£X 11. K

DISSERTATIO HISTORICA

DE

MRA CHRISTIANE RELIGIONISIN SVEO-GOTHIA RECEPT7E,

C>U AM j

-CONSENT. AMFL. FIIIL. ORD. IN REG. ACAD. UPSAL.

PRAESIDE

Mag CAROLO fred.georgii,HISTORIAR, PROF. REG. ET ORD.

PRO OBTINENDIS HONORIBUS PHILOSOPHICIS,PUBLICE EXAMINANDAM MODESTE SISTIT

HENRICUS NYLÉN, -SUDERMANNU5.

ST1PENDIARIUS RBG1US.

In Audir. Gtift. Maj. d. junii 1775.H. A. M. S.

UPSÅLMS, TYPIS DIRECT. JOHAN EDMAN.

vmo

MAXIME REVERENDO atque AMPLISSIMO,DOMINO

CAROLO GUST.barkman,

sr, s. theologjm DOCTORI Celebeiüumo,ET ad regc gymn, strekgnesense

LEGTGR I merttissimo .

Wo. .coNSBTORir ADSESSORf crävissimo,egcle- I7E Ä5POENS£S- PRAlPOSiTO

ET FASTORP DIGKrSSIMO»;

PATRONO AC PROMOTORI MAXIMO

Opufculum hocce $ fuum pietatis officium inter-

preiat'UruS-Y divotiffma mente facrum

m/iiity devui?EENRLCU'S NYléN,

/Era lieligionis Cbrißian* in Svio • Gotbia recepta,.

nperfodis,quibusantiquior patriVHiftoriainterpim*gi tolec, v?x aliam dixeris mcmorabiiiorcm3 quamquae Lodbrochica appellatur, vel eo maxime no¬mine, quod fub illa Septentrionem nodrum, ex-

fecrandis ido'olatrias horroribus ,ac fpiffiffimis Ethni-dfmi tenebris perquam diu demerfiim , imrnortaliNurriinis O. M. beneficio, illuftrare cceperit diviniorCceleftis DoSrinae lux. De feliciflima ifthac Sacro-rum apud noftrates converfione Iflandis quidem 9fidilfimis alias per iftud Ar&oae Hiftorias interval¬lum ducibus, altum eft filentium. Unus mentio-nem illius leviter & tanquam in transcurfu injicitSturlonides in Wft. Ol. S. cap. 76. Sed ita tarnen,ut duplicem velut epocham ponat, diftingvendotempus, quo majores noftri pagani San&ifiimae Re-ligionis fenfu primum fuerinc imbuti, ab illo, quoubique per Svioniam receptus tandem fit veriorDivini Numinis cultus. ld enim indicare videnturiljius verha: Er Crißne var i Svidiod, collata cumfequentibusi Sidan er Crißnen var alfida i Svidiod.Quidquid igitur de re tand ad Svecanam Hiftoriammomenti in nodram nsque venit nöddam, id debe-mus omne Ecelefiatlicis Scriptoribus Rjmberto &

A .2 Alamö

Mb \ A (<%§ ) 4 \

Adamo Bremensi, quorum dein au&oritatem, ut*pote huid inficiandam, fecud funt nortratiuro recen-tiores, in hisque maxime Viri incomparabifes Nob.Örnhjelmius, &, qui omnium inrtar ert, Reveren*dirtxnius Celsius. Nobis, cum paucula qusedam de/Era Religionis Ckrißiana in Svio-Gothia, tantillonortro pro modulo, difputare inftituimus, patentiorlortge fefe pandit dicendorurn campus, quam cuiemetiendo fufficiac vel hebedoris ingenii & facul-tatum tenuitns, vel ar&ati edam, quo circumfcribi*mur? temporis fpadum, Idcirco tantorum virorumveftigiis inliftentes, prascipuar cantum* quae ipfa cu-nabula, feu primam Epocham Chriftianas Do&rinae,noftris majoribus publice annunciatae, tangünc, H>ftorica moments, furarna fecuti rerum fartrgia, ftri-£fcim perfequi conabimur, jejuno hocce qualiscun-que juvenilis induftriae fpecimine, cui faciiem fedare digaetur B. LeO:or, etiam atque etiam rogamus.

