CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf ·...

13
CODICES GALLICI , GERMANICI, DANICI ET ORIENTALES. XCTII et XCIV. B. S. ME. 380. 381. fol. Codex cliartaceus saec. XV. vergente in Gallia scriptus, in fine mutilus, litteris initialibus rubris , duobus constans voliiminibus , quorum prius folia habet 335.) posterius 308. In illo vacus sunt foll. 2. 3, 244b. 245-247. 273b. 274. 334 et 335; in hoc foll. I. 2. 40-44. 223-234. 247-267. 307 et 308. Tom. I. fol, 57 lacerum est et Tom. 11. inter foll. 52 et 53 quatuor folia deesse videntur. Continetur: Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec babet: Traith de Z'hisloire de France. C!] Incip. En la marche de guule et de Ja petite Bretaigne auoz't anciennement 11. Boys gui estoient freres germains et auoienl a [umes ]I. sours germaines, li zcngn des 12. roys a nom li roys bans de benoic et Zi azctres auoz'l nonz li roys loors de gauues E i roys bans estoit vils iioms et sa fame belle a m~rueilleei nzoult estoit bunne dum et amiee de toutes gens Ne oncques nauoit eu enfant de lui fors I. tout sezcl qui valen estoit et auoit nom en sozcs Som lanceGot pur autre nom ne lapellent nuls eto. Explio. Le Boy seiorna tuute la setnaine Car Ee lieu estoit biau. - Cf. ljrunct Manuel etc. Ed. IV. T. 111. p. 13. sqq. - M OI a n g e s tiiEs d'une gr. bibl. VIII. 172. sqq. - Bibl. des Romans. Oct. 1715, p. 62. sqq. Juill. 1776. p. 90. sqq. - Th. Warton Hist. of Engl. Poetr. Ed. 11. I. CXCI etc. - G. Haenel, Catal. 353. 429 et 892. - P. Paris, Les manuscrits fr. de la Bibl. du ltoi. Paris. 1886. T. I. - Jalirb. f. wiss. Kritik. 1838. N. 38. p. 301. Fol. 4a. possessor nomen suum adscripsit: Cs. Martin. xcv. B. S. Ms. 178. 4. Codex cliartaceus saec. XVIIL, fou. 12.) quorum 12b. scriptura vacat. Continetur: Discours de Mr, de Montesquieu dans: Lais Philosopbe. Avec la t t*aduction allemaade. Incip. EnchalztJe &un entretien &C. Explic. MT. de Montesquieu alloil sortif. XCVI. B. S. Ms. 401. fol. Codex chartaceus saec. XVII. vergentis, inscriptionibus et litteris initialib~ minh- tis) notis passim in mar~ine adscriptis, folI. 251., quorm I. 20a. et 150-251 vama sunt. Rectae Paginae plerumque scriptura vaoant. Continetur: Otfridi Liber Evangeliorum Theodisce conscriptus. 5

Transcript of CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf ·...

Page 1: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

CODICES GALLICI , GERMANICI, D A N I C I E T O R I E N T A L E S .

XCTII et XCIV. B. S. ME. 380. 381. fol.

Codex cliartaceus saec. XV. vergente in Gallia scriptus, in fine mutilus, litteris initialibus rubris , duobus constans voliiminibus , quorum prius folia habet 335.) posterius 308. In illo vacus sunt foll. 2. 3, 244b. 245-247. 273b. 274. 334 et 335; in hoc foll. I. 2. 40-44. 223-234. 247-267. 307 et 308. Tom. I. fol, 57 lacerum est et Tom. 11. inter foll. 52 et 53 quatuor folia deesse videntur. Continetur:

Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec babet: Traith de Z'hisloire de France. C!]

Incip. En la marche de guule et de Ja petite Bretaigne auoz't anciennement 11. Boys gui estoient freres germains et auoienl a [umes ]I. sours germaines, li zcngn des 12. roys a nom li roys bans de benoic et Z i azctres auoz'l nonz li roys loors de gauues Ei roys bans estoit vils iioms et sa fame belle a m~ruei l le e i nzoult estoit bunne dum et amiee de toutes gens N e oncques nauoit eu enfant de lui fors I. tout sezcl qui valen estoit et auoit nom e n sozcs Som lanceGot pur autre nom ne lapellent nuls eto. Explio. L e Boy seiorna tuute la setnaine Car Ee lieu estoit biau. - Cf. l j runc t Manuel etc. Ed. IV. T. 111. p. 13. sqq. - M OI anges tiiEs d'une gr. bibl. VIII. 172. sqq. - Bibl. des Romans. Oct. 1715, p. 62. sqq. Juill. 1776. p. 90. sqq. - Th. War ton Hist. of Engl. Poetr. Ed. 11. I. CXCI etc. - G. Haenel, Catal. 353. 429 et 892. - P. Pa r i s , Les manuscrits fr. de la Bibl. du ltoi. Paris. 1886. T. I. - Jalirb. f. wiss. Kritik. 1838. N. 38. p. 301. Fol. 4a. possessor nomen suum adscripsit: Cs. Martin.

xcv. B. S. Ms. 178. 4.

Codex cliartaceus saec. XVIIL, fou. 12.) quorum 12b. scriptura vacat. Continetur:

Discours de Mr, de Montesquieu dans: Lais Philosopbe. Avec la t t*aduction allemaade.

Incip. EnchalztJe &un entretien &C. Explic. MT. de Montesquieu alloil sortif.

