SCAFFALI ONLINEhttp://badigit.comune.bologna.it/books

Waldseemüller, MartinCosmographiae introductio, cum quibusdam geometriae ac astronomiae principiis… (Vrbs Deodate : [Vautrin & Nicolas Lud], finitum vij. kalendas Maij [25 IV] 1507)Collocazione: 16. K. V. 39http://sol.unibo.it/SebinaOpac/Opac?action=search&thNomeDocumento=UBO2889140T

Questo libro è parte delle collezioni della Biblioteca dell'Archiginnasio.

L'ebook è distribuito con licenza Creative Commons solo per scopopersonale, privato e non commerciale, condividi allo stesso modo

4.0:http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/legalcode)

Per qualsiasi altro scopo, o per ottenere immagini a risoluzione superiorecontattare: archiginnasio@comune.bologna.it

I r I I

(

1

COSMOGRAPHIAE lNTROOVCTI I CVM Q VIBVSDAM

GEOMETRlAE AC

ASTRO NO MrAE PRINCIPIIS

AD EAM REM NECESSARIIS

Infuper quatuor Amenci Vel fpuc~ nauigationes. .

a...,~. ~ ~ ~71-~ Vniucrratis Cbofmographi~ dercriptio

tam in folido epplano/eis etiam . inferti .. qu~ P,holom~o

(.~~ r r ignota a nupcris 1 '. "J reperta \ frJ~ i Cunto

_ / DISTICHON

Cum deus altra regatl & terra! climata Crerar Nec tellus nec eis fydera maius habene.

\

DIVO MAXIMILIANO CAESARI SEM~ PERAVGVSTO/GYNNASIVM vas . AGENSE NON RVDIBVS INDO

lo

CTISVE ARTIVM HVMANI.I TATISCOMMENTATORI

BVS NVNC EXVL~ T ANS: GLORIAM

CVN FOELICI DESIDERAT PRINCIPA

Tv.

SI MvtTAS ADIISSE REGIONES/ET populorU vltimo ' vidiffe/no rolum voluptariuml fed etiam in vita conduCIbile eft( quod in Platonel Apollonio Thyana-o atcp aJ~s mulris philofophi 9 indagandarii: rrrU caufa rcmontlffimas oras peri

Boetius u nt,danlm euadit) Quis o ~ r inuiétiffimc . regiollum atq; vrbium ficus , & externorum hornu

num. Q llOS videt condens radios fub vndas

Pha:bus:extremo veniens ab ortu:

Q uos premunt feptem gelidi T riones: 4

Quos Nothus ficco violentus ~ftu Torret ardeutes recoquens.harenas .. :

Q uis inqlla ruoru omniu r~tus ac ~~r.es I ~': ~~ris . cognofcere:iucundum ac vule effe mhclas lblt • ..,a~ Ile( vt fapientum fert opinio ) Gcu.t longiffi~e per~ ~grinari laudabile efr/ita de q~OU1S mortabum CUI

pr~imenfus ipr~ terrarum orbls ve! ~~ fola chart~~ rum traditione long~ latecp fpeétablbs atq; cogm~ tus ea: non abfurde repeti poteA: quod ab ipfo poe H -

. r. CI d N .. dome, tarum principe Ho mero mUla. yo e anClO U

ce vcrbis iftis rogabatur. rns

Dic tnihi Plufa virum capt~ pofi: tempora Troie

Qui mores hoim multo rum vidit et vrbes ..

Hinc effcétUtn dl:ivt nobisequiJibra~am offici~ nam apud Lotharinoie Vorap'um in oppido cui vo

b b . h cabulu ca: Sanéèo Deodato/lluper erexlInus)Pt o lom~ilibros pofi: exeplar Grçcurecognorcenb_us: necnon quatuor Amcrici V erpuc~ naui..8atio~u lu ftrationcs adrjcicntibus:totius orbis typu tam in fo lido cp plano e ve!ut pr~uiam quandam yfag~gel1) pro communi ftudiorormn vtili.:ate parauer1~us,: Q ue tu~.racl'atimm~ maiea:atil CLI tcrrar~m dns ex ~ iftas dicare A:atuimus. Rati nofipros VOti COl11pO~ tes & ab cmulorum tnachinamentis tuo ( tam­Achillis ) clipeo tutiffimos forel fi tuç Maidraris acutiffuno in cis rebus iudiciol Clliquantula [alt tn

Aij

ANTILOQ VIVM ~x parte nos fatiffeciIfe intellexfutus. VaIe c~far in c1ytiffime. Ex fuperius memorato fandi Deodati ()ppido. Anno pofi: natum Saluatore fupra fefquil millcumum feprimo.

'IRACTANDORVM ORDO

Cum Cofmographi~noticia finepr{uia quada aftronomire co gnitione I & ipfa ettam .afironomia fine Geometri{ principijs plpte haberl nequeat:di cemus primo in hac fuccinda introdudioe paucul la de Geometri~ lnchoame!ltis ad fph~rcc materia lis intelligentiam feroientibus.

z. Deiude quid fphera/axis/poli .&c. 3 De c~Ii circulis. $l Q uaudarrt ipuus fph~ fecundum gradui'i ratiol

nes Theoricam ponemus. ~ De quinq; Zonis cpdbbus earundeèp & graduii

ca:li ad terram applicatione. 6 De Paraldlis. 7 Dec1imatibus orbis. s De ventis cum eorU & aliarii rerii figura vniuerfali 9 Nono capite qu~dam de diuifione terr~/de umbus

maris/dein[u]is/& Ioeorli abinuice difblria dicent Addctur ctiam quadrans Cofmoorapho vtiJis.

Vltimo 10eo qtuor Ameria VefPucij fllbiugc: Al fedioes.Et Couno.tdJolida 'Ppiana defmbcmus.

• •

. DE PRINCIPIISGEOMETRIAEAd o"

SPHERAE NOnCIAM NE~ CESSARIIS

CAPVT PRIMVM 0J

VIA IN SEQ VENTIEVS circuli I circumferenti{/ centri! diat metril et id genus aliorum creb~a mentio fiet: ideo primum nobls fìngillatim de talibus breuiffime

tr venit. . Efr ioiturCirculus / figura plana vna quidenì

drcumd:da linea contenta:in cuius medio punf étus efrl a quo omnes reél:~ line~ ad circiidantem lineam edud~ adinuicem [unt {quales. . Figura plana/efr cwus mediii no rubrultat/ne<}l ab extremis egreditur. . _. _

Circiiferentia/efr linea circulu contmens ad qua omnes red~ line~ a centro circuIi eied~ inter [e [iit requales/qu~ & ambitus/& circuit~s/cu~a~~a<JC acdrcuIus alatinis/or~ce autem penphenadiotur.:

b - .l'1. Centru circuli/efi pundus ille a quo omes re,-,;~ ad linea circuiti co ntinente edudcc adinuicem funt {quales. "

Dunidius circulus/efl: figura plana diametro or culi & medietate circufcrentix contenta.

Diamater circuli/ ea qu~cuti1linea reda per cetl ~ -y A iij

SPHERAE MATE. 6 ~a~etlveI a z~e quod e~ vita:quia on1nili inferi

. . oru vl.~a fec~n.d~'p.lan~ta~ motus Cub ipCa effe di~ ' Vargili. gnoCclt.Latll11.eu ~gl?lfer~ vocat/cp.xij. Ggnain fe

~erat.Atq1 obhquu orculu.Hinc & Maro inht Ob liquus qua fe ignorum verteret ordo. . In media zodi~ci latitudine circularis linea ipfillu lh ~u~ ~~ua p~r~:el1s ~t vl.tr~ citro<)1 Cex latitu.gra .. ~Im~ns lnte11tglt:q~a ~:1tptldi voditl co quod nu q; Colis aut lun~ deliqulU & eclipfìs continoat/ llifì eoru?t vterq; fub ca linea in eodem vd oppofitis gr~dibus decurrat.In eodem fì Colare futuru fit deli qwum.In oppofitis vero Ci ipCius luncr.Et fo1 Cem~ per fub e~ linea medius incedit/ neq; vItro deuiat.­I:una aute & ca::ter' planetarum nunc [ub cal nune citra vd vltr~ expaciati vagalltur. D~o ~u~t 111 fphera coluri! qui follucia & fqui~

nodia di~l~guunt.rta a Colon gr~ce quod mem~ brum {jg~ficat/& vJris bobus( quol) maonitudine

C~[ar. Elephantu C~rar comentarioru lib.iirj.inbHercinia [ùua effe ai.t ~ di~i/qln {ieut eauda bouis membrul creda [emlclrculu & non compietti fadtiita nobis c~lurus .femper imperfedus apparet. Vna eln me~

_ ruetas vldetur/cnm aliafit occultata. 3 C?turus [oHhcioru qui & dechnationu dicitur

e~ Clrc .. dth m~o~ per p:incipia catlcri & capricor~ nl l 1~ polo:; ecllptle~ paru: & polos mundi tranGens

~ Acqui loétiorum colurus itidcm dreulus lnaior

RVDIM T effper principia ariE:t1s ac hbl ~ I 8. n UI1 i 01 tran1Ì~ns. • Meridianus dl: circulus malor pcr punc1ii vcrti1 1 cis & polos tnundi tranficns. T ales in generahbus nofhis taln folido q3 plano deccm gradlbus abin# uice dHlinximus. Eft aut pundii verticis( quod & zenith dicit )in cedo pudus dire de rei Cu~po{itus.

Horizon( quem finitorem quocp dirut)eft fphc G

!'re circulus malOr fuperius hemlfpherium( id eft di rnidiu fpher<r )ab inferiori diuidens.Eftcp is in que fub diuo confiftentiuicircudueentinmcp oculos vi det obtucus deficere:qui et partcm cccIi vifam a no viCa dirimere eemitur.Diurr[arii aut regiol1u vanI us ci! hOriZOll:& omniu horiE'ontium capitis ver~ tex/polus dicitur.Nam tale pundu omniquaq> ab finitore at~ ipfo horizonte ~que diftat.Et h<rc d(~ circulis maionbus/nune ad minores veniamus.

Circulus ardicus e circulus minor que polus zo 7 diaci ad mottlm primi mobilis circa polum ml.1ndi ardicum deCcnbit.

Antaréb:cus/ cf! circulus minor que alterpolus B zodiaci circa polu mundi antardicu eaurat at~ de fcribit.Nuncupamus aut polu zodiaci(de quo ena fuperiori capite diximus )pundLi vnd ciicp ab edi ptica ~q~e diftante. Sunt cm poti zodiaci axis ec1i~ ptic~ extreitatrs.Et épta e maxia [or drdinatio( dc. ii mox plura)tata e poli zod.a polo mudi dillanti~

SPHERAE MATE.

Tropicus Cancri eft/circulus minor quem Col ilI principio cancri exiltens ad motù primi mo.bilis de fcrlbit/qui & [oH1:icillm fltillum didtur. .

T ropicus capricorni! eft cJrculus minor quc fol initiu capricorni tenens ad motu primi Inobilis de, fcrlbit.Hnnc etiam circulum brum~ dicimus.

C{terum quia declinationis mentione fa:cimul ideo annotandum.

Dec1inatione effe quando [01 de fquinoétiati ad . Tropicu cancri Ccandit/ve! ad capricorni tropiCllm a nobis defcenrut.

ACcenfione pro catrario accipimus/qi1.Ca tropi cis ~quatori propinquat. Licet a cyros & improl prie a quibufdam" 'cat afcendere quando nobis Jl pinquat/& defcendere eu a nobis diCcedit. Hade# nUi de circulisiiam ad fphert Theoricam et tatiore quandam graduii quibus tales abinuicem diftent fpeculatio nem accedamus.

CAPVT QVARTVM De quadam fpher~ Theorica [ecundii gra.du~m rationes.

Sphera. c~lefèis quin'lJ ligatur circulis prillci pali oribus vno m.ruore et quaruor minonbus/ Ardiro .(cancrilçquatoreicapricorni/& antaréhco. E qui bus ~quarordtmaiorl ahi quatuor minores. Nos

. . ipCos vcl poti 15 qutinterCunt Cpacia authorcs 20 V11'giU. nas vocare afueuerunt.Hinc & Virgilius in Georl

LRVDIMENTA .. ' .~ . mC1S alt. Qui 1Cf) tenent ccetu zon~:quarlt vna coruCco ' Sempcr fole rubens / & torrida femper ab iglli dl= . Q uam drcu extremé'e dextr~ l~uacp trahuntur.

erulca giade concret~ at<:p.himbribus atrisl Has inter mediamq;du~ mortalibus crgris Munere concefft diuu:& via Ceda per ambas Obtiquus qua [e fignoru vettaet ordo.

De quariI qualitate in fequentibus piura dicenr .. Q uia y-o [uperius tetigimus Cl' polus Zodiaci ~dr culù aréHcu de[cribat:ideo pro vlteriori fpeculatio ne fdendiI hoc de [uperiori Zodiaci polo ( qui in 66.gradu &.9.min.eleuatiais fitus é/at~ a polo ar él:ico.t>1.gradibus aC.51.mi.diftat)itelIigi oportere~ G

Vbi & iUud n011 ignorandù. Gradum tricefima ,ta,!: . figni parteln dfe • Et Signli duodec.imatn .,?rculi. Slgnu. At triginta duodedes mftiplicata.36o.reddut. Q uare liquidiI euadit quod gradus iteru tricentt {ima et [exageGma circuii pars effe defìniri poffet.:

Circulum aut Alltarél:icum polus Zodiaci infe rior deCcribit:qui in eodé gradu declinationis fitu~ eft.et ~que a polo antardico diftat Gcut fuperior ah an~tico. .

Tropicu cancrilecliptic~reflexiol fiue maxima fOllS y-[us feptemtrioné dedinatio( qUt ab ~quino diali ad.33:grad:&'51.miii.Gta eft)dcfignat.

Tropicu capricorni aliaEdyptic~reRcxio/ flue . . · B

$PHERAE M ATE.' maxima fOllS yfus Aufl:rum dedinatio(qu~ ad tOI

tidt'm gradus urut pr~dida uta efl:) defcribit. Diftanria inter rropicli cancri & circulli araicu

· ~fr.$U. graduu & .1S.mii1. Totidem etiam graduii eft diftantia inrer tropicii capricorni & circulum antardicum.

Aequatorem media c~li amplitudo a potis mu òi ~quedi(tan5 efficit. Huc vfcp de quincp zonis & earum abinuicem di~ fiantia.cofequenter etiam fl:ridim de reliquis qUl dam trademus. . Circulti zodiaci eius ipGus poli ofl:endut/a quil bus vfq; ad tropicos( id efr maximas [olis dcrunv nes & [oH1:icia).~:grad.&.ls.mi.fut.EfrqJ zodiad latitudo ab ecliptica y[us vtro[q(tropicos fex gral duum & in vniuerfum. u..grad.

Coluros decIinationu & afcenuonu Ggnant foll Ricia & ~quinodia/hijq1 Cuh polis:mundi fefe per axem cerli ad angulos reéì:os Cpherales interfedit; Similiter per fquatore Sed per Zod~dii ccquino~ diorum coluri vadentes cofutuunt angulos oblil quos cii per folfHciorum zod.reéì:os cau[ent.

Circulum meridionalem(mobilem quidem) axis idem [ub ipGs polis continet.

Horizontis circulu/declarat zenith.IpCum enim tan<p polus fiUi [uperior exiftes vhiq; ah eo fque diftat.At'lt wuiditidan circulus horizontis/.hemj

(RVDIMENTA fpheriu nofrru ab altero per folis ortu & occafum2 His veto qui Cub ~quinoél:iali Cunt pervtrofcv M

di polos. Et difta t femper zenirh in omni horizote ab ipfìus circuferentia.90.gradibus qui funt quarta pars :circuli.EfrCV peripheria horizontis quater di~ ftahtiam illter zenith & horizonta fuperans.

Jd demli animaduerGone no ell: indignum axem nitidi in materiali [phera diametraliter ab eiu[del polis per centrU mundi( qUf eft terra) tranfire.

Axis v~ro zodiaci in fphera no apparet [ed int ( ligendus ell:.& hic axem mundi medium ad angu~ los impares fiue obliquos in centro interfecat.

Hoc modo in ipfa mundi Fabrica mirabilis feries & reru ordo prfcipuus dI'e videtur:cuius imagine veteres aftronomi d~fcribentes faéì:oris ipfius qua tum neri potuit veftigia( qui omnia in numero po~ dere & menfura f~cit)fequuti funt.Nos quoq; eli de re traéèalltes fpaci] iniquitate fic exclufi vt ratio minutoru 110n ve! vix poffit obferuari/ & fi ob[er~ uaretur etiam tedium cum errore gigneret/ a pl~1 nis graduum annotationibus circulorum po{itio~ nem [umemus. Nam non multum diftat inter .11':

min.& plenum gradum qui Cexaginta minuta con tinet Gcuti Cupraruximus/atqJ in libro de fphera & aliubi ab harum rerum frudiofis examuffim declal ratur.ltacp in figura quam pro talium intdligenl­tia hoc lo co fubiungemus ipa bini tropici cancri. C

B .. • J) ,

GEOMRTRIAE ~ii'drruli tranUens vtrint) ad Orculi peripnttiam aeéta+ .

. Linea rcéta/elt a pundo ad pundU extenfio br~ ullftma.:

_ Angulus/eft duarU linea~ mutuus cotadus.Elt ~m Bgurre particula a line~ contadu in amplitudU oem furgens.

Angulus redus/eft angulus ex linea fupra tinta ~adente/& v~n<) altrinferus duos adinuice ~qua I~s angulo~ ~aaente caufatus:que lì red~ line~ con tment re~Im:us:Cì curu~/curuus fpheraJifqJ dicei': Obtu~u! e ~ credo malor. Acutus rec10 rninor~

Solidu/ d! corpus longitudine/latitudine /aIuto àine~ rumenf um.

Altitudo / crafficies/profUnditas idem~ Inte~m efr res tota/aut rei pars qu~ fexagenaria parutlonc non proucnit. . Minuturn/ efr fexagefirna integri pars. Secu~durn/fexagdìma pars minuti. T ertlu fexagdìnìa ferundi/ & ita deinceps

CAPVT SECVNDVM Q VlD SPHERA' ' axis ipoli &c.ftridiffime perdocet.

Anteaép aliquis Cofmographi~ noricia: haber~ poffit/necdfum cil: vt fphercr materialis cooniti06 ne~ habeat.Poftquod vniuerfi orbis defcriptionc pnrno a Ptholom~o atqJ alijs traditarn/& deinde per alios amplwcata/nuperycro. ab Amenco V CI

lNCHOAMENT A ' rpurio tatius illuftrata faci1iu~ in,teUigct.Tgit • . . ~

Sphera(vt ca TheodoGus In libro de fphens d~ · .--_ Ilit) i falida & corporea figura vna quidé couexa Th~o, fuperncie cotenta/ i~ cuius .~cdio pii~s ~/ : quo dofì~J omnes reéhE ad circuferenna eduét~ adinUlcc funt {qualcs.Et cU( vt ne~t~cis placet)~ecem fUlt fph,.! JCE caleftes fit matenalis fphera ad mftar odau{('1 quod ftellifera Gt aplane~ dicitu~)excirculis a~ilid · cialiter adinuicem iunélis per vlrgulam & axe m~ òium .centnttn( qu~ terra eil: )tang!tem copo~~~

Axis fphercE/eftlinea percentru fpherre~e~s ~x vtracp parte fuas extrernitates ad fl?herz ar~ ferentia appJicas:circa quam fpher~ /fi~t rota a~ ca axem carri( qui ftipes teres eft) lntorqtur & co uertitur/eft'J ipfìus circuli diamctnls. De q Mani . lius italoquitur. ..: ManiUJ

Aera per gelidum tenuis deducituraxis . ~ l1s., Sydereus rnedium circa quern voluitur orbis

Poli ( qui & cardinfs & verrices dicuntu,! ) funt punda c~li axem terminantia/ita fìxa ut nu'P mo ueantur fed perpetuo eode 10co rnancant. Et qu~ bic de axe ac polis dicuntur ad ottaua fpheram re feredafunt.Q uoniam in pr~fenriarum materialis fpherredetermiatione/q (u(di~irnus) o~u~ fphe r~ fìmilitudinern hab(t/fufc{ptmus.Sunt ltaqJ eo# rii duo principales !vnus Septerntrionalis(~ui a: Ardicus &Borcal1s apeUatur/altcr Auftralis/quc

A iiij

SPHERAE MA TE.

~ capricorni/ atcp maxim~ [oli~ dedinati~nes · ab ~quinodia1i.z)l.gradibus diftabut.Qualltu & po~ liiptius'zodiaci/Hue circuii ardicus & atardicus a polis m"undi [unt diftantes fuperfcxagcfimu.f(xtu d(uationis graduln fiti.

Polus Ardicus

P olus Antard.

RVDIMENTA Dt quinl]; Zonis ccrldhbus learundemlp­& graduu c~li ad terra application(.

CAPVT Q VIN1VM Haétenus breuiffime de nonullis Geometri~ pri

cip~s/de fphera/polis/quinq; Zonis/atcp ipus n;.ii di circuf/reruq, tallii quada: Theorica dixirnus:nuc reéto( ni fallor) ordine de applicatione horli circul 10m & graduO: ad ipam tcrra fufcipienda detenni natio venit.Ergo igif fciendii efr in terra quiep pia Oui.d.' gas per zonas pr~diétas difiingui. V nde et QuidU us in Methamorphofì ait. Vtq; du~ dextra c~lum totidemq; Gniftra Parte fecant zon~ /q uinta eft ardentior illis Si<- onus incIuCum numero diftinxit eoclem Cura dei:totidemq; plag~ tellurepremuntur~ Q uatii qu~ media eft non eft habitahilis ~fiu Nix tegit alta duas/totidcm inter vtrafq; locauit T emperiemq; dedit mixta cii &.igore fiamma.

Et vt res apertior fiat /quatuor minores circuu Aréticus/cancrilcapricorni/ & antaréHcus diflcrl rninant di{tinguiitcp quinèp c~li zon~.Vt(verbi caufa)efto in Ccqnenti figura.a. polus mundi aréti~ cus/b.c.circrus Boreus/ d.e.circulus Cancri/f.g.cir culus capricorni /h.k.ataréHcus/l.";o polus Notbi cus.Erit prima zona.f.Borea ardicaq; totii inter.b a.c.interceptii fpaciu/qu~ perpetuo frigorerigcns inhabitata cfr. S(cuda crit tot\..m int cr.b.c.ct.d.e.

Buj

SPHERAE ,MATE.

Virft91: A~~cli voc~nt /de hijs VergiIius air; SUA. Aie vertex noblS femper fublimis lat illum

~" Sub pe~~s fqx atra videt manefcp profundj~ ~os eln m,Europa & AGa degetes polli Aréèi~

cu RP~uO Vlde~us:fl G~ dici! ab Ardo ve! Arda ro_m~oreyr[aq &Call[co & Elicenomiat & S~ pte~onahs a ~ept~ lteUis plaultri/q Triolles voci

Baptif. tant.& rut mmorlS V r[cel quam etiam Cynofura Carme! adpellant • Vnde Mantuanus Baptilta. '

Tu no bis Elice nobis Cynofura Iper altum ~educe~e!aclc:mus.&c. Item Borealis & Aquilo ~lCUS ah elUS mudi parte vento. Nautér frellam ma ns vo:are afueuerunt.Huic oppofìtus eft antardi cus/"yn ~ n~~e fortir. Nam anti gr~ca diéèio latil

f neco~~ .. figl11ficat.rs & Nothicus & Auftronothi cus dloe: art) ~ llobis propter t~ circulli qni efl: deue~us v~~n no~ .. pote~t/fed ab antipodibus( qs effe cop~u ~)cerLU~. Vbl & obiter anotà:du/quod D~ex~/rel f~her~e tu.~oré & ventre fìgniflcat .. Couexu?o elUS cotranu eft/et cocauitate notar.:

SUl1t pr~terea duo ah; poli ipGus zodiaci Iduos in c<:Elo circulos ardicu.f.& antaréèicu defcribentes V eri! gui~ zo~iaci & aréèici ate}; antardid ( qui i~ ccelo f~t C1r~uli)~el1tione fcecimus:ideo capite fel quentl de arcullS traéèabimus; DE CIRCVLIS CELI CAPVT TERTIVM ~

Duplice~ fut,circuli Ci & fegmia ab andoribui

RVDlMENTA .. mcuntur in fphera & ccelo no reuera' quidem tXÌI ftentes fed imaginahiles: maiores.f. & minores. q

Maior circulus is e{tlqui incouexa fuj2ficie fphc f{defcriptus ipfam in duo ~qua cliuidit/horU funt fex.Aequator.f.Zodiacus/Colurus ~quinodio~1 Colurus foHHciorU/Meridianus/& Horizon.

Circulus minor in fphera efr qui in eade fphtr~ fuperficiedefcriptus fpheramminirneinduo ~qua diuidit. Tales [unt quatuor.Ardicus/Cancri/ Cal ptjcorni/et Antardicus.Ita fummatim [unt decem de quibus debita ferie & primo quidcm de maioril bus dicemus.

Aequator(qui et primi mobilis cingutus/et {qui noé1:ialis dicii) dì: circulus rnaiorfpheram in duo ~qualiadiuidens/fecundum quamlibetfui partem ab v'troq; polo ~que difians.Gc didus quoniam fo le ipfum tranfeunte (quod bis in anno in principio arictis.f.menfe Martio/et principio hhr~ menfe fe~ ptembri contingit) toto terrarii orbe {quinodium & dies noéH çquaIis efr. .

Aequinodiii Marciifarietis/vernaIt. Aequinodiu Semptembris/hbrç/ authumnaIc; Zoruacus/efi circulus rn aior fquatorcm in duo

bus puné1:is qU{ funt principia arietis & libr~) diri~ mens/cuius vnamedictarii ad feptemtrioné/altera vero ad Aufirum declinat.l ta didus vel a zodion quod animai fignificat/ qUi duodecim animaliain

SPHER.AE MATB. interceptliCpadu/temporata atèp hahitahifis. Ter~ tia tobiinter .d.e.f.g.medium Cpadu feruore male egreèp habitabilis.801 em illie [ecundli linea.f.e.( Ci nobis ecliptica ddìgnat)affidua volubilitate gyros duces Cuo feruore ea redelit torrida atq; i nhabitata Quarta eft totli inter.f.g.et.h.k. Cpadli:temperata atcp habitabilis /G aquaru vaftitas & al tera c~1i fa cles id impune Gnat. Quinta eft totum inter.h.k.i. interduCum fpaciù frigore Cemper horrens atq; in~

Cum aut dicimus aliqua cceli zo~ (habitat~ nam ve! h abitata ve! inhabitata/hac denominatiof nem a limiti zona te~ illi ccelelli pla~ fubieda intelligi volumus!& qn habitata aut habitabile di cimus/bene & facile habitabilem. Cii vero inhabi+ tatam ve! inhabitabl1e/egre difficile? habitahilem intelligimus.Sunt em qui exuftam torridamcp zo nam nuc habitant multi. V t qui Cherfonefum au~ reamincoliit/vtTaprobanenfes/ Aethiopes/etma xima pars terr~ femper inco gl1it~ nuper ab Amai co Vefputio repert~Quadereip{ìus quatllorfllb iungentur nauigationes ex Italico fermone in Gal, Iicum/& ex Gallico inlatinum ver[z.

Ita" fciendii quod (vt & fubfeques indicat flgu . ra>prima zona 9 polo ardico proxima dt.L~.gra~ du latitudinis &.51.miii. habet. Seciida qu~ antardica at~ fili ipu par eft/totidem Tertia temperata.~2.t&.18,mifi. J

RVDlMENTA Quarta qu~ par eA: Itoride,m ' ,. Q mnta yo torrida & media gradus.$l1.&.StIt mi; Sed horU quendam typum ponamus.

Polus Aréticus

Polus Antard.

SPHERAE MATE. fl ~a~et/veI a z~e quod dr vita:quia omt1ili inferi orLI vita fecundu planetaru motus [llb ipfa effi d' .

Vir~f: gl1ofcit.Latini eu Goniferu vOcat/ffi xn r , ~:: 5&U+ re A ,_b, _ -i" .,' ugna In le

~rat. ttJ1 obliquu arculu.Hinc & Maro inflt Oh liquus qll~ fe ignorum verteret ordo. • In media zodi~ci latitudine circuIaris linea ipfi.1111

In ?~O ~~ua p~r~ens et vitro citroèp [ex latitu. a. ~1111~ns Intel1tg1t:q~a ~~liptidi voc-tl eo quoFnu q; folis aut lun~ deltqulU & ecliplì cOlltinoatl ni6 eoru~ vter') fub ea linea in eodem ve! oppofitis gr~dibus clecurrat:ln eodem G [olare futuru fic deIi qwum.In oppofius Vero li iplius lun~.Et fo1 [em? per fub ea Imea medius inceditl nem vItro cl . . Lu - & -y eUlat. , na aute ca:cerLplanetarum nunc fllb eal nunc

otra ve! vltr~ expaciati vagantur. D~o ~u~t ll1 fphera coluri/ qui fol{ricia & ~qui~

nodia dl~l~guunt.lta a Colon gr~ce quod meJn~ brum{jg~ficac/& '!ris boblls( quo~ magnitudine

C~[ar. ~IephantLI Cc.efar comentarioru lib.iiij.in Hercinia ua effe ai,t ~ di~ilqm ficut cauda bouis membru/

ereda femlclrculu & non completLi facic/ita nobis c~lurus ,femper imperfedus appart~t. V na em me~

_ ruetas vldeturlcnm aliafir occultata .. 3 C?Iurus foI~icioru qui & declinationu dicitur

e~ clrc.llu') m~lO~ per p~!ncipia cancri & capricor~ nJt }~ po I~ ~ ec1l.ptlct parte & polos mundi tranGens

~ Aequ!Uoéhorum colurus itidem circulus Inaior

RVDIM T , ~fl: 'per pril1cipi~ arictis ac l1bt~ I &' nlUl i ot traniÌens. • Meridianus d1: circulus marorperpunc1ii verti~ S cis & polos mundi tranGens. T al s in gcnerahb,us noftris tatn folido <:]3 plano decem gradlbus abtnl uice diftinximus. Eft aut punéKi verticis( quod & zenith dicit )in cedo piiél:us direél:e rei fu}?polirus:

Horizon( quem finitorem quocp dicut)eft fphe 6

!'re drculus matOr fuperius hcmlfpheriume id eil: di rnidiu fpher~ )ab inferiori diuidens.Eil:q; is in que fub diuo confiftentiu/circuducentinmC}3 ocuIos vi òet obtutus deflcere: qui et partcm cedi vifam a no vifa dirimere cernitur.Diucr[arii aut regionu vari~ us dl: horizon:& omniii hori!':ontium capitis veu tex/polus didtur.Nam tale pundii omniquacp ah finitore at~ ipfo horizonte ~que diil:at.Et herc dc~ circnlis maioribus/nunc ad minores veniamus.

Circulus ardicus e circulus minor que polus zo 7 diaci ad monlm primi mobilis circa polum mundi aréhcum de[cribit.

Antar&cus/ dl circulus minor que alter polus 8 zodiaci circa polu mundi antaréHcii caufat atqJ de fcribit.Nuncupamus aut polii zodiaciede quo ena fuperiori capite diximus )punél:ii vndecUCV ab edi ptica ~q~e diftante.Sunt cm poli zodiaci, axi~ edj~ ptic~ extreitat~s.Et ']3ta é maxia for dechnatloe de. ij mox plura)tata é poli zod.a polo miidi diftanria.

~PHERAE MA TE. CAPVT SEXTVM DE p ARALELLlS

ParateIu(qui & Almucantharat diCUllt)funt dr culi velline~ quoquo ver[us / atcp ex olnnì parte a!quediftautes/& nuncp {ì poffent etiam in infìni~ tumA'trabi cocurrentes.Qualis eftin fphera~qua tor cum al~s quatuor drculis minoribus. No qui a quantuprimus afecundo/tantum fecundus a ter* tio dHtet :nam hoc fal[um eft/vt ex pr~cedetibus li quet/fed çp quilibet duo circuli umul iunéH fecun~ dii quftlibet fui Rte ~que ahinuicè fint diftates. No enim eft ~quator ex vna parte altero tropicoru? ex alia vicinior aut diA:antior/ cum omniqua~ a tropicis Gcut pr~dìximuc; • 2.3. gradibus & -51. rml nutis di fte t. Simili modo de tropids ad duos cxtre mos dicendum elt:quorum vtercp ex omnibus fui partibus ab vtrocp .Stl .• gradibus &.~~t minutis di ftant.

Licetyo po{fent paralelli ad libitum cuiuOibet diftantes de[cribi 110bis tamen pro faciliori fuppu tatione conuenientHfimum vifum ell( quod et ipa Ptholom~o placuit)vt tam in folida fj plana Co fl mographi~ generalis de[cl'iptiolle ip[os tot gradi bus abinuice fecerneremu /quot fequens formula oftelldit. Cui etia figura fubiungetur in qua paralel 10s per terra vtriq; ad fpheram cceli protrahemu~ ..

I ~ I Jlameroc o.~.

SPHERAE MATE. Tropicus Cancri eft/drculus minor quem fol ilI

principio cancri exiftens ad motu pritni mo.bilis de fcrlbit/qui & [olfl:icium ~fl:iuum dicitur. •

Tropicus capricornil efr cJrculus minor quc fol imau capricorni tenens ad motu primi Inobilis del fcrlbit.Hnnc etiam circulum brum~ dicimus. C~terum quia dedinationis mentione fcccimu,

ideo annotandum. Dedinatione effe quando [01 de ~quinoéliali ad

Tropicli cancri Ccandit/ve! ad capricorni tropicum a nobis de[cendit ..

ACcenGonepro cctrario accipimus/qn.r.a tropi cis ~quatori propinquat. Licet a cyros & impro~ prie a quibu[dam 'dicat arcendere quando nobis Al pinquat/& defcendere cu a no bis di[cedit. Haéh~# nUi de circulisiiam ad [pher~ Theoricam et latiore quandam graduii quibus tales abinuicem difrent fpeculationem accedamus.

CAPVT Q .VARTVM De quadam rpher~ Theorica [ecundli gradu~m rationes. .

Sphera c~lefHs quinqJ ligatur drculis principali oribus vno m-aiore et qua~or minonbusl Aréèiro .(cal1cri/~quat()reicapricorni/& antaréhco. E qui bu~ ~quaror dì maiorl al~ quatuor min~res . Nos ipfos vd potius qutinterCunt [pada authort's 20

Virgili. nas vocare a[ueuerunt.Hinc & Virgiuus in Georl

l~RVDIMENTA •• • f' •

gtC1S alt. Qui 1\{1 tenent cCEtti zonre:quaru vna coruCco ' Semper fole rubens / & torrida [emper ab igni d't .. Q uam circu extrem~ dextr~ I~uaq; trahuntur. Cerulea olacie concret~ atre himbribus atrisl

b "1". Has inter mediamq;ducr mortalibus crgris Muncre conce{f~ diuu:& via Ceda per ambas Obliquus qua fe Ggnoru vertaet ordo.

De quaru qualitate in fequentibus plura clicenr .. Q uia yo [uperius tetigimus <;p polus Zodiad 'dr rulù ardicli deCcribat:ideo pro viteriori fpeculatio ne fdendii hoc de fuperiari Zodiaci polo ( qui in 66.gradu &.9.min.deuatiois Gtus é/at~ a polo ar dico.z,.st.gradibus aC.51.mi.diftat)itelIigi oportere.: G

Vbi & iUud non ignorandii. Gradum triceuma .rad..: figni partem dfe • Et Signli duode\imaln drcuu. Slgnu. At triginta duodedes mfriplicata.36o.reddut. Q uare liquidu euadit quod gradus iteru tricente Gma et CexageGma circuIi pars effe defìniri poffet.;

Circulum aut Alltardicum polus Zodiaci infe rior deCcribit:qui in eodé gradu declinationis firus efè :et ~que a polo antardico diftat Gcut Cuperior abardico.

Tropicu cancri/edipti~reRexio/ Gue maxima folis ~fus feptemtrione dedinatio( qu~ ab ~quino diali ad.33:gtad:&.51.min.Gta efl:)ddìgnat.

Tropicii capricorni alia Edypti~ reflcxio/ uue . . · B

IPaia.& cti. __ Gradus - Horf Milli ari ai 16 Antidiafienes\ 2. 3. H l 13.! I, 52. I t z-. I 2. 7· f * l 13·"2 jÌ I J

Et ita dcinceps yfus Al tardicum polu. Q uod & fubfequens figura comonftrat.

Àtditn~

~--:..J..""';_~----

Polus AntaréHcu

RVDlMENTA De climatmus aput. v~.

Licet clima propri~ regio interpr~tetur/ hoc ta~ lnen lo cO [paciu terr~'inter duas ~quedifl:antes ap? -pellatur/in quo porrediffim~ dici ab initio climatis v[ep ad finem dimidi~ hor~ variatio efl:. Et quottii aliquod clima ab ~quatore fuerit/tot [emihoris lon gilTIma cius lod dies [uperat diem nodi ~qualem.: . nuntq; ip[orum Septemgemilla:q;uis ad aufirum no Gt rcptimum adhuc luftratum.Sed Boream ver ~ fus Peholo111cl1s terram [eptem [emihoraru [pacio Es" ho[piealem & habitabl1é inuenit!qu~ feptem clima p. ta ab infigni aut Vrbe/aut Buuio/autmote fua no ~ mina [unt [ortita.

Pritnu dicitur DiaMeroes/a dia quod apud gr~ l

cos per Ggmficat/& caru patrio iunglt.Atq; aMe roe qu~ e Afric~ ciuitas in torrida zona citra ~qua, tore.16.gradibus fita/in quo paralello & ip[e Ni~ lus effc inuenitur.Eius/& [ub[equétium ecHi initiu medium & hnem atcp lnaxim~ dici in quolibet ipo rum horas generale nofl:rucpro cuius intelIigcntia htc [cnbimus)tibi liquido ofl:cndet.

DiaSicnes a Siene Acgipti vrbe/quod c A'uici~ ~ Th~baidos principium

Dia Alcxapdrias .Ab Alcxandria infigni vrbe J Afric~ Acgipti Metropoli: ql1am Alcxander Ma gnus condldit:dc quo didli efl: a pocta.Vnus pc! Ieo iuueni no 11 fuffiat orbis~

a ij

SPHERAE MATE. maxima fons yfus Auftrum declinatio(qu~ ad tOI tidem gradus ucut pr~diéta uta eil:) defcribit.

iffantia inta tropici! cancri & circuii! araicu ~ft.$U. graduii & .18.rnffi. Totidem etiam graduii ~ft diltantia inter tropicii capricorni & circulum antardicum.

Aequatorem media c~li amplitudo a polis mu eli ~quediftans efficit. Huc vfcp de quincp zonis & earum abinuicem di* fiantia.cofequenter etiam ftridim de reliquis qu~ dam trademlls. , Circulii zodiaci eius ipuus poli oil:endut/a quil bus vfcp ad tropicos( id elt maximas folis dcclin~ nes & [oHticia) .. su.:grad.&.18.mi.fut.Elt~ zodiad latitudo ab ecliptica yfus vtrofcp~tropicos fex gral duum & in vniuerfum.u.grad.

Coluros declinationu &. afcenfìonu fìgnant foll lOcia & ~quinoéì:ia/hij<:p fub polis:mundi fefe per axem c~li ad anguios redos fpherales interfeca~ Similiter per ~quatore Sed per Zodlciii ~quino* diorum coluri vadentes cofutuul1t angulos oblil quos cii per foIfticiorum zod.redos caufent.

Circulum meridionalememobilem quidem) axis idem fub ipfis polis continet.

Horizontis circulu/dedarat zenith.Ipfum enim tan'P polus eiUi fuperior exiltes vbiq; ab eo {que diftattAt<ll diuiditidem circulus horizontis/.henU

:RVDIMENTA fpherru no firu ab altero per folis ortu & o{'{'arum~ His vero qui fub zquinodiali funt pervtr()fcp M ­

òi polos. Et dilta t femper zenith in omni horiz5te ab ipfius circiifcrentia.90.gradibus qui [unt qua'ta pa~s :circuli.Eftcp peri pheria horizontis quater di~ ftantiam inter zenith & horizonta fuperans.

,ld demu animaduer1ìone no eft indigllllm axem mildi in materiali [phera ruametraliter ab eiufdem polis per centrli mundi( qu~ eft terra) tranfire.

Axis vero zodiaci in fphera no apparet [ed intel ligendus elt.& hic axem mundi medium ad angul lo~ impares fiue obliquos in centro interfecat.

