe "' soli!ario "' %o4s!ra(a&a'!e e *"ori #al mo'#o $/e+ 'el $orso #i "'4i'#a&i'e+ s$o%re #i essere s!a!o %reso i' &iro #al s"omi&liore ami$o

%ltman %ro%o'e a'$/e '"o(e *orme 'arra!i(eaa'#o'a la $e'!rali! #i "'a s!oria %er i'!re$$iar'emol!e

- Cos!r"is$e &ra'#i a**res$/i+ sa!ire #i (i!a ameri$a'a $ome =as./ille> 159B

No(i! ma&&iores!ilel"'&o e le'!o+ $o' l4"so #el Ci'emaS$o%e+ 'o' $ome a!!ra)io'e s%e!!a$olarema $ome s!r"me'!o %er #ise&'are &ra#i s%a)i a**olla!i #a &e'!e s!"%i#a

Per a(ere ma&&iore a"!o'omia*o'#a la %ro%ria $asa #i %ro#")io'e+ la Lo'4s Ga!e$/i"#e %res!o %eri's"**i$ie')a #i me))i e$o'omi$i

=Ameri$a o&&i> 1553!erriile #es$ri)io'e #ella $o'*"sio'e %si$olo&i$a e #ella #is&re&a)io'e so$iale'ello s!a!o %i, ri$$o+ la Cali*or'ia

Maes!ro #el 'eo-Jes!er'&am Pecinpah %ro%o'e eroi !ris!i+ i'(e$$/ia!i e s!a'$/i+ $ome se a(essero$oma!!"!o !ro%%o i' %re$e#e')a+ e l"'&/e i'7"a#ra!"re #e'se #i $olori e #i %aesa&&i

&ara(iani'(e'!a "' Jes!er' $/e %o!remmo #e*i'ire e$olo&i$o $o' =Uomo bianco /a, col tuo dioN> 1591 e =L,uomo c.e am9 Gatta Danzante> 1593 e a'$/e &idne+ Pollac $o' =Cor/o Rosso non a/rai ilmio scalpo> 1598

- T"!!i %arla'o #ella s!raor#i'aria elle))a #ella 'a!"ra+ "'a 'a!"ra $/e l4"omo #is!r"&&e %rima #i$o'os$ere

Co#i$i #el $i'ema mo#er'o"omo #eole+ i'$er!o e $o'!ra##i!orio $/e si $o'*ro'!a'o $o' i $o#i$i #elmi!o+ i' $"i l4eroe era %er*e!!o e i'#is$"!iile

Pi, !ar#i

&e'eri mo#er'i (a''o (erso la $o'!ami'a)io'e re$i%ro$a e si ri''o(a'o+ #imos!ra'#o "'aimme'sa (i!ali!

- Neo-Jes!er' #i Pecinpah #i(e'!a /orror-Jes!er'e(i#e'!e i'*l"e')a #i &ergio Leone

La '"o(a WollJoo#si a%re a maes!ri #i s!ile #e$isame'!e e"ro%eo $ome &ergio Leone $/e l reali))a=C4era "'a (ol!a il ^es!> 15<



Ca%ola(oro'eo-&a'&s!er+ =C,era una /olta in merica> 156+ &ra'#e e%o%ea alla ro(es$ia+ i' $"i las!oria ameri$a'a si risol(e 'ella me!a*ori$a (i$e'#a #i "' se'a!ore #eli'7"e'!e e #i "' &a'&s!er *alli!o+#"e &io(a'i ami$i il $"i !ris!e #es!i'o #i(e'!a il simolo #el $rollo #el so&'o ameri$a'o

- Mi!o #i lier! e *or!"'a $o' $"i era'o %ar!i!i &li emi&ra'!i e"ro%ei 'ell400miserame'!e*i'i!o

S"lla s!ra#a #i &ergio Leone si m"o(er %oi il s"o a!!ore %re*eri!o Clint East)ood+ $/e %rose&"ei'(e'!a'#o "' 'eo-%oli)ies$o e "' 'eo-Jes!er' $i'i$i e *ero$i+ e mos!ra'#o "'4Ameri$a #i "omi'i #"ri+soli+ %ie'a #4i'"!ili (iole')e @=Gli spietati> 1558+ ro(es$ia'#o $os i *o'#ame'!i #ell4e!i$a ameri$a'a

Brian #e Palma la(orer s"lla $ommis!io'e *ra %oli)ies$o e /orror @=Il 6antasma del palcoscenico> 1596 =%estito per uccidere> 150

Ne&li a''i 40&e'ere /orror !ras*orma e i'$ro$ia !"!!i &li al!ri &e'eri e #i(e'!a la $/ia(e %er "'arile!!"ra &e'erale #el $i'ema $lassi$o

- ?a'!as$ie')a-/orror @=La $osa>+ Ca%e'!er 158- ?a'!as$ie')a-'oir il $"i $a%ola(oro sar =Blade Runner >+ &cott 158 *ilm #i $o'*i'e *ra lo s!ile

%e'oso e mali'$o'i$o+ $ara!!eris!i$o #el $i'ema mo#er'o e 7"ello $i!a)io'is!a $ara!!eris!i$o #el

%os!mo#er'oEs!e!i$a #e&li a''i 40 e 450mol!i 'eo&e'eri+ $om%reso il %oli)ies$o+ a$7"is!a'o "'a s*"ma!"ra /orror+se&"e'#o "' &"s!o es%ressio'is!a $/e ri$or#a 7"ello !e#es$o #i "' !em%o

Come 'ella Germa'ia #e&li a''i 480 a'$/e il $i'ema ameri$a'o %os!mo#er'o #ar s*o&o alle (isio'i #elmo'#o %i, $"%e+ $o'*"se+ smarri!e+ es%rime'#o la %er#i!a #i *i#"$ia 'elle is!i!")io'i e 'ella #emo$ra)iaameri$a'a

Per $o'!ras!o $o' 7"es!o (as!o *ilo'e #el !errore'as$e "' al!ro &e'ere %i, !ra'7"illi))a'!e m"si$al i's!ile %o% $o' = esus C.rist Superstar4 5omm84 =air >+ i' $"i la $a')o'e 'o' si limi!a a i'!erme))i $ome'el m"si$al $lassi$o ma i'(a#e le!!eralme'!e la 'arra)io'e e &e'era "' '"o(o s!ile *o'#a!os"ll4i'!re$$io #i $a'!o e #ialo&o

Mes$ola')a #ei &e'eri e #elle s$ri!!"re'"o(a es%erie')ail %os!mo#er'o

- WollJoo# ri!or'a a essere 7"ella #i %rimail mo'#o #elle *a(ole

L=altro lato dell=%merica0 1e) Oor< il 1%C< Cassavetes< %llen< &corsese

Mol!o %i, ra#i$ale la ri(ol")io'e a NeJ ori'a"&"ra!a #a &io(a'i a"!ori 7"asi se')a sol#i ma %ie'i #ii#ee '"o(e

- La :ea! Ge'era!io' e la $o'!es!a)io'e7"ar!iere &e'erale S%eaeas @ar $o' s%e!!a$olo

