/SPECIMEN ACADEMICUM

DE

ERRORIBUS HISTORICORUMCIRCA

RES RELIGIONIS,QUOD

VENIA AMPLISS. FACULT. Ρ Hl LOS. UPS.

EXAMINI SUBJICIUNT

GUSTAVUS LILIESTRÅLE,PH IL. MAG.

ET

LAUR. HENR. TORSK.STIPEND. NESSELIANUS.

SUDERMANXr.

in aud. gust, maj. D. 6 JUN A, MDCCLXXXIX.H. A. M. S.

U Ρ S A L I JEy

Apud Direkt. Johan. Edman, Reg. Acad. Typogr.

S-.JE Ts-.IE MA:TIS

ARCHIATRO

REG.COLLEGII

PRESIDI

REG. ORDINISDE STELLA POLARI

EQ UITl

N0B1LISSIM0DOMINO

MECENAT! OPTIMO

Specimen hoc Academicum in fumma: reverenrix &piecatis iignum

SACRATUM VOLUIT, DEBUIT

Cultor HumillimusLaur. Henr. Torsk.

VIROMAXIME REVERENDO & CELEBERRIMO

DOMINO PROFESSORI

Mag. joMjusrsrxEcCLES. WeSTERHANNINGE PaST. & PßiEPOS.

NEC KON

VIRO

ADMODUM REVERENDO atque PRAGLARISSIMODOMINO MAGISTRO

CiiOXO VFJUULTM,ecclesle osterhaninge PaST. & PRjepos.

PATRONIS FAVENTISSIMIS

Ob innumera in ie fuosque necesfarios collata bene-ficia, quorum memoriam Ene venerationis ienfunumquam ufurpat,

dicatum voluit

Respondens.

D. D.

ERRORES HiSTORICORUM CIRCA

RES REL1GIONIS.

§. T.

Ingenii acnmen infigniorque de remotioribus clario-rum moliminum causfis, cardinibusque rerumfcifcitandi dexteritas, cum rara illa & perquam lau-dabili modeftia , quae nihil (ibi gratis & arro¬ganter tribuit, vel de non fatis notis temere &praecipitanter pronuntiat , conjun£be , ejusmodiflint animi dotes, quas in emunäioris tantum narishiftoricos nullo non tempore cecidere. Prxfertimvero iingularis in eo ingenni hiftorici opera verfä-bitur, ut non nifi firmioribus innixos fundamentis,annales litteris coniignet, ut teftium integritatem na-tnramque fontium, a quibus ea quse narrantur, ör¬tum repetunt, iterum iterumque ante perfcruteturaccuratisfimoque iubjiciat examini, quam iisdem fi-dem habear. Hinc ccnjeöuris & meris commentis,luxuriantis imaginationis totidem fcetibus, eorum quaerevera evenerunt explere lacunas, id demum incon-iulti videtur esfe & temerarii. Verum quidem eft,omnis fere ^vi Philofophos, id iibi juris interdumvindicasie, ut phoenomenorum pasiim occurrentium

A 3 ex-

6 } o ( fjp

expücatum ituri causfas, hypotheticis faltirn ^ ubicerdores evidendorique veritate commendabtfes de-fuerinc, opinionibus uterentur, Nec hanc eorumlibert tem, litterarum culturse, ad infignius prove-hendiE faftigium, nirniam remoram fecisfe, credide-rint, qui ut ingenio humano paullum liberior dare-tur campus, inveniendique hominis deiiderium nonnimis aröris circumicriberetur limitibus, ad augmen-tum fcientiarum permukum interesfe putaverint^Hoc enim non impedit, quo minus, ubi ad plice-nomena explicanda aptiores causfas idem ingeniumdetegere valuerit, fua fponte corruant, qu# inkr-miori nitunttir taloj nec vetuftas mukorumque au-öioritas eruditorum faliis opinionibus tanto praddioesfe posiunt, quin cerdoribus tandem, ii esedem ex-orirentur, meritam vi&oriam concedant. Hiiloricivero, Tefte Tullio, nihil dicere falfi: nihil disfimu-lare veri9 fine Jufpicione vel gratis vel fimultatisjcribcre, efl. Nec conje&ura augurari, quum filentteiies, veritatis amicum decet. Eft prseterea in hi-ftorico jure ac merito reprobanda, nimia omnis opl*nionum praeconceptarum fiducia. Nihil enim tamridiculum tam informe mente unquam fingi poteit,quod non in apricum proferat, fi animis femel do-minari cceperit, errorum ifta fcecundisfima mater,opinio. Multo vero minus hiftoricorum nobilioriordini ii funt adicribendi, qui in ftudium partiumabdu&i, data opera veritati hiftoricae nefandamvim inferre, haud erubefcunt.