§-Quod, proximo inprimis abhinc feculo, inter

Sveciae & Daniae eruditos invaluic, atque, qua ori-ginem, ab Saxoke Grammatico usque 8z JohanneMagno repetendum eft, res utriusque regni ab ul¬tima retro antiquitate deducendi rtudium, id etiam,ne quid noftne dignitati deeflec, ad Sanöborem- Deicultum ipfaque Cbriftiana Sacra in patria rtäbilien-da pertinuirte ert vifum. iüoc quidem haud mo-ramur, qui vel cum Bångio ADAMUM, vel cumSvenone Jonä NOACHUM Ecclefrs Svio-Gothicsfundatores (htoresque fabuhncur; neque eorum

fen-

&& \ c ( SfcJ > v. w

tentiarn mukis examinandam ducimus, qni MessEniöaliisque adfentientes, S. EUCHAR1UM vel S. AN¬DREAM, tempore San&ifiimi Saivatoris bis in ter-ris commorationem proxime fubfécuto, evangeliumprifcis Svionibus annuntiafie autumant. Conftat quip*pe hos, antiquitati gentis nofins nimiurn faventes 9fingula,, quae de majori illa Scythia apud Autoresmemorantur, in Septentrionem traxiffe noftrum,atque adeo, qux de Apoftolis, in Scythicas Sar»maticasque gentes usque penetrantibus, adferuncTheodoretus & Eusebius, aboriginibus noftris vin-dicare voluifie,

Illud vero magis forte mirandum videbitur,quod Celebris noftras Hiftoricus Generof. a Dalin,autoritäre dutus Epiphanii, AUDIUM quendam,haerecicum ab imperatore CONSTANTINO apudScythas cxulare jufTum, quem vernacula ille lingvaMit- vel Met-Oden appellat, pro (uoque Chrono*logicoSyftemate ad R.DOMALDERi temporarerert,velut primum Sveciae Apoftolum in medium pro-ducat (Hifb R. S, Tom. 1. pag. 339.)» Haud equs*dem diffitemur, Epiphanium adfirmare, AUDIUMhunc in interiöra Gothic penetrnjje, ibtque monafle-via nonnulla condidijje•, fed juxta obfervamus, noninde fequi, Gothiam , quam nominat Epiphanjus ,

Svethici regni efle provinciarn; quin potius aliamindicnri Gothiam, in confinio Minoris Afiae pofitarrr,.forfan antiquam illam noftrse genris pstriam: idquod ipfa Autoris verba infpicientibus nullo ne¬gotio patere arbitramur, cum addiu illarum (mo-

A 3 na-

%? J ^ \ -

jiachorum ab AUDIO inftitutorum) conventmny adpaucos redatfum, in Calcide ad Antiochiam fira, &ad Euphratem refedijje; quae quidem regiones no-ftris ab oris longiori terrarum tra&u abnrnt, quamut credi poffit, de noftra Gothia hoc in loco lo.cu-tum iaifle Epiphanhjm.

Keque re&iori fteterit talo, quod habet Pering-skjöldius (/Ettart. pag. 2i.) de YNGVARO, Sve-ax ex Yngiingorum domo Rege, quem Chriftianafuifle pro fe (fum Sacra ex cippis quibusdam Runicisprobare allaborat, parker ac de SKIRA, quem po-nie YNGVARI fiiium. Erenim, ut nihil dicam de"Perivo kjoxdji, Viri alioquin non uno nomine me*ritiflimi, in iegendis horum monumeneorum in«fcriptionibus, non omnibus aeque probata vel dex»teritate vel fide; nihil etiam, de harum infcriptio-num, fi vel accuratiffime ie&ae iuerint, ad neftramHiftoriam momento & auftoritate; nihil porro deYNGVARI cognomine Hava, idololatram redolen-te, quod notac Nob. Vilde; nihil denique de morefepulturae Ethnico, quo YNGVARUM fuifle hono*ratum apud Sturlqnidem legimus; hos eosdem,quos, memoria; Comitum YNGVARI in bellicis illiusexpeditionibus facros, citat Au&or exhibetque, la»pides Chriftiana apud nos Epocha eflc cicerioresin dubium vocare vix ftverint verba , ex le&ionePeringskjödiana, in eorum aliquibus obvia: Gudhjalpi ant theira: Gud bjalpi falina : Gud trutin hjälptontu altra Rriflnct <ki. o;,t . cum Chriftianis fre-quentatam comkieam pro dernorruorutn animis