?ra 7"es!i &io(a'i so((ersi(i $4era'o a'$/e a"!ori #i $or!ome!ra&&i %oe!i$i #e!!i so'&s+ o $a'!ime!ro%oli!a'i. S!ile e !emimol!o (i$i'i alle a(a'&"ar#ie s"rrealis!e e #el !"!!o i'$om%a!iili $o' imo#elli #el $i'ema s%e!!a$olare

*onas Measa'ima!ore #i "' &r"%%o #i %oe!i (isi(i+ il NAC @NeJ Ameri$a' Ci'ema *ra $"i emer&er&tan Brahage a"!ore #i *ilm %oe!i$i $ome =S8rius Remembered > 15B5+ !"!!o &ira!o #al %"'!o #i (is!a#el s"o $a'e+ Sri"s+ mor!o "' a''o %rima

=Do Star Man> 15<0+ 15<6&ra'#e %oema (isi(o #i !i%o s"rrealis!a+ i' $"i la (isio'e sem%re s" #"e%ia'i $/e si #is!"ra'o re$i%ro$ame'!e $ome se $i *osse sem%re 7"al$osa o 7"al$"'o *ra 'oi e l4o&&e!!o$/e &"ar#iamo



Co''essio'e $o' l4E"ro%amol!o $/iara. Nel 1569 il %i!!ore .ans Richter emi&ra!o a NeJ or+i'(e'!ore 'e&li a''i 480 i' Germa'ia #el $i'ema as!ra!!o

Ra#"' &li ar!is!i emi&ra!i $ome l"i "ernand L!ger+ Marcel #uchamp+ Man Ra++ Ma3 Ernestli i'(i!a &irare al$"'i $or!i #i 'eoa(a'&"ar#ia

- Na$7"e $os il *ilm =Dream 5.at Mone8 Can,t Bu8 > ra$$ol!a #i liri$/e $/e se&'a l4i'i)io #el

$i'ema s%erime'!ale ameri$a'o

Mol!o a %ar!e (a $o'si#era!a l4o%era #i %nd+ 4arhol%rose&"e 'el $i'ema $o' la %o% ar!

Al$"'i s"oi *ilm so'o $om%os!i #a l"'&/issimi %ia'i se7"e')a

- =Sleep> 15<3"'a sola i'7"a#ra!"ra $/e #"ra o!!o ore e mos!ra il so''o al!re!!a'!o l"'&o#ell4a!!ore *ohn Giorno

- =!mpire> 15<6 "'a serie #i (e#"!e i'!ermi'aili #el Em%ire S!a!e- =5.e C.elsea Girl> 15<< ra$$o'!a @si *a %er #ire "'a (i$e'#a sess"ale #ella $a'!a'!e Ni$o e si

s(ol&e $o'!em%ora'eame'!e s" #"e s$/ermilo s%e!!a!ore 'o' sa mai 7"ale &"ar#are

4arhol me!!e i' s$e'a il !em%o $/e %assa+ la mor!e+ il sesso

Dell4a(a'&"ar#ia ameri$a'a *a %ar!e+ a'$/e se #i(ersa+ la *i&"ra s!raor#i'aria #i Ma+a #eren+%se"#o'imo #i Eleonora #erenovsa+a+ $/e $rea "' ra%%or!o '"o(o+ o'iri$o e s"rreale *ra $i'ema e%i!!"ra

Ci'e-%oema #eli$a!issimo =Mes.es o6 t.e 6ternoon> 1563 mos!ra "'a &io(a'e #o''a '"#a+ simile allaPrima(era #i :o!!i$elli+ $/e *a'!as!i$a soli!aria #a(a'!i a "'a *i'es!ra

- ?ilm *a!!o solo $o' "' $or%o #i #o''a+ i' $"i l"$i+ ri*lessi e so&'i si $o'*o'#o'o

A"!ore $/e a(ree las$ia!o "'a !ra$$ia mol!o *or!e 'el $i'ema mo#er'o'o' a(e(a 'ie'!e a $/e(e#ere $o' il NAC+ *ohn Cassavetes+ &io(a'e a!!ore %ro(e'ie'!e #all4A$!or4s S!"#io+ #e$iso a *are !"!!o#a solo

Primo *ilm =S.ados> 15<0+ &ira!o se')a sol#i+ $o' %elli$ola #a ama!ore @1< mm+ i'!er%re!a!o #aami$i 'o' %ro*essio'is!i#es!i'a!o a #i(e'!are "' *ilm-$"l!o+ *o'#a!ore #i "' '"o(o s!ile (i#eosemi%ri(a!o #i o&&i

- Ra$$o'!a le &ior'a!e amare #i "' &io(a'e 'ero $/e s$o%re il ra))ismo %ro*o'#o #ie!ro "'a *i'!aami$i)ia #ei ia'$/i

Si'&olari!mo#o #ella ri%resa. Gira!o 7"asi !"!!o $o' la ma$$/i'a a s%alla+ sem%re i' mo(ime'!oi'$ammi'o %er le s!ra#e o #a "'a s!a')a all4al!ra

- Se&"e il %erso'a&&io $ome se *osse "' re%or!a&e i' #ire!!a e !"!!o a$$a#esse 'el mome'!o i'$"i (ie'e *ilma!o

Pi, !ar#i $o' l4ai"!o #i %l Ru$an+ "' %ro#"!!ore (erame'!e $ora&&ioso $/e lo *i'a')ia e $/e %ar!e$i%ai'!erame'!e alle s"e s$el!eCassavetes reali))a al!ri *ilm $/e ra**or)a'o lo s!esso s!ile $ome =+aces> 15< $/e ra$$o'!a la $risi #i "'a $o%%ia 'el $orso #i "'a 'o!!e+ !"!!o &ira!o a'$/e 7"es!o $o' lama$$/i'a a s%alla

- Ma&'i*i$a e !erriile la s$e'a *i'alela ma!!i'a al !ermi'e #i "'a 'o!!e #i al#orie+ 7"a'#omari!o e mo&lie si (e#o'o %er la %rima (ol!a $ome #"e esseri soli e a')ia'i

Cassavetes $o'!i'"er a la(orare+ aa'#o'a'#o sem%re #i %i, o&'i mo#ello !ra#i)io'ale %er #e#i$arsia s!"#i #i %erso'a&&i o #i &r"%%o #e'!ro la (i!a #i NeJ or



Il s"o s!ilea'$ora %i, so((ersi(o #elle s!oria. A%%are'!eme'!e s%o'!a'eo+ !a'!o $/e semra "'re%or!a&e i'(e$e mol!o s!"#ia!o e $om%lesso

Mo'!a&&iomol!o r"s$o+ %ie'o #i 2errori4 (olo'!ari+ $o' %assa&&i im%ro((isi e r"!ali #a $am%il"'&/issimi a %rimi %ia'i

- Ci'e%resa /a #ei mo(ime'!i !ro%%o (elo$i+ o%%"re si !ie'e sem%re !alme'!e (i$i'a a&li a!!ori #a

