วชา 100-106:

อาเซยนในโลกยคใหม

บณฑต หลมสกล (bunditwto@hotmail.com)

กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ

การบรรยาย ครงท ๘

มหาวทยาลยสยาม

การบรหารจดการทนทางปญญา

(Intellectual Capital: IC) และการคมครองทรพยสนทางปญญา

(Intellectual Property: IP) ในบรบทของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน

Joanne

"Jo"

Rowling

(J. K.

Rowling)

Mark

Zuckerberg

Steven Paul Jobs

Bill Gates

นตพงษ

หอนาค

The Global Competitiveness Report 2009-2010

Global Competitiveness Index 2009-2010

Competitiveness

Index

Innovation and

sophistication factors

Education and

training

Technological

readiness

Switzerland 1 (2) 3 6 3

US 2 (1) 1 7 13

Singapore 3 (5) 10 5 6

Japan 8 (9) 2 23 25

Korea 19 (13) 16 16 15

Malaysia 24 (21) 24 41 37

Thailand 36 (34) 47 54 63

World Economic Forum’s Global Competitiveness Index

Competitiveness Index 2007-

2008

Business Competitiveness Index 2007-2008

Rank Score Business

Competitiven

ess

Sophistication of

company operations

and strategy

Quality of the

national business

environment

US 1 5.67 1 1 1

Switzerland 2 5.62 6 4 6

Singapore 7 5.45 9 14 8

Japan 8 5.43 10 6 12

Korea 11 5.40 19 10 19

H K 12 5.37 12 16 10

Malaysia 21 5.10 21 20 22

Thailand 28 4.70 37 36 36

Global Competitiveness Index 2007-2008

Competitive

ness Index

2007 - 2008

Innovation and

sophistication

factors

Higher

education

and training

Technological

readiness

US 1 4 5 9

Switzerland 2 1 7 3

Singapore 7 13 16 12

Japan 8 2 22 20

Korea 11 7 6 7

H K 12 21 26 6

Malaysia 21 19 27 30

Thailand 28 39 44 45

Global Competitiveness Index Singapore Malaysia Thailand

Rank 7 21 28

Sub-index A: Basic requirements 3 21 40

Institutions 3 20 47

Infrastructure 3 23 27

Macroeconomic stability 24 45 30

Health and primary education 19 26 63

Sub-index B: Efficiency enhancers 6 24 29

Higher education and training 16 27 44

Goods market efficiency 2 20 34

Labor market efficiency 2 16 11

Financial market sophistication 3 19 52

Technological readiness 12 30 45

Market size 50 29 17

Sub-index C: Innovation and

sophistication factors13 19 39

Business sophistication 16 18 40

Innovation 11 21 36

นกวชาการหลายคนเรยกปรากฏการณนวา เปน“เศรษฐกจใหม” เพราะนอกจากเทคโนโลยสารสนเทศและการคาเสรจะมสวนท าใหเกดการเปลยนแปลงแนวคดทางเศรษฐศาสตรแลว เทคโนโลยดงกลาวยงท าใหมการปรบเปลยนแนวคดการบรหารการจดการทางธรกจใหมดวย

แนวคดเกยวกบ DIGITAL ECONOMY

ความหลากหลายของการเรยกชอระบบเศรษฐกจใหมนกวชาการ หนงสอ บทความ และปทพมพเผยแพร ชอทเรยก

Toffler The third wave (1981) knowledge society

สงคมแหงความร

Sveiby & Lloyd

Managing know-how: Increase profits by harnessing the creativity in your company (1988)

knowledge economy

เศรษฐกจแหงความร

Drucker Managing for the Future (1993) post-industrialsociety

สงคมหลงยคอตสาหกรรม

Gidden Living in a post-traditional society(1994)

informationsociety

สงคมสารสนเทศ

Shapiro & Varian

The information economy (2003) informationeconomy

เศรษฐกจสารสนเทศ

Harrison & Kessels

Human resource development in a knowledge economy: An organisational view (2004)

learning society/economy

สงคมและเศรษฐกจแหงการเรยนร

Castells The rise of the network society. The information age: economy, society and culture, Vol. 1 (1996)

networksociety

สงคมเครอขาย

Stewart The wealth of knowledge: Intellectual capital and the 21st century organization (2002)

intellectualcapitaleconomy

เศรษฐกจทนทางปญญา

Florida The rise of the creative class (2002) creativeeconomy

เศรษฐกจนวตกรรม

Andriessen Making sense of intellectual capital (2004)

intangibleeconomy

เศรษฐกจทไมมรปราง

ค าจ ากดความของ Digital Economy• KNOWLEDGE-BASED ECONOMY : ระบบเศรษฐกจทใช ความรขอมล และสารสนเทศ หรอทเรยกวา ทนทางปญญา (Intellectual Property) เปนปจจยสรางความไดเปรยบทางการผลต