com-

säcp ) 7 v w

comprecandi formulam , ipiarn cipporum setatemimanifefto prodere indlcio demonllratum dedere no»ftratiuni Eruditornm plurimi. Et, cum de non qua-drenc in jevum Regis YNGVARI, utpote quod,calculis, ut videtur , haud male fubduQris, ad me¬dium fere fecuium poft Chrifh nar. fextum ipfe refertPeringskjoldius, fequitur, monuments iftaJapidea nonde Rege, fed de alio quopiam YNGVARO longo po-fteriore Ciicque forfan tempore non incelebri clas*fium D-uce, mentionem facerer qui an idetn illefueric YNGVARUS Vidfårle, cujus hiftoriam edi-tam illuflratamque Ampi Broocmänno debemus,an alius ejusdem noniinis, nodris haud aeque anna-libus memoratus, jaro non vacar, nec noftri eft pro-pofiti anquifitius differere. Id vcro non pofiumus,quin moneamus, nobis (altem hand videri proba-bile, niedio in Erhnicifmo & tot inter, ut tum e-rant prifci Svio-Gothi, acerrimos fuperflitionis i-dololatricse propugnatores, erigi potuiffe ejusmodimonumenta, Chriftianag fciea doörinse tam aperteprag fe ferenda; Quemndmodurn etjam neque" fibita c i le' qn is perfvaferit, YNGYAREM quidem San-ctioris Religionis pnccepds habuifle imbutum pe-öus r fed fic tarnen filios poft fe reliquiffe 5 & ne»potes & fucceffbres, qui per longum quatuor &amplius feeulorum decurfum, fpurciflimo idolorum»cuitui, fpreto paterno avitoque faniori, pertinaciteradhseferint.. De SKIRA, cujus, ut paulo fuperiusinnuimus, eodem qnoque loco meniinic Pering^kjol-tmtjs & ex eo Gene ref., a. Dasin, nihil, adtinet quid«

quam

# ) $ ( nquam sddere, cum non alia, quam unius Peking*«kjöldii autoritäre Regios fuos tueatur nacaies,ncque Chriifcimifmum, n i ii lubrico illo petico a no-minis figuificatione arguraenro.

Sunt prsecereaex Erudiris, qui VILLEBRODUM,Ulcrajetinum Epifcopum, primum SeptencrionisApoftolum perhibeant idque teftimonio xirmentAlguin-i, qui feculi otavi Scriptor Anglus ilJiusvicam confignavit. Ac vero cum ipje AatcuiNüsfuum Heroa ad Danorum quidem populos acqueeorurn Regem OUGENDUM, vergente, ut credi-tur, feculo feptimo, Évangelizandi cauffa iter con-vertijfe , & mox negotio' infe&o ad luos rediifletradac, nihil vero memoret, an ulcerius in Septen-trionem & ad noftros majores fe penetraverit, non ed,quod VILLEBRODO locum inter Evangelii noftrain patria Praecones adfignemus, nedum primum fta-tuamus. Et ex hifce forte conftiterit, veftigia an-nunciatas noftratibus publice, &, ut Apulejano ver-bo utar, de profeffo San&ioris Reiigionis, ante Pe-riodum Lodbrochicam nulla apparere.

§. IllLicet vero certum tit expioratumque hoc Chri-

ftianae Religionis apud nos decus ita efle aevi Lod-brochiani proprium, ut ad praecedcns pertinere neu-tiquam queat; (ic tarnen de tempore iili accuratiusdefiniendo omnes inter non convenire, fateamuroportet. Sunt quippe, qui Chriftianifmi in Svecianatales in CAROLI MAGNI tempora, Do&rinne-que falutaris ortura in provinciarn Oftro - Gothiam

con*

J y (

rconjicere conenttir contendantque, miftum in hastöras .ab eodem Imperatore HERBERTUM quen-dam, qui ecjam anno 813- fandamerna jecerit Tem-pll Cathedralis Lincopienfis. Et ex recentioribusquidem, qui hane in -fententiam iverint, principefacile loco nominandus fuerit Vir ciari alias interHifturicos noftrates nominis Nob. Örnbjelmxus