%er#ere #i (is!a lo s*o'#o

$ome se l4a"!ore 'o' sa%esse *are $i'emaU'a #elle %i, a**as$i'a'!i e i'&a''e(oli imi!a)io'i #ella (i!a (iss"!a

?ra i %i, $ora&&iosi e soli!ari i''o(a!ori $/e il $i'ema mo#er'o aia $o'os$i"!o

Se%%e $reare i'!or'o a sF "' &r"%%e!!o #i a!!ori a**e)io'a!is!ile #i re$i!a)io'e al!re!!a'!o '"o(o+*amiliare+ 7"asi $asali'&o+ "'a s%e$ie #i A$!or4s S!"#io s%i'!o all4es!remo

- Gena Ro)lands+ s"a mo&lie- Ben Gazzara- Pete "al

Crea)io'e #i (eri a'!i#i(imol!o %i, (eri #i 7"elli #ella NeJ WollJoo#

Al!ro &ra'#e a"!ore

Martin &corseseLa s"a $i'e%resa al!re!!a'!o i'7"ie!a e !orme'!a!a+ si m"o(e se')a %a$e s"lla s$e'a $ome se%ar!e$i%asse a 7"ello $/e s!a a$$a#e'#o

Uso 'o' !o!alme'!e so&&e!!i(oal!er'a $o'!i'"ame'!e so&&e!!i(i! e o&&e!!i(i! i' mo#o #ilas$iare lo s%e!!a!ore 'ell4i'$er!e))a

Mol!e (ol!e i'i)ia "'a se7"e')a i' ma'iera $lassi$a es!remame'!e o&&e!!i(a e %oi la !ermi'a $o' #eimo(ime'!i es!remame'!e so&&e!!i(i+ #isor#i'a!i+ o (i$e(ersa

S!a $o' mol!a a"!o'omia i' me))o *ra s!ile $lassi$o e s!ile mo#er'o$a%a$e #i "sarli e'!ramial!er'a'#oli+ #e'!ro o&'i *ilm

S&"ar#i i' ma$$/i'a ao'#a'o+ i'!er(ie'e s%esso la (o$e *"ori $am%o $ome i' = lice non abita pi

3ui> 159B o =5a@i Dri/er >+ #o(e se&"e %er !"!!o il *ilm "' !assis!a 'elle s"e a((e'!"re e ossessio'i+*i'o a $o&liere la 'as$i!a #ella s"a %a))ia

I s"oi maes!ri so'o #i$/iara!ame'!e e"ro%eiRossellini+ Visconti+ Godard+ Pasolini ma lo s!ile #el!"!!o ameri$a'o

- I' =+uori orario> 15< mos!ra l4ass"r#i! e la *ollia #ella me!ro%oli- I' =Good6ellas> o =Casin9>+ ri!or'a al &e'ere &a'&s!er ma "sa la $i'e%resa e la (o$e o** $ome

se s!esse *a$e'#o "' #o$"me'!ario-i'$/ies!a s"lla mala(i!a

Sem%re a NeJ or ma so!!o "'a s!ella $om%le!ame'!e #i(ersa$omi$i! erai$a $/e aiamo &i (is!o'ei *ra!elli Mar3 e i' Lu$itisch4ood+ %llen a(e(a i'i)ia!o $ome &a&-ma' !ele(isi(o e a!!ore

Ne&li a''i 4<0%assa al $i'ema $o' "'a serie #i *ilm i'!ess"!i #i $i!a)io'i #el $i'ema $lassi$o $ome

=5a<e t.e mone8 and run> 15<5+ =Bananas> 1591 e =5.e Sleeper > 1593 i' $"i emer&e sem%re "'solo %erso'a&&io+ i'!er%re!a!o #a l"i s!esso+ #i &io(a'e !imi#o+ se')a #o''e+ a"!oiro'i$o+ sim%a!i$o mas*or!"'a!o e mal#es!ro

Pi, !ar#i+ $res$e'#o $"l!"ralme'!e e a'$/e 'ello s!ile%erso'a&&io #i(e'!a "' i'!elle!!"ale es!ra'eoalle mo#e+ isola!o+ #e%resso $ro'i$o

%llen ri%re'#e e rila'$ia l4a'!i$a *i&"ra #ell4ereo %o(ero e# emar&i'a!o $/e 'o' si se'!e a $asa s"a #a'ess"'a %ar!e+ "omo #i mo#a ma a'$/e $o'!ro la mo#a"' 2o"!si#er-i'4 mol!o ama!o #al %"li$o #iAmeri$a e# E"ro%a @= nnie =all> 1599+ ==anna. and .er sisters> 15<



La s"a $omi$i! 'o' mai #is&i"'!a #a "'a %ro*o'#a amare))ai s"oi *ilm mi&liori so'o #ramma!i$i erie(o$a'o le a!mos*ere #i 'ngmar Bergman @=Interiors> 159+ =September > 159 o #i "ellini @=Man.attan> 1595+ =Stardust Memories> 150 #ei 7"ali &ra'#e ammira!ore

4ood+ %llen #i(e'!a %res!o e rima'esimolo #i "'a &e'era)io'e #i i'!elle!!"ali $/e lo!!a'o $o'!ro lamo#a e !"!!e le mo#e i'!elle!!"ali

Il $i'ema #i NeJ or 'o' $i'ema #i s!ile e"ro%eo

a"!ori ameri$a'i $/e %arla'o #el loro mo'#o e alloro mo'#o

- I'!ra!!e'&o'o "' #ialo&o mol!o i'!e'so $o' la $"l!"ra e"ro%ea

1B. L4im%ressio'e #4irreal! $ome $i*ra #el $o'!em%ora'eo

Il ri''o(ame'!o #i WollJoo# #"ra %o$o'ella $osi##e!!a 2!er)a WollJoo#4 si ri!or'a alle *a(ole %i,!ra#i)io'ali

Lo s!ile #i(e'!a *alsame'!e mo#er'os"s$i!are a!!ra)io'e $o' e**e!!i s%e$iali sem%re %i, esas%era!i

Si a**erma il %o!ere assol"!o #elle imma&i'i

solo al$"'i a"!ori ries$o'o a so!!rarsi e a ri*le!!ere a'$oras"ll4ami&"i! e la so&&e!!i(i! #elle imma&i'i

La terza .oll+)ood e il ritorno alla (ia$a

NeJ WollJoo# !ro%%o #is%e'#iosa'o' #es!i'a!a a #"rare

- Ne$essario rila'$iare la %ro#")io'e #i massa

Ca%ola(ori (isio'ari $ome =A%o$al%se NoJ> eero &rosse %er#i!e e$o'omi$/e"sa!i $ome %re!es!o%er !o&liere lier! a'$/e a"!ori %i, &io(a'i

Ter)a e! #i WollJoo# rila'$ia la *a(ola s" !"!!i i %ia'i

Prima #i !"!!o&e'ere *a'!as o s%a#a e ma&ia+ #i amie'!a)io'e me#ie(ale im%re$isa!a+ rielaora

sa&/e %o%olari e"ro%ee #i ori&i'e a'!i$a $ome 7"ella #i re Ar!, o *i'!o-a'!i$a $ome la !rilo&ia #e&liWoi! @=5.e lord o6 t.e rins>+ Ral%/ :as/i 159 ri*a!!o %oi 'el 8001 #a Peter *acson