Ab

SP* } η f Φ^j u v- 7

Ab inftituto vero η odro prorfus abdticeremur,ii boni hiflorici perfe&iorem, euique nihil admodumdeesfet, ideam tradere conaremur a\ Ab initio tan-tum regulas quasdam prsecipuas, hiftoricis vulgo pr®-fcribi iolitas, notare, e re esfe putavimus. Idqueeam in primis ob causiam, quod non aeiint exem-pla hiftoricorum, qut ubi fa&a diverfa, Religionem8z hane imprimis, cui nomen dedimus Chriftianamconcernentia, litteris mandanda curaverint, iisdemlegibus, jufto fegnius iefe prxhuere morigeros. Proquibus icaque propugnarionem, nobis ideo fufeepi-mus, ut quam iniquum in modum, jam nominatumfa&orum genus hornm nonnulii pasiim trattaverinc,paticioribus exernplis, pr® argumenti amplitudine,monftrandi, nobis deinde offerretur occaiio. Elan»ditias vero nobismetipfis temere diceremus, ii in fpeesiemus, ctjam levioris momenti obfervationes , ve!initisiimi interpretis voluntatem captare posfe. Quodii veniam pro laude impetremus, nobis quod opta-vimus, contigir*

§, 11Quod in veternm Hiftoricorum fcriptis, litteris

maxime ante eonfignatis, quam luce fua omnia col-luflrare ccEperit, rerum divinarum patefa&io, narra-tionum fi&arum, minorjque dignarum fide amplio-rem copiam inveniemus, quoties de Religione fa&is-

que

λ) Ejus houd ita pridem ideam optimnm dedir Clor. D, M, % Hvjtrin Disfert« Grad. de Difficili Hißorici Mutiert, Upf. 1788»

8 -41 ) ο ( Ü

que Deorum iermo fuerit, hoc quidem multum mi-rari non convenit. Nec enim omni tempore, criticesftudio is fuit locus & honos, ut vera a veriiimili,explorata abincertis, quisque facile difringuere value-rit. Prifci enim Grxci in primis, quorurn in iubli-me plerumque verfum ingenium Ίο θχνματον avide non-nunquam venabatur, annalibus iuis origini & initiisurbium, civitatum familiarumque regnantium geftisqueHeroumlucem allaturis, tot commenta & religiofas inter-miicuere fabulas, ut veritatis hiiloricse quid iisdem in-fit indicare profeäo nequcamus. Exfcribebantur eniminterdum a recentioribus, q me vetuftior axas finxis-(et, fidemque iis, quae inveterata opinio pridern fa-craverat, derogare, id demum irreligioium isepiusesie putabatur. Nec ipfum ?lutarchum, Au£toremalioquin gravisiimum & in fide teftium explorandaplerumque diligentiorem, omnem πχξαΰοξολογίαν mis-fam facere, vel. condemnare penitus voluisie , ne,forfan in crimen impietatis incurreret, inter omnesconftare arbitramur b).

Romano, regi ut in aliis populo, Hiftoricosquoaue illuftriores primique ordinis contigisfe, quisunquam inficias iverit ? T. Livii fane, C. C<efaris,O. Salluftii, Com. Taciti^ pluriumque in condendisfaftis rerumque geftarum commentariis dexteritatem

di-

b) De miracnlorum commentis, prodigiisqne variis do&islimas inatram-que parterr. dispurntiones, felicisiitni Vir ingenii, plurihns locis inihtuir, ne.que plane asferit aut rejicit, fed potius admirandn quam judicanda reüuqiiit.De qua re copiofius ipfe agit in commentatione 7τεξί Κοομιλλα pag. CXXXll,tlut. oiwtium qua exfiant operum Tomus Lmus Lut. Parif, MDCXXIV.