• INFORMATION ECONOMY/ NETWORK ECONOMY : ระบบเศรษฐกจทใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนฐานการผลตทงสนคาและบรการ

• NEW ECONOMY : การเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจทเกดจากการน าระบบ ICT มาปรบใชในการผลต และบรโภค

• DIGITAL ECONOMY: ระบบเศรษฐกจทเนนการน า ICT และE-commerce มาปรบใชในทกขนตอนทางธรกจ (Value Chain)

ทนทางปญญาเปนปจจยทางการผลตทมนยส าคญในยค Digital Economy

Organization for Economic Co-operation and Development(OECD ) ไดกลาวถงลกษณะส าคญของทนทางปญญาวา Intangible investment is growing more rapidly than physicalinvestment. Individuals with more knowledge get better paid jobs, firm with more knowledge are winners on market and nations endowed with more knowledge are more productive.

Digital

Economy

Creative Economy &

Innovative SocietyIC+HC=IP

INDUSTRIAL ECONOMY • depended on physical goods and services• concentrated on mass production• addressed the problems of scarcity and the high cost of mobilizing raw

materials, fabricating and assembling goods, and delivering them.DIGITAL ECONOMY

• non physical and knowledge-based• the value of physical items depends on the knowledge embedded in their

design and production• the economy shifts from scarcity to abundance since the cost of knowledge

reproduction and distribution is near zero.

Environment Change in R&D & Business

1910-1980

Mass Production Era

Standardized Parts &

Processes

Economies of Scale

Producer-Centric Design.

Mfg., and Delivery

Vertical Orientation

Required Invention Buffers

Locally Oriented

1980-2000

Quality Management Era

Lean Manufacturing

Shift to Horizontal Structure

Focus on Cone Competency

Reliability & Durability

Producer-led Design

Shifting towards Globalization

2000 - e-Manufacturing

Consumer-driven Design

& Delivery

Flat Corporate Structure

Collaborative Virtual

Networks

Mass Customization

Transparency

Speed & Agility

Global Orientation

EVOLUTION OF MANAGEMENT IDEAS

• MASS PRODUCTION ERA (1910-1980)Standardized parts & Process + Economic of Scale + Producer-Centric Design + Manufacturing and Delivery + Vertical Orientation

( locally oriented )• QUALITY MANAGEMENT ERA (1980-2000)

Lean Manufacturing + Horizontal Organization + Core Competency + Producer-lead Design + Business Process Reengineering (BPR) + Just-In-Time + MBO + TQM

( shifting toward Globalization)

EVOLUTION OF MANAGEMENT IDEAS

e - MANUFACTURING (2000s)

(แนวคดการบรหารในบรบทของ digital environment)

Consumer - Driven Design & Delivery + Flat Corporation Structure + Outsourcing + Speed & Agility + Mass Customization + Customer Relation Management (CRM) + Learning Organization + Knowledge/ Intellectual Capital Management + Good Corporate Governance ( กระแส Social Corporate Responsibility) + Key Performance Indicators (KPI) ie. balanced scorecard or six sigma

“ …… National Prosperity is created, not inherited. It does not grow out of a country’s natural endowments, its labor pool, its interest rate, or its currency’s value, as classical economics insists. A nation’s competitiveness depends on the capacity of its industry to innovate and upgrade. Companies gain advantage against the world’s best competitors because of pressure and challenge…”

Michael E. Porter, “The Competitive Advantage of Nations”, Harvard Business Review, March-April 1990, p. 73

The Global Competitiveness Report 2009-2010 Once a member of the top 30, Thailand (36th) drops for the second year in a row. The country’s competitiveness suffers from protracted instability. Unsurprisingly, the quality of public institutions continues to deteriorate. Ranked 63rd in this category, Thailand has dropped 20 places over the past three years. Insufficient protection of property rights (75th) and security (85th) are of particular concern to the business community. With respect to public health (78th), HIV/AIDS, which afflicts 1.4 percent of the adult population; tuberculosis (142 cases per 100,000 population); and malaria (400 cases per 100,000 population) are all major concerns. Thailand’s technological readiness (63rd) is also lagging. Although mobile telephony penetration is among the densest in the world at 124 mobile subscriptions per 100 population, the use of the Internet (21 users per 100) and computers (6 per 100) remains scarce. Looking at the most positive aspects of Thailand’s performance, the macroeconomic situation (22nd) improved slightly between 2007 and 2008.The efficiency of the labor market (25th) constitutes another strength. Finally, the sheer size of its domestic (22nd) and foreign (18th) markets is a source of economies of scale.

