วิชา 100-106 อาเซียนในโลกยุคใหม่...Competitive ness...
61
วิชา 100 - 106 : อาเซียนในโลกยุคใหม่ บัณฑิต หลิมสกุล ([email protected]) กรมเศรษฐกิจระหว่างประเทศ กระทรวงการต่างประเทศ การบรรยาย ครั ้งที่ ๘ มหาวิทยาลัยสยาม
Transcript of วิชา 100-106 อาเซียนในโลกยุคใหม่...Competitive ness...
วชา 100-106:
อาเซยนในโลกยคใหม
บณฑต หลมสกล ([email protected])
กรมเศรษฐกจระหวางประเทศ กระทรวงการตางประเทศ
การบรรยาย ครงท ๘
มหาวทยาลยสยาม
การบรหารจดการทนทางปญญา
(Intellectual Capital: IC) และการคมครองทรพยสนทางปญญา
(Intellectual Property: IP) ในบรบทของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน
Joanne
"Jo"
Rowling
(J. K.
Rowling)
Mark
Zuckerberg
Steven Paul Jobs
Bill Gates
นตพงษ
หอนาค
The Global Competitiveness Report 2009-2010
Global Competitiveness Index 2009-2010
Competitiveness
Index
Innovation and
sophistication factors
Education and
training
Technological
readiness
Switzerland 1 (2) 3 6 3
US 2 (1) 1 7 13
Singapore 3 (5) 10 5 6
Japan 8 (9) 2 23 25
Korea 19 (13) 16 16 15
Malaysia 24 (21) 24 41 37
Thailand 36 (34) 47 54 63
World Economic Forum’s Global Competitiveness Index
Competitiveness Index 2007-
2008
Business Competitiveness Index 2007-2008
Rank Score Business
Competitiven
ess
Sophistication of
company operations
and strategy
Quality of the
national business
environment
US 1 5.67 1 1 1
Switzerland 2 5.62 6 4 6
Singapore 7 5.45 9 14 8
Japan 8 5.43 10 6 12
Korea 11 5.40 19 10 19
H K 12 5.37 12 16 10
Malaysia 21 5.10 21 20 22
Thailand 28 4.70 37 36 36
Global Competitiveness Index 2007-2008
Competitive
ness Index
2007 - 2008
Innovation and
sophistication
factors
Higher
education
and training
Technological
readiness
US 1 4 5 9
Switzerland 2 1 7 3
Singapore 7 13 16 12
Japan 8 2 22 20
Korea 11 7 6 7
H K 12 21 26 6
Malaysia 21 19 27 30
Thailand 28 39 44 45
Global Competitiveness Index Singapore Malaysia Thailand
Rank 7 21 28
Sub-index A: Basic requirements 3 21 40
Institutions 3 20 47
Infrastructure 3 23 27
Macroeconomic stability 24 45 30
Health and primary education 19 26 63
Sub-index B: Efficiency enhancers 6 24 29
Higher education and training 16 27 44
Goods market efficiency 2 20 34
Labor market efficiency 2 16 11
Financial market sophistication 3 19 52
Technological readiness 12 30 45
Market size 50 29 17
Sub-index C: Innovation and
sophistication factors13 19 39
Business sophistication 16 18 40
Innovation 11 21 36
นกวชาการหลายคนเรยกปรากฏการณนวา เปน“เศรษฐกจใหม” เพราะนอกจากเทคโนโลยสารสนเทศและการคาเสรจะมสวนท าใหเกดการเปลยนแปลงแนวคดทางเศรษฐศาสตรแลว เทคโนโลยดงกลาวยงท าใหมการปรบเปลยนแนวคดการบรหารการจดการทางธรกจใหมดวย
แนวคดเกยวกบ DIGITAL ECONOMY
ความหลากหลายของการเรยกชอระบบเศรษฐกจใหมนกวชาการ หนงสอ บทความ และปทพมพเผยแพร ชอทเรยก
Toffler The third wave (1981) knowledge society
สงคมแหงความร
Sveiby & Lloyd
Managing know-how: Increase profits by harnessing the creativity in your company (1988)
knowledge economy
เศรษฐกจแหงความร
Drucker Managing for the Future (1993) post-industrialsociety
สงคมหลงยคอตสาหกรรม
Gidden Living in a post-traditional society(1994)
informationsociety
สงคมสารสนเทศ
Shapiro & Varian
The information economy (2003) informationeconomy
เศรษฐกจสารสนเทศ
Harrison & Kessels
Human resource development in a knowledge economy: An organisational view (2004)
learning society/economy
สงคมและเศรษฐกจแหงการเรยนร
Castells The rise of the network society. The information age: economy, society and culture, Vol. 1 (1996)
networksociety
สงคมเครอขาย
Stewart The wealth of knowledge: Intellectual capital and the 21st century organization (2002)
intellectualcapitaleconomy
เศรษฐกจทนทางปญญา
Florida The rise of the creative class (2002) creativeeconomy
เศรษฐกจนวตกรรม
Andriessen Making sense of intellectual capital (2004)
intangibleeconomy
เศรษฐกจทไมมรปราง
ค าจ ากดความของ Digital Economy• KNOWLEDGE-BASED ECONOMY : ระบบเศรษฐกจทใช ความรขอมล และสารสนเทศ หรอทเรยกวา ทนทางปญญา (Intellectual Property) เปนปจจยสรางความไดเปรยบทางการผลต
• INFORMATION ECONOMY/ NETWORK ECONOMY : ระบบเศรษฐกจทใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนฐานการผลตทงสนคาและบรการ
• NEW ECONOMY : การเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจทเกดจากการน าระบบ ICT มาปรบใชในการผลต และบรโภค
• DIGITAL ECONOMY: ระบบเศรษฐกจทเนนการน า ICT และE-commerce มาปรบใชในทกขนตอนทางธรกจ (Value Chain)
ทนทางปญญาเปนปจจยทางการผลตทมนยส าคญในยค Digital Economy
Organization for Economic Co-operation and Development(OECD ) ไดกลาวถงลกษณะส าคญของทนทางปญญาวา Intangible investment is growing more rapidly than physicalinvestment. Individuals with more knowledge get better paid jobs, firm with more knowledge are winners on market and nations endowed with more knowledge are more productive.