Hoc modo in ipfa mundi Fabrica mirabilis fecles & reru ordo pr~cipuus effe videtur:cuius imagine veteres altronomi defcribentes fadoris ipGus qua tum fieri potuit vdl:igiac qui omnia in numero pOI dere & menfura f~cit)fequuti [unt.Nos quocp e~ de re tradantes fpac~ iniquitate Cic exclufi vt ratio . minutorii non vel vix poffit obferuari/& ti obfer~ uaretur étiam teruum cum errore gigneret/ a plz~ nis graduum annotationibus circulorum poGtio~ nem [umemus. Nam non multum diltat inter .~I': min.& plenum gradum qui fexaginta minuta con linet ncuri fupradiximus/atép in libro de fphera & aliuhi ab harum re rum ftudiofis examuffim decla~ ratur.Itacp in figura quam pro talium inte1ligen~ tia hoc lo co fubiungemus ipa bini tropici cancri. C

B .. - I} ,

SPHERAE MAT. ~ DiaRhodon laRhodo AG~ minoris infuIa:que

Rh & fui nominis in ea fitam noRra tempeRate dari

d 09 auitatem habet/fortiterThurcaru efferos bellicof

os ' fi fi ' fI ' ~ lmpetus u mentem/atèp pro loantem genero fiffime. t:>

DiaRhomes lah vrbe Europ~ notiffimalitcr Ita , licas maxime d ara/& infigni oUm gentili 'domitri9

ce/atq; orbis capite/nue patris p atrii ma~imi fede. <s DiaBorifchenes l a magno Scytharii fluuio qui

eft quartus ab Hifiro. " DiaRhipheon/a Ripheis montibus qui in Sarr

matica Europa infìgnes funt perpetua niue cande tes.

Ab bis inGgmbus 100s per qUf ferme climatum Iinecc medi~ tranfeunt feptem climata(qu~ Ptholo meus pofuit)[ua Cortiuntur nomina.

Oéèauu Ptholomfus no pofuit/CtuniIlud terr~ (quo~cunq; elt) ipG incognitli a nuperioribus lUI

fira~u nt.& didtur Diatyles /quod ipfìus principili <qUi cfi: Paraldlus ab ~quatore .~1.) rediffime per Tylen Gt ~tenfus.Efi: aut Tyle SeptemtrionaUs in

Virgi1i~ fula de qua M aro nofter/Tibi feruiet vltima Tyk. U5. Et h~e de dimatibus ab ~quatore Septemtrione

y[us:P:ri mo diccndu efi: '!.e ei qUf flit vltra fqui noéhale ad Aultrum/quoru fex contraria nomina habentia funt lufirata et dio poffi.lnt antidiaMero esI antimaAlexandrias/ AntidiaRhodon Antidia

RVDlMENTA Rhomesl antidiaBorifehenes! agr{caRticuta anti q oppoGtuvel eotra denotat.Atq; in fexto climate AntaréHeu verfusl&pars extrema Afric~ nuptt reperta & IZamzibar/laua minor/& Seula inf ul~ & quarta orbis parse quam quia Americus inueuit Amerigen I quali Americi terra / fiur America nun Ameri cupare licet) {ìt~ funt.De quibus Aullrallbns Cll9 ge matihus hfC Pompon~ Mellf Geographi verbain telligeda funt Ivbi ait.ZOllf habitabiles paria agut P opo~ anni rempora/veru no pariter.Antichthones alte9 Mell(C ram/nos alteram incolimus.l1lius fitus oh ardore in tereedentis plagf incognitui /huius dic~ndus elt. Vbi animaduertendum ell quod dimatu quodep alios q; aliud pleruq; fcetus ,pducat/cu diuerr~ fùt natur{/& alia atep alla fyderù virtute moderentur. Vnde Virgilius. Nec vero terrf ferre omnes omnia po{funt Hic fegetes lillie veniunt fCElicius vu~ Arborei fCEtus alibi/atqf iniuiTa virefcunt Gramia.None vides croceos vt Thmolus odore~ India mitut eburc;'mittut fua thura Sab~i At Calyhes nudi ferrli!virofaép pontus Collerea.Eliadii palmas Ep iros equarU &c.

OCTAVVM CAPVT DE VENl1S. Q uoma in fuperioribus ventoru aliquando in~

cidenter memores fuimns( cu.r. polu Boreul polu Nothicu/atq; id gellus aIia diximus)& ipforu co~

a ijj

Verg}.1 lius

SPHERAE MA TE. ~ capricorni! atqJ maxim~ [oli~ declinati~nes' ab ~quinodia1i.2.St.gradibus diftahut.Quantu & po~ li ipGus' zodiaci/fiue circuii ardicu s & atardicus a polis m'undi [unt diftantes fupa fcxagdìmu.fextU deuationis gradwn uti.

Polus Ardicus

P olus Antard.

•

RVDIMENTA De quinlJ; Z011is ccrleftibus learundemlp" & graduu CCEli ad terra applicatione. .

CAPVT Q VINTVM Hadenus breuiffime de nonullis Geometri{ pri

cip~'i/de [phera/polis/quinq1 Zonis/atq; ip[is mu di circuf/reruq; taliii quada: 1-heorica dixirnus:nuc reéi:o(ni fallor) ordine de applicatione horU drcu~ 10m & graduii ad ipam terra fufcipiencla determi natio venit.Ergo igif fciendii ell: in terra qui<p pIa Oui.d.' gas per zonas pr~diéi:as diftingui. V nde et OuidU us in Methamorpholl ait. Vtq; duce dextra cCElum totidemq; fìniftra Parte fecant zonce/quinta efi ardentiorillis Si<" onus incIu[um numero difiinxit eodem Cura dei:totidemq3 plag~ tellurepremuntui Quam qu~ media efr non cfr hahitabilis ~fiu Nix tegit alta duas/totidrm inter vtrafeplocauit T emperiemcp dedit mixta cii &.igore fiamma. "

Et vt res apertior fìat /quatuor minores circuli ArCticus/cancri/capricornil & antardicus difirrl minant diftinguutep quin èp CCEli zon~. V t(verbi cau[a)efto in fcqnenti figura.a. polus mundi ardi~ cus/b.c.circfus Boreus / d.e.circulus Canm/(g.cir culus capricorni /h.k.atarCticus /l. yo polus Nothi cus.Erit prima zona. f. Borea aréHcaq; tom inter.b a.c.interceptii fpacili / qu f perpetuo frigore rigcns inhabitata eft. Seciida nit totum int er.b.c.t:t.d.e.

B l~

SPHERAE MAT. ~tio nOl~ihiI mome~ imo ~~gna vwitate ad Co~ rnographla habere di~of~t:tde? ~oc fubfequen? capite qu~da de vennscqul & fplntus & flatus d~ cunt)trademus.Eft igitur;ventus(vt a Philofophis defìnitl1r) exhalatio calida & ficca lateraliter circa terram mota &c.

Q uia vero fol fecundii binos tropicos I & ipnt fqtore triplice ortii atq; o cc a fii /~~i~lal.e~( fq~~~o~ diale/ac hyemale [cruat:et mendet fimiliterèp lplUS

feptétrionis vtrinq; Gnt latera/qu~ qUflibet prol priii ventu habét:io fumarim.x~.funt veti/ tres ori cntis /tres occidentis/totide meridei/& medie no~ étis totidé:ex flbus qtuor qui i feqnti formula me~ diii locù tcnebiit pricipaliores tut /a1~ minus prici.

Oriens. Occidens. Collat. Medi].

JTrop.Canc. I tilf(ia3 fChorus ! Aequator. lSub[olaus. I ~auonj.ç} , fet~ephj.

V Collat.

ento fl rop.Cap. l Eurus qui ,Atricus fI ì 1& Vultum. I et Lybs _

ri'i for~ ma. Collat.

tvledJ}

Collat.

Meridies Media no" , turollothus b pc -mo. l AuHer Iqui & l Aql1ilo qui I Nothus r ~ Boreas. fLybonothl1s I Trachias fl f & Circius.

':RVDIMEi TA" Poet~ tn mius pricipales ( q ct_ coUarales dicutl

n prilleipalioribus ex licentia(vt luus Clbi lnos d't> O ·.11 ,'

f't'" - H ' & O 'di' U1Uit v[urpare colueuerunt. mc U1 us alt . . Eurus ad Aurora Nabath~q; regna receffit Perfìdaq; & radijs iuga fubdita matutinis. VeCper & Occiduo qu~ littora Cole te~eCcun~ Proxima Clit Zephiro:Scythiam/Cepteq1 Tnonei Horrifer iuuaGt Boreas/contraria tellus Nubibus aillduis/pluuioCf1 madefeit ab Auitro

Eft aut e Subfolani aura faluberrima Iqu~ a Cole purior & fubtilior aI~s efficitur. . _

Zephirus Caloris e~ hur~~r~s temperle~ h~be~ Veryj.; montiii pruillas refolutt. V n c illud Vergtlq Liqw tur et putris Zephiro Ce gl~ba reCo~uit. _

Allftri flatus crebro tempeftaru/ A'cellaru /at<) rumbriii pfagus e. Q uare & Nazo infìt. Madidis Ouidi.· Nothus euolat alis.

Aquilo fuo rigore aquas ligat/atque conA:ringit V. .. Viro Et glacialis hyems AqU116ibus afperat vndas U'~

His de ventis Gallinariii noltrli multf doéèrin~ Gallina viru fequctes quatuor edere verficulos tnemini. rius. , Eu rus et Eoo flat Subfolanus ab ortu. Flatibus occafum Zephirufep Fallonius implent.: Aufier in extremis LybiCE et Nothus ~fiuat orii': Sudiflcus Boreas Aquil0èt1 minatur ab axe.

Et licet veri feptentrionales unt natura frigidil ami nibilo tamen minus quando torridam zonatn per au,

r

SPHBRAE MATB. interceptu fpaciu/temporata at èV habitahilis. T er~ tia totu inter .d.e.f.g.meruum fpaciii feruore male egre~ habitabilis.Sol emillic fecundulinea.f.e.( Ci nobis eruptica ddìgnat)affidua volubilitate gyros duces [uo feruore ea reddit torrida: atq; i nhabitati Quarta eli: totii inter.f.g.et.h.k. fpaciu:temperata atq; habitabilis /G aquaru vafhtas & al tera cedi fa cies id impune Gnat. Quinta eft totum inter.h.k.i; interdu[um fpaciii frigore femper horrens atq1 inf'

Cum aut dicimus aliqua certi zo~ (habitata.: nam ve! habitata ve! inhabitata/hac denominatio~ nem a Gmili zona terr~ illi c~lefti plag~ fubieda intelligi volumus:& qn habitata aut h abitabile di cimustbene & facile habitabilem.Cii vero inhabil tatam ve! inhabitabile/egre difficileq; habitabilem intelligimus.Sunt em qui exuftam torridamc:p zo nam nuc habitant multi. V t qui Cherfonefum aUf ream incoliit/vt Taprobanenfes / Aethiopes / et ma xima pars terr~ femper inco gnit~ nuper ab Ameri co Vefputio repert~Q ua de re ipGus quatuor fub iungentur nauigationes ex Italico fermone in Gali licwn/& ex Gallico in latinum ver[re. Ita~ fciendu quod (vt & fubfeques indicat fìgu .

ra)prima zona 9 polo ardico proxima elt.z3.gra# dus latitudinis Be. 51. min. habet. Secuda qu~ antardica atqJ iIli iplì par eft/totidem Tertia temperatat~zt&.18tmiii. J

#

RVDIMENTA Quarta qu~ par eft /totidem 1 .

Q wnta VO torrida & media gradus.Jl7.8c.SU; nW Sed hON 'luendam typum ponamus.

Polus Ard:icus

Polus Antard.

COSMOGRAPHIAE tranreunt/midgantur:Gcut & de Auftro torridam Zonam anteaq; ad nos veniat tranfeul1tc/copcrm eft.Quod fequentibus vcrfibus infinuatur. Q uoep Ioco prodit gelidus furit Auftcr/ & ardis Cogit aquas vinclis/at dum per torridaflatu Sydera tranGcrit/noftras captandus in oras Comeat!& Bore~ [euiffima t-ela retorquet

At contra Boreas nobis grauis/orbe [ub imo' Fit ratione pari moderatis leuior alis. C~tera mox varios qua curfus fiamma mittunt Imutant propri~ naturam fedis eundo.

Hucu[<F de ventis didii [uffidat.Ponamus nue h~ omniu figuravniuer[ale:in qua fint pou/axesl circuii cii maiores rum etiam minores/oriens/occi~ dens/quin~ zonre/gradus logitudinis/ latitudinis * ram ipfius terr~ q; cceli/paralelli/climata/venti &c.

r .

CAPVT.IX.DE QVIBVSDAM COS~ MOGRAPHIAE RVDIMENTIS.

Omne terr~ ambitii ad cCEli fpacium pundi obti nere rationem Aftronomicis demonfttationtbus conftat.Ita vt fi ad cCEleltis globi magnirudine CO-f

feratl nihil [pac~ pror[us habere iudicet.Et huius quidem tam exigu~ in mundo regionis quarta fere portio eft qu~Ptholom~o cognita anobi animan tibus icolit. AtqJ in tris partes haé'tenus [cifra fuit.. Europam/ Africam/ & Afiam.

"

~PHERAE MA TE. CAPVT SEXTVM DE p ARALELLlS , I

Paratdlicqui & Almucantharat dicunt)runt dr culi VellilH~f quoquo ver[us/ atèp ex omni parte éequediftal1tes/& nuncp lì pofTent etiam in inflni~ twnA'trahi corurrentes.Qualis dr in fphera ~qua tor.cum alijs quatuor circulis minoribus. No quia quantuprimus aferundo/tantum fecundus a ter~ tio diftet !nam hoc fal[um eft/vt ex pr~cedétibus li quet/fed cp quilibet duo circuli Umul iundi fecul1v dii qualibet fui ~te ~que abinuice fint diftates. No erum eft ~quator ex vna parte altero tropicoru cp ex atia vicinior aut diftantior/ cum omniqua<:p a tropicis Grut pr~diximus. 2.3. gradibus & .51. mil nutis diltet.Simili modo de tropicis ad duos extre mos dicendum eft:quorum vterep ex omnibus fui partibus ab vtroc:p .$t2. • gradibus &.~~. minutis di fi:ant..

Licetyo po{fent paralelli ad libitum cuiuOibet diftantes defcribi llobis tamen pro faciliori fuppu tatione conuenientHfimum vi[um eft( quod et ipu Ptholomto placuit)vt tam in folidatp plana Cofl mographi~ generalis defcriptiolle ipfos tot gradi bus abinuicé fecerneremus/quot fequens formula oftendit.Cui etia figura fubiungetur In qua parale. 10s per terra vtriq; ad fpheram c~li protrahemus.

'.

COSMOGRAPHIAE

tranfeunt/mitigantur:Gcut & de Aufiro torrida m Zonam anteacp ad nos v eniat tranfeunte/copertii eft. Q uod fequentibus verfibus inGnuatur. Q uo<}; 10co prodit gelidus fÌIrit Aulterl & ardis Cogit aquas vinclis /at dum per torrida flatu Sydera tranGerit/noftras captandus in oras Comeat:& Bore~ feuiffima t~la retorquet

At contra Boreas nobis grauis /orbe [uh imo' Fit rarione pari moderatis teuior alis .. Ccrtera mox varios qua curfus ftamina mittunt Imutant propri~ naturam fedis eundo ..

Hucu[q; de ventis diffii fufficiat.Ponamus nue h~ omniu figuravniuerfale:in qua fint poli/axesl circuli cu maiores rum eriam minores /oriens /occil dens/quinqJ zon'éE/gradus logitudinis/ latitudinis * tam ipfius terr~ q; cWi/paralelli/ climata/venti &c.

..

CAPVT.IX.DE Q VIBVSDAM COS~ MOGRAPHIAE RVDlMENTIS.

Omne terr~ ambitii ad CCEli fpacium pundi obri nere rationem Aftronomicis demonfhatiombus conftat. ha vt fi ad cCEleftis globi magnitudine co~ feratl nrni! fpacij pror[us hahere iudicet.Ethuius quidem tam exigu~ in mundo regionis quarta fere portio eA: qu~Ptholom~o cognita a nobis animan tibus icolit. Atcp in tris partes hadenus [ciifa fuit.. Europam/ Africaml & Afiam.

('1'1((

. SEPTENTRI()

' .

IPaia.& eli. Gradus - Hor~ Milliaria '6 AnridiaGerifs\ 2. 3. H \ 13· f I 5 2. ~I 17 I 2. 7· f§ I 13.1; :Q: I < J

Et ita ddnceps y[us AntaréHcum polii. Q uod & fubfequens figura comonftrat.

--";'-=.l,""'; _~---

Polus AntaréHcus

RVDlMENTA De climatibus claput. v~.

. Licet clima propri~ regio interpr~tetur/ ho~ ta~ men lo ca [pacii! tel'f~ inter duas fquediftantes ap~ .pdlatur/in quo porre&ffim~ diei ab initio climatis v[q; ad Hnem dimidif hort variatio ett. Et quotrii

.a1iquod clima ab tquatore fùerit/tot [emihoris 10n giiTIma eius Ioei dies [uperat diem 110& tqualem.: SUlltq; ipforum Septerngemina:q;uis ad auftrum .no Gt.G ptimum adhuc lufhatum.Sed Boream ver ~ fus Ptholomeus terramfeptemfemihorariI fpado 3-hoCpitalem & habitabt1é inuenit:qu~ feptem clima ;­ta ab inGgni aut Vrbe/aut Ruuio/autmote fua no ~ . mina Cunt fortita. , Pritnu dicitur DiaMeroes/a dia quod apud ~~ l

cos per Ggnificatl & caru patrio iungir.Atèp a lVle roe qu~ e Africf ciuitas in torrida zona citra ~quaf tOre.16.gradibus fìtalin quo paralello & ipfe Ni~ lus effe inuenitur. Eius l & [ubfequetium etia initiii medium & fÌnem atcp maxim~ diei in quolibet ipo rum horas generale noftrucpro cuius intdligelltia .h~c [cribimw;)tibi liquido oftendet.

DiaSienes a Siene Aegipti vrbe/quod e ~uici~ ~ Thfbaidos prindpium

Dia Alcxandrias .Ab Alexandria infioni vrbe ~ • :::» '7

Africze Aegipti Metropoli: quam Alexander Ma gnus condidit:de quo didiI eft a poeta.Vnus Pel leo iuueni 11011 fuffiat orbis.

a ij

~trod~~~ne raibeft!quàm no! -tam in rolido ~ fan ,ed lanus In plano!vbi Grut aOTeftes fi~' ar _r. p , d ' . ::>- e iIlueuerunt ropuas OffilOorum mfigniis notare da ' E li Rh -, nnus. t ( ve ~rn E omanas aquilas( qUf regibus Europt dominan

n ~e urop~m( qu~ Rhomanam eccleuam profltetud aUlmus lullubs quod el! infign e fumml' B bi! (: Id _ . fi a om~ L;O a p~e qUf _n:unor,A l: dicitur crocea coloris cruce iundo ~l ~cyt~la mtta lmau maxirnu AGe monte & SarmaticJ 1m gru habet. Crux rubea pt2tbytttUm Ioanni( ui et ~ tenet )reprefelltat.Denicp in quartam terrç arttt ,pfo~min{ìg~ia po~uirnus.Et quod no eA: ign~rand~: i CN~ fignawmus 1Cd!h~ciam mUra. facicntcs.

'.

RVDIMENTA Europa ab occidete mari Athlantico/a [epte.Bri

(anico lab oriete Thanail Meotide palude I et poto: a meridie mari mediterraneo claudit Ihabetq; in fe Hi[paniam /Galliam/GmnallHi/Rh~tiam/Italiaml Gr~ciaml & Sannatiam. Sic dida a filia regis Age~ noris cius nominis:qu~ dum virginibus 'l'iriis co~ mitata in marino littore pueUari ftudio luderet & caniftra floribus fiiparet/ab Ioue in thau~niueum varo rapta illius tergo in[edHTe 1& per ~qU'Ora pC> ti in Cr~tam ddata terr~ contra iacenri nomen de~ difTe creditor. - .:.

Africa ab occidente mari Athlantico/a meridie oceano Aethiopico/a Septemtrione mari mediter raneo 1& ab ortU Nili flumine terminatur. Ea in fe copleditur Mauritanias Tingitanam & Ca{arien fem/Libiam interiorem/Numidiamequa & Mapa liam dicunt)millorem Africame in qua eft Chartal go Rhomani imper~ oHm pertinax crrnula )Cyre~ ndca/Marmaricam/Lybiam equo euanomineto ta Africa a Libe rege Maurithai~ appellat )Aethio piam interiorel Aegiprii &c.Et dicit Mrica quod frigo ris rigiditate careat.

AGaequ~ ccrteras magnitudine & opibus logi[~ Gme vincit)ab Europa 1 hanai fluuio/atl}J ab Ahi ca I [chmoe qui in Aufiralem plaga diftentus Ar~ bi~ & Aegpri unurn perfcindit) fecemi! • H~c prin cipaJifi'imas regioJles habt:t BithiniamJ Galatiaml

SPHERAE MAT. ~ OiaRhodon /aRhodo AG~minoris infula:qu~

Rh & fui nominis in ea fitaln nofira tempeRate clara

d o~ auitatem habet/fortiterThurcaru dferos bellicof

os ' r:. 11. ' H' C}11mpetus lUll111entem/atcp pro 19antem genero fiffime.

DiaRhomrs /ab vrbe Europç notiffimanter lta , Ucas maxime dara/& infigni olim gentili :domitri~

ce/atq; orbis capite/nuc patris patru maximi fede. 6 DiaBorifchenes la magno Scytharli Huuio qui

eft quartus ab Hifiro. 7 DiaRhipheon/a Riphcis rnontibus qui in Sar~

manca Europa infìgnes funt p erp eru a niue cande tes.

Ab his infigmhus locis per qUf ferme dimatum line~ medi~ rranfeunt fepum dimata(quçPtholo meus pofuit)[ua fortiunrur nomina.

Odauu Ptholomfus no po[uit/rum illud terr~ (quodcunq; dr) ipfì incognitu a nuperioribus lUI firatù Gt.& didtur Diatyles/quod ipGus principiu (qui eft Paralellus ab çquatore .21.) reétiffime per Tylen Gt A'ten[us.Efl: aut Tyle Septemtrionalis in

Virgi1i~ [ula de qua M aro nofter/Tibi femiet vltima Tyk. us. Et hfC dc climatibus ab, ~quatore Septcmtrione

yfus.Pari mo dicendli efl: de cis qu~ rut vltra fqui noétiale ad Aufirum/quorU [ex contraria nomina habentia fUll t lufirata et dici po{funt antidiaMero es/ antidiaAlexandrias/ AlltidiaRhodon Antidia

RVDIMENTA Rhomts I antidiaBoriCchenes: a gr~ca Rticula anti Ci oppoGtuvel cotra denotat.At']? in fexto climate Antar.éi:icu verCus / & pars extrema Afric~ nuper reperta &/Zamzibar/laua minor/& SeuIa in[ ul~ & quarta orbis pars( quam quia Americus inueuit Amerigen I quali Americi terra / fiue America nun Ameri cupare licet) {ìt~ funt.De qQibu.s Aufl:ralibns cli~ ge matibus h~c Pomponii Mell~ Geographi verbain telligeda funt /vbi ait.Zon~ habitabiles paria aglit P opo~ anni tempora/veru no pariter.Antichthones a1te~ Mellce ram/nos altéram incolimus.Illius ficus ob ardore in tercedentis plag~ incognitus/huius dicendus elt. Vbi ammaduertendum dr quod climatu quodqJ alios q; aliud pleruq; fertus JJducat/cu diuerr~ fùt natur~/& alla atcp alla fyderù vircute moderencur. Vnde Virgilius .. Nec vero terr~ ferre omnes omnia poffunt Hic fegetes/illic veniunt ferlicius vu~ Arborei fertus ahbi/atq; iniu{fa vire[cunt Gramia.None vides croceos vt Thmolus odores India mitut ebur':'mittut Cua thura Sab~i At Calybes nudi ferru:virofaép pontus Cofrerea.Eliadu palmas Ep iros equarU &é.

OCTAVVM CAPVT DE VENTIS. Q uoma in [uperioribl1s ventoru atiquando in~

cidenter!nemores fuimns( cu.r. polu Boreu/ polii Nothicu/atq; id genus alia diximus >& ip[oru co~

a ii]

Verp)1 lius

1 • • • •

Propolìtum eA: hoe libcUo"quandam Cò~rn~ ~p1ti~ introd~~~ne rcribtft~q~amnos -tam!" (olido éJ pIan èepinximus.ln folido quidem fpario exc1ufi fioluffime. Se~ tatlus In p~ano!vb .. G~t.~greftes fignar~ afueummt 8( partiti limite campum/ita orbis terrarum reg ones .p~opuas donunorum ~nfignl)s no~are ftudotnlus. F~ ( ve ab ea in qua fumus parte incipiamus.' ad E~~p m~~ltulbum Rhomanas aquilas( qUf reglbus E~rop~ domman lur)pofuimus atqJ claue Cummi patrJs patru m {gOl l~fam ~ere Europ~m( qu~ ~o~anam eccl~lìam. profltetud cinximns. Aphricam peneomnem & A{i~patem fignaulmus lunuhs quod eltmfigne fumml Babilomç Solda ni quaG fOhnS Egypti & partis Afi~ domini.fiç vero parte qUt minor Afta dicitur crocea coloris cruce iundo chalybe drcumdedimus quod efr fignli Thurc . Soldani SC)'thla intra imau maximu AGe monti & SarmaticJ AGatica notauimus anchoris quas magnns Tar arus pro inflgni habet. Crux rubea pr~tbyterum Ioanni( qui et orientali & meridionali lndicr prfell atcp in Bi 'ch fedem tenet )reprefentat.Deniq1 in quartam terrç partr per inclytos Callilif et Luficaniz reges repertam ecrundem ipforum infignia po~uimus.Et quod no eA: ignotandum !i~fa m~ ~,!!ra( v~j nauttagia timclltur)iJlI.aginibus cru~ fignauimus L(d!h~c iam mUra facicntcs.

RVDIMENTA Europa ab occidete mari Athlantico/a fepte,:Bri

tmico lab oriete Thanail Meotide l?:tude/et p~to: a meridie mari mediterraneo daudlt /habetq;.mfe Hirpaniam/Galliam/Ge~an~a/Rh~am/I.caliaml Grfciaml & Sannatiam.Slcdl~a.a~are~~ .Age~ noris eius nominis:qu~ dum vlrginibus Tlrqs co~ mitata in marino littore puellari fiudio luderet & caniftra floribus ftiparet/ab Ioue in thau~ niueu~ verfo rapta illius tergo infedHfe 1& per fqU'Ora po ti in Cr{tam delata terr~ contra iacenti nomen d~: dHfe creditur. 4

Africa ab occidente mari Athlantico/a meridi~ oceano Aethiopico/a Seprcmtrion.e mari me~ita raneo/& ab ortu Nili Ruminetennmatur. Eatn. {e d5pleditur Maurit.anias Tin~t~am ~ C~fanm fem/Libiam interiorem/Numuiiamequa & Mapa liam dicunt)millorem Africam( in qua eli Chana# go Rhomani imperij olirn pertinax a-.~'lUla )~yrt# neica/Marmaricam./~ybiam (quo enar:onune~o ta Attica a libe reg~ lV!.auri~haiç ~~!,enat. )Aethl0 piam interiorel Aeglptu &c.Et diat Africa quod fi-igoris rigiditate areato . ,_ .

AGaequç ateras magnitudme & opibus loglr~ Gme vincit)ab Europa 1" hanai 8uuio/atqJ ab Ahi ca ICchmo( qui in Aufira1~m ~Jaga diftmtus A~ bif & Aegpti finum petfandlt~ ~c~l. Hçcpnn cipaJiffimas tegioll(s habct BlthullamJ GalatwDl

SPHERAE MAT. . ptio nonihil mometi imo Magna vtilitate ad CoC mographia habere dignofdt:ideo hoc fubfequenti capite qUfda de ventiscqui & rpiritus & 8atus ~ cunt)tradcmus.Efi: igitur;ventus(vt a Philofophis ddJ.nitur) exhalatio calida & ficca lateraliter aréa terram mota &c.

Q uia vero fol fecundii binos tropicos / & ipm fqtore triplice ortU atep occafli /~ftiualé.f. ~quino~ diale/ac hyemalé feruat:et meridei fìrnilitercp ipius feptetrionis vtrincp fint latera/qu~ qu~libet prol priu ventu habetio fu matim.xii. funt veti/ tres ori cntis /tres occidentis/totide meridei/& medie no~ dis totidé:ex .qbus qtuor qui i reqnti formula me~ diii locu tenebut pricipaliores Uit lal~ rninus prici.:

Collat. Medij.

Oriens. Occidens. I T rop.Cane. I g{{f(ia:3 fChorus

V Collat. fl rop.Cap·1Eurus qui I Atrirus fl ento ì ,& Vultum. I et Lybs _

! Aequator. lSubfoHius. l fauoni.ç( , fet~ephi.

rUfor~ ------~--------~--------~~~---ma. Collat.

Medll

Col1at.

Meridies Media nox , bUTOnothus beptètrio. I AuHer Iqui & l Aquilo qui I Nothus r~ Boreas. I Lybonothus I Trachias !} , & Circius.

'~VDIMEl TA" Poet~ tn mius pricipales ( ?i et coUalaIes diclib

-P principali?ribus ex lic~l1tiacvt [u~~ Cibi .. nos dì> Quidit· v[urpare colueuerunt.Hmc & OUlruus alt . Eurus ad Aurora Nabath~aq; regna receffit PcrfìdaqJ & rad~s iuga fubdita matutinis. Vefper & Ocdduo qu~ uttora fole tepefcunt Proxima fut Zephiro:ScythiamlCeptécp Trione~ Horrifer iuuaGt Boreas/contraria tellus Nubibus affiduis/pluuio~ madefdt ab Autl:ro

Eft aute Subfolani aura raluberrima /qu~ a fole purior & Cubtilior alrjs effiatur.

ZeI:.hirus Caloris e~ hu~~r~s temperie~ h~be~ VerfF mo ntiu pruinas refolUlt. V n c illud VergtlI) Liqw tur et putris Zephiro fe gl~ba re[o~uit. _

Auari fIatus crebro tempeftatu/,peellaru /att) hiJnbriupfagus e.Quare & Nazo infit. Madidis Ouidi.' Nothus euolat alis.

Aquilo fuo rigore aquas ligat/atque conflringit V. ' . Viro Et glaciaIis hyems Aqmloibus afperat vndas U'~

His de ventis Gallinariu noftru multf dodrin~ Gallina viru Cequetes quatuor edere verficulos lnemini. rius. Eu rus et Eoo flat Subfolanus ab ortu. Flatibus oecafum Zephiruf<) Fauonius implent.: Aufter in extremis Lybi~ et Nothus ~fi:uat Olli. Sudifìcus Boreas AquiloèV minatur ab axe.

Et licet veri feptentrionales fint natura frigidi! aUIi nibilo tamen minus quando tOttidam zonam per .u.I

COSMOGRPHIAE Capadociam/PaJnphifiam/Lidiam/ CiUcHi/Arme nias maiore & mino ré. Colchiden/Hircaniam/Hi, beriam/ Alban.ii!et pr~terea mrtas qua~ Gng.ilatim enumerare longa mora efret.Ita elida ab eius.l1omi nisregina.

Nùc";o & 11~ partes funt Jatius luftrat~/ & alia quarta pars per Americu Vefputiu(vt in [equenti

, bUi audietur )inuenta efr/qua non video rur quis I iure vetet ab Americo inuentore fagacis ingenij vi

Amtti~ ro Amerigen quaG Americi terra / flue Americam ca rucenda:cu & Europa & Alia a mulieribus fua [or

tita lìnt nomina.Eius Gtu & gentis mores ex bis bi nis Ameria nauigationibus qu~ fequunt liquide intelligi datur.

Hunc in modii terra iam quadripartita co gno~ fcif!et funt tres prim~partes cotinentes/quarca efr infula:ciiomni quaep mari circudata confpiciaf.Et licet mare vnii Gt queadmodu et ipfa tellus/multis tamen [inibus dilnndum / & innumeris replftum

Pruda infulis varia fibi noia afTum.it :qu~ et in Cofmo gra phi~ tahulis cofpiciunV& Prifcianus in tralationc nus. li b Dioni rj tali us enumerat verlibus. Circitit Oceani gurges tamen vndit) vatlus Qui éjuis vnus fit plurima nomina fumit. Finibus Hefper~s Athlanticus ille vocatur At Boref qua gens furit Armiafpa fub armis Dicieille piger nt:cno SaturtiQe Mortuus cfr alijSl

RVDlMENTA Mali' Vnde tamen primo confcenditlumine:Titan Eoum: Eoumcp vocant atep In_dum nomi~e 'p0lltum . Inòicii; Sed qua deuexus calid u polus exaJ:.1t Aufirum Aetruo ~ A~thio pumcp umul p~lagus. Rubru~ vocatul piC\lm+~ ' Circuit oceanus ue tom maxlmus orbem Nominibus variis celehratus: ... . Perleeat Hefperia primus qUI pO~gtt vnò.l Pap~-Pamph.ilcuèp latus Lybi~ pr~tenòlt ab o,:s licum. Sic minor dr reliquis/maior quem Cafpla.tellus Sufcipit intrante vaftis Aqu~onis ab vndls Nomine Saturni quod Thetls poffidet ~quor Cafpiu ..

Cafpius ifr~ Gnus funul Hircan~CqJ vocatur . Hirca~ At duo qui veruunt Aufrralis ah. ~quore ponti PerUcij

Hie Cupra currens mare P erucus emat altum Eregione Gtus / qua CaC pia voluitur vnda

Fluduat a ft alter Panch~a cp !ittora pulCat Euxeni contra pelagus protentus ~ Aufrros

Ordine principiù eapiens AthIantJs ab vnda Herculeo eelebrant quam rn~te munere:GaÒes. Athlan~ C~liferafq; tener ftans Athlas ~ont~ colum~as ticum Efl: primus vafris qui ~o~tus ~iben~s V!1dlS Hleu~~' : Diuidit Europen Lybta comurus vtn<}J .... Hin c atqJ bine fratu~ Cunt: amb~ littora cemunt H~e Lyhies hfc Europes aòuerfa tu~ndo. . _ Gallicus hunc 9Urges:qui Ce~tiea littot'a.pulfa~ Gallico Fxcipit:hunc Fequitur Ligum COg?o~l?e dlélua Qua domini rerum terris creuere Latmls. Ad petram leucen Aquilonis. ab axc redudu.

COSMOGRAPHIAE tranIeunt/mitigantur:Gcut & de Auftro torridam ZOl1am anteacp ad 110S veniat tranfeulltc/coperm eft.Q uod fequentibus verfibus inGnuatur. Q uoq; loco prodit gelidus furit Aufterl & aréHs Cogit aquas vinclis/at dum per torrida Ratu Sydera tranGerit/noftras captandus in oras Comeat!& Bore~ feuiffima t-ela retorquet

At contra Boreas nobis grauis/orbe fub im<>' Fit ratione pari moderatis leuior alis. C~tera mox varios qua curfus flamina mittunt Imutant propri~ naturam fèdis eundo.

Hucufq; de ventis didii [ufficiat.Ponamus nue h~ omniii figuravniuerfale:in qua fint poli/axesl circuli cu maiores tum etiam minores/oriens/occi6 dens/quin~ zonfE/gradus logitudinis/latitudinis * tam ipfius terr~ q; cceli/paraIelli/climata/venti &c ..

r .

CAPVT.IX.DE QVIBVSDAM COS~ MOGRAPHIAE RVDIMENTIS.

Omne terr~ ambitu ad cceli fpacium pundi obti nere rationem Aftronomicis demonfhationibus conftat. Ita vt Ci ad cceleftis globi magnitudine co~ feratl nibil fpacij prorfus habere iudicet.Et huius quidem tam exigu~ in mundo regionis quarta fere portio eft qu~ Ptholom~o cognita a l10bis animan tIDUS icolit. Atq; in tris partes hadenus fciffa fuit.. Europam/ Africam/ & Afiam.

•

COSMOGRAPHIAE Q.u~"freta Sicani~ conclurut uttore curuo InCuia [ed Cyrnos proprfjs pul[atur ab vndis.

Mare lntra fardonium pdagus CdtUlncp refulìs Thyrrc lnde Calis tumidus Tyrrheni voluitur ~fl:us

Ad partes vergens aufl:rales/excipit ifl:uln Siculii Sical1i~ gurges fous deflexus ad ortus:

Qui procul effuCus Pachynis tenditur oris Ad Cr~ten fumma( quç prominet çquore)rupem: Qua Gortyna potes med~s qua Phtfl:os in aruis Arietis hanc rupem lìmilantem vertice fro ntem Pro merito 9Taij Criu ruxere metopon.

. Hoc mare Gargani concludit lapygis ora: Adria * Ilunc incipiens extenrutur Adria vafl:us: tirum.. Ad Boreatn penetrans pelago folemm cadente Ionili. lonius parita unus mc pahibetur -:b orbel

Diuidit & geminas diuerfìs partibus oras: .. _ Q uas tamen extremas coiungit terminus vnus

Illincu. Ad dextram parte protenditur IUyris alma: Pofthanc Dalmati~populorii tnartia teUus Adl~am AuCQni~porredus continet lfl:hmos Q ue tria circundant maria vndièp littore curu o Tyrrhenum/Siculuml necnon umul Adria vaftus Finibus at propr~s exceptant Gngula ventos Tyrrhenum Zephyro:Siculum [ed tundic Auftro: Adriafuccurrens Eoo fi:angitur Euro ..

At poft Sicaniam tradu diffunditur alto Syrtis Ad Syrtim pe1agus/Lybicis qu~ cingitur ons:

RVDIMENTA~ Maiorcm poftquam minor excipit!~quora:!ong~ Atq,,Gnu gemino re[onantia litto~a pulfant

FillIDUS a Siculis Crettum te~ditur ~quor Mare_1

Ad folis veniens ortUs Salmomda pofcens Cr~p1J Dicitur Eous qui Cr~t~_ terminus e§e: . .

Pofthanc efi: geminu marevafiu fl~éhbus.atns Fluéhbus..Hifmarici Boret quod tundltur atns. Q uod ruit aduerfils c~[~ de ~a!tlbus ~rdi _. ._ Q uod prius dì Phariu pcrhlbet: hoc httora tagtt Phanu .. Pr~dpitis ca[umontis:pofi:vl1da[ecun~a .. Sidoniu efi: pelagus:penctrat qua gurglte pontus. SldolU. lGcus Arétoas ad partes ~quore vergens. um Non longe redus: Cilicunl nam frangitul' oris. Hinc Zephiros po[cens veluti draco fledie vndis Q uod iu ga montiuagus vaft at: filu a [ep ~atigar. Partibus extremis Pamphilia dauditur lftO: Atq; Chelidonif rupes cil10untur eodem At pro cuI hunc zephyrus Hnit p atareide fumm~

Pofi: hfC Ardoas ad partcs afpice rurltlS A~geumICupcratq~iflué?bus ~quoracul1~a: A(gçU~ Di[perfas vafto qUI gurgtte Cydadas amblt Terminat hucimbros paritcrTenedoCq; coaces Angulta trahif qua fauce Propontidis vnda AGa:quam Cupra populis diitenditur amplis Ad Notiam partem:qua latlls ducitur lfthmos: Threicius Cequitur pofi: Bofphorus oftia ponti: Hoc nullum perhibent tttras aJ.1gufhus otbis

bofph I

IUS •• ~

COSMOGRAPHIAE tranfeunt/mitigantur:Gcut & de Auftro tonidam Zonam anteacp ad nos veniat tranfeuntc/eopcrrii efr.Quod fcquentibus verfi.bus infinuatur. Q u0'P loeo prodit gd.idus furit Auftcr 1& ardis. Cogit aquas vindis/at dum per torrida flatu Sydera tranGcrit/noftras eaptandus in oras Comeac Bore~ feuiffima t~la retorquet

At contra Borcas nohis grauis/orhc fuh imC}' Fit ranone pari moderatis leuior alis .. C~tera mox, arios qua curtus fiamma mittunt Imutant propri~ naturam fedis cundo ..

HucufqJ de ventis diéliifufficiat.Ponamus nue h~ omniii figuravniuerfalé:in qua fint poli/axesl circuli eli maiores tum etiam minores/oriens/oeci6 dens /quin~ zon~/gradus logitudinis/latitudinis * tam ipGus terr~ CF ccdi/paralelli/climata/venti &c..