วชา

ความร

และ

ปญญา

การ

บรหาร

จดการ

ในยค

knowledge

economy

ทรพยสน

ทาง

ปญญา

และ

ทนทาง

ปญญา

เปรยบเทยบแนวความคดวาดวยการบรหารจดการ

ทเกยวกบวชา ความรและปญญา

การบรหาร

ความร

วชา

ความร

และ

ปญญา

การบรหาร ทน

ทางปญญา

ทรพยทไมม

รปราง และ

จบตองไมได

แนวคด core

competency

ปจจยทกดานทเกยวกบ

ศกยภาพและความสามารถหลกขององคกร

ความร

ทน

ทาง

ปญ

ญา

คนงาน

หรอ

แรงงาน

สมอง

การ

เรยน

ร

กระบวนการสรางความร

นวตกรรมใหม

กระบวนการสรางความรและนวตกรรมใหมภายในบรษท

22

ความหมายของทรพยสนทางปญญาทรพยสนทางปญญา หมายถงความรทเกดจากการคดคนจนท าใหเกดมคาขนไดหรอจะกลาวอกนยหนงวา ทรพยสนทางปญญาไดแกการทผใด หรอคณะบคคลใด รวมกนประดษฐคดคน ออกแบบ สรางสรรค จนเกดผลขนมา และผลงานนนมคณคาสามารถใชประโยชนไดทงงาน เกษตรกรรม อตสาหกรรม และพาณชยกรรม

ทรพยสนทางปญญา เปนสทธทางกฎหมายทมอยเหนอสงทเกดจากความคดสรางสรรคทางปญญาของมนษย

“ ผลงานอนเกดจากการคดสรางสรรคของมนษย ”

ทรพยสนทางปญญา

ทรพยสนทางปญญา แบงได 2 ประเภทดวยกน คอ

• ทรพยสนทางอตสาหกรรม (Industrial property) • ลขสทธ (Copyright)

23

ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรม

ทรพยสนทางอตสาหกรรม เปนความคดสรางสรรคของ

มนษยทเกยวกบสนคาอตสาหกรรม โดยอาจเปนความคดใน

การประดษฐคดคน การออกแบบผลตภณฑทาง

อตสาหกรรม หรอเทคนคในการผลตทไดปรบปรงหรอ

คดคนขนใหม หรอทเกยวของกบตวสนคา นอกจากนยง

รวมถงเครองหมายการคาหรอยหอ ชอและถนทอยทาง

การคา ทรวมถงแหลงก าเนดสนคาและการปองกนการ

แขงขนทางการคาทไมเปนธรรม ซงในปจจบน24

ประเภทของทรพยสนทางอตสาหกรรม

ทรพยสนทางอตสาหกรรม สามารถแบงประเภทออกไดดงน• สทธบตร (Patent) • เครองหมายการคา (Trademark) • การออกแบบวงจรรวม (Layout-Designs of Integrated Circuit) • ความลบทางการคา (Trade Secrets) • ชอทางการคา (Trade Name) • ชอทางภมศาสตรแหลงก าเนดสนคา (Appellations of Origin)

25

สทธบตร (Patent)• สทธบตร (Patent) หมายถง หนงสอทส าคญทรฐออกใหเพอคมครองการประดษฐคดคน (Invention) การออกแบบผลตภณฑ (Product Design) หรอผลตภณฑอรรถประโยชน (Utility Model) บญญตใหเจาของสทธบตร มสทธเดดขาด หรอสทธแตเพยงผเดยวในการ

แสวงหาประโยชนจากการประดษฐ และสทธทวานจะมอยเพยงชวง

ระยะเวลาทจ ากดชวงหนงเทานน

• การประดษฐ

ความคดสรางสรรค ตางๆ เชน ถาเราสามารถคดประดษฐแผงวงจร

ไฟฟา กลไกยานพาหนะ เครองใช กรรมวธการผลตตางๆ สตรเคม ท

ยงไมเคยมใครประดษฐคดคนไดเลย เรากสามารถน าไปจดสทธบตร

ได 26

สทธบตร

อาจแยกค านยามของ “สทธบตร” ไดเปนสองความหมาย ดงน

• สทธบตร หมายถง หนงสอส าคญทรฐออกใหเพอคมครอง

การประดษฐคดคนหรอการออกแบบผลตภณฑ ทมลกษณะ

ตามทกฎหมายก าหนด

• สทธบตร หมายถง สทธพเศษทกฎหมายบญญตใหเจาของ

สทธบตรมสทธเดดขาดหรอ สทธแตเพยงผเดยว ในการ

แสวงหาประโยชนจากการประดษฐหรอการออกแบบ

ผลตภณฑทไดรบสทธบตรนน เชน การผลตและจ าหนาย

เปนตน โดยจะมอยเพยงชวงระยะเวลาทจ ากดชวงหนง27

ความลบทางการคา (Trade Secrets)

