D. D.

DE

OFFICIO CATECHETΜ MEDITATIONES

QU AS

EX SPECIALI SACRM REGI/E MAJESTATIS GRATIAET

VENIA MAX. VEN. FACULT. THEOL. UPS.

P. P.

MAG. SVENO LUNDBLADS. THEOL. CAND. ET IN THEOL. FACULT. ADJUNCT. E. O.

ALUMNUS VREDIANUS

RESPONDENTE

GUSTAVO OLAG SJÖGRENALUMNO REGIO ViSSTROGOTHO

IN AUDIT. GUSTAVIANO DIE XXVII MAJI MDCCCIXHons p. m- Solitis

P. II.

UPSAJLIJE, TYPIS EDMANNIANIS.

kamnaren och knappmakaren

Adel och högaktad

he-rr iohån olof SjögrenOCK *

fru

LOVISA SJÖGRENfödd FAHLBOM

Mine Huldaile Föråldrart

X utsågen den bana, jag under Eder vård bekymmerslös kan vandra»X misskännen ej denna välmenta redovisning för mina första steg på densamma. Mot Edra valgerningar, Edra upoffringar har jag endast denSonliga vördnaden» oskiljaktig ifrån kånslan af eviga förbindelser. Edersållhet år höjden af mina önskningar», målet för mina bemödandenΛ afcvärdigt vara

Mine huldafte Föråldrars

iydigafte SonGUSTAF OLOF»

DB

OFFICIO CATECHETVE MEDITATIONES.

P. II.

§. IV.

Palmares, quse fequuntnr, Religionis Chriftianie ve-ritates, fini quippe diéto, gravi fane et auguflo, infer-vituras attingendo, ut cogitet Catecheta, iuo penitushauriat animo menteque , et aliis fic tradat religiofus,Oracula ivadent Sacra, ipfa jubet Ratio naturaeque ingenere humanas depofcit indoles: esfe Numen Summurn,Deum: Deum esfe Unum, omnibus, fine fine praecel-lentibus, perfeftionibus fine fine Eminentem, omnium,quae funt, fuerunt et erunt, Auftorem, Confervatorem,Gubernatorem, veri nominis Patrem San&isfimum Gen,1. i. Deut. Vi. 4. ΡΓ. XXXIII 9. Marth. VI. 9. 31. 32.X. 29. XXIII. 9. Joh. XVII. 3 Att. XIV. 15-17. XVII.23-28. Rom. XI. 33 fq. 1 Cor. VIII. 4. Eph. III. 15. IV. 6.Col. II. 3: omnia hujus excélfae originis nobilia esfe etbona Gen. I. 26. 31. Jac, III. 9: hominem, magnis, fibiinnatis, facultatibus abufum, qua mentem tenebris ob-rutum esfe, qua aniinutn in malitiam prolapfum: labevitiorum adfperium, viriorum indivulfis comitibus, culpapoenisque, premi, infelicem Gen. II. 17. III- 1 fq. RomV. 12: Deum vero, hominem, vel non ©bedientem, ingratum , usque miferatum Gen. III. 15. quo, qualis eilcognofceretur, agnofceretur, Julius, Mifericors, San

C aus

&us, in forma hominibus praefentem humana, fine fineinnovando, inftaurando, nobilitando ialuCis oeconomiam,infirmitati fuccurrisfe humanae, medelamque parasfe seter-tiam, ve i dignum nomine Sofpitatoris, Jefum ChriftumMatth. I. 21. Job. I. i. 14· 18· Iii· l6· XVIII. 36. 37.Gal. IV. 4 Col. I. 13 14. i Tim. II. 6. 1 Job. III. 8:Deun. falutem nemini non, vocationi, per ScripturamSaoam ffcétse, per confcientiam perceptae opeque Sa-cramentojum, modo ve! rudisfimo palpando, applicatae,lite pa enti, CoeJefii, tenebris discusfis ignorantiae etvi adeo moleque fraifta malo-um, cfferre omnimodam,faiute quemque, mente colluftratum, animo emendatum,fianiftum, quantam nen pe capere posfit, seternum majoribeare, virtutem, honeftatem, faoiftitatem efficientem,promoventem, Spiritum Sanétnm Matth. XXVI. 26-2g,XXVIII 19 20. Joh. I. 12. XIV 15-21. 26. 27. XVI.7-15. 1 Cor XI. 23-29. Apoc. III. 202 fimimum aniiqigrati, pii, venerabundi, cuitum, fubmifionem, fidematque fidueiam, Esfentiae infinitae Potentiae, Sapientiae,Bonitatis habendem esle Deo, Pafti , Sospitatoti, Spi-ritui Sanéto Exod. XX 3 Joh. VIII. 31. XV. 8· Rom.XI. 36. Apoc. VII. 12: ttovam rerum trans Stygem ape-riri, o» di 1 fcenam, in terris aftae fie fimilliinum, ron-

juncftisfimam certe, ut virfutis, honeftatis, fän&itat'iSjfludioi'wn p aemia, vitiorum, tmpitudinis mamipiimpoense maneanr. felicitas ilium, hnnc in'felrcitas, utraqueaeretna, Matth, XXV. 31-46. Rom. II. 6. 1 Cor. VI. 9.Gal. VI. 7. 8-

