Giornàli attin

AssociazioneGrika Milùme!c.f. 92018570751

www.grikamilume.com

i Spittawww.grikamilume.com/spitta Email:spitta@grikamilume.com

DECEMBRI 2007 Direttore responsabile: Nunzio Pacella Nùmero 2

Campòssi pàne lèonta ti o grìcohànnete jatì vastà alìa lòja ce e’ sòziplèo stasì ampì sti’ zoì modèrna, ìuplùssia ce fortomèni fse pràmata ci-nùria. Cìspu elèi tùo, o ca 'nnorìzi oca en efsèri màncu a lòo grìco en-n'àne pànta a spirì’ professùri. Cepoddhè forè o lène ma ena ghèjocrifò, ma 'a tòno ghelarò na càne nafanì ùsi glòssa checciulèddha, fto-hèddha ce afèlasti ce cìspu cratènnija tùttin glòssa na noistì a spirìàscima ce 'ntropiammèno.Addhe stòrie sòzune custì cùndu

cìni i' Ssuntìna o tis Rosària. M'òle eSSuntìna: Mòtti ghiùrisa i' protinìn

emèra atti scòla e màna-mu mu rò-dise pos ìhe pànta. Evò ca e' nòonain glòssa tis mèscia i respùndefsa:cìni lèi tòssa òrria pràmata ma evò e'tin noò. ..E Rosària mu cùnte 'nvèce: i' proti-

nìn emèra scòla, dòppu a spirì’ ceròescòsimo ce ròdisa i' mèscia mott'ìsoza pài èssu na fào. Tùi, pu ìone i"signorina D'Urso" e' nòise tìpoti cefònase o Giuvànni, pu ècanne o bi-dèllo, na màsi cìo pu evò èlona.

O Grico teli agapiGiuseppe De Pascalis

periòdico grico derentinòReg. Tribunale di Lecce il 16/7/2007 al n. 972

h =aspirata χ, ch=k

kulusà sti’ pagina 3

Pìnnuli ja pa’ ccacò

Màra t'atìnatu ca pistète calò

apù Martàna

‘S tutto nnùmero:

O Grico teli agàpiGiuseppe De Pascalis pag. 1 ce 3

Kalikàntzari….SciakùddhiaTheonia Diakidis pag. 2Pratònta panu sta lisària...Giovanni Fazzi pag. 4“Su kanno o kòllivo”Paolo Di Mitri pag. 5Javènnonta apù KarpignànaCarmine Greco pag. 6Jatì in’ oli kalimerìti...Enza Guido pag. 6O argalìoTheonia Diakidis pag. 7Grico Derentinò ce Grico CalavròGiuseppe De Pascalis pag. 8Ta fiddha ti’ kkardia

pag. 9 ce 13I Thessaloniki...Carlo Guarini pag. 10Tis ide ‘on Dalài Lama?Francesco Penza pag. 11Omeopatìa: terapia pu...Francesco Penza pag. 12MaddonnaSalvatore Tommasi pag. 12

Sto Xorio tu ijuAnna Zollino pag. 14Η κλιµατική αλλαγήτου Γιάννη Πα?αγεωργιάδη pag. 15-16

ΕΙΡΗΝΗ - PAX - PACEτου Γεωργίου Ασδέρη pag. 15

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΥτης Γιάννας Πατακίδου pag. 16

stam

pato

pres

so“C

arto

graf

icaRo

sato

”,vi

aFr

àN

icolò

daLe

quile

,16A

,LE

CCE

.em

ail:c

arto

graf

icaro

sato

@lib

ero.

it,te

l.08

32-2

4014

1

kkaallèè jjoorrttèè ccee kkaallòò cchhrroonnoo cciinnùùrrrriioo!!

Attes ikosipènte tu Decembrìu puene ‘u Christù, rispu tin Epìfanìaèchi dòdeka emère . Ene o cerò puèrkutte ta sciakùddhia ( kùne kalikàn-zari stin Ellada). Cìna t’àscima, mad-dharà, pu èchune t’ammàddia rodinàce tin glòssa kremmamèni. Ine kècciata sciakùddhia, ìmison ttinò ce ìmisosàntrepos. Kujarà spìrita pu guènnuneti’ nìtta ‘u Christù ap’ucì ’pù stènekrivimmèna, apù kàu stì skotinì ghì,ce kànnune àscima pràmata sto jèno.Tuo pistèane poddhì kristianì atto Sa-lènto ce puru atti’ Rodi sto Dodeka-

nèso, ce ‘s poddhà àddha meri sti’catu Itàlia ce sti’ Grècia. E mali-mma mas kuntèane ti ‘cì

kàu sti ghì ta sciakùddhia stèune po-lemònta olo to cerò na kòtzune tonàrgulo pu kratènni ti’ ghì “o àrgulo tukòsmu”, jatì tèlune na katalìsune tojèno. Però e’ sòzzune kòtzi ìttochrondòn “àrgulo sàkro” pu ene cìnopu kànni dinatò (forte) us christianùce dìi noisìa ce sikurèzza. E rìzze-ttuine plomène sto fundì (vale) sto sòmatis mana ghi. Ta klàri-tu pàne pànu‘tzilà na prakalìsune to’ ciùri stin an-ghèra. O àrgulo kànni us frùttu pu o krea-

tòre ‘doke sto jeno na màsi ti’ stràa ‘isAgàpi, p’òne: kompassiùna, genero-sità, pacènza, kuràggio, rispètto, umi-lità ce àddha poddhà kalà pràmata.Sto tzemeròsi ‘is emèra ‘u Christù ta

sciakùddhia fìnnune to polèmimà-to

ce mènune n’àrti to vrài n’àmbuneecèssu sta spìddia atti ciminèa, o atti’pòrta ‘u spitìu, an ene nittì. Erkutte na cimentètzune ‘us Chri-

stianù. Os kitilùne ta pòdia motti stece plònnune, sìrnune us plaùnu attagràttia, rìttune arèna (ammo) st’am-màddia-to, pelùne to miùli gomàokrasì, kòttune apù kàu te’sèddie ecìpu kaìzutte e jinèke, otzignàzune ‘ogàla ce os piacèi na plèttune tes kùte‘os amparìo. Tzumpèune puru apàsti’plài o’ christianò ce sìrnune tamaddhìa-to. Ce an ecì pù pàne echikanèn òrrio koràsi, to kànnune prà-mata àscima. Ta sciakùddhia e’ sòz-zutte toristì in’ àfana. Ine puru anòitace farìutte na pune to lòo “tria” (3),jatì tria en’ e Aja Triàda (Santa Tri-nità), ja tuo sta limbitària o’ spitìo ejinèke vàddhune mia skulapàsta, cemòtti ena sciakùddhi èrkette n’àmbiecèssu, ti’ torì ce teli na metrìsi testrìpe, però e’ sozzi pài plèon ambròatto lòo diu, ja na mi pì tria. Iu stèifèrmo ettòzzu ecì ntrikèi ce metràena,dìu..ena dìu..ena dìu..ena dìu.. oliti’ nitta. Ce mo protinò kantalìsi tukàddhu, proppì n’àggui o ìjo, fèunece krivìnnutte es ta mèri skotinà, najurìsune ‘mpì depòi, to àddho vrài.E jenèke, es poddhà spìddia, nàt-tune lumèra kàu sti’ ciminèa pàssovrài ce vàddhune tzìla chrondà nasòsi stasì e lumèra pànta nammèni òlinitta. Iu ‘en èrkutte ta sciakùddhia,jatì e’ sòzune kanonìsi ndè’ lùstro

atti’lumèra, ndè’ lustro attin emèra.Kammìa forà vàddhune puru enascarpùna katalimmèno na kàtzi ce navromìsi, ja na min èrtune itta spìritaèssu-to. Olo tùo kànnune passo vràirispu tin epifanìa .Tin emèra tis epìfa-nìa e christianì pu pàne stin agglisìapèrnune ma cinu buttìje èrcere cedepòi, sti’ lutrìa, te’gomònnune mat’àjo nerò pu vloà o patèra. Sto spìti-tto vàddhune to nerò es ena piàtto ceci mesa vàddhune ena stavrò ma enademài (mazzètto) misilikòi demmènoapànu. Pornò ce vrài e jinèka tu stpi-tìu rantìzzi ma to stavrò ce to’ misi-likòi t’àjo nerò es ole tes àgre tuspitìu. Vàddhune puru, kremam-mèno sto’ tìcho, mia kèccia kècciabuttijèddha ma itto nerò, ìu ta scia-kùddhia è’ sòzzune èrti sto spìti cepane mapàle kàu stin ghì na polemì-sune na kòtzune ton “àrgulo sàkro”.

2

Kalikàntzari….Sciakùddhia ch=aspirata χTheonia Diakidis

apù Boston

kulusà atti’ pronì

O grìco. Pòsse guèrre ehi gheno-mèna na sòsi zìsi. M'o stàto, m'in ag-glisìa, ma ta horìa plèo’ cùcchia, m'esguèrre. Poddhès es èsire, ma èhasecìni m'i' scòla, èhase cìni m'us pro-fessùru. Fse stòrie cùndu cìne tisSuntìna ce tis Mundànzia "Ta Deca-trìa Horìa" stène gomàa. Mòtti a petàcia nzignàsane na pàne

sti' scòla vrìcane 'a tìho’ ambrò: j'i’protinì’ forà e' sòzane noistì m’ot'àddhon ghèno.E glòssa-to e' fèla plèo na noistì,

macà ma ta ìsa-to, ma ma cìo pu nòa,cìo ìfsere. Cìo pu ìfsere na meletìsi,na gràfsi, na cài us cùntu, ìfsere fsestòria, fse Teò, ìfsere ticanè. Ce èr-cato na se mattèsi. C'esù e' ton ìsozenoìsi.O grìco òli' mìa' forà eghiùrise

tìhon afsilò, ostàcolo, pahèo và-rimma, mèa lìsàri, eghètti ambarrà:aputtù o còsmo contadìno, o cosmoftehò,o cosmo anàfsero, apucì òlo anàddho’ còsmo, o còsmo pu s'òddie

t'àrmata na pàis ambrò, na canonìsisafsilò, o còsmo ca s'òcanne n'afsìsi,na vanzìni, na màsi,Ehi ghèno pu pai lèonta ca o grìco