Sv. jGotb. Ecclef. Lib. I, Cap. amore,ut volunt, natalis Oftro -Gothiae foli dudusq qui-rque, ne gratis ita videatur fenliffe, teftes audores-.que longo lat ordine allegat Jqhannem Magnum,Vastovium, Messenium, Paulinum, Bazium, Cen-turiatores Magdeburgenses &c. Verum enimyero Jllam totam quantam de HERBERTO fabu-Jana non allo fufoiri tibicine, quam Chronica Epijcopo-rum Lincopienfium, ut videtur, fub initiis imperii R,GUSTAV l I. vernaculo fermone confcripto .& a le{in Monum. Vet, Eccl Sv. pag. iij.) edifö, nec nonJohannis Magni fublcda fide, dudum docuit Reve-rendiff. ERicus Benzrlius jun. {in annot. ad Vaflov.pag. i.-& prolegom. ad Mon*:Eccl. pag. 34.Jeq.)> & itadocuit, ut juxta demonftraveric, horum una audori-tate, aeque vacillaore admodum, iftum in erroremrapi fe paflbs fuifle & Vastovium & Scriptoresreliquos ab Ornhjf.lmio citatos recentiores, fiveindigenas, ;five exceros; b tarnen a Messenio dis-cefleris, qui folus hunc errorem, in quo ipfe quo-que ante ycrfatus fuerat, & agnofcere poftmodum& deferere (ibi non duxit pudori (in Scond. III. tom.12. pag. q. Jeq. £? cenf. Cbron. Scond* num. 22A

B Pro-

i§l ) ^ ^Profe&o nec Cbronici Lincopienfis, nec Johannisnofiri fidem, in re remotae adeo antiquitacis, ubimelioribus non nixa fuerit teftimoniis, cordatior ne¬mo magni fecerir. At Arnkielius, noftri aevi Hol-latus Scriptor, huic obviam iturus dubio, cauflam-que HERBERTI a&urus, in medium promit Regi-nonem Prumiensem, veterem Au£torem, Carolinofeculo proximum, quem Legatorum ab ImperatorsCarola tn Sveciam mifforum meminifle ait; verumad hoc etjam obfervat Rev. Benzelius, Reginonemde Oratoribus CAROLI ad Danos folum, non itemad Svecos ablegatis loqui 5 nec Svionum injiceremencionem aliter, nid qtiod apud hos Danorum non-nulli, (üb bellicis in patria turbis, exulaverint. Etaffeverat praeterea nofter Polyhiftor, quo tefte nefcioan his in rebus aiius facile putetur oeuiatior, "pro eo,''quo pluribus annis in res geftas CAROLI MAGNI»"hujus praeeipue rei cauffa, inquirendi fludio fuerit"verfatus, nulium duobus hinc feeuiis vetuftiorem,"vel exterum, vel indigenam, memoriae prodidifie,"HERBERTUM CAROLI M. aetace vixifle, atque"Imperatori huic cum Regum Svio - Gothicorum"aliquo mutuum foedus fuifle; atque ut expreffius"loquatur, nulium ante Au&orem Cbronici hujus &"Johannem Magnum"; quas ipfiusmec fere funtverba.

Porro Örnhjelmius, fuse fententise fidem pras-ftrußurus, provocat ad inferiptionem tabula: lapi-deae, Templi Lincopienfis columnarum uni adfixae,quae his verbis ineipit; Funda110 Templi Lmcop.^ Anno

) II ( @Anno Chrifti 8i? fundatum eß hoc templutn JuhBerone tertio &c. quam integram liftunt & Petr.G. Dahlman (in Diff\ Ac. de Templo Cath. Lintop.Upf. a. 1732. hub. Jf. 2.), & Reverendiß. Rhyzelius(in Epifcop. p. 24.). Sed vero juxta monuere uter-que, & ikterarurn duö.um, & alia momenta hujus in-fcriptionis arguere, iilam non fuperare binorum se-tatem feculorum; quin & affirmec Rever. Rhyzelius(in Brontol. p. sj-h narratione conftare, Messe-nium, antequam fuum de HERBERTO errorem de-feruKfec, a. 1612. hane candem infcripdonem pri-mum iapidi curaviffe incidi, quae poftea, cura Ep,Sam. Enandri, in ornatiorem alium, qui columnsebodie inhseret, deauratis Ikceris, a, circ. 1665. fue-rit translata; quod etiam ex eo notac modo laudat.Dahlman, qui praeterea (I. c* $• y,) demonftrat, &contra Arnkielium, quem tarnen non nominat, exspfa Templi forma evincit, tantas molis ftru£fcurae>que «dem, fub ipfis Chriflianifmi initiis valde te«nuibus & in rudiori feculo, condi nequaquam po-tuifle. Uno verbo addimus nos, non modo infcri-ptionis memoratae novitatem vel eo manitefto prodiindicio, quod ibi tertius ejus nominis Rex dicaturBERO, qui mos Regnantes, adpofitis nomini nume-ris, diilingvendi veteribus utique fuit infolens; fedecjam ipii HERBERTO eo minus effe ex illa präg-fidii, quod ibi ne nomine quidem cieatur: quam-quam non negarrms, fuiffe quendam HERBERTUMLmcopienfis Ecclefiae primum Epifcopum, fed ra¬men hoc, de quo loquimur sevo, longe, & ut videtur,