"

CAPVT.lX.DE QVIBVSDAM COS~ MOGRAPHIAE RVDIMENTIS.

Omne terr~ ambim ad ecm fpacium pundi ohti nere rationem Aftronornicis demon{hationibus conftat. ha vt fi ad e~leftis globi magnitudine eo~ feratl nihil fpacij prorfus habere iudicetEt huius quidem tam exigu~ in mundo regionis quarta fete portio efr qu~ Ptholom~o eognita a nobis animan tibus ieolit. Atcp in tris partes hadenus fcura fuit.. Europam/ Africaml & Afiam.

I SEPTENTRI )

"

COSMOGRAPHfAE Sim

d pIe' Effe trerum dirimens:hic filnt Syrnpleoades arét~

ga ti p di h' . l '"r' , db an tur IC pontI pe agus Ital1lS a ortus

Q uod perit obliquo Boream folemcp meatu Hinc atC}J hinc medio percurrunt fquore co11e5: Vnus qui veniens AUf de parte arambis

icitur auftrali:fed contra finibus alter Prolnir~et Euro p t hunc criu dixcre metopon:

Ergo conueniunt aducrG 9Uroite tanto O 'fl. - ~ ~

In .. antes quantu ternis tranGre diebus Eualeat naui :bimarem fic ~quorc pontum Arpicias fimilcm eornu quod fleéHtur areus Ncruo euruati difl:cnto dextcra neruum Affimilat:redo trahitur narn linea dudu

xtra quatn Boream quo [candir fola arambii Sed formam cornu geminatis flexibus edir

. Littus:quod pontum cingit fub parte Gniltra Meous In quam Meotis penetrans Aquilioni ad axes

Q uam.Scyt1tit gentes circundant vndicp ripis Et matrem ponti perhtb cnr Mco ridis vndam ..

. Scilicer hic ponti vis exir gurgitc multo Thau., Cimmeriu torrens per Bofphoron mc vbi Thauru rus Cimmer~ gelidis habitant fub finibus imuln

H~c maris e11: fpecies fplendcns h~c forma ,pfundi.: Eit autvt pq~diximus mare plplum inrulis c qui

bus maxim~ & pril1cipaliores iuxta Prholom~um h~funt

T'aprobana.in mari Indico fub ~quatore

~RVDIMENTA

Albion qU{ & Britannia & Anglia Sarrunia in mari mediterraneo Candia qUt & Creta in finu Aegeo Selanrua Sicilia in mari mediterraneo Corfyca Ciprus

Extra Pthotom~um M ada oafcar in mari Prafodo

l:>

Zamzibar I aua in Oceano Indico orientali Angama Peuta In oceano Indico Seula Zipangriin Oceano oc~id~nta1i H~[untingentes quas ongltTethyos,vnda Infulf:adhuc ali~ diuerGs partl~us orbls.

iuerr~ plures fama latucrc mmores " Auris difficiles nautis vel portubus aptç Q uaru non facile cfr mlhi prom('r~ no~ina verfu;

C{tn1I vt vnius 10ci,ab al~e~o d,lfi~nr:a~ cogno fcere po{fis poli elcuatlo tlbl C\1pnmlS cofider~d~ vcnit.Annotandii igit pa"uds quod(vt ex ~upen~~ bus liqurt) viuenubus fub paralel,lo ~'1umoéh ~ vter~ polus in horizonte cfr. unn aute ad fept~~ trionem eo magis fubleuat polus .qua,Dto pll1~ ab~ quis ab ~quatoredifcc{f(fit.Qufpob eleuano re~

Pruda, nus

..

PropoGtum ~A: Loc libcUo"quandam Còrrnoml'l1i~ introdu~onc rcn'btft!quàm no! "tam in folido éJ plano l1epinximus.ln folido quidem fpario excluG firi. 'mme. Se~ latius in p~ano!vb.i G~t ,~grelles fignar~ afueununt 8{ partiti 'mite ca pum/ita orbis terrarum rtRones .p~Clpuas donunorum ~nfignl)s no~are ffudurmus. E~ (ve ab ea in qua fumus parte incipiamus.> ad E~~p m~~1tulbum Rhomanas aquilas( qu~ reg.bus E~rop~ domman tur)pofuimus atcp daue Cummi patrls patru In fgm lpfam fere Europam( qu~ Rhomanam ecclefiam profJtetud o nximn. Aphri pene omnem & A{i~ patem 6gnauimus lunulis quod eA: infign e fummi Babiloni~ Solda ni quaG t tins Egypti & partis Afì~ domini. ,fiç vero parte qu~ minor AGa diritur crocea coloris croce iundo chalybt 'munde ' us quod eA: Ggnù Thurc - Sold3lli Scythla intra imau maximu ~Ge monti & SarmaticJ AGaticà notauimu anchoris quas magnns T a arus pro intìgni habet. Crux rubea pr~n,yterum Joanni, qui et orientali 8{ meridionali Indicr prteft atcp in Bi 'th fedem tenet )repre[entat.OeniqJ in quartam terr~ parte per inclytos Cafllliç et lufitaniz reges repertam eC1"Undem ipforum infìgnia pofuimus.Et quod no cA: ignorandullt !i~ra" ~ ~'!8 ( v~i nauttagia timclltur)iJl~ginibu cru~ fignauimus Lèd!h~c iam nU1Ta,facicntcs.

"

RVDIMENTA Europa ab occidete mari At~antico/a repte;.Bri

(anico lab oriete Than.ail Meotlde palude/et poto: a meridie mari mediterraneo claudit /habetqJ in fe: Hifpaniam/Galliam/Gmnania/Rhçtiam/ltaliaml GrtciamJ & Sannatiam.Sic di~ ,a ~a reff. ,Age~ noris eius nominis:qu~ dum VU'gmibus 11rJ)S co~ mitata in marino littore puellari Rudio luderrt & caniftra floribus fiiparrt/ab Ioue: in thau~ niueu~ verfo rapta illius tergo infediff~ I & p~r çqU'Ora po ti in Cr~tam delata terr~ contra lacentl nomen d~~ diffe creditur. ~

Africa ab occidente mari AthIantico/a meridie oceano Arthiopico/a Scptfmtrione mari medita raneol & ab ortu Niti ftumine tmninatur. Ea in Ce: copledituT Maurit.anias Tin&it~am ~ Cafarim fem/Libiam interiorem/Numl(uamequa & Mapa liam dicunt)minorrm Africame in qua efr Chartal go Rhomani i~perij oIi~ pertinax él',~ula )~yre~ ndca/Marmancam ILyblam (quo euanommeto la Africa a Lbe reg~ lV!.auri~hai~ ~~~ellat. )Aethio piam interiorel Aeglptu &,.Et diat Africa quod frigoris rigiditate careat. . . _.

A{ìa(qu~ czteras magnituclme ~ oplbus loglr~ Gme vincit)ab Europa lhanaifluUlo/atl) ab Afii ca Ifchmo( qui in Aufhalt'm pJaga ~~ntus A~ bi~ & Argpri flnum perfcindit~ f~c~mlt. H~c ~nn cipalHfimas regiolles habet BlthullamJ Galanaml

COSMO GR APHrAE Profo I ~~:lti_& locor~ ab ~q~ator~ dii1:1ntit detn5ltrat " nwum. etTI tantus Ioci tradus b • ~ fura fcire'd fid A _ ~ fquatore cuius me~

Atqua toro

Tropi CUi.

Cirru+ Aréti. Polus Ardi.

ciufd- E e 1 ~ as /qu~ta,~ eIcuatio poli ad zenith e .. x 9U1 us nulltanu numelUS facilis co ni

tu euadlt/du eundè f2 numeru eI u (-. l ' g. Pii . V - e a 1015 po lmulu c~~rns. . ~ru tii no funt feclldii Ptholom 'fen41

tenc:a ,~ùfjana a circulo fS}noéhaIi ad Ardo~ vbi q; getlU ~q~~s.Na a primo fquatoris Prad Cc ad duodeClmu/l1hb d - r . b U V CJ li . - . ~ ~~gra uUlexagtntaJtalica mil ana connet qu~ faClUtt15 Germaru·c2 Co- . - I - ~ru~ Ém q~atuo~ tal;ca pro vno GerJnal1ico reputane tar.tlZtgrGa u VlqJ ad.z5'9uilibett59. milliaria fad;

qu~ unt ermani ~ 1>1 i ~ A c: r s" • oR. tqJ vt res Ilac apcrtior ponemus lormulam fequentem. f

Gradus Gradus MiIlia TraI Mil Ger • . t f.Z 60 lf tt zf >.9 '4 1

_t

Zf ;() z 4-f4 13 ~ 30 ~j\ ,(1

'4 -!-3A 41 4A

- .-H .l..

4-1 "/q; ~~ (t fiirnint 4-

40 IO I

f' fA- 3'z l 8 rA 6; Z$ I

11. 6)' 66 Z6 6 :" 66 Vto J...

;\0 ZJ r ::,..-

Se 6 l ' -1;.

80 ~() %

. io

RVOIMENTA Etita"quoq; ab ~quinoéhali y[us potos tam anI

tardieum q; aréHeum graduu Iatitudinis cotinenl tia variatur. Q uod fl fcire volueris quot ab vno loco ad aliUln milliaria fint ipcrpende dihgenter in quibus gradlbus latitudinis fint talia Ioca & quo' gradus medientl deinde vide in formula fupttiori quot milliaria talis gradus habcat & multiplica nu merlI milliariu per numeru medioru graduu/ atqt milliariu numerus refultabit: qu~ cultalica fuenn' dmidas per quatuor/ & Gennanica habebis. H~e ~ induwone ad Cofmographia dida fufficiat , lì te modo amonuerimus prius/nos in depingendis NotCl. tabulis typi generalis no omnilnodo [equutos effe Ptholomfii/pr~fertim circanouas terras vbiin car ti marinis aliter animaduertimus ~quatorem colli tui CV Ptholom~us f~ccrit.Et ~inde no debet nos fiatlm eutpare qui illud ipm notauerint. Confulto ero fcccimus quod hic Ptholomeu/abhi eartas mal rinas frquuti fumust Cii & ipfe Ptholomfus qUilH to capite primi bbri.Non omnes continentis par~ Ptnolo tes oh CUf magnitudinis excdTum ad ipfius perue+ m~ .. niffe notielam dicatl et aliquas qucmadmodum Ce habeant oh peregrinalltium negligentiam fibi mil nus dihgentertraditas /alias dI'e quas aliter atq; ali tes re habere cotingat ob cornlptiones & mutatio nes in qUlbus ,p parte corrui{fe cognitf funto Fui~ igif necdTecquod ipfe fibi ena faciundii ait)ad nOi

b

,troduéUone raibert:quam no! -tam in (olido cp plano ,ed latius in plano:vbi Gcut agrdles fìgnare afueuerunc rcipuas dominorum infignijs notare ffudoirnus. Et ( ve lium Rhomanas aquiIas( qu~ regibus Europ~ dominan n fere Europam( qu~ Rhomanam eccldìam profltetur> Iluimus lunulis quod ell inGgn e fummi BabiIonif Eolda parte qUf minor AGa dicitur crocea coloris cnJce iundo ni Scydua intra imau maximu AGe monte & Sarmatica I inGgni habet. Crux rubea pr2fbyterum J oann(( qui et em trnet )reprefelltat.Deni<p in quartam terrç parte per ipforum infìgnia pofuimus.Et quod no eft ignorandum i cnl~ flgnauimus 1èd!h~c iam mUfa.faamtcs. '.

RVDIMENTA . Europa ab ocodete mari Athlantico/a fepte:Bri

(anico lab oriete Thanai/ Me<?tide l?:lude I et p<:,to: a meridie mari mediterraneo claudlt /hahet~ In re Hifpaniam/Galliam/GermanHi/Rh~tiam/ltaliaml Gr~ciam) & Sarmatiam.Sic di~a.a ~a re~~ .Age~ noris rius nominis:qu~ dum vlrgmmus TlrIJS co~ mitata in marino littore puellari fiudio luderrt & caniftra floribus fiiparet/ab Ioue in thau~ niueu~ ver[o rapta illius tergo in[edHfe / & per ~quora po ti in Cr~tam delata terr~ contra iacenti nomen ~~ di{fe creditur. ~

Africa ah occidente mari Athlantico/a meridie oceano Aethiopico/a Sept(mtrione mari mediter raneo / & ab ortU Nili Rumine terminatur. Ea in {e copleditur Maurit.anias Tin~it~am~ C~[arien fem/Libiam interlorem/Numldlame qua & Mapa Iiam dicunt)minorrm Africame in qua dì Charta# go Rhomani imperij olim perrinax ~.~ula )~yrel nddi/Marmaricam./Lybiam (quo etlanommeto ta Africa a Libe rege Maurithai~ appellai )Aethio piam interiore/ Aegiprii &c.Et dicit Africa quod frigo ris rigiditate careat... . _.

AGaequ~ c~teras magmtud?le ~ oplbus loglf~ fìme.vincit)ab Europa J hanal BUUlO /attp ab Afri ca Ifchmoe qui in Aufiralt'm plaga d~t~l1tuS Ar~ bi~ & Aegpri Gnum perfcindit~ f~c~mlt. H{c ~nn , cipaHiTimas regio Il es babet BuhullamJ Galanaml

APPENDIX UlS temporis no etri! traditiones magi~ intendere ~ Et ita quideln temporauimus rem /vt in plano cir~ ca nouas terras & alia qu~piam Pthololntu: in fo I lido vero quod plano additur defcriptione Amen d fuhfequentem fedaci fuerimus.

APPENDIX Anneéèamus adhuc fuperioribus anteaep recel

Potui canamus e!euationis poli atep ipGus zenith ac centri horizontis & climatu quadrante ve1ut parer gon & quodda corolariù. Q uamuis Ci rede con~ fiderauerimus is quadrans de quo dicelnus non Gt adhas res impertinés. CofmographiI em ve! Jnaxi me poli fupra caput e1euatione/zcnith/& terr~cli mata cognofcere oportet.Format itacp idem qua, drans hoc paéto. Diuide quccuntp circulii in par tes quatuor/ica quod du~ diametri re in centro ad anguloi redos inter fecellt:quaru vna( qUt altera fui parte pillnulas habet)axem polorli mudi/& alI tera ~quatorem figniflcabit.Dcinde ea parte circu1i qu~eftintcrfemiaxem pinnulas habentem & alte ram femidiametrumin partes.xc.diuidas /atq; OpI poGta in totidem/ figaCq; perpendiculu ad cetrunt & paratus erit quadrans. Cuius hic elt vfus. Verte ~iiica vtf2 pinnula~ foramina poliI dircde videa~ & ~d quod cuma atq; in que gradiI perpendiculli c~Clderitieo ipo clirnate et e!euationis oradu tua re gio/quinetia zenith atcp horizontis c~trii exiftit.

(j Haétenus txequuti capita propoGta/bic ipf as fon

ginquas expaciationes fequeterintroducamus Ve fpu tij IGngulorum fadorum_ exitum circa inftitutii tradentes.

Finis introdudionis (b ii

COSMOGRPHIAE Capadodatn/PampIu1iam/Lidiam/ CiliciIi/ Arme nia.~ malore & millore.Colchiden/Hircaniam/Hil beriam/ Albania:et pr~terea mrtas quas Gngilatim enumerare longa mora dret.Ita elida ab eius .nomi nis regina",

Nùc yo &Il~partes funtlatius luftrat~/& alla quarta pars per Americu Vefputiu(vt in [equenti bus audietur )inuenta eft/qua non video cur quis

I iure vetet ab Americo inuentore fagads ingenfj vi Amtti~ ro Amerigen quaG Americi terra / uue Amerieam ca dicenda:eu & Europa & AGa a mulieribus rua [or

tita fint nomina.Eius fitu & gentis mores ex bis bi rus Ameria nauigationibus qUa! fequunt liquide intelligi datur.

Hunc in modi! terra iam quadripartita cognol fcit!et [unt tres prim~ partes eotinentes/quarta eil: infula:cii omlli qua<}J mari cireudata conrpkiaf.Et Iieet mare vni! Gt queadmodu et ipfa tellus / multis tamen unibus dilnndum / & innumeris repl~tum

Prifcia infulis varia Uhi noia a{fumit :qu~ et in Cormo gra phiCE tabulis corpiciunt/& Prircianus in tralationc

nus. DionifIj talibus enumerat verGbus. CircWt Oceani gurges tamen vndiqf vaftus Qui epuis vnus fi, plurima noinina fumit. Finibus Hefperijs Athlanticus ille voeatur At Bore~ qua gens furit Armiafpa fub armis .. Dicitille piger necno Satur,idé Mortuus eft al.l1sl

RVDlMENTA Maft' Vndt tamtn primo confcenditluminiTitan Eoum!

Eoumi) voeant at') Indum nomine pontum . IndiciU Sed qua deuexus ealid ii polus exciI:it Aufinlm Aetruo ~ Aethio pumq; umul pelagus RubnJ~ vocatur picu~! ' Circuit oeeanus fic tom maximus orbero . Nominibus vartjs celebratus. Perfecat Hefperia primus qui porgit vn~is Pap~' Pamphilcuep latus Lybi~ pr~tendit ab o~s licum. Sic minor eft reIiquis I maior quem Cafpla teUuI Sufcipit intrante vafHs Aquilonis ah vndis Nomine Saturni quod Thetis poffidet ~quor Cafpiu.

Cafpius ifrc Gnus [imul Hireanuf'J voeatur H'" At duo qui veruunt Aufrralis ab ~quore ponti p ~~._

P .J! ffi . al cnlCU Hicfupracurrens mare enlCUS e ot cum Eregione Gcus / qua Caf pia voluitur vnda

Fluduat a ft alter Panch~a cp !ittora pulfat Euxeni contra pelagus protentus in Auftros

Ordine principiii capiens Athlantis ab vnda Herculeo celebrant quam mfte munere~Gades~ AtMan° C~lifera[èp tenet ftans Athlas monte eolu~a.s Eft primus vaftis qui pontus Hibericus vnd1S Diuidit Europen Lybia eomunis vtriqJ Hine at~ hine ftatu~ runt: amb~ littora cemunt H~c Lyhies hfe Europes aduerfa t\lendo. _ Gallicus hune gurges:qui Ce~ica littora'puI[a~ Gallicu Fxcipit:hune fequitur Ligum eognomme dléhta Qua domini rerum terris C'euere Latinis. Ad petram lcuccn Aquilonis, ab axc rcdudui

,Pliifcfìus Vogdìgena uéèori

Nifus:' R . :r R •• S La ura paplruero qua orent plngUla yro L cus EtfaduntLun~magnafluel1talacus I un~ Adextris rnotes Ciit Ius/Danchis/quocp Mafcha' D: bi Illorum Aethiopes inferiora tenent M aéc S Aphrica confurgit quibus e regionibus aura

A ah c: Affians CUln LIbico feruida regna Notho .. ~t lO E ali ul Vul . x a pop o turnus parte calenu..

~esh . Indica veloci per fÌ'eta calle venit. p n~ Subiacet hic ~quo noéti~ Taprobana circo Lb· Ba{faq; PraCodo cernitur ipfa falo ~ ~ Aethiopes extra terra efl: Baffamq; marina

IlOt us Non nota e tabulis o Ptholom~e tuis. Vultur Cornigeri Zenith tropici cui cerrutur hirci ~:. At'J1coln~s mult~ fundit~ripfus aqu~. b pro Dextrorfurn tmmenfo tellus tacet fquore onda Ma. Tellus/quam recolit nuda caterua virum P:Ic~ Hanc quem clarafuum iaétat Lufitania regem pro. Inuenit miffa per vada claffe maris. h~ a~ Sedquid plura-:Gtu/gentis morefcp repert~

p nc~, Amenci parua mole libeUus habet. uenta. C d'd r. h A . an 1 elyncero voluas uncpeétoreledor

men EtlegenonnafumRhinocerolltis habens ge.

QVA'IVOR AMERICI ~ SPV",l1 NAVIGATIONES

Eius qui fubfcquentc tttio rantm dercriptio~

ne de vulgari . GaUicoin

Latinu tra(tu

lit. Dccafrichon ad ledorem:

Afpicics tcnucm quifquis fortaffe logiam . Nauigium memorat pagina noftra placen ;

Continet inuentas oras / genterq; reccnter L~rificare fua qu~ nouitate queant.

Htc «at altiloquo prouincia danda Maroni Qui daret cxceHf verba potita rci.

tUe quot ambiuit freta cantat Troius herOs: Sic tua VeCputi vela canenda forent.

Has igiturleétu terras viCurus/inillis Materiam libra:non facientis 0pus.

Item diftichon ad eUlldem Cum noua deledent fama teftante loquaci

Q ue rccreare queunt hic noua leétor haba

b iij

COSMOGRAPHIAB Q .u{&cta Sicani~ co ncludit uttore curuo InCuia [cd Cyrnos proprijs pulCatur ab vndis~

Mare Intra fardonium pelagus Cetturne}; refufìs Thyrrc Inde Calis tumidus Tyrrheni voluitur ~ftus

Ad partes vergen auftrales/excipit iftuln Siculli Sicanif gurges fous deAexus ad ortus:

Qui procul effuCus Pachynis tenditur oris Ad Cr~ten fumma( qu~ prominet çquore )rupern: Qua Gortyna potes medijs qua Ph~ftos in aruis Arietis hanc rupem Gmilantem vertice fro ntem Pro tnerito Praij Cl'iu ruxere metopon .. Hoc mare d'argani condudit Iapygis ora:

, Adria ~ IlUnc incipiens extenditur Adria valtus: ricum.. Ad Borearn penetrans pelago folemcp cadenté Ioniii.. Ionius pariter finus mc perhibetur ab orbel

Diuidit & geminas diuerfìs partibus oras: Q uas tamen extremas coiungit tertninus vnus

Illiricu. Ad dextram parté protenditur l11yris alma: Poft hanc Dalmati~ poputoru martia tellus A~ l~am AuConi~ porredus continet Ifthmos Q ue tria circundant maria vndièJJ littore curu o Tyrrhenum/Siculum/ necnon fimul Adria vaftus Finibus at proprijs exceptant angula ventos Tyrrhenum Zephyro:Siculum [ed tundit Auftro~ Adria fuccurrens Eoo frangitur Euro ..

At po ft Sicaniam tradu diffundi tur alto Syrtis Ad Syrtim pelagus/Lybids qu~ cingitur oris:

RVDIMENTA Maiortm poflquam minor excipit!~quora:tongt Atq;jìnu gemino reConantia !ittora pulCant .

FinIDus a SicUllS Cret~um tenditur ~quor Mare Ad folis veniens ortus Salmoniòa pofcens Cr~lil Diatur Eous qui Cr~t~ terminus effe:

Pofi: hanc efi: geminu marevaflii fiuéhbus atris Fludibus..HiCmarid Borc~ quoò tunditur atris. Q uod mit aduerllls cclC~ de partlbus Ardi Q uod prius efr Phariu pcrhibet : hoc littora tagit Phariu, Prfdpitis cafu montis:pofi vnda fecunda Sidoniii efr pdagus:penetrat qua gurgite pontus. Sidoni. Hìcus Ardoas ad partes ~quore vergens. um Non longeredus:Cilicum nam frangituroris .. Hinc Zephiros pofcens vduti draco fleéHt vnrus Q uod iuga montiuagus vaftat:filuafcp fatigat: Partibus extremis Pamphilia dauditur ifto! Atq; Chelidonif rupes anountur eodem At pro cui hunc zephyrus ~nit P atardde fumma.:

Pofi: hfc Ardoas ad partes afpice rurfus A~geum/fuperat q~i flu0bus ~quora cun~a! Atgçu ' DIfperfas vafto qUI gurgite Cydadas ambit -Terminat hiicimbros pariterTenedofq; coerces Angufta trahif qua fauce Propontidis vnda AGa:quam fupra pOpUllS difrenditur amplis Ad Notiam partem:qua latus ducitur Ifthmos: Threicius Cequitur pofi Bofphot1ls o ili a ponti: Hoc llullum perhibent telTas anguftius orbis

boiph I

IUS • • lo

Ulultriffilno Renato Ifterufafem & Sicili~ regi/duci Lotho ringi~ ac tiarn. Am~ ricus Vefputius hUI rnilé reuerentià: & j

debita redime dationem.

Fieri pot illufiriffime Rex vt tua maiefias mea iRa tementate ducatur in admiratione: propterea quod hafce utteras tam prolixas adte fcribere non fubuerear/ rum tamen fciam te continuo in ardu~ is confil~s & crebris reipubIic~ negoc~8 ocrupatif fìmum.Atq; exHtimabor forte nOll modo pr~{ilm ptuo[us /fed etiam ocio[us:id mim munms vendi~ cans/vt res fiatui tuo minus couenientes non del ledabili fed barbaro ,pr[us fiùo (veluti amufus ab humanitatis rultu aIienus)ad Fcrnandii Cafiilj~ re gim nominatitn fcriptas/ad te quoq; mittam • Sed ~aquain tuas ytu~es habeo condentia/& coperta fequentiu rerii ne'P ab antiquìs neq; neotericis [cri ptantm ventas me cora.t. M.fortaffis exrufabunt.' Mouit me imprimis ad fcribendum prffentiu Iator Beneuenutus.M.t.humiIis famulus/ & amicus me us no pa:nitendus/qui dum me Li[bon~ reperiret precatus eR: vt. t.M.rerii per me qu atuor profedi~ onibus in diuerfÌs plagis mundi viCarum/partidpe facere vellem.Peregi ein bis binas nauigationes ad nouas tcrras inueniendas:quam duas ex mandato Fernandi illclyti regis .Cafiilif per rnagnu oceani

Gnu m occic1~nte ~fus f~d/atteras cluas iulTu Maì nuelis Lufitani~ regis ad Aufhii.Ita<p me ad id nel godi accinxi Cperàs çp:t.M. me ~e clier:tulo~~u" mero no exeludet: vbl recordablt Cl' oh mutua ha buerimus inter nos amidda tepore iuuentutis nt~ cu gramatict rudimeta imbibentes [ub J'bata vit~ & doéhina venerabif& religiofì fratris de.S.Mar co Fra.Georgi'j Anthon~ Vefputij auunculi mei pariter miutaremus • Cuius auuncuu vdl::igia vti~ nam [equi potuifTem/alius profedo( vt & ipfe Pc trarcha ait) dTem q; fumo V tcu<:v tn Gt/no me pUI det effe qui [um.Semper em in ip[a ytute & rebus fiuruofis Cumma habui deledatione. Q uod Ci tibi h~ narrationes Olnnino non placucrint:dicam Grue Plinius ad Mfcenate CcrIDit Olim facet~s meis de,. Iedari Colebas.Et licet.M.t.Gne fme i reipublicf ne goc1is occupata ut/nihilominus tantU téporis qUI CV Cuffuraberis/vthas res cpuis ridiculas(qu~ tame fua nouitate iuuahiit)peUegere poffis.Habebis em hifce nlcis lfis pofi: curaru fometa & meditameta negodoru no modica deledatione/fìcut et ipfe fre niculus prius fumptis e[culentis odore dare & me liore digefhollc facere afueuit.Enim vero u plus fq J1UXl1S fucro /venia peto. VaIe.

lnclytiffime rex [ciat.t.M.quod ad has ipfas reI giOllcS tnercJdi caufa primu venerim .Dumq; per qdrennii r uolutiolli i cis rebus ncgocioCus dlèm

b···· . lll)

COSMOGR APHIAE Su:;ple' Effe fi'etum dirimens:hic fiUlt SYJnplegades aréè~ ga es Panditur hicponti pelagus 'fitanis ad ortus

Q uod perit obliquo Boream folcmq, meatu Hinc atq; hinc medio percurrunt fquore co11es: V nus qui veniens Afi:~ de parte arambis Diritur auftrali:fed contra hnibus alter Prominet Europ~ hunc criu dixere metopon:

Ergo conuenillnt ad lerLì guroite tanto Diftantes quanru ternis tranG~ diebus Eualeat naui :bimarem tic fquore pontUtn Afpicias Cimitem cornu quod ReéHtur arcus Neruo curuati diftcnto dextera neruum Affimilat!redo trahitur nam linea dudu Extra quam Boream quo fcandit fola Carambii Sed formam cornu geminatis flexibus edit

. Littus:quod pontum cingit fub parte Gniftra Meons In quam Meotis penetrans Aquilioni ad axes

Quam.ScytIufgentes circundantvn iq;ripis Et matrem pOl1ti perhlbent Meotidis vndam~

, Scilicet hic ponti vis exit gurgitc multo Thau -9. Cimmeriu torrens per Bofphoron hic vbi Thauru rus Cimmer~ gelidis habitant fub finibus imum

H~c mari eft fpecies fplendcns h~c forma J'fl1ndi~ Eft autvt prfdiximus mare plfl111m infulis e qui

bus maxim~ & prindpaliores iuxta Ptholom~um hffunt

'raprobana.in mari Indico [ub ~quatore

~RVDIMENTA -

Albion qu~ & Britannia & Anglia Sardiniain mari mediterraneo Candiaquç& CretainfinuAegeo Selanrua Sicilia in mari meditmaneo Corfyca Ciprus

Extra Ptholom~um M ada oafcar in mari Prafodo

~

Zamzibar I aua in Oceano Indico orientali Angama Peuta In oceano Indico Seula Zipangriìn Oceano occidentati Hf [unt ingentes quas cingit Tetbyos .vnda Infulç:adhuc ali~ diuerGs partlbus orbls.

iuerr~ plures fama latuu rninores " Auris difficiles nautis vel portubus apt~ Q u ari'i non facile dr rnlhi promere nomina Vtrfu;

C~terii vt vnius 10ci ab altero difianriam cogno [cere po{fis poli eleuatio tlbi ciiprirnis co{ìdera~d~ venit.Annotandii igit paucis quodevt ex ~upen~n. bus liqutt) viuentlbus fub paralel.lo {crllnoéh ~ vtercp polus in horizonte-,cft. unti aute aò fept~~ trio1Jem eo magis [ubIeuat polus .qua:,to plll~ alu quis ab ~quatoredifceir(rit.Qufpob eleuano re~

Pruda, nus

ANT ELOQ VIVM ft varias fortun~ mutatioes animaduerterem latq; vide rem quo pado caduca & tranutoria bona ho minem ad tempus in rott fumo tenerct/ & deinde ipfum pr~cipitarent ad imu qui fe poffidere multa diccre poterat:conilitui mecii varijs taliii rerum ca fibus exanclatis illiufmodineooda dimit{e/et me~ orli laborum !inem in res laudiliiliores ac plus fia~ biles ponere.Ita cli[po[ui me ad varias mundi par~ tes cotemplandas/& diuerfas rcs mirabiles viden das.Ad qua rem [e & tépus & locus oportune ob tulit.I p[e em CaltiIi~ rex Fernandus tunc quatuor parabat naues ad terras nouas occidentem verfus difcooperiendas/cuius celfltudo me ad taliainuefii ganda in ipfam forietate elegit.Et[oluimus vioefi~ ma clie Ma~.Mcccc.xcvij.de portu Calici~ it:;' no ftrii per magnii oceani finii capien tes:in qua prol fedione.xvi~.confumauimus men[es/multas inue nientes terras firmas/&infulas pene innumerahi~ lesvtplurimu habitatas/quarii maiores noftrl meo tio~em nullam f~cerunt. V nde & ipfos antiquos taliu non habuHfe noticia credimus.Et niG memol ria me fallat memini me in aliquo legere/quod mv re vacuum et une hominibus effe tenuerint.Cuius opinionis ipfe Dantes Poetanofier fuit/vbi duo òeuigdìmo capit~ de inferis loquens Vliffis mor~ t~ conngit.Q u~ aute mirabilia vidcrim/in [equell' tlum proceffu. T.M.intdIiget.

PRINCIPIVM TERRARVM INSVLARVMQVE VN riarum Deferiptto :quarum vefiuti no meminerut autores Nuper ab anno incarnati domini. M.cccc xcvii.bis oeminis nauigationibus in mari di[curGsl inuentarU~duabus videlieet in mari occidentali per domin ii Femandum Caftùi~/reliquisvero duabus in Aultrali ponto per dominii Manuelé Portugal liç fereniffimos reges/ Americo Ve[pudo vno ex Nauc1eris nauiumcp pr~fedis pr~cipuo / fubfequi tem ad pr~fatum dominu Fernandum Caftillif re~ oem/de huiufmodi terns & infulis edente llarratio b nem. '