hànnete jatì vastà alìa lòja ...O grìco ìhe sòsonta vastàfsi lòja to

diplò, dèca forè plèo poddhì, lòjaplèo pòddhì pìri on italiàno, maormài ìhe ghettònta icòna tis ftehìa,ìcòna os anòito, ìhe ghettònta lisàridemèno sto pòda, ihe ghettònta plè-teco. En ìhe àddho’ na càmi na còfsi in

ambarrà ce na diavì es tutto' mèro. Ce ìu càmane òli. Ce allòra ìsoze dì

i’ babèle n'àmbi eces sta spìddia: ociùri na milìsi grìco m'in ghinèca-ttu,e màna na milìsi 'taliàna m'a pedìa-ti,ta adèrfia màla ma milìsu grìca ce tachèccia italiàna.Ecòfsane in ambarrà ce en vrèsi

tìspo n'us cratèsi i' hera: ecòttane m'odiavemmèno, ecòttane es rìze, ehàn-namo i 'dentità ce en evrèsi tìspo nasìsi an dàttilo. Pu stèane e professùrina mas nìfsune t'ammàddia, ta mialà,na mas cànnane na noìsome to cacò

ca ste ce cànnamo? Ce e polìtici? Enìha na pùne tìpiti? E sòzan càmi tì-piti? En envlèpane tìpoti? E’ torù-sane mìa cultùra copanimmèni,varmèni acàu sta pòja. En ìdane iglòssa apù ncignasàne, apù piàcanezòi e cultùre tu mediterràneu mbe-jammèni stes chinìde? E' tus caco-fàni na torìsune cìttin glòssamilimmèni apò tòssus sèculu, cìttinglòssa pu tàmase studiòsu sacundu oRohlfs, o Cassoni ce tòssus àddhu,pu diavìcane mìa' zoì na studièfsu, nameletìsune ùtto' fenòmeno, allimo-nimmèni ampì es mìa cantunàta?Depòi eddunèttisa. Eddunèttisa òli

mòtti o grìco eghètti a "business".Ce allòra pòsse nòe eghennìsisa! Oleeplènutte o' lemò fse "grecìa salen-tina", fse "area ellenofona", ma fseGlòssa Grìca e' cùete lòo ce e' torìeteascìo. Passommìa pensèi n'armèfsilìu sòrdu es to nòma tu grìcu, ma j'inglòssa ìne alìe, poddhès alìe e' forèpu mèni tìpoti. Ma e glòssa grìca e' ghiurèi sòrdu.

O grìco etèli agàpi.

3

O Grico teli agapih =aspirata χ, ch=k

Giuseppe De Pascalisapù Martàna

4

Pratònta panu sta lisària ‘tti Rokach=aspirata χ

Mian emèra, utto kalocèri, evòèstone m’i’ kiatèrammu ‘mbrò stoNfucaciucci, ce cini tèlise n’i’ paropanu sto kastèddhi. Pratònta sadìasadìa mes ta lisària mbropalèa ennè-kamo panu: mes ta chorta ce mes takàttia fènatto ecì e tichi, ettù miaporta, ecì mbrò e ghistèrne j’o sitàri,ce e furme os kàmbaro ka kampòssuchronus ampì guàlane ‘pu kau stochoma.M’ùrtane sta’nnu e kunti pu o pap-

pomu m’ole motti evò ìmone pedài:mu mìli a‘ttus Turku pu ìrtane sto Te-rentò ce sfàtsane tossu kristianù; ce ìr-tane puru sti’ Roka ce piàkane okastèddhi ce kàmane na fii olo o jenopu èzie ecì.Mu fènato ka tòrone ta stèata ce es

ciofàle kommène os Martiro pu oDon Grazio (difrìsko n’ai) mas èkannena dume passo forà pu pìamo n’o’ vrì-kome sto Terentò.M’urte sta’nnu o kunto, pu m’ole e

malimmu, ti Regina Isabella pu este ecìsto kastèddhi ti Roka; ce ta prakalìm-mata pu o jeno ‘pu Kalimera ele j’i’Maddonna. Ce pratònta èditta is kiatè-rammu to choma mavrimèno a’tti lu-mèra, gomào ‘tse graste klammène; ceta krotèddhia, rokanimmèna a’ttocerò, pu mia forà ìsane tichi ce portema ka sìmmeri stèune kremammènapanu sti’ tàlassa ce fènete ka mènunemanechò na skrufulètsune kau.Ttàsamo panu sti’ Balconata ce,

motti emì kanonùsamo i’ Posìa, icheena turista pu èrkato a’ttin ALTAITALIA ce ma mia’ cartina ìsele namasi pu vrìskete o “Castello di RocaVecchia” ce “la Poesia con le iscrizioniantiche”.St’attìa vasta mia’ cuffia na kusi es

partite, ce o vrai iche na pai es Melpi-gnana na dì o “Concerto finale dellaNotte della Taranta”.Mia kannèddha ‘ncìgnase na m’ombi

sti’ ciofàli, ma èstone lio frastornào:ìcha na valo skupò pu èvaddha ta pòd-dia na mì pèsome kau, ce e kiatèramusa trònula me rota ‘tse otikanè. Ma ekannèddha jùrise idea dopu ida enamea lisàri, tripimèno ce mbropalèo, kasadìa sadìa, apù panu skrufùletse kauce èpese mes ti’ talassa!E idea ìone na pelìso puru evò ena

lisarài, kecci kecci: makà mes ti’ tàlassa,makà na katalìso us tichu palèu tu ka-stèddhi; ma es ena lakko, es ena lakkomea ka ‘e’sìete mai.Pleo ene o lakko?O lakko ene ka sti’ Roka, sto

PARCO ARCHEOLOGICO, echikampòssu chronu ka ‘e’ kànnune pleotipo: e’ polemùne pleo panu sto ka-stèddhi, ndè ste MURA MESSAPI-CHE; itte lie kàmbare ka ìchanetsechòsonta chronus ampì arte gomò-stisa ole chorta ce kàttia. Sti’ Posìa vrìkane gràmmata mbro-

palèa ka chijàde chronus ampì jeno, puèttaze apùs ola ta merèi ce apùs ole testàlasse, ègratse na prakalìsi o teòttu:arte stei otikanè abbandunào ce echimanechò palùmbu ce kropo ce vromìtosso ka ‘e’ sozi manku nfaccettì.E Torre fènete ka meni manechò na

pesi ec’es ti’ tàlassa, ce passo chronoka diaènni èchi ena merèo ti scoglierapu petti kau.Sti Roka, es olu tu cerù, e’ stammèna

panta jeno: Messapi, Greci, Romani,Spagnoli. Poddhà pràmata mbropalèaankòra sòzune tsechosì ‘pu kau stochoma ce ‘pu kau sta chorta.Ce o lisàrai pleo ene?O lisarài ene tuo: o Istituto Carpi-

tella, e Provincia, e Unione dei Co-muni, pu nomèni kànnune i “Nottedella Taranta”, jà itti’ mali manifesta-ziùna sianònnune jeno apus ola tamerèi, ce vrìskune sordu, poddhùsordu. Dòkane sordu sti U.S. LECCEna kami o campionato tse SERIE B.Kalà kàmane: o Lecce pai votònta esoli tin Italia ce panu sti maglietta, m’itarànta, pai pèrnonta olo to Salento.Evò ìsela na rotìso ena prama: cini

pu kànnune i “Notte della Taranta” ensòzune jettì SPONSOR j’o PARCOARCHEOLOGICO ti Roka? En sò-zune, nomèni m’in Università o maaddhe Istituziùne, kami ena “pro-getto” na stiàsune i’ Torre, o na tse-chòsune olo to Kastèddhi, o nancignàsune mapàle na polemìsune stiPosìa, ce na VALUNE US SORDUPU NDIAZUTTE? Pleo diaènni o cerò pleo alìa krotèd-

dhia mènune a’tti Roka Palèa.E Taranta sozi kami na sistì itto lakko

ka addhi ‘e’ fitèutte na sìsune?

Giovanni Fazziapù Martignàna

Mia libbrerìa e’ Martana

Chereomèsta na sas dòkome i’ noaka ànitse e’ Martàna mia libbrerìa pukui Libreria Atahualpa, ena mea kalòji’ kultùra atta chorìa grika.

5

“Su kanno o kòllivo!” fònazze kam-mìa mana appu en ìsozze pleo, kakanè pedì is èkanne na dannettì e tsi-chi. Alii èchune stannù ti erkato sto pio Kòllivo. Es Martana e pleo paleilèune ka ìone kanè tsomì. Mia jìnekam'upe ka kànnane itto kòllivo stemere os pesammeno. Sti palea Greciaiche ena tsomi ka o lèane Kollìro,;ione tsomì ka en iche prozimi: ion'tundo ce plommeno.Kànnane itto tsomì j’ì chari tu teù

Apollo. O rudi ene o milo is zoì ce u tanàtu.

Ione e rudea o argulo ka este sto Pa-raiso: o argulo a’ tto kalò ce a’ ttokakò. O argulo ka se kanni na jani ona pesàni. Kokka tse rudi 'doke o Ade is Pro-

serpina!O Ade en ìsele pleo na stasì mane-

chòttu mes olu us pesammènu, ce enapornò irte mes ti ghi ce ide i Proser-pina ka èpezze mes to chorto, mes tositàri ce mes te paparine. In èbbie cefèonta in epìre ma cino kau stonaddho kosmo, ecì pu pìrtane oli e pe-sammeni.Ma appu e manatti Demetraon èmase, triketti m’on aderfoti Ade,ka in ìsele mapàle ma cini. Ma tisposozi jurìsi a’ tton addho kosmo. E De-metra ekle ce ìbbie votònta n’in vriki,ce j’o pono, en èkanne na jennisì pleokanè chorto, canè fiuro ce kanè pramatse fai. Passo korafi fenato ka eclem’itti techì. E Demetra ìvrike lio reggetto mane-

chò appu efe lio chorto paparina. OZeus ka farìsti na fiki olo to jeno putea na stasì nisticò, ce Is ipe is ader-fittu Demetra ka e kiaterati in iche oAde. An ìtele in ìsoze piai na stasìpanu sti ghi manechò ja etse minupasso chrono. Ti èkame o Ade? èm-bietse i Proserpina sti manati , maproi is doke na fai ena o puru etsekokka rudi, jatì is pu stei kau stonAde, an fai itto rudi en sozi pleo zisipanu sti ghi. E rudea ene o argulo tizoì ce tu tanàtu, a’ tto kalò ce a’ ttokakò.Ce iu e Proserpina sozi stasì mane-

chò etse minu mes tu iu ce e manati j’ìchara kanni na jennisì olo o kalò, n’ag-gui olo to lustro ce o kama, depoiappu ttazzi o cerò ka è nna pai na stasìja etse minu addhu mapale mus pe-sammenu, e arguli chànnune ta fiddhace fènutte sa pesammeni ( kundu kàn-nune e rudea ce o ampeli). Nittun tarudia panu sti rudea ce fènutte akokka rodinà ce e Proserpina en sozikami demenu na pai kau ston Ade, okosmo tu tanàtu.Jà tuo vàddhane a kokka tse rudi

panu sto Kòllivo tse sitàri. E pesam-meni m’us pesammenu ce e ii m’us iu.Ja tuo puru forsi ka passon cipo ichemia rudea mpì sto ticho, ecì pu e pe-sammeni pìane na milìsun m’us iu.