B % feculo

S&k > 12- ('feculo fesquitertio poüeridrem (R* Riiyz. i, c. p, ioo.)lPraemonuiflV haec fu i t vifumy ne mota a Viris ma-

gn-cß hifce in litteris auSfor-iratis dubia forte obes-fent veritati, fidis rerum monumeritis & locuple-tiffimortim au£lorum, Rxmberti Sc Adami Bremen-sis confirmatse teftimoniis, quibus edocemur, pri-mum omnium fuiffe ANSGÄRlUMy qui ad Sve-thicas oras accefieriy publicum* Chriftianas pietatis>Doftorem.

SS- iv-^ ,Qbse ut ita fint, neque fic Chrißian'ae in Sve¬

da ReÜgionis initia, vel quisqüam illius ante ANS¬GAR IUM Doflor, cum certirudine Hifforica ftabi-liri pofiint: diffiteri tarnen non eonvenerit, nomömnino nulla ejüsdem apud prifcos Scahdisnos ve-ßigia occurrere, etjam bis temporibus antiqüiora.Qu«e inter minus referimus ritus quosdam, ethnicisnoltris majoribus ulitatos, qui cum Chriftianis fimi-litudinem aliquam vifi fönt habere;; ex,- caufifa: permanuum impofitionem faufk quasvis» atque feiieiaadprecandi; aqua* infames recens natos adfpergen-dij) fignis crueiformibus mortumenta lapidea ornan-di, & qui funt reliquip (iquidem idoneis ex fonti-Bus probari poffk, hos ritus inter gentes ufu re-ceptos fuiffe', longe aritequanl radices apud iilas a-gere'Chriftianifmüs pocuerit, vel forte ejus farna* adillarum notkiam percrebrefeere. Verum podus, ucEvangelicae Religionis ante ANSGARItJM in patriafparfa femina< agnofeamus, fvadent tum qute R.BJÖRNONIS* Legath aåi LUDÖVIGUM PIÜM,

mc«

Sta \ y'<3 f, cSfe'-£2hss ) 13 V =&§»

memörnnte Riml'ertd/ de mittendis in Sveciam Do-*ftoribus Imperatöri pröpofoerunt; turn HERIGARUconditio 8z captivorum, quos Ghriftiänis addi&osSacris in Svioniam adpellens offen difte' ab eodemAu£tore dicitur ANSGARIUS ; tum denique aliasiftörum ternpörum rationes. Scilicet Feri vix potuit,quin , qui per tiniverfüm fere Europauim , atqueadeo Chrifbanum orbem, tum claffibüs vagabantur eSeptentrione erumpentes ac piräticam facientes populi,communi Normannorum nomine infigniti, quiqueCliriftiänis e regionibus, Galliam, loquor, AnglianvFriFam, ceteras, quarurn oras incur FBus ac praeda-tionibus tantüm rfon contiUuis ihfeFaBanf, captivos-'horrtihes magno fat nuffibro dutere foliti erant, autforte etjam aliquid cum iftarum regionum populis-exercebant commercii, licet ipF CHriftiano luminiinfeftiFimi, Fe tarnen Bornum reduces, aliquos faltemejus radios fecum ad' fuos referrent.' FuerunG prae»-terea Hoc aevo celebriora nonnulia apud nos erft*-poria; Sigtuna puta, Bircaque 8z forte- alia, a pere--grinis etjam negotiatoribus frequentata, qutß fas fue^rit credere non ignorari a majoribus noftris Fviffe,quos ifthxc inSeptentrione nova quiderrg fed mömen-töfa maxime doGrina inter alias gentes fecerat progres-"fus: quin5 etjam Bsrangorum feu Varengorunv imByzantina, tum rnaxime Chriftiana, aula commora»tiönes non omnino nihil ad diflerninandüm heicChrifHanum nömen videntur contülifleo Sed exigua'fane fiiere haec* initiaf neque forte magni seftinißn-dum effe crediderim, F quid eeeperint incrementi,,