NNO DOMINI. M. CCCC~ xcv~.xx.menfìs Ma~ die/nos rum

~~~~~~:U"l ' conferuanti~nauibus Calidum exeulltes portum/adinfulas<.olim fortunatas /nucvero magnam Ca nariam didas)ill ttneoccidentis ha

bitati poGtas in teruo climate:fuR quol extra haI rizontem earum/fe.xxvi'j.gradibus cii duobus ta tijs/[eptentrianalis eleuat polus/difiatefq; ab hac ciuitate Lifbona in qua cofcriptum extitit hoc pr~ frns opu[culum. cc.lxxx.leucis:vento intfr meri~ diem & Lebeccium ventum [pirante/rurfu primo pcrtigimus.Vhicnobis de lignis/aqua/c~terifqJ ne ceffariis prouidelldo ) co[umptis odo rere cliebus nos (fada in primis ad deum oratione) eleuatis dc+

COSMOGRAPHIAE

P t giO,lU & tocor~ ab tq~ator~ dift.lntU detn5ltrat:' ro o, Ell. - l·.l\.. h .-. n. etn tantus Oc! tra\:[us a fquatore CUlUS mef

qwum. fur- [cire'ddidcras /quata é elcuatio poli ad zenith dufde. Ex qUIDus milliariii numelUS facilis cogni tu euadit/dii eundè R numeru eleuatiois poli multi plicaueris. Veru til no [unt [erudii Ptholomp [en~ telltii milliaria a circulo ~flnoéhali ad Aréto n vhi (p getiu ~quales.Na a prilno fquatoris gradu v[~ ad duodecimu/fltibet graduu [exaginta ltalica mil Iiaria eotinet qu~ faciUt.15 Germanica. Comunita em quatuor ltalica pro vno Gerlnanico reputanc. Et a.i2..gradu v[CV ad.lJ.quilibet.59. miUiaria facit qu~ [unt Germanis.l$t.!.~.Atcp vt res uat apcrtior ponemus formulam [equentem. j

Atqua tor.

Tropi CUi ..

Circu. Ardi. Polus Aréti.

.

Gradus Gradus Millialtal. Mil.Ger

l lZ 60 lf 1Z zf '9 t4 L ..!.

z 4-

z\ ;0 f4 13 ~ ;0 3;\ fD 141-

3A 141 4A u. ..1. 4

4-t ii} q3 a-b (t. fiirulut" 40 • lO

ft ),1\- 3z 8 fA 65 Z$ /1

6~ 66 Z6 6 ~ 66 11.0 %1 " i -.AD gD 6 I _1...

Z

go ~D . l°

j

I

RVDIMENTA Etita'quoq; ab ~quinoéHa~i Y\US p~t~s ~~ ani

taréticum cp aréHcum gra.duu lantu~lms cotmen# tia variatur. Q uod fi [nre voluetls q~ot ab v~o loco ad aliUln milliaria fint/pcrpende dthgenter In

quibus gradibus lat~tudini.s fi~t tali a lo ca & q~o~ gradus medientl demde vIde m formula ~u~lon quot milliaria talis gradus~ab(:a~ &: mult1p~ea nu merii milliariu per numeru medI0r~ gr~duul a~qt miUiariii numerus re[ultabit: qu~ cultahca fumn' dmidas per quatuor/ & Gennanic~_h~ebis •. ,_ H'"c n induéhone ad Cofmographta dléla fuffio~t N t '

l: Ir .' d' d O CI. fi te modo àmonuerimus pnus/nos m epmgen lS

tabulis typi generalis no omnitnodo fequut~~ eff~ Ptholom~ù/pr~[ ertim circa nouas tcrras vblln:~ tis marinis aliter anitnaduertimus ~quatorem eoru tui CV Peholom~us f~cerit.Et J'inde ~o debét nos fiatim culpare qui illud ipm not~uenn~ Confulto ero fcccimus quod hie Peholomeu/altbl eartas mal rinas fequuti [umus.CiI & ipre Pthol~mfu~ qUilH p h t to capite primi libri. Non omnes eontmentts par~ t O O

tes ob CUf magnitudinis exceffum ad ipGus pcruel mPlS .. niffe notidam dicatl et aliquas qucmadmoduOl re habeant oh percgrinantium negligenti~m Gbi mi~ nus diltgentertradieas /alias effe q~as ahter atcp ~ tes fe habere cotingat ob corruptlones & mutatlO nes in qUlbus ,p parte corruiffe cognit~ C~nt. Fuit igit necetTe( quod ipfe fibi etia faciundu alt)ad no#

. b

NAViGAnO ftinc'ventotraditis velis /nauigationem -no I1:ra"pel Ponente incipiétes :fumpta vna Lebeccij quarta~ tali nawgio tranCcurrimus vt.xxvij. vix e!apGs die bus terrf cuida applicaremus:qua firma fore exHti mauimus.Diltatq; Canarit magl1~ ab inCuus. M ... (ve! circiter) leucis:extra id quod in Z011a torrida habitatu efr.Q uod ex eo nobis conftitit:cp Septe trionale polu~extra huiuCcemodi tdluris horizonte xvi.gradibus fe deu are/m agifcp occidentalc.lxxv. <p magn~ Canarif ifulas grad1bus exiftere coCpexi mus:A1ut infèrumfta oia moftrabàt. Q uo i loco(ia dis de prora achoris )daffe no ftra!leuca ali ttore cii media diftante/refrare coegimus:nonllullis folutis phafdis armis & gete ltipatis/cu quibus ipm vf? adlittus attigimus.Quo cpprimuRuenimus:gentè nudam [ecundii uttus euntem inllumeram percfpi mus. Vnde no paruo affeéèi fuimus gatldio. Omes ~m qui nudi incedere confpiciebant:vidcbanc quo ~ propter 110S ftupefadi vehementer effc. Ex eo (vt arbitror)c;p vellitos/alteriufq; effigiei cp foretl nos dI'e intuiti fUllt.Hij poftcp 1105 adueni{fe COI

gnouerunt/omnes in propinquu monte quendaln aufugerùt:a quo tunc nec nutibus llec figni pacis et amicici~vllis/vt ad nos accederct allici potuert.Ir ruente vero intcrea node/nos cla{fem noftra male tuto in loco (vbi nulla marillas aducr[us procellas tuta refid.entia foret)cofidere timentes:çouerumus

•

PRIMA ~a/vt hit1~(mane faéto )difceder€mus:l~qui~eru

f~ portu quempiam/vbi nofhas Ratlone In tu ~ollocaremus naues. Q \la deliber~~oe a~eptal nos vento fccundu colle fpiranri tradl~S vehs/po~ ij(vifu terram ipfam fequen~o/at~ lpfo plag~ In

littore/gentes cotinue perdp~endo)~uos mtegros nau'ioauimus dies:lorum naulbus fatls aptum co~ peri~US.Ill quo media tantu leu~a ~i~.antes ab ~ da/confHtimus:vidimufcp tuncllllb.l tnn~mc.rab~ lem gentili turham/quam nos CO~l~US ~frlcerel & allo qui ddìderant~s:ipfame~ dl~ htt~n cu cy~ bis & nauiculis noftns approplaulmus.necnon & nmcin terram exiuimus/ordine puIchro.xI.circittt viri huiufccmodi gente fe tame~ a nobis & c~[or~ tio nofrro penitus alienam prp,cte.I ta vt nullis e~ modis ad colloquiii comunicationcmue nofira alli erre valucrimus : pr~tcr cx illis paucosl qs multos pofè labores ob hoc fil[crptos/tandem a~axi~us ad nos dando cis nolas/fpccula/ ccrtos cnfiallinos aliaep Umilia leuia/ qui tllm fccuri de nobis cffe~~1 conctliatum nobiCrum/necnon de pace & amlC1~ eia traéèatum vencrunt. Subeunte autemintet1m node/nos ab illi nofinct rxpedientes (rclidis cis) noRra r greffi fumus ad nau s.PoRca vero fub~ fcqucntis fummo diluculo di i/infìnitam in littore virorum & luuIiennn paruulos f1;OS ferum v~" dantium gel1tem rur[uln confpexirnu • cognouil

APPENDIX

UlS temporis noftri/ traditiones magi~ intendere~ Et ita quidem temporauimus rem /vt in plano cir~ ca nouas terras & alia qu~piam Ptholomfu: in fo I­tido vero quod plano additur defcriptione Amen d fubfequentem Cedati fuerimus.

APPENDIX Anneéèamus adhuc fuperioribus anteacp rece~

p,tui canamus e1euationis poli atq; ipfìus zenith ac centri horizontis & dimatu quadrante velut parer gon & quodda corolariii. Q uamuis !ì rede con~ flderauerimus is quadrans de quo dicelnus non Gt adhas res imperrines. CoCmographii etn ve! maxi me poli Cupra caput e!euatione/zcnith/& terr~ cii mata cognoCcere oportet. Format itaq; idem qua# drans hoc pado. Diuide quccun~ circulli in par tes quatuor/ita quod du~ diametri Ce in centro ad anguloi redos inter fecent:quaru vnac qu~ altera fui parte pinnulas habet)axem poloru mudil & alI­

tera ~quatorem fìgnificabit.Dcindc ea parte circu1i qu~ dl: intcr femiaxcm pinnulas habentem & alte ram femidiamctrum in partes.xc.diuidas/at<p op~ polìta in totideml figaCq; perpendiculu ad ce trum & paratui erit quadrans. Cuius hic elt vfus. V erte ~U ita vt t2 pinnula~ foramitla polu dircéte videa. & ad quod clima at~ in que gradu perpendiculii ceciderit/eo ipo climate ereleuationis gradu tua re gio/quinetia zenith atcp horizontis centrU exiftit.

(j Haétenus txtquuti capita propoGta/Licipras fon

ginquas expaciationes fequetcrintroducamus Ve fputii /Gngulorumfadorum_cxitum circainftitutU tradentes.

Finis introduélionis

Pliifcnu~ VogeGgena Lcétori

i!.i1us~· · Rura papirifero qua Rorent pinguia Syro cus Et fadunt Lun~ Magna fluenta lacus ,

~un~ Adextris motes fiit Ius/Danchis/quoq; Mafcha u~ , Illorum Aethiopes inferi ora tenent ~aGhis Aphrica con[urgit quibus e regionibus aura

a c: Aftlans CUln Ltbico feruida regna Notho .. A(thl0 Ex alla populo Vulturnus parte calenti. pes., Indica veloci p(t' lieta calle venit. Aphn~ Subiacet hic ~quo noéèi,51~aprobat1a circo ~s. Bafl"acp Pra[odo cernitur ipfa Calo Lbo ~ Aethiopes extra terra cl! Baffamq; marina nothus Non nota e tabulis o Ptholornçe tuis. Vultur Cornigeri Zeruth tropici cui cerrutur hirci nus. AtCJ1cOlnes mult~ funditorip[us aqu~. Tapro Dextror[umimmenfa tellus iacet ~quore onda bana.. T ellus / quam recolit nuda caterua virum Mar~ Hanc quem clara Cuum iaéèat Lufitarua regeln P raro. Inuerut mi{fa per vada clail"e maris. Par~ a~ Sedquidplura':'Gtu/gentis more[q; repert~ phnc~ J Amerid pama mole libeUus habet. uenta., Candide [yncero voluas hunc pedore ledar Amen Etlegc non nafum Rhino cero lltis habens ge.

QVA1VOR AMERICI ~ SPV'fI1 NAVIGATIONES

EiUB qui fubfequentc ttt~ rarum de[criptio~

ne de vulgari GalliCOln

Latinu traftu

lit. Decaruchon ad leétorem;

Afpides tenuem quifquis fortaffe logiam . Nauigium memarat pagina nofrra placml:

Continet inuentas oras / genteCcp recenter L~rificare [ua qUt nouitate queant.

H~cerat altiloqua prouindadandaMaroni Qui daret cxcelff verba potita rci.

Ille quot ambiuit lieta cantar Troius herO's: Sic tua Ve[puti vela canenda forent.

Has igitur leéèu terras vi[urus/in illis Materiam libra: non facienris opus.

Item difrichon ad eundem Cum noua deledent fama tefrante loquaci

Q ue rrcreare queunt hic noua ledor haba

b iij

NAVIGATIO

murqJ multitudiné illam fupelledilem fuam rerum dderr~ totam /qualem intta [uo locum dicet.Quo rum 'Pplures 'Pplul'imum terr~ appropiauimus f~ m~tin ~quor pro~cientes(cum maximi natatores ~xiftent)quantus eft ba1ift~ iadus nobis veneront natantes obuiam/[ufcfperiitèj; nos humaniter:atep ca [ecuritat~ & confìdentia [eip[os inter nos comI mi[cuerunt ac fì nobifcii diutius antea coueniffent & pariter frequentius pradicauiffent : pro qua r~ tunc per parum obledati fuimus.Dc quorum mOI rtbuscquales eos habere vidimus )hic/quando qui dem [e cOlnoditas offert/interdum etiam intcrfetV mUi.

De moribus le eorum viuendi modis.

V AN1VM AD VITAM/EORVM q lp mores omn~s:tam mares CV fcrminf nu

di penitus incedunt tedis non aliter ve~ ~endis ép cum ex vtero ~dierunt.Hii mediocns ex ifren~s ftatur~ muttum bene proporaonati [unt quoru caro ad rufedinc(veluti l onu pili )ygit :qui fi v~A:im(ris operti mearet albi( credo )taép nos eXI

tuet.NuUos habétin cornepilos ptere; mlles qs

PRIMA A'e~ros~nigrercete[cp gerunt/& pr~fertim rcmUn~ qu~ propterea tu.! tali long? nigr~q; crine ~ecor{+ Vultu nOllmultufpecioCiluntqmlatas faacs tar~ t1l'qs adCtmilatas habét/n~Uos fibi finunt in fUP.a:~ cilijs oculorumue palpebr~s ac cor~ore totO( ~* bus demptis)excrefcere villos/ob Id quod habltos in corpore pi(os quid beftiale brutaleq; reputant; Omnes tam viri q; mulieres fiue meando flue curI rendo leues admodum atq; veloces exiftiit:qm(vt frequentcr experti fuimus )ipr~ etiam mulieres vna aut duas Rcurrere leucas nihiliputat/ & in hoc nos chrHucolal) lnultu pr~cellunt. Mirabiliter ac vItta qJ Gt credibile natant:multo quoè]; meuus fcrmin t cp mafculi quod frequenti experimento didiamu i cum ipfas etia f~minas omni prorfus fuftentami# ne defidentes duas in ~quore leueas pernatare per fpeximus.Arma eorum arcus funt & fagitt~/quas multu [ubtiliter fabricare nomnt. Ferro metallifqJ alijs carent:fed pro ferro beftiarum pi[ciumue den ttbus [ua fagittas armant/quas etiamevtfortiores ~xifl:ant)vna quoqJ [epe pr~urunt.Sagittarij [unt certi{flmi.Itavt quicquid voluerintiaculis fuis feri ancnonnullifq; in 100s muuer s quo~ optim~ [a~ gittatrices extant.Aliaetiam armahabétv lutilan ceas pt7eacuta[ue fudes/ nccno & dauas capita mi rihce laborata habentcs.Pugnarepotiffimu a{fue+ • ti funt aduerfus fuos alienigcn~ lingu~ connne co

lUultriffin10 Renato Jherufatem & Sicili~ resi/duci Lotho ringi~ ac J:Sarn. Amu ricus V efputius hu~ mile reuerentia & j

debita recC)me dationem.

Fieri pot illuftriffune Rex vt tua maidl:as mea iRa temeritate ducatur in adrnirarione: propterea quod hafce litteras tam pro1ixas adte fcribere non fubuerear/ rum tamen fdam te continuo in ardu~ is confilijs & crebris reipublic~ negocijs occupatif lìmumAtcp exilhmabor forte non modo pr~{ilm ptuofus /fed etiam ociofus:id mim munrns vendi~ cans/vtres fiatui tuo minus couenientes non d~~ ledabili fed barbaro ,pr[us flilo (veluti arnufus ab humanitatis rultu aIienus)ad Fernandii Caflilj~ re gim nominatitn fcriptas/ad te quolp mittam. Sed ~a qua in tuas ytu~es habeo cofidentia/ & coperta fequentiu rerii ne'P ab antiquis neq; neoterids fcri ptarum veritas me cora. t.M.fortaffis excufabunt.: Mouit me imprimis ad fcribendum pr~fentiu lator Beneuenutus.M .t.humilis famulusl & amicus me us no pccnitendus/qui dum me Lifbon~ rcperiret precarus efi v t. t.M.reru pet me qu atuor profeéh~ onibus in diuerfÌs plagis n1undi vifarum/partidpe facere vellem.Peregi ein bis binas nauigationes ad nouas tcrras inueniendas:quaru duas ex mandato Fernandi inc1yti regis .Cafiilit per magnu oceani

Gnu m occid~nte yfus f~ci/atteras cluas lulru Maì nudis Lufitani~ regis ad Aufhu.ItaqJ me ad id ne# oocii acdnxi fperàs cp .t.M. me de clientulo~nu" ~ero no exeludet: vbi recordabit çp oli mutua ha buerimus inter nos amidda tepore iuuentutis ni'~ eli gramatic~ rudimeta imbibentes fub ,pbata vit~ & dodrina venerabil' & religiofi fratris de. S.Mar co Fra.Georgq Anthonij Ve[putij auunculi md pariter militaremus • Cuius auunculi veftigia vti~ nam [equi potuiifem/alius profedo( vt & ip[e Pe trarcha ait) effem q; fumo V tcu<p tii ut/no me pu~ det effe qui fum.Semper em in ip[a ytute & rebus ftudiofis fumma habui deledatione. Q uod fì tibi h~ narrationes olnnino non placuerint:dicam ficut Plinius ad M~cenate [cribit Olitn facetijs meis de~ Iedari [olebas.Et licet.M.t.Gne hne j reipublic~ ne goc~s occupata fit/nihilominus tantu tepùris qiil cp futfuraberis/vt has res cpuis ridiculas( qu~ tame fua nouitate iuuabut)pellegere poffis.Habebis em hi[ce meis lfis pofi: curarli fometa & lneditameta negodoru no modica ddedationé/Grut et ipfe fre niculus prius [umptis efculentis odore dare & me liore di gdhone facere afueuit.Enim vero fi plus ~q J1lixus fuero /venia peto. Vale.

11ldytiiTime rex [dat. t.M.quod ad has ipfas re; giones mercadi caufa primu venerim .Dumép per qdrennii reuolutioné i eis rebus negociùfus effem

b·· .. . 1llJ

NAVIGATIO tra quos nullis parcendocniG vt eos ad acriora torI menta re[erucnt)multum crudelitcr dimidit. Et eli in pr~lium properant [uas [ecum vxores('tlon be1~ ligeraturas /[ed eorum polt eos necdraria pcrlatu~ ras )ducut/ob id çp [ola ex eis mulier tergo Cibi plus imponere poille /& deinde.xxx.xl. ve leucis [ubue hereeproutipGffpevidimus)ép vircetiam validus} a terra leuare queat.Nulla belli capita nullo[ue pr~ feéèos habent/quinymmo(cu eorum quihbet ex [e dominus extet)nullo [cruato ordine meant. Nulla regnandi dominiuue [uum extendendi aut alterius inordinat~ cupiditatis gratia pugnant [ed veterem Colum ob inimiciciam in illis ab antiquo inCìtam: ru iufquidem i nimicid~ caufam interrogati nulla alia indicant niG vt fuorum mortes venrucent antece[~ forum.H~c gens fua in libcrtateviuens nullièp obe diens nec regem nec dominu habet.Ad prfliù _aute Ce potiffitnum animant & accingunt cum eora ho ftes ex cis quempiam aut capriuum detinent aut in teremerunt.Tiic em eiufdem captiui intcremptiue confanguineus fenior quirép exurgens exit cito in plateas & vicos p ffim damitans inuitanfèp olnes & fuadens vt rum eo in pr~lium confanguinei fui neeem vindicaturi propcrent:qui omnes copaffio ne moti mox ad pugnam fe accingunt atcp repenl

• te in fuos inimicos irruunt.NuUa iura/nullamue iu fuòam [eruant :ma1efadores [U05 nequaquam pU ~

PRIMA niunt/quinymmo nec pare~ttS i1-?u pant~los fuos edocent aut corripiunt. Mtrabihter eos mta fefe . conqudoonari nonnuncp virumus. Simplices in lo quela feoftentanty erum callidi rnultu~at~ a~~ ti funt.Perraro /& fummiffa voce loquutur / etrdc quibus vtimur accenribus vtentes. Suas vtplu~, mum voces inter de!1tcs & labra fonnantes:allls v tuntur vocabulis q; rtos.HorU plurim~ funt y~o matu varietates quonia a centenario leucarum In centenariu diucrfitatcm linguarum fe muttI? null~ tenus intellioentiu rcperimus. Comeffandt modu valde barb~um retincnt:nec quidrm notatis man ducant horis /fed Gue noéèe flue clie quotiens eden di libido Cuadet.Solo manducantes acrumbunt/& nulla mantilia nuUaue gaufapacculineamentis pan mCep al~ careant) habent.Epulas fuas at~ cibaria in va[cula tcrrea quç ipGmet ~ofìngunt/aut in me, dias cucurbitarum teltas ponunt.ln retiaculis qui, buCdam magnis ex bombice fad:i & in atte fu[pé fis dormitant :qui moclus q;uis infolitus & afperi~ or fort a{fls videri queat / ~go nihilominos tali dor mitandi modum fuaucm plurimum iudico.Etrnim cum in ifdem eoru reriaculi mihi plcrurnC}J dorI mitam contig rit/in tllis mihimctipG m liu éj in tapctibus qua hab bamu ffi perrena. o o valdc much fut et expolitil eo Cl' fcipos fr qntiffi

ANTELOQVIVM ~ varias fortun~ mutatioes arumaduerterem /at<) vide rem quo pado caduca & tranutoria bona ho minem ad tempus in rott fumo teneret/& deinde ipfum prtdpitarent ad imu qui fe poffidere multa diccre poterat:conftitui mecii varijs taliii rerum ca fibus exanclatis iftiurmodi negoda dimitre / et me ~ orli laborum finem in res laudabiIiores ac plus fta~ biles ponere.Ita dirporui me ad varias mundi par~ tes cotemplandas /& diuerCas rcs mirahiIes viden das.Ad qua t'em fe & tepus & locus oportune ob tulitJpre em CaftiIif rex Fernandus !Unc quatuor parahat naues ad terras nouas occidentem verfus difcooperiendas /cuius ceJ1ìtudo me ad tauainuelH ganda in ipram rodetate e1egit.Et foluimus vigelì~ ma die Maij.Mcccc.xcvij.de pOrtll Calici~ iter no ftrii per magnii oceani finu capien tes:in qua pro; fedione.xvi~.confilmauimus menres /multas inue nientes terras nrmas/&inrulas pene innumerahi~ lesvtplurimu habitatas/ql1arii maiores noftri men rionem nullam f~cerunt. V nde & ipros antiquos taliii non hahl1Hfe norida credimus.Et ni{ì memo~ ria me fallat memini me in aliquo legere/quod m~ re vacuum et une hominibus effe tenuerint.Cuius o pinionis ipre Dantes Poe'ta nofter fuit/vhi duo d euigdìmo capite deinferis loquens Vliffis mor~ te cofillgit.Q u~ aute mirahilia viderim/in fequel1# dum proceffu. T .M.intelliget ..

PRINCIPIVM TERRARVM INSVLARVMQVE VA.? riarum Dcfcriptio :quarum veftuti no meminerUt autores Nuper ab anno incarnati domini. M.ccce xcvij.bis geminis nauigarionibus in mari difcurUsl inuentaru:duabus videlicet in mari occidentali per domin iI Fernandum Ca{hIi~/reliquisvero duabus in AuftraIi ponto per dominu Manuelé Ponugal I~ fereniffimos reges/ Americo Verpucio vno ex Naucleris nauiumcp prtfedis prtcipuo/ fubfequi tem ad pr~fatum dominu Fernandum Caftillit rey gem/de huiufmodi terris & infulis edente narratio nem.1

NNO DOMINI. M. CCCc~ xcvi;.xx.menGs Mai; die/nos rum

~~P;:~~I,~~ conferuanti~nauibus Calicium exeulltes ponum/adinfulas<:olim fortunatas /nuc vero magnaJn Ca nariam diétas)in hneoccidentis ha

bitati poutas in terrio climate:ful2 q,,:-ol extra hOI

rizontem earumirc.xxvij.gradibus cu duobus ter tijs/feptentrionalis deuat polus/difl:atefq; ab hac duitate Lifbonain qua corcriptum extttit hoc pr~ fros opurculum. cc.lxxx.leuds:vento inter menI diem & Lebeccium verttum rpirante/cur[u primo pertigimus.Vbi(nobis de lignis/aqua/c~erirq; ne eeffarijs prouidendo ) corumptis odo [ere diebus nos (faéta.in primis ad deum_oratione) e1euatis del

NAVIGATIO e lauant.Et CUln egeftum irr( quod faIua dixe-rim

reuerentia)coaéH funti otnni conamine nitunt vt a nemine perfpici poffint:qui quidem in hoc quanto hondh funt tan to in dimittenda vrina fe in mun/. dos inuerecundofq; tam mares q; fccminf pr~bètl cum flquidem illos nobifcum loquentes & coram pofitos fuam impudlciffime vrinam ftpius emin~ xifTe perfpexerimus.Nulla legc/nullii legitimu tho ri fcedus i fuis conub~s obferuàt/quinymmo quot quot muliere qui[q; cocupifcit/tot habere & dein de illas quandocu<v volet(abfq; hoc cp id pro iniu ria aut opprobrio habeaot)repudiare potefi. Etio hac re vtiq; tam viri ép Inulieres eade libertate fru? untur.ZceloG parii/libidinoG vero plurimu extat: magifq; f<rmin~ éj mafculi:quarum arnficia vt in fa tiabtli [u~ fatiifaciant hhidini hic honefiatis grada Cubticenda cenfuimus. E~ ipf~ in generandis paruu Iis f~cund~ admodii [unt : neq; dii grauid~ dfeét~ funt penas aut labores euitant.LeuiiIìmo miniocv dolore pariunt.lta vt in craftinum alacres fanat~éj1 vblq; ambulent:pr~~ rtimq; pofi: partu in flumen quodpiam [efe ablutu vadunt/tumq; fanfmunda t~q; inde(veluti pifcis)apparent.Crudelitati aut ac odio maligno adeo dedit~ futi t fì illa fui forfican exacerbau rint viril fubito cerru quodd - dIìciun t

. al ftciu:cu cl p ingetiira tPprios f. tus j J'pr~s e ns necàt abortiurcp deinde:cuius rei occafioe ifiniti

PRIMA COnItn pamuli p crru nt. Venu (to & elrgantitPpor tione copaél:o corpore [unt Ira vt in illis quitqua deforme nullo infpici modo pomt Et quauis diCI nude ambulent inter f;rmina tamen eatum/ pUruf bunda Gc honefte repolla funt vt nullatenus vide ri qUtan t pr~terquam regiuncula ma ante~or qu­"erecundiore vocabulo peél:ufculum ymu voca# ml.1S quod & in iltis vti'P non aliter CV honefie na* tura ipfa videndum reliquie Sed & hoc nec quid~ curant qru. vt paucis expediam no magis in [uoro viGone pudendoru mouent q; nos in oris nolhil aut vultus o{{ententatioe. Admiranda per vald~ rem ducerent muliere in eis mamm ·Uas pulpas ve laxas aut venUem rugatu ob nimiii partii ha?ent­CUln omnes equ;r integre ac folide pofi: partu Cem per appareant ac (i nùcp peperiffent. Hee quidern le noftri cupielltiffimas dI'e monfirabant. Nemif nem inhac gente lcgem aliquam obferuare vidil­mus ncc quidem iudfi aut mauri nUllcupari foli*" de qncuut cum ipfis gentilibus aut paganis mulI" to dcteriores fint Etenim no perrenGmus cp facrifi eia vl1a faciant aut ~ loca orationifue domos alif quas habeant.horum vit- (qu~omnino voluptu+­ofa cft)Epyrurealn exiftimo illorum habitationes­fingulis ipfis funt commune / I pfçqJ illorum dOf mus campanarum infiar coftruél:c funt firmitcr ex magnis at'bonbus folidatc palmarii foh]s defup r-

e

NAV'IGATIO ftinc'ventotraditis velis/nauigationem -noftra"pd Ponente incipiétes :fumpta vna Lebeccij quarta~ tali nauigio tranCcurrimus vt.xxvij. vix elapus die bus tttrt cuida applicaremus:quà firma fore exifli mauimus.Diltatq; Callarit magn~ ab infu!is. M ... (ve! cirdter) leucis:extra id quod in zona torrida habitatuel1: .Quod ex eo no bis conftitit:cp Septe trio nate polu~extra huiufcemodi tdluris horizonte xvi.gradibus fe eleuare/magifcp occidentali.1xxv. cp magn~ Canari~ ifulas gradibus exiftere cofpexi mus: A'ut inltrumeta oia moftrabàt. Q no i loco(i~ éOs de prora achoris )da{le no ftra/lcuca ali ttore cu media diftanté/reftarecoegimus:nonnnllis folutis phafelis armis & oete fupatis/cu quibus ipm vfqf b _

ad littus attigimus.Q uo cpprimu Ruenimus:genté nudam ferundii littus euntem innumeram perc~pi mus. Vnd.e no pamo affedi fuimus gattdio. Offies ~m qui nudi incedere conCpiciebanf:videbant quo ~ propter 110S ftupefadi vehementer effe. Ex eo {vt arbitror)'}' vefutos/alteriufqJ effigid cp foretl nos dfe intuiti funt.Hij poftq; 110S adueniffe COI

gnouerunt/omnes in propinquii monte quendaln aufugerut!a quo tunc nec nutibus nec fìgnis pacis et amicici~vllis/vt ad 110S accederct aliici potueft.Ir ruente vero interea node/nos cla{fem noftra: male tuta in loco (vbi nulla marillas aduerCus procellas tuta rdìdi:ntia foret)cofidere timelltes:çouenimu&

PRIMA Yna/vt hin~(mane rado ) di[cec1tftmus:txquirrtu mufq; portli quempiam /vbi noftras ftation~ in tu ta collocaremus naues. Q \la deliberatioe arnptal nos vento [~cundii colle fpiranti traditis velis/poft: <p(vi[u terram i~[am feque?~o/at~ ip[o plag~ in littore/gentes catinue perap~endo)~uos mtegros nauioanimus dies:locum naUlbus fatls aptum com peri~us.In quo me?ia tantU leu~a ~i~.antes ab ~ da/conRitimus:vid1mufep tunc 1mb1 mnumerab~ lem gentili turbam/quam nos co~i~us i?fricerel & allo qui defìderantes:ipfamet dle htton cu cy~ bis & nauiculis noftris appropiauimus:ne01on & tuncin terram exiuimus/ordine pulchro.xl.cirdtt:r viri huiufcemoru gente fe tamen a nobis & coforl tio noRro penitus alienam pr~éte.Ita vt nullis ea modis ad colloquiii comunicationemue noRra alli erre valuerimus : pr~ter ex illis paucosl (js multos poR labores ob hoc [ufceptosltandeln a~is:nus ad nos dando cis nolas /fpeculal certos cnftallmos aIiaq; fimilia teuia/ qui ttlm [ccuri de nobis effe~~1 conciliatum nobifcum/necnon de pace & amlO~ eia tradatum venerunt. Subennte auum interim node/nos ab itlis nofinet €xpedientes (re!iéHs cis) noRra-s re9t'effi [umus ad naues.PoRea vero fub~ fequentis fummo diluculo diei/infìnitam in littore virorum & mulienlln paruulos fuos [{'cum ve ~ ~antium gentem rur[um confpeximus. cognoui~·

N AVIGATI O mur" multitudiné illam fupelledilem fuam (erum deferrc totam /qualem in&a [uo locum dicet.Quo . rum epplures cpplurimum terr~ appropiauimus Cc metin ~quor proijcientes(cum maximi natatores exiA:ent)quantus eftbaliA:{iadus no bis venerunt natantes obuiaml[u[cfpttutqJ nos humaniter:at<'p ca fecuritate & confldentia [eip[os inter nos comi mifcuerunt ac G nobifcii diutius antea coueniffent & parittt frequentius pradicauiffent : pro qua re tune per parum obledati fuimus.De quorum mOI

rmus(quales eos habtte vidimus )hic/quando qui dem [e cOlnoditas offen/interdum ettam interfeiV mUi.

De mormus le torum viuendi modis.

V AN1VM AD VITAM/EORVM q lp Mores omnes:tam mares ep fcrmin~ nu

di penitus incedunt tedis non aliter ve~ rendis ép cum ex vtero ~dierunt.Hii mediocris ex iR:entes fl:atur~ multum bene proporcionati funt ~uorii caro ad rufedinc(veluti leonii pili h~git :qui li v~fiim(ris operti mearet albi(credo)taép nos eXI taret.NuUos habitin cor~epilos pterq, crilles qs

PRIMA A'~~ros ~nigrercete[cp gemntl & pr~rertim rctmi1t~ qu~ propterea CUt tali longo nigroqJ crine decor~ Vulcu 110n multli fpenoCi [unt qlTI latas facics tar~ tarijs adCimilatas habet/nuUos fibi finuntin fupcr~ cilijs oculorumue palpebris ac corpore totO( crinil bus demptis )excre[cere villos lob id quod habitos in corpore pi(os quid beA:iale brutalecp reputant .. Omnes tam viri ép mulieres fiue meando fiue cur~ rendo leues admodum atq; ve10ces exifti'it:qm(vt frequenter experti fuimus )ip[~ eriam mulieres vna aut duas }1eurrere leucas nihiliputat/ & in hoc nos chrirucola~ lnultu pr~cellul1t. MirabiIiter ac vltta CF Gt credibile natant:multoquoq;mèlius f~mint lj mafculi quod frequenti experimento didicimu, cum ipras etià: f~minas omni pror[us [uftentamil ne defidel1tes duas in ~quore leucas pernatare per fpeximus.Arma eorum arcus funt & fagitt~/quas multu [ubtiliter fabricare norunt. FetTO metallifép atijs carent:fed pro ferro beltiarum pifciumue den tmus [uas fagittas armanti quas eriam(vt fortiores exiftant)vna quoqJ repe prfUrunt.Sagittarij funt certHfimi.ltavt quicquid voluerint iaculis fuis feri ant:nonnullifep in lo cis muueres quoqJ optim~ [a~ gittatrices extant. Alia etiam arma habct veluri lan ceas pt7eacutafue fudesl necno & cIauas capita mi rifice laborata habelltes. Pugnare poriffimu a{fuel' ti funt aduerfus fuos alienigen~ linguç confines co

NAVIGATIO

ronteae & aduerfus vel1tos & tempeftatcs tlltiffi file nOl1uUlfcp inlocis tam magnt vt in illaru vnica. fexcenta effe per[onas inuenerùnus .lnter quas odo populofiffimas dI'e coperimus {ic,vt in eis ef~ fent habitarentcp pariter animarli dece milia. Ode ~io quoltbet aut feptennio fuas lèdes habitatione1 ne tranfferut/qui eius !ei ~.lufarn interrogati natuf r~te rerponru~ dederut dlcentes CV phehi vehemé tlS efl:us occahont hoc faceret oh id cp ex illo~ lon giore in eodem ioco relidelltia aer illfeéì:us corru~ pturcp redderetur qUf res in eoru corporibus vari as caufaret ~gr~tudmes qUfquide eoru rafio no mil le fumpta nobis vira eft Eorum diuitie [ùt vario~ olorli auium p1umt aut il1lnodli lapillorum ilIo~

quos vulgariter pater nolter vocitamus lamine G~ ue calculi quos ex pi[cium offibus lapiUi~ ve viridi bus aut ca '1didis fadunt & hos ornltus oratia {ibi ad ~ena~ l,abia vel, aures f~f.p~ndun~Ali~ quoq; {ì milia futilla & lema pro dlUltl1S habec qUf 110S olni no parui pendebamus.Comutatioibus aut lnera inollii~,in vendendo aut emendo nuUis vtunt q~i bus [atls dt quod natura fponte rua propinar Au ·rum vniones iocalia c~teracp Cimilia qUtin hac Eu~ ropa pro diuitrj~ habemus nihil extimant ilno p~~ nitus fpernullt n::-c habere curane. In dando Gc na~ turahterliberaUUìmi fune ve nihil qnod ab ci~ ex~ petatur abnegent.Et qaelnadmodum in dandq li~

.. PRIMA

hfrates funt nc in Fetendo & acciricndo èupidim mi poltq; le C111qllam am~cos CXhlbtl ('rir~t. Maxi~

. rnum pouffiml1mcp am1C1C~~ fue fig12Uln 111 ~?C F ~r :'htbent'l' tam vxores CJ3 fi las propnas am1ClS fUlS

pro ltç1tO habenda~ o~e~ I t 111 qua re par~n~ "tcr \ cp re longe honoratuln ~xl(hmat ~m nata,elUS & fi vir inem ad concubitu fuum qlllCr lam dlgnatur & abdUClt & in hoc Cuam intcr Ce amiciam potiffi~ mum cociliant. Vanls in eo~ decdfu multi q; mo~

; dis eXfqu1ls vtuntur.Porro fuos nonlllH dcfudos • in humo cum aqua fepehùt & inhumantilhs ad ca . put viétuahapònentes qmbus cos poffe vefci &

alimentari putant nullum ddnde .pptfr eos alium plandum aut alias cfrlmonias dlìcientes. Alri, qui

, bufdam inloos barbanffimo atcp inhumamfItmo ~ fepeliendi vtuntur modo. Q uippe CLI eorum q~e!

piam morris momento proxunum autumant illu eius propinquiores in filuam ingentem quamdam

- deferunt vbi eu in bombiccis rcnacuhs ilIis in qui~ bus dormitant impofìrum & recubante ad duas arbores in aera [uCpendunt ac poltmodUln dudlS circa eu fic [u[pen[utnvna tota die chor,cis irru~nte iterim node ci aqua viduq; aliu ex q qualuor aut cirCi{ dies viuere 'lat ad caput apponut & ddnde fic iilibi folo pendété rdido ad luas habitatioes re

': deut qllbus lta'paéhs Ci l(d~ ,~grotl1s pofte,a madu C(t & biliat ac illde ad coualcfcelltiam fanitatemcp

c il

NAVIGATIO tra quO! nullis parCelldo(niG vt eOS ad acriora torI menta re[crucnt)multum crudeliter dimicat. Et cli in pr~lium properallt fuas fecum vxores('hon bel~ Iigeraturas /fed eorum poft eos neceffaria perlatu~ l'as)ducut/ob id <;p fola ex ds mulier tergo abi plus imponere poillt 1& deinde.xxx.xl. ve leucis fubue hereeprout ipG ffpe vidimus )cp vir( ettam validus) a terra leuare queat.Nuliabelli capita nullofue pr~ fedos habent/quinymmo(cu eorum quilibet ex fe dominus extet)nullo feruato ordine meant. Nulla regnandi dominiuue fuum extendenru aut alterius inordinatç cupiditatis gratia pugnant fed veterem folum ob inimidciam in ilHs ab antiquo inutam: ca iu[quidem i nimicidf caufam interrogati nulla aHi inrucant niG vt fuorum mortes vendicellt allteceG forum.H~c gells fua in libertateviuens nuUièp obe mens oec regem nec dominu habet. Ad prfliii _aute Ce potiffitnum animant & accingunt cum eoru ho fies ex ds quempiam aut capriu um detillent aut in teremerunt.Tiic em eiu[dem captiui interemptiue confal1Quineus fenior qui[ép exurgens exit cito in plateas~& vicos paffim c1amitans inuitanfep omes & fuadens vt rum eo in prçuum confanguinei fui necem vinrucaturi properent:qui omnes copaffio ne moti rnox ad pugnam fe accingunt atép repen~

• te in fuos inimicos irruunt.Nulla iura/nullamue iu fuciam [eruant :malefadores [uos llequaquam pu

PRIMA niul1t/quinymmo nec parentts ipu pamulos fuos cdocent aut corripiunt. Mirabilittt eos inta fcfc conqudtionari nOtlnuncp vidimus. Simplices in lo quela fe oftentant;verum ,callidi muItu~ atq; a~~ ti funt.Penaro 1& fummtffa voce loquutur I dfdc quibus vtilnur accentibus vtentes. Suas vtplu~, mum voces inter de:ltQS & labra formantes:aJf}s vtuntur vocabulis q; rtos.Horii plurirnf funt ydio matu varietates quonia a centenario leucarum in centenariu diuerfitatem linguarum fe mutuo nul1~ tenus intelligentiu reperimus. Comdfandi modu valde barbarum retinent:nec quidem notatis man ducanthoris/fedfìuenodeGue clie quotiens eden di libido fuadet.Solo manducantes accumbunt/& nulla rnantilia nullaue gaufapa(ciilineamentis pan ni[q; ali'js careant) habent.Epulas fuas atq; cibaria in va[cula tcrrea qUf ipGmet ~ofingunt/aut in me~ ruas cucurbitarum teftas ponunt.ln retiarulis qui~ bu[dam magnis ex bombice fadis & in aere fufpé fis dormitant :qui modus q;uis in[olitus & afperi~ or fortaffis videri queat lego nihilominos tale dor mitanru modum [uauem plurimum iuruco.Etenim cum in dr deln eoru renaculis mihi plenlmq; dor~ rnita{fe contigerit/in tllis mihimeripG melius cp in tapetibus quas hab ebarnus effe perrena. Corpore valde mudi [ut et expolitilex eo c.p [eipos tteqnt.i.ffi.