O Carducci iche mia rudea mpì stocipotu, ecì ka o peditu jela ce èpezzeproppi na pesàni tris chonòAppu pesìniske kanèna, doppu mia

addomata, stin aclisìa e dikitu pèrnaneo kòllivo gomao kocca rudi ce karidice o patera, mes ti lutrìa, ta vloa ce tamerazzane ma olu cinu ka ichan kù-sonta i lutrìa u pesammenu.Iu kànnane e Bizantini, iu kànnune e

Ortodossi, iu kànnune e Biscegliembròs ti Bari (ecì o fonàzzune colvo)kànnune iu sti Sicilia, sti Kalabria cesti Basilicata ce puru sto Friuli. Ce emìden kànnome tipo pleo? Emì kàn-nome i KUDDHURA appu tazzi oPaska. E kuddhùra ene o kòllivo, pi-steo, ka a pedacia pane cherumeni n’ifane mes ta koraffia.. E pesammèni,lèune, ka stin emèra tu Novembriu,èrkutte na fane i nitta sto spitimma(o Pascoli ègratse “ La tovaglia” na piitto prama), ce jà regalo fìnnune gliceajà pedacia, kundu kànnune sti Mo-dica, Sicilia, ka a pedacia trone glikàka mmiàzune a stèata os pesammènoce a fonàzzune “ ossi de morti” nadèsune o zisi m’o pesàni. Sti Sicilia fo-nàzzune o kòllivo kuddhura, ma enene liceo, ene tsomì. E palei Greci okòllivo o fonàzzunekollìro.Ti mas di o patèra appu pame na ci-

nonìsome? Tsomì. Kòllivo jatì ene oCristò ka pèsane..Panu sto kosmo passo zoì jelà, klei

ce pesèni, depoi mapale jennìete cejelà rospu mapale en klatzi ce e’ pe-sàni. Kundu passo chrono kanni erudea, o argulo tu zisi ce tu pesàni.

“Su kanno o kòllivo”Paolo Di Mitri

apù Kalimèra ch=aspirata χ

6

I Grecìa Salentìna èchi tes rìze–tison Impèro Bizantìno, ce nèma metin glòssa-tu. Poddè ìsane i relaziùnem’o Bisànzio, atsikkònnonta a’to’ pe-rìodo tu Medioèvo. Sin Grecìaèchome kappòsses kripte ce aklisìe(A’ Stèfano is Sulìtu, As Petro ce A’Sebastiano si' Chora, ce kappòssesadde).

Puru Karpignàna èchi kripte. Iplèo annorimmèni ene cini tis ÀjaChristìna, pu rappresentèi to para-dìgma tis pittùra apànu so litàri, sinItalia apù katu, jatì echi affrèsku puandevènnone proti piri to 959 d. Ch..

I professoressa Marina Falla Castel-franchi lèi ka tes ikòne a’ti kripta tisÀja Christìna is Karpignana ìne iplon òrie apu ’ttù is emà, jatì ìne i plo’palèe ce pùru jatì èchone na’ pro-gràmma ikonogràfiko pu ammiàzipoddì me cìno tis Àja Sofìa si’ Ko-stantinòpoli.

Ittù vrìskome gràmmata grìkapalèa, pu èchi studiàta o annorim-mèno paleògrafo ce epigrafìstaAndrè Jacob a’tin Università apùRieti.

I liturgìa pu celebrèato si’ kripta, at-sikkònnonta a’ to IX sara to XIII sè-kulo, tin istùdietse o vèskovo M.Berger, a’ ti’ Bibliotèka ApostòlikaVaticana.

I Àja Christina, ja tes ikòne pu kra-tènni (poddì annorimmèni ene cini tuChristù Pantokràtor, tu pittùri Teofi-làtto ce cine tu Eustazio), ène na’ pa-radìgma ja òle tes adde a’tin Grecìa.

Ma sòzome pì ka Karpignàna ìsanepoddì mea ce annorimmèno sa palèachrogna, puru jatì icì ivrìskete mia ne-kròpoli so koràfi “As Jorgi”, pù vrì-kane egghe manechà stèata, ma pùrusordu ce krusàfia a’tin èpoka bizan-tina, ka sìmmeri vrìskotte so’ musèo

“S. Castromediano” apù Luppìu. Na sòzone sarvètsi to’sìto, tota,

‘nghìsane na anapotiàsone ti’ strata. Inekròpoli ène to paradìgma ka i stò-ria tu Karpignàna ìche ton apogèoangìro so X sèkulo, satte iche i domi-naziùna bizantina.

Is Karpignana, kundu s’adda paìs-sia a’tin Grecìa, èchome puru addumonumèntu, atse adde èkupe: diomenhir “Grassi” ce “Stavrotomèa”(me ònoma Grìko = Stavrò to mea),pu ine megalìti kundu cini pu vrì-skome i’ Tsuddìnu (menhir “Sta-zione” ce “S. Anna”) ce isMelpignàna (menhir “Minònna”,“Kandelora” ce “Lama”)

Is Karpignàna èchome pùru spìtiaaristokràtika pu ammiàzone poddìme cina apù Martàna, jatì kappòssimàstori ìsane i stessi.

Ma ta palàtia tu Karpignana en am-miàzone manechà me cina apù Mar-tàna. O palàti tos dùko Ghezzi tosòzome torìsi orio sekùndu o palàtitos markèso Granafèi si’ Chora (Ster-natia). Oli ce dio a’tin èpoka tu 1700,ine spìtia atse famìje aristokràtike, cevrìskotte amèsa so’ centro stòriko,me makrèe porte pu èchone apànutin arme a’ti’ famìja.

Ce sia is Karpignàna, sia si’ Xora,vrìskome mia omònima via Giudèka,ònoma pu mas lei ka is tutte strateabitèano, mia’ forà, Abbrèi.

Is Karpignàna, kundu si’ Chora, sò-zome vriki spìtia me tin avlèdda, fe-nèstre a’to’ Chìjepentakòssie,korniciùnu ce mignànu. Na pume tinalìtia tuso paìsi echi pròpria ti’ tsichìgrìka: pratònta amèsa si’ via Aj’ An-drèa, opuramente via Paska, ene tostesso ka isù pratì si’ via Arkùdi o viaTafùri is Sulìtu, o si’ via Foggiàri isMelpignàna, Platèa o Kandelòra si’Chora.

ch=aspirata χ

Javènnonta apù KarpignànaCarmine Greco

apù Sternatìa

Dopu e Turki sto chije tessaresako-sce quattru vinti (1480) piakane o Te-rentò, puru e Roka èpese.Poddhù seculu prima n’arti o Kristò

ione chora tus Messapi (mas to leunea lisaria ce e tichi palei ka in vriko-mena). Dopu, iurise ena topo sikurojus piratu, ce jà tuo o mperaturi KarloV ordinetze i distrutziunati, ka èkameo guvernaturi a to “Choma tu Te-rentò” Ferrante Goffredo sto chijepentakosce saranta tèssara (1544). Jà tuo o jeno a tti Roka pirte sti chora

a tti Roka Nea, ka vriskete lìo pleolarga a tti talassa.E Roka Nea ione janomeni pu se

mia porta n’ambi, alia spitia, diu strae,mia mesi, mia turri-palai, mia kapped-dha.Sto sekulo dekannea (diu sekulin

ampì) akatò pettinta kristianì fikaneRoka Nea jì malaria, ce pirtane e Ver-nula, Melendugnu, sto Vrani, ce stinKalimera.Dopu i sekunda guerra mondiale e

kalimeriti jurisane sti Roka Palea ce ka-mane ta spitia na diaùne o kaloceri stitalassa m’oli ti famijato.Artena, sto choma ti Roka echi ma-

nechò spitia u jenu a tin Kalimera.Puru an Brizio (iu ma lei e storia tu)

ma mia varka, kumpagnetze sto cho-mamma o Kordulo, ena surdao, kavriskato sti Francia, ce dopu on èfike,o rotise mi norizzato pu este. Ma puon isoze pari? Sti Roka, ecì pu ziane edikitu.Pu quai chartìa palea tzèrome ka sti

kappeddha ti Madonna tti Roka, icheena artari u an Brizio, ka fiane sto chijeennakosce endeka (1911).E Kalimeriti, sti Roka ka tosso aga-

pune, kamane tosse konke jà ta peda-cia na sosune kami o bagno dopu etalassa ene atzilì. A nomata a ttus topu,mas to rikordeune: Konka u Paska-riellu, ji donna Pavlina, u Reale, skala uMetzumilione, o kanali u Mita.E Kalimeriti agapune poddhì i ta-

lassa ti Roka ce jà tuo sto kaloceri paneoli ecì.Ce puru o an Brizio, ka kumpàgnetze

o Kordulo, gapà i talassa azzurra, lim-pidi ce orria ti Roka dikimma.