XCVI. B. S. Ms. 401. fol.

Codex chartaceus saec. XVII. vergentis, inscriptionibus et litteris initialib~ minh- tis) notis passim in mar~ine adscriptis, folI. 251., quorm I. 20a. et 150-251 vama sunt. Rectae Paginae plerumque scriptura vaoant. Continetur:

Otfridi Liber Evangeliorum Theodisce conscriptus. 5

Page 2: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

84 C O I ) I C E S G E R M A N I C J .

Iiicip. Dedicat, fol. 20 b. : Ludoouico Orientaliam regnorz Regi sil salus aeli?o.

rubro picta sunt]ddouuig tlier sn6llo. thes uuisduarnes f / d o etc. Fol. 22. sequitur epistola ad Luitbertum; fol. 26. dedicatio ad Salomonern Episc. et fol. 28. indax oapituin, Incip. textus fol. 29. :

Vuas tiuto. jilu. ilt /?iz;'e. ifi managetno. dgalei?;e Sie tlias. in scr@'. gicleiptin. thas sie Vo. narnon 6reittin etc.

p c CiiI. 20. V. 88. Ed. GrafP. p. 238.): Sie in thar tho rilitun. uuio sie .iz; @rnotnan habetun.

Apographum est prioris partis Codicis Vindobonensis, quo S C h e r z i u s in etlitiove 0 t f r id i (s chi l t e r i Thes. -4ntiq. 'lleut. vol. 1.1 USUS est. - Vid. H o f m a n n , Fund- gruben. 1. 43-47. - E. G. G r a f f Diutisca. 111. 2. et B r i s t etc. Praef. XV.

Pertinuit hic codex olim ad Jo. Sc l i i l te rum.

B. S. Ma, 39. 12.

Codex membranaceus saec. XIII. membiana pulchra, accurataque et elegante lit- terarum forma descriptus, non ubique bene habitus, pauois vocum compendiis. Litterae initiales vel rubrae vel caeruleae vel vario colore exornatae sunt et quandoque carum pictura per oram ferme totam paginae cxcurrit, prima aurata et expicta. Coiistat foll. 162., quorum I et 162. cliartacea sunt et scriptura vacant. Fol. 132. chartaceum a recentiore manu in iacunam supplendarn scriptum est. Titulus priori libri oyerculo a re- censiore manu adscriptus hic est:

Jwain von Bar~tmann von der Aue. Incip. &zuer an rehte gite

Wendet sin Explic. Iv niht gesagen were

Vvan got gebe uns sa?kle aon ere. Pol. 90-92 recensior manus lacunam supplevit et scriba haec adnotavit: ,,1531. 11. Sept. hal ich den defect erfilt aue eim altela liilcli. villeich ail falsch.'C Cf. Fr. H. V. d. H a g e n U. J. G. B ü s c h i n g Lit. Grundriss etc. p. 118. - Heidelb. Jahrb. 1S16. P. 705. sqq. - Viri clarissimi G. F. B e n e c l i e et C a r o l u s L a c h m a n n in liujus Gar-

minis editione (Bcrol. 1827. 8.) codice nostro usi sunt et eum collaudant Lit. B. p. 3. Puit hic codex quondam in bibliotheca S p i z e l i i , cujus emblema aeri inoisum in

priori libri operculo conspicitur. - Long. 4" 8"'. Lat. 211 1 1 ~ ~ .

XCVIII. B. S. Ms. 491. fnl. maj.

Codex membrantceus saec. XIII. vel XIV. ineuntis, ternis quaque in pagina 60.

lumnis scriptus , litterip initialibus primae h e a e cujusque columuoc atro colore ; initides singularum partium vel ~apitum modo neruleo modo mbro modo vario colore distinctae sunt ; foll. .19. numerat. Continentur:

Fragments Carminis Epici ex Ciclo Fabnlarum ~ ~ ~ ~ l i ~ ~ n s i ~ ~ * Medio belgice.

Carmen hactenus ineditum et puod ego quidem s ~ i a m , ignotun, in trev fibrosL divism fuisse videtur. Codex nostcr incipitur versibus 50. finafibus libri'primi, turn Se* quatut fragmenta libri secundi. Inter fol. 13 et 19. yluia folia desulit.

Page 3: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S G E R M A N I C I .

Specimina haec adscribere operae pretium puto : I) pol. I a. Co]. 1. Die si iegerincs vernemen connen

Die verlvortelde nijt Die iersten daer af begonnen Diere ute en quam te gerer tijt Nu laet ons god so geraken EIi sende oec vte alle dage Dat vdunke wale smaken. Amen. 50 Ane siiie vriende ende mage Datsi en souden vergeten niet 5 Die grote scade ende dat aerdriet Dat Iiem ende heme mede Die loreine te meneger stede

'

Ende te meneger stont hebben gcdaen Datsijt niet en laten gaen 10 Ende den kindren die van hem quamen HIi en woude niet dat inde namen

Nunc incipit his lib. 11. verbis: Ware ystorien machmen horen Gerne dat segic V te uoren Want grote dachcortinge si In waren ystorien geloues mi Dat dese ystorien sijn waer Dat so tonen ons oppenbaer Walsce boeke ende latine etc.

Die grote veede entie sware 2) fol. 9a. Cul. 1 et 2.