c&Qi> ) Π f O«as» J υ \ y

dignitatemque fuperare, ne dum xquare qux fecutaiunt fecula vix valuere. ifte vero populus, ficut re-ligionis iincera reverentia inde a prirnis regni incu-nabirlis inclaruit, ipfosque in mores fere civiumabiic infignis illa in Deos pietas, ita quoque monu-menta, qux fuperfunt, ejusdem rei fidem abundan-ter faciunt. Verum enimvero, qui res geftas Ro¬mano ro ni , qua decec animi intentione coniideraverit,f-acile animadverdc, iftum tam celebrem & flagran¬tem Deorum cukum, inmultas inepdas & ftupidamprorius & infanam credulitatem, fuccesfu temporis,tandem abiisfe: quod five politicis imperandum tech-nis fit adfcribendum, vél etjam facrorum antiftitumaftutia machinatum fuerit, ut plebem timore percul-fam & ab ipforum pendentem ore iemper tenerent;boc aliis fagacioribus disquirendum relinquimus.Utcunque fe habent ifta, in annales tarnen rerum-que vere geftarum commentarios, opinionum fuper-ftitioiarum prodigiorumque infigniorem iilvam non·nunquam irrepfisie, reticere quidem nequimus. Li-Dins Ipfe, hiftoricorum facile princeps, dignitatemhiftorix fi quis alius ita tueri didicerat, ut frequen-tiora, qux admirationem mirabundx plebi movebant,Romxque indies prxdicabantur miracula, non finecautione & decentia proponeret. Eumdem tarnenfagacisfimum virum , populari ,& communi opinioneabreptum, genio ieculi interdum induliisfe, iilentioquidem prxterire non licet. Libro enim I. c 55.litteris prodidit, ftatuam Dei Termini loco rnoverinon potuisfe, cxterx licet Deorum ftatux immobiles

B non

IO jiül } C) f c93aJO qggi ) U ^ eggs

non manerent. Eodem vero deinde narrat loeo,de capite humano, integra facie, quod templi funda-menta aperientibus apparuerat. De abitu itidemRomuli in coelum, in medio fenatu , iubito coorta

tempeftate cum magno fragore, Cap. 16. cerdoresnos fecit. Quorum omnium, ea fimplicitate, mentio·nem infert? lic ne quidem erroris fuipicioni locumdare videatur. Defideratur enim inibi idem verita-tis quo alias inclaruit Livrus ftudium, de quo verbaquaedam in Cap. 62. Lib. 21 efficacius teftantur, ubiplu ima prodigia, quae adveniente Hannibale & in-ftante clade ad Cannas, omni populo in ore fuere,commemorat: "Romae, inquic, aut circa urbem mul·,,ta ea hieme prodigia fa&a: aut, (quod evenire fo¬hlet, motis ferne! in Religionem animis), multa nun·tiata & temere credita funt." Sed mittamus hiec,que obiter forfan memorasfe fufficic, & ultro videa¬mus, an pofferiorum statum hifforici re£ta aliquan-do via aberraverint, ubi de Rebus Religionis, iisquequae in noftra eccleba contigerunt, fermo fuerit.

§. III.Hifloriam verioris ianiorisque quam profitemur

Religionis ejusdem plane aevi esfe ac humani gene¬ris hiftoria, asferere non dubitamus. Quum enimper Religionem, tum iacrum illud, quod rerum o-mnium moderatorem cum hominibus conjungit vin-culum, quo fe obftriQ:os hi Summoque Numini fub·je&os fentiant, tum divinius intelligimus lumen, opecujus, fan&iorem voluntatem illis manifeftavit, do-

cuit-

® ) O ( ^ II

cuitque qua ratione Ipfe ita fit colendus, ut & tem-porali mortalium Sc aeternse eorum profpicere posiitialuti; neminen non videre putavimus, iummae fapien-tiae conveniendsfimum fuisie, ejusmodi veritates, ho-minibus iniigniter profuturas, animis eorum, indeab initio rerum inculcare. Hinc fieri non potuit,quin (i vera unquam ad homines ccelitus pervenericReligio, illa Sc omnium antiquisiima Sc quod attinetad gravisiima priecepta omni tempore eadem fit,Deuni enim Ipfum agnofcic au&orem, cujus a?ter-num veritads ac iapientiae ftudium, diverio tenoreeandem rem peragere nequit. Spurias itaque omnesdo&rinas, commenta quaevis humana, natuneque Di-vinse inimicas quascunque opiniones, fuam ubiquenovitatem Sc fucatam ipeciem prodere, nec immeri-to in ίρ i camur.