Jatì in’ oli kalimerìti o kalocèri sti Roka Palèa

Enza Guidoapù Kalimèra

ch=aspirata χ

Sta mbropalèa chrògna manechà ejinèke polemùsane st’argalìo ce useakùne sòzune toristì àrtena sta musèipànu st’anghìa ti’palèa Grecìa ce ti’Ròmi. E’cìtto cerò fènane ma èna ar-galìo kremammèno sto’ tìcho mavarèa lisària kàu, pu kratènnane‘u’mìtu tartèu. Ce artèe stèane pùru ejinèke satti fènane. Evò nnòrisa mane-chà t’argalìo ti’màna màli-mu pu ìonesakùndu cìno o’ jinekò’ atti Grecia Sa-lentìna, liu chrònus ampì.

Sàtti evò ìmona kèccia ce ìbbio’ navrìko ti’ màna màli, sto spìti-tti, sti’màlikàmbara ìche t’argalìo pu is ìche dò-konta e màna-ti, kamomèno tze tzìloattì’karidèa. Ecisimà iche in anèmi ceeces’ena kofinàci ta kannulàcia ma tannèmata ts’ ola ta kulùrria. Mòtti emàli-mu epolèma t’argalìo, evò età-maza na torìso pos ecìni pàtize ta po-trikà ce svèrta svèrta pèjanne i’ saìttana fàni to spàrgano tze maddhìn àsproma tosse akùne kulùrae. Ecìni ìonekalì mèscia ce nnòrize poddhì kalà itti’tènni; poddhè jinèke en etzèrane nakàmune pràmata ìus òrria kùndu cìni.Tàppu en èfene, evàsta pànta tin alekài(ròkka) ce t’aràtti sti’ chèra ce ènnesepùru mòtti epràti. Dòppu jètti plèonanziàna, mìan emèra mu kùntetze tiecìni èfene àpoti ìone kiaterèddha 14chronò, ce m’ùpe pùru traùddia pukantàli sàtti polèma t’argalìo.

“Pannì efèno st’ argalìo m’o nnèma atto aràttijatì ècho agàpi sti’ tsenìace ste mèno n’àrti”

To nnèsi ce to fani pai ampì chijàde’sèkulu ce poddhì christianì gràtzane jautti’ tenni. O Omero kuntèi atta lettàmatatzotà ndìmata to’ jinekò ce cìnatze maddhì’ j’ùs àntrepu, atti’ Penè-lope, jinèka ‘u Odissèu ( Ulisse), puèfene tin emèra ce tzèfene tì’nìtta, ka-talònta to pannì, jatì èmene n’àrti ampìo àndra-tti.

E màli-mu èfane puru poddhà attapricìa ti’ màna-mmu : plaùnu rikamàtam’e’ rondinèddhe ce ròda, cupèrte,buttìta ce spàre j’i’ tàvvla. Itta pràmata

m’òdike e màna-mu mòtti etàrassa napào na stasò ‘s ènan addho paìsi, làrgaattìn ìsula dikìmma. “Pàreta kiaterèd-dha-mu” m’ùpe. “jatì tùtta pràmata enjènutte pleo’ sìmmeri ce esù ìse e ma-nachì kiatèra pu evò ècho”.

Fènutte òrria! Soggèste pu j’usàddhu e’ felùne makà, ma evò che-rèome na ta torìso jatì mu èrkuttest’annù e dìu plèo agapimène jinèke,pu mu pesànane liu chrònu ampì. Arteta pràmatà-to evò ta filàsso sàppu ìnechrusàfi; gapò plèo poddhì cìna ka-momèna st’argalìo atti màna màli.Pensèo: ti pràmata polèmise e màli-mu! Pòssu chrònu tèlise na nnèsi tomaddhìn attà pròata, na kàmi tonnèma…Ce cìtto lettò vambài, trua,pu èrkato stiammeno ston argalìo pa s’antì depoi jenomèno a’ttu’ mìtu cet’attèni, na fàni st’argalìo utta pràmata!

E màli-mu ìone mia jinèka leftèd-dha, pu ìbbie pànta ndimèni ma tarùcha ta màvra, sa’ te’màne màle Sa-lentìne tze mìa forà. Imesta stèssojèno, ìmesta!. E traditziùne ti’ Salentìnammiàzune cìne atto’ dikò-mmu tòpo:Rodi ston Egèo. T’ògratze pùru stolìbro-ttu o Dimìtrio Lambikis, giorna-lista attin Ellàda, pu irte pronì forà stinGrecìa Salentìna sto 1931. Ione pod-dhì cherùmeno; dèje manechò jatì etò-rise ta òrria paìsia, ta koràffia ma tatzilà palèa poràddia; e’ jetonìe, (ka ‘umplìketse na dì sìa pu ìsane e ìsule attoDodecanèso), ma pùru j’in filìa tu jènuGrecìa Salentìna. Egratze j’in glòssagrika ce, satti ‘in ìggue n’i’ milìsune, tudammiàzane t’ammàddia. Mas ìpe at-te’màne màle pu effrùntetze m’i’ròkka ce aràtti sti’ chèra, ce ja ta òrriakoràssia, iu to traùdi mas lèi:

Domenicano Tondi

Ta koràssia kaimmèna oli tin emèrambro st’argalìo fènane ja ta pricìa-toce ta pannìa pìnta na kàmune ta fustià-nus-to. Iu lèi àddho lò:“o rikàmimmadii chàri, ‘o nnèsi ène san pràtimma,ma st’argalìo ise dùla. Ce iu e namuràirungulèane mòtti en efruntèane tesagapimmène-tto:

« E agàpi-mu pu pànta fèniEn'effaccète mài sto limbitàri,Pu n'is clastùne e càsce ce t'aftèniCe,atta mèsa mèsa, puru to tilàri ! »

O argalìo ìone ndiastikò es pàssospìti rìspu lìu chrònu ampì, ce e zoì o’jinekò’ ìone stemèni òli èna fènimma.Poddhì kùnti ìne grammèni j’o fàni pukànnane dèje manechà e jinèke mapùru ce Teè. O Ovìdio atti Romiègratze ja èna koràsi pu ìggue Aràchni,pu ìone annorimmèni j’i’tènni-tti . Olipistèane pu e Teà Athìna (Minerva),patrùna atto fàni tin èmase na fàni.

O jèno èrkato pu tòpu làrgu na torìsita òrria pannìa pìnta tis Aràchni, peròecìni t’àditte ma orgòglio, ce èle puìsane plèo’ kalà pì’ cìna tis Athìna.Mòtti to ìkuse e Teà, endìsi san mìaanziàna na mi’nnoristì, ce pìrte nà vrìkitìn Aràchni n’i‘dòki kanèna konsìjo. Isìpe: «na min ìse tòsson orgojòsa ti iusoffendèi ti’ Teà!».

E Aràchni jèlase, jatì en ìche kam-mìa’ nòisi, ce ìpe pleo poddhà lòjastraà. E Athìna efànì (apparire) ce, maèna lòo, tin èkame na jettì tarànta (arà-chni) ce na fàni pànta.E aràchni, àrteène ìsi tarànta pu fènonta, fènonta,chorèi ce pu dakkànni to jèno na cho-rètzi ti’ pizzica tarantella ma cìni. Jàtùo, e màli-mu èfinne èna kècci, kèccitòpo pànu sto pannì, ce en espìcennemài o pannì-tti fanomèno, ja na dòkirispetto stin plèo kalì tessitùra, Athìna,e Teà atto fàni.

7

O argalìo (to nnèsi ce to fànima)ch=aspirata χ

Theonia Diakidisapù Boston

“Ta koràssia pu- - - -- èun me sàfta pa’ kalò sto sfondìli vastùn krìno, vastùn rosa sto lemò èchun màvra ta maddhìa san u kràulu ta terrà ce èchun mìa kanonisìa pu su guènu ta miàla”

8

Grico Derentinò ce Grico Calavrò: O ajo zze zzilo

O ajo zze zzilo

Enam mavro christianuci t'èsteke se ‘nan ga-toji me zzidhu ce còride iche methetu 'nammagnon ajo zze zzilo ce catha vradìa toneparacale ce to ‘leje: "camemu na plusàno oarmèno na mi pethano ti ppina ca 'gò s'astopòssa cerìa ècho!" Me olo tuto, mavromenoito ce pleo mavromeno èmine. Mia vvradia ti'en dò perre o iplo ja tim bina, ejerti an do cre-vatti, ton èpiae an da pòdia ce ton etàvrie metin gefalì sto tichìo: i cefalì escisti c'egguì-kissa sto mali tossa dinèria chrisafì t'ejomostiolo to spiti. Chronda otu, èpiae ce tu'pe: "ce-falì cùfalo, me to calò ‘en ìcunne! esù ta prà-mata ta canni ambròs apìssu!".

apù “La «Glossa» di Bova”, Giovanni Andrea Grupi

O àjo fse fsìlo

Ena’ màvro cristianùddhi pu ìstiche acàu esèna catòi ma fsìddhu ce còriche ìhe ma cìo ‘amèa àjo fse fsìlo ce cài vrài o’ pracàli ce t’òle:“càme-mu na plusiàno o armènu na mi pe-sàno fse pìna ca evò su nàtto pòssa cerìaèho!”. Ma òlo tùo, ftehò ìone ce ftehò èmine.Ena vrài ti e’ ton èperne ìpuno j’i’ pìna,eghièrti atto crovàtti, ton èbbiche atta pòja ceton èrifse m’i’ ciofàli sto tìho: e ciofàli escìstice guìcane apù cèssu tòssu’ sòrdu crusàfi tiegomòsi òlo to spìti. Hrondò ìu, èbbiche cet’ùpe: ciofàli cùfia, m’o calò en ìggue! Esù tapràmata ta cànni anopocàu (ambrosampì).

Met. Giuseppe De Pascalis (Martano)

“Il sacco di Otranto” sto Griko

E letteratura grika plùssiane ats’addhi mia’ fatìa p’òkame o Carmine Greco apù Sternatia, pu metàfrase tin òpera i’Rina Durante “Il sacco di Otranto” . Vrìskete i’ metàfrasi sto sito:http://digilander.libero.it/mirkadgl6/il saccheggio di Otranto/

9

Apù ena kùnto medievàle…Esfàtzane ton àndratti ce to pedài-tti i nèmicistin guèrra.E jinèka kàu attin immagine ti’cerva tzemoloàto’ pono-ti ston ìjo, to’ ciùri ti’charà.

E CERVA CE O IJO….