Die geduurt Iiebben vele iare Otte heeft nocli vort ontboden Want gelloene penst noch dathi sal 15 Onder met brieue ende boden Sinen wille veruordren al In vrieselant om berengiere Nu latic hier van hem bliuen Dies verblide liarde sciere Ende wille vort bescriuen Ende in vlaendren om liectrilre Van desen boeke dander partie Den maclitegen vorstre ende rike Derre boeke es altemale drie 20 Dus oiitboet die mage sine Deerste boec die geet an Ofte die coninc \.an den rine Daer dese veede eerst began Banderside die stoute gnr@fi Ende liint der fromondijn Ontboet oec die mage sijii Bleef doet in die cluse sijn Tote in gascoeligen Iienen . Dese andre sal inden dats waer 25 Ende ogz'ere den coninc van den denen*) Noch Iiarde lange hier naer Enten beyere nahes 70 Op Ritsarts boec yoens sone Eiide oec mede des sijt gewes Die liarde stout was ende coene Van geneuen den graue olizrier Dan sal dat derde ouerliden Ende van camerike gaciper Tote des keysers vrederijcs tiden 30 Dat si quamen te parijs Dat seeclit die jeeste diet heeft bestreuen 'Fe paeschen des sijt wijs Noclitan es haer vele ontbleuen Die daer quamen gemeenlike Dat liemelijc getrouwic was Oec quamen daer die coninc rike In die stat van bordeas Arestant ende gendehant In sente seuerijns abbie 35 Dese vcrgaderden te liant Heeft men gescreuen oyt ende ye Te parijs in die stat Dese veede altemale Tes coniiix Iioue geloeft mi dat Ende dat na dien rechte wale Oec so was ayrnerijn daer In tween boeken leget daer Van nerboeiic weet xrorwaer Die Iiarde groet sijn ende swaer 40 Ende sijn rader arnout Daer dat \valsoe vte es genomeli . Een wome graue ende een stout 85 Daer dit mede vte es comen Oec quam dermet oliuiere Daer SO leget in tiatine ltolant sijn swager sciere Noch so doense grote pbe DUS sijn dese te parijs cornen, Dat si noch tallen tiden 45 *) „I, aken hsdde die keyser ficr '

S C T ~ U ~ ~ die orlogen eiitie striden Enen borckraue ende üiet o#ierU (fol. 15s.).

Page 4: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S G E R M A N I C I . - -

Ende hebben hare herberge genomen atoclite vallcn datsi bidden souden 130

In greuen altemale 90 Eer die camp~aer t op gehouden

Daer si waren gelierberget wale Eiere seidc gelloene doe

Banderside quam 0tt.e daer So siedere dan selue toe

Ende beritzgier dat es waer Ende hulpt ons liouden OnSe reclit

Tybaut vail barcen I?] ende lkdrijc Want ic liebbe oyt ende ecllt 135

Van vlaendren een vorstre rijc 95 Simpel ende onscalc gewesen Ende te gelloene banderside Ende nocli so soeliut in (lesen

SO quam geuaren tien tide Kaie1 Seide gi segt waer

Sine grote mage weet wel Doe dede lii gebieden daer

Daer quam Raytnont ende pinabel Dat die knupen ['?I souden striden 140

~ n d e mede die graue bernaert 100 Doe saten si op in beiden siden Ende nocli xx grauen waert Rytsart lieeft fyauwe *) bcscreden Dacr q u a van tolouse pieroet Dat starc was van dappren leden

Ende vaii cremoene gyoet Dies lii was blide in sineti sin

Desc twee waren \%lest vorwaer Ende lieter mede lopcn in Den loreinen liardv swaer 105 Teersten was geport pyroet Omdat vor bordeas twarsn Met enen spere starc ende goet Harer beider vadre waren Daernaporde berengier Verliangen dat yoen dede Blede als . I . ridder fier Dese souclen hen gerne mrel~eeii mede Maer op fyauwe quam Ritsart 150

Dus sijn die heren te lioue comen 110 Ende lieeft ontmoct tcr eersten vaert Die keser diese hecft vernomen Pyrote diene sere stac Eleefse hwde wel ontfaen Op den scilt cn war0 dat brso Ende sonderlinge ere gedaen Dat spere hi ware geuallen nedcr

enz. Macr Ritsart geraecteii weder 155 3) foi. 12b. Col. 2. 3. e t fol. 13a. COI. 1-3, Op den koke1 vaii den scilde

Dus es gekeert die kcyser coene *) Weder lii wilde oclit en wilde Ende es comen tote geliocne W] 115 Hi voerden hem af altemalo Ende seidc hem dat hijt daeran Dat gelloena niet bequam wale Geensijns gebringen can Maer also alse Ritsart Ieet 160 Datsi enege soene ontfaerr Heeftene ontmoet godwcet Here gelloene Iii seide saen Op den scilt bere11,aier Gerecht lreyser ende Iiere 120 sijn spere brac die graue fier Wat wildi watic doc inere Ende ware leden daer mede l c bidde dat si biddcn souden En ware dat daer ter stctlc Op dat si behouden wouden Ritsirt sijn spere op liem brachte Ritsarse [liitsartel Iiaren ncue gesont Ende me(10 fyau quam inz craclite Die lichte mach. te deser steilt 125 Ende stac man ende ors ter ilcijer Hier vor dle sine mage Ritsart t0ecli sijii sil)ere weder Laten wel sinen trage Ende waenden neglcn in die erde Karel seide laet varen dit 170

Maer Iii Iiieste dat hem dcrde Aldat sclue dat gi nu bid Docli stachi Iiem te dien tide

*) Carolus nl. Ene grOt9 wontc in sine side Die bloede vtermaten sere ''1 GellelGne (Ganelon). „Le falls trsitour, le fe-

lon-" Cbronique dc PIiiIippe ~ l o ~ ~ k ~ ~ 6nl, Docll vercoeuerde ors ende horc Coll. aes Chrori. Belg. piibl. p, ic Bar. de Reif- Ende pyroet quam tou

175

fenberg. Brux. 1836. 4. p. 268, -__ *) Equi nomen.

Page 5: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S U S R M B N f C f .