E(e'!o #i #"%li$e si&'i*i$a!o#a "'a %ar!e i'i)io #ella re&ressio'e (erso i mi!i+ #a $"i %ar!ir lares!a"ra)io'e #elle mi!olo&ie %i, rea)io'arie+ #all4al!ra !o!ale #isim%e&'o 'ei $o'*ro'!i #el mo'#oreale

Lucas e &piel$ergi' &e'ere $o'si#era!i i ma&&iori res%o'saili #i 7"es!o ri!or'o i' #ie!ro

- Pri'$i%ali *a"!ori #i "' $om%le!o asser(ime'!o #ell4a"!ore al %o!ere $ommer$iale

Dai *ilm =I'#ia'a o'es> o #alla sa&a #i =S!ar ^ars> $/e a'$ora $o'ser(a'o "'a $er!a #i&'i! ar!is!i$a siarri(a s"i!o ai (ari so!!o%ro#o!!i o imi!a)io'i e #eri(a!i-s%a))a!"ra =Go#)illa>+ =Air%or!>+ =L4esor$is!aII+ III>+ =Arma&e##o'> e !"!!i &li al!ri *ilm $olossali

La !er)a WollJoo# #a&li a''i 40 a(r iso&'o #i a"!ori so!!omessi+ $/e sa%%ia'o e(e'!"alme'!es*r"!!are il loro 'ome %er a$$res$ere &li i'$assi+ e "'i*i$are #i '"o(o 7"el %"li$o $/e la $"l!"ra$i'ema!o&ra*i$a e"ro%ea a(e(a i'!elli&e'!eme'!e #i(iso e ar!i$ola!o

Se$o'#o mol!i $ri!i$i*ilm #i Lucas e &piel$erg (ere e %ro%rie =*ari$/e #i i#eolo&ia>

- Co'#e'sa'o il &ra'#e imma&i'ario #e&li a''i o!!a'!a e 'o(a'!ao**ro'o esa!!ame'!e 7"ello$/e la &e'!e #esi#era (e#ere

S%e!!a!ore ri#o!!o a %"ro e sem%li$e $o's"ma!ore



L4"l!ima WollJoo# %ro%o'e "'a !o!ale i'#i**ere')a 'ei $o'*ro'!i #el mo'#o reale

- Se$$o #is!a$$o *ra real! 7"o!i#ia'a e $i'ema

C/i a'#r al $i'emai&'orare il %i, %ossiile la %ro%ria (i!a e %er %e'sare il me'o %ossiile

- Esal!a la %ar!e i'*a'!ile #ello s%e!!a!oresem%re %i, ami'o+ sem%re %i, i'#i**ere'!e a !"!!o

Case %ro#"!!ri$i

si ra**or)a'o mol!o

%oli!i$a #i "'i*i$a)io'e $o' $om%a&'ie e im%rese %ro(e'ie'!i #aal!ri se!!ori $ommer$iali e i'#"s!riali

- ?"sio'e Paramo"'!QG"l* @$i'ema-%e!rolio o Col"miaQSo' @$i'ema-!e$'olo&ia (i#eo o^ar'erQi''e @$i'ema-%ar$/e&&i e 'ole&&i

Pra!i$a #el mer$/a'#isi'&(e'#i!a #i "'a serie sem%re $res$e'!e #i o&&e!!i $olla!erali al *ilm

- A!!ra)io'i eK!ra!es!"ali $ommer$iali &io$a!!oli+ *"me!!i+ liri+ %"%a))i+ ma'i*es!i e$$.

I'i)io #e&li a''i 40$o'!rollo #ei *ilm ri!or'a!o alle ma'i #ei %ro#"!!orii'(e')io'e #ei $osi##e!!ilo$"s!er

- ?ilm #i %ro#")io'e %se"#o$olossale7"ello $/e %esa #i %i, s%esso #i %"li$i! @$ir$a <0` #el!o!ale

Il ri!or'o al &ra'#e s%e!!a$olo 'o' /a !ras$"ra!o le $o'7"is!e *ormali #ei mo(ime'!i e"ro%ei

- Col!i(a le !ras&ressio'i #ella mo#er'i! $ome &io$o e #i(er!ime'!o

Nas$e "'4es!e!i$a es$l"si(ame'!e l"#i$aasa!a s" "'4esal!a)io'e assol"!a #ella s"%er*i$ie

- ?or!e #isim%e&'o e i'#i**ere')a s"l %ia'o $"l!"rale e so$iale

La citazione come testo

Mo#er'i! #ella !er)a WollJoo#*i!!i)ia

- N"o(a mas$/era %er le (e$$/ie *a(ole"so $om%le!ame'!e #i(erso #ella $i!a)io'e

Nel $i'ema mo#er'o$i!a)io'e s!r"me'!o $ri!i$o e ri*lessi(o X%ltman< %llen< &corseseY

Ora$i!a)io'e sem%li$e e %"ro &io$o+ &ra!"i!o e i'"!ileoma&&io @'o' $4 'ess"' iso&'o

- Dimos!rare essere ra**i'a!i i'!e'#i!ori

Dalla mo#er'i! si arri(a al $osi##e!!o postmodernos!ra!e&ie ri*lessi(e #ella mo#er'i! so'o s%i'!eall4e$$esso e i' %ar!e 'e"!rali))a!e+ rese i''o$"e+ #a 7"es!o e$$esso

Ci'ema %os!mo#er'o i'i)ia 'e&li a''i 40 $o' l4es!e!i$a #el remae

- Remae $ome $i!a)io'e #i "' *ilm %re$e#e'!e%er &"s!are il se$o'#o *ilm o$$orre $o'os$ere il%rimo

Il remae si %rese'!a $ome *r"!!o #ella $i'e*ilia %i, s%i'!a

Ve'&o'o e'*a!i))a!i *i'o all4e$$esso i !r"$$/i e &li e**e!!i s%e$iali o%%"re !emi $/e %rima era'o 'as$os!ia $a"sa #el $o#i$e Was @$ome il sesso o l4i'$es!o

- H"ello $/e era 'as$os!o (ie'e #i$/iara!o+ a')i "rla!o

Il $i'ema ri$/iama sol!a'!o a se s!essose'so #ella $i!a)io'e 'ell4es!e!i$a %os!mo#er'a $amia%ro*o'#ame'!e

- La $i!a)io'e la 'orma+ $/ia(e #i (ol!a $/e sos!ie'e !"!!a la s!oria

Ci'ema %os!mo#er'o #i(e'!a %"ro e sem%li$e im%as!o #i $i!a)io'i%as!i$/e



- Ma'$a')a #i se'so ma'$a')a #i "' messa&&io

Neo$o'*ormismo $ol!o e ra**i'a!o o !re'#ao'#a')a #i $i!a)io'i #i(e'!a se&'o #i sa%ere+ sia 'el$i'ema si 'e&li al!ri se!!ori