Skotinè màvre nìtte ce nìtte ma fengàriaCe ta pornà ma drosìa rispu o ìjo nnènniSto dàso e cervi trèchune simà sta cerbiàtta

Mia cerva sìrni manechì pu ene lipimèni Satìa satìa pratì ston àscio pai ce plònniPìnni to pastriko nerò smimèno ma ta dàmmia

O ìjo pu att’atzilà torì, ti’fnàzzi ce lèi…Ti èchi esù cerva-mu pu manachì-su stèi?Ce e’ pài na pìi m’us àddhu, na fài ce na trètzi?

“Ije-mu, arte esù pu me rotà, evò su rispondèo:Poddhà chrògna stàsi senza n’àcho pedàiAppù poddhì cerò, èkama ena cervài!

O vìzzasa, t’anàstisa, t’òkama dio chronòMa o cacciatùri m’o ‘ffrùntetze ce èpike ena vràiCe èsire ce t’òsfatze ce mu t’òfike tzichrò”.

Katàra se sèna àntrepe pu èkame ti’ kaccia!Katàra na s’òrti esèna ce s’òla ta kalà-su!Pu m’èkame dìu forès orfanì atto pedài ce attonàndra….

Theonia Diakidis

Apu ena kùnto medievale ti’ mali-mu…

Motti en echi to filì….

--“Chìjia fiorini* na dòkete, chìjia palèa ‘kosàrria*na pan‘na fèrun o’mèdeko sarànta paddhikària.”T’ampària kaddhikèune, sa’petanà puddhìa Pan’ vrìskonta o’ mèdeko es òla ta chorìa. Imisinìtta ìone ros’ ettàssane sti’ chòra ce vrìkane o’mèdeko pornò ste’ tris òra.--“ Messère, pàre te’medicine-ssu st’adìnato pu mèniprèsta, pu o paddhikàri, t’òrrio, stei ‘ci pu ste pesèni…”Nomèni oli trèchane ma ta lafrà ampària Ce stin avlì o pìrane ola ta paddhikària.--“Messère-mu, tarda èttase’ plèon ìone t’ampòdimmà-ssu?Rungùletze o adìnato apù ti’ kambarà-ttu.--“Pistèi ti evò e’su ekkùtonna, to polemimmà-ssu?Ti’ chèra t’òbbie o mèdeko, kontròlletze ‘o sòma ce ipe tu adìnatu: “ennà pensètzo ankòra… !” --Pedài-mu, tuo p’òchis esù, en ene adinamìa ene e agàpi màli, pu ‘sù èchi sti’ kardìa, Fùnde ìne i rìze-tti! Chìru soggèste pài!Evò, pedài-mu, …e’se sòzo jàni!Echo àddho polèmimma ce nghìzzi na taràsso na pào larga ‘s en’ adìnato na to’ ‘stiàso”.Tàrasse o mèdeko ce o èmase o koràsi ce prakàlise tin mana-tti jatì ìtele n’o ttàsi..--“Màna dòke mu ‘o permèsso-su na pào sti’ funtànana fèro lio tzichrò nerò na to pìome antàma… --“Su dio to permèsso-mu o stannì na gomòsi,presta jùrison ampì, mi pai na tzemeròsi!!”O koràsi ètreche ce mes to dàso mbìkeakkùmbise akàu ‘s enan àrgulo ce mes ta dàmmia ipe:--“Oh! anghèra-mu pu estèi tzilì, katèa mes’ti’ stràace pèmmu ankòra an ezìi, ecìno’pu m’agàpa?…”Fonì ecìni ìkuse attò lemò ‘u arkangèlu:--“An esù, ìche agapìsonta ce pìsta na ton èchisan to’ rìcciolo misilikòi ènghizze na to’ kratèsi ..”--“Umme, en’ alìssia ti evò ìpa àscima, prikà lòjiace arte m’esciopàzune dàmmia ce morolòja.”Edrame, pirte sto spiti-ttu, ton ìvrike sto gratti on ènghise, ce‘o filise ce‘on ekame na jàni! --“Ah! des ettù! ‘u diàvolu pedài, a guàita pu mattènni!! mòtti en echi to filì, na mìni na pesàni!!!!

THEONIA

Fluria=florini=sordi apù Firenze atto 1252Ekossaria=(20) grossi d’argento=sordi apù venezia 1282Fundì=fondo, Pìsta=fiducia.

Ta fiddha ti’ kkardia

10

Feto écama 'na prama pu ítela nacamo apú poddhi' ceró. A' tes 28Flearíu sara tes 11 Teru 2007 écamana' viaggio pu me pire larga apu' ttustin acra tu Egèu, sto Salonicco, citátia' tin Grecia, ojpuru Thessaloniki sa-cundu ti lene i Greci, ipú pirta ja ma-símata tse glossa neogreca. Iuséstiasa tin valigia cè ta chartía mu, tovrái ébica ton aéreo a' ton aeroportoapú Brindisi, cè vrésimo icí sti' miacè trianta ti' nitta, mes' ta nerá cè titsichra tu scimoníu. 'Isone 'nan espe-rienza ória cè mali ja mena, c' annó-risa poddhín gheno, prámata cè topucinúrghiu, c' itelo arte na sas cun-tetso cammían impressiúna pu m'ôcame citto paísi, cè na sas presen-tetso tuttin cità.

I Thessaloniki (Θεσσαλονίκη), metus 800chijáe christianú pu vastà, enei secunda citáti a' tin Grecia, c' eneto centro económico cè culturale ats'oli tin apanu mira tu paisíu, tin Ma-cedonía. I Thessaloniki jennísi stochrono 315 a.C. a' ti chera tu Cassan-dru, o Ría tos Macedono, pu tisédoke to noma tis ghineca-tu: Thes-salonike. To chrono 168 a.C. i Macé-doni chánnune tin guerra me tusRomanu, cè depói, sto 146 a.C., tochoma-to jénete mira a' ton ImperoRomano cè capitale a' tin provinciaromana Macedonia. I Thessalonikivrískete simá stin Via Egnazia (ΟδόςΕγνατία), strata p' ôperne a' ti Romisa' storicó centro tu Imperu, c' ípiestin Costantinópoli oj Nea Romi, icapitale tu Bizantiu, o Impero Ro-mano d'Oriente. To 50 d.C. o Apó-stolo Pavlos anazítise ti' cità, c' áfike

icí ti secunda comunità cristiana tisEuropa. A' tin período tos Romanoéchune minoména poddhá mnimíacunda to Palati tu Vasiléa, to Ippo-drómio, to Mausoléo tu Galeriu oj«Rotonda» pu ísone tempio pagano,poi inglisía christianí, dopu moscheacè símmeri matapale inglisía cèmuséo, o Arco tu Galériu, to Pan-theon cè to Forum, cè sto 322 d.C.ísone o Costantinos o Mea pu chá-rise sti Thessaloniki 'na cinúrghio li-

mani.

Stin época tu Bizántiu pu culúsise, icità ísone i secundi atse simasía doputin capitale tu Imperu, tin Costanti-nópoli. To 1430 i cità, dopu ka iTurki íchane stasónta dio minu akáuta tichi-ti, épese sta cheria tos Otto-mano, ipú émine ros to 1912. O

Kemal Atatürk, o ciuri tis cinúrghiaTurkía cè pronó presidento turco,jennísi 'ci. Motte i citáti siánose m'inGrecia to 1912, icí izúsane 132.000christianí, schorimmeni is 65.000Abbréi, 35.000 Grèci cè 30.000Turki oj Mussulmani. Dopu tinGuerra Greco-Turca, to 1922, ad-dhássane addhi' mia' forá ta prámata,c' agguálane tus Turcu cè tus Ab-bréu, c' írtane poddhí Greci prófughia' ti Mikrá Asía (Asia Minor). Iche

tossi mali attechía ca ti léane «i Pro-tévoussa ton Prosfígon (la Capitaledei Profughi)» cè «Ftochomána (imána tos attochó)». 'Ncora, to 1917olo to centro a' ti cità ikái is ena méaincéndio, cè motte atsanattísane taspítia camena pu ísone ola camo-ména sto stile orientale, o franceseErnest Hebrard p' ôcame to pro-

I Thessaloniki - 'Na topo ames' to itté cè to avri

Carlo Guariniapù Koriàna

ch=aspirata χ

Platéa Aristotélu

11

mìliso grika! www.grikamilume.com

I Thessaloniki - 'Na topo ames' to itté cè to avrigetto, to écame olo is stile occiden-tale. 'Ius i citáti áddhasse ti faccia-ti.

Símmeri, a' tta storicá meréi tis ci-táti meni to paléo Bazar, pu pritaíone i agorá oj o mercáo turko. TaLadádika, pu ine to meréo ipú pu-lúane t' alái, cè ipú símmeri aníune iristoranti cè i discoteke alla moda, c'ipú pane na chorétsune cè na pratí-sune ta pedía to Samba vrái. Atseprita ménune poddhés inglisíe, trismoschée turke, to Hamam (bagnoturco) cè «o Lefkos Pirgos (la TorreBianca)». 'Oria ine ta anu meréicunda o Aghios Pavlos, me ta carat-terística spítia cè stenná, me tes pu-teke cè tes taverneddhe ipú to vráisozi pái na fái ja olíus sordu. Echipuru campossa muséa cunda cino bi-zantino cè to macedonico, c' echi dioUniversitáte me studenti p' ôrcutteats' olo ton cosmo na studiétsune.

Olo to centro me ti Rotonda, tinPlatéa cè ti strata Aristotélu cè me tinparalía (lungomare), ene gomatogheno cè zoí oles i mere cè ta vrádia,cè cammía forá e' dísculo na vriki nacasísi ja na pinni 'na café. I Thessalo-niki ene mia capitale a' tto faí cè.. en

echi vacanza icí, senza na dis tavernecè ristorantu apú c' essu. To fái cè tocrasí, cè túo e' nna to precisétso, i'poddhí calí panta cè is pucané, c' anechis sordu n' accuddhietsi cè «calíparéa (cumpagnía)» icí sozi diaviki'nan ório ceró. I Thessaloniki ene 'natopo ipú fènete i storia macréa a' cittimira tis Europa, mia storia pu enepuru i dikí-ma pistéo. I plo' poddhí

christianí, cheréato poddhí motte tusélona ca ime Grico salentinó, cè catsero puru to grico dikó-ma. Ene alí-sio o proverbio pu pinnéa lene iGreci a' tin Grecia motte milune ats'emá: „Stessa faccia stessa razza“.Però i alísia ene, ka ímesta imí, iGriki, i demáta pu denni tin Italía metin Grecia cè túo, e' na to cratísumesto' nu calá.