Syn spere vertoech Ritsart doe Ende heuet gerecht op pyrote Ende quam op hem inz selken stote I)at ors ende man beide 180 Neder vielen in die weide Dies liarde droeue was pyroet Ende Ritsart die stoute genoct Es comen ane berengiere Si gingen iien onderIiou\ven sciero 185 Reclite also twee lyoene Si waren beide stout ende coene Want sere mel street berengier Hets recht het was. 1 . starc gier Entle sloecli menegeii groten slach 190 Op Ritsart die liem wel vermach Ende liem craclitclike wcrdc Endo recht als een leu geberde Hi sloecli berengiere weet wale Op den lielin vaii brunen stale 198 Dat cirliel bloeme ende stene Vielen in dat plem gemene Weet oec wel dat berengier Hem werde als . I . ridder fier Ende hier en binnen es pyroet 200 Weder op sijii ors groet G~setcn nict gewiit Ende lieoft verliangen sinen scilt Ende qiiam op Ritsart mede Die liem sere der were dede 205 Ende ontfincse beide we Want en sceen Iiem geen spei Hi sloecli so ouer grote slage Machi Iii sal in die11 dage OP dathijt toe gebriiigeii can 210 Sinen vader gouden man Makcn ende wrelien Reinoude Datlii gerne doen soude OP dnt liijt uulbringen inoclite Ic Segge V dnt hise socbte 215 Met starken slagen eiide groct Maer weet wel dattcne pyroef Weder sloecli als riddur fier So dede oec lier boreiigier Si sloegen liein te clenen spanen 220 Den scilt datlii in der ballen Viel cntie Iiclm inz stucken Het moeste emmer Ritsart peluken soude lii liem uerweren mogen

Jegen beide die hertogen Dies lii Iiem sere p$dc noclitan Want lii dicken ors ende man Tenen slage sloecli ter neder Ende alslii liem toe waende weder SO was dander in die wsre 230 Want si twee es ecns mans liere Doe streden si ene goede wile Dat . 1 . man vel ene mile Hadde inz gemalie gegaen Soudic V dat onderslaen 235 Vertrecken ende dat onderlio~weii Het Ware nu hi mire t&.cn Te vertclne alte ianc Hare lialsbcrgc worden cranc Ende Iinre lielme ende scilde 240 Weet occ ~ v e l dat Iiardo milde Van sincn slagen was Ritsart Wat Iii binnel slage beuart Sloeclii aue met ge~vout Waest stael yser ofte liout 245 Ende banderside pyroet Slo9cli menegen slach swaer ende goet So dcde mede berengier Maer weet wale dat tachter Iiier EIadde die stoute Ritsaert 250 En dade fyau ilat goede paert Datse altenen dorbrac Ritsart hads geliadt ongemac.

Gr-oet was die strijt van dese hereri Pyroets varen ende keren 255 Op Ritsart dat was swacr Sijn swsrt heefti verheuen daer Ende Sloeclit liem op den heim van stale Ene side sloecliijs altemale ,4f datsi viel in tgras 280 Die slacli oec so groet mau 1)at dort scampelde iii sine side Ende maecte ene wonde widc In den lialsberch entie siiede Maecteili ene woiide mede 265 Doe so seide die stoiite pyroet Twareii Ritsart. niijiis vader. tloet Seldi swaerlijc betopen RPagic V noch eens dus nopen Ritsart seide dit .cvaert ge~roeft 270 Ic Iiope V noch meer Iiul~en boeft Dan ic hier h V hiilpe

Page 6: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

38 C O D I C E S G E R M A N I C T .

im doen enech leet Uerengier scide Iiiers hulpen genoech Sijn sjvert Iii doen verdroecli

waendc Ritsart te dier stonde Nopen in die selue wonde Die hem geslegen hadde pyroet Maer liet werde den slach groet Die stoute liertoge Ritsert Ende ontsloech hem daer sijn swert aetten sinen dat henen vloecli Ende rnede sijn ellenboge boeclr froe so scoet hem Ritsart weder Ende sloech en van den orsse neder Tswert vertoechi noch ter ture Ende stac hem den lichame dure Te neder viel berengier ~1 washi te voren fier

es nu gemaet een deel Hets auenture xvaert hem Iieel Sine wende in . lx . dagen Dit wanliagde sinen magen Want hi liggende bleef al stille Daer sere te sinen onwille Ende Ritsart die niet en helt Stille lii es met gewelt Vreseleec comen op pyrote Daer streden die genote Vromelike sijt seker des Gelijc een die ontsinnet es Geliet hem die stoute ltitsaert Ende dede verre achterwaert Pyrote den ridder coenc Dat liardc sere verwies gelloene Ende quam trin keyser op die stat Dien lii vriendelike bat Dathi den camp op name Ende liolpe dat te payse quame Om sinen dienst e\veli:lik~ Gcrne seide die keyser rike 'Fe garine voer hi doe Ende sprac dus den liertoge toe Laet pays maken edel man Want niijn herte steter an In mach niet vor mimn ogen

, Langer desen strijt gedqen In c8n wale niet gesien Desen grauen iet messcien

den hertoge Ritsart mede

Dies laet ons maken pays ende vrede Edel hertoge her garijn

275 Want hets die begerte mijn Garijn seide twaeren liere In onder~vhts mi niet so sere Want Ritsart liets niet gescien Kare1 seide so salic sien

280 Ochtement mi verbieden sal Sinen lieden geboet hi al Dat si die kempen op nilmen Ende brachtense in die stat tsamen Hi salt dan wel tenen vrede

285 Bringen ende te pcyse mede Ondants Ritsart ende gariiie Ende alle die mage sine

Dus waende Bare1 die coninc Met crachte maken . 1 . soendinc *)

290 Ende dede in den crite vaeren Dc gene die daer gewapent waeren

,Gerart die vogt van parijs Sloech ontwee des sijt wijs Die corden ende es in tcrijt geuaeren

295 Met. M . mans tewaeren Ende riep van skeysers wegcn vrede Endo pais ende soene mede Die stoute Ritsart die dit Iiorde Wart verwoet metten wordc

300 Van liogen heefti tswert verlieuen Ende heeft enen slacli gegeuen Vyrote den stoutcn graue Ende gcrnectene al daer aue Was van den lielme . I . stucke

305 Datliem quam bi gelucke Ende tswert was van sneden goet Ende Segge V dat inwaert woet Dor die liersenen altemale Ende pyroet viel doet te dale

310 Daer gelloene toe gefach Dies hem vertroesten niet mach Ende Seide ten keyser ay here goot Nu es lrers1egen die graue pyroet Die vort getrouwe was

315 Binnen vrcde geloeft das Dien gi selue daet creieren Si Selen vanders noch sconfieren Want si sijn houerdich sere etc.