ความลบทางการคา หมายถง “ขอมลทางธรกจทยงไมเปดเยย”

ในกรณทธรกจอาจมความลบทางสวนผสมทางการผลต กอาจจด

ทะเบยนความลบทางการคากได โดยทธรกจจะไมยอมเปดเผย

สตรใหผใด

เชน – ความลบในการยลตเครองดมยหอหนง - ความลบในการยลตน าพรก

ซงผอนทมใชเจาของความลบจะทราบคราวๆ เทานนวา

สวนผสมหลกคออะไรแตไมทราบรายละเอยดจรง

29

เครองหมายการคา ( Trade Mark )“ เครองหมายหรอสญลกษณ หรอตราทใชกบสนคา หรอบรการ”

- เครองหมายส าหรบสนคา (Goods Marks) กคอตราสนคาทตดอยกบตวสนคาเพอใหจดจ างายนนเอง ซงเราไดพบเหนกนอยท วไป เชน ตราของโคก , หลยสวคตอง ทมรปลกษณเฉพาะตว- เครองหมายบรการ (Service Mark) เครองหมายทใชในธรกจบรการ เชนการบนไทย, FedEx- เครองหมายรบรอง (Certification Mark) เปนเครองหมายทรบรองคณภาพของสนคาเชนแมชอยนางร า, เชลลชวนชม - เครองหมายรวม (Collective Mark) เปนเครองหมายทใชรวมกบบรษทในเครอ เชน บรษทปนซเมนตไทย

ชอทางการคา (Trade Name)

ชอทางการคา (Trade Name) หมายถง ชอทใชในการประกอบกจการ เชน โกดก ฟจ เปนตน

ชอทางภมศาสตรแหลงก าเนดสนคา

(Appellations of Origin)

ชอ สญลกษณ หรอ สงอนใด ทใชเรยกหรอใชแทน

แหลงทางภมศาสตร และสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจาก

แหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอ

คณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตรนน เชน มดอรญญก

สมบางมด ผาไหมไทย แชมเปญ คอนยค เปนตน

ลขสทธ ลขสทธ เปนผลงานทเกดจากการใชสตปญญา ความร

ความสามารถ และความวรยะอตสาหะในการสรางสรรคงานให

เกดขน ซงถอวาเปน "ทรพยสนทางปญญา" ประเภทหนงทมคณคาทางเศรษฐกจ

ลขสทธในงานวรรณกรรมและศลปกรรมเปน “สทธ” ทอย

ก ากงระหวางทรพยสทธ (jus in rem) และ

บคคลสทธ (jus in personam) สงผลใหระบบทรพยสทธ

และบคคลสทธทมอยไมสามารถรองรบสทธในทรพยสนทาง

ปญญาได จงจ าเปนตองมการตรากฎหมายพเศษ

(sui generis law)

พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย

• รฐสยาม ในอดตไมแตกตางไปจากหลกปรชญาและแนวปฏบต

ของสงคมยโรปและจนโบราณในอดตทถอวางานสรางสรรคทาง

วรรณกรรมเปน สาธารณสมบต ทอยนอกเหนอกลไกตลาดและ

การคาเชงพาณชย

• “ประกาศหอพระสมดวชรญาณ” ร.ศ.111 ในรชกาล

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เมอวนท 20 กนยายน

พ.ศ. 2435 (ค.ศ. 1892) ประกาศฉบบน ไดรบการยกยองให

เสมอนเปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกของไทย

พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย

• เมอเทคโนโลยดานการพมพและอตสาหกรรมการพมพของ

สยามไดพฒนามากขนท าใหเกดความจ าเปนทตองคมครอง

งานพมพของยอนดวย นอกเหนอจากงานวรรณกรรมใน

หนงสอ “วชรญาณวเศษ” จงท าใหมการตรากฎหมาย

พระราชบญญตกรรมสทธย แต งหนงสอ ร.ศ. 120 ในป

พ.ศ. 2444

• และตอมาไดแกไขกฎหมายลขสทธใหทนสมยขนใน

“พระราชบญญตแกไขพระราชบญญตกรรมสทธยแตงหนงสอ

พ.ศ. 2457” เมอวนท 16 ธนวาคม 2457

พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย

จดส าคญทางประวตศาสตรของการปรบเปลยนระบบลขสทธของไทย

ใหมความทนสมยเปนสากลมากขนเกดในวนท 17 กรกฎาคม ค.ศ.