Ca%ola(oro #i 7"es!o "so #elle $i!a)io'i $ome *o'#ame'!o %er "'a s$ri!!"ra =Blade Runner >+ &cott 158

- ?ilm #i $o'*i'e *ra s!ile %e'soso e mali'$o'i$o @$ara!!eris!i$o #el $i'ema mo#er'o e 7"ello$i!a)io'is!a @$ara!!eris!i$o #el %os!mo#er'o

Mo#er'o"so #elle $i!a)io'i $ome s!r"me'!o ri*lessi(o %er ri$or#are il %assa!o

Pos!mo#er'o$i!a)io'e $ome 'os!al&ia e $ome $o'$e)io'e #el mo'#o. Mo'#o i' $"i 'ie'!e ori&i'ale!"!!o re%li$a+ a'$/e lo s!ile

71lade Runner 8< Ridle+ &cott @ AK

Ri$ De$ar#a&e'!e #ella s7"a#ra s%e$iale 2:la#e R"''er4 i' LA ri$e(e l4i'$ari$o #i elimi'are al$"'ia"!omi o 2re%li$a'!i4 #es!i'a!i ai la(ori %esa'!i

Si re$a all4"**i$io #ell4i'&e&'ere $/e li /a %ro&e!!a!i+ Trell e &li %rese'!a la s"a se&re!aria+ Ra$/el

U'a ma$$/i'a o!!i$a+ la Voi&/! am%**+ %erme!!e #i s$o%rire se "' i'#i(i#"o o me'o "' essere(i(e'!e. S" ri$/ies!a #i Trell+ De$ar# so!!o%o'e Ra$/el al !es! #i ri$o'os$ime'!o

Me'!re De$ar# %ro$e#e 'ell4elimi'a)io'e #ei re%li$a'!i+ #"e #i essi ries$o'o a %e'e!rare 'ella $asa #el*ari$a'!e #ei loro o$$/i+ . . Seas!ia' $/e ri(ela il 'ome #el $rea!ore

Ro%i, *or!e e ello #ei re%li$a'!i+ %e'e!ra 'ella se#e #ella Trell$/ie#e i' (a'o al %a#re %i, (i!a+&li s%e))a il $ra'io e *"&&e

Nelle $ase #e$re%i!e #i 7"es!o mo'#o (e$$/io-'"o(o+ Ro s"is$e "'a $a$$ia *ero$e #a %ar!e #iDe$ar#+ &li ris%armia la (i!a e i' $amio (ie'e "$$iso

Do%o a(er elimi'a!o !"!!i i re%li$a'!i+ De$ar# s$a%%a #alla $i!! male#e!!a $o' Ra$/el+ $/e 2'o' /a#a!a #i !ermi'e4

- I' "'a al!ra (ersio'e @#ire$!or4s $"! "s$i!o #i(ersi a''i #o%o*i'ale o%%os!o&ra)ie a "'%i$$olo o&&e!!o #i $ar!a %ossiamo i'!"ire $/e De$ar# "' re%li$a'!e simile a 7"elli $/e /a"$$iso

S!oria!ra!!a #a "' ra$$o'!o #ello s$ri!!ore Philip /- #ic

- Si a((ale ol!re $/e #ella ellissima !rama a'$/e #e&li e**e!!i s%e$iali #i #ouglas ,rum$ull @%a#re #ella mo#er'a !e$'olo&ia e**e!!is!i$a

Ci!a)io'iTorre #el %o!ere ri$or#a 7"ella #i =Metropolis>

I'&e&'ere Trell (aria'!e semi$ie$a #el si&'ore #i Metropolis+ o/' ?re#erse'

De$ar# (aria'!e #i P/ili% MarloJe+ il %oli)io!!o mali'$o'i$o #e&li a''i 7"ara'!a $rea!o #alla

*a'!asia #i Ra+mon Chandler e immor!ala!o 'el $i'ema #al (ol!o !ris!e #i :o&ar!

?ilm amie'!a!o i' "' *"!"ro imma&i'a!o al %assa!o+ Los A'&eles #el 8015l"o&/i+ %erso'a&&i+ ai!i e$a')o'i #e&li a''i 260

Ci!a)io'i%ro%rio s!ile

?"!"ro'"o(a li'ea es!e!i$a

- Pra!i$a #i e**e!!i s%e$iali e s%e!!a$olari*o'#ame'!ale 'ella $i'ema!o&ra*ia %os!mo#er'a!"!!o imi!a)io'e e rielaora)io'e #i mo#elli %re$e#e'!i



De!!a&li %or!a'o lo s%e!!a!ore a "'4a!!e')io'e e "'a ri*lessio'e s"i %ro$e#ime'!i #ello s&"ar#o es"ll4a!!o #el (e#ere

- A%%ar!ie'e %i, al $i'ema e"ro%eo

?ilm #i $o'*i'e $/e s!a *ra il %assa!o e il *"!"ro+ *ra il $i'ema #ello s&"ar#o e 7"ello #e&li e**e!!is%e$iali

'l cinema postmoderno e il ritorno delle attrazioni

Co'$e!!o #i $i'ema %os!mo#er'os%i'&e all4e$$esso la $ri!i$a #ella !ra#i)io'e #ella mo#er'i!

- Me!!e !"!!o s"llo s!esso %ia'o !ra#i)io'e e i''o(a)io'e+ ri*lessio'e e re&ressio'e i'*a'!ile

T"!!a la s!oria #el $i'ema #i(e'!a "' #e%osi!o #i e**e!!i s%e$iali

La s!oria (ie'e #el !"!!o aa'#o'a!a

- Pros%e!!i(a !em%orale #ella $"l!"ra %os!mo#er'a l4e!er'i!!"!!o e7"i(ale a !"!!o+ %assa!o e%rese'!e so'o e'!rami %rese'!i e %osso'o essere mes$ola!i e "!ili))a!i a %ia$ere

- Tras&ressio'e esal!a!a all4e$$esso %er #i(e'!a $o'*ormismo

Pri'$i%io %er $"i si %" &io$are $o' !"!!o e s$amiare !"!!o $o' !"!!o$o'se&"e')e s"l %ia'o #el(iss"!o lo s%e!!a!ore sme!!e #i $re#ere alle imma&i'i+ sa $/e !"!!e so'o *alse

- Ci'ema *alsi*i$a a'$/e la real!