NAVIGATIO rcdeat & ad habitatione ,ppriam remeet iftii dus aflines ac propinqui/cu maximis [u[dpiùt cerimo nf}s At pcrpanci [uut qui ta grande prftereant pe riculu cu eos ibidem nemo poftea viGtet qui G tue inibi forfan dccedùt nulla aliam habent poftea f~ pultura.Alios quoq; complures barbaros habrnt ritus quos euitande A'lixitatis hic omittimus gral tia. DiuerGs varij[q; medicamibus in fuis morbi & {gritudinibus vrunt qUf Gc a nol1:ris dtfcrepant &" difcoueniunt vt mirarcmur haud parii quahter inde quis euadere pofTet Nempe vt frequenti didi dmus experientia cii eom quempià fcbricitare COI

tigcrit bora qua febris eum afperius inquietat ipm in frigentiffima aqua immergut & balneant po ft~ modumcp per duas horas circa ignem validu( do nec pIurimum calefcat)currere & recurrere cogut &poltremo ad donniendum deferunt quoquil dem medicamento coplures eom fallitati reftitui vidimus.Dietis etia( quibus tribus quatuor ve die bus abfqJ cIDo & potu perGfiunt)freqnentiffimis vruntSanguine quoép fihi perfepe cominuut no inbrachils(falua ala) fedinlumbis & ribiaru pulì­pis.Seipfos ctiam ad vomitu Cli certis herbis quas in ore deferunt medicaminis gratia plerii" prouo cant & multis alijs remedijs antidoti[cp vtunt qUf tongum dinumerare foret Multo [anguine multof qr Hcgmatico humore habundant cmariorU fuorU

PRIMA cccaGoe Ci ex radictb~s/fr~éhDus/h!d>is~varij{! pifcibus faciunt.Omm fams granoruqJ alio,rum ,c mine carent Comunis vero eoram paA:us flue Vl~ éèus arborea radix quedam eft qua in fartina fatis bona cominuunt & hane radicem quidam eorum iucha alii chambi alij vero _ygnami vootart~ ,AIij8. carnibus/pr~ter'P ~ominu per raro v~r~~t ln qUI bufquidem hominu camibus voran~s nc In huma ni funt & inmanfueti vt in hoc omne feralem om, nero ve befiiali modù fuperent. omnes emhoft~s fuos quos aut perimunt aut captos d~tinét tam ~ ros cp fzminas indiCHnde cum!a fen~ate ~~glut~~ unt vt nwl ferum/nihil ve brutu magts dia ve! In fpici queat quorquide ue eferos i~a,ne~qJ f~re I v.a rijs in 100s mihi frequentius contl~lt afpexdre rruf rantlbus illis cp inimic05 noftros {lc quo" nequal qualn manduearemus. Et !t0c pr~ certo maieft~s v~fira regia teneat Eollt cofuetu~l1es( quas ~l~nl mas habent)ue barbare funt vt hlC nunc fufficleol ter faris enarrari no valeat.Et qm in meis h!fce bis geminis nauigatolbus/~~ va~a,diuerracp ~c ta.m anoftris rebus & modis dlffen:na perfpeXlldori co hbdlii: quépiam (que qua~o~ dietas liue. qua, tuor nauigationes appello)c~fcriber~pa!auJ~n~ fcriptì~ in quo maiore~ r~ a.me ~f~ patte ~j {linde latis /iuxta ingcnloli mCI tCOultate lcolleg.!: VerUtam(n n011 adhuc publicauiJn ilio ver~ qm

cJJ)

NAVIGATIO e lauant.Et rum egeftum in~( quod falua dixe-rim

reucr ntta)coaéH funti olnni conamine nitunt vt a nemine pcrfpici poffint:qui quidem in hoc quanto J onefri funt tanto in dimittenda vrina fe in mun(. dos inuerecundofcp tam mares q; fcrmin~ pr~b(tl cum flquidem illos nobifcum loquentes & coram poGtos fuam impudiciffime vrinam ffpius emin~ xifTe perfpexerimus.NuJla lege/nullii legitimu tho ri f~dus i fuis conub~s obferuat/quinymmo quot quot mulieres quiCep cocupiCeit/ tot habere & dein de ilLas quandocuq; volet(abCq; hoc cp id pro iniu ria aut opprobrio habeant)re pudiare poteit, Et in hac re vricp tam viri q; mulieres eade Libertate fru~ unrur.ZeEloG parii/libidinofì vero plurimii extat: magifq; fcrmin~ éj mafculi:quarum artillcia vt infa ti ab ili Cu~ fariffaciant lIbidini hic honefiatis grati a fubticenda cenfuimus. E~ ipC~ in generandis paruu lis f~cund~ admodii Cunt : ne~ dii grauid~ effed~ funt penas aut labores euitant.LeuiHìmo miniocp dolore p ariunt.lta vt in crafrinum alacres fanat~t) vhiép ambulenepr~rertimq; pofi: partu in flumen quodpiam fefe ablutu vadunt/tumq; fan~ m~nda t~cpinde(veluti pifcis}apparent.Crudelitati aut ac odio maligno adeo dedit~ flit/vt G illas fui forfitan cxacerbauerint viri l fubito certu quoddà: efficiun t maleficiu:cu q p ingitijra ,pprios f~t\1s j ,ppr~svte ris nccàt ahoruutep dcindc;cuius rei o ccafio e ifllliti

PRIMA fOrutn pamuli p~nmt. Venu lto & eleganti,ppor tione copatto corpore funt Ira vt in ilIis quitqu~ defonne nullo infpici modo poffit Et quauis diC# nude ambulent inter f~mina tamen eatum/ pudi+ bunda tic honette repotta [unt vt nullatenus vide ri qu~all t prftcrquam regiuncula l11a anterior qua verecundiore vocabulo pedufculum ymu vocal mus quod & in illis vticp non aliter qJ hondl:e na* tura ip(a videndum reliquit Sed & hoc nec quidi curant qm vt paucis expediam 110 magis in (uorU viGone pudendoru mouent q; nos in ons noltri! aut vultus oRententatioe. Adrniranda pervald~ rem ducet'ent muli ere in cis mammillas pulpas v~ laxas aut ventrem rugatli oh nimiu parcii habenti rum omnes equ~ integre ac folide pofi partii [em per appareal1t ac fi nùc:p peperi{fent, Hee quideln re noftri cupientiillmas effe monfrrabant. Nemi~ nem inhac gente lcgem aIiquam obferuare vidil mus nec quidem iudfi aut mauri nuncupari fOll#­de qncuut cum ipGs gentilibus aut paganis mul# to deteriores fint Etenim no perfenfìmus cp facriCi eia vlla faciant aut <;p loca orationifue domos ali~ quas habeant.horlun vita( qu~ omnino voluptu+­ofa eit)Epycuream exiRimo iIlorum habitationes. fingulis ipfìs [unt communes/ Ipffet; illorum do~ mus campanarum inltarcofi:ruéèe funt flrmitcr t:~ magnis arbonbus folidate palmaru folijs defuper.

c

NAVIGAnO - ~i pttticularittr magi ac lìngtllatim tangtntur • ~circ~ vniucrfalia hic folumodo ,pfequ~ns ad'n;u ~atlO~tm noftrà priorem perfìcienda a qua pau lifpcr digreffus ruetam iam r deo; IN HOC NAVIGll NOSTRI PRIMORdio

notabif com?dit:tis !fs/no vidimufidcirco(vt opi ~or)~ eo~ liA~_a no capi~barnus pr~ter(p non~ la aun denotanttal quod nonuUa indicia in.teUure il I~ ~{fe ~~nft!abant. Heccme yo teUus quo ad fui {ì~ pofiuo.necp t~ bona dì: vt vix melior queat. C:0c~rd:wmus aut vt illà dereIinquetes logius na~. ulgaUOlle ~duc~r~~us. Qua vnanilnitate fufcep~ ta/no! d~hinc anda lpatn collateraliter fernR Ceda tes. nemo grros mftos fcalafq1 plures circueuntes I\c mt~Im cu ml'ris vatijfep Ioco~ illorii incolis c5 rcren~a h.abentes /t~nde cettos pofi aliquot dies pOrtul ~lda ap~~~~s/in quo nas grandi a peri culo ~t1to~o [pIntu.,!. coplacuit eripere • Huius cm n:odi p0rtu ~primu int~ogrdIì fuimus populatio ne vna. eo~~~c ~{l: pagu aut villa fuper aquas( vt Ven~t1~)pofi~a ~operit~us lin qua in getes.xx.edes aut arater erat In modu campanaru vt pr~tadum e!l e~eét~ at~ fUR Iigneis vallis folidis & fortibus Grmiter fundat~/ pr~ quar~ porticibus leuaticij po tes potredi erant per quos ab altera ad altera tam ? per copadiffimam ftratà tranGrus erat.Igit hUl$

lufinodi popul~tois ineolf cpprimu 110S intuitu ita

PRIMA funt magno propter nos timort affeéH runt/éjJob~ rem fuos confeftim pontes omnes co tra nos eleua uerunt & fefe deinde in fuis domibus abdiderunt Qua rem J'fpeéèantibus nobis & haud palit adl'nJ rantibus ecce duodecim eorU lintres vf cirdterl Un gulas ex folo arbom caudice cauatas( quo nauium genere vtunt)ad nos interim per ~quor adueluarc confpeximus/quo~ nauderi effigiem noftra hab; mcp mirantes ac fefe dreu nos vndiqf recumferen tes nos eminus afpiciebat.Quos nos quoq; ex ad uerfo profpicientes/plurima eis amidci~ Ggna del ditnus/qUlbus eos/vt adnos intrepidi accederentl txhortabamur Iquod til emeere cotepferunt. Qua rem nobis Rdpientibus mox ad eos remigare incç pimusl qui nequacp n05 pr{llolati [wt quinymmo orns cofeftim in terram fugert datis nobis interim 6gnis vt illos paulifper expedaremus. lpi em extc plo reuerfuri forent. T umqJ in monti quendà' Alpe rauert/a q eduél:is bis- odo iuuencuf & i lintribu$ fuis pfatis vna fecLI affiiptis mox Yfus nos regrel* fi fut. Et pofi: h~c ex iuuecuripis qtuor i finguf na uiii nr~ pofueft/qué faciedi modii noshaud paJit admirati tue fuimus I J'ut vra fatis ~pedere pt mal ieftas.Cçterucp eli lintribus fuis pmiffis ini nos na uefèfJ nfaf com.ixti rut & nobifclt fìe pacince Ioculi fiit vt illos amicos nros fideliffimos effe reputarel mus.lnèea fo ecce qq; ex do mib uf eo~pmco11l~

c iiij

NAVIGATIO

ronteae & aduerrus ventos & umpdtates tutiffi file 11011UUiCcfJ in lo cis tatn magl1~ vt in illaru vnic~. fexeentas effe per[onas inuenerimus .lnter quas odo populoGffimas effe eoperimus Ge,ve in cis e[~ rent habitarenecp parita animarli dece milia. Ode ~lio quohbee aue [eptennio fuas {edes habieationef uetranfferùt/qui eius !ei cauCaminterrogati natu~ l'ate reCponCum dederut dicelltes cp phebi vehemé tis eflus oeca(ìon~ hoc faceret ob id 'P ex iUoRlloll giore in eodem loeo relidentia aer infedus eorru~ ptuCqJreddereeur qu~ res in eoru corporibus vari a.s eaufaret ~gr~eudines qu~quide eoru ratio no ~il le fumpta no bis vifa elt Eorum diuitif Ciic vario~ coloru auium plum~ aut in lnodLi lapillorum illo~ quos vulgariter pater nolter vocitamus lamine G~ ne ealculi quos ex piCdum Offlbus lapilli., ve viridi bus aut ca'ldidis fadul1t & hos ornatus oratia Gbi ad gena~ labia ve! aures fufpendunt.A1i~ quoqJ lì nulia futilia & leuia pro diuitéjs habet qu~ nos olni no paruipendebamus.Comutatioibus aut lnera inonéj., in vendendo aut emendo nulIis vtullt qui bus Catis eft quod natura fponte fua propinat Au rum vniones ioeaHa etteracp Gmilia qUtin hac Eu~ 'ropa pro diuitrl~ habemus nihil extimant imo p~~ nitus fpernullt n~c habere curant.In dando Gc na~ turauter liberaliffimi Cunt vt nihil q nod ab ci., exfo petatur abncgent.Et Q'lclnldll1odum 111 dandg li~

" PRIMA

f. be"ratés Cunt ne in Fetrlido & aedricndo èuric!iffi ml pofiep le cl1iql1am amicos exhlbuerint. Max"~

-mum potiffiml11ng; amlciC1~ fue Ggnum in hoc t (r

~'hlbent CJ' tam vxores q3 [llias proprias amicis fuis J pro hçito habendas offerol t 111 qua re parens \'tcr , cp [c 10110e honoratulri exit1unat alm natrl eius & fi vir in~n ad concl1bitu fuum qui[pam digllatur & abduClt & in hoc fuam inta [~ amiciam potlfTì~ mum cOciliant. Vanls in eo~ deedfu multig; mo~

. dis exequ1ls vtuntl1r.Porro fuos lìonulli dcfù8:os ) in humo alm aqua CepellLJt & inhumant illts ad ca , put vié'tualta ponentes qll1bus e08 poffe ve[ci &

alimentari putant nullum ddnde ,ppter eos aliu111 plan8:um aut alias cenmonias efficierltes. Ahi. qui bufdam in lods barbanffimo atcp inhumamillmo

~ fepeliendi vtuntur modo. Q uippe eli eorum quel piam morris momento prox1tnum autumant illii eius propinquiores in filuam ingentem quamdam deferunt vbi eu in bombiccis rctlaeuhs illis in qui~ bus dormitant impoGtum & rccubante ad duag arbores in aera [u[ pendunt ac po t1modUin duéhs circa eii fic fufpen[umvna tota die chor,cili irruente iterim no8:e ei aqua vi8:liep aliù ex q quatuor aut clréifdìes viuere qat ad caput apponllt & deinde

.. fic inibì folo pendete rcli8:o ad luas habitatioes re ': deut ct1'lbus lta'12aéHs Ci l{dé fgrotus pofte.a madu

(et & bwat ae inde ad couale[centiam fanitatemcp c I)

NAv.IGATIO g ns non modica pu mare natitans aduentare C~I pit quibus Ita aduenientibus & 11 aUIDus nris iam . propinquareincipienubus nec tii proinde mali

qwtc; adhuc fufpicaremur rurfii ad eariidé domo riieo~for(s /vetu1as nonullas cofpeximus qUfim manitu voriferantes & ccdii magnis clamoribus implentes libitnet/in magn~ anxietatis indiciu pro prios eudlebat capillos qu~ res Magna mali fufpe# dioncm nobis tunc attutit Tumq; tùbito fadii dì vt iuuencu1e 111e quas in nris impofuerant nauibu mox i mare~nterent ac illi qui in lintnbus erant fe Cc a nobis elongantes mox contra nos arros fuoi intenderent no fqJ duriffime fagi ttarent • Qui 11'0 a domibus per mare natantes adueruebant Gn~ latmtcs in vndis lanccas ferebant ex quibus eorli proditione cognouimus Et tum no folum nofmet magnanimiter defendere vnU etiam illos grauittr offendere incepimus Ita vt ptures eorum fafellos rum frrage eorU no parua pcr&egerimus & pptil tus ~ p~nt~ fubmerferi~us ,ppter quod reliquis fafeUs fU1S cu damno com maximo relidis per mal r~ n~tantes o~n~s in terram fugerunt inta cmpti. CC elS.XX. vd orcltcr vulneratis 'lo pluribus &. c ~o~ris quiqJ dumtaxat leGs qui omncs ex dei gra ba mcolumitati reltituti fiit Comprehidimus aute & tune ex pretadis iuuenculis duas & viro 5 tre. acdchincdomo$ cOQ2vwtauimus& inillas inuoi

PRIMA ulmus Vt~ i cis quitqua('niG vetutas duas rt ~grol ,antern virii vnicii)non inuenimus.quafqwdi eOl rum domos igni fuceendere no voluimus oh id " cofcienti~ fcrupulii hoc ipfum effe formidabamus Poft hfC antem ad naues nofiras cii pr~tadis cal ptiuis quinep re~eau~us & eof~i captiu~s/p~~ ter'P iuuenculas lpfas/ln compedibus fettns alliga uimus Eedi 11'0 iuuencule captiuo~<p viro~ vnus peruenienti node anobis fubtiliffimeeuafaiithis itaC)J peradis.Sequenti clie co..:cordauimus vt re# lido portu ilio longius fecundu collcm procedere mus percurGfq;.lxxx.fere leucis gentem alia quam dam cop~rimus lingua & conucifation~ ppntus a priore diUerfam CouenimufqJ vt claffem ~i ~~ fttam anchoraremus & deinde in terram lpam/cu nauirulis noftris accederemus. Vidimus auti tune ad littus in plaga gennii ~rbam.iiij. M. perfonarii vel rirater exiftcre qui cu nos appropriare perfeo (eront nequaq, nos pr~fiolati filnt quinymmo CUl1

~s q,!~ habeballt reliélis omnes in filuas 8{ nemo n diffiIgetiit T um vero in tetTa proGIiites/ & vii vnam in Gluas tendente / iFtus efr balifte iaéhIs 'il ambulantes mox tentoria piura inuenimus qU{ ihi dem ad pifcandii gens iUa trtendtTat 8{ in illis co# piofos ad d~ coqurndas epulas fuas jgn~s ~cc~nde rat/acJlfcdo bdnas ac prrs variallZ ~eC1e~ p~ces iam affabat VidUnus aute inibi ((nu affan arumal

NAVIGATIO tcdeat & ad habitatione ,ppriam remeet illLi dus affines ac propinqui/ru maximis [u[cipiùt eerimo n~s At pcrpanci [uut qui ta grande pr~tereant pe riculii cu eas ibidem nemo poltea viGcet qui G tue inibi fortan decedùt nulla aliam habent poftea r~ pulturi.Alios quocp complures barbaros habrot ritus quos euitande A'lixitatis hic omittimus gral tia. DiuerGs var~fq; medicamibus in fuis morbis & ~gritudinibus vtunt qu~ tic a nofuis ~i[crepant & difcoueniunt vt mirarcmur haud paru quahter inde quis euadere poffet Nempe vt frequenti didi dmus experientia cii eom quempià fcbricitare COI

tigerit hOra qua febris eum afeerius inquietat ipm in frigentiffima aq ua immergut & b aineant po fi:~ modumcp per duas horas circa ignem validu( do nec pIurimum calefcat)currere & recorrere coglit & po flremo ad donniendum def erunt quoquil dem medicamento copiures eom fallitati rdtitui vidimus.Dietis etia( quibus tribus quatuor ve die bus abfcp cibo & potu perGllunt)freqnentiffimis vtunt. Sanguini quoq; tihi perfepe cominuiit no inhrachijs(falua ala) fedinlumbis & tibiaru puI~ pis. Seipfos ctiam ad vomitu eu cercis h~rbis quas in ore deferunt medicaminis gratia pleruq; prouo cant & multis alijs remfdijs antidotifcp vtunt quç longum dinumerare foret Multo [angl1i~e .?luttO! CI ftegmatico humore habundant eibanoru fuonl

PRIMA occalìoe q ex radicibus/ft:t&Dus/h..!d>is~varijl'" pifcibus faciun:. O~ni fams granoruqJ alio,rum ~c mine carent Comurus vero eorum paR:us fiue Vl~ éèus arborea radix quedam elt qua in farrina fatis bona cominuunt & hanc radicem quidam corum fuma alij ehambi ali} vero _ygnami vocitan; ,A1ij~ carnibus/prtterqJ hominu per raro verront In qUi bufquidem hominu camibus vorandis ue in huma ni funt & inmanfueti vt in hoc omné feralero oml nero vebeftialémodLifuperent. omnes emhoft-es fuos quos aut perimunt aut captos d~tin(t tam '? ros cp fcmtinas indiftinde rom ~a rent.ate ~~glut~~ unt vt nihil ferum/nihil ve brutu magls diCI vellB fpici queat quofquidé ne eferos i~a,ne~qJ f~re I v.a rijs in 10cis mihi frequentius conn~lt afpexlff"e mli

rantlbus illis c;p inimicos noltros uc quoqJ ncquaf qualn manducaremus. Et ~oc pr~ certo maieft~s v~fira regia teneat Eo~ cofuetu~l1eS( quas pl~nf mas habent)Gc barbare [un t vt hlc nunc [ufficlml ter fatis cnarrari no valeat.Et qm in meis 11!fce bis gcminis nauigatolbus/~~ va~a,diuerraqJ ~c ta.m anoftris rebus & modls dlffm:t1a perfpeX1ldar~ co hbcUù quipiam (que qua~o~ dietas fiue, quai tuor nauigatiolles appello )c~fcrlber~ pa..?uJ c~n~ fcriplìcp in quo maioreln reni a, me v~f~ parte ~j {linde i"atis/iuxta ingenioli mel tCnu1tate 'rolle~ VerUtam(n non adhuc pubucauiJn illo ver~ qm

c '1)

NAVIGAnO quod erat(demptis alis quibus carebat)(erpenti li inillimii tamèp brutii ac filueltre apparebat vt dUI

nOlnodicu miraremur feritate • Nobis vero per ea dem t ntona longius ,pgredientibus plurimos hu iufcemodi ferpita viuos inuenimus qui ligatis p~ dtbus ora quoép nrubus ligata ne eadé aperire por fent habebat/ ,put de canibus aut feris a1~s n~ mor dcre queant emci folet.Afpedii tam feru eadé pr~ [efj mt animalia vt nos illa venenofa putantes nul latenus auderemus cotingere.Capreolis in magni tudine brachio vero cii medio in longitudine ~qua lia[unt.Pedes longos tnatenalefep lnultii ac fordl bus vngulis armatos neenon & clifcolori pellè diI ueruffim - habit/rofttu<) ac facie veri ferpètis gei ftant/a quOllt naribus vfep ad extrema caudam fe~ ta quedà: per tergii fic protendit vt animaIia iIla ve ros ferpentes dfeiudicaremus/& nihilominus eil gens pfata vefdt. Pane fuu ges eadem ex piCcrnus quos in mari pifcan! eflìciiit .Primu em pifciculol ipfos inferuentl aqua aliquantifper excoquut.De, mde vero contundunt & copillant & in panes co g utinant qs fuper prunas infuper torret & tandi inde poftea manducatl hofquidi panes A'bates C; bonos effe r~imus.A1ia quoq; cpmrta e[euleta ci, bariacp tam in fnldibus cp in var~s radicibus reti! ~ent Ci longfi mumerare foret. Cum aut a HIuis ad qs.aufugcràt no redirit nihil de rebus co~,vt anv

I

PRIMA pliU! dc nobi~ fecuri fleret)auferrt volunnus ~ nymmo in rifd€ eo~ tcntorils ~mrta ~e re~lis no ftris in 100s q pérpe~ere po(fe~t derelinquete~ ad naues nras fub nod:e repedaulmus. Sequentl ";0 die cii ex orm titan inciperet innnita in littore gen te exiftere RCfpimuB ad q~ in t~a,~c a~~ifunust Et {juis fe ~ri timido~ 0!teder~t felpos ~n lter ~O! permi[cuerut & _nobl~cu pr~dicare ac ~o~erfan cu fecuritate c~perut amlCOS nros fe plunmu fore per

fÌmulantes /inGnuanu[ep illic habiu.tioes eo~ non e{fe/ve~ <l' piCcandi gra aduenerat.Et idcirco rogi tates vt ad eoRt pagos ClI cis accederemus ipi etdii ~os tamép alnicos redpere vellent et h:rc quidé' de nobis coc~perat an:icicia ,capriu~~ ~~o~ illo~( ~ tenebamus )occaGoe/qw eo~ lmtnlcl erat.Vlfa at eo~ ma~a rogadi importunitate cocordauimus.: xxiij.ex;: obis cli ilfi bono apRatu cii ~~~ mente: <0 cogtret necdfitas )oes i?'~nue mo~C~ l~a<)J n~ biCeli per tres extitiffent dies & tres CU ~lS l?.plag~ terraqJ illa exceffiffemus leucas/~c!..paguvnu naue dumtaxat domo~ venimus vbl cu tot tamcp bar4? baris cerimonijs ab elS fufcepti fuimus vt fcnhere penna novaleat/vtpu~~ ClI ~~reis & ~a~cis acpl~ dibus hilaritate & l~naa nuxtls/necno cufercuf C!

barijfcp ml'tis.Et ibidé nod:! ~a re,qui~uimus vhi J'prias vxores fuas nobi~ cu 9J, fdlg.:htate.ob~t~ fut/q quide nos Gc iportue Cohatabat vt vuc elfde

NAVIGAnO : ~a p~rulari~er magi!, ac Rngt11atim tangentuf Idarco vruunfaliahic folUtl1odo ,p[equcns ad'n~ uigationem noltra: priorem palìeienda a qua pau lifper digreffus futtam iam r deo.' ,IN HOC NAVIGll NOSTRI PRIMORdio notabir comoditatis r.es Ino vidimufidcirco(vt opi ~or)~ eo~lif1~_a: no capi:bamus pr~terçp nonulv la aun denotanua/quod nonulla indicia in,tellure il l~ ~ffe ~~n~abant. Heccme yo tellus quo ad fui (ìt~ pofin~necp t~ bona efi: vt vix meuor queat.' C:0c~rd:U1mus aut vt illa derelinquetes logius na1 wganone fduc~r~~us. Qua vnaniJnitate [u[cep1 ta/no! d~hinc anda tpam collateraliter fernR fedi tes. nccno gyros mYtos fcalafep plures arcueuntes , le mterlm cu mfris vatéjf<) 10co~ illorii incolis c5 , ferentia hahentes /tandé certos pofi aliquot dies portui cuida applicuimus/in quo nos grandi a peri culo attitono [piritui toplacuit eripere . Huius cm ~odi portii épprimu in~ogrdIì nlimus populano nevna eo~hoceA:pagu aut villafuperaquas( vt Venetif)poGta coperimus/in qua ingetes.xx.edes aut arater erat in modli campanaru vt pr~tadum cfi effed~ atqJ fUR Iigl1cis vallis folidis & fortibus tirmiter fun.datfl pr~ quar~ porticibus Icuatic~ po tes potredi erant per quos ab altera ad attera tant ? per copaéHffimam ftrata tranGrus erat.I gi't hu~ lufmodi populatols incolf cpprimunos intuituita

PRIMA runt magno propter nos timort affedi funt/tiobl rem fuos confeftim pontes ornnes cotra nos eleua uerunt & fefe deinde in fuis dornihus abdiderunt Qua reln J'rpedantibus nobis & haud pa~ adnu rantibus ecce duodecim eorU lintres vi' areiterl fin gulas ex [010 arhoris caudice cauatascquo nauium genere vtunt)ad 110S interim per ~quor aduelltarc con[peximus/quo~ naucleri effigiem noltra hah; tiicp mirantes ac fefe cirru nos vndi~ recurnferm tes nos eminus afpiciebat.Quos nos quoq1 ex ad uerfo profpicientes/plurima cis amidci~ figna del ditnus/qUlbus eos/vr ad nos intrepidi accederentl exhortabamur/quod to efficere cotepferunt.Qua rem nobis l1cipientibus mox ad eos remigare incr pimus/ qui nequacp nos pr~ltolati [wt quinymmo olns cofeftim in terram fugert datis nobis intmm 6gnis vt illos paulifper expedaremus. Ipi em extc pl() reuerfuri forent. Tum<:p in monte quenda A'pc rauert/a q edudis bis-odo iuuencuf & i lintribus fuis pfatis vna fecu affiiptis mox Yfus nos regref. fi fut. Et poft h~c ex iuuecuripis qtuor i tinguf na uiii nfa~ pofueft/qué facièdi modii lloshaud p~ admirati tuc fuimus/ J'ut vra fatis Rped~e pt mai ieftas. Cfterucp cii lintnbus fuis prniffis ini nos na uefcp nfaf comixti mt & nobifclt tic paafìce locuti lut vt illos amicos nros fìdeliffimos effe reputarel mus.lniea yo ecce qq; ex dom.ibuf eo~pm(o~tif

cilij

NAVIGAnO liA:~ ~uffictt , ~u polt<j aut il1ic norte vna di

rne~la di~_perlhtlmUs/inges ad mirabifep ppls abf '1 cud~tloe ltup~reqJ ad nos infpiciedos aduenit q feruor~s _ n~s q,qJ ro gabat vt fecu ad alios eo~ pago~(g~ l~gt~s In terra erat}comearemus quod ~t t~~e ~~ ~n~musHicFdidu facile no e eptos ipi no 1S Jpe ert onores uimus aùt apud cpmuas ~OJCZ populatoes/,pn:~t~~s n~ue dies cii ipis run c _ ob quod nobls nn q In nauibus remlferat retu lc~t !OCrj ~e ~dcirco pl~.91 i ~nxiet~te timoreev no nll':lO e:tttt{fe.Nobls aut bIs noue leucis aut ciro ter J roro, terra exifi:~us ad naues nras repedarc ~°ta°rul~us,Et <Julde nol1:r~ in regreffu tam co,

piO, a ex els Vlroro ac muliau multJrudo acrome q~ no~ vfèJ1 ad mare profecuti funt/vt hoc ipfum ~r~I!~ fo!~t.CumqJ noftri quempia ex itinere fa tlgatu In cotlngeret ipfi nos fubleuabat & in fuls retiacuJis j quiDus donnitat ftudioGffime fubuehc bant.ln tranfitu 9uo~ Ruminu qu~ apud eos pIuri ma funt ~ ma:ama/fic nos cum fuis artificqs feru r~'tranrmlt~eb~t ~t n~ vf<p pericula ptrtimefcel r!?tus.Plunrru ena eoru nos comitabant rerii fual ru onuftilquas nobis/dedercit illas i n retiaculis illU q~us do!miùt vedantes plumaria videJicet pt~ ~t1a ne,cno ar~s m ultos /fagittaf qJ multas I ac inn lUtos diuerforu ~olorum pfitacos Ali} quocp COI)1I

plurcs fupeUcéb1cm Cuci tota ferentes ammalia cna

PRIMA rortunatii ft: fcrIicem<.) putabat qui in tranfmean6 òis aquis nos in collo dorlo ve fuo traruedare po~ terat Q uaprimu aute ad mare pcrtigimus & fare~ Ios noftros eonfcenderc voluimus in ipfo fardorli noftroruafcenfu tantaipforumnos comitantiu et nobifcu afcendere cocertantiu ac naues nofiras vi dcre cocupifcentiu preffura fuit vt noltri Idem fafe li p{nc pre pondere fubmergcrent/in ipGs aute no ftris rifdem fafdis recepimns ex ds nobifcu quot quot potuimus ac eos ad naues noltras v[cp perv duximus Tanti etiam illorii per mare natantes & vna nos cocomitantes aduenerut vt tot aduent~ re molefi:iufcule ferremus cu fìquide plurefep tml#' le in nofi:ras naues licet nudi & incrmes introiui~ fent/apparatum artificiucp noltrii necno & nauiu ipfaru magnitudinem mirantes Aft tune quiddam rifu dignii acdrut Nam cii machina~/tormentorii ~ be1licorU nofi:roriiqued- exonerare cocuperev mus et 4'pter hOC(lmpolìto ignc )machinf ipf~ hor ridiffime tenuiffent pars illorii maxima( audito hu iufcemoru tonitroo)fèfe in mare natitans percipiv tanit veluci folite funt rane in ripa fìdetes qUf ti for taffis tumultuorum quitqua auruunt fcfe in ,pfill~ dum luri latitaturf immergut /quemadmodum & gens illa tunc fecerunt illicp eorU qui ad naues auv fugerantdìc tunc perterrlti fueriit vt nos fadi n o firi no[metrephenderemus. Verii illos mox fecu.~

NAVIGATI O gtns non"modica per mare natitans adutntare ~~I l'i qumus I a adutnientibus & llauIDus nris iam appropinquare incipienttbus nec tii proinde mali quitéjj adhuc fufpicaremur runu ad eariidé domo riieo~fores/vrtulas nonuUas c5fpeximus qu~im maniter vociferantes & ccclii magnis damorIDus implentes Cibimet/in magn~ anxietatis indidii pro prios eueUebat capillos qu~ res magna mali fufpel &onem nobis tunc attutit Tumcp tùbito fadii cO: vt iuuencu1e mc quas in nns impofuerant nauibus mox i mareJ>filerent ac illi qui inlintribus erant fe Cc a nobis elongantes mox contra nos arcus fuos intenderent nofepduriffimefagittarent. Qui yo

domibus per mare natantes adueniebant fin~ latentes in vndis lanceas ferebant ex quibus eorU proditione cognouimus Et rum no folum nofmet magnanimiter defendere veru etiam illos grauitct offendere incepimus Ita vt plures eorum fafellos rum ftrage eorU no parua per&egerimus & pptil tus in ponto fubmerferimus ,ppter quod rdiquis Cafeus fuis cii damno tOrU maximo reliélis per mal re natantes omnes in terram fugcrunt intcr cmpti ~x cis. xx. vel circitcr vulneratis )10 plunhus & e noftris quicp dumtriat lelìs qui omnes ex dei gra tia incolumitati rdntuti fut Comprehedimus auti &. runc ex pretadis iuuenculis duas & viro 5 tres ac debine domos eGnt villtauimus & inillas inuoi

PRIMA' mus vt~ i cis quitqua('niG vetutas duas tt egrol

tlntem virii vnici'i)non inuenimus.quafqwdc eo~ rum domos igni fuccendere no voluimus ob id qt cofcienti{ fcrupulu hoc ipfum effe formidabamus Pofth~c anu~m ad naues noflras cii pr{tadis cal priuis quinép rerneauimus & eofdi captiuos/p~{~ terep iuuenculas ipfas/in compedibus ferrris alliga uimus Eedc yo iuuencule captiuo~qJ viro~ vnus peruenienti node anobis fubtiliffimetuafaiithis itacp peradis.Sequenti die co,:cordauimus vt re* Iiéèo portu illo longius fecundu coUcm procedere mus percurGfq;.1xxx.fere leucis gentem alla quam dam coperimus lingua & conueifation~ pp-titus.a priore diUerfam CouenimufqJ vt claifem ~i ~~ frram anchoraremus & deinde in terram lparn/cu nauiculis nofiris accederemus. Vidimus auti tune ad littus in plaga genriii turbam.iiij. M. pafonarU vel cirdter exiftcre qui cii nos appropriare perreo remot nequaéj nos pr~ftolati funt quinymmo CUd

dis q':l~ h~eballt reIidi~ omn~s in fil.":~ & nern~ ra diHùgetut T um vero In telTa pro GhetesI & Vla

\TI1am in Gluas tendenti / <ptus tfr balifie iaéhJs lè ambulantes mox tmtoria plura inuenimus qU{ ibi dem ad pifcandii gros illa tetendnat & in illis ccu piofos ad de coquendas epulas fuas ignes accende rat/ac~fedo heftias acpres varianzfpecieru pucel o am affabat Vidimus aut( inibi c(nu affari animai

NA\nGATIO r s effe feamus llCC amp1ll1s fhtpidos dre prnnifi tnus in llluantcs Cl cp ClI taltblls artnlS hoftcs nOI

. ros l runcr muso oltq; aut 1110s dIa tota clic in naUl u ni is ~ thllç naélaUlmus ipfos a nobIs ahi turos c C monuimus qlTI feqnti nodc nos ab hine a fc dt:rccupicbamus.Q uo alldito/lPl cLi fumma amiCloa b l1cuolcntiaq1 mox a nobls c rdh funt. In hac gente cOrUcp terra g;multos cOl~/)nrus idi c gnouiq; Ùl qmbus hlC 1l1tius imorari no cupio

um pofiea 110ffe v~nra qllcat maleH-as qualit r in quauis nauigarionii ha~ mçal ii masis admirall~

. da annotatuèp dtgniora coferi}: [(r1m ac in hbelIutn V'nu (hlo geographico collegcrcm què hbdlu qua~

or dieta lntirulaui & m quo [~ngtlla rarriculariè &: minutim Dota -i fed hadenus a lne non emICI oh id et .illii adhuc reul[ere collationareq; mIhi necdT~ cfi 1 erra dIa gente multa populofa et1: ac multis di

, \lO' lSep animahhus & noltns pauClffime fimllbus ndlcp denfì{funa.Dèptis leol11hus vr{is CCflllS fili

bus capreohrq; & dàmis qUf & qUldè dcfonnita~ tero qucidà a nofiris retinent cquis ac'mu'is afìriiff q; & cambus ac omni minuto pecore(vt funt oJJes & lmt'icl)necno & vaccinis armetis Pfllitus caretl

erùtamen al11s q; plurimls varioru generu anima . hbus(qu~ no factlc dixcnm)habundantes funt fed

tamen omnia lilud1:na funt qtllbus il) fuis agcnclis minie vtunf.Quid plura::Hl} tot taIlufep diùafo~

_ . PRIMA rum modoru ac colorii p~nnarucp atitibus fecudi funt vt id Gt Vl[U enarratuè); mirabile regio fiquil dem illa mulmm amena frudiferaqJ dVGluis ac ne moribus maximis pl~na qu~ omni tempore viret nec eonun V'mcp foua fluunt. Frudus eciam innu. merablles & noA:ris omnino diffimiles habent heC! clne tellus in torrida zona lita cl! direde fuh para# iello qui cancri tropicù deCcribit vn polus orizon~ tis eiuCde fe.xxiii.gradibus eleuat in fine dimatis fe cundi Nobis aut imbi exiA:entibus 110S cotéplatii populus lnultus aduenit effigiein albedinemq; no firam mirantes quibus vnde veniremus fcifcitanti bus e ccelo inuifende terre gratia 110S de[cendiffe refpondimus quod & vticp ipfi credebat in hac tel lure haptiiteria fonteruf [acros plures infHtuimus 'in quibus eorUln infiniti feipfos baptifari fecerunt fe eorli lingua charaibi ho'c cl! magn~ fapientif vi~ ros vocantes Et prouindaipfa Parias ab iplìs nun cupata eA: .Poftea autportu ilIum terramcp dere~ linquetes -ac li cundii colli nanf nauigantes & tet' ram ipfam viCu fcmpcr fequentcs.Dccc.1xx.leuca~ a portu illo percurrimus fadentes gyros drcuitul~ cp interim multos & CL1m gentibus multis conua fantcs praéHcantcCcp. Vbi in pleriCq; lons au~(fed no in grandi copia)emimu~ CLI nobis terras ill~s re

. perire & fi i cis au~ foret tue fufUceret cognokere l Et quia tunc.xiii.iatn !Ucnubus ill11auigation~ nta

NAVIGAnO quod erat(demptis alis quibus earebat)rerp~nti li inillimii tamq; brutii ae Hlueftre apparebat vt eiUi no modieu miraremur feritate • Nobis vero per ea dem tentoria longius A'gredientibus plurimos hu iufeemodi ferprtes viuos inuenimus qui Iigatis p~ dtbus ora quoCV fìnibus ligata ne eadè aperire por Cent habebat/ ,put de canibus aut feris a1~s n~ mor dere queant emci fo let.Afpedii tam feru e ade pr~ feferut animalia vt nos illa venenofa putantes nul latenus auderemus cotingere.Capreolis in magni iudine brachio vero cu medio in longitudine ~qua liafunt.Pedes longos materialefq; multii ac fordl bus vngulis armatos necnon & difcolore pelle diI uerGffuna habet/rofuuep ac facie veri ferpetis gei fiant/a quont naribus vfcp ad extr~ma caudam fe+ ta queda per tergii Ge protendi! vt animalia ilIa ve ros fetpentes effe iuruearemus / & nihilominus di gens pfata vefric. Pane fuii ges eadem ex pifcibu. quos in mari pi[eant efficiiit .Primu em pi[ciculoi ip[os inferuentl aqua aliquantifper exeoquiit.D~, inde vero eontundunt & eopiftant & in panes co g lutinant qs fuper prunas infuper torret & tandé inde pottea mandueat/ hoCquidé panes ,pbates qJ bonos dI'e r~imus.AIia quoq; cpmfta e[culéta ci, bariacp tam in fnldibus q; in var~s rarucibus retil nent Ci longU enumerare foret. Cum aut a filuis ad q s .aufugeràt no reWrit nihil de rebus CO~{vt anv

/

PRIMA

puus dc nobis fecuri fìeret)~?r~t volunnut .tJOU nyrnmo in eifd€ eo~ tClltorqs ~mrta dertculis no ftris in locls q prtpédere poff"ent dttelinquetes ad naues nras fub nodé repedauimus. Sequenti ";0 die eu ex oriri titan indperet infinita in littore gtn te exiftere Re~pimus ad qs in terra tUe acedUmust' Et {)uis fe ~i timido~ o~edcr~ [eipos :n iter ~O! permircuerut & noblfcu praéhcare ae eo~erfan cu feeuritate c~perut amicos nros fe plurimu fore per limulantes/inGnuantcCcp illic habit3.tio~s eont non e{fe/ve~ <l' pircandi gf~a~uenerat.Et idci~5? ro~ tates vt ad eo~ pagos cu elS accederemus lpt etdJJ ~os tamep amicos recipere vellent et h~e quidé de nobis coc~perat amicicia eapriuo~ d~o~ illo~( ~ tenebamus )occaGoe/qui eo~ inimici crat. Vira at CO~ maona rogadi importunitate cocordauimus .. xxiii. ex ~ obis co ilfi bono ap~atu cii ~~~ mente (G cooeret needfitas)oes ftr~nue monCu lta<.) no bircuper tres extitiffent dies & tres cii ~is l1_pIag~ tetra<lJ illa exceffiffernus leueas/~<!.paguvnu naue durntaxat dorno~ venimus vbl cu tot tamcp bar~ baris cerimonijs ab eis filfcepti hUmus vt Ccribere penna novaleat/vtpu~~ cu ~h~reis & ~a~cis aepl~ dibus bllaritate & l~naa truXtls/necno cufereuf eJ barijrq; rnftis.Et ibidé nod! ~a re.qui~uimus vbi ~prias vxores fuas nobis_ CU 91. fdig .... alltate.ob~I~ .. utl q quidé 1105 fie iportue foheltabat vt V1X e'lfde