§. IV.Noftris temporibus eil opprobrio, non defu sfe,

qui firma licet nulla ad probandum argumenta ex-cogitaverint, orbi Chriftiano perfvadere voluerunt,dubicandi esfe locum, an authenticum maxime Scantiquisfimum, quodque de rerum veris incunabulisSummique Numinis in falutiiera fui cognitione dis-i'eminanda provida cura, omnibus andquisfimarumgentium religiofis icriptis explicatius longe teftaturrnonumentum, Sacer icilicet Codex , certiores desetate mundi ac infignioribus, quorum ibidem fa&amentio, eventibus, narrationes nobis fuppeditaverit.Quum vero nullum irreligioni iupereit refugium,quamdiu Divinis litteris fua ftet, inque hominum

B 2 men-

12 ) O ( IImentibus immota manear fides, ira Religionis quoque no=ilroe inimicis, nihil teque in optatis fuifle, ac ut in fufpicio-nem idem volumcn facrum tandem inciderer, exploratumhabemus. Inter eos autem, qui tanto civitatis LJei maloenixe operati funr, principem fere locum obtinuir, qui aberuditiori orbe in numero jam accuratiorum haberi deiiitfcriptorum, apollineo iludio clarisiimus Voltaire. Non enimille folus in certioris infringenda Religionis fkle defudavit,idem enim moliti funt, qui minus callide Religionem adgre-diebanrur,. Folußon^ feil. Colins, Tindaley Sbaftsburi, Boling-broke, caeteri. Foltane autem unus nobis, inftar horum o-mnium fuit, quippe qui dubia eorum fua plerumque facerehaud dubitaverit c). Ifle enim Ii Chriftianam funditus e-verrere potuiffet Religionem, novam iibi & infrgnem laudisaream apertum iri putaverir. Nec levisfimse molis fuiffet,Religionem, cui tanta annorum feries beneheiorumque quagenus humanuni nullo non tempore maclaverir mukitudo,inveteratam jamdiu dignitatem öi reverentiam conciliave-rant, ceu fuperftitionis ficlaeque Theo-cratiae opus & aedifi-cium prorfus diniere. EiTent vero fane permulta & fereinumera , quee, feripta fi Nobilis Viri hiflorica examini.ac-curatiori fubjiceremus, errorum ordini jure adferibe-rentur; fed occurrunt etjam pasfim loca, ubi idero veriparum tenax feriptor, ron negle&ce tantum in exami-nandis teflibus accurationis, fed mendaciorum quoqueimpudentium , jure ac merito arguitur d). Adumvero agere non e re eil, fiquidem Viri de litcerisMeritisfimi, L. B. a Haller, Abbas Nonnotte, aliique e),orbi Chriiliano hac in re dudum fecerunt otium. Ei¬num tarnen alterumve erroris veiligium ad quod digi-

tum

c) Traue de h lokrance, Nora inferra Articulo ΧϊΙ, Cfr. LettreSfur divers ecrits de M. de Volaire, par Quelques Juifs Portugais &c. ρ.. 65.& fequ.

d) Hiftoricam qnanri fecerit Voltaire veritatem ex hoc unico ejus re-fponio liquere, arbinaimir, Interrogatus enim a Cel. Vbro Abbate Velly,

) ° \ ^S5 1 3

tum quafi iatendam, quin detegam, temperare mihiron poflum. Fcltane vero, ut reiiqui ejus asfeclae, ineo cupide elaboravir, ut fidem fcriptis Moiis hiftoricisadimere pofiet. Id vero dandi effecfui, ut fibi ulrro of-ferretur oecafio, varia apud diverfas gentes fa£la, vel exfufpe£tis prifcae antiquitatis fcriptis decerpta, vei ex iuoprotra&a cerebro, fitia prorfus, fini tamen confequendomirifice infervitura, fuis inferuit commentariis. Hinc A-lexandrum Magnum e Babylonia in Grseciam cbfervatio-nes aitronomicas Chaldeorum, ante diluvii etjam a Mofememorati tempora, confe£las, mifisfe, infigniorenique a Si-nenfibus eclipiin, annos circa 215$ ante Narum Salvarorem,obfervaram fuifle, in memoriam noftram disfeminavit Fol-taire /). Eum vero hocce aliisque ejusdem farinse com-mentis, nullum alium in finem, quam ur faniori, de ve-tuflate Mofaicoe hiftorioe ejusque fide, opinioni, fidei non-nihil derogaret, quaeque libris Mofis nititur, chronolo-giam, deflrueret prorfus & turbarer, ufum fuifle arbl·tramur. Hinc fatis patet, quae ipii habenda fides, quumdiferte aflerit Annales, imperii Sineniis longe ultra dilu-vium pertingere. Quapropter fide digniorem & de il-limi maxime fonte derivatam Sinenfem hiftoriam, ad no-minatam eclipfin fefe extendere, ejusdemque gentis resgeftas, ad hunc usque rerminum3 in clarisfimam profer-re lucem, nec disiimulare idem innuit au&or gy Imperii