Al$"'i s!ori$i si $/ie#o'o se sia &i"s!o #is!i'&"ere mo#er'o e %os!mo#er'o

Esas%era)io'e #el se'so #i $risi $/e %or!a a "'a e"*oria is!eri$a

- Realismo o *a'!asia+ mi!o o s!oria+ ma&ia o %oli!i$a so'o la s!essa $osa

No' im%or!a #i $osa %arla il $i'ema+ im%or!a solo la 7"a'!i! #i $i!a)io'i e #i &io$/i $/e $o'!ie'e

- =Da "'a %ar!e !ro(iamo "' $i'ema $/e si '"!re solo #i $i'ema+ me!!e'#o *ra %are'!esi il mo'#o@,arantino+ #all4al!ra !ro(iamo "' $i'ema $/e %arla #i "' mo'#o $/e %er 'o' %" *are a me'o#el $i'ema @,im Burton

,arantinore&is!a ] $i'e*ilo #ella !e'#e')a %os!mo#er'a

- Ra%%rese'!a il (ersa'!e ameri$a'o %o%olare #el $i!a)io'ismo $/e /a "' ra%%rese'!a'!e $ol!o'ell4i'&lese Peter Greena)a+

Do%o =Le Ie'e> 1558+ *ilm #e'so #i $i!a)io'i 'as$os!e+ =Pulp +iction> 1556 #i(e'!a i'(e$e il re&'o#ella $i!a)io'e esii!a+ "!!a!a i' *a$$ia allo s%e!!a!ore $ome "'i$a sos!a')a #el *ilm

Poe!i$a #ella $i!a)io'e assol"!a !rio'*a i' =:ill Bill> 8006mes$ola !"!!i &li s!ili+ #al $lassi$o+ almo#er'o+ #all4a"!ore #i %rimo li(ello a 7"ello #i serie :

- Il se'so #el *ilm s!a 'el &io$o #i ri$o'os$ere le $i!a)io'i

Per ,arantino la s!oria #el $i'ema "' al"m+ "'a s$a!ola #a $"i %es$are a $aso e a %ia$ere+ %oi$/F il

&io$o l4"'i$o $o'!e'"!o e s$o%o #el *ilm

Cara!!eris!i$/e #ell4es!e!i$a %os!mo#er'a

1. Me!ali'&"a&&ioi'(a#o e #i(ora !"!!o il *ilm*ilm-m"seo #i $i!a)io'i8. Ca'$ella)io'e #ella %ros%e!!i(a s%a)io-!em%orale. ?ilm lairi'!o i' $"i 'o' $i so'o #ire)io'i o

$e 'e so'o i'*i'i!e3. Immersi(i! #ello s%e!!a!orei'(i!a!o a %ar!e$i%are al &io$o #ella $o'*"sio'e *ra reale e

(ir!"ale. Gli a!!ori &"ar#a'o i' ma$$/i'a s%essoill"#ere lo s%e!!a!ore #i essere al $e'!ro mas%e!!a!ore %i, %assi(o $/e mai



6. Re$"%ero #ella *orma 'arra!i(a $lassi$a$os$ie')a #i !ra!!arsi #i "'4ill"sio'e

Contro l=eu(oria postmoderna0 La narrazione pro$lematica

All4i'!er'o #el mo'#o ri&i#o #i WollJoo#al$"'i a"!ori mol!o *or!i #e$isi a ma'!e'ere "' %ro%rios%a)io

- #avid L+nch- %$el "errara

I #"e ma&&iori re&is!i $/e $o'!ras!a'o il $i!a)io'ismo e"*ori$o

?ilmra$$o'!a'o s!orie ma i' mo#o s$o''esso+ os$"ro e !e'eroso

L+nch!emi mos!r"osi! #el mo'#o 'ormale @%elluto blu

- Me!!e i' $o'*ro'!o le #"e *a$$e #el mo'#o reale e imma&i'ario+ %erso'a&&io $amia as%e!!o#"ra'!e la s!oria+ i'$ro$io #i real! e *i')io'e

"erraraReal! #is!or!e $/e ri&"ar#a'o l4i'$er!e))a #ei (alor 'el mo'#o $o'!em%ora'eo @Il catti/otenente e il %o!ere !e'eroso $/e /a''o a$7"is!a!o le imma&i'i 'el 'os!ro mo'#o+ *alsi! #ellamemoria

- ?ilm s"l #"io+ s"lla %a"ra e s"ll4i'$er!e))a

Posso'o essere #e*i'i!i a"!ori #is*ori$i+ !a$i!"r'i+ os$"ri e s*"&&e'!i

So'o #"e a"!ori %ro*o'#ame'!e #i(ersii' $om"'e la *or)a e la (olo'! #i s*"&&ire ai lairi'!i e ai&io$/i #el $i'ema $i!a)io'is!i$o$o'$e)io'e !ra&i$a #el $i'ema+ 'o' %i, $a%a$e #i s%ie&are il mo'#o

Imma&i'e$o'!rario #i 7"ello $/e %er !"!!i &li al!rimis!ero+ &ra'#e e'i&ma+ %eri$olo mor!ale $/e(a i'#a&a!o se')a sos!a.

%l di l> del cinema< verso l=irreale- Gli E((etti speciali0 ;vvero le nuove

7attrazioni8

Trilo&ia #i =Matri@ >

eroe %ro!a&o'is!a Neo+ (aria'!e #el mi!o #ell4Uomo N"o(o- Uomo (erame'!e '"o(o /a s"lla '"$a "'a %resa !elema!i$a %ero %assare #al mo'#o reale a

7"ello (ir!"ale- T"!!o !e'#e a s"&&erire $/e esis!o'o #"e Neo+ "'o reale e "'o (ir!"ale*also e ill"sorio

Il *ilm me!!e i' l"$e ol!re la lo!!a $o'!ro le ma$$/i'e a'$/e 7"ella *ra #"e !i%i #i $i'ema

- U'o (e$$/io e *o!o&ra*i$o+ a'alo&i$o+ "sa a!!ori i' $ar'e e ossa+ $o'$re!i. Ci'ema a%er!oall4im%re(is!o

- Ci'ema '"o(o+ as!ra!!o e (ir!"ale+ imma&i'i i' $"i $4 solo 7"ello $/e (ie'e messo #a&li a"!ori

La (era #i**ere')a esis!e sol!a'!o 'el mo#o i' $"i le imma&i'i '"o(e si %rese'!a'o a 'oi+ s%e!!a!ori

Cara!!eris!i$a #el $i'emame!!e(a i' s$e'a "' mo'#o imma&i'ario ma $o' "'a *or!e ill"sio'e #i real!

#eri(a!a #all4"so #i imma&i'i *o!o&ra*i$/e e #alla 'arra)io'e li'eareCi'ema #e&li e**e!!i s%e$ialime!!e i' s$e'a "' mo'#o i'!e')io'alme'!e se%ara!o #alla real!