NAVIGATIO pcrctiteramu et naualia nra apparatufq; noltri to ti pcnf con umpti crant hominefq; fabore per&a~ éh COJn n m intcr nos de ndlaurandis nauiculis

o{hi qUt aqu - vndiq1 recipiebant & repetunda yfpania iniuimus cOcordiamin qua dum perGfte

r mu vnanimiu.tfpropeportiivnueramus tOtil orbis optimii in quem Cal nauibus nofiris intro

untes. gètem ibide infinita inuenimus qUf nos eli m gna luCe pit amicida in terra aute illa nauiculi

- cum r liquis nauiculis noftris ac dolijs nouam ricauimus ipfafcp machinas noltras ae tormen

be 'c qUfin aquis vndi CJ1 PPle pcribant in ttt~ ram fil[cepimus noftrafCV naues ab eis exoncraui~ mus poR: h~c in terrà trax~mus et refecimus cor r ximufj p~nitus r eparauimus.In qua re ciufl cl m telluns incole no paruti nobis adiuuamen ex~

,buere quinymmo nobis de fuis vidualibus ex affeétu largiti fpont~ fua fucre proptcr quod inibi perpauca denoftris eofumpfimus quaquidercm . benti pro beneplacito duximus rum fatie; tenuia

ne teneremus eum qufuus hyfpaniam noftram o (niG in igentes )repetere potui {femus. In portU

aUt illo.xxxvij.diebus pcrftitimus frequentius ad populationes eorù cum cis euntes vhi finguli no~ bis I onparuum exhibebant honorem. No bis allt ponum eundem exire & nauigatione noltra reflel fur concuplfcentIDus conquefu funt illigentem

PRIMA quamda vatde fcroce & tis infd1:~~ ·~ttert;q'!..

reo anni tempore per viam mans In Ipram eom terra pcrinGdias in9t'effi nune ;pditorie/nucRvil11 ~multos eoruinterlmerent manducarel1tqJ. d inf de.Alioi VO in Cua terra fuaCq1 domoi ~apttuat ducerrnt/contra quos ipi fe vlx defendere porren.t nobis inunuanres genti iUam quamdéi inh abitare inCuHi qu~ i mari leucis ccnm aut circitcr erat. Q u­rem ipu nobis eu tanto affedu ac querjmonia eom memorauerut vt cis ex condolentia ,n gna cred I

remus / J'mitteremufqt vt de tands eos vil1d!.care~ mus iniurrjs I J'pter quod illi lcrtantes no pa~ efff dii feCe nob,Ccum v~nturos [ponte fua propna ob tulerlit/quod prures oh caufas acctpt~e recufau~ mm demprii feptctn quos data conditlone!« _ mus vt [oli in [uis lintribus i propria remearetl q redut::endoru eoru cura fuCciperenequaqua ill~~tlt debamus cui conditioniipu qJgratanter acquteu rut .Etita illos arrucos no ftroil'lurimu effe~o8 dc relinquites ab cis abce{funus.Rdtaur~tis a~trep ratif<:p nau~ibus nofi:~i/fepte per gyru ~af1s~v< to int gr{Cu & leuante 110S du.crotd naUlgaUlJJlu.! dies Poft quos plurimis obuiauimus in[u~ ~u~ quide all{ habitat{ alif yo dckttf erat. Haru l!p~r vni cande appropinquates 8( na.wrs no~r~ mibj nfrae facientes/vidimus ibidem q;maxtmu -geni­tis aceruu qui infulam illa lty nuncuparent quibus

d

NAVIGAnO dirttrt fufficer mus poflCfj aut iI1k norte vna cii me~ia di~_perfutimus/inges ad mirabirep ppfs abf qJ cudanoe ftuporeqJ ad nos infpiciédos aduenit q~ feniores nos qqJ rogabat ve fecu ad alios eo~ pago~(~~ l~gi~s in ter:ra ~at)comearemus quod ~t qwde eiS anuunusHlc diéèu facue no e cptos ipi no bis jpéder~ honor~s Fuimus aut apud q;mrtas ~OJ~ populatoes/per Jtegros noue dies cii ipis eun tes oh quod nobis nn Ci in naumus remaferat retu (e~t ~octi f~ ~dcirco pl~.9J i ~nxiet~te timoreep no numo extlt1ff'e.Nobls aut bIs noue leucis aut cirri ter i roriiterra exiftitmus ad naues nras repedarc propofuimus Et quide noltro in regrdfu tam co, piofa ex eis virorU ac mulierii mulutudo accume qui nos vfè}1 ad mare profecuti funt/vt hoc ipfum mirabile foret. CumqJ noltri quempia ex itinere fa tigam iri cotingeret ipfi nos fubleuabat & in fufs reriacuJis i quibus donnira.t ftudioGffime fubuehc bant.ln tranfitu quoC}J Ruminu qu~ apud ros pluri ma funt & maxima/Gc nos rum fuis artificijs fecu rt,tranfmittebae ve nulla vfcp pericula ptttitnefcel rimus.Plurimi etia eoru nos comitabant rerii fual rLionufti/quas nobis/dederatiUas in rctiacuIis ilU, quibus dormiut vedantes plumaria videlicet ptt ditianecllo arcus muleos /fagittafq; multas/ acinu nitos diuerforu colo rum pfttacos Al~ quoq; coml plures fupelleéblem fua tota ferentes animalia etia

PRIMA lortunatu fe fcrlicemc.) putmat qui in tranfmeaM dis aquis nos in collo dorlo ve fuo trà:Cuedare po~ terat Q \la primii aute ad mare pertigimus & fa[c~ los noRros confcendere voluimus in ipfo fard orli noftrorii afcenfu tantaipforum nos comitantiu et nobifcu aCcendere coccrtantiu ac naues noftras vi dere eocupifcentiii prdI'ura fuit vt no1tri Idem fafe li p~ne pre pondere fubmergerent/in ipGs auté no firis rifdem fafdis recepimns ex eis nobi[cu quot quot potuimus ae eos ad naues nofiras vfcp per~ duximus Tanti etiam illoriiper mare natantes & vna nos eocomitantes aduenerut vt tot aduent~ re molefiiufcule ferremus cu Gquide plurefep JlllU le in noftras naues licet nudi & incrmes introiujfv. fent/apparatum artificiu<]1 nofirii nemo & nauiu ipfaru magnitudinem mirantes Alt: tune quiddam riru dignii accidit Nam cu machin~/tarmentoru qJ bellieorU noRrorli queda: exonerare eocupere~ mus et ,ppter hoc(impofito ignr )machin~ ipf~ hor ridiffime tenuilfent pars iIloru maxima( audito hu iufeemodi tonitruo )fèfe in mare natitans percipi~ tanit veluri folite funt rane in ripa fidetes qu~ il far taffis tumultuo[um quitqua auruunt fefe in ,pfuw­dum luti latitaturf immergut /quemadrnodum & gens illa tunc fecerunt illicp eorU qui ad n~ues aw fugerant'7fic tunc p erte rrui ruerut vt nos fadi no~ firi nofmet rephenderemus. Veru illos mox fecw

NAVIGAnO prorp s nauiculis phaG lifcp noltris viris vali di machini mbus inpatis terrf cidem viciniu

propiquatc .iill.8. viros cii lnulicnhus cpmrris xtahttu cffcconfpeximus qui vt /deprionhus ..

hahitii eft olns nudi meantesico~e ftr~nuo eratl cno bellicofi plurimu validiq; apparcbanticum

fiquide olns armis lùis arcubus viddicct & fagttf tis lanceifcv armati eIRtl quorum quoèp coplures parmas etla qdrataue fcuta gerebàt S}bus ne opor tune fefe pmuniebat vt eos j iaeulà:dis fagittis fui5 in aliquo no impediret. Cumq; cii phafelis llofl.ris terr~ ipfi q;tus dl: fagitt~ volatus appropiaffcmus orns citius in mare J'filierunt & infinitis emiffis faI gittis fefe contra nos ftrtnue(ne in terra defeendel re poffemus)defendere occepert.Orns vero ~ co r pus diuerfis colormus depidi & varijs volucrU pc nis ornati erant/quos ht) qui noblfcu venerat a[pi~ cientcs tUos ad pr~liandu paratos effe quotiefeunl q1 Gc pidi aut auium plumis ornati funt nobis inG nuerut.1ntantu aut introitu terr~ 110bis impediert vt faxmomas macrunas nofrras in eos eoadi fueri mus emittere/qua~ audito tumultu impctuq;vi[o necno ex cis pleriicp in terra mortuis decidUfe pro fpeéUs/olns lntetta [cfc recfperunt. Tumq; fado inter nos conftlio.x1t).de nobis in terra pofi eos co cordauimu~ exilire & aduerfus eos magno animo

PRIMA pugnarc quod & quide ffcilnus. Nà tu adunfum illo 111 tcrrJ.m cu armlS noCtris profduimus I corra cp l1li tic fc[e noblS oppo[uert vt duabus fenne ho ris cotinuù inuicé gdferimus bellli, pter id cp de eis magna faccremu viétoriam demptls eoru perpau cis quos bahltani colubrinar~Cf? noRri fU1'i il1t~e~ rncrul1t tehs quod iddrco ita eifedli e quia fciplos a no bis ac làcds enfibu[lJ; noltns fubt1!iter fubtra~ hebat. V cr - tamen tanta demù in eos incurrimus violentia vt iUos cu glad~s mucrol11hu[cp nofhis cominus attingeremus .Q uofquidé ci i?fen{iffent omcs in fuga per filuas & nemora eonuerU [unt/ac nos campi vlétores(interfedls ex cis vulnerati[ep pluritrus)de[eruerunt.Hos aut pro die iUa longiol re fuga nequaqua infequi voluimusiob id '1' tatil gati nimiti tùc etrcmus quinpotius adnaues nras CUlTI tanta feptetn lliorum qu~ nobi[cum vencrant remeluitnus l~t1cia vt tantum in fc gaudium vix ipfl [u[dRe po{fent. Sequéti aut aduétate clie vidi mus per infulam ipfam copiof am gcntium appro pinquare cateruam corl11bus infl:rumentlfep al~s qUlbus in bellis vtuntur bucdnantem/qui & quol que depidi Olnnes ae varf)s volucru plumis oma~ ti erant.lta vt intueri mirabile ford qUlbus perc~1 ptis ex i11lto rur~ lnr nos deltberauimus cofiIio!t ti gens h~c nobis inimicidas parar(t/no[mft oms

ld.ij

NAVIGATIO ros effe fecimus I1CC amplms fiuf idos effe prnnifì' anus infinuantes eis CV cu tahbllS armlS hofies IÌw

, flros} crimcrcmus.Pofiq1 aut 1110s illa tota dic in l1aU1hus nl is fdhll~ tradaUlmlls ipfos a nobls abi turos effe mOl1l1itnlls qin feqnti node nos ab hine ·abfccdt:re cupicbamus.Q uo atlGito/lpi cu fl1mma amiclCla bencllolenriacp mox a nobis ebrdfi funt. In hac gente eorucp terra q;multos eo~ ricus vidi cognouiq; Ùl qmbl.1s hic diutius imorari no cupio

_ LUln pofiea nofTe v~Hra queat maicilas quaIitcr in·.quauis nalligationit ha~ mçalu magis admiral1~

. da annotatuèp digniora cofcrif~ rlm ac in hbellutll ~nu fido geo~raphico collegerem què hbellii qua~

, tllor dietas intitulaui & m quo [~ngtlla rarticu)ariè ' &. minutim notaci fed hadenlls a tne non cmdl ob id cp illii adhucreui[ere collationarecp mihi neceiTc ~fi T ~rra tUa gente multa populofa efi ac multis 'di lIcrfisèp animahhus & nofirls paunffime {j~lhb,us

, Vl1rucp denfìffima.Dèptis leombus vrfis ccrllis fui bus eapreohCq; & dàmis qUf & qUlde defonnita~ teJn quadi a nofrris renncnt equis ac'muTis . afìrii~ q; & camblls ac omni minuto pecore(vt [unt o]Jes Be finu1icl)rlecno & vaccinis armctis pçnitus caretl ver~tamen allls q; plurimls varioru gel1eru anima libus(qll~ no facile dixcnm)habundantes [u'nt fed tamen omnia filueftna funt qt11bus in fuis agendis minie vtunf.Quid plura':Hl} tot talluCcp diu~r[o~

, .PRIMA rum modoru ac colorii p~nnaruqJ atitibus fecadi fuilt vt id ai vifu enarratuèp mirabile regio fiqwl dem illa mulrum amena frudiferaqJ efl/Ìiluis ae ne moribus m"aximis pl~na qu<r omni tempore viret n'ec eonun vmcp folia fluunt. Frudus etiam innult merabl1es & nofrris omnino diffimiles habent heC! ~ne tcllus in torrida zona fita eft direde fub para# lello qui cancri rropicù defcribit vn polus orizon~ hs eiuCdè [e.xxiii, P1'adibus eleuat in fine" elimatis fe , ., ;:,

cundi Nobis aut imbi exifrentibus nos eoteplatu populus lnulrus aduellit effigiein albedinemq; no ftram mirantes quibus vnde velliremus fcifcitallti bus e ccelo inuiCende terré gratia 110S defcendiffe re[polldimus quod & vricp ipfi credebat in hac tel ,Iure baptifteria fonteCuf [acros plures inftiruimus in quibus eorUln infiniti fcipfos bapti[ari feeerunt fe eorU lingua charaibi ho'c d1:: magn{ fapientif vi~ ros vocantcs Et prouinciaipfaParias ab ipGs nUII cupata d1:: .Poftea aut portli illuro rerramcp dere~ linquetes "ac fecundu coUè tranf nauigantes & tet ram ipfam viCu fcmpcr fequentes.Dccc.lxx.leucas

. a poreu ilIo percurrimus facientes gyros cireuitul~ cp intcrim mllitos & cum gentibus multis conuer falltcs praéhcantcCcp. Vbi in pleriCcp lo cis au~(fed no in orandi copiakmimus cii nobis tcrras ilIas re

.' perire;:'& a i eis au~ foret tue [ufficeret cogno[cere 4 Et qui~ tUllc.xiij.iatn ~liell{ib\ls inllauigation~ uta

VIGAnO in ~ ii~"" ~gartmus vid remufcp mutuo fcmptt

c lntcnm f; tagcremus vt amicos nohi illos c~ ceremu /quibus amicicià noRra no rccipientibus illos quafì hoftes traétarcmus /ac quotquOt ex cis

opr hendere valeremus feruos noitros ac mano i~ pcrp~a facc:c.mus /~ tu~e armatiores vt po ~lmus arca plaga tp[am I gy~nos eollegiJ1lus.I~ Il v~ (vt puto prç ~a~hinaru noltraru ftupore>

os m tcrram tune rntnlme J'lubuerunt exilire.Ex iuimus i~turin eos in terram quadrifarirun diuif~ lvij.vjrifunguli decurione fUll fcquentes /& cii cis 10.ngu manuale g~ffim~s ~ellum. Verutaflllen polt diutumam pugna plunmuqJ eertamen neeno in~ ttmtptos ex eis multos/omnes in fuga coegimus

IX ad v~CV populatione eorum vnam pro[ecuti fui mus vbl comprehenfis ex eis.xxv.eapriuis eande orum populati~~tigni cobuffimus & infilper ad ~ues nofrras eu tpfis.xxv .captiuis repedauimus mt~edi! ~x ea~em g~nte vulneratifcp plurimisl ex nns aut mterepto dutaxat vno fed vulneratis; ~.qui O? ~x dei adiutorio [anitate recuperaue~ rut.CftC1'U aut rerurfu i patria R 110S deliberato or dinaf?<1J viri feptem illi qui noMcn illuc v.enerant quom quinq; in prpniffo bdlo vulnerati exttterit phaf~l~ ~o. in ~l[ula iUa attepto &ii captiui~ [ept-quos ~ tr~butmus) tres ~delicet viros & quatU

ormulieres Ul tttram fua cu gaudio magno (tma~

SECVNJL\ gn~ virili Il?fi:rJ.ru admirati?l1.c~!gref1i/[,-t.Nof:j hyl amc ~nm fj qll ntcs CahClu tan un repctiuj m us portu cum. LC.xxq.captiuatis p cr.ònis.xv.

é1:o~ns dl~ Anno drit.M.cccclxxxxix. Vbl lttliij tn c Culcfpu luimus /ac vbi cordé captiuos noH:ros vcndldun11s.Et hçc [unt qu~ in hac nauigatioe no~ fira prior annotatu dlgniora co[peximus.

Dc fcculldari~ nauigatiois curfu

V ANTVM AD SECVNDARIE l1auigationis curfum & ea qu~in tllame

q mor tu rogna confpexi Iwcet in fequen tlbus.Eandem igit 1I1choantes nauioatio

Qcm Calidum exiuimus ponu Anno dni M.eccc Ixxxix.Mali dic.Quo cxitu fado nos curfum no~ firum Campiuiridis ad infulas arripientes necno ad inlularum magn~ Canari~ viCum tranfabeun~ tes in tantù nauigauimus vtinful~ cuidam qu~ ig~ nis inCula dide appIicaretnus/vbi fada nobis de 1i~ gnis & aqua ~uilione & nauioatiolle noltra rur~ tum 1'2 Lebecdu vétu incfpta eIl.Polt enauigatos xix. dies terra quada noua tandé tenuimus/quam quidé firmà exiitcre cenfUlmus cotra illa de qua fa da in l\.lpcrioribus tnétio eitl & qu~ quidé terra In zona torrida extra lineam ~quinodia1em ad parti. Aultn uta c Cupra qua meridionali:> polus fè. V.ex

diij

NAVIGATIO perltiteramus et naualia nra apparatufqJ no1bi to i penf confumpti crant hominefq; fabore per&a~

éh Comunenl inter nos de reftaurandis nauiculis o{ttis qu~ aqu - vndiq; recipiebant & repetunda

hyfp nia iniuimus cOcordiam in qua dum perfift~ remus vnanimitat~prope portii vnu eramus tori, us orbis optimii in quem eli nauIDus nofiris intro eUlltts. gètem ibide infinita inuerumus qUf nos cli Magna fu fcepit amicida in telTa aute illa nauiculi vn - rum reliquis nauiculis noftris ac dol~s nouam fabricauimus ipfafcp machinas noftras ac tormen

beUic qu~in aquis vndiq; pfne peribant in ter~ ram fufcepimus nofi:rafq; naues ab eis exoneraui~ mus & poR:hfc in terrà trax~mus etrefecimus cor reximurcp & p~nitus r eparauitnus.In qua re ciurl clem teUul"is incole no paruu nobis adiuuamen ex~ htbuere quinymmo nobis de fuis viél:ualibus ex affeéht largiti fpont~ fua fuere propter quod inibi perpauca denoltris cofumptimus quàquidercIn ingenti pro beneplacito duximus cu~ fatie; tenuia tunc teneremus cum qulbus hyfparuam noftram no (nifi indigentes )repetere potui {femus. In p0rtu autiUo.xxxv~.diebus perftitimus frequennus ad populationes eorù cum eis euntes vbi {inguli no~ bis 110nparuum exhibebant honorem. No bis aut portum eundem exire & nauigatione nofira: refle~ dcre concupifcentibus conqudti.funt illi gentem

PRIMA quamclff vatcle fcroce & cls infdtam""ea"Rertfqu ertO anni tempore per viam maris in ipfam eorU

terra perinudias ingreffi nune J'ditorie/nucR vil1l l{jmultos eoru interimerent manducarclttqJ d . nl de.Alioi yo in fua terra fuaf<J1 domoi captiuatQ' duccrent/contra quos ipi Ce vix defendcre poif(nt nobis illfinuantes gente illam quamda inh abitar~ infula qu~ j mari leuds centU aut circitcr erat.Qu­rem ipfi nobis cu tanto affedu ac querimonia com memorauerut vt eis ex condolentia tnagna O'ed(~ remus / ,prnitteremuCq; ve de tanris (OS vil1d!..ear(~ rnus inillnis/ ,ppter quod illi lcrtantes no paru. effi dii Cefe nobifcum venturos fponte Cua propna ob tulerlit/quod prures oh caufas acctptare rerufapif mm df'l11ptis fepton quos data conditione re~tPi mus Vt [oli in fuis lintnbus i propria r~mearetl qJi redu~endoru eoru cura fufciperenequaquajll~~ debamus cui conditioniipfi q;gratanter acquieu~ mt .Etita iUos amicos no ltroi plurimu dfedo.s dc relinquétes ab eis abceffimus.Rd'tauratis autrep. ratif'P nauallbus nofhis/fepte per gyfU maris(v< to inr grfCu & leuante 110S duccmtd nauigauimu.! dies Pofi: quos pluritnis obuiauimus infu~ ~u~ quide ali~ habitat~ ali~ yo def.ert~ (fat. Haru l~~r vni tamdé appropinquaces 8( nalUS noftras rom fiftere facientes/vidimus ibidem epmaKimu -gen~ tis aceruu qui illfulam illà lty nuncuparent quibus

d

N VIa ATIO altat gradibus extra quodcunt) clima" diltatqJ" eal d m terra a pr~nominat1s infubs vt per lcbeccium Tentu e- fi:abat l ucis.ecccc.ln qua terra dies cli no

éhbus fquales.xxvÌ').Iun~ cum fo1 in cancri tropi6 co dl: eXll1:ere reperimus .Eandé terra in aquis oj~ no [ubmcrtam necnon rnagnis Ruminibus I2fufam ~ffe iuurnimus/qu~ et quid m femet plurimu viri~ dem et proc~as alriffimafcp arbores habente mon flrabat vnde nemine in illa eiTe tune perc~pimus. Tum vero cofutimus & daiTem noftrà anchoraui mus folutis nonnullis phafelis cii qutbus.in terram ipfam accedere trntauimus.Porro nos aditum in il lam queretes & circu ealn ffpius gyrantes lpam vt pr tadi! dl:-fic fluminu vndis vhiqJ perfufam inl uenirn S 1 ufqJ locus dTet qui maxinus aquis no immadefceret. Vidimus tn intrnm per Rumina ipfa figna éprnulta quemadmodù ip[a eaclem tellu$ inhabttata dTet & l11colis mftis fçrunda.At qm ea dé figna cofideraturi in ipfam de[cendere n~quie#

,amus/ad naues nras reuerti cocordauimus quod & quidé f~cimus.Quibus ab hinc exanchoratisl fo(1:eainrLcuante & Seroccii vrntU/ collateralii fecundii terram( fic [pirante vento) nauigauimusl pertentantes [9'ius intrnm plunhus <p.xL duranti bus Ieucis G in ip[am penetrare infulam valeremus Qui tabor ois inanis extitit. Cii Gquidè illo in late wc maris RuxU qui a Serocco ad Magifiralé ablbat ~_viol ncii"cop"aim~ vt id(m"~ar,.r( nauigabi

SECVNDA'

te no pr~berct. Q UIDUS cognitis irtcouenien 'tJu confilio fado couenimus/vt nauigiu noCtru R malo re ad Magillrale reflederemus. 1 umcp feciidu ter ram ipam intàtu nauigauimus vt tande portui vni applicaremus/ qui belliffima infulam belliffimùqJ fimI quendam in eius ingreffu tenebat / fupra que nobls nauigantibus vt in illii introire poffemns 1l1~ rnenfam in 1I1fula ipfa gentili turbam a mari quatU or leucis aut cirdtcr diCtàté vidimus • Cuius rei gra I~tati no paro extitimus.Igit paratis nauirulis nfis vt in eandè infulà vaderemus Itntré quada in quaR • fon~ complures erant ex alto mari venire vidimus ,ppter quod tue couenimus vt ds inuaGs ipos COI

pr{henderemus . Et tUe in illos nauigan in gyrum (ne euadere poifent)drcudare occ~pimusl qumus fua quoCV vice nitennhus vidimus illos(aura tem; perata manéte)remis fuis oihus furfum eredis qua Ci flrmos ac refìCtentes fe ugnifìcare velIe/qua ré Gc idcirco illos efficere pucauimus vt inde 110S in admi rationem couerteret. Cii 'lo fibi nos cominus ap,p pinqre cognouiifent remis fuis i aqua couerGs ter ra yfus renllgare icepef.Attn nohifcu carbafu vna xlv.doliorU volatu cderrimu educebamus/qu~ tue tali nauigio clelata eCt vt fublto ventU [u~ eos obd neret.Cumcp irruelldi in illos adueniifet comodi~ tas ipa fefc apparatucp fuu in phafdo fuo ordinate fpargetes/fe quocp ad na.uigandiI accim~ert. Ita<) cii eos pr~ter~ffemus,ipifugereconatirut.At nOI

dilij

NAVIGAnO prorp~étis & nauiculis phafelifcp noll:ris viris vali dis machinis tribus ibpatis terrt eidem vicioius

ppropiquares.iiij. C. viros cii tnulicribus q;mrtis ruxta ltttus effe confpeximus qui vt / de prioribus. habitii dl: oins nudi meantes lcort2e ftr~nuo cratI tlecno bel1icoG pluritnii validicp apparebant/cum fiquide Olns armis iùis arcubus videlicct & [agitI tis lancei[q; armati effit/ quorum quoq; coplures parmas etia qdrataue [cuta gerebàt Slbus fic opor tune [ere pmuniebàt vt eos i iaculadis fagittis fui! in aliquo no imperuret. Cumcp cu phafelis noftris tcrr~ ipa q;tus cfr fagitt~ volatus appropiaffemus orns dtius in mare tPfilielunt & infinitis emiffis [al gittis fcfe contra 005 ftrtouc(ne in terra dc[cendel re poifemus)defenderc occepert.Orns vero ~ co r pU5 diuerfìs coloribus depidi & variis volucrU pc nis ornati erant/quos hi) qui nobircu.venerat afpif cienres illos ad pr~liandu paratos effe quotiefrunf <p Gc pidi aut aui um plumis ornati funt nobis inG l1uerut.Intantii aut introitli terr~ nobis impediert vt faxiuomas machinas noflras in eos coadi fUcti mus ernittere/qua~ audito rumultu impctucpvifo necno ex cis pleri1q; in terra rnortuis decidifre pro fpedis/olns lnterra fefe rec~perunt. Turncp fado inter nos conftlio.xlij.de nobis in terra pofi: eos co cordauimus ex.ilire & aducr[us eos magno animo

PRIMA pugnarc quod ~ quide f~cimus. Na tu aducrrum illos in terram cu armlS noftris pro(tluimus / cotra cp dii tic re[e nobis oppo[ueft vt duabus fenne ho ris cotinuù inuicc gefferimus bdlliipter id cp de eis magna faceremus vidoriam demptis eoru perpau cis quos bali(tarlj colubrinar~Cf? nol1:ri fUI') intere~ mcrullt tclis quod idcirco ita cifedli e quia fcipiò a nobis ac làc .is enfibu[cp n ofhis fubtllitcr fubtra~ hebtlt. Verutamen tanta demu in eos incurrimus violentia vt iUos eu gladqs mucronibu[q; nofhis cominus attingeremus.Q uo[quide cù ~[en{i{fent olncs in fuga per filuas & nernora conuerU [unt/ac nos campi vlcrores(intcrfedls cx cis vulneratifqJ pluritIDs)de[eruerunt.Hos aut pro die illa longiol re fuga nequaqua infequi voluimus/ob id cp tatil gati nimiu tùc cffcmus quinpotius ad naues nras cum tanta fepteln illorum qu~ nobifeum vencrant remcauimus lzecicia vt tantum in fc gaudium vix ip[1 [u[ciRe poffent. Sequeti aut aduétate clic vidi mus per infiIlarn ipfam copioram gcntium appro pinquare cateruam cormbus inltrumentifq; al~s qUlbus in bdlis vtuntur buecinantem/qui & quol que depiéèi omnes ac varf)s volucru plumis oma~ ti erant.lta vt intueri mirabile foret qUlbus percp~ pris ex inito rurkl ini nos dchbcrauimus eolìtio vt Ci gens h~c llobis inimicidas pararet/nofrnft om$

.d , i)

N VIGATIO nonulli tunc rpcditis phafclts /validis ·jris {tipa n ilIo tunc c-pr hcndcre putantcs mox in eos in cummu contr.l qs bI gemull fere hons I nobis nit ntibus/nifi carbafus noftra qu~ rurfu eos pr~~ tmcrac rurfum Cuper eos reuerfa fÌlifTetl1Uos peni~ tus amitt hamus.Cum vero ipfì re dfdem nolbis phafelis carbafocp vncUep conftridos efTeperfpice rent oros Ci circil.xx.crat & a terra duabus fere 1m cis dtftabd:t/in mare [alnI A'Glierunt • Q uos nos cii phafelis nofiris totaJ'fequentes rue/nullos ex ds DiO tantumodo duos prfhedere potuimus al~s oi~ bus in terram [aluis abeunttbus.In lllltre aute eoru quam deferuerant bis gemini iuuenes extahant no

eorum gente geniri fed quos in tellure aliena ra puer; t/qu rii unguli ex recenti vuInere virili a ab Cdderant/quf res adrniratione no paruam nohis at tutit.Hos autem cUin nofiras fufc~piffemus naui~ cu1as nutlbus nobis inGnuarunt quemadmodii illi eos ab ipfìs manducandos abducerent/indicantes . terim quod ges hfC ta dI'era & crudelis/huanarU earniii comefirix Cambali nucuparef.Pofrea aut no ipfam eoriilintrem nobifcum trahentes/& cii nauiculis noftris curfum eorU tcrraverfus arripien tes paruper i Il teri m cofurimus & naues nras me~ dia tantuleuca a plaga tUa dtfhites anchorauimusl quam cii populii plurimu oberrare vidiffemus in i1lamcumipfis nauiculis 110ftris Cubito properaui~

SECVNDA ITlUS dudis nobifcum duobus illis quos in lintre a nobis inuafacoprchenderamus.Qua primli aute terra m ipfam pede contigimus oms trepidi & fe~ ip[os abdituri in vicinas n moru latebras diflùge~ runt. T mn vero vno ex illis quos prfhelldera~ mus abire permiffo & plurimis ilIi amicici~ fìgnis necno nolis cymbalis / ac (pecuus plerifq; datis/di ximus ci ne JJpterllos qtcri qui aufugerant cxpa~ uefcerent/qm eorU amicos effe plurimum rupieba mus/qui abiens iuffa !lO (tra folener impleuit gcn~ te i11a tota .cccc. videlicet fere viris/cum fa-minis multis a fduis fecu ad nos eduéHs. Qui inermes ad nos vbi rum nauirulis no(tris eramus omnes vene mntl & cii quibus tUc amiciciam bona brmauimus refututo quoi) cis alio quem captiuu tenebamus & pariter eontm Iintrem quam inuakramus ~ na~ uiii nofiraru focios apud quos erat ds refutui man dauimus.Porro h~c eoru tinta qU{ ex folo arboris trunco cauata & multu fubtiliter dI'eda fuC1'at/lo~ oa.xxvi.paffibus et lata duobus brachijs erat.Hac ~ii a nobis recuperaiTent & tuto i 10co fluminis ~re po[uiffent orns a nobis repente fugerunt nee nohi fcum amplius conuerfari voluerunt.Q uo tam bar baro fado comperto illos malre fìdei mal~<l1 con~ ditionis exifiere coguouimus.Apud eos au~ duta xat pauculli quod ex auribus gdlabant vidimus. lta<:p plaga illa relida & fccundum eam. naoigatisl

N VlGATIO in vnu og!fgarrmus videremufc:p mutuo remptr

cintcrim fatageremus vt anlleos nohi illos eflV ceremus Iquihus amicicia noltra no recipientibus iUos quaU hoftes tradaremus/ac quotquOt ex cis coprchendere valeremus feruos noftros ac mano pia perpetua faceremus 1& tune arrnatiores vt po tuimus circa plaga ipfam i gyru nos collegUllus.I~ li vero (vt puto pr~ machinaru noftraru ftupore) nos in terram tunc minime J1hibuerunt exilire.Ex iuimus i~tur in eos in terram quadrifariam diuifi. Jvij. viri firnguli decurione fUll [equentes 1& cii eis longii manuaIe geffimus bellum. VerutalJlen poft diutumam pugna plurimiiqJ certamen necno inf trremptos ex cis multos/omnes in fuga corgimus &. ad vfrp populatione eorum vnam pro[reuti fui mus vbi eomprehenfis rx eis.xxv.capriuis eande ~onun popolat~ntigni cobuffimus & in[uper ad naues noltras cu ipus.xxv .eaptiuis repedauimus interfedis ex eadem gente vulnerati[cp plurimisl «x nns aut interépto dutaxat vno [ed vulneraris. ~.qui o~s ~x dei adiutorio fmitate recuperaue~ rut. Cftcru aut recurfu i patria R 110S deliberato or dinato!p viri [eptem i11i qui nohifcu illuc veneTant quorii quincp in prftl1i{f~ bello vulnerati extiterat phaf~lo vno in infula iUa arrepto ~ eapriuis [epte 1(qtros iUis tribuimus) tres videlicet viros & quaru or mulieres in tttram Cua cii gaudio magno (t ma ...

SECVN3L~

gna virili nol1:raru admiratiol1eregreffi'~-t.Nor" hyfpame ~am fcql1cntcs Caliciu tan un repetiuj mus portu cum. CC.xx~.captiuatis perillnis.xv.

dobn di~ Anno dOl.M.cccdxxxxix. Vbll~tlm ne [urC~pt1 fuimus /ac vbi eolde captiuos nott:ros. vendldim s.Et hfc [unt qUf in hac nauioatioe no? fira prior anllotatu digniora cofpexim~.

De fecundari~ nauigatiois curru

V ANTVM AD SECVNDARIE nauigationis cur[um & ea qUfill illame .

q ,?oratu digna con[pexi Id.tcet in fequen tlhus.Eandem igit inchoantes nauioatio

(lem Calicium exiuitnus ponu Anno di1i M.ccec Ixxxix.Mali clic.Quo exitu fado nos eurrum nOf fir~m. Campiuirirus ad in[ulas arripientes neeno ad ln1ularum magnf Canari~ vi[um tranfabeunf t~s ~n tantù.n.~uiga~imus vtinfulf cuidam qu~ ig~ rus m[uia dlC.lt apphcaremus Ivbi fada nobis de li~ gnis & aqua J1uiGone & nauioatiolle noftra rurf tum 11 Lebecciu vètu inc~pta eLt.Po{t enawP'atos xix.dies terra quadrl nOuti tande tenuimus/quam quidè ~rmà exi11:ere cen[Ulmus cotra illa de qua fa da in 1u pcrioribus métio e{tl & qu~ quidè terra In zona torrida extra lineam ~quinoéha1em ad parte. Aufirdita c Cupra qua lneridionalls polus [e. V.ex

d iij

Ano 1xxx.drciter leucis {(atione quanda' nauicu1is tUta I

r pmmus/in quam introeurcs tantas 1111bi copml mus g-tcs vud mirabile foret.Cuflbus fada ami ci '~iuimu dril~de cii cis ad plures eo~ pagos vbi rnrtu ferure mrtuq; honefte ah ei fufcfp ti fuimus & ab i iterim.ccccc. vniones vn ica noIa emimus rum auro modico quod cis ex g ratia cotulimus. In hac terra vinu ex fruéhbus femcubufq; expreffum Tt dc ram c n lifiamue albam et rubente blbut/me

bus aut ex myrre pomis val de bonis cofedii erat ex qumus elI mulns cpbonis aI~s fruéttbus ouftui fapidis & corpon falubribus habiidanter coz::nedil musi J'pterea Cl' tepeiliue ilIuc adueneramus .H~ eadé i ula eo~ rebus fuppelleétiliue cpmultii haI bund ft /genfqJ ipfa bon~ couerfationis & ma ioris pacifìccti~ eil cp vftp alibi repererimus alia:.In hoc portu.xvtj.diebus cii ingenti placito perftiti1' mus vcniérmus quotirue ad nos populis mftis nos ~ffigiemcp no ftra & alhedinem necno velhmenta armaep nofha & nauiu noRrarti magnituruné ad~ mirannbus. Hrj etii nobis gentem quandi cis infe flam occidente y[us exiftere retulerunt/qu~ gens infinità habebant vruonum quantitaté!qt <p quos ipfi habcbant vniones cifdè immicis fuis in bellige ratiolbus adu(rfus eos habitis ahfl:ulerat nos qqJ & quéadmodii illos pilcarenr & queadmodù na~ fcen:r;f edoccntcsl quoru dida vaa ,pfedo effe co

SECVNDA gnouimus J'ut etmaidt~ vra po~hfC amplius'i~ ~elliger~ poterit. R eli éèo aut portu dIo & ferundu plagà eandé in qua cotillue gentes afRuere J'fpicic bamus curfu noltro J'duéto portii quenda aliti reI ficiédf vnius oauirul~ oofrr~ grafin quo gétè mul~ ti effe coperimus I cii qUIDuS oec vi nec amicicia co uerfationé obtinere valuirnus/illis lì qnèp in tetTa €u nauirulis noflns defcenderemus fe cotra afperc defendentibnsf & lì qnep nos fultinere no valeret in filuas aufugientlbusl & nos nequac; €xpeélanti bus /quont ta';1ta barharié 1\OS cOgnOfC€l1tt'S ah cis €xhinc dlfceffimus.1unccp inter nauigandii infuti quandà in mari leucis a terra.xv. diftanté vidimus quam fi in ea populus quifpia: effet inuifere cocor~ dauimus.In illam igir accelerantes quanda: inibi inl uenimus gentemfqu~ oim beilialiffima GmpIicim~ ma')l omniu quoq; gratiofìffima benignimma~ ttatfcuiufqùidè gelltls ritus et mores aufmodi fLic.-

De eiufdem gentis ritu & moribus. . II VVL 1V AC GESTV CORPO

h 1'is brutalcs adrnodum'extantl Gngulicp maxillas hcrba quada: viridi itrorCum re9

plftas habebatfqua. perudum inltar vf'l1 rumil1a~ bant/ita vt vix'quicC)J eloqui poffellt/quoru qu01' 1lJ finguli ex collo puG:Ias Hecataf" cucurbitas du as/alterarn earurn herba ipfa quam in ore tenebatl a lteram vefO (X ipGs farina quadam albida gipfO'

NAVIG ATIO . afta gradibus extra quodcunép clima· diltatt"p· eal dem tetTa a prfnominatis infulis vt per Lc~ec~um ventu coftabat leucis.ccccc.ln qua terra dies cu no ébbus çquales.xxvi}.Iuni} cum fol in cancri tropil co eft exiftere reperimus .Eandé tetTa in aquis oi# no fubmertam neenon magnis fluminibus Rfufam ~ffe iuurnimus/quf et quidem femet plurimu viril dem et proc~ras altiff'unafq; arbores habente mon ftrabat vnde nemine in ilIa effe tunc percfpimus. Tum vero coilitimus & da{fem noftra anchoraui rnus foluris nonnullis phafelis cu qUlbus.in terram ipfam accedere tentaulmus.Porro nos aditum io il lam queretes & circu eam Cfpius gyrantes lpam vt pr~tad:u dl:-fìc fluminu vndis vbi~ perfuCam io# uenimus vt llU[Q; locus dI'et qui maximjs aquis no immadefeerct. Virumus tii interim per Rumina ipfa figna cpmulta quemadmodù ipfa eadem t~llu9 inhabitata dI'et & ineolls rnrtis fçcunda.At qm ea dé fìgna eofideraturi in ipf am defc ndere nequie# bamus /ad naues nras reuerti coeordauimus quod, & quide ffomus.Q uibus ab hine exanchoratisl f0fl:ea ine Lcuante & Seroeeu venru/ eollateralii ferundii terrame tic fpirante vento) nauigauimusl pertentantes ffPius int~m plunhus <:p.xI: durand bus leucis G in ipfam penetrare infulam valaemus Q U1 labor ois inanis extitit. Cii Gquidè ilio io late rt: maris Ruxu qui a Seroeco ad Magiftralé ab1bat ~yioltncii.copcr~im~ vt idcm.~ar(.fc nauigabi

SECVNDA'

te no pt~berct. Q uibus cognitis in~ouenien 'bu conGlio faéto couenimus/vt nauigiu noftrii R m lo

re ad Magiftrale refleéteremus. ì umq; feeùdii ter ram ipam intàtu nauigauimus vt tande portui vni aPI:liearemus / ,qui, be~liffima infulam belliffimuqJ finu quendam In elUS tngreffu tenebat / Cupra que nobls nauigantibus vt in illii in tro ire poffemns in~ rnenfam in infuta ipfa gentiu rurbam a mari quatu or leucis aut cira ter difbité vidimus • Cuius rei ora I~tati no parù extitimus.Igit paratis nauiculis ~ris vt in eandè inf ulà: vaderemus lmtre quada in qua li .. fon~ eomplures erant ex alto mari venire vidimus d'pter quod tue couenimus vt ds inuaus ipos co# pr{henderemus • Et tUe in illos nauigar( in gyrum (oe euadere po{fent)cireudare oee~pimusl quibus Cua quoqJ vice nitenttbus virumus illos(aura tem~ perata manéte)remis fuis oibus furfum eredis qua Ci fl rmos ae refìftentes fe fignifìcare veIIe / qua re ue idcireo illos efficere putauimus vt inde nos in admi rationem couerteret. Cii ,/0 Gbi nos cominus ap,p pinqre cognoui{fent remis [uis i aqua couerGs tef ra ,.?fus re mi gare ieeper.Attn nobifcu carbafii vna xlv.dolioru volatu cclerrimu edtlcebamus/qu~ tue tali nauigio delata d't vt fubito ventii: [uR eos ohri neret.Cumcp irruendi in illos adueniffet comodi+ tas ipa feCe apparatucp fuu in phaCelo fuo ordinat~ fpargetes /fe ql10cp ad nauigandu aecinxert.ltaq; (Li t:OS pr~teflj{felnus I i15i fu gere conati !ùt.At nos

dilij