B 3 au-

qua au£foritate fultus, in hiftoria fua Univerlali narroverit, Gallos, qoan-do Conftantinopolin ceperint populatos fuifle templa & in Sanöuario S. So-phiae cum fceminis falrafle: refpondit Voltaire, Qunnd 011 ecrit pour amufer lepublic, fnut il etre f fcrupuleux & ne (lire que la Verité. Cfr JFJfays furl'bifloire Generale k? fur les viceurs isf ΙΈ/prit des Nations ρ. M. VoltaireT, I. p. 569.

e) Oracle des nouvenux Philofophes (k l ettres fur divers ecrits de M»de Voltaire par Quelques juifs Portugals & Allem3nd. Paris 1769.

f) Haller i Litterje Svetb. redd. p. 126. Ρ. I.g) Esfays fur l'Hiftoire Generale & fur les moeurs & l'Efprit des Ka¬

tions ρ. Μ, Voltaire, ρ, Jo.

14 ) o ( @autem aetatem ad quinque ante hane eclipfin fecula , re-ferendarn eile putaverit. In ftabilienda autem iniigni il¬la annalium Sineniis imperii vetuftare, in eodem cumHiftorico noftro Epifcopum el im Niemenf. Flecbier ferecongruere, verba quaedam in epiftola ejus 413 b), efftca-cius teftari videntur: Four les Cbinois, inquit, il eft pres-que verifié, quils ont des bißoires plus anciennes de plus dejoo ans, que celle de Moife, ecrites au temps d1Abraham*Quum vero nullum, cui fidamus, certitudinis fulerum fu-pereft, pro fi£to ii quis hiec omnia habere voiuerir, id-circo non moror, quod Pere du Halde, Ipfe in loco derebus Sineniium re£tius inftruftus, ingenue fareatur,longe poft diluvium laudatas gentis imperium iocepis-i'e. Nee ibidem de geftis hujus populi, authenti-ca fideque digna, quae DCC ante Ν. C, annorum fpatiolongius tevum attingant, monumenta inveniri, res eft,qute dubitationis nihil habet i). At Foltaire denique, aniimplieis veritatis fuerir eultor, certius judicent, crediderim, qui fecum in animo confiderant, eum, an ullumunquam exiliterit diluvium ideo dubitavisfe, quod San-cboniaton, in rerum fua inperceptarum faragine, ejusdemRullam mentionem fecerit k).

. §· v·In explicandis denique commemorandisque denuo

fa&is quibusdam, cum Religione noitra proprnrem ne*xum habentibus, nonnullos occupatos, neglectce veri in-quiiitionis re£lis(ime argui, jure quoque nobis videmurposfe contendere. Libri enim licet, quibus Divinae vo-luntatis revelatio continetur, adeo fint perfpicui, ut faci-

le

b) Sm* 1'Antiquiré de l'Hilloire & ceux qui 1'ont eciir.i) Τ/οημιι. Ipfe Sineniis, in opere Lond. a 1722, typis vulgato, an¬

nalium hujus gentis a duobus tantum cum ditnidio ante Ν. C. (eculis ini-tium fecit. Quin ramer» certior eorutn hvftona ultra hoc tempus fefe exten-dat, quarftidnis nihü habet.

k) Me langes Hifioriques, Tom. 7. 207. Litt, Halleri p, 127. Ρ. H.