§. V.Seleftis ifiis ventatibus, quafi rolumnis, Respublica

innitirur Cbriili. N"gie<fts iliis, labac haec labiturque.Dodor, qui rufte tiadit illas > providet is, piaecavet et

ex-

excubias quafi sgit, ne quid hmc capiat defcrimenti.Quo antein gravisfimo huic non deiic officio, ingeniidotes corporis addat bonis: IVavitatem oris ac vocisnon negligat, non defidoret: puicri decorique diligensfit obiervator : cum mente vegeta, ciun judicio, cumingenio, mediocri non iriferiori, cum animo, ut dicitur,ρ je fen ti animi jungat, necesfario jungat, religiofita-tetn f): fincera inftituta et fiaepius iterata lui ipfius ani¬mi cum finibus et confiliis fcrutatione et recognitione,intime fentiat, quam longisfime remotus fit ab illa,quam urget Scriptura Sacra, quam poicit ratio, cumDeo fimilitudine, quainque adeo fine fine magnum fibireitet fapientia et fanblitate fine fine inclarefcendi fpa-tium: fentiat, religiofisfimus fentiat, quam parum,quam nihil humanae quaecanique, fibi relibtae, id eft,auxilio deititutse Divino , in negotio falutis fufcipiendo,nedutn perfieiendo, posfint vires, quamque contra, opefeinper. dummodo excipifur, praefenti Divina lufFuItae ,

in morali incipienda, promovenda, integranda emenda-tione nihil fere non valeant Job. III. 27. Rom. VIII. 14.1 Cor. X[[. 9. Eph. I. ii. Phil. II. 13: Divinam devotis-fitnus agnofcat atque veneretur Gratiam, fibi cum totogenere Uumano in Jefu Chriito, Θεω Έισχςχω Job. I. 1. T4,luculentisfime declaratam atque conteftatam, quotidieexpertus, experturqs expeditisfimum ad ipfa adyta la-pientiae, honeitatis, fanftitatis, felicitatis aditum tic pa-tefabtum Rom. III. 24. 23. 2 Cor. V. ig. 19. Ebr. IV. 16:taritum ablit, ut Evangelii ilium pudeat Chrifli Rom. I.16, ut contra, prae fluxa tumidae, ilolidae , jejunae, fa-pientise laude, cum Äpoitolo malit, nihil nifi Jefum

C 2 Chri-

f) Cfr. Gruiidrifs der Allsem. Katechetik v. J, F. Ch. G raffep. 10, fq.

Chriftum, Eumque crucifixum, flire, difcere, docere,praedicare i Cor. II. 2. g) certus genuin» le iic ope-rari, in terris obtinendee, felicitati, certisiime operariper Jefuin fervatis, fanctis, futur» in Coelis , operariaeternitati. Cul vero his petftus non calet fenfibus, cuianimus ad hos tion intenditur fines, is num candideputaverit, esfe fe aptwn, qui rudibus, iimplicibus veri¬tates Religion»« puta Chriftianse inftillaverit? aut numnefatius, omni η <ndum exutus animi candore, duxerit,ab iftiusmodi gravi fane munere fefe abstinere profa-nuii»? Contra ve^o, qui ira fentit, iftos Candidus fpe-ftat fines, qui posiet erudtendos non docere, movere,perfuadere, qui posfet de Divina, ex ordine fixo,aeterno, moraii cunéta fapieη tis il tne gubernanti, per-fuaius P'ovidentia, non confidere, fuo iic inito laborifuum non fore defuturum profperoni fuccesfum?

Hujus pofetfto Chiiftianae indolis Catecheta, quumcirca fe videt ftipatam tur barn juvenum , feniorum, uni-veriim fpeftatorum, rtidiunv, minus eultorum omnium,videt ab fuo plus ihnpbce vice pendere ore animoque,quoruin, aeque ac ibus, Pater elf in Coelis Dens, qui-bus, qui fibi, idem pofitus eft anhelatidus et, fine fineii-et, attingendus finis ulrimus: honeftas, fan£jh>as, Feli¬citas temporalis, »terna, qnibus, per Jefuin Chriftumnan minor», ac ipfe, redemtis, via in Coelum patefadra,commonib anda eft brevisiima, planisiima, Catecheta >

iriquam , hsec cogitans, haec intime perientiens, quumfimul vidnt, quae ho um eft, inftitutionis et, re) um in-ter vTcisii! udines, fblaminis indigentiam, quae »nunerisfibi injuncti gravitas, qui fuus, ii perfide fungatur , rea-

tUS >

g) Oedmann I. c. i B. 2 h, ρ. 1&6. fq.