N VIGATIO nonullis tune expeditis phaCdis/validis iris Ripa tis illos rune coprehendae putantes mox in eos in cummus contra qs bis geminis fere horis I nobis nitentibus/niG earbafus noftraqll~ rurfu eos pr~~ tmerat rurfum Cupa eos rellerfa fuiffet/illos peni~ rus ami t teb amus. Cum vero ipG fe eiCdem noffris phafeIis earbafoCF vndiq; eonftridos effe petfpice rent orns Ci orcil.xx.erat & a terra duahus fere leu cis difiabat/in mare falnI ,pGIierunt • Q uos nos cii phafelis noftris tota ,pfequentes rue/nullos ex ds niCi tantumodo duos pr~edere potuimus a1~s oi~ bus in terram faluis abeuntibus.In lintre aute eoru quam deferuerant bis gemini iuuenes extabant no de eorum gente genici fed quos in tellure aliena ra puer;t/quorU ungulis.exrecenti vulnere virilia ab . rciderant/qu~ res admiratione no paruam nobis at tulit.Hos autem cii in no ftras fufc~piffemus naui~ culas nutiblls nobis inGnuarunt quemadmodù illi eos ab ipus mandueandos abducerent/indicantes interim quod ges hfc ta dI'era & crudelis/huanarU carniii comefirix Cambali nUcllparef.Poltea aRt nos ipfam eorulintrem nobiCcmn trahentes/& cii nauiculis nofhis eurfum eorU terra verfus arripien tes paruper inurim cofutimus & naues nras me~ dia tantu leuca a plaga iUa difbttes anchorauimusl quam cii populli plurimu oberrare vidiffemus in illam cum ipfis nauiculis no ftris Cubito propcraui~

SECVNDA mus duélis nobifcum òuobus illis quos in lintre a nobis inuaCa coprehenderamus.Q ua prirnu aute tcrram ipfatn pede contigimus orns trepidi & fc~ ipfos abdituri in vicinas 1lemorli latcbras òiHùg~~ runt. TUln vero vno ex illis quos pr~hendera~ mus abire permiffo & plurimis dii amidcit fìgnis necno 110lis cymbalis I ae fpeculis plerifq; clatis/di ximus ci ne ~pter 110S qteri qui aufugerant ('xpa~ uefcerent/qm eoru amicos effe plurimum cupieba mus/qui ahiens iuffa !loftra folerterimpleuit gen~ te illa tota.eccc .viddicet fere V'iris/cum fcrminis multis a filuis fecu ad nos edu élis. Qui inermes ad nos vbi cum nauiculis noftris eramos omnes vene mntl & cii quibus. tUe amiciciam bona 6rmauimus refhtuto quoq; cis alio qucm capriui! tenebamus & pariter eorum lintrem quam inuakramus i2 na'l uiu nofirarli Cocios apud quos erat ds refhtui man dauimus.Porro h~c('oriilinterqu~ ex folo arboris trunco eauata & multu fubtiliter dfeda fuerat/lo~ ga.xxvi.paffibus et lata duobus brachijs erat.Hac cii a 110bis recuperaffent & tute i loco fluminis rre pofuiffent oins a nobis repente fllgerunt nce nobi fcum amplius conuerfari voluerunt.Q uo tam bar baro fado eomperto illos mal~ fidci mal~q1 con'l ditiorus exiltere coguouimus.Apud eos au~ duta xatpauculii quod ex auribus gcftabant vidimus. Itaq; plaga illa rctida & feeundum cam. nanigatisl

NL V 4-\T[

. Il l ili pt .. m'g r b nt h bi to b dIto quo dolm qu ~ in or ~ lllO m cl fat'h, m {hcatum g; f~pl~

in cucurbit tU [; rrina r pIetà ffiltteb n t I & ddn c cu dc adem f mna cxtrahebat/ quam iibi

pot1:h~c inor~ 1trumcpponcb nt/herbam lpfam qu.- in ort: oectaballc adè f.lrntla rcfpergltJd / & hoc frcquelln{firnc paulatimcp ffi leb -r/qu; r tn 110S acLnirari llltu ca.ufam [eCf cuq; aut cur ita f ~ c r-t fans l qUluinu copr~hèdere' Heccil1c gcns

1C c."pcrim nto illdicimus)ad no adco fam1l1an+ t ~ aducnic ac li nobifelI [CplUS anua ncgooati fl ~ '{fent & lonofua amlcloJhabudTcl1C. Nobis au e per plagam ~pram cli cis atnbulanubus colloq~en~ ab C; & intenm recentem aquam bilicre dehde~ r ntìbu lipft per figna re tahbus aquis pcnitus ca+ r"r~ infinu ntes vitro de herba farinacp qu m in ore occtaba t offercbant/proptet quod r gionenl candcm aquis ddìcientem <;p q; vt tinm lùble ~ uarent [uam herbatn farinam talem in ore gecta~ r-t inteUeximus.Vnde fadUln ect vt noLis ita mef anubus & arcii plagam eandem vna rue rum me~ dia 1110 cocomitanobus viu 'dam aquam nufcp in uencrimus I cognoucrimu[q; <.p ca quam blbebant aqua ex rore no& fupa cenis folr)s auriculis auni unilibus dcci dite colleda cra.t. Q u~quideln folta

ciu(in)di rore no!èur 10 tRe [e tmpleb.lt ex q rore <qui o tlUS c)idé PEfs b,bcbatifed tii tahbus fohjs

SECVNQA Stra fOrii loca ddkiebant. Heccine gtns vi~

~ibus qUt io terra folida ~unt p~ni~s car(:nt.qU1~ ymmo ~x pifcibus quos U1 man pJ[ca.ntu~ V1UUQt~ Etenim apud eos qui magni pifcatores e~fl~nt p~ fcium ingens habundat (op.ia/ex ~uibus lpfi plun mOi turtures ac qJ bonQs plfces alaos plures/vhro nobis obtulerunt.Eorum vxore6 herbaquainort viri ipa gerebant nufep vtebantur. Vero In ,tingulç cururbitam vnam aqua impletam ex qua biberent habebant.Nulloi domorum pagos nulla ve tugu da gcns htc habel1t prlter'P fo~a grandia.quedam fuh quibu& a folis feruore fed no ab ymbl'lbus fc~ tegunt/propter quod aut~mabi,le efr 9' parum.In terra tUa pluitet.Cum aute ad p1fcandu mare ad1C1 tint fOllum vnii adeo grande ferum quj[<v pifcatu rus cffctt vt ilIo in tetram defixo & ad fohs mea~ tum verrato fub illius vmbra aduerfu~ tfru~tuJll Ce abfçOdat.Haccinc ininfula<pmulta v'lriow gel' J'lmtm anim.a1iafunt qu~ pmnia aquam' lutulenta bibut • Videntes aut <;p jn ea comodi n{hil nanroc c remur Inos retida illa aHI quarnda: infula tenuimu& in qualll nos ingredientes & recente~ v~d~ .blbc~ remus aqua inuefbgantes/putantes mtenm ipfam tandem terr- a nullis effe hahitatam/prppttr~a q, in ea nemine iPtet adueniendumJ'[pex~t'amus/du per arena deambularcmus vefti~a p~dUln ~~.u gna nOllulla vidimus/ex qutbus.cefulmus 'l'~fi (lf~

N VI ATIO Ixxx.circittt leucis fiatione quandi nauicu1is -tuta . reperimus/in quam introeiires tantas inibi coperi~ mus gites vtldmirabile foret.Cuflbus fada ami rida iuimus 'deinde cii ds ad plures eo~ pagos vbi rnrtU fecure rnrtiiq; honefte ab eis fufcfPti fuirnus & ab eis iterim.ccccc. vniones vnica noIa ernimus rum auro modico quod cis ex gratia cotulimus. In hac terra vinii ex &udibus femctlbufq; exprdTum vt ciceram ceruifìamue albam et rubente blbiit/me Iius aùt ex myrre pomis valde bonis cofedii erat ex qUlbus cii multis cpbonis alijs frudlbus guftui fapidis & corpori falubribus habiidànter comedi+ musi rt'pterea çp tepeRiue iliuc adueneramus .H~ eade infula eo~ rebus fuppellediliue épmultii ha, bundans eJl/genfcp ipCa bonf couer[ationis & ma ioris paci6cétif eA: cp ve'P alibi repererimus aua.In hoc ponu.xvij.diebus cù ingenti placito perRiti* mus vcnietibus quotidie ad nos populis rnrtis nos ~ffigiemcp no ftra: & albedinem necno vefhmenta arma" noRra & nauiu noRrarli magnitudine ad~ mirantibus. Hrj etii nobis gentem quanda eis infc Ram occidentc ",fus exiRere retulerunt/quf gens infinità habebant vnionum quantitatè/qt q; quos ip{i habebant vniones eifdè inimicis fuis in bellige ratioibus adu(rfus eos habitis abRulerat nos qcp & queadmodii illos pifcarent & queadmodù na~ Ccel'enc edocentes I quoru dida vera ,pfedo dI'e co

SECVNDA gnouimus J'ut et maidtas VIa poll:h~c ampfius·id ~el1igere poterit.Reliéto aut portu ilIo & fecundii plagà eande in qui cotinue gentes afRuere J>fpicic bamus curCu noItro J'dudo portii quendà: aliu reI fìciedf vnius nauicul~ noRrf gra/in quo gcti mulI ta effe coperimus I cii quibus nee vi nee arnicida co uerfationé obtinere valuimus/illis lì qiièp in terra eu nauiculis noflns defcenderemus fe cotra afperc defendentibnsl & ·fi qnq; nos Cullinere no valeret in filuas auhtgientibus/ & 1105 nequaép expeélanti bus/quo~ tanta bar barie nos cognofcentes ah cis ~xhinc dlfceffimus. j'unc'l1 inter nauigandù infuli 'Iuanda in mari leucis a terra.xv. diRanté vidimus 'Iuam fi in ea populus quifpia effet inuifere cocor~ dauimus.In illam igit acceln-antes quanda inibì inl uenimus gentem/qu~ oim b~llialiffima fimpliciffi~ rnaqJ/ omniii quo<p gratio{Hfima benigniffimaqc aat/cuiufquide gentis ritus et mous eiufmodi fut.'

De eiurdem gentis dm & moribus. . II VVL1V·AC GESTV CORPO

h rls brutalcs adrnodunt!lextantl GnguliqJ maxillas hcrba 'luada viridi itror[um re~

plftas habebat/qua perudum inRar vfq, rumilla~ bant/ita vt vix quicqJ eloqui poffellt/quoru quo~ lp Gnguli ex collo putì]as fkcatal<p cucurbitas du as/alteram earum herba ipfa quam in ore teneba:t/ il ltcram vero ex ipGs farina quadam albida gip[()I

Vi • no m ~ i u r iqua m m ra r lpondchant/fto#

mmc 111 ad '111 t rra grandifIìml habitab nt. No, l allt ita '1'al" nam dcambulantlbus/vl,i vnalU

in t TlJn _ \lC nt c-pmmus fccundurn quarn.ix~ d no is llt i in[ulam ipfam inui~ re parauimus cb id cp non éjJfpaciofam illam ncc (pmultas in ca ha 1t:re gentcs cX1CHmaUlmus.Pcn:rrataiglturfe rundu camd m Vlaln vna fere leuca qU1J1cp in con -alle quadam(quf populatf ap ar bane) yidimus

c-af;l 111 qu intTocuntes q\ inq; in ll1is r penmus muliercs l\'etulas vlddi cct duas & iuucnculas tres GU fqPidem Olns Gc ftatura J'ceres er at vt inde val òe nurarcmur.H~ aùt pronnus vt nos intuit~ funr a o ftupcfaéèç pmnanfcrÌIt t aufUgiendi animo pemtus dcficcre ~t. T umq; vetuI~ ipff lingua eoru noblfcum blandiufculc loquentes/et fefe omnes in cafam vnam redplctcs }2multa nobls de fuis viéèu ahbus obtulerunt Eedem yo Olns lonodTìmo viro ::,

ftatura grandiores «ant & quide fque grandes vt Fran~dcus de Albloo,fed ~eliore q; nos 1llmus Jl pomoecompaéèç.Qutbus lta compcrtis pofth~c vna couenimus/vt lUueculis ipfis per ",m arrcptis cas m Ca(h1tam quafi re adrnlradei abduceremusl in qua dehbrratioe nobls exiltennbus ecce. xxxvi. vel aratrrvlri mrtocp f~minf ipf~ altioresl & adeo ~g:t'gt~ copotiti/vttllos lnfpJccre deleéèabde force ca1alnl' làJni.ltroir occepcrLit/,ppterquo.) tanta

SECVNDA tUe afFcéli fuimus turbatioe vt ratius apud naui(tU las nras q; cii tali gente effe duxiffemus. Hii & mi ingentes arcus & fagittas neenon & fudes ~ticaf~ ue magnas inftar dauaru fcrcbant/qui ingreffi lo~ quebantur quoCV inter fc mutuo ae fi nos compre hender~ vellet. Q uo tali periculo perq:pto diuerfa ctia iter nos tUc ffeimus co Ciii a. V rus vt il109 i ipfa cade cafainuaderemus/alijs';o nequaq; [ed foris potius & j platea/ & alijs vt nuf cp aduerfus eos pu gnam qUfreremus doneequid ag«evellet itellige remus aifeuerantibus.Inter qu ~ cafilia caram illa {ì mulate cxiuimus & ad naues nras remcare occfpi mus ipfì~( q;tus dì Iapidis iaéèus )mutuo f~ loque tes nos infecuti funt/haud minore ép nos vt autu~ mo trepidantes formidine/cu nobis lnirantibus ipi quocp eminus manerent/ & niu nobis ambulanti~ bus no ambularent.CiiYo adnaues nofiras perti~ gllfemus & in iUas ex ordine itroiremus /mox oa in mareprofiIierunt/& qP1lultas poftnos fagittas fuas iaculati funt/fed tuc eosl2paucu metuebamus Nam rum maehinarii nrarii duas in eos(potius vt terrerét CV vt iteriret)emiGmus/quaruquide tumul tu I2cfptO/~s d5fdtim in mote vnu J'piquu fuga abiert/ct ita ab cis crepti fuimus difccffimurq; l2if Hijoes nudi vtde ponbus hitueeunt.Appdlaui~ muf'P ifulfl ilHi/gigàtu(ob J'c ritate eo~)j(ùla.No bis atvlfius et a ira paulo dlfhitlU[ trau-emiganbus

N.\V1GATIO mtItUltGmili pt~l1am'gcrebant/habi to bacillo qU()

cl m què in orc [\lO madefadli lnalheatllln q; ffpi~ us in cucurbitam farrina repletà mitteban t / & ddn dc eum co dc eadem farrina extrahebat/ quam fibi poti h~e in ore vcrumq; 12one?ant/herb~l~ ip[am qui in ore geltabanc eade farn na rc[pergttado/ & hoc frcqucntiffime paulatimcp f!ìdebat/qu~ rem nos admirati/illius c u[am [eeretuep/aut cur Ita fa~ ceret ratis nequiuinus d5pr~hedere· Heccine gens (vt experimento didicimus)ad nos adeo fa.m ll1ari+ tcr aduenit/ae fi nobifcù fepius antea negociati fLT~ 'ffent & longçua amicicià: habudrcnc. Nobis aute per plagam lp[am cii cis ambulancibus eolloq~en~ ttbufq; & interim reeentem aquam b~cre .deUde~ rantibus /iprt perGgna re talibus aqUls perutus ea+ r re infinuantes vitro de herba farinaq; qua.m in ore geltabant offèrebant/proptet quo~ ~ gi?l1enl ~andem aquis ddìcielltem <;p CV ve Gum iuble ~ uarent fuam herbaln farinalu ralem in ore gelta+ ric inteUeximus. Vnde faéhun elt vt nobis ira me+ anubus & cireLI plagam eandem vna clie eum me+ dialilos coeomitanubus viuidam aquam nufep in uenerimus /eognouerimu[cp <:p ea .quam.bib.eb~~ aqua ex rore nodu fuper ~ tis folr)s aU~leulis afiOi fimilibus deci dète colleda erat. Q u~qU1deln folta eiufÌn :>di rore nodurno q~e re implebat ex Ci rore <qui op tius e)idé ppfs bibebatifed tii taUbus folijs

8ECVNQA pkra l'j tori! IOCl ddìriebant.H(crint gtn vi~ alwus qu~ iD tma rolid~ (1 nC prnitus carfnt qwJW ymmo f:X pifcibu~ qUQs in ?,~ri pifcaptu~ viuuQt~ Etenim apud (OS qui magn! plfcatQre$ ~,ufiUht p~ fdum ingens habundat (opia/ex qumus ipG plun mos turtures ac ,;:pbonQs pifces alios plure~~yhrQ nobis ohtulerunt.EQrum vxores herbaquamor~ viri iplì gerebant nufep vtebantur. V mlln .Gngulç tucurbitam vnam aqua impletam ex qua biberent habebant.Nulloi domorum pago, nulla ve tugu tia gens h~c habent prlterép fo~a grandia.qu~dam fuh quibus a folis f(ruore [ed no ab ymbl'1bus [eJl tegunt/propter quod autumabile eft 9' parum in t~rra dia pluitef.Cum a\lte ad pifeandu mare,~dkl rint folium vou adeo grande fecum qujf <J pifcatu rus effert vt ilIo in terr_m defixo & ad [o11s mta~ tum verfato [uh illius vmbra aduerfu~ ~ftu ~tum Ce abfto dat.Hacone in jnfula çpmulta v~otU ge~ l'lerumanirn.aliafunt qUf ornnia aqlJam' luttllenta bibut • Videotes aut çp in ea com9di nilill nancifc e rtmur /nos relida illa. aua: quamda infllia tenuimus in quaRl nos ingredientes & reeente?I v~d(.blhe~ remus aqua inudhgantes/putantes mtenm ipf.am tandem terra a nulHs effe hahitatam/prppt~-t'~a q, in ca nemine i t'.tet adueniendum~(pexeramus / dij per arena deambularemus vdn~ p~dUtn ~~.~ gna n5uulla vidimus /e" qutbus .cefulmus cr:n elf~

NAVIGAnO ~ius int um ru m ti pugnarre nobis arclclit 0&

CV qui c t Uure Cua fibl tolli nequaquà permi cr' \T Il nt.Et ti" qui é repet undf Canilli~ -P oGrum iam nobi in mentem rubi rat/ob id potir

lm.lm cpvno i m fere anno in mari perfiiteramu c nili tenuem alimen om necdfarioruq; alioru unitiol - retinebamus • Q u~ & quide adhuc Jt

chenmlObu /quos pertuleramus rolis caloribu i:"" e- taminata inquinataq; €rat/eu ab exitu noltro a ampiuitidis inrulis vr'P tunc codnue pel' torri"

am nauigauiffrtnus Z'Onam/& tranruerfìm per li neam fCluinodial m bi Ivt pr{habitu cit.ln qua quidem volu'ltate nobi~ perfroerantibus/nos a l

onbu fublroare noftris fanéhhco coplacuit fpili '. emp r c tU quempi m pro rurfurn noua

ois nauali bus noltris nobis qup-elltibus ad gen, em quamd.i pcruenimus qu~ nos eu maxia fuLcf~ it amicicia/& quaCquidem vruonu perlarii ve ori

mtalium comperimus in numero maximo tentrd h'.ptcr quod.xlvij.diebus mi perLl:itirnus &. C.xix.: vnionU marchas/precio( vt efumahamus).x1. no fupcrante ducatos/ab eis coparauimus.Na: notasV pe.cularia/criftallinofcp nonuUos/necno l{uiffima ~1 éèri folia qu{da/cis tantu A'pter~a tradidimus.

empe quotquot quilibet eorum ohtineret vnio es eos ~ rola noIa donabat.Dididmus quocp ilH

tttdum ab cis quomodo & v bi illos piCcarenturi

SECVNDA qui & quidctn ofircolas in quibus' narcunt nobi! plures largiti runt.Et paritcr nonnullas mercati fui Inus /vbi 111 quiuurdam . C.&. xxx. vniones in qui* burdam vero no totidem r~peri~bant. Noueritcp maieH:as vellra/<:p 11ift permaturi unt & a conchi~ lrjs in qUlbus gignunt per [ere excidant omnino R~ feé'èino funt. Quinymmoin breui( vtl:~pius ip[e expertus [um)emarcereutl & i nihil redadi fUL Cii verò maturi fuerint in ofrrea ipra inter carnes( prç teridc;pipGs carnibus hp-eant)re feparan 1& #

iufeemoru optimi fiit.Efluxis igit.xlvij.diebu n ( non gente iUa quam nobis plurimù arnica effçcn-a mus retida hinc ab cis exeeffimus oh plurimarum rerum noltraru inrugentiam/venimu[q1 ad Anti~ gli~ infulam qua pallcis nuper ab annis 'fr .ph rus Columbus dUcooperuit in qua reculas noftras ac naualia rdìciendo menfibus duobus & diebus totidé permanGmus/plur s intadum Chrifiicola~ rum irubi cO Utt[antiu contumeuas perpatiendo qu3$ prolixus ne nimili Bam mc omitto.Eandé ,*0 mfulam.xxij.Iulij dererentes/percurla vnius me11Y fis cum medio nauigatione Caliciu tandem portii viij.menGs Stptembris fubiuimus Ivbi rum hono re J'feduep fure{pti fuimus.Etficpttdci pladnun finem noRra c~pit [eronda nauigatio . -

De tertio fadanauigatioQ(: • •

NAVIGAnO (ep{us interdum rum cis pugnarre nobis"atcldit ob id ''l' quicq1 a. teUure fua Cibi tolli nequaqua pamit tcrc v Il nt. Et vtiep quidé repet undf Ca(hlli~ A'~ pofirum iam nobis in mentem fubierat/ob id poti( fim..1m cpvno iam fere anno in mari perfHteramu nec niu teRuent aIimen orli nece{fariorii~ aliorii munitione retinebamus • Q uf & quidé adhuc 11:

vchenmfnbus /quos pertuleramus folis talonnus la cotaminata inquinataq; (rat/cii ab (xitU noltro à Campiuitidis infulis vfq; tunc cotinue per torri~ tlaJn nauigauHf'etnus Z'Onam/& tranfuerfìm per li '}fam çquil1odial~m bis/vt pt'~habitii elt. In qua tquidem voluhtate hobi~ perf~uerantibus/nos a·là boribus fubleuare noftris fanéhflCo coplacuit fpiti itui.Nempe recel'tU quempiam pro rurfum nouaA (jis nauali bus nofuis nobis qUffen'tIDus ad gen~ te In quamda: peruenimus qu~ nos cii maxia fulC:t'" 'l'it amicicial & quaCquidem vnionu perlaru ve ori entalium comperimus in numero maximo tenèrd ,ppta qnod.xlvtj.diebus mi perllitirnus &.C.xix.: vruonii marchas /precio( \it dHmabamm~.x1. no fuperante ducatos /ab eis coparauimus.N~ nolaiV 'fpe.cularia/criftallinofcp nonullos/necno I~ui{fimil eledri folia qufda/cis tantu ,ppterea tradidimus .. Nempe quotquot quilibet eorUtn ohti11eret vnio nes eos ~ fola noia donabat.Dididmus quoq; iCtl terdum ab cis quomodo & v bi illos pifcarent1!lrl

SECVNDA qui & quidcm ofrrcolas in quibus' narcunt nohi~ plures largiti [unt.Et pariter nonnullas mercati ui mus/vbi ill quibu[dam . C.&.xxx. vniones in qui~ l;Ju~dam vero no tot~d.em reperi~b.ant. Noucritcp IJlcueitas veltra/çp mCi permaturJ Gnt & a conchù tns in qUlbus gignul1t pa fefe excidant omnino R~ fc& no funt. Q uinymmo in breui( vt l:~pius ipfe expertus f um)emarce[cutl & i nihil r(dadi CUlo Cii verò maturi fuerint in oftrea ipfa inta carnes( PIl terid <;p ipfìs carnibus hp-eant)fe [eparantl & hu~ iufcemoru optimi lut.Efluxis igit.xlvij.diebus D(C

non gente illa quam Q.obis plurimù arnica eff~cera mus retida hinc ab eis exceffimus òb plurimamm raum noftram indigentiam/venimufq; ad Anti~ g~ infutatn qua paucis nupa ab anrus Ct'iftopho rus Columbus difcooperuit in qua reculas noftras ac naualia rdìciendo m.enGbus duobus & diebus totide permanGmus/plures interdum Chr"licola~ rUni imbi con uerCantiii contumelias perpatiendo qu~ prolixus ne nimiii fiam hic omitto. Bandi yo in[ulam.xxij.Iulij deferentes/pacurfa vnius mell~ fis cum medio nauigatione Caliciu tandero portii viij.menUs Septenlbris fubiuimus Ivbi cum hono r(: ,pfeduqJ fufc~pti fuimus.Et fic per dci pladmm Sncm noRra c~pit fecunda nauigatio.

De tertio fada nauigati~Q(~

AVIGATI IBILLIA

,

l TENT / ET m p ni at l' onbus qllos it r pmemo

rat p rtulcra nauigationcs pauh[pcrr~ . re nt I efid r-tecp pofih~cin perlani trrram

m c:f; rtuna fatigatlonu m ~ ncquaep adhuc Ci tura ~ niffimo ilb dno Manueli Portugalli~Re ~ mifit in eor(nercio vt quid) vt deilinato nuncio tittaas r oal rua ad mc trà:rmitteret quibus plu~ ri uroo at vt ad eùapudLiCbona eelerius m~

C:;-/i- t iii mirabilia mihi plurima faeeret; up q a re nondii tune ddiberaui quinymmo ci

p cundemmet nunciii/ me minus ~ene difpoGtii tw1e male habere fignifìcaui. V cm G quandoqr

r - al [cet' - & maidtati cius regi~ meUln fonan c-placeret oh quC omnia qu~cunqJ vellet e~ ani mo erfìc ri. ui rex percipies cp me ad fe tue tra

ucer nequiré Iulianu Bartholomeu Iocundii qui tunc in L.fbona erat rur[urn ad me deftinauit cum c5miffione vt oibus modis me ad eunde rege [ecii pcrduc t:J'pter cuius Iuliani aduen ii et precesl coaéèus tuc fui ad rege ipum lnearel quodequi me nouerant omnes)malu effe iudicarunt.Et ita a Cal fiilia vbi honor mihi non modicus exhibitus extil ttrat/ac rex ipli Cafuli~ cxiftimation - de me bOI

nam concfperatprofeétu um/& quod terius fuit horpite in[alutato I ac mox coram ipro rcge do mino Manuele meipfu1ll.obtuli:qui rex dc adUCllI

TERTIA tu n1cO non paruam virus"elì: cot1tS'iiTe t~ticiam plllrimu me interdum rogitalls/vt vna cum tnbus eius coieruanti~ nauibusl qu~ ad exeundum & ad nouaru terrarmn inquifìtione pr~parat~ erant pro fici[ci velI m. Et ita( quia regum preces pr~cepta funt)ad eius votum conCellU, .

T empus profeélionis terti~

IGITVR AB HOC LISBONE ·PORTV cum tribus eonreruanti~ nauibus die Maij dcci '* ma.M.cccec.& primo abeuntes /curfum noftrum verfus magn~ Canarif inrulas arripuimus: fecun,* dii quas & ad earu prorpeétu inftantcr enauigates ideln nauigiu noftru eollateraliter recandii _Affii~ cam occidente yrus fecuti fuimus • Vbi pi[du quol rundam(quos Parghinuncupant)multitudinè ma ximam in fquore prendidilnus/tnbus inibi diebus moraln facientes • Exinde autem ad partem illam Ethopi~/qu~ BeGlicca dicii deuenimusl qu~ quidc fub torrida zona pauta dV & fuper quam. xiii); gradtbus [e Septemtrionalis erigit polus in clima# te primo vbi diebus.xi.nobis de lignis & aqua pro uiGone parantes refUtimus/ A'pter id cp Auibii y fus R Athlanticu pelagus nauigandi tnihi indret ai feétustlta~ portii Ethiopi~ illù pofi: h~c relinqucD

e ii

NAVIGAnO' EIN SIBILLIA EXISTENTE/ ET

m a pcrnis atep laboribus quos it~rpmemo ratas pertulera nauigationes pau!i[perre

quiefcente/defiderateq; pofth~c in perlarii terram remeare:fortuna fatigationii memt nequacp adhuc fatura fer~niffimo illi dno Manueli ortugalli~ Re gi miut in cor(ne[cio vt qui,!? v~ ddbnat~ nundo litteras reoales [uas ad me traCrrutteret qUlbus plu~ rimiirogiliat vt ad eu apud LiCbona celerius me tranffare/ipe etem mirabilia mihi plurima faceret .. 8uper qua re nondi! tu!lC delib.eraui quiny~mo . ~ per eundemmet nundu/ me mlnus ~ene difpofitu & tunc male habere fignifìcaui. V em fi quandoqr rccouale[cerc & maief1:ati eius regi~ me\l1n forfan coplaceret ohfequii! omnia qu~cuncv vellet e: ani mo perfìceré. Qui rex percipi(s c;p n:e ad fe n:c tra. ducere ncquiré Iuuanu Bartholomeu Iocundu gUJ tuncin Lifhona eratrur[um ad mc deftinauit cum comiffione vt oibus modis me ad cunde rege fecii perduceret:J'pter cuius luliani aduentu et pr~cesl coadus tuc fui ad rege ipum meare/ quod(qUl me nouerant omnes )malii effe iudicarunt.Et ita a Ca+ fulia vbi honor mihi non modicus exhibitus exti~ terat/ac rex ip[e Cafti1i~ èxiftimatione de me bOI

nam concfperatprofeéèus fum/& ql~od deterius fuit hoCpitein[alutato/ acmox coramlp[o rcge do mino Manuele meipfum obtuli;qui rex de aduenl

" TI3RTIA tu meo non' paruam virus "efr cOl1r~ilre t~tidam plurimu me interdUln rogitans/vt vna rum tnbus elUS co[erual1ti~ nauibus/ qu~ ad exeundum & ad nouaru terrarum inquiutione pr~paratf erant pro

, firi[ci velletn. Et itac quia regum preces pr~cepta fUllt)ad eius votum confenfi.

T empus profedionis terti~

IGITVR AB HOC LISBONE ·POR1V cum tribus con[eruanti~ nauibus die Ma~ deci ~ ma.M ccccc. & primo aheuntes /curfum nofirum verfus magn~ Canari~ in[ulas arripuimus: fecun+ dii quas & ad earu pro[pedu infianter enauigates ideln nauigiu nofiru collaterahter [ecundii AfIìi~ cam occidente ~fus [ecuti fuimus • Vbi pi[au quo~ rundam(quos P arghi nuncupant)multitudinè ma ximam ill fquore prendidimus/tnbus inibi diebus moram facientes. Exinde autem ad partem illam J;thopi~/qu~ Be[tlicca dirit deuenimus/ qu~ quidc fub torrida zona pauta dV & fuper quam. xiiij: gradlbus [e Septemtrionalis erigit polus in cuma# te primo vbi dieQus.xi.nobis de Iignis & aqua pro viGone parantes r fiitimus/ A'pter id Cl' Aufhii ~ fus R Athlanticu pelagus nauigandi lnihi indTet af fedustlta(p portii Ethiopi~ illù poft h~c relinque~

e ii

NAVIGATIO °tuncp b coli vcntu 1t1 cantu nauigauin\us .l. .vii.infra di S il1Cul~cuidam applicuerimus

u inful.O 'C.aportUcodcmlcucisadLcbeccij m ruibr .In qutbufd- diebus ipcius pcrpc[~

tfi>us fuimu qJ vnq; in mari qui ep ant a pn-tu# lerit/,.ppi velltorU nimboruue im}Xnt Iqui eppl\H rima nobis inrulere grauamina ex co Cl' nauigium noCbii line~ prifcrtlm equinodiali connue iundii fuit.Inibiq1 i!l mrnfe lunio hyems (xtat ac dies no~ dibus fqualc~ funt /atcp ipCf vmbrç nr~ continue

n1US merirurm erant. Tandrm vero omnitonan . . placuit noua vnam nobis oltendae plaga. xvij.

aucet Augufti/iuxta quarncIeuca fepofiti ab radé m mcrua)refti . mus I et poftea a{fumptis cymhi

onullis in ipfà vifun fi inhabitata dfet ,.pfedi fui~ us:quam & quide incoJas pluritnos hahitare re~

erimus qui befhjs prauiores eratl qucadmodum aidb.s regia veftra poRhfC intelliget.In hoc yo

mtroiru noffri principio gentem non percfPimu aliqu i fepuis oram ipfam per figna plurima( qUf VI'

im ) populo multo replfta effe int~Uexerimus. De qua quide ora pro ipfo fcreniffimo Cafiili~ re~ g~poffdronii cçpimusl iuuenimufq; ilIa mulrum am~na/ac vendè effe & apparenti~ bon~ Eft au~ te extra Jineam fquinoéhalem Aultrum verlus • V~ gndibus/et ita eadem die ad nau~s noltras repeda \limus.Quia.vero lignomm & aqu~penuriam pa

RTIA debamur I concordauimus itt'ru in tf:tta altera di rtuerti vt nobis d~ neceffarijs ,.puidercmus: inqu quidemnobis extannbus/v idlmus ftantes in vnil us montis cacumine gentes qu~ deorfum defcid ~ re non audercntl erant'P nudi omne necno conG milis cffigid colorifq; vt de fut'2ioribus habitii cfr. Nohis aut Catagcntibus vrnobiCcu conuertatii ac# cederetl no Gc fecuros eos efncfTC voluimui vt d~ nobis adhuc no diffiderent. Q uorU obftinatiOe Jl teruiaq; cognita/ad naues Cub nodi remeauimus relidis in terra(videntmus l1Jis)notis fpeculiCq; no nullis ac rebus alijs. Ciiep nos in mari eminus eili profpicerét/orns deipfo mote(J'pterreculas quas rtliqueramus)defcenderunt plurima inter fe admi rationis figna fadentes.Nectunc de aliquo nia d~ aqua nobis ,.puidimus. C raltino aute dfedo mant: vidimus e nauibus gentem eandem numero ep an rea maiore paffim per temtm igncs rumof'l1 faa"é~ tcnl.VndE': nos exiltlmantes 'l' nos per hoc ad Ce i ùitarentiuimus ad eos in tcrram/vbi tuncpopu1U plurimu aducniffe cofpeximu'i:qui tamen a 11 obi. lònge fdpfos tenebantl Ggna facientes interi m nO' nulla vt cum ds intrnus in mfulà vaderemus. Pro pter quod faétii eft vt ex Chriflirolis nris duo ~p~ tinus ad hoc parati periculo ad talcs mndi femet~ ipfos exponaent/vrquales gentes codem forentl aut G quas diuitias fpeciefuc arolnaticas vJ1~, ~abC'

~ 11)

NAVIGATIO "tune per L beedu ventu in tantu nauigauimus lx.rt.vij.infra dies inCul~ cuidam applicuerimus

qu~ infula.DCC.a portU eodem leucis ad Lebeectj partcm diftarct .In quibufdà diebus/peius perpef~ lì epus fuimus qJ vn(j in mari quifep antea pertU#

leritl ~pi ventoru nimboruue imperus/qui 'PphH rima nobis intulere grauamina ex eo <J' nauigium noftrii line~ prifcrtlm equinodiali corinue iundii fuit.InibiqJ L'l menfe Itmio hyeò1s ~~tat ae dics no~ dibus {quales fUllt /atcp ipC{ vmbr{ nf{ continue

erfus meridiem erant. Tandem vero onmitonan . ti placuit noua vnam no bis ottendere plaga. xvi].

falicet Auguili/iuxta quameleuca fepoGti ab eadé rom media)rdlitimus/et poftea a{fumptis cymbis

onullis in ipfa vifuri il inhabitata effct J'fedi fui~ mus:quam & quide incolas plurimos hahitare re~ }perimus qui befrijs prauiores eratl qucadmodum

aidl:as regia veftra pofth~c intelliget.In hoc ,10 introitus noltri principio gentem non pn"Cfpimu aliqu.i/épuis orant ipfam per figna plurima( qu~ VI

imus) populo multo repl~ta effe int~Uexerimu9. De qua quide ora pro ipfo (erenimmo Cafiili~ r~ ge poffefforiii e~pimusl iuuenimu[q1 illà multum am~na/ae vende effe & apparenti~ bon{- Ett au~ te extra linearn fquinodialem Auttrum verfus • V~ gndibus/et ita ead~m die ad naues nòfiras rep~da Wmus.Qui~.vcro lignorum & aqu~pclluriam p

ERTIA dtbamur I coneordauimus itfru in tetta attera me rtuerti vt nobis dc neceffarijs J'uideremus: inqua quidem nobis extallribus/v idimus frantes in vnil us montis eammine gentes qu~ deorfum defeedcf re non auderentl erantcp nudi omnes neeno conlì milis cffigid colorifq; vtde fUl2ioribus habitil cfr. NQhis aut fatagcntibus vtnobifeu eonuerfatU ac* cederetl no Ge fecuros eOs efficfl'( voluimui vt dc nobis adhuc no diffiderent.Q uotii ohfHnatioe,p thuia<]J cognita/adnaues fubnode remeauimus relidis in terra(videntibus illis)noIis CpeculiCep 110 nullis ae rebus alijs. C'iicp nos in mari eminus effe proCpiceret/orns de ipfo mote(J'pter reculas quas rtliqueramus>defcendnunt plurima inter re admi ratiollis ftgna fadentes.NeC'tune de aliquo nifì dc aqua nobis J'uidimus.Craftino aute effedo mane vidimus e nauibus gente m eandem numero ép aD rt'a maiore paffim per terram ignes fumoCq; faoe~ temo V nde nos exiltiman tes CJ' nos per hoc ad fe in ùitarentiuimus ad t'os in terram/vbi tuncpopulU plurimu adueni{fe cofpeximu'i:qui tamen a n obi. lònge feipfos tcnebant/ fagna facientes interi m nQ' nulla vt cum cis intrnus m infulà vaderemus. Pro pter quod faétli ett vt ex C.hriltirolis nris duo ,p~ tinus ad hoc parati perieuto ad tales rendi femet* ipfos exponttent/vrquales gentes eodem forenrl alit Lì quas diuitias fpedefuc aromaticas vUas habc

c iij

NAV -,

nt if fi co n ~ l' nt: tIapr I t r in tantu nautii r t III r itau runt 7t i quo poltulabat all u ~ t. um" r ili i d hoc [cfc accingctes 11ccno l t Cc ~ c r bu fui minutis [ccu [umentc I vt in

d a g nnbus i[d m m rcarenr alias /abicrut a nOI

bi : conditione vt ad nos polt quincp dies ad fummu rcmear [oliciti effct 1 110S etenim iIlos tam diu exp étar muso Et ita tue iter [uum in terra ar ti

ucrunt. atev nos ad naucs noltras regreffUln Cf~ pimus vbi cxpeétando eos diebus • VII) • perftiti ~ rnus.In qUlbu diebu gells per multa noua dietim fere ad pl g - ipCam aducniebat I [ed nufè:p nobifcu co 1l0qUl voluerUt Scptima igit aduentate die 110S in tcrram ipam itcrii tendentes/genté illam mulie~ re fuas OffillCS Ccru adduxiffe reperimus. Qua VO primu illuc pcruenimus/mox ex eifdem vxoribus (uis ad colloquendii nobi[cu epplures mi[cruntl f:~ minis tamen eifdem non fatis de nobis confìdenti~ bus:quod quidem nos attendentes cocordauimus vt.iuuenem \TnUln e 110bis(qUl validus agiltf<:p nù nuum dfet) ad eas quoq; traCmitteremus / & tune vt minus firmin~ c~dem metuerét in nauicu1as 1101

~ intr~iuj~us. ~ uo egrdfo iuuene cii feip[um Inter 1Ilas Jmmtfcuifrct/ac illf omnes circumltan tes contingerent palparentq; euml & propter tum no parum admirarcntur : ~ ..:ce interea de monte fém1il na vna vallum magnu manu geftans aduenit quz

n3RTIA poll:ép vbi iuucnis ipfe crat appropiauit/tali eii val li fui iétu a tergo perruffit vt Cubito mortuus in ta

ram excideret:que confeftim mulieres ali~ corripj~ entes /illii in monté a pedibus ;Rtraxerilt/viri<) ipu qui in monte crat ad littus rum arrobus & fagittis adueniétes -ec ~agittas fuas i nos co~detes tali getc noRra aff~cerut Rupore(ob id çp nauiculf ill~ i qui bus crat harena nauigando radebat/ nec celerif au

fugere tune potcrant)vt fumendoru annorum fuo rum memoriam nemo tune haberet. Et ita cpplui'­res cotra n08 fagittas fuas eiarolabantur. Tum ve ro in eos quatuor machinarum noftrarum fulmina licet neminem attingétia emiGmus / quo audito to nitruo omnes rurfum in monte fugerunt /vbi mui'­licres ipf~erat/qu~iuuene noftrum quem trucida# tIerant(nobis videntibus)in frufta feeabant/necno ftufta ipfa nobis o{tentantes I ad ingentem quem fuccenderan~ ignem torrebautl& deinde pofth~c manducabiit. Viri quoep ipu flgna nobis umilittt' aaentes I genunos Chriilicolas noftros alios fe ariformiter peremilfe manducaffeq; inGnuabant

quibus qui & vriep vera loquebanrur / in hoc ipfo credidimus.Cuius nos improperq vehementius pi guitlcum inmanitatcm quam in mortuum exerce~ bant/oculis intucremur ipti proprqs ' • Q uamobl­rem plures cp quadragillta de nobis in animo fta~ biliueramus vt.omts pariter taTam ipfam impetu

NAVIGATIO t1t/ipu eognoreerent:quaproptcr in tatltu nautii

r torem rogitauerunt/vteis quod poftulabat all Iluerct. T Uln vero iUi ad hoc feCe accingctes neeno pleraCq1 de rebus Cuis minutis Cecu Cumentesl vt in de a gcntlbus ciCdem mercar nr alias/abierut ano., bis da~aconditionevtadnos poftquinq; dies ad fummu remeare Coliciti effet I nos etenim illos tam diu expeétaremus. Et ita tue iter Cuum in terra ar ti pueruntl atep nos ad naues lloltras rePreffUln C{I

pimus vbi expeétando eos diebus. viii. perlhti I­mus.In quibus diebus gens per multa noua dietim fere ad plaga ipCam adueniebat I fed nuCep nobifcil colloqui volumt Septimaigitaduentate die nos in terram ipam iteru tendentes /gente illam muliel res Cuas omnes f4 ciiadduxitTereperimus.Qua vo primu illucperuenimus/mox ex eiCdem vxoribus (uis ad colloquendii nobiCcu cpplures miCcruntl f:~ minis tamen eiCdem nOll fatis de nobis confìdenti~ bus:quod quidem nos attendentes cocordauimus vtiuuenem vnUlnenobis(quivalidus agiliCep nù mium etTet)ad eas quoCV traCmitteremusl & tune Vt minus f~min ~ e~dem metuerét in nauiculas nOI