B $ * po%

H ) 14 ( $poftquam vicinas Snxonum Princeps VfDEKINDUS,a CAROLO M. fuperacus, Chriftianam Religionen*amplcxus eft: arqne haud mulco pjft ad CARüLlfilium LUDOVICUM PIOM, fub inteftinis in Daniaturbis, confugiens Jutias Princeps HARALDUS,alyli jus ftbi firmaturus, iisdem lacris fuic iniciatus.Interim tarnen ex eo fere tempore ferio magis co-gicare ccepifle videntur Romani Impcratores, & inhis praefertim LUDOVICUS, de domandis per mi-tiorem hanc do&rinam feroeibus Normannorum a-

nimis atque a belli furoribus, quibus omne Chri-ftianum nomen perfequebantur, ad tranquiüitatem& pacis ftudia paullatini revocandis: eximia (ua hocin negotium , aliis licet forfttan de cauftis, etiamconferentibus ftudia Pontiftcibus Romanis. Et quam-vis omni afTeveratione affirmare haud poiTimus, eumprseeipue in finem convocatum fuifte, quod Aquis-grani an. 817. habitum eft, concilium, cum illiusa£h, in Conciliorum Colle&ionibus obvia, iftamrem prorfus fileant; in illo tarnen de Septentriona»libus gentibus ad CHRISTUM convertendis fuiftedeliberatum, cum demonftraverint litters ipftusANSGARII, a Staphorstio fin Hiß. Hamb. Dipl.Tom. I. p. yp.)5 poft Bollandiftas aliosque, in lucemedits &, ut videtur, Rimberto {Vit. Ansg. cap. 34.)memoratae; tum UBBONIS, Archi-Epifcopi Remen-(Ts, verfus has ar&oas oras, utuc fuccefTu caruerit,ablegatio. Quicquid eft. certiori annalium Me, quodfeiamus, non conftat, an hocce propagandas per re*giones aquilonales Cbrlftian.se Religionis ftudium*

no-

# ) *5" ( flnoftra certe in patria, iaetum aliquem habuerit efFe-ftum, antequam BJÖRNONIS Sveciae Regis legatiad LUDOVICUM PIUM miffi, inter alia , tit aicRimbertus, legationis fua mandata, occafionem fub»miniftrarent Imperatori in Sveciam ablegandi ANS'GAR1UM, veteres ANSCHARIUM fcribunt, Mo-nachum Corbejenfem, qui HARALDO, fuperiusmemorato, in Daniam ad fuos revertenti datus aCasfare comes, Iateri illius biennio amplius adhasfe-rat, quiqae falatari opere, cui perficiendo erat de«ftinatus, officioque laudabiiiter ac duplici ad noftrosinftituta profeftione perfunftus, laborum in tandmomenti negotio exantlatorum id tulit prsemii, utHamburgenfis & Bremenfis Archi- Epifcopus Csefa-reo & Pontificali juxta Diplomate ftt conftitutus,cura Ecclefiarum per univerfum Arftoum orbemhuic illius Sedi commifla; dignus infuper poft fatahabitus, qui in numerum Sanftorum Romani Ec-clefise referretur primusque falutaretur EvangelicusDo&or & Septentrionis Apoftolus, quem illi hono¬ris titulum, contra Godofr. Arnoldum, folidis, fuopro more, racionibus afferit Reverendifh Celsius(Hiß. R. Sv. Eccl. part. L p. 87*)* Ceterum, vitamANSGARII, & quae ad Hiftoriam, cum illa con-junftam, prima; gentium borealium converfionispertinent, quoniam poft Rimbertum & AdamumBremensem, quos clafficos hac in re auftores teftes-que jure dixeris, copiofe dudum & confcntienteut plurimum calamo perfcripferunt permulti alii,longo catalogo, qui, fi föret opus, pluribus etjam

recen-

-fil? ) ( ~sf|irecentiorum adje&is augeri poffet, a Staphorstic(,loc. cit. p. s8.) recenfici; non efl, quod cy in bulanoftra, exiguo Judens lacu, Kli fe pelago aufit com-jmittere, neque fiverint ar&iores huic fcriptioni cir-cumdati cancelli, nempe in qua non Jnfticuimus,nifi nonnulla eaque praecipua nollro ,de argumenrocarpere momenta , de quibus Hilloricos inter nonper ornnia convenire deprehendimus.