1931 (พ.ศ. 2474) เมอสยามในรชสมยสมเดจพระปกเกลา

เจาอยหวไดใหสตยาบนสารในการเขารวมเปนภาคอนสญญากรง

เบอรนวาดวยการคมครองงานอนมลขสทธฉบบ ค.ศ. 1886 ซงได

แกไขเพมเตม ณ กรงเบอรลน เมอป ค.ศ. 1908 และครงสดทายใน

ป ค.ศ. 1914 สงผลใหสยามมพนธกรณทตองปรบปรงกฎหมายวา

ดวยการคมครองงานลขสทธใหทนสมยและสอดคลองกบความผกพน

ทมอยตามอนสญญาดงกลาว ดงนนในป พ.ศ. 2474 จงไดออก

“พระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474”(ค.ศ. 1931)

พระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ.

2474• ภายใตพระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474 น ไดมน า

แนวคดวาดวย “ลขสทธ” มาใชเปนครงแรกในสยาม โดยไดบญญตค าวา “ลขสทธ” ซงเปนการแปลมาจากค าวา “copyright” ตามแนวปฎบตของอนสญญากรงเบอรน

นอกจากนนยงไดเพมประเภทงานทไดรบความคมครองภายใตพระราชบญญตฉบบน

ใหขยายขอบเขตการคมครองใหครอบคลมงานวรรณกรรมและศลปกรรม ใหรวมถง

สรางสรรคงานทกชนดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร และแผนกศลปะ จาก

เดมทเคยจ ากดการคมครองเฉพาะงานวรรณกรรมตามพระราชบญญตกรรมสทธผ

แต งหนงสอเทานน

• นอกจากนนยงไดยกเลกแบบพธการทเคยเปนเงอนไขทจะไดรบความคมครองในอาณา

เขตสยาม โดยพระราชบญญตฉบบนใหความคมครองแกงานประเภทตางๆ ทระบไว

ได โดยไมตองไปจดทะเบยนหรอแสดงขอความสงวนลขสทธไวแตอยางใด ซงถอวา

เปนการเปลยนแปลงสาระส าคญและแนวทางในการคมครองภายใตพระราชบญญต

แกไขพระราชบญญตกรรมสทธผแตงหนงสอ พ.ศ. 2457 ทงน เพราะเปนการ

ด าเนนการใหสอดคลองกบพนธกรณตามอนสญญาเบอรนทก าหนดใหประเทศภาค

ตองไมก าหนดแบบพธ (Formality) ใด ๆ เปนเงอนไขการไดมาซงลขสทธ

ลขสทธเปน “สทธในทางนเสธ”ลขสทธเปน “สทธในทางนเสธ” หรอ negative right ซงเปนสทธทจะคอยปองกน ปองปราม หรอปกปองมใหผอนทมใชผสรางสรรคงานมา “ท าซ า”ในงานดงกลาว

ระบบ copyright ซงแปลออกมาตรงตววาเปนสทธในการท าซ า หรอ right to copy ซงสะทอนใหเหนวาผสรางสรรคงานวรรณกรรมและศลปกรรมนน มไดเปนเจาของหรอผกขาดในงานสรางสรรคดงกลาวในลกษณะอยางเดดขาดแตเพยงผเดยวเหมอนการเปน “เจาของ” ทรพยทจบตองได ไมวาจะอยในรปสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพยกตาม ทงนเพราะในตวงานสรางสรรควรรณกรรมและศลปกรรมนน มองคประกอบอนๆ อกมากมายหลายมตทอาจจะเขาขายไดรบการคมครองหรอไมมคณสมบตทจะไดรบการคมครองกได ขนอยกบคณลกษณะและคณภาพขององคประกอบในงานเหลานน

งานสรางสรรคทมลขสทธ มาตรา 6 งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงาน

สรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตร

กรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยง

แพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร

หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาวจะ

แสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด

• งานวรรณกรรม เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ โปรแกรมคอมพวเตอร

• งานนาฏกรรม เชน งานเกยวกบการร า การเตน การท าทา หรอ การแสดงทประกอบขนเปน เรองราว การแสดงโดยวธใบ