} Π f T eW J υ V. i 5

le patefianr, quorum cogpitione, fine iniigniori. damnonequicquam caremus, n.pdoium ramen nonüunquam quid& inrelle£tu diffieillus, inrer iegendum occurrere, retice·re quidem nequimus. Hinc intempeftivum plerumque,omniaea, qure vel lyncei maxime peripicientiam fubter·fugiunt, penirus rimandi ftudium orrum, hinc pronitasquorundam, tacla permulta, imino mere hiftorica inmyfticas allegorias ac fenfus prorfus alienos convertendi,In ilh enim falfa nonnulli funr opinione, ld fe ejusmo-di incerprerandi rarione imperrare, ut quae involura funt& obfeura evolvere facilius & difcurere, hoftiumque Chri-ftianismi cavillationibus obviam ire confidentius posfint.Meram vero ucrum ejusmodi interpretes artigerint opta-tam j an clarisfimis rebus denfiores potius obduxerint te-nebras, fenfumque adulteraverint genuinum, dicant, qui-bus id injun£ium eft peculiaris muneris, ut pro Religio-nis incolumitate propugnent & fide; nonnullos tarneneorum, ubi hifforicos egerinr, veridicos immerito falu-tari, inficias iturum exiitimaverim perfpicaciorem nemi¬nem. Eo vero temeritatis ac dementia?, recentioris atvifanaticorum nonnulli, quorum agmen ducit Swcdeiibor-gius, procesfere, ut hiftoricas prorfus, quaiurn frequensin Sacro Codice fa£ta mentio verirates, nimirum crea-tionis hiftoriam, venrurum judicium, caeterasque, alialonge diverfoque argumento commendabilia fa&a, de*notare, putaverinr /). Omnibus enim qui de vero facra-rum litterarum ferifu re£le erudiri difcupiunt, fcientiamf. d. correfpondentiarum (Correfpondence Låran) facemutiliorem praeferre, opinatus eit Svedenborgius·, tota qua-

Ti

V) Hiftoria fciiicet Creationis, Rejreneretionem hominis, ex fre m o jndi-cio, mntationem conditionis ecclefiae, denorari, ex vifis fibi angelis accepiffe,causfarur Swedenborgios. Nov. HieroJ. Sveth. red. p. g. Cfr. Offcrvntwnestu Philo/, Recent. Pletotucorum &c. Clar. Dom. R. Scberingfon Dpi. 1787·P- 13. »Φ

γ κ } η ί 0%I ο egg; J υ \ %>

fi via erraretj qui duftu laudatae fcientise fusque dequehabiro, fenfui naturali, cui interiör, fpiritualis & verusrefpondebir, perperam adhaerefceret vi). Huic vero iidocendi vix calcuium turpiter adjiceremus, periculumeft, ne in funeftius verisiimse Religionis damnum, fidesac perfpicuitas, quas fcriptis Sacri Voluminis huc usquetribuimus hiftoricis, propediem exulare juberentur.

Eft vero quod mireris, de eccleiia & re litterariaoptime meritum, Abbarem Jerufalem, in opere maximialioquin pretii: Betrachtungen über Die toomemjte Religions^arbeiten/ ad luxuriantis imaginationis arbirrium, fuasquoque de fadlis mere hiftoricis cogirariones, nonnun-quam fingere Sc accommodare. Ut enim filentio prae-rereamus lapfus primorum mortalium hiftoriam, quamin allegoriam totam quantam vettere, defint licet, quaeprobent argumenta reique ad quam fpedlet allegoria cer-tior cognitio, ternere conatus eft Vener. Vir; in narra-'tione denique de Ifraeliticis fanclionibus, virtuti Moiisac perfpicaciiE multa iibi vifus eft posfe tribuere, quaeSummo, fi unico hac de re agenti relidto monumento,habenda fides, Numini potisiimum vindicarentur 12).Nec acu eum rem tetigiffe, quum innuere haud dubitaverir,partem faltim formamque rituum gentis IfraelitiCce iacrorum,ad exemplum cultus ./Egypdaci Mofen conformatum ivifte,jure nobis ideo conrendere videmur, quod nec ipfe diffitea-tur, nos quid rituum, muruo inde aeeipere potuerint lfiaeli-tse, prae defe&u monumentorum, pra^terire ac fugere o\

m) Verba ipfuis auctoris, iis qune diximus lueem conciliatura, ex Meta-pbrafi Svec. adferre , lubet. Ordet ar iammanfkiifvit genom idel conefpon-dentier, hvadan dels invärtes eüer andeliga mening barflyfer, hvilken utomMotivarigbets Verenfkapen icke kan velas att den gifves, eller liurudant or¬det ar. Nuper Cir. Libri p. 73.

»;) Qui vero hsc omnia & fingula oeulis ufurpare cupierit adeat Meta-pbraf. Svecanam Comment. Jetufalem de prcecipuis Relig. Veritatibus, Vol.3. fe£k I.

0) Nuper cir# metapbr. Comment. Jeruf. Vol. 3. Sech 5.