¥■>His fuerit annumeranda in controverfiam -duQa

quxftio de anno, quo primum in Svethicas terra?accefleric ANSGARIUS, quemque explicitis nondefignant verbis nec Rimbertus, nec Adamus Bre-Mensis. Serione excipiendi fint Cardinaiis Stankl.Osius, & Gallus Scriptor Jovetus, ambigi poterit,quorum ille ieculo demum Xl.&fub Papa G K EGO¬RIO VII. noftris efie annunciatam lEvangelii Do-£trinam Ccribit; hic astatem ANSGARII, quem Jn-fuper, nefcio quo ridiculo nominis errore, ANO-GRITUM appellat, in initia lere feculi XV. conjicit.Neque operofius refelli meretur eorum fcntentia 5

qui a Lupoldo Babenblirgensi iiiurtique fecutoJohanne Magno du6Pi, adventum ANSGARII inan. 8*6« retrahunt; quippe cum compertum habea-mus, natum primo iftius sevi anno illum tuifie ,

quis,äquaefo, crediderir, puero quindecenni tam gra-ve tandque moliminis negotium pocuifledernandari.Valentioribus utriqque argumentis pugnant difcre«pantes inter (e Magni in hoc litterarum genere Viri.Lambecius&ÖRNHjELMius,uterqueANSGAR!ANiE

vitas

\ r 1-7 fJ x7 K.

vitas geminae, a Rimberto & Gualdone confcriptas,editores, hic annum, quo ad Sveones appulericANSGARIUS, ponens (eculi noni 3i:mum, ille29:num; exiguo quidem biennii tantum difcrimine,,fed a nobis tamen eo magis notando, quod Chri-ftians Rdigionis in patria sra conftituenda indeomnino

c pendeat* Sus nempe cauflae patrociniumqusric Örnhjelmius in ipfis Rimeerti verbis, quiaffirmate dieit (Vit. Ansg. cap. 33. Z? 34.), ANSGA-RIUM stads anno fexagefimo quarco, Epifcopatusvero trigefimo quarco in letalem rnorburn incidiffe,quo eciam ad Feftum purificationis b. Virginis fe-quentis anni obierit. Cum vero Diploniata LUDO-VIG Pil & Paps GREGORII IV. quibus Arehi-Epifcopatus Hamburgenfis ANSGARIO confertur,an. 834. data (int, atque hoc munus eum adiifleteftetur Rimbertus, poftquam alterum dimidium an>71um in Svecia eflet commoratus, quod per integrumcum dimidio re6te explicat Örnhjelmius; inde cal-culis fubdu&is, conftare arbitratur, annum 869:numANSGARIO fuifle emortualem, illumque adeo a.831. Svio-Gothiam adiifle (Hiß. Sv. G• Eccl. hbr.1. cap. 23.). Lambecius (Rer. Hamb. lib. II. p. 102.fii- edit. Fahr.) contra annum 86y. fuifle ANSGA¬RIO fupremum ex Adamo Bremensi poflquam pro-baverac, concludit, illum a. 831- ele&um Archi-Epifcopum ac, quod inde fequicur, in Sveciam a.829» profe£him fuifle. Et verum omnino eft, Adamlm,Scriptorem dncentis tantum annis ipo ANSGAR,Ojuniorem, {in Hifl. Eccl. lib. L cap. 31. 32.) totidem

C ver bis

Cl ) 18 ( $verbis affirmare, obiifle ANSGARiUM armo Domini865. idque fe reperifTe in quodaoi computo a Corbe-jenfi monafterio delaco. Prsterea quoque ex eodemAu&ore (loc. cit. cap. 32. coli. cum cap. 38.) edo-cemur, Rimbertum, ANSGARll in munere Succés-forem & Biographum, Hamburgenfem Sedem perannos 23« occupavifTe diemque obiifle an. 888; quaecum memorato ante fatali ANSGARll anno opti*me conveniunt. Deprehenduntur ad haec Scripto-res antiqaiores tantum non omnes cum eo facere,Albertus videlicec Stadensis , cererique a Joh.Mollero (Cimbr. Litt■ tom. 3. p• 28.) citati: in qui-bus erjam eft Iflandus Scriptor vits OLAVI TRYG«GVONIDIS, ut creditur, Bergerus, Abbas Thve-racenbs, cujus codicem optimum poffidec Regium,quod Srockholmis eft, Archivum. Teftatur veroille ANSGARIUM deceflide rertio anno pcft bel¬lum inter HAREKOM Jutiae Regem & ejus con«fangvineum GUT PORMUM, quod an. 862. fuifTegertum paulo ante dixerat (v. Sturlonid, tom, ILin add. p. 4.58. & Torf. Ser. D. />. 40J.). Ubi juxcaobfervamtis, Au&orem inferpolationum, quas Scur-keano Oper i {tom. I. p. 220. conf. Torf, loc. cit» p.408) inferuit Peringskjoldius, manifefto errore a-num 829. ponere. Au&oritatibus hifce opponit Örn-hjelmius au&oritatem Diplomatum, quorum fu-perius meminimus, Ludoviciani nempe & Gregoriani,pluris faciendam, fecundum quae munus ANSGARllEpifcopale ad annum 834- T10 (^ata ^unt» deberereferri exiftimar. Quod vero ad illa Diplomata ad»