320 *) J. G r i m m , Wnh. F. p. 269.

Page 7: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S G E R M A N I C I .

Explic. Die bouZ d'ziale in toaerre dine meer dun. C. voete gMe . . .

Long. 14" 4"'. Lat. 10" 9'".

XCIX* B. S. MR. 505 et 506. 8.

Folia duo membranacea saec. XV., ut milli videtur, cxarata, duplici versuum CO-

luniria , litteris initialibus alternis V ~ C ~ ~ U S , modo rubro modo caeruleo colore distinctis ; iiiscriytioriibus vacuus locus est relictus. CO^. 1. iaesam marginem habet ita ut singula vocabula deperieriiit. Iiiscriptio :

Bruchstücke aus der Weltchronilr. Incip. (D)o abralaana erhort

(von} gotes will vnd seinem wart eto. Explic. Als sy noch hewt da steet

F'itd von stat nymer geet. Descriptionern excidii Sodomae et Qomorrliae integram traiiscribo :

Do regente fewr vnd nebel Verprinen vnd vmsiiilren Pech und gluender swebel Ir1 daz verderbliche abgrund Uber dy stete vorgeiiant Von der poseii lewt sund Gelegen in dem land An dem iamerlichen tage Ez war lewte oder gut 5 Hort man schreien und klagen Daz rerzerie des fewres glut Ach vnd wo wm in mit 15 Mit so zorniklicher lrraft Dy enge1 slugen nach gots syt E5 war durr oder perliaft Dy hawsen da25 sy sunken Da5 must gar ertrinken Vnd in dem wag ertrunken.

Fol. 2 possessor nomen suum adscripsit : H a n s M a r b. 1559. Lg. 11" 2)". Lt. 1/11.

C. B. S. MF. 128~. fol.

Codex chartaceus saec. XV. initio et fine mutilus, scriptura foll. 3-21. in {fuas columnas divisa, inscriplionibus et litteris iiiitialibus milto pictis, foll. 40., quorum 1. 2. 39 et 40. vacua suirt. Continentur:

a. fol. 3-21. R u d o l f ' s V o n E m s Weltchronik. Incip. fol. 3, Alta ainZ sun gewan

Der hiess z;abel der selbe man Der was der erst der of das velt Huttan machet und geselt etc,

Explio. fal, 8. W a n das sie begunden h z ' n e n a n den Stunden

Inter fol. 3 et 4 unum folium deest. Incip. fol. 4 : Vnd moiit do so gahes niht Verswinett als diu IVaP~rhait giht etc.

Explic. fol, 21. Beniamin gab er fur war Gutiich funf thaill getuanl Ach wart er von dun gesanl Mit drin hundert pfe~zizinge *

Ach kress er im brirzgen Dein vatler sia xeruge v ~ C . . IN der sellen tag W I . . .

Page 8: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

En clironicae particuiam fol, 6 ap col. :

J,, klainem lip sere krank nie lant 16t als si sint gcwon

~ w a i e r dJmter elne lank Vnd tribent da mit fire da von

ist das lute da ze aller 5it Die $langen gross die man da sillt

vrlGge hant vnd menigen strit Vnd lant si da beliben niht 20

Gen traklren die in laides vil 5 Da von wirt er von hitsae s\vart% gar

TU^ $her iares ail Gerumpfen vnd och s~vartn gevar

Gebiert das selbe liite sin kint Ain ander ldt baut ooh das lant

Als dii siben iar alt sint Die sint macrobii genant 8 0 sint si in ir alter komen Gross an ir lip vnd nit ze krank 25

Vnd all ir Icraft benomen 10 Gewacliscn zwelf lrlafter lank Bi d ~ n der edel pfeffer wirt Dik von den griffen arbait

e AIS der sin fricht %er sit gebirt Hant den si och grossii lait SO haut er wisser varwe schin TUnt mit menigen striten Vil wilder wurme h8tent tin In menigen landen witen 30 Bis das er sitig wirt bekant 15 Nach ir lant marche vnder bint So das geschilit so kunt s e hant Agrotte bratmane sint etc.

V. 21. 22. in cod. Bibl. Arg. A. 75. non leguntur. V. Graf f Diutislra I. 48. 111. 44. sqq. - S c h ü t s e Die hist. Büclier d. a. T. 2 Tom. Hamb. 1779. 8, - Hoff- marin li'undpr. I. 242 et 342. - Heidelb. Jalirb. 1816. p. 110,

b. fol. 22-35. Fragmenta variurum narrationum bibliccclrum. Germ. I . V o n Balaam. Incip. min tut nit vfluhen wan das ist von mir gesegent eto.

2. V o n moyses gebct. 3. V o n ctetn kunig in Syria und slnem fursten nacrman. 4. Von dem lcunig nabukadonosor. 5. V o n nabulcodonosores trom. 6. V o n susannen. 7. Von dem richen man und dem armen man la2;aro. 8. V o n kunig daait. 9. Von adonjaa kun* dnvides sun. 10. V o n kunig snlnmon, 11. V o n salomones wisshait. 12. Von nchab der was ?run@ 2;e Jerusalem. 13. V o n elyas dem fvissager. Explic. Die htcnd frnssent ir flaisch das . . .

C. fol. 36. Sententiae rhytlimz'cae et Preces.

Incip. flanctus Ambroshs [spriclit): Gott ain sckupfer aller haut dera lofl der ding. Explic. Crucem cum pede.

d. fol. 37. Hymnus in Mariam. Incip. Die din diener sint gewesen

Die last maria an der seel genesen etc, Explic. Hertc frow erbarm dich

Genedeklicli uber mich. Amen, e. fol. 3Yb. Col. 2-38. Fragmenta Precum. Lat. C. inscript. german. Incip. 8toanne sich dine vient rolder diol~ wellenl sexxen etc. Explic. Per oninio

secula seculorum.