O arco tu Galèriu

O Dalai Lama ìrte stin Italia na mi-lisi tse filìa echi lies emere. Figureo-mèsta posse fèste tu kàmane oguvèrno ce e Aglisìa... Posse? Kam-mia. Kammia, jatì farìstisa Prodi ceo Papa, n'i' piai me cinus o guvèrnoatti' Cina.E'rkutte na strolikètsune atse "rela-

tivismo" ce depoi, tappu kantalì ogaddho, tispo 'nnorìzi tinò. Tispo jù-retse udièntsa ce tispo iche n'i' ne-ghètsi. Soggèste ka ja màdemokratsìa ce libbertà en èrkuttepleon ambròs t'àddha pràmata. Op-puru soggèste ka ìmesta tosso kèccika ènna krivistùme sa' pondikùddhiamotti diaènnune i àntrepi.

Tis ide ‘on Dalai Lama?ch=aspirata χ

Francesco Penzaapù Perùgia

ASSOCIAZIONE “GRIKA MILUME!”ASSOCIAZIONE@GRIKAMILUME.COM

12

Poddhì christianì sìmmeri tappunoìutte fiàkki piànnune fàrmaka"omeopàtika". Ma ti ène tusi "omeopatìa"? Motti stùdietsa na jettò messère, e'

m'ùpane tipo ats'utti' terapia "omeo-pàtika" ce pistèo ka tuo en ìo' makàkalò' prama jatì i messeri enna 'nno-rìsune ola ta fàrmaka pu pulìutte, nafidettùne na dòkune kunsìjo cinòp'òrkutte na rotìsune. Iu tèlisa na meletìso quaitì apà 's

tuttin omeopatìa. To pronò prama p'òmasa ene ka en

ene makà cinùrria: jennìsi pleo pi'200 chronus ampì, motti en annorì-zamo manku ti ndiàzatto to jema, echolì, ta mialà. Toa kanonùsane atto 'pètsu 'on àn-

trepo ce sonnèane teorìe na spie-ghètsune pos ìone p'òrkato to kakòce pos ìone ka èjene. Ius ena messere germanò, Samuel

Hahnemann, sònnetse ka ìsoze guàlito kakò m'ena fàrmako pu se kannina noistì fiàkko sekundu kanni tokakò stesso, kulusònta to palèo pren-cìbbio "similia similibus curantur"(to kakò jènete me quaitì pu tumiàzi). Jatùo kui "omeopatia", atto lògriko paleo "homoios", apù cì p'òr-kete puru o lò dikò-mma "miàzo". Na kàmome enan esèmpio, a' telìsi

na jani ena kakò pu ferni ponocèfaloce tèrmasi, enna vriki kanè prama pudopu to katapìnni se ferni puru po-nocèfalo ce tèrmasi. Depoi, na fab-brikètsi to fàrmako, pianni tutto'prama ce to lìnni is poddhì' nerò, jatìi omeòpati pistèune ka pleon enelimmèno to fàrmako, pleon afelà. Mae' kanì: n'o stiastì kalò ènna to kutu-lìsi n'u doi to "Lebenskraft" (Dyna-mis, Forza Vitale), ius ene prònto. Iu kànnane medicìne mia' forà, ce

quai tosso vrìskane puru kanè' fàr-mako kalò, sa' to "vaccìno". Ma enìmasto s'ena paradìso, poddhà pedà-cia pesènane, e zoì en ìone makrèace en ìche jalìssio remèdio ja to ponoce to kakò. Sìmmeri èddhatse kane' prama sto

kosmo: èchome to mikroskòpio, ti'

radiologìa, ti' biologìa molekolàre.Tsèrome ti afelùne òla ta òrgani tusomàtu, tsèrome pose kanni to fai najettì energìa ecèss' emà, ce posekanni tusi energìa na kami na zìsome.Tsèrome apùtten èrkutte poddhèsadinamìe, fermène apù virus, battè-ria, oppuru jennìmene apù kanè'prama, kecci o mea, pu klànnete stosòma-ma o sto mialò-mma. En etsèrome ola. Ma tsèrome pod-

dhà kèccia pràmata pu fànisa jalìssiadavèru, st'àddho mero to mea Le-benskraft jennìsi c'èmine sta mialàtos filòsofo ce tos omeòpato. Depoi màsamo àddhon ena prama.

Na pì ka ena fàrmako afelà e' kanìmakà o lò cinù pu t'òkame ce mankuo fatto ka poddhì kristianì noìuttekàjo dopu to piànnune, jatì tsèrometi dopu dì lio nerò anù kriastianù ceu lei ka ene mia medicìna, è' fàceloka cino noìete kajo sentsa na jani ja-lìssia (cino pu kui "effetto placebo"). Ce ta fàrmaka pu guènnune sìm-

meri fànisa kajo pi' to "placebo".Ekàmane liu stùdiu ja ta fàrmakaomeopàtika na dìtsune an ìne kajo pi'to "placebo", ce tui dìtsane ka eomeopatìa e' kanni tipoti pleo pi' tonerò frìsko. I omeòpati respundèune ka cini pu

kàmane tuttu stùdiu in èchune m'inomeopatìa, ce lèune ti en ene iu kasozi chorìsi posson afelà e terapìa-to. Emèna e' mu fènete tosso kalì e

omeopatìa ce quai tosso torò enamea "business" ampìs-ti. Ma s'ena prama ja mèna i omeòpati

èchune dìgghio. Sìmmeri i messèri e'kanonùne on àntrepo adìnato monò:vrìskune to kakò, dìune ena fàrmakona jani citto kakò, metrùne ce lèuneposse possibilitàes echi o kristianòna jani o na pesàni. Ma en ene cino pu meni o kristia-

nòs adìnato, pu teli puru n'ane kum-mèno atto' messere, ce n'anekratimmèno san àntrepo ce makàsan adinamìa p'ònna jani. Però na kàmome tuo en afelà na ju-

rìsome sti' medicina apù 300 chronusampì, kanì n'armàsome lillìn umanitàm'i' scièntsa modèrna.

Omeopatìa: terapia pu ‘mmiàzi to kakòch=aspirata χ

i konsonànte dopu to ’ ene makrèa

Francesco Penzaapù Perùgia

Maddonna

Tzero, Maddonna, ka se torù’ panta, Olis e kristianì, sa kiatereddha: Òria sa rodo, t’ammàddia lustranta, chioni o frontili, sa milo e garzeddha.

Is pleo krusàfia teli na su vali sto sfòndilo, ce fiuru sta maddhia, ce mia kuruna panu sti ciofali, sa korasi ka pai stin aglisia.

Tzechòriso, Maddònnamu, an evò, sìmmeri ka ‘s esena ste penseo, san vekkiareddha telo na se do: pratì sadia ce mo stavrì vareo,

mu di i chera na sosi kratestì. Kammia forà su ferno ena gliceo o ena pramatzi, osso na cherestì, marao sekundu sto cerò paleo.

C’esù mu lei: “O Teò na se vloisi, pedàimmu, kundu p’èkame ma ‘mena, ce na su doki panta kalò zisi, na mi se nghisi mai ma kammia pena”.

Depoi, Maddonna, guenni stin avvlì ce a pedàcia fonazzi mbro ‘s esena: ‘ccena ‘ccena a metrà m’ena raddì ce o’ merazzi ta skàddia òria frimmena.

Sappu cina ta tro’ celì celì, a kaizzi ola sta gonatasu ambrò: o’ milì – su trammassi lio e fonì ce otikanèn o’ leis atto Kristò.

Salvatore Tommasi

13

Ehi! Nonna Ntogna !

Ehi! Nonna Ntogna , esù echi stannùtoa p' ibbio fèonta kundu èttazze esù:s'èrkamo mbrò ste pùnghessu da doan vrìko kanè prama n'io glikò!

An vrìko ena sìko, ùrma alèakanèna skàdi òrrio ce glicèo. Ce su me fònazze n’arto n’ecirtèaNa su filìso on àiossu palèo.

Mi chèra esù kratenne e Maddònna;ibbie votònta na su dòku n alài,na nàtsi e làmpa,(rikordese, nonna?)ces’ti kappèddha pròi na ttàsi o vrài.

Esù èttazze passo misciamèra:o kaloceri ìone purmistòkàu sto ìjo ka iènato lumèra,mes to tarrègno àspro ce termò.

Esù ìso palèa ce ìbbie stràkka Ce s’èmponna pu evò imo petàiCherùmeni puru ka èste fiàcca: ìche jà mèna o kuturusciài.

Ena kriatùri iche na torìsi :vastà t’ammài pu fènete ‘n astèriAn ìsozze, ìche no rotìsiA teli kanè prama nu to fèri.

Cino e teli sika ce kuccìaè tròi spora o rvìttia ttimèna(an echi àddha, dokettùa jà mèna) ‘cìno gapà ta pramata glicèa .

Panu sto chòrto pai trèchonta pànta.Ce pezzi ma pedàcia kundu ‘cino:panu sti mìtti tse ìdrota mia rànta,mo muso rotinò sa’ malandrìno.

An esù sozzi s’ìpuno nu pài, kame na su dòki ena filì!Pèstu ka me nàstise puddhàiCa e nònnattu ‘e tti sozzi faristì.

A cino ‘e se norìsi, pèstu ka evòse gàpisa pu dopp’ ìmone pedài;ce arte ka mas diàke ìso ceròtse ‘mera se agapò, ce passon vrài

Manechò esù, vale stannù , na mi milìsi kundu mili esù!Ka ‘en e’ plèo kundu mia forà:a tu milisi grìka, è se noà.

Paolo Di mitri.Calimera, 23/05/2001

Rifìsko n’ai

Ndàli e orkestra, ce ìmon’ olo chari; on ìjo pèia vampe tse lumèra ; o choma tselorò io’ sa’ lisàri: ìone o a Vrizio ettù sti Kalimèra.

Sto spiti e mana màretse t'arnàice pasta tsìta, ce tosso kalò fài. O saracìniko sti jistèrna atto pornò narèonta rifriskèato ‘es to nerò.