tus, quod, fi refigiofe, focietatis Deo addi&ae augmen-tum , quae auditoriun aeque ac fua infelicitas hinc, indefelicitas communis, utraque aeterna,.qui fieri posfet,quin, monitorum nom quam iuimemor Apofiolicorum:Deum con il itu is fe Doéto es εκ οικοάομψ του σήματος rovΧξΐ^ου (της εκκλησίας coetus Cbrifiiani Col i. «8 24·)Eph IV. ii. εκ το βλετιειν Τψ iiaxovtav, ην ποίξελχβον ivΚυξίοο, hoc αυτήν πληξοασ» Col. JY. 17 ?>;ί το *,7ον ΉΟΐεΜευαγγελίου, εα. το την όιαχοηαν πληξοφοςειν ι Tim. IV. 5»in eo fit omnis, 11t veritates, quae pofcuntur, erudien-dorum tarn mentibus probatas et ciaras, quam annrisgraves, gratas reddat et amatas, veri fic nominis cfio-τσμων τον λογον της oiKrfistxs II. 15. Do&or Religionis?

$. VI.Sic vero , quae virtutes infint, oportet, Catechetae,

quo amore ducatur Religionis, quo zelo oflicii implendipartes animetur, expofitis, refiat, ut ipia , κατ εξοχήνfic diéla ν methodus rite, ut fas elt, doeendi dil'eendiquefigmficetur, expiicetur atque itahiliatur.

Quaevis inftitutio, quo obhneat, certam quamdamponit Docentem inter et Difeentem rationein, ex quailli , poit fuas, alias pei peram dofturi, anitui vires necnon materiae, quae fradetur, notiones perceptionesqueevolutas et expiicatas, in id enitendum eilt, ut vireserudiendi morales p>udenter atque oidine excitentnr,evolvantur, explicentur, utque ipfe adeo erudiendus,vi Vitium, fic excitatarum * evoiutarum, explicatarum ,nioralium , e fuo, quafi penu, ptitore promat verbisqueexpresfas proferat notiones atque perceptiones fubftrataecompetentes materiae. Eam videiicet lernet inter velin primis et Catechumenos esfe, ftridte obfervandam,

Cate-

Catechefca usque recordetur rätionem. Plenus fenfuponderis officii, quod fibi pasfus efi: injutigi, niateriaque,in qua ejus veriäbitur opera, quafi penetratus omnino,fe fubmittat, oportet, ad npndum excultum Catechu-meni captum fentiendique adeo adhuc non tam hebetem,quam rudem, modum, quo non tam iuam, quafi fci-licet unam adfpirandam, cogitandi, adfpiciendi, judicandirätionem, in hune velut transfer.it, quam potius curet,ut ad normam infiitutionis, Chrifio in ρ»i (η i s debiras,per rätionem, ut dicitur , prafticam, eonfcientiam, in diescontinuandae, fecundum men tern colluftretur, fecundumanitnum moveatur , fleétatur, emendetur adternum, ideil, ut, Chrifti ex mente, quemadmödum fine fine ve-rior, ita fine fine felicior, Dei evadere posiic cultor.

Cognitiones itaque in quempiam non dici posfuntinfundi. Mortaiium nemini non in peétore inefl facultasdecori, pulcri , ven, honefti percipiendi, igniculus illacoeleftis, quo exfplendefcat, quo lucein caloremqueprodat fuum, excitandus , fovendus , alendus. Dotfior,quem finximus, fapiens, quo ipfe calefaéfcus efi, collu-ftratus, in pectus erudiendi prudenter qurefito aditu,quafi luffiat ignem.

Inftitutio vero, quam Ioquimur, ut Elementarisfere quaevis, methodo opfime traditur Erotematica, quaeipfa efi: aut Socratica aut Catechetica. Quarum ex utraqueinterpeliationibus, qumfiionibus et refponiionibus, pervices mutatis, via, ut dicitur, jam Analytica, jam Syn»thetica, lernet invicem afficiunt Docitor et erudiendus.Scilicet ex illa, ut feparatim fpeftentur, notiones rerume mente difcipuli, colloquiis initis, qtioefiionibus propo-ίίtis dubiisque obje&is folvendis, ita prudenter quafi

elicit

->-**■— A*m,. .in'