38

งานสรางสรรคทมลขสทธ

• งานศลปกรรม เชน งานทางดานจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ สถาปตยกรรม ภาพถาย ภาพ ประกอบแผนท โครงสรางศลปประยกต และรวมทงภาพถาย และแผนผงของงานดงกลาวงานดนตรกรรม เชน เนอรอง ท านอง และรวมถงโนตเพลงทไดแยกและเรยบเรยงเสยงประสาน

• งานโสตทศนวสด เชน วดโอเทป แผนเลเซอรดสก เปนตน

39

งานสรางสรรคทมลขสทธ ไมรวมถง

“idea”

วรรคสองของมาตรา 6 วา

การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอ

ขนตอน กรรมวธ หรอ ระบบ หรอ วธใชหรอท างาน

หรอแนวความคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎ

ทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร

40

สงทไมถอวาเปนงานอนมลขสทธ

มาตรา 7 สงตอไปนไมถอวาเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน

(1) ขาวประจ าวน และขอเทจจรงตาง ๆ ทมลกษณะเปนเพยงขาวสาร

อนมใชงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

(2) รฐธรรมนญ และกฎหมาย

(3) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค าสง ค าชแจง และหนงสอโตตอบของ

กระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน

(4) ค าพพากษา ค าสง ค าวนจฉย และรายงานของทางราชการ

(5) ค าแปลและการรวบรวมสงตาง ๆ ตาม (1) ถง (4) ทกระทรวง

ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถนจดท าขน41

การไดมาซงลขสทธสทธในลขสทธจะเกดขนโดยทนทนบตงแตยสรางสรรคไดสรางยลงาน

โดยไมตองจดทะเบยน

มาตรา 8 ใหผสรางสรรคเปนผมลขสทธในงานทตนไดสรางสรรคขน

• ลขสทธเกดขนโดยอตโนมตทนททมการสรางสรรคงานขน โดยไมตองด าเนนการใดๆ ทงสน ซงถอเปนหลกปฎบตของนานาประเทศมานบตงแตมการจดตงระบบลขสทธขน โดยหลกวาดวยการคมครองโดยปราศจากขนตอนและแบบพธ หรอทเรยกวาการคมครองโดยอตโนมตนไดถกบญญตไวในวรรคสองของมาตรา 5 ของอนสญญากรงเบอรนวา การไดรบและการใชสทธภายใตความตกลงฉบบนจะตองไมขนกบรปแบบเงอนไขตามพธการขนตอนใดๆ

42

การไดมาซงลขสทธ

สทธในลขสทธจะเกดขนโดยทนทนบตงแตยสรางสรรคไดสราง

ยลงานโดยไมตองจดทะเบยน ซงมลกษณะการไดมา ดงน

• คมครองทนททไดมการสรางสรรคงานนน

• กรณทยงไมไดมการโฆษณางาน ผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทย

หรอมสญชาตในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญา วาดวยการคมครอง