Digital
Economy
Creative Economy &
Innovative SocietyIC+HC=IP
INDUSTRIAL ECONOMY • depended on physical goods and services• concentrated on mass production• addressed the problems of scarcity and the high cost of mobilizing raw
materials, fabricating and assembling goods, and delivering them.DIGITAL ECONOMY
• non physical and knowledge-based• the value of physical items depends on the knowledge embedded in their
design and production• the economy shifts from scarcity to abundance since the cost of knowledge
reproduction and distribution is near zero.
Environment Change in R&D & Business
1910-1980
Mass Production Era
Standardized Parts &
Processes
Economies of Scale
Producer-Centric Design.
Mfg., and Delivery
Vertical Orientation
Required Invention Buffers
Locally Oriented
1980-2000
Quality Management Era
Lean Manufacturing
Shift to Horizontal Structure
Focus on Cone Competency
Reliability & Durability
Producer-led Design
Shifting towards Globalization
2000 - e-Manufacturing
Consumer-driven Design
& Delivery
Flat Corporate Structure
Collaborative Virtual
Networks
Mass Customization
Transparency
Speed & Agility
Global Orientation
EVOLUTION OF MANAGEMENT IDEAS
• MASS PRODUCTION ERA (1910-1980)Standardized parts & Process + Economic of Scale + Producer-Centric Design + Manufacturing and Delivery + Vertical Orientation
( locally oriented )• QUALITY MANAGEMENT ERA (1980-2000)
Lean Manufacturing + Horizontal Organization + Core Competency + Producer-lead Design + Business Process Reengineering (BPR) + Just-In-Time + MBO + TQM
( shifting toward Globalization)
EVOLUTION OF MANAGEMENT IDEAS
e - MANUFACTURING (2000s)
(แนวคดการบรหารในบรบทของ digital environment)
Consumer - Driven Design & Delivery + Flat Corporation Structure + Outsourcing + Speed & Agility + Mass Customization + Customer Relation Management (CRM) + Learning Organization + Knowledge/ Intellectual Capital Management + Good Corporate Governance ( กระแส Social Corporate Responsibility) + Key Performance Indicators (KPI) ie. balanced scorecard or six sigma
“ …… National Prosperity is created, not inherited. It does not grow out of a country’s natural endowments, its labor pool, its interest rate, or its currency’s value, as classical economics insists. A nation’s competitiveness depends on the capacity of its industry to innovate and upgrade. Companies gain advantage against the world’s best competitors because of pressure and challenge…”
Michael E. Porter, “The Competitive Advantage of Nations”, Harvard Business Review, March-April 1990, p. 73
The Global Competitiveness Report 2009-2010 Once a member of the top 30, Thailand (36th) drops for the second year in a row. The country’s competitiveness suffers from protracted instability. Unsurprisingly, the quality of public institutions continues to deteriorate. Ranked 63rd in this category, Thailand has dropped 20 places over the past three years. Insufficient protection of property rights (75th) and security (85th) are of particular concern to the business community. With respect to public health (78th), HIV/AIDS, which afflicts 1.4 percent of the adult population; tuberculosis (142 cases per 100,000 population); and malaria (400 cases per 100,000 population) are all major concerns. Thailand’s technological readiness (63rd) is also lagging. Although mobile telephony penetration is among the densest in the world at 124 mobile subscriptions per 100 population, the use of the Internet (21 users per 100) and computers (6 per 100) remains scarce. Looking at the most positive aspects of Thailand’s performance, the macroeconomic situation (22nd) improved slightly between 2007 and 2008.The efficiency of the labor market (25th) constitutes another strength. Finally, the sheer size of its domestic (22nd) and foreign (18th) markets is a source of economies of scale.