CI. B. S. Ms. 131. 4. min.

Codex chartaceus ann. 1433 scriptus, inscriptionibus singulorum libmrum milto pic- tis, lineris initialibus nibris, ligatura antiqua, olim iaminis ex aurichalco faitis ornata

7 foll. 193., quorum 192 et 193 scriptura vacant. Continetur:

Rudolph's von Ems Wilhelm vo11 Orleans.

Page 9: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S G E R M A N I C l ; 41 Titulus deest. Incip. : Eyner tugent tuiser rat

von etlels liertzen münde gut V6er alles lobes zuirdilceit den bryss die zuclht allein treit etc.

Speciminis loco siiit ultimi versus : W a s der stolze wigaiit mit zuclit mit menlicher tugwt gotfrid der furst vou brabant von Raveusperg Johannes der edel degeii vnuerzaget die dat des werden mannes als vns die abentur saget wart im aii welsclien büclierii kunt das liet liie ein endes ziel 5 und braclit sie do zu stünt 15 von der icli nit mer spreclieii wil mit im in dutsclie lant von fraiiclrrycli in dutscli land Als er sie geschrieben fant By einem liupsclien werden man Iiie Iiot wilhelms buch von Orlens ein 'end der ~\.ol noch eren werden kan got uns von sunden und laster kere und In siner zubegender jügent 10 ' wende

Tum sequuntur liaec rubro picta : Explicit p. 'manus Sabata die Ante dde sto. Lau- fen@ Anno dtn. 31. cccc. xxxrrr. - Typis descript. ed. Casparson , Willielm der Heilige, von Oraiise. Cassel. 1780. I. Cf. Docen , Misc. 5. Gescb. der 1;. Lit. B. 11. S. 150 sqq. -- Altd. Mus. I. 126. - A d e l u n g , Nacliricliten etc. I. S. 66. - G r a ff, Diutiska. 11. 62. - W. W a c k ernag'el , Altdeutsch. Leseb. S. 471. sqq. et 846. - I-Ieidelb. Jallrb. 1816. p. 708 sqq. - V. d. H a g e n U. B ü s c h i n g , Lit. Grundr. p. 197. - H i r s chii ig, Vcrsucli ctc. IV. 250. - Aug. ICob e r s t e in , Grundriss etc. p. 854. Note 6.

In scliedula libro addita Senkenbergius Iiaec adnotavit : Presentem de Guilieltno Au- rezfanensi fa6uZam Rotnanica7n ego Viennae 1762 co~nparavi. . . Ostendit uei'o dfstinctia- nein inter 7ninisteriales et equites apud summae nobilitatis uiros, formam tor9nenforumnJ militicre, modzttn adoptundi, jus decidendi statuum de successione litigiosa, infeudandi et Bacetn publicaw jurandi morepn etc. Liber quantivis pretii. V . etiam Chron. Tliur. et Hass. in S e l e C t. jur. et liistoriar. T. 111. P. 320.

CI1. B. S. Mg. 19. 8.

Codex membranaceus saec. XIV. luculenter scriptus, litteris initialibus singulorum capitum rubro pictis, lineis stilo ductis, foll. IOI., quorum 1 et 101 chartacea sunt et scriptura vacaiit; dimidia pars fol. 31. forfice caesa est, sed sine scripturae laesura. Continetur :

Die Tochter von Syon, von dem Bruder Larnprecht von Re-r (re nsburg. b

Incip. Der an prait und an lenge Der atz anegenge ist und a n ende Der fe~uer waszier lvft vnd erden V n d dega Irimel hyezi werdert etc.

Explic. fol. 99. : Ir drei habt ein herschaff , dev Ze was und immer ist.

CD)er nne- bra.it und ane lenge. der art ende ist ~ n d art anegenge . Der reich uns sei* hende: vnd %fehe uns gs diSetfi ellende . In sein sch& Jlimelreich. duz rutr da leben ezuicl'lleiclc. Amen.

6

Page 10: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

42 C O D I C E S G E R M A N I C I .

pol. lOOa et I>. haec ab eadem manu dscripta Sunt:

[N)ach Augustins lere. 4 icli acht iuncfrowen Iicre. der tocbier geben von syon daz si sei laiten scli&. zu ir lieren icsu cliristo . sand augusiin spriclit dso.

C (S)iver sde m d rn<te got mit siner ggte . an S~CII~ gutleicll . dWr \trirt inangor

togenfreich vrov die& gar gen~alticlilcicli . Ir miderwinder sicli . vn(1 m i ~ ~ l i t si undertanich . gots gebot gantzficll.

0 An allen guten dingen. da m& ir an wo1 gelingen. Gen got mid den lcuien . die

ander bedeuten . vrov rcw ist si genant . d ~ \ r nimt sci ~~113li t . ~ i d f&'t sei an den stecli. der si trait an den wecli . der si meist in der eiigellaiit . da wirt i p t ~vo l bechant . dev dritte ist mein vraw . vrov recliticliait . der I V ~ S ic allen vnreclit lait . daz wimzet von der barliait . si fGrt si Gz aller arbait . (D)ev vierdc ist mein vrov geli8rsam . dev ist got lobsam. der wil ir gelaite sein . zu ir lieben Iierrcn in . Dev funft ist meiii vrov gedulticliait . dov ist ir gelait . durcli diser werlt arbaite. Dfiv seclist ist dev andaclit . dev cliumt mit irr maclit . der tolitcr von syone . v11d weist sei 5; der liimel Porten in . f i r ir lieben licrrn hin . So ist mein Trau vrou rai- nicliait . au der schar dar sibeiit mait . dev weiset s i z t ~l~ristcj . vnd figet si ~ c - samn also . daz si sich gescliaideiit niinmermcrc . da hat si vrcu(lc an scrc , - So cliumt mein vrow lraritas . dev ie aller tugend vrowc was . vnd reicliev cliaiserinlie.