Deka piàttu ìchan vàlonta sti tavla, ma 'nnea sedie:possi ìmasto ‘mi. Jelònta evò ipa is nonna Pavla: “Is mèni, màlimmu: 'su tseri na mu pi?".

“Mètra kalà: es mas mankèi tinò?Simmeri o tìossu e na fai ma ma!"" Ma cino pèsane! S'offie a'to mialò?"" Dèje, petìmmu,kanoscio mes'ti straa!".

Enitse i porta:kanònisa na do.Ce mes to'lustro a'to ìjo i' misciamèra,me'ste vampe u a' Vrizìu,mes'ti lumèraena àntrepo m'erkato n'ambrò:olo stratsào...ka ìone ena techò.

Stiàsane o kàjon'topo j’ìtto tseno; ce u dòkane orrìa pràmata na fai. Is ipa:” Nonna, ce o tìommu, pu ste' meno?”“ Fìliso tuo..., ka dopu fai e'na pai!”.

Fìlisa o tsèno ce cino fìlise mena; c‘en ìtsera makà t’ìcha nu pò! Skosi iso techò,appu famèna;ènose o asciàtittu ce èbbie lio nerò.

Mas doke ì' chèra, depòi, èffie jelònta! Ma vasta ena dàmmi ces’t’ammài. Klèan e jinèke a'ti porta kanonònta. E màlimmu ipe:” Petìmmu, kalò n'ài!

Ndalùsan e kampàne stin Kalimèra. Ce mes ste stràe... vàmpe tse lumèra.

Paolo Di Mitri, 26 giugno 2007

Ta fiddha ti’ kkardia

foto Paolo Di Mitri

vìsisò-mma avoràzonta topo ja pubblicità sti Spitta!Contribuisci al progetto del giornale in griko acquistando

spazio pubblicitario su “i Spitta” per la tua azienda!info: spitta@grikamilume.com

Sto Xorìo tu ìju14

Sulitu. Xorìo pu oli ennorìzume jonòriottu campanàri; afsè tuo alìi efsè-rune o cunto. O jèno apò Sulitu elèi ti Messer Ta-furi, ena mea magàri, es mìanàscimi nìfta, efònase stiàre ce de-mògna, ce us ècame na ghìrunemìa turre, i pplèo òria ce afsilì, ipplèo ccàddhio pu edòsi es pa cerò. Ma ipe puru cinò ena pprama pod-

dhì mportànto. Ipe ca ìxane n’o ssì-rune apànu proi na cantalìsi o càd-dho, sandè è sòzane plèo jiurìsiampì ston anfièrno ce ejènatto lisà-ria jà panta. Sto fsemeròsi, o campanàri ìone je-nomèno, ma tèssara demonàciaestèane es ta tèssara meri atto cam-panàri ce en essianònnatto na pàneapòde. Ecantàlise o càddho ce a tèssaramàra demonàcia eghiurìsane lisàriace è ssòsane plèo sistì apù ‘cipànu. Estène ancora ecipànu na filàssuneatto afsilò na pai ti canè calà, stoxorìo tu ìju, os mago ce os magàro.

x =aspirata χ

Anna Zollinoapù Sulìto

Periódiko griko derentinó attinAssociazione “Grika Milume!”Υδρεντινό Ελληνικό lεριόδικο τουσυλλόγου “Grika Milume!”.

Direttore responsabile: Nunzio Pacella

Redaziuna:Georgios S. Asderis, Giuseppe DePascalis, Theonia Diakidis, Paolo DiMitri, Giovanni Fazzi, CarmineGreco, Carlo Guarini, Georgia Papa-dopoulou, Iannis Papageorgiadis,Yianna Patakidou, Francesco Penza,Luigi Tommasi.

Ndegrazièome:Enza Guido, Alberto Giammaruco,Salvatore Tommasi, Anna Zollino.

Gratzetèmma ‘ttù:Redazione “i Spitta”Via Principe Umberto, 2273025 Martano (LE)Fax: (+39) 178 2735076spitta@grikamilume.com

PPuunnttoo ee vviirrggoollaaCARTOLIBRERIA CANCELLERIA

ARTICOLI DA REGALOVia E. Perrone, 1 - 73010 – Sternatia (Le)

Tel. e Fax 0836 / 666040

GlossarioSianònnome ‘ttù kau loja area ce neo-logìsmu pu vrìskutte ‘s tutto nnùmero.adinamìa, s.f., malattiaanazitò, v.tr. visitare, invitareatsanatízo (atsanatísane), v.tr.,ricostruirecità, citáti, s.m, cittàlimáni , s.n., portometàfrasi, s.f., traduzionemnimío (plur. Mnimía), s.n,monumentomonò(s),-ì,-ò(n) agg., interosimasía, s.f., importanza

www.grikamilume.com/spitta Email:spitta@grikamilume.com

Το lόρισµα της GIECΟι ειδικοί της ∆ιακυβερνητικής

Επιτροπής του ΟΗΕ για το Κλίµα(IPCC/GIEC), που έλαβε το βραβείοΝόµπελ Ειρήνης 2007, συνεδρίασαν στηνΒαλένθια από τις 12 έως τις 17 Νοεµβρίου2007.

Στο τέλος της διάσκεψης, η Επιτροπή,παρουσίασε την έκθεσή της πουαπευθύνεται στους ηγέτες του πλανήτη .

Η προειδοποίηση είναι καθαρή: Οισυνέπειες από τις κλιµατικές αλλαγέςµπορεί να είναι «µη αναστρέψιµες».

Η αύξηση της θερµοκρασίας στονπλανήτη, που προβλέπει η επιτροπή, θαείναι από 1,1 έως 6,4 βαθµούς Κελσίουµέχρι το 2100 σε σχέση µε το 1990.

Το αποτέλεσµα θα είναι η ανύψωση τηςστάθµης των ωκεανών από 18 έως 59εκατοστά. Τα κύµατα καύσωνα και οιισχυρές βροχοπτώσεις που θαεπακολουθούν θα πλήττουν συχνότερα τονπλανήτη, και οι τροπικοί κυκλώνες καιτυφώνες θα έχουν µεγαλύτερη ένταση.

Ο γενικός γραµµατέας του ΟΗΕ ΜπανΚι Μουν προειδοποίησε λέγοντας ότι

«∆εν µπορούµε να αποχωρήσουµε απότη ∆ιάσκεψη των Ηνωµένων Εθνών για τηνΚλιµατική Αλλαγή, στο Μπαλί, τον∆εκέµβριο, χωρίς "µια πραγµατικήπρόοδο για µια παγκόσµια συµφωνίαµεταξύ όλων των χωρών"».

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τοΠεριβάλλον, Σταύρος ∆ήµας δήλωσε ότι,«η διεθνής κοινότητα οφείλει να απαντήσεισ'αυτή την επιστηµονική έκκληση και νααποδεχτεί την έναρξη διαπραγµατεύσεωνγια µια νέα φιλόδοξη και ολοκληρωτικήσυµφωνία για το κλίµα».

Ένα χρόνο µετά την έκθεση Στερν ηκατάσταση παραµένει η ίδια. Ηδιαπίστωση είναι η ίδια. Οι παρατηρήσειςείναι οι ίδιες. Τι θα κάνει η ∆ιεθνήςΚοινότητα;

Η έκθεση Στερν

Ο Nicholas Stern (πρώην επικεφαλής

οικονοµολόγος της ΠαγκόσµιαςΤράπεζας), στην έκθεση που παρουσίασεστα τέλη Οκτωβρίου του 2006 στηνΒρεταννική Κυβέρνηση, έλεγε τα εξής :«Αν η διεθνής κοινότητα δεν λάβειδραστικά µέτρα για την καταπολέµηση τουφαινοµένου του θερµοκηπίου, οιεπιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στηνοικονοµία θα είναι συγκρίσιµες µε εκείνεςτων παγκοσµίων πολέµων».

Η απώλεια από την άνοδο τηςθερµοκρασίας θα κοστίζει τον χρόνο από5% µέχρι και 20% του παγκόσµιου ΑΕΠ(Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν).

Για να τα πούµε πιο καθαρά: αν δενκάνουµε τίποτα, η κλιµατική αλλαγή θαµας στοιχίσει πεντέµισι χιλιάδες (5.500)δισεκατοµµύρια ευρώ (πεντέµισι (5,5)τρισεκατοµµύρια ευρώ) .

Οι φτωχότερες χώρες του πλανήτη θαυποστούν τα βαρύτερα πλήγµατα.∆ιακόσια εκατοµµύρια άνθρωποι θακαταλήξουν πρόσφυγες• πράγµα που θαπροκαλέσει κοινωνική, πολιτική καιοικονοµική αστάθεια στον κόσµο.

Η απώλεια αυτή, συνεχίζει η έκθεση,«αποτελεί τη µεγαλύτερη αποτυχία τηςελεύθερης λειτουργίας των αγορών πουείχαµε ποτέ στον κόσµο».

Ενώ, υπολογίζει η έκθεση, αν η διεθνήςκοινότητα αντιδράσει άµεσα, το κόστος γιανα αποτρέψουµε τις χειρότερες συνέπειεςτης κλιµατικής αλλαγής, θα ανέλθει µόνοστο 1% του παγκόσµιου ΑΕΠ.

Η έκθεση υποδεικνύει τις τρειςκατευθύνσεις που πρέπει να πάρουν οιαναγκαίες πολιτικές για την αντιµετώπισητου προβλήµατος :

α) προς την κατάλληλη φορολόγηση τουάνθρακα (πετρελαίου, αερίου κτλ), τηνεφαρµογή συστηµάτων εµπορίουεκποµπών και / ή ρύθµισης, µε στόχο τηνδηµιουργία µιας παγκόσµιας τιµήςεκποµπών ανά τόνο ισοδύναµου άνθρακα(ΤΙΑ), ώστε όλοι στον κόσµο να έρχονταιαντιµέτωποι µε το πλήρες και πραγµατικόκοινωνικό κόστος των ενεργειών τους.