- Prima $osa #emoli!a $o' &li e**e!!i s%e$ialiill"sio'e #i real!. Co' l4imma&i'e (ir!"alee'!riamo #e'!ro "' mo'#o $/e 'o' esis!e

o ?or!issima e #i**"sa im%ressio'e #i irreal!$ara!!eris!i$a #el '"o(o $i'ema T"!!o si%rese'!a $ome *i')io'e



Gli a!!ori /a''o sem%re me'o im%or!a')a i' 7"es!o !i%o #i $i'emale a$roa)ie #e&li a!!ori 'o'(o&lio'o #are "' ill"sio'e #i mera(i&lioso so'o %ro#i&iose %er s!a!"!o

Lo&i$a #ell4a!!ra)io'eri%re'#e il so%ra((e'!o sia s"lla 'arra)io'e $lassi$a $/e s"lla ri*lessio'e %oe!i$a#ella '"o(a WollJoo#

- A'$/e s%e!!a!ori %i, i'!eressa!i a 7"es!i e**e!!i @s"o'o+ $olore+ a$roa)ie+ m"!a)io'i #i (is!a

e$$.

il $i'ema ri!or'a alle ori&i'i %"r $o' !"!!e le '"o(e !e$'olo&ieLa 'arra)io'e 'o' $/e "' a!!a$$a%a''i a $"i a%%e'#ere &li e**e!!i s%e$iali

=:"lle!-!ime> e**e!!o s%e$iale $/e $o'se'!e #i *ermare il !em%o"'a #elle %i, a**as$i'a'!i (aria)io'ii'!ro#o!!e #al $i'ema #i&i!ale. Il !em%o %assa ma 'o' %assa+ !em%o s#o%%ia!o @reale e (ir!"ale $/e$orris%o'#e a #"e mo'#i #i(ersi

- Co'!ra##i)io'e ra**i'a!a e %er*e!!a

Il $i'ema #i&i!alesi a((ia (erso l4es%ressio'e =$i'ema al 7"a#ra!o> o%%"re =imma&i'i #i imma&i'i>

- A'$/e il !em%o #i(e'!a "'4imma&i'e $/e si %" immoili))are e %er$orrere

Al!ro as%e!!o #el $i'ema #i&i!alemo#o #i &"ar#are

- E**e!!i s%e$iali #a''o "' '"o(o s!a!"!o all4imma&i'e #i&i!ale+ mo#i*i$a'o la *orma #el (e$$/io$i'ema

o Si %o!ree %arlare #i "'a (isio'e se')a s&"ar#o(e#ere se')a &"ar#are

A'$/e "' al!ro $amiame'!ore&ime #ello s&"ar#o semra s%arire a'$/e il $o'$e!!o #i s&"ar#o. Leimma&i'i so'o a"!o'ome

- Dis!i')io'e *ra so&&e!!i(o e o&&e!!i(o 'o' /a %i, se'so+ le #"e $ose $oi'$i#o'o

L4imma&i'e 'o' %i, "'o s!r"me'!o %er #es$ri(ere o %er i'!er%re!are il mo'#o+ ma essa s!essa ilmo'#o

S*"ma a'$/e il $o'$e!!o #i i'7"a#ra!"rao&'i i'7"a#ra!"ra "'a %or)io'e #i s%a)io $/e semrari!a&lia!a+ l4imma&i'e (ir!"ale si %rese'!a $ome assemla&&io #i s%a)i e l"o&/i #i(ersi

Si elimi'a a'$/e il (e$$/io &ra'#e mi!o #el $i'emal4ill"sio'e #i real!

- U' $i'ema i' $"i !"!!o *also e %i, si'$ero %er$/F 'o' ill"#e 'ess"'oi' real! 'o' $os

Paesaggi strani< (ugheinseguimenti estremi

Al$"'i #e&li e**e!!i s%e$iali %i, i'!eressa'!i #ella !e$'olo&ia #i&i!ales%a)i $os!r"i!i se%ara!ame'!e e%os!i #ie!ro le imma&i'i #ei %erso'a&&i

O&&e!!i *a'!as!i$i#ise&'a!i+ ri$os!r"i!i i' !re #ime'sio'i+ *o!o&ra*a!i a 3<0

- Dalle *o!o&ra*ie si ri$a(a "' re!i$olo @mo#eli'& $/e (ie'e %oi riem%i!o i' 3D @$om%osi!i'& ei'*i'e i'seri!o #e'!ro l4amie'!e @re'#eri'&

Si i'i)ia a "sare la re$i!a)io'e #i a!!ori mor!i #a !em%o

imma&i'i *a!!e $ol $om%"!erCo' &li e**e!!i s%e$iali si %osso'o $reare %aesa&&i imma&i'ari o iri#imis!o !ra *o!o&ra*ia e &ra*i$a

- = urassic Par<>- &piel$erg- =Seene8 5odd > X8009Y+ ,im BurtonLa(ora mol!o s"llo s$a!!o si'&olo

o Ri$os!r")io'e #i Lo'#ra *a!!a s"lla ase #elle s!am%e #ell4O!!o$e'!o+ e**e!!o #i "'os%a)io realis!i$o %ia!!o.

- =Inception> X8005Y+ Christopher 1olanS%a)io ri%reso #al (ero e# elaora!o $o' e**e!!i #i&i!ali



o S!ra#a (era #i Pari&i $/e #e&e'era $o' l4es%losio'e #ei 'e&o)i+ s!ra#a si sole(a e siri%ie&a

Ci'ema /ollJoo#ia'o 'ella *ase #i rila'$io $ommer$iale$rea %aesa&&i e %erso'a&&i se'sa)io'ali

- Trilo&ia =5.e Lord o6 5.e Rins>%rima (ersio'e #i Ralph Bashi X159Y *r"!!o #i "'a$om%lessa elaora)io'e

o Sis!ema "sa!o i' 7"el mome'!o Ro!os$o%e

mes$ola')a #i a'ima)io'e e $i'emaa'alo&i$o+ %erme!!e(a *ermare o&'i *o!o&ramma so!!o "'a las!ra #i (e!ro ill"mi'a!a #alasso e ri#ise&'arlo a %ia$ere

- Se$o'#a (ersio'e #i Peter *acson X8001-8006Y$o'!ie'e %i, e**e!!i+ %i, mera(i&lieo Mes$ola a!!ori #i $ar'e e ossa+ omre e %"%a))i*i&"ra #i Goll"m-Smea&ols esem%io #i

a%%li$a)io'e #el mo!io' $a%!"re+ $a!!"ra'o mo(ime'!i #i "' a!!ore (ero %er *arm"o(ere s"lla s"a !ra$$ia "' %"%a))o

Para#ossoIl #i&i!ale imi!a il reale %er o!!e'ere "' *also $re#iile

- L4o&&e!!o (ir!"ale $rea!o #al $om%"!er %er semrare (erosimile #e(e m"o(ersi $ome "' o&&e!!oreale

=Polar !@press> X8006Y+ Zmecissi "sa il mo!io' $a%!"re %er *ar i'!er%re!are allo s!esso a!!ore @,om

.ans sei %"%a))i-%erso'a&&i #i(ersi

Al!re (ol!e la !e$'olo&ia #i&i!ale si s%os!a (erso il *"me!!osolo %er *i'!a

- =Sin Cit8 > X8006Y+ Milleral$"'i a!!ori *amosi #e(o'o imi!are i %erso'a&&i #i al$"'i *"me!!i*amosi i'(e'!a!i #allo s!esso Miller ma i *"me!!i era'o s!a!i is%ira!i #a&li a!!ori s!essi

o Nas$i!a #i "' a**as$i'a'!e mo'#o #4i'$"o+ $i!a)io'e #i $i!a)io'e

Al!ri esem%i(ero e %ro%rio s%erime'!alismo #o(e l4a!!ore (ie'e !o!alme'!e $a'$ella!o e sos!i!"i!o #al%ro%rio $or%o #ise&'a!o