Fol. 2-11. opus versibus suis, turn autem Uno et continuo teiiorc dcscriptum ct veisus modo punctis modo litleris initialibus rubro ductu notatis scparati sunt.

Fol. 35 a. pOeta ipse noineii suum pyodidit liis verbis : Du mag man spreclieii zu mir. pr&Zer Lamnprecht nu was dir. di werte lieber denn

got . . . daz icli mit geistlciclien saclien . micli bcgunte geistleiclicn machen . . . Fol. 36b, Vnd micJi an mm. der minmaern brgder orden . Icli pin ainer worden . . . ze regettspurch, - Celeberrimus W elclr e r fol. 1 a. liaec adscripsit : Ein ullegorisclhes Getliciid von der l'ocltter von 8yon d, E. der &ele und ihrer yeistliclhen Mzi t~~e zozd dem Aimlrdisclien Brüutigam mit dem sie zulezt uerm&?~'lt zuird. Gesclwieben dzcrclh einen Miinclb Lam- preüht, zu Gefnllet& dem Bruder Gerhard 7nitziater prouittciulis der Minoritenbrüder ,,.in deutschen Landen obefi.cc Melbr als fünft?~aZZ>luusend Verse. - Fol. 2 a, haec leguntur:

Die Xoclbler votz syon (haec miIto picta sunt] und chort zzc sund larent%etz tuinrz. Cf. Hcidelb. Jaiirb. d. Lit. 1316. p. 713. - Grundriss. d. Gescli, d. deutscli. Nüt. Lit, V. Aug. IEol>ei.:steiri. Leipz. 1837. 8. p. 211. - I-I. I-Ioffmann, Fundgruben für Ge- schicl~lc deutscliei Spr. U. Lit. I. 307 sqq. - L. 5" 1111~. L. 4" 4iLk.

CIII. B. G. (3) 69. 4.

Codex cliartaceus saec. XVI. perspicuc scriptus, foll. 2 . quoruin 41 b. et 4% vacua sunt. Folium. primum deest Continentur :

Deutsche Gedichte. Ita inscriptio. Incip. Woll gol die zoeren se ih Iierfur

Die zuissen haben, schzueigen still, Iclb Icl~atz dennoclbt nicht underlan Mus schreiben was icA gsehen han etc,

Explic. Unsem herren und heyland Amen. Pol. 14. 15. inserta est Epist. Pliil. Mzlanclitonis ad Electoi~em Saxen., q<iao iscip.: W~ewol ich von den Iieitnlicben fürstlichen Aündel~z etc. - Sunt llpcc poemata U b p o circa 1ß51. a vehernenti soctatore Lutheranismi conscripta.

Page 11: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

C O D I C E S GERMANICI.

CIV. B. S. Me. 50. 4.

Codex cliartaceus saec. XV. nitidissime et elegantissime examtus) foll. 200.) quo-

rum 1-11. 57. 5Sb. 69b. 82b-87. 118. 131b. 199b. et 200. vacua sunt. Continentur: a. fol. 12-56. Die Iystoria von den syben wisen maistren. und dem kaiser Dyo-

cleciar~o. (Haec rubro picta sunt). Iiicip. Aitz Icctiser riclisnel ze Rom genant Poncianus etc. Explic, Vnd wart ge-

lobt (hcrch die gatmen werlt. S u b s o r . Gof geh uns gelük und hayl. - Prodiit pri- mum typ. expr. germanice Aug. Vind. 1488. fol. - Cf. Li romans des Sept sages. Nach (1. Paris. Hd. lierausg. von H. A. Keller. - Görres , Deutsche Volksb. p. 154. - K. L. St ruve , Abliandl. d. k. d. Gesellsch. zu Königsb. 111. 94. sq.

b. fol. 58-68. Geschichte von Könzj Tancred und seiner Tochter. h i p . Tancredzcs tuass ein fürst von s a l e ~ n eta Explic. In aitz graG vergraben.

8 u b s cr. Finis est. Gantz; In Irem Willen. - Sumptum ex Boccaccio Nov, Giorn. IV. Nov. I. - Cf. EIaiis S a c h s I. 236.

C. fol. 69-82 a. Geschichte Walters von rSaluz;z;o. Iiicip. I n dem land italia gegen nidergang der S u n n e ~ etc. Explic. Und lebte in

snelilreit. Stc b s C r. Pinis est. Dia gi~et miiz lon - 1464. - Ex Boccaccio Nov. Giorn. X. N. iO. Vers. german. Argent. 1561. - Cf. Gör r es , Deutsche Volksb. P. 148. sqq.

d. f01. 88-117. Lehren iiler tlie Erhaltung der Gesundheit. Iiicip. Job der heil& tüissrtg beschibet tcns etc. Explic. Das wunsch ich mif

sfet&ke;it. Amen. - Ex script. aiitiquis ct medii aevi collecta ut videtur a quodam Capellano Comitis Rudolplii a IIolienbcrg, quem nominat fol. 89 b. ,>mi~ten gnedzjen he~ren.~'

e. fol. 118-131 a. Die ystoriu voll &- tugentryge pnwe gryselle. Iiicip. post introd. brevem: In dem land genant ytfalien etc. Explic. Vfid

selleniclilre. - Ead. quae sub. lit. C. recensui, sed secundum Petrarcliae versionem latinam cjusdein iiarrationis. - Cf. Pe t r a rcae op. Bas. 1581. fol. p. 540-547-

f. fol. 132-199a. Ystoria von eyne frawen hett geheysen Mallesyna (~elusine). Incip. 8id da& der grotz natt~rl29 meyster arisfoteles etc. Explic. Gottlyke

erzuerbet&. - Cf. Görr e s , D. l?ollrsb. p. 151. sqq. et Bibl. Uffenb. Ms. IV. p. 180-

cv. B. S. Ms. 32. 4.