ลขสทธทประเทศไทยเปนภาคอยดวย

• กรณทมการโฆษณางานแลว ตองเปนการโฆษณาครงแรกไดท าขนใน

ราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคฯ

• กรณทผสรางสรรคเปนนตบคคล ตองเปนนตบคคลทจดตงขนตาม

กฎหมายไทย 43

การไดมาซงลขสทธ

• มาตรา 9 งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนในฐานะพนกงาน

หรอลกจาง ถามไดท าเปนหนงสอตกลงกนไวเปนอยางอน ให

ลขสทธในงานนนเปนของผสรางสรรค แตนายจางมสทธน างาน

นนออกเผยแพรตอสาธารณชนไดตามทเปนวตถประสงคแหง

การจางแรงงานนน

• มาตรา 10 งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนโดยการรบจาง

บคคลอน ใหผวาจางเปนผมลขสทธในงานนน เวนแตผ

สรางสรรคและผวาจางจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน

44

ความแตกตางระหวางลขสทธ/วตถแหง ทท ท

ลขสทธ

สทธในลขสทธ เจาของในงานลขสทธ

วตถแหงสทธ

วตถแหงสทธ เจาของในวตถแหงสทธ

45

สทธของเจาของลขสทธมาตรา 15 ภายใตบงคบมาตรา 9 มาตรา 10 และมาตรา 14 เจาของ

ลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน

(3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด

ภาพยนตร และสงบนทกเสยง

(4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน

(5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะก าหนด

เงอนไขอยางใดหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะท

เปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได

46

สทธของเจาของลขสทธเจาของลขสทธยอมมสทธแตเพยงยเดยวทจะกระท าการ

ใดๆ ตองานอนมลขสทธของตน ดงตอไปน

- มสทธในการท าซ า ดดแปลง จ าหนาย ใหเชา คดลอก

เลยนแบบท าส าเนา

- การท าใหปรากฏตอสาธารณชนหรออนญาตใหผอนใชสทธ

ของตน โดยมหรอไมมคาตอบแทนกได

47

การละเมดลขสทธ

มาตรา 27 การกระท าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน

(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชนทงมาตรา 15 และมาตรา 27 สะทอนใหเหนถงหลกการคมครองทจ ากดเฉพาะ “สทธในทางนเสธ” ไวอยางชดเจน เนองจากขอบเขตของผเปนเจาของงานลขสทธ (ซงอาจเปนผสรางงานหรอผไดรบโอนลขสทธ หรอผวาจางตามนยทระบในมาตรา 10 ทกลาวขางตน) จะมอ านาจเพยง (1) ท าซ าหรอดดแปลง และ (2) เผยแพรตอสาธารณชน เทานน ทงนหากผใดกระท าการดงกลาวโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ อาจถอวาเปนการละเมดทถกฟองรองด าเนนคดได

ระดบของ ความเหมอนคลาย แนวค าตดสน

TOTAL IDENTITY การท าซ า

SUBSTANTIAL IDENTITY การดดแปลงแกไข

SUBSTANTIAL SIMILALITY ตองพจารณาระดบของ

ความเหมอนคลาย จาก

ขอเทจจรง

NON-SUBSTANTIAL

IDENTITY และ

NON-SUBSTANTIAL

SIMILALITY

ไมถอวาเปนงานทม ความ

เหมอนคลาย

อายการคมครองลขสทธ

• งานทวๆ ไป ลขสทธจะมตลอดอายผสรางสรรค และจะมตอไป

อก 50 ป นบแตผสรางสรรคถงแกความตาย กรณเปนนต

บคคล ลขสทธจะมอย 50 ป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน

• งานภาพถาย โสตทศนวสด ภาพยนต หรองานแพรเสยง แพร

ภาพ ลขสทธมอย 50 ป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน

• กรณไดมการโฆษณางานเหลานน ในระหวางระยะเวลาดงกลาว

ใหลขสทธมอยตอไปอก 50 ป นบแตโฆษณาครงแรก

• ศลปประยกต ใหมลขสทธอยตอไปอก 25 ป นบแตโฆษณาครง

แรก 50

อายการคมครองลขสทธ

ยลภายหลงลขสทธหมดอาย

งานนนตกเปนสมบตของสาธารณะ บคคลใดๆ

สามารถใชงานนนๆ ไดโดยไมเปนการละเมดลขสทธ

51

52

• การปลอมแปลง เปนการผลตทมการใชวสด รปลกษณ ตราสนคาทเหมอนกบของเจาของทกประการโดยทผซออาจแยกไมออกวาเปนของจรงหรอไม ดงทเราพบเหนกนในทองตลาด เชนการปลอม นาฬกาโรเลกซ เสอโปโล กระเปาหลยส วตตอง, สนคาของ Dior เปนตน

• การลอกเลยนแบบ โดยทตวสนคามรปรางหนาตาเหมอนสนคาของเจาของผผลตแตมการปรบเครองหมายการคาเลกนอย เชน PRADA เปน PRADO , Sony เปน Somy เปนตน

การละเมดทรพยสนทางปญญา

การละเมดทรพยสนทางปญญา– การลกลอบผลต คอการลกลอบผลต เทปผ ซดเถอน ซงเราไดพบเหนขาวการลกลอบผลตอยเปนประจ า เชน ซดภาพยนตรเรองตมย ากงทเคยเปนขาวมาแลว

– ส าหรบการละเมดลขสทธโดยสวนใหญแลวจะเปนการละเมดลขสทธทางดานซอฟตแวร (Software Piracy)