L4"so #el $i'ema #i&i!ale %o$o a %o$o si es!e'#e 'el mo'#o i'!ero+ &e'era'#o sem%re '"o(i mo#elli

L4iri#a)io'e *ra realismo e *i')io'e i'(a#e a'$/e il %ia'o !ema!i$o+ mos!ra'#o $/e "' *ilm %" !ra!!are

mol!o e'e %rolemi (eri i' mo#o #i$/iara!ame'!e imma&i'ario se')a %er#ere l4e**i$a$ia %oli!i$aL4a!!ore e lo s%a)io%ro#o!!i ele!!ro'i$i #i assemla&&io

- Il $i'ema %ro%o'e l4"!o%ia #i imma&i'i $/e 'as$o'o #a al!re imma&i'isemra'o imma&i'i $/e'o' /a''o %i, limi!i+ sol!a'!o "' ill"sio'e+ il mo'#o reale rima'e sem%re l4ori&i'e #i 7"alsiasiimma&i'e

E((etti speciali nascosti dentro la narrazione

Ta'!o (ero $/e il $i'ema %i, ra**i'a!o 'as$o'#e &li e**e!!i s%e$iali a'$/e ai &ior'i 'os!ri

Nei *ilm ameri$a'ie**e!!i me&lio 'as$os!i e %i, i'!eressa'!i

- U'o #ei maes!ri i' 7"es!o $am%oMichael Mann

=Collateral> X8006Y mol!o #i**i$ile s$om%orre le i'7"a#ra!"re *ra (ero e *also

- T"!!o i' 7"es!o *ilm semra (ero e *also 'ello s!esso !em%o- U'o #ei %rimi $asi #i "so #ella $i'e%resa Vi%er T/om%so' $o' sis!ema CCD @C/ar&e# Co"%le#

De(i$e$a!!"ra la l"$e e la #i&i!ali))a #ire!!ame'!e se')a %assare %er l4a'alo&i$o

Simili e**e!!i si ri%e!o'o i' =Miami %ice> X800<Ya'$ora %i, i'&a''e(oli+ $ome la %rese')a+ 'ellei'7"a#ra!"re 'o!!"r'e+ #i e#i*i$i o 'a(i ill"mi'a!i #a l"$e solare+ mes$ola'#o $os il &ior'o e la 'o!!e#e'!ro la s!essa i'7"a#ra!"ra



- Si'!esi #i l"o&/i e !em%i #i**ere'!i

'l digitale realistico0 L=apoteosi dello sguardo

U' al!ro as%e!!o #el $i'ema #i&i!alesemra o%%os!o a 7"ello #elle a!!ra)io'i

E"ro%aal me'o #"e a"!ori $/e %ro%o'&o'o #i a'#are ol!re il $i'ema+ ma res!a'#o a'$ora!i alla s"a

&ra'#e s$o%er!a la $os$ie')a #i &"ar#areDa'imar$a+ 155B&r"%%o #i 'ome Do&ma+ &"i#a!o #a Lars Von ,rier %ro%ose "'a serie #i %re$e!!i $/es%i'&e(a'o all4es!remo le !e'#e')e #el $i'ema mo#er'o

- Ri*i"!o 7"a'!o %i, %ossiile #el mo'!a&&io+ #ei !r"$$/i+ #e&li i'!er'i *alsi a *a(ore #i "' $i'emai' %resa #ire!!a+ ma$$/i'a a s%alla

o I' real! sia il mo'!a&&io sia le elaora)io'i 'arra!i(e 'o' ma'$a'o i' 7"es!i a"!orio Rila'$ia'o "' !i%o #i $i'ema es!remo+ is%ira!o alla $r"#el! #i #re+er e #ell4"l!imo

Pasolini 7"ello #i =Sal9>+ a'$/e $o'!rari al ello s!ile+ $er$a'o $ome Bu6uel l4i'7"a#ra!"ra r"!!a+ il mo'!a&&io s%or$o+ i mo(ime'!i #i ma$$/i'a $o'*"si e *as!i#iosi

A$$a'!o al #i&i!ale esis!e "' al!ro !i%o+ o%%os!oa#eris$e il %i, %ossiile al $or%o reale #ell4a!!ore eallo s%a)io ra%%rese'!a!o

I'(e$e #i aa'#o'are l4ill"sio'e #i real!+ la ra**or)a

- Co' $i'e%rese #i&i!ali mol!o %i$$ole si %" o!!e'ere "'a (i$i'a')a al $or%o #ell4a!!orei'#is$re!a e s%esso $r"#ele @r"&/e+ %ie&/e #ella %elle+ #i*e!!i+ #e*ormi!

o Esem%io"'o #ei %io'ieri i' 7"es!o "so #ella (i#eo$amera+ %lesandr &oQrov

Il $i'ema #i&i!ale #i(e'!a !rio'*o #ello s&"ar#o allo s!a!o %"ros&"ar#o i'*i'i!o+ !eori$ame'!e similealla %er$e)io'e se')a mo'!a&&io #ell4o$$/io "ma'o

A'$/e #avid L+nchsi $ollo$a #e'!ro la *i')io'e+ "sa la *or)a realis!i$a #el #i&i!ale %er mes$olarerealismo e *i$!io'

- =Inland !mprie> X8005Y "' $i'e-%oema s"l (ol!o "ma'o+ simile a 7"ello #i &oQrov. La $amera#i&i!ale si a((i$i'a al (ol!o #elle a!!ri$i i' ma'iera e$$esi(as$o'(ol&ere la loro *a$$ia

S%esso "'o s!ile s%or$o e !ras$"ra!o ser(e a %ro#"rre "'a '"o(a ill"sio'e #i real!

Il #i&i!ale #i(e'!a (ero e %ro%rio a!!o $o'os$i!i(o la (isio'e $ome mo(ime'!o #ella $o'os$e')a

#ue strade opposte La visione totale

Siamo #a(a'!i a #"e s!ra#e o%%os!e

Da "'a %ar!e aiamo (is!o $/e+ aa'#o'a'#osi a&li e**e!!i s%e$iali+ il #i&i!ale &i"'&e alla*alsi*i$a)io'e #i !"!!o e #is!r"&&e la $os$ie')a #ello s%e!!a!ore

Dall4al!ra %ar!e (e#iamo $/e lo s!esso #i&i!ale %" arri(are a ris"l!a!i #el !"!!o o%%os!i+ $ome l4a%o!eosi#ella $os$ie')a e #ello s&"ar#o

?ra 7"es!i #"e es!remi

s!a 'as$e'#o "'a '"o(a *orma #i ra%%rese'!a)io'e+ $/e #e(e a'$ora mos!rarele s"e %ossiili! e le s"e %ri'$i%ali $ara!!eris!i$/e

Possiamo #ire $/e $o' la !e$'olo&ia #i&i!ale il $i'ema si a**ra'$a *i'alme'!e #all4"l!ima i'*l"e')a #el

L'Avventura Del Cinematografo. Seconda Parte

Documents

Transcript of L'Avventura Del Cinematografo. Seconda Parte