Codex cliartaceus saec. XVII vergentis veI XVIII., foll. 167. , quorum 1 a. 2. 89 b. 90 et 164-167. scriptura vacant, Continentur:

Erzehlungen aus den mittlern Zeiten. Ita titulus. Incip. Vor& der reicheil bottrchafft die der priester joha?zner eu dem

edeln kayser thet. Das erste fifehrleitt. Der priester Johanttes, einer der e(lels&* Indinsischen herren etc. Explic. (Das 100. Jfelwleita.) II~ret18 bösen e&et$~il&~'' szizne gefoht hatten.

CVI. B. S. Ms, 156. 4.

Codex cliartacews saec. XVII., ut milli videtur, clegnntcr srriptus) fall. 36fl-, quosum 1. 2. 64- 355 b-360. et pag, re&oe fall. 63. 65-183 et 308;331. s c r j p t ~ ~ v a c ~ t - Titulusi

B 6 *

Page 12: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

CODICES DANICI ET OIRLENTALES.

Edda Saemhndap ins Prö@a. Edda Saemundi ~ o ü Multiscii.

Incip. post ind. foi. 8a.: Fyrste YartrL. Hier hefiast Solar Liöp Saeinhidar ins ProBa. - - I. Fe olr "fiorwi, Yeorvi . Yfer pä Gaiitd

"Raenti fiipa Kind, "ltaentu Ev liaiin warPaPi

Sä hinn Grimmi Grepph NäBi einginn Kwildr komast Gornaz].

Explic. (Part. XI. Skirnis Faur St. 44.1 : Lafing er Nött Opt mer BIäna$ir

Längar ro twer Miiiiii Qotti, Hwe Gm Breyalr griar En siä liälf liy Nött.

EIuic libro collationcs recentiorc manu adscriptae sunt; in margiiie paucae aniiotatio- nes inveniuntur ; versione Iatina oiliatae sunt partes I. 11. V-IX et XI. Tituli singulurum putium lii sunt: I. Solar Li@ (82. St.). 11. Hrafna Galdur O@ilis Forspialls Li6P (26. St.], 111. Vauluspi (67. St.). IV. Biivamil etc. (17.2, St.). V. Vafpru@uism&l (51. St:]. VI. Gsimnismtil (52. St.). W. Alvismil (36. St.). VIII. Loha Glepsa (65. St.) . IX. EIamars I'leimt (34 St.). X. Iqarbars Li04 (60. St.). XI. Slrirnis Faur (44. St.). Collega clar. Fr . S climi t th eiiner de lioc c.odice rogatus, ad me liuinaiiis- siinc perscripsit : Codes iiostcr ordinem Codicis Siiecici sequitur. V. Edcls cd. Viiln Nagnussen P. 11. p. XVII. Vooalis loiiga, quam Finn Magiiusseii simplici ~rirga selm acceiitu, cl. J. Gri in nii u s autem linea circutnflexa C.3 desigiiarc solci~t, . d\iplici Yirga, es. g. nott, lldtt, i&tt ilotata est. Vocalis a coIi\Tcrsa, [der i%fikazct des fi] ,more solito au sivc a/ scribitur, ex. g. Völuspii ~ a ~ l i i s p 8 .

Codex cliartaccus saec. XVIII. incuiite, ut iridetur, exaratus, cliar. iiesclli e1eg.a~- tissime scriytus et partim vocalibus iiistiuctus, pagiiiar. numerat. 234, praeter quatuor ab initio ct sesdecim in fine, quae vacuae sunt scriptura. Coutiiietur :

Di~vanum Hudeil,itarum cuni excerptis Xukkarii scholiis. - , Codicein ,ex upopaplio l%eislcii, quod ex apograplio -4. Schultensii ductum erat, de-

scripsit Ger. Jo, L c tte. I(lem in testu et ad marginein liic illic notulas adjecit. Pas- sim etiam a manu b. J. Arnoldii, L. 0. i11 Acad. Marburg. P. P. 0.) aliquiii cst ntlscriptuiii. I11 fronte libri lcgitur iiidex poetnrum, quorum carmina i ~ i codicc sunt collccta. - Ita collcga cl. Vullcrs.

Comparüvi iiobis Iiuiic codicem ex bibliotlieca A. J. .4riioldii pr. 5 fl. 14 lcr.

CVIII.

Frag~mentum codicis charfacei, cliaractcribus argenteis übetmis clegantissime scrip- tuin. Continctur :

Codicis cujusdam Tibetani Folium, de quo specimeli in lapidc delinean- dum curavi. Ex dono D. N o ellneri. - Long. 1' 6" 6'. Lat. 711 8"'.

CIX. B. G. (3) 126. 4.

Bragiiicntum codicis cliartacei mutilatum, cliaracterib~~ aureis maiidsclluicis nilidis- ~inle exaratum. Coiitinetiir :

Codicis cujusdam Dlaodschuici Fragmentum.

Page 13: CODICES GALLICI GERMANICI,geb.uni-giessen.de/geb/volltexte/2006/3161/pdf/Adrian-IV-1840.pdf · Roman de Lancelot du Lac et du Roi Artus. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec

E P I S T O L O G R A P H I . 45

Speoimen illius folii in lapide dslineatum V. Tab. IV. In involucro liaec adscripta üuiil : Muitdsct~zcisc/~e oder lMongoZische Sci~rz'ft, ruovo~z etliche Rollen iin Keller eines e/hemaZigett Mongolischen Teinpek, jezund Seil~ipalnt (Siejen!zzintt~er') genannt, um Ir- Iisclh SIroin, zzt Peter des Ersten Zeit gefundert worden zcnd nun ziz der Bi6.Ziothelf der kuiserZicAet~ d/iutlei#bie der Wissensclhafteiz !zu St . PetersBzcrg uuf6ezuaArt werden.

Donurn I). N ö l lner i , ut videtur. Loiig. 1' 2" P"'. Lat. 8" 5"'.