Vs w=5?=r *7

elieit Doétor, ut, ex conceptibus antea posfesfis evo-lutse, illi videantur jam petceprae fuajque. Ex hac,•quaeilionibus inftitutis, ania p»-sebetu«* difcipulo, memo·riarn rerum, quas jam didicit, redinteg» and», quo etmemoriae abius infigantur, et novis i-nluper augean·tur h). Quum vero omn-is inftitntio mentis fpeétaredebet coHuftrationem animique emend*tionem, fequitur,quod ex methodo Catechetica memonae, id ex Socra«tica menti fimul fiiiendum esfe clarum, pet fpicuum ,verum et ad animum adeo fle&endum atque einendan«dum efficax, quod ex hac vicisfim menti ita fiftitur,memoria id, nifi vel ex mente quoque exeidat, com·pleétendum, tenendum, asfervandum , fequitur, has,etil diftinguendas, non esfe disjungendas methodos,valere non nifi jutaftas i).

Jain

h) Daub 1. c. p. 6.i) Initium rudiores inftitoendi methodo fieri non posfe τπργΡ) ne-dum omnino, Socratica, per Te pstet, Quamvis er.im iis nullo adfen-

timur modo, qui putant, omne fe tulisfe punctum, durrmodo itaproveftos videant diftipulos , ut , quem fere ad modum rhordaj pulfa-tse fonum reddnnt optatum, memoriter ita et ex libro· responfionescertas certis regerere calleant qusefHonibus , attamen tantum, credide-rimus, abeft, ut facili inftitutioni obfint Cornpendia, quae erndiendisElementa Reügionis fub forma thefium, aut, quae popuiari inttitutionieil furfan aptior, quseftionum et resparfiorum, iiftant, ut contra urge-amus, nifi baec adfint memoriseque mandentur et inculcentur tenaci,Socraticum, iilum quidem maxiine laudindum, doceiidi modum pro-fpere cadere vix ac ne vix quidem posfe. Non parum itaqne hallo-cinaretur Doftor, qui putaret, fua dexteritate, fua eloquentia, fuagravitate, fuis, vel amplisfimis, optimis , ·xplicationibus ftudium, utnullius fere non fcieritiae, ita Religinnis Elementa compleftendi me¬moria vulgo erudiendorum reddi fupervacaneum et irutile. His verodi&is, non negamus, Doilori esfe religioni babendum t ne erudiend·»

i8 A-».. *4—y··*—*:1

Jam vero, quum Catechetse prsecipue fcraditur offi¬cium eftque illius, quasftiones formare, ponere, refpon-fiones eiicere, dirigere, corrigere, quae, quo fuccedat,circa has illrisque fint obfervanda, hreviter dicentur kj.

rum memoria addifcendorum mole tion perceptorum oneretur, obrua-tur, urgemus potius et optamus, ut materiae, rudioribus tradendae f

Religiofis vel minime exceptis, non nifi explicatae mentique perceptae,per mentem memoriae mandentur, memoria fic tutisfime fervandse,usque fic animo fufpiciendae. Verbo, valet utrumque : tantum posfu.mus, quantutn memoria tenemus: tantum non inutiliter memoria te.nemus, quantum mente comprebendimus et animo. Das Katecheti·Jche Verfahren, ait Daub , geht dem Sokratifchen damm voraus,weil der, weicher noch nicht weifs, Uber nichts Fragen, ZweifA,Bedenken vorbringen kann, und weit der Lehrling durch das, was erbereits kennte oder auch nur zu kennen vermeint, (indem er es blosauswendig gelernt hat und nur herzujagen vermag) theils von felbflfckoti auf das ihm noch Unbekannte aufmerkfam gemacht wird, theilsdarauf begierig gemacht werden miifs. Der IVifj^nstrieb, Anfangsinsgemein fchwach und kaum rege, wird erß durch das, was der

rieht iß nicht darum ein gefchriebener oder gedruckter, weil es demKatecheten bequemer fegη mag, den Lehrling für fich lernen zu laffen,und ihm nttcher das Gelernte nur abzufragen, fondern theilsdarum, weil beyde damit Zeit, das Erlernte auf Sokratifche Artweiter zu entwickeln, gewinnen, theils insbefondere darum, weil wasaus einer Schrift oder einem Buche erlernt wird, fich dem Gedächt-nifs nm fo tiefer und feßer einpräget, oder wenigßens vermittelßder Schrift, da man fie immer zur Hand hat, deßo feßer einprägenlä/st, 1. c. ρ 73·

k) Quam infra loquimur, qnac fub ipfa danda infiitutione circaquaeftinnes, responfiones et diftionem fnnt obfervanda, per fe pitet,illam Catecbetae proprium in.nui operam, cujus non nifi anfam huicillive, quod fequitur, debet Compendio. Quod fi vero ipfe appresfusfuerit *jusmodi Compendium c'önfcribere Elementare . quse heic wo-noimus, fuam tum quoque, rr.utatis mutandis, utilitatem habebuntnon fpernendam.

§. Vir.