53

การแสวงหาประโยชนในทางธรกจจากงานลขสทธ

มาตรา 17 ลขสทธนนยอมโอนใหแกกนได

• เจาของลขสทธอาจโอนลขสทธของตนทงหมดหรอแต

บางสวนใหแกบคคลอนได และจะโอนใหโดยม

ก าหนดเวลาหรอตลอดอายแหงการคมครองลขสทธกได

• การโอนลขสทธตามวรรคสองซงมใชทางมรดกตองท าเปน

หนงสอลงลายมอชอผโอนและผรบโอน ถาไมไดก าหนด

ระยะเวลาไวในสญญาโอนใหถอวาเปนการโอนมก าหนด

ระยะเวลาสบป

ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ

มาตรา 32 การกระท าแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตาม

พระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนม

ลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอน

ชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการ

ละเมดลขสทธ

ภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระท าอยางใดอยางหนงแก

งานอนมลขสทธตามวรรคหนง มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาได

กระท าดงตอไปน

(1) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร

(2) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคล

อนในครอบครวหรอญาตสนท

ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ

(3) ตชม วจารณ หรอแนะน าผลงานโดยมการรบรถงความเปน

เจาของลขสทธในงานนน

(4) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปน

เจาของลขสทธในงานนน

(5) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏ เพอประโยชนใน

การพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอ านาจตามกฎหมาย

หรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว

(6) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏโดยผสอนเพอ

ประโยชนในการสอนของตน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร

ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ

(7) ท าซ า ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอท า

บทสรปโดยผสอนหรอสถาบนศกษา เพอแจกจายหรอ

จ าหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตอง

ไมเปนการกระท าเพอหาก าไร

(8) น างานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการ

สอบ

มาตรา 33 การกลาว คด ลอก เลยน หรออางองงานบาง

ตอนตามสมควรจากงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน

โดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน มใหถอ

วาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดปฏบตตามมาตรา 32 วรรค

หนง

ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ

มาตรา 36 การน างานนาฏกรรม หรอดนตรกรรมออกแสดง

เพอเผยแพรตอสาธารณชนตามความเหมาะสม โดยมได

จดท าขนหรอด าเนนการเพอหาก าไรเนองจากการจดใหมการ

เผยแพรตอสาธารณชนนน และมไดจดเกบคาเขาชมไมวาโดย

ทางตรงหรอโดยทางออม และนกแสดงไมไดรบคาตอบแทน

ในการแสดงนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ หากเปนการ

ด าเนนการโดยสมาคม มลนธ หรอองคการอนทม

วตถประสงคเพอการสาธารณกศล การศกษา การศาสนา หรอ

การสงคมสงเคราะห และไดปฏบตตามมาตรา 32 วรรคหนง

ธรรมสทธ (Moral Rights)

มาตรา 18 ผสรางสรรคงานอนมลขสทธตาม

พระราชบญญตนมสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรคงาน

ดงกลาว และมสทธทจะหามมใหผรบโอนลขสทธหรอบคคล

อนใดบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอท าโดยประการอนใด

แกงานนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณ

ของผสรางสรรค และเมอผสรางสรรคถงแกความตาย

ทายาทของผสรางสรรคมสทธทจะฟองรองบงคบตามสทธ

ดงกลาวไดตลอดอายแหงการคมครองลขสทธ ทงน เวนแต

จะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร

สทธของนกแสดง

มาตรา 44 นกแสดงยอมมสทธแตผเดยวในการกระท าอนเกยวกบ

การแสดงของตน ดงตอไปน

(1) แพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงการแสดงเวน

แตจะเปนการแพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนจาก

สงบนทกการแสดงทมการบนทกไวแลว

(2) บนทกการแสดงทยงไมมการบนทกไวแลว

(3) ท าซ าซงสงบนทกการแสดงทมผบนทกไวโดยไมไดรบอนญาต

จากนกแสดงหรอสงบนทกการแสดงทไดรบอนญาตเพอ

วตถประสงคอน หรอสงบนทกการแสดงทเขาขอยกเวนการละเมด

สทธของนกแสดงตามมาตรา 53

สทธของนกแสดงมาตรา 45 ผใดน าสงบนทกเสยงการแสดงซงไดน าออกเผยแพรเพอ

วตถประสงคทางการคาแลว หรอน าส าเนาของงานนนไปแพรเสยงหรอ

เผยแพรตอสาธารณชนโดยตรง ใหผนนจายคาตอบแทนทเปนธรรมแก

นกแสดงในกรณทตกลงคาตอบแทนไมได ใหอธบดเปนผมค าสง

ก าหนดคาตอบแทน ค าสงของอธบดตามวรรคหนง คกรณอาจอทธรณ

ตอคณะกรรมการไดภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงค าสง

ของอธบด ค าวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด

มาตรา 46 ในกรณทการแสดงหรอการบนทกเสยงการแสดงใดม

นกแสดงมากกวาหนงคนขนไป นกแสดงเหลานนอาจแตงตงตวแทน

รวมเพอดแลหรอบรหารเกยวกบสทธของตนได