Η βλάβη που προκαλούµε µε κάθε τόνοδιοξειδίου του άνθρακα που εκπέµπουµε

η ΣlίνθαΥδρεντινό Ελληνικό lεριοδικό

Γιά διαφηµίσεις σεαυτή την εφηµερίδα

επικοινωνήσετε µαζί µαςµέσω email στο:

spitta@grikamilume.com

∆ΕΚΕΜΠΡΙΟΣ 2007 ∆ιευθυντής Nunzio Pacella Τεύχος 2

εφηµερίδα του συλλόγου

Grika Milume!www.grikamilume.com

Γιάννης Παπαγεωργιάδης

…Έγχος µέν κατέπηξεν επί τή χθονί... (Ιλιας Ζ, 213) … e l’ asta in terra conficcando...(Iliade VI, 213)

Όλοι γνωρίζουµε τήν λέξη PAXστα Λατινικά καί PACE στά Ιταλικά,µόνο που σέ κανένα ετυµολογικό λε-ξικό δέν αναφέρουν τήν προέλευση.

Όπως βλέπουµε παραπάνω στήνΙλιάδα ό ήρωας «έµπηξε, στερέωσετό δόρυ στήν γή». Η κίνηση αυτήσηµαίνει άρνηση µονοµαχίας, παύσηεχθροπραξιών. Εκφράζεται µέ τίςφράσεις «πήξε τήν αιχµήν», «πάξαςδόρυ». Από αυτό προέρχεται καί τόεπίρρηµα ΠΑΞ= τέλος, αρκεί.Απόαυτό προέρχεται καί η λατινική PAX– ιταλ. PACE, γαλλ.Paix , ισπαν.PAZ , αγγλ. PEACE και από αυτάπάρα πολλά σύνθετα όπως pacifier,pacif, µε τήν έννοια του ειρηνοποιώ( Πάξ + φύω = pax+fio ), γερµ.=συµφωνώ, γαλλ. Payer = πληρώνω,αγγλ.pay , ιταλ. Pagare.

Η έννοια του πληρώνω , εξοφλώ,προήλθε από τό ότι επιτυγχάνω τήνΕΙΡΗΝΗ πληρώνοντας ή επιστρέ-φοντας χρήµατα που χρωστώ.

Η κλιµατική αλλαγή ΕΙΡΗΝΗ - PAX - PACEΓεώργιος Σ. Ασδέρης

η Σlίνθα16

Το διάστηµα 24-30 Μαΐου 2007,βρέθηκα για ολιγοήµερες διακοπέςστην Κύπρο. Γνώριζα ότι θα πετύχωτην αργία του Αγίου Πνεύµατος στις28 Μαΐου.Αυτό που δεν γνώριζα όµως, ήταν ότιη συγκεκριµένη γιορτή ονοµάζεταικαι «Γιορτή του Κατακλυσµού» καιείναι µια από τις πιο όµορφες λαϊκέςγιορτές της Κύπρου.

Θα σας µεταφέρω εδώ ορισµέναστοιχεία γι’ αυτή την ξεχωριστήγιορτή που αξίζει να βρεθεί κανείς καινα την ζήσει από κοντά.Το κέντρο των εκδηλώσεων ήταν ηΛάρνακα, όπου από τις 25 ως 30Μαΐου πραγµατοποιήθηκαν διάφορεςπολιτιστικές και αθλητικέςδραστηριότητες.Μερικές από αυτές ήταν:παρουσιάσεις παραδοσιακώνΕλληνικών και Κυπριακών χορών,παραδοσιακοί διαγωνισµοίΚυπριακών ποιηµάτων, ερωτικώντραγουδιών και Τσιαττισµάτων (είδοςαυτοσχέδιας ποίησης στην Κυπριακήδιάλεκτο, παρόµοιο µε τις Κρητικέςµαντινάδες), θαλασσινέςδραστηριότητες, ρίψειςαλεξιπτωτιστών κ.ά. Αντίστοιχεςεκδηλώσεις έγιναν και σε άλλεςπαραθαλάσσιες πόλεις όπως στηνΛεµεσό και την Πάφο.

Τι είναι όµως η «Γιορτή τουΚατακλυσµού» και από πού πήρε τοόνοµά της;Όπως αναφέρει ο χρονογράφοςΧριστάκης Σαββίδης:«Η Γιορτή του Κατακλυσµού αντλείτις ρίζες της από την «Γένεση» τηςΠαλαιάς ∆ιαθήκης, από την ΕλληνικήΜυθολογία και την Κυπριακήλαογραφία που είναι συνδεδεµένη µετην θεά Αφροδίτη, την αναδυόµενηθεά του Έρωτα από τα δαντελένιαακρογιάλια της Πάφου».

Η ΓΙΟΡΤΗΤΟΥ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΥ

ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Γιάννα Πατακίδου

Η κλιµατική αλλαγήισοδυναµεί (ισοδυναµούσε τον Οκτώβριο2006) µε 85 δολάρια τουλάχιστον. Αλλάτο κόστος αυτό το αγνοούν, σήµερα στιςαποφάσεις τους, τόσο οι επενδυτές όσο καιοι καταναλωτές, αφού δενσυµπεριλαµβάνεται στην τιµή πουπληρώνουν για κάθε εµπόρευµα.

Για παράδειγµα, τα κρεµµύδια πουέρχονται στην Ευρώπη από την Χιλή, ταµήλα από την Αυστραλία, οι γαρίδες πουπάνε από το Βέλγιο στο Μαρόκο το πρωίγια να επιστρέψουν καθαρισµένες τοβράδυ, οι φράουλες της Ισπανίας, κτλ.κοστίζουν λιγότερο από τις τοπικέςαντίστοιχες λύσεις διότι στην τελική τουςτιµή δεν συµπεριλαµβάνονται ούτε οιπεριβαλλοντικές ούτε οι κοινωνικέςεπιπτώσεις που απορρέουν από τιςµεταφορές.

β) προς µία πολιτική για την ανάπτυξητεχνολογιών χαµηλών καύσεων άνθρακα.Σε παγκόσµια κλίµακα, η χρηµατοδότησητης έρευνας για την ενέργεια θα πρέπειτουλάχιστον να διπλασιασθεί και για τηνανάπτυξη τεχνολογιών χαµηλών καύσεωννα πενταπλασιασθεί.

γ) προς την άρση των εµποδίων στηνεξοικονόµηση της ενέργειας. Πρέπειδηλαδή να ενηµερωθούν, να εκπαιδευθούνκαι να πεισθούν οι πολίτες για το πώςµπορούν να αντιµετωπίσουν την αλλαγήτου κλίµατος.

Τα γεγονότα

Όλοι ακούσαµε για το φιλµ του Αλ Γκορ(Νόµπελ Ειρήνης µαζύ µε την GIEC)«Μια Ενοχλητική Αλήθεια», για ταπρωτόκολλα του Κιότο, για την θέση τωνΗΠΑ στο ζήτηµα.

Όλοι ακούµε πάλι τις επιτιµήσεις εκείνωνπου δεν συµµερίζονται τις ανησυχίες των“οικολόγων”. Τα επιχειρήµατά τους όµωςπεριορίζονται στην άρνηση τωνεπιπτώσεων της ατµοσφαιρικήςαναθέρµανσης και της κλιµατικής αλλαγής.Μέχρι στιγµής δεν παρουσίασαν ούτε έναεπιστηµονικό επιχείρηµα που να διαψεύδειτις επιπτώσεις του φαινοµένου τουθερµοκηπίου.

Πάντως οι πυρκαγιές του εφετινούκαλοκαιριού (2007) στην νότια Ευρώπηαπό την µια πλευρά και οι ταυτόχρονεςπληµµύρες στην Αγγλία και στην Ινδία απότην άλλη είναι νέες αποδείξεις τηςκλιµατικής απορρύθµισης.

Ας µην πάµε µακριά. Τα επακόλουθα τηςξηρασίας στην Ελλάδα, όπου δεν έβρεξεαπό τον Απρίλιο µέχρι τον Νοέµβριο,είναι καταστρεπτικά. Φυσικά δεν ήταν

αµέσως ορατά. Οι υπεύθυνοι της ΕΥ∆ΑΠ(Εταιρεία Ύδρευσης και ΑποχέτευσηςΠρωτεύουσας) καθησύχασαν τουςΑθηναίους διακηρύσσοντας θριαµβευτικάότι « Έχουµε νερό για δύο χρόνια » καιόλοι ησύχασαν.

Τέλη Αυγούστου όµως ήλθαν οι νέεςπυρκαγιές στην Εύβοια και τηνΠελοπόννησο και πολλοί ανησύχησαν.

Φαίνεται να είναι πράξεις οργανωµένωνεµπρηστών. Σύµφωνοι. Ίσως είναιεµπρησµοί. Η κλιµατική αλλαγή όµως πουεπέφερε την έλλειψη βροχοπτώσεων έπαιξετεράστιο ρόλο στην καταστροφικήενέργεια των πυρκαγιών. Με την ξηρασίαοι φωτιές εξαπλώθηκαν ραγδαία και ηορµή τους πολλαπλασιάστηκε.

Είναι εύκολο να λέµε ότι υπήρξανεγκληµατικοί εµπρησµοί, ότι υπήρξεολιγωρία του κράτους, ότι υπήρξεανοργανωσιά, ότι ..., ότι ... , ότι ... . Αλλάκάθε καλοκαίρι στην Ελλάδα τα ίδιασυµβαίνουν. Μόνο που εφέτος είχαµεεξήντα τρεις νεκρούς.

Στις 17 Νοεµβρίου πολλές περιοχές απότην Κοµοτηνή µέχρι την Πελοπόννησοπληµµύρισαν ύστερα από ... µισή ώραβροχόπτωσης. Καταστροφικοί χείµαρροιπαρέσυραν τα πάντα απ'όπου πέρασαν. Οιζηµιές είναι µεγάλες.

Εlίλογος

Η κλιµατική αλλαγή απορρέει από τηνµόλυνση της ατµόσφαιρας που προκαλείτο φαινόµενο του θερµοκηπίου.

Μολονότι ταύτα, η ∆ιεθνής Κοινότηταδεν λαµβάνει δρακόντια µέσα για τηναντιµετώπιση του προβλήµατος. Φαίνεταιότι ο ολικός χαµός της Νέας Ορλεάνηςδεν ήταν αρκετός για νασυνειδητοποιήσουµε το φαινόµενο. Ίσωςµας χρειαστεί µια καταστροφή ακόµηµεγαλύτερη από εκείνη της Λουϊζιάνας.

Ας το σκεφτούµε όµως. Γη έχουµε µόνοµία !