tinec,,

$£ ) i 9 (!||tinet, tanti ab Örnhjeimio seftimata, ut etiam Ada«mum Br. ex illis ccrrigat, eam noflram non hic fa-cimus controverfiam, qua de au&oritate borummonumentorum, quorum fåne plurima exempla ma*nifefla prae fe ferunt vcSeiocs indicia, difceptatur.MonuifTe tantum fuffecerit in plerisque eorum ex-emplis, apud C/esarem puta, Lambecium & Made-rum, annum, quo fuerint exarata, non memcrari,& hinc Örnhjelmii inde fumtum argumentumconcidere; fi autem vel maxime in aliis memore-tur, optime tarnen conciliari poEe cum iis, quae ha¬bet Rimbertus« Ecenim ille (Vit. Awsg. cap. XI.)ele&um quidem fuifTe ANSGARIUM Archi-Epifco«pum ab lmperatore brevi peftquam ex Svecia re-diifTet, & dein confecratum tradit; fimul vero ccn-fecrationi ejus alios inter Antiflites adftitifie quoquenarrat EBßONEM Archi-Epifcopnm Remenfem; atvero EBBO anno 834. huic aÄui inaugurali hoc minusinterfuifle dicendus erit, quod eodem hoc anno incarceicm conjeöus atque a munere fuo Ecclefiafti-co remotus fuerir. Praeterea qui cogitaverit turbas& viciffitudines, quae his fiib annis LGDOYICLM,a filiis exau&oratum & in cuftodia inclufum, agi-taverunt , conjeöura admodum prcbabili rationesafTequi poterit, cur ANSGARII Diploma, ut vide-tur, anno 831- exaratum, ante annum 834. ab lm¬peratore, dignitati fuse tum reftituto, non tueric pro-mulgatam, ut pluribns docet coirprobatque Lam-becius & pofl eum Staphorstius* Rem omnemconficere videntur, fi modo genuini fuerint >

quos

s§§3 ) 2° { ^

qtfos primus in lucem pretraxit Christ. Franc.Paulinus, Annales Corbejenfes, utpoce in qaibusad ann» 831- h«c leganrar: Anfgarius nofttr Epi-fcopus in Himmaborg ds(ignatur a Rege Lotbevico;ad annnm vero 834- fubjunguntur fequentia: Ans¬garius nofter nunc conßituitur Epifcopus in Mam¬maborg , confecrantibus cum Drogone Mstenfi &c.Verum etiamfi horum fides ponacur claudicare, de*crerorius tarnen annos ANSGARII, ut exiflimamus,fupra ftabilitus, nempe 86):mus, calculo retrogrado,Archi-Epifcopatus initia in annum 83«. conjecerit,adeoqne adventum INius in S/eeiam, (en, quod idemeft, JEcx Religionis Chriftianse apad nos receptse prin-cipium in an. 829.'mum; quam fencentiarn quoqaeamplexi fune H ftoricorum noftratium pr^ftantiffirni.

De Rege, quem, adventance ANSG \RIO , adgubernacula Svecani Imperii fediffe ac nomine BERNvel BIÖRN fuiffe nuncupatum memoranc Rimber-tus & Adamus Brsmensis , hoc magis fas förethoc loco nonoulla addere, quod LodbrochidaramRegum Series, apad Iflandos & inprimis ad calcemHervoreanae Hiftorias obvis, piares fiftant BIÖR-NONES, neque incer fe omnino confentiant Hifto-rici, Cninam eorum concigeric ANSGARIUM rece-pifte. Attingi quoqae a nobis debsret altera noftriDoftoris in Sveciarn proF&io. eo memorabilior,quod folenniori popnli permiff.', fa&a tum Uli fueritCceleftem Doftrinam publice praedicandi poteftas.Verum, fpitiis exc'all iniquis, jubemur hsec & plu-

ra his gemina aliis edifferenda commendare*TANTUM,