วชา
ความร
และ
ปญญา
การ
บรหาร
จดการ
ในยค
knowledge
economy
ทรพยสน
ทาง
ปญญา
และ
ทนทาง
ปญญา
เปรยบเทยบแนวความคดวาดวยการบรหารจดการ
ทเกยวกบวชา ความรและปญญา
การบรหาร
ความร
วชา
ความร
และ
ปญญา
การบรหาร ทน
ทางปญญา
ทรพยทไมม
รปราง และ
จบตองไมได
แนวคด core
competency
ปจจยทกดานทเกยวกบ
ศกยภาพและความสามารถหลกขององคกร
ความร
ทน
ทาง
ปญ
ญา
คนงาน
หรอ
แรงงาน
สมอง
การ
เรยน
ร
กระบวนการสรางความร
นวตกรรมใหม
กระบวนการสรางความรและนวตกรรมใหมภายในบรษท
22
ความหมายของทรพยสนทางปญญาทรพยสนทางปญญา หมายถงความรทเกดจากการคดคนจนท าใหเกดมคาขนไดหรอจะกลาวอกนยหนงวา ทรพยสนทางปญญาไดแกการทผใด หรอคณะบคคลใด รวมกนประดษฐคดคน ออกแบบ สรางสรรค จนเกดผลขนมา และผลงานนนมคณคาสามารถใชประโยชนไดทงงาน เกษตรกรรม อตสาหกรรม และพาณชยกรรม
ทรพยสนทางปญญา เปนสทธทางกฎหมายทมอยเหนอสงทเกดจากความคดสรางสรรคทางปญญาของมนษย
“ ผลงานอนเกดจากการคดสรางสรรคของมนษย ”
ทรพยสนทางปญญา
ทรพยสนทางปญญา แบงได 2 ประเภทดวยกน คอ
• ทรพยสนทางอตสาหกรรม (Industrial property) • ลขสทธ (Copyright)
23
ความหมายของทรพยสนทางอตสาหกรรม
ทรพยสนทางอตสาหกรรม เปนความคดสรางสรรคของ
มนษยทเกยวกบสนคาอตสาหกรรม โดยอาจเปนความคดใน
การประดษฐคดคน การออกแบบผลตภณฑทาง
อตสาหกรรม หรอเทคนคในการผลตทไดปรบปรงหรอ
คดคนขนใหม หรอทเกยวของกบตวสนคา นอกจากนยง
รวมถงเครองหมายการคาหรอยหอ ชอและถนทอยทาง
การคา ทรวมถงแหลงก าเนดสนคาและการปองกนการ
แขงขนทางการคาทไมเปนธรรม ซงในปจจบน24
ประเภทของทรพยสนทางอตสาหกรรม
ทรพยสนทางอตสาหกรรม สามารถแบงประเภทออกไดดงน• สทธบตร (Patent) • เครองหมายการคา (Trademark) • การออกแบบวงจรรวม (Layout-Designs of Integrated Circuit) • ความลบทางการคา (Trade Secrets) • ชอทางการคา (Trade Name) • ชอทางภมศาสตรแหลงก าเนดสนคา (Appellations of Origin)
25
สทธบตร (Patent)• สทธบตร (Patent) หมายถง หนงสอทส าคญทรฐออกใหเพอคมครองการประดษฐคดคน (Invention) การออกแบบผลตภณฑ (Product Design) หรอผลตภณฑอรรถประโยชน (Utility Model) บญญตใหเจาของสทธบตร มสทธเดดขาด หรอสทธแตเพยงผเดยวในการ
แสวงหาประโยชนจากการประดษฐ และสทธทวานจะมอยเพยงชวง
ระยะเวลาทจ ากดชวงหนงเทานน
• การประดษฐ
ความคดสรางสรรค ตางๆ เชน ถาเราสามารถคดประดษฐแผงวงจร
ไฟฟา กลไกยานพาหนะ เครองใช กรรมวธการผลตตางๆ สตรเคม ท
ยงไมเคยมใครประดษฐคดคนไดเลย เรากสามารถน าไปจดสทธบตร
ได 26
สทธบตร
อาจแยกค านยามของ “สทธบตร” ไดเปนสองความหมาย ดงน
• สทธบตร หมายถง หนงสอส าคญทรฐออกใหเพอคมครอง
การประดษฐคดคนหรอการออกแบบผลตภณฑ ทมลกษณะ
ตามทกฎหมายก าหนด
• สทธบตร หมายถง สทธพเศษทกฎหมายบญญตใหเจาของ
สทธบตรมสทธเดดขาดหรอ สทธแตเพยงผเดยว ในการ
แสวงหาประโยชนจากการประดษฐหรอการออกแบบ
ผลตภณฑทไดรบสทธบตรนน เชน การผลตและจ าหนาย
เปนตน โดยจะมอยเพยงชวงระยะเวลาทจ ากดชวงหนง27