ftras introiuimus. Q uo egretTo iuuene eil feipfum interdlas immifcuifTet/~c ill~ omnes circumltantes eontingerent palparentq; euml & propter eum no parum admirarentur : _.:ce interea de monte f~mi., na vna val1um magnu mal1U geltans aduerut qu~

TI3RTIA poA:ép vbi iuuenis ipfe erat appropiauit/tati tU val' 'li fui iétu a tergo perculfit vt Cubito mortuus 'in ta

ram exci~eret:que eonfdum mulieres ali~corripu 'cntes/illu in monte a pedibus RtraxerUt/viri~ipfj 'qui in monte erat adlittus rum arcubus & fagitti9 adueniétes -ec fagittas fuas i nos coijcietes tali getc noRra aff~eeriit ftupore(ob id <;p nauiculç ill~ i qui bus crat harena nauigando radebatl nec cderif au

fugere tune poterant)vt fumendoru armorum fuo rum memoriam nemo tune haberet. Et ita cpplu~ res cotra nos fagittas fuas eiaculabantur. Tum ve ro in eos quatuor machinarum nofirarum fulmina licet neminem attingetia emi[imus I quo audito to nitruo omnes rur[um in monte fugerunt /vbi mu~ lieres ipf~ eratl qu~ iuuene no ftrum quem trucida# uerant(nobis videntibus)in frufta fecabant/necno ltufta ipfa nobis oftentantes I ad ingentem quem fuccenderan~ ignem torrebaut/ & deinde pofth~c Illanducabiit. Viri quocp ipa fìgna nobis fimilirer faciéntes I geminos Chriilicolas noftros alios fe pariformiter peremiffe manducafTe<p inGnuabant quibus qui & vtiq; vera lo quebanntr I in hoc ipfo credidimus.Cuius 110S improper~ vehementius pi guitlcum inmanitatem quam in mortuum exerce~ bant/oculis intueremur iplì propr~s' • Q uamob# retn plures <p quadraginta de nobis in animo fta~ biliueramus vt.omes patiter terram ipfatn impetu

AVIGATIO t m immane E &1 cam b l1ialcm ~ ro.

l li v cl r rnu .Sed hocipCum nobJ n ip 'eor n - mifie! ita t m Magna ac tam gr

iniurC paffi e1.l malwolo animo & grandi op~ obrlo no (ffidctc hoc nauipr~ceptore nro

" puniti illt abc ffimus.Poftcp autt rram illan llquimu Imox iter Lcuantc et Scrocru ventum

{j ciidu quos Ce corinct tcrra)nauigare occfpimu5 turlmo ambitus plurimofq1 gyros interdum fei

dante /quibu duranhu gentcs no vidimus quç biCcu pradicare aut ad nos appropinquare VOI

erint.ln tantu yo nauigauimus vt tellurem vna o u - ( qu~ fecundu LebecOu fe porrigeret) inuen~ . mus.ln qua cii campii vnu circuiuiGemus( cui fan

" 1 centijeampo nomenindidimus) ferundut11 I.:.cb c "u ventu pofth~c nauigare occ~pimu • DiI ftatqJ idem fanéli Vincentrj campus a priore ttrra illa vbi Crilticol f nolhi extitert interemptid. leu

" ad putem uuatis. Qui et quidé campus • viii " gradibu extr Hne m fquinodialem verCus au, ltrum dl.Cum igit ita vagantes iremus/quada: di~ opio[am gentili multitudine' m/n os llauiumq1 no

rum vafutaté mirantiu in terra vna alia dI'e ('o fpeximu :apud quos tuta in 10co mox reftitimus & dande in terram ipCum ad eos e x nauiculis no~ firis defcendimus/quos quidem mitioris effe (00+

ditionis " l'nores repcrimus.Nam &fi in edomaf

'fERTlA dis illis diu elaborauimus/amicos tame noltros"eos randem efftc1mus:cum quibus negociando praéH~ candoqt varie. v.manfìmus ruebus vbi cauas fdtu~ las virid~ plurimu gro{fas/& ftiam nonul1as in ar boru cacuminibus ficcas inucnimus. Concordaui6 mus aut vt ex eadem gente duos qui nos eom lin~ guam edocerent inde traduccremus. Q uamobrem tres ex cis vt in P ornlgallià venirent nos vItto co mitati funt.Et qm me omma profcqui ac defcribe~ re piget/dignctur velha noffe maiellas cp nos por tum illum llnquentes/pcr Lebecciu venttil& in vi~ fu terr~ femper ttanfcurrimus pIures continue fad~ ~ndo fcalas plurefcp ambitus/ac intcrdu cii multis populis loquendo:doncc tandemverlus Aullrum extra Capicorni tropicU fuimus . Vbi Cup horizon ta illii tneridionalis polus.xxxij.fefc extollcbat gra òibus / atq; minorem iam pcrdideramus vrfam/lpa èp maior vrCa multu infima vidcbat fere in fine Ho rizontis fe ollcntans :& tuc per fiellas aItcrius me ridiooalis poli nofmetipfos dirigcbamus /qu~ mul to plures mrto~ maiores ac lucidiorcs CF noRri po li ftcll~ exiiliit :propter quod plurimarii illarii figu ras confinxi /& prffertitn eam qUf prioris ac maio ris magnitudinis cranl/vna cii dccJinatione diame troru quas circa polum Aufiri etIìei nt/& vna cii òenotatione cariidem diametrorU & fcrnidiarnc+ trorU earum proutinmcis quatuordi ris.fìuénaui

NAVIGAnO cnt tam immane faéèU tamq; beltiaIem rer~

,- vindicatu vaderemus.Sed hoc iprum nobis n uipr~tor no permiGt/ & ita tam magna ac tam gra uem illiuria paffi eli maliuolo animo & grandi op~ pro brio llofiro(efficiete hoc nauipr~ceptore 'nrQ impunitis illis abceffimus.Poftép aut cerram illam reliquimus/mox iter Leuanté et Serocru venturn (recudii quos re corinet terra)nauigare occfpimus plurimos ambitus plurimo[<p gyros incerdum [ef dantes /quibus duratibus gentes ·p.o vidimus quç nobi[cu pradicare aut ad nos appropinquare vo# lueri n c.l n tantu }lo nauigauimus vt tellurem voi

oua( qu~ [ecundii Lebecciii Ce porrigeret) inuen~ nmus.ln qua cu campu vnu drcuiuiflèmU8( cui fan di Vincenti} cam po nomen indidimus) ferundut11 Lebecdii ventu pofth~c nauigare occ~pimus. DiI ftac<l1 idem Candi Vincenti} campus a pnorC' tetTa illa vbi CrHticol{ noltti extiterc interemptLd.leu cis ad partem uuatis. Qui et quidè campus • viii~. gradibus extra lineam {quinoéHalem ver[us aUJ

Rrum eft.Cum igii ita vagantes iremus/quadi clic copiofam gentiù multicudiné m/n os llauium~ no ftrarum valtitaté miranciu in terra vna alia dfe co fpeximus:apud quos tuta in loco mox reftitimu$ & drinde in terraffi ip[um ad eos e x nauiculis no~ ftris de[cendimusJquos quidem mitioris effe con~ ditionis Cj priores reperimus.N~ &fi in edomat

'fERTlA dis illis diu elaborauimus/amicos tame noltros'eo tandem eff~cimus:cum quibus negociando praéli~ candoèV varie. v.manGmus diebus vbi cau:ts fìftu~ las virides plurimu groffas/& ftiam nonullas in ar boru cacumillibus ficcas inuenimus. Concordaui~ mus aut vt ex e adeln gen te duos qui nos eom lin~ guam edocerent inde traduceremus.Q uamobrem tres ex cis vt in P ortugallia venirent nos vItto co mitati [unt.Et qm me omnia profequi ac de[cribe~ re piget/dignetur vefira noiTe maieftas cp nos por tum illum linquentes/per Lebecciù ventu/& in vi~ fu terr~ femper ttanrcurrimus plures continue fad~ ~ndo fcalas plurercp ambitus/acinterdu cii mulris populis loquendo:donec tandemverfus Aufirum ~xtra Capicorni tropiru fuimus .Vbi fu12 horizon ta illu meridionalis polus.xxxfj.fefe extollebat gra elibus / atcp rninorem iam perdideramus vrram /lpa iV maior vrfa multu infima videbac ferc in fine Ho rizontis fe ofientans:& tuc per ficllas alrerius me ridionalis poli nofmetipfos dirigcbamus /qu~ mul to plures mrcoep maiores ac lucidiores cp noRri po li fidl~ exiiliit :propter quod plurimarii illaru fìgu ras confÌnxi-/& prffertitn earo qUf prioris ac maio ris magnitudinis erant/vna cu dccJinatione diame troru quas circa polum Aufiri efficiunt/& vna cii elenotatione earudem diametrorU & fcrnidiarncl trom earum proutinrneis quatuordictisGucnaui

. f

NAVIGATIO tiorubu inrpici fani potcrit.Hoccinc o naui",

"o noHro a campo Canéh Au oufhni mccpto. cc. rcummus l ucas V1ddicct fu poncnt m.cJet

u L becciu. Dc.quaCquidc dù peragrarcmus li quis qu vidimus enumerare v 11 t non totidem i paplr ~ cart~ Cufficerent • N c quid m in terdum

maoni c-modi res inuenimus dem tis infìnitis ca~ fl~ arbonbus:ctparitaplurimis qu~ laminas cer~ t producunt/cu qUlbus & miranda alia per mul~ ta "dimu qu [; {tidioCa recèGtu for nt.Et in hac quidcm peragra'ioe.x.fere mcnGbus extitimus. In quacognito cprnineralia nulla repcriebamus/con uenimu vna v t ab inde furgeres alio :R mare eua~ g~em~r.Q uo inito iter no~ conGlio} mox edidii fuit ac In omncm cf tu noftru vulgatu vt quicquid in tali nauigatione prtcipicndu cen[crcm idipCUln itcgritcr ficrct.Proptcr quod cofe:ftim edi-xi Jnada uicp vbiq; vt de lignis & aqua J' [ex menGbus mu nirione omllCS fibi pararent( Nam per nauiu ma~ gHl:r05 n05 cum nauibus noftris adhuc tantiideln nauigare po{fc indicam cft)quaquidemequam cdi xeram)faéta prouiGone/nos oram illa linquétcs & inde nauigationc no {tram per Seroccu ve:ntu initi ~tes Fcbruarij .xiij. vidclicct/rum [01 ~quinoélio latn ?:pprop~nquarct et ad hoc Septcntrionis hemi fp~u.n0!.hu ~geret in tantu peruagati fuimus vt ~cndianu polu fupa horizollta illii.lij. gradlbus

TERTIA fubli,~atu inucncrimus.Ita vt nec tninoris vrr~nt malOrI fiella! ammodo inCpici valcrent.Natn tue a portu iuo a quo per Scrocrum ahi ramus .ccccc: lcucis l~ngc lam faéti cramus.irj. videlicct Aprilis~ Qua dlc tcmpefias ac procella in mari tam v'Che~ rncns cxorta dl:/vt vela noftra omnia colligere & cum fo10 nudo~ malo rcmigare copellcrcmur per fl:l1te vehemenuffime Lcbeccio ac mari intumc~ fcctc, ~ ae~e tur?ulcr~timmo cxtantc.Propter que turb1l11s vlolentlffimu impctum noftratcs omnC$ nO!l m~d~c~ affcéti ,fucrul1t ftuporc. Noétcs quoi q; r.unc l11~b~ cpmaxlmc erant.Eteln Aprilis. vij.fo~ Ic circa anctls finem cxtante ipf.~ Ctdcm noéèes ho rarum.xv.c{fe.repert~ Cunt:hycms q; ctia tuc inibi n:at vt.vefira latis pcrpcdcrc potelt maieltas. No bis autcm Cab hac nauigatlbus turbulentia/terram vnam Aprilis.ij. vidimus pencs quam. xx. cirdter Icucas nauigantcs appropiauimus. Vali illam om ~modo ~rutalem & cx.!raneam dfe comperimu$ In quaquld~l~ nc~ portu quempiam nec gentes ali quas.fore C~ipcxlmus:ob id (vt arbitror)cp ta aflX ru~ In ca &~gus atgerct vt tam accrbum vix quU+ qua pcrpetl po{fet.Porro in tanto perirulo in tan~ tacp tetnp.eftatis ~mportunitate no[met tum rcpm mus/vt VIX altCrI altcros pr~ grandi turbine nos vi ooemu~.Q uamobrem dcmum cum nauium pr~ torepantaconcordauimus vt connauitis nofl:ris

fij

NAVIGATIO ' gationibus infpici facile poterit. Hoccinc}fo nauiv gio noRro a campo fandi Auguftini incepto.Dcc. percurrimus teucas videlicet y[us ponentem.c.let verfus LebecciiL Dc.quafquide dlI peragraremus lì quis qu~ vidimus enumerare veUet non totidem ci papire~ cart~fufficerent. Nec quideminterdum magni comodi res inuenimus demptis infìnitis ca~ 1ì~ arboribus:etpariterplurimis qu~ laminas cer~ tas producunt/cu quibllS & miranda alia per mul~ ta vidimus qll~ faftiruofa recèGtu forent.Et in hac quidem peragratioe.x.fere menfibus extitimus. In qua rognito <l' mineralia nulla reperiebamus/con uenimus vna vt ab inde furgétes alio R mare eua~ ga.rem~r.Q uo inito !ter no~ conGtio} mox ediélii fuit ac 111 omnem C{tu noftru vulgatu vt quicquid in tali nauigatione pr~cipiendu cenfercm idip[Uln itegriter fieret.Propter quod cofdtim edixi mada uicp vbiq; vt de lignis & aqua J' fex menGbus mu nitione omnes Gbi pararent( Nam p r llauiù ma~ gHhos nos cum nauibus noftris adhuc talltudeln nauigare poffe indicam efbquaquidemequam edi xeram)fada prouiGone/nos oram illa linquétes & inde nauigatione noltram per Seroccu ventu iniri antes Februarij .xiii. videlicet/cum [01 ~quinoro() iam ~prop~nquaret et ad hoc Septentrionis hemi fper~u .n0!.tru ~geret in tantu peruagati fuimus vt ~mdianu polu fuper horizolltaillii.ltj. gradibus

TERTIA fub!iJ~a.tu inuenerimus.Ita vt nec nunoris vrr~nt~ maIotls ftell~ ammodo infpici valerent.Nam rut a portu ilio a quo per Seroccum abieramus .cccc~ leucis l~nge iam faro eramus.i~. videlicet Aprilis.: Qua dle tempeltas ac pro cella in mari tam V'ehe~ rncns exorta dtJvt vela noltra omnia colligere & cum fo10 nudo~ mato remigare copelleremur per fl,:l1te vehementlffime Lebeccio ac mari intume~ fcete, ~ ae~e tur?uler:tiffimo extante.Propter que turb1l11S vlOlenttillmu impetum noltrates omnes nO!l mo.d~c~ affedi .fuerunt ftupore. Noéì:es quol q; r,unc lt1~b~ cp,maxlme erant.Eteln Aprilis. vij.fo~ le Circa anetls hnem extante ipf.~ e~dem noéèes ho rarum .. xv.efre.repert~ funt:hyems qJ etia tUc inibi e~at vt. veltra latis perpèdere poteft maieftas. No biS autcm fab hac nauigaC1bus turbulentia/terram vnam Aprilis.ij.vidimus penes quam. xx. rirater leucas n auigantes appro piauimus. Veru illam om nimodo ~ruta1eln & eX!ralleam e{Te comperimus in quaqU1d~l,? nec portu quempiam nec gentes ali quas.fore c~lpeximus:ob id (vt arbitror)cp ta afpe ru~ m ea fr~gus atgeret vt tam acerbum vix quif~ qua perpetl poffet.Porro in tanto pericuto in tan~ tacp tetnp.eltatis ~mportunitate nofmet tum reperi mus/vt VIX alteri alteros prf grandi turbine nos vi dfiemu~. Q uamobrem demum cum nauium pr~# tore panter concordauimus vt connauitis noA:ris

fij

NAVI GATI O mnibus/terram illa: linquendi/Ce~ ab ea elongatt

di 1& in Portugalliam remeandi ilgna faeeremus Q uod cofiliii fallii quidem etvtile fuitl rum G inibi node folii adhucilla perftitiffemus diCperdiri oms aamus.Nempecuhine abiiffemus ta grandis die fequenti tempeftas in mari excitata dtlvt penitus obrui perdite metu~emus.Ptopter quod pluritna peregrinationii vota necnon alias cpplures cetimo maseprout nautis mos effe Colet)tunc f~cimus.Sub quo tempefiatis ifortullio. v. nauigauimus diebus demiffis omnino velis.In quibuCquidem. v. diebus cc.et.l.in Inari penetrauimus leucas/line~ interdum {quinodiali necno mari & aur~ temperatiori fcm~ per appropinquando Iper quod nos a pr~miffis eri pere periculis altiffimo deo placuit.Eratep huiufce modi no~ra nauigatio ad tranfmontanu ventu & gr~cu/ob Id <:p ad Ethiopi~ latus pertingere rupie~ oamus:a quo R maris Athlantici fauces eundo M; cec.dill:abamus Ieucis.Ad illa aut per fummitonan tis gratiam Mai) bisquina pertigimus die. Vbi in plaga vna ad latus Auftrie qu~ Serraliona dicitur) xv. diebus noGpfos refrigerando fuitnus.Et poR: h~c rurfum nofuum verCus inCuias Lyazori diétas arripuimus/qu~quide ill[ul~ a Serralionaipa. Dcc. &.1. Ieucis dill:abantl ad quas fub lul~ hnem per~ ~enimus/& pariter.xv.inibi n08 relìciendo perlti~ tunus .diebus.Poft quos_ inde exiuimus & ad Lif~

OVARTA b.on~ ~oA:r~ recurfum oos aecinximusl a ,qua-ad oc adentls partem.ecc.fepoGti leucis eramus/et cuius tandem deinde portum.M.D.~.cLi profpera falua~ tione ex runéHpotentis nutu rurlum fubiuimus/cU duabus dumtaxat nauibus:ob id Cl' tertHiin Serrai Iionacqm amplius nau!gare no po.ffet) igni com~ ~u{fera~u~.Il~ hac aute nofrra tatlO rurfanauiga~ none.XVl.C1relter menCes permaGmus/e quibus.xi. ab.Cq; t.r~nCmontan~ ftell~ necnon & maions vrC~ mmonlue afpedu nauigauimus/quo tempore nof metipfos per aliam ~eridionalis poli fiellam rege~ bamus . Q u~ fuperlUs commemorata Cuot/in eu dem noftra tertio fadanauigatione' relatu magis digna eonCpexi.

De quart~ nauigationis curfu

ELIQVVM AVTEMEST '/VT r qUf in rertia nauigatione noftra 'profpe~

xerim edi{fera. Q uia ,10 ia: pr~Iooga nar rationefatiCeo/et quoep h~c eadem noltra nauiga tio ad Cperatum a 110bis fine minitne _produda efrl oh aduerGtatem infortuniiiue quoddam quod in maris Athlantici l10bis accidit unu:idcireo breul0r flam.l gitur ex Lifbon~ portu rum fex eoferuanti~ nauibus exiuimus eu propoGto infulam vnam ver fus horizontem pofitam inuifendi Iqu~ Melcha di

fiii

AVI GATI O ~i~US (crram ilJ,:i linqucndi Ce~ ab ca dongan

di /& In !,o~g~lam remeandi ilgna faecremus uo c !iliu Canu quidem etvtile fuit /cum ti inibi

nod folu adhue l~a pcrftitHfemus diCperditi oros cramus.Ncmpe eulune abl}ffemus ta Pt'andis die {j qu nti tempcftas in mari excitata ecfìvt penitus obrui ~cr~te ~etueremus.Ptopter quod plurima ~egrm:ttlonu ~ota neenon alias cpplures emmo

J.11 <prout nauUs mos effe [olet)tune f~cimus. Sub quo tenlpefiatis ifortullio. v. nauioauimus diebus demiffis omnino velis.In quibuCq~idem. v. diebus cc.et.1.in mari penctrauimus leucas/line~ intcrdum tquinodiali neeno mari & aurf tcmperatiori fcm~ perappropinquando/perquod nos a pr~miffis eri pere ~ericulis altiffimo deo pIacuit.Eratcp huiuCee modi 110~Ta nal1igati~ a~ ttanfmontanu ventu & gr~cu/ob Id <:p ad Ethioplf latus pcrtingere rupie~ bamus:a quo R maris AthIantici fauees eundo M; cccdiftabamus leucis.Ad illa aut per Cummitonan tis gratiam Mai} bisquina pertigimus me. Vhi in plaga vna ad latus Auftric qu~ Serraliona dicitur) xv. diebus noGpfos refrigerando fuilnus.Et pott h~c curfum noftrum ver[us infulas Lyazori diétas arripuimusl qUfquide ill[ul~ a Serraliona ipa. Dcc. &.L leuas diftabantl ad quas fuh IuIij nnem per~ ~enimus/& pariter.xv.inibi nos rdìcicndo perfiù tunus .diebus.Poftquos_ inde eXluUnus & adLif~

OVARTA bon~ nofl:r~ recurfUln nos aCOnximus/ a qua ad O(

cidentis partem.ccc.[epo(iti leucis eramus/et cuius tandem deinde portum.M.D.ij.eu proCpcrafalua~ tione ex cunéhpotentis nutu rurfum fubiuimus/cii duabus dumtaxat nauibus:ob id <;p tertiftin SerraI lionacqm amplius nauigareno poffet)jgni com~ bufferamus.ln hac aute no fira tertio curfa nauiga~ tione.xvi.circiter men[es permaGmus/4: quibus.xi. abrep tranCmontan~ ftellf neenon & maioris vrr~ minoriiue afpedu nauigauimus/quo tempore nor mctipfos per aliam meridionalis poli ftellam regel bamus . Q u~ fuperius commemorata [unt/in eU

dem no!hatertio fadanauigationc' relatu magi digna conCpexi. •

De quart~ nauigationis curfu

ELIQVVM AVTEMEST '/VT r qu~ in tertia nauigatione noftra prorpe~

xerim ediffera. Q uia yo ii pr~ longa nar ratione fatiCeo/et quoq; h~e eadem noftra llauiga do ad fperatum a nohis fine minime produda efrl oh aduerGtatem infortuniiiue quoddam quod in maris Athlantid nobis aecidit finu:idcireo breulor fìam.lgitur ex Lifbon~ portu rum fex eoCeruanti~ nauibus exiuimus eu propo!ito infuIam vnam ver fus horizonteln poutam inuuendi Iqu~ Mdeha di

fiij

NAVIGATIO tur diuitiarum multarii famo[a nceno nauiutt1

omniu fiu a Gangetico fiue ab indico mari veni~ ~ntium recepnls {iuf fiarlo dVquemadmodu Ca~ rida rcceptus Gue ho[pitale omniu nauigantiu dl: qui ab oriente in occidente & eeOnuer[o vagantur ' prout de hoe ip[o per Calieutif via fama eH:. Q u~ quidem infula Mdcha plus ad occidente alicutia vo ipfa plus ad meridiem refpicit:quod ioorco co~ gnouimus qUlaipfain afpedu.xxxlij. graduu poli antardici fita elt.Decima ergo Mall dle. M. D.ili. nobis vnde tùpra egredientmus cur[um noll-ru ad infulas virides nuncupatas primo dixerimus. Vbi rerum necdfariaru Inunimina neenon et plura di., uerforU modoru rdngeratnina [umentes et. xi). in~ terdum irubi diebus cdTantes /prr ventum Serocli polt hfC euanigare occçpimus:cu nauidominus no ficr tamq; pr~lùmptuorus capuofu[cp prçternecef fitatem & omniu noltrum vnanimitatem(Ced folii Vt Cefe noftn & [ex nauiù prçpofiru ollentaret) iuf Gt vt In Serraliona Aultralem Ethiopiç t'rrram un cleremus.Ad qua nobi~ aecelerantlbus & itla tan~ demincofpeduhabentlbus tamimmani~ & aeer~ ba [uborta tem, eftas eltiac ventus eontrarius & fortuna aduerfa inualuit/yt in ipfam(quam noll.ri~ ipfi videbamus oculis) per quatriduum applicare non valuerlmus:quinymmo coaéti fuerilnus vt dIa rcliéb. ad priorem nauigationc lloftram regrcdcre

QVARTA mur.Q uamquidem nos per Sududìum( qui Vtl16

tus eil: intrr meridiem et Lebecdii ) rea{fumentes, cee.perillam maris artitudiné nauigauimus leueas Vnde faéèu elt vtnobis extra Iineam ~quinoéHa~ lem trlbus pene gradlbus iam tune exiftent.bus ter m quedam(a qua.xi'j.diftabamus leuels) apparue~ rit/quf apparitio no parua 110S afffcit admiratione Terra eteln illa/in[ula in medio mari mulrii alta & admirabili~ eratiquf lcucis duabus Iongior & vna d.laratior no exilt bat: in qu aquidcm terra nuqua quiCq; hominu aut fuerar aut habitauerat/&mh.lo minus nobis infcrliciffima fuit.In illa em 12 fiolidii confiliii Cuum & rrgimen pr~fedus nauium 110ltcr nauem fua perdldit. N ('mFe illa a Ccopulo quodam ~lira/ & inde ,ppter hoc in rimas diuiCa Canéh Lau~ reti) node(quf Augufh.x.efi)in mari penitus fub mer[a extltit/nihil inde faluo manente demptis tan tumodo nauris.Erat~ nauis eadem dolioru.cce.in qua noltr~ totius turb~ totalis potentia erat. um aut omnes circa illam ratagrnmus vt ti forte ipam a periculo fubtraherrvalercmus:dedit mihi in man datis idem nauium pr~feéhls/vt cu uauirula vna in receptu quempiam bonu vbi pupes nofiras fecure omnes recipere po{femus apud inlùlam eandé in~ uentii pergrré/nolens tamen Ip[e idem rrffedus vt nauem mra(quç l10ucm nautis mcis ltipata/ & ill11auis peric1itantls awutorio llU(ta[orct) mccii

. f~

VIGA110 tur 'uinarum multaru famor. nrc,,- nauium mOlu tu angctjco fiue ab indico mari veni~

tlum r c pnls Guç frano ftiquemadmodu Ca~ Cl c ptuS fiu hoCpitaJe oml11u nauigantiù dt U1 ab oncnte In ocod nrè & econucrCo"'vaoantur

~ r out dc hoc ipfo per Calicuti~ vià fama eH:. Q u~ qUld m inCula Mdcha plus ad occidente Calicuria

o lpr. plus ad mendlcm rcfptot:quod idclrco co~ gnouimu qUla Ipfa 111 afp cdu.xxxlrJ. graduu po .

ntar:nci fita fr. cClma ergo Ma1l dle. M. 0.111. ohi vnd lùpra cgrcdlcntmus curfum noftru ad

'nCulas viride nuncupatas primo ruxerimus. Vbi rerum necdfariaru munirruna necnon et plura di~ U [orU modoru rdiigcratnina {il m entes cL xii. in~ terdum imbi dlebus cèlTantes/pcr ventum SerocLi pofr h~c cuanigare o ccçpitnus:cù nauidominus no flcr tam ~ pr~èumptuofus capltofuCcp prftcrncccf fitatem & omniu nofirum vnanimitaum(Ccd Colii

t Cefe noftn & fex nauiù prçpofiru oftenraret) iuf It vt m erraliona Aufrralem EthlOpiç (erram un cremus.Ad qu - nobi~ accderannbus & ma tan~ em in coCpedu habennbus tam immani~ & acer~ a Cuborta tem eftas ectlac ventus contrarlUS &

fortuna aduerra inualuitl vt in tpCam( quam no llri~ ipfi idebamus ocuIis) per quatri Ul m applicare no valucrlmu :quinymmo co é'ti fucrimus vt dIa

"da a.d priorcm naulgatiOll( l10firam rcgrcdcre

QVARTA mur.Quamquidem nos per Suduclìum( qui Vt!1.6

tus di: int r rncrid1cm et l becciu) reallumente ccc.per lllam maris artitudini: nauigauimus lrncas Vnde faéhi ect vt nobis extra Iincam fquinoétia~ !cm trlbus pene grad,bus iarn tunc eXllfentlbus ter ra qucdam(a qua.x~.diftabamus lcucls) appame~ riti qu ~ apparirio no parua nos affçcit adrnirationc: Terra CtelTI illatinCula in medio mari mulrii alta & admirabilic; erat/quç leucis duabus longior & vna ddatatior no eXlft bat: in quaquidcm terra niiqua quiC<j hominu aut fuerat aut habirauerat/&m}111o minus nobis infi liclffima fu i t.l n illa em ~ fiolidii conflliii Cuum & rcgimcn pr~fedus nauium nofict" nauem [ua perdldir. Ncmr:e illa a Ccopulo quodam eli Ca/ & inde ,ppter hoc in rimas diuifa [anéh Lau~ retij node(quf Auguth.x.eft)in mari penitus [ub rncrCa extlt1t/nihil inde faluo manente demptis tan tUmodo nauris.Eratq; nauis eadem dolioru.ccc.in qua noftr~ torius rurb~ totaljs potentia erat. um aut omnes circa l11arn fatagenmus vt lì forte ipam a periculo Cubrrahercvalercrnus:dedit rnllii in rnan datis idem nauium pr~fedl1s/vt cU ual1irula vna In receptu quemFiam bonu vbi pupes noftras [ecure omnes recipere po{femus apud inlùlam candé in~ uentu pergere/nolens tamen JpCe i cm riffcdus vt nauem mea(quç nou{m nautis melS (tipata/ & illl1auis perichtallt1S awutorio intlta forct) mccii

. . f Wl

NAVIGATIO runc traduC'cre/fed folii vt ('dixcrat portu vnum in quiGtii irem / ct in ilio nauem mea ipfam mihi refr! werat.Quaiuffionc recepta/ego vt Infidauerat([u pta Inccu nautarLi mcorii,medictate )in infula ipam (a qua.ii~.diftabamus lcucis)propcrans/ pu1cherri mum i~ibi portLi/vbi cl~{fcm. no frr- o~né tu~e ~~.I tis [u[clpcre po~mus lnuent. Q uo coperto. vlll': ibidcm diebus eunde nauiii pr~fcdum cii rcliqua turba expedfido perfOri. Qui cli no adueniret mo leRe 110 perum pcrtuli/atcp qui mecu erant fìc ohi ftupefcebant vt nullo confolari modo veUent.No bis aut in hac cxiftentihus anguilla/ipa odaua clie puppim vna pcrtquor aduentarc co[peximus/cui vt nos perdpcre pofI'cnt mox obuiam iuimus con fidentes fperate['Pvna quod ad meliore portlI que piam nos [ccii duceret.Q UIDUS dii appropinqua[~ Cemus/& viciffim nos re[aluta{femus:retulerut illi nobis/eiufdé prffedi nn naue in mari penitus( de? ptis nautis)Rdita cxtitifI'e: qu~ niida ( vt coteplari vFa potreoia maidras)me no parua aff~ceft mole fua/eli aLlfbonacad qua reucrti hahcha).M.longe ~xifrens lcuos in tongo remotoq; mari me efI'e fcn tirem.Nihilominus tamen fortullf noGnet fubiicil entes vlterius ~cemmus/r~uerGcp i primis fuimus ad memorata in[ula vbi nobis de lignis & aq in co feruati~ mCf naui Aluidimus: Erat y<? eade ifula pe nitus inhofpitata ihabitataq;/mYta aqua viuida &

QVARTA fuamin ilta rcaturicnte/cum inflnitis arboribus in~ numcrifc) volucribus marinis & tcrrefl:ribus/ qu~ adeo Gmplices crant vt fefe manu comp~chcndl intrepide permitter nt.Proptcr quod tot tuc ~rcn didimus vt nauirota vnam cx illis adimplrucnmus In ea aute nulla alia inuenimus animalia ptercp mu res cpmaximos / et lacertas bifurcam caudam habé tes cum nonullis ferpentibus quos ctiam in ea vidi mus.Igitur parata no bis inibiyrouiGone fub ~en~ to inter meridicm & Lebecciu ducetc perrcxlmus ob id '1' a rcgc.Jna ndatii acc~pcram~s/vt .qu~iro.1l q; non obfi:ante periculo pr~ccdent1s namgano,nls viam in fequeremur. Inccpto ergo huiufcemodl na uigio pottum tandcm vnum inuenimus que om~ nium fandorli Abbaciam nucupauimus/ad quem <profpcram annuentc nobis auram a1tiffimo)inf~ xvii. pcrtigimus dies.Diftatè'p idem p o rnlS .. ccc.a p fata infula lcuciS/in quoquide portu nccprffcélum noftrii nec qucmqua de turba aliumrcpcrimus/& {ì tame in illo rncnfìbus duo bus & dicbus quatuot expcdaucrimus/ quibus efluxis viro '1' i1l~c ncm~ venirct confcruantia noftra tunc & cgo cocordauJ mus/vt[eclidiilatus longius progrederemur. Per curiìs ita'l1.cc.1x.leucis portui cuidam ali} applicui mus in quo ca{tdlurn vnii erigere propofuimusl quod & quide ,pfe do ffcimus relidis in illo. xxiiii: Chrifticolis nobifcum exiftentwus/qui cx pr~fcdi

NAVIGATIO ne duccre/f4 cl [olli vt dixcrat portii vnum in

qui[ltli irem / t m1llo naucm mc - ipfam miW r fti tuer t. uaiuffioncrecepta/cgo vt Inadauerat(fii pt IUCCU: nautarli mcoru medlctate)in infuHlipam ( qua.iiry.diftabamus Icucis)propcrans/ pulcherri mum inibi portii/vbi claiTem no {ha omne tute faI tis fufcipcre poffi mus inueni. Q uo coperto. vùj. ibidem diebus eunde nauiu pr~fcdum eli rdiqua turba expedado perltiri. Qui cli no aduenirct mo lect no pcrum pertuli/atq1 qui mccu erant fic obl ftupefcebant ve nullo confolari modo vellent.No bis aut in hac exiftenribus anguftia/ipa odaua die puppim vna per~quor aduentare co[peximus/cui

t nos pacipere poffent mox obuiam iuimus con fidentes [perate[qtvna quod ad meliore portii qué piam nos [ecii duceret. Q UIDUS du appropin,!u~f~ femus /& viciffim nos refaluta{femus:rctulerut dii nobis/eiufdé prpedi nn naue in mari penitus( dé9 ptis nautis)j2dita extitiffe: q~ nuda ( vt c~teplari vra pott'eoia maieftas)me no parua aff~cert mole ftia/cu aLIibona(ad qua reuerti habeha).M.longe cxiftens leucis illiongo remotoq; mari me effe . ~e~ tirem.Nihilominus tamen fortul1~ noGnet [UbIJClf

cnte5 vlterius . .pcdrimus /r(uerfì~ j p:imis ~~mu~ ad melnorata inful- vbi nobis de ligms & aq m co fero -ti~ me~ naui J>uidimus: Erat y~ eadé .if~la pe nitus inho[pitata ihabitata'l1/mYta aqua V1ulda &

QVARTA fuamin ilta rcaturiente/cum inflnitis arboribus in~ numcrifep volucribus marinis & terreltnbus/ qu~ adeo Gmplices erant vt fefe manu comp:.ehendl intrepide permitterent.Propter quod tot tue ~ren didimus vt nauicula vnam ex illis adimpleuenmus In ea aute nulla alia inuenimus anima1ia pterq; tnu res q;maximos / et lacertas bifurcam ~aud.am ha~é. tes cum nonullis ferpentibus quos euam In ea Vld. mu~.Igitllr parata nobis inibiyrouifione fub .ven~ to inter meridiem & Lebecciu ducete perreXlmus oh id <;p a rege lna ndatii acc~peram~s/vt ~u~icu.n lP non obitante periculo pr~cedent1s ~aU1gat1~nl viam in fequeremur. Incepto ergo hU1Ufcemodl na uigio portum tandem vnum inuenimus que om~ nium [andorli Abbaciam nucupauimus/ad quem <profperam annuente nobis auram a1tiffimo)inf~ xvij. perrigimus rues.Diltatè'p idem portus.ccc.a p fata infuta leuds /in quoquide portu necpr~fedum noftru nec quemqua de turba aljum reperimus/& fi tame in ilio menGbus duo bus & diebus quatuor expedauerimus/ quibus efluxis vifo <;p i1l~c nemo. veniret conferuantia noftra tunc & ego cocordaw mus/vt fecudu latus longius progrederemur. Per curus itacp.cc.lx.1eucis pO!tui ~idam ali} applicui mus in quo ca(tellum vnu engcrc propofi lmusl quod & quide ~fe do f~cimus ~e1idis i~ iUo.xxiiii: ChrifticollS nobi[cum exiftentIDus/qul ex pr~fedi

NAVIGATIO . olbi pupe perdita eol1c& fuerant.Porro in eodé l>0nu prffatu coftruen~? eafrellu & brdìlico pu~ pes noftras onufias effiClendo. v.perlhtimus men f~bus/ob id 9' pr~ nautarù perpaucitate et p lurimo lU appara.tuu nece~ta~e logius A'gredi no valeba mus.QuIDUS fupenonbus ita peraéèis concorda1 llimus poR hfc in Portugalliam reuerti/quam refi per gr~cù tranfmol1tanuq; ventum necdTe nobis . ttat efficere.Rehéèis igitur in ealtello prffato Chri fticolis .xxiiéj.et eum illis.xéj.machinis aç alijs pluri bus armis vna eù prouifione pro Cex menfibus Cuf, fìciente/nec~o p~c.ata nobiCcum telluris iUius genI te( de qua hlC mlluma fit mentlo.licet inhnitos ini, bi tuc viderimus /et cum illis praéèicauerimus. Ni xl.fere ~eucas eu~ .. xxx.ex ds in in[ulam ipfam pel nettawmus. ~1 mterdum plurima per[peximus qUf nune [ubuce[cens hbello meo.iiij.nauigationu referuo.Ellq; ~adem terra extra linea ~quinoéèja+ lem ad pa~em ;\ulhi.xviéj.gradlbus & extra Li[+ ~on~ menruanu ad oecidentis partem.xxxv.prout I~frrumen:a nolha monftrabant) 110S llauigatlol l1em nofira p~r Nornorden{i~m(qui it".ter grtcum tranfmon~anuq; ventus efi)cu ammi propofìto ad ad hanc Ll[bOllf ciuitate,pficifcendi iniciantes/tan d~m ~oft multos lab_ores multacp periculain hune ~lU[de ~~fbon~ portu ifra.1xxvéj.dies.xxvifj. Iunij, ~D.llIJ.cum dei laude introiuimus. Vbi ho nori&

QVARTA ~~ multu & vltraéj Gt credthile feruu~ fulè{pti lùf~ mus:ob id <;p ipfa tota ciuitas nos in mari difperdil tos effe exiftimabat/quéadmodii rdiqui omnes de turba noRra ~ pfedi nri nauiu Rulta pr~fumptio~ ne extiterat. Q uo fupcrbia modo iufius omniu cc for deus eopenfat. Et ita nue apud Litbona ipfam fubGrto ignorans ql1id de me fereniffimus ipfe rex dcinceps effieere co gitet/ q a tantis laboribus meis iam exnunc requieCcere plurimu peroptarem/ hue: nunciu maidrati veRr~ plurimu quocp illterdii co mendans. Amrncus VeCputius in Lifbona.

.!f\." .

Finitii. véj.kr.Maij , Almo Cupra [e[qui milldimum. vii ..

-< pe-c I/')

~O <~ o o (JO~ ~ .... ='l ... " ' e g o "'-tlh

::so. tt, ~ (Il "'t

~~ ::s ~ ... :s .... I/)

c :s ~o -g a. ( ~ :s ~.;

..gfJ c:? .. -

NAVIG no otb pup~ perdita eolleéh fùcrant.Porro in cod

rtu r ~fatii e - ftru ell do eafl-ellii & hr Gbeo pu~ . noltras ol1ultas dfiaendo. v.pcr{htimus men

{i u loh Id q prç nautarù perpaucitate et plurimo - apparatuu n c ffitate logius A'gredi no val h

mu. umus [uperionhus Ita peradis eoneorda* imu pofi: hfe in Portugalliam reuertilquam rem crgr~eù tran[montanucp ventumneedTe l10his . rat dlieere.Rehébs igitur in eafl-cllo prffaro Chri

{heoli .xxiiq.et rum illis.x~.maehinjs a(' alijs pluri bus arnus vna eu prouifione pro [ex menGbus [uf, fìciente/neeno pacata nobifcum telluris illius geni tee de qua hic minima ht mentto.licet in6nitos inil

i tue viderimu let rum illis pradicauerimus. Ni xl.fere leueas cum.xxx.ex cis in in[ulam ip[am pel netrauimus. Vbi interdum plurima per[peximus q Uf nune fuhticefcens hbello meo.iiij. nauigationu referuo.EllqJ ~adem terra extra Un-ea ~quinoélia~ I m ad partem Aultri.xvi~.gradtbus & extra Li[f bonf mmruanu ad occidentis partem. xxxv. prout infrrumenta noltra monfrrabant) nos nauigatl01 nem nofi:ra per NornordenGumequi ip.ta grçcum tranfmontaniiqJ vcntus dl:)cu anuni propofito ad ad hane Ulbol1ç duitat~A'ficifeendi inidantes/tan dcm pofi: multos labores multacp periculain hunc aufde Ll[bon~ portii ifra.Ixxv~.dies.xxviij. Iun~. ~.D.iif).cum deilaude introiuimus. Vbi honoriS

QVARTA C~ multu & vItraép Gt cred1bile fe~iu~ ru.rc~pti fù~~ mus:ob id c;p ipfa tota auitas no! 111 ~a~ dlfpcrdi~ tos effe exifHmabat/queadm<:du reliqul omnes ,de turba noRra R pfeéti nri nauiu fluita pr~[um~!10~ nécxtiterat.Quo [upcrbi~odo iufl:us o~~u ce for deus copenfat. Et ita nue apud .L~(bon,a lpfam fubfìlto ignorans quid de me fer~nlffimt~s Ipfe re?, deineeps efficere eogitet/q a.ta~ns labonbus m~s iam exnune requiefcere plunm~ perop~arem/ _hu~ nundu Jnaidl:ati vefir~ plurimu quocp mterdu co mendans. Americus Vefputius in Lifbona.

Finitii. vij.kf.Maij I

Almo fupra [e[qui milleGmum. vrj.

-< pe-s:: ." ~a <2 00. (JO~ ~ " I::) a g o ='0-t:t. ~ (I) ~

s~ ... :s ... . {Il

s:: :s C10 0 ';3 e-t -. ,.. :l

~~ ..g~ ~i? " -

.,. ,., "

..,

321 51

• ,

•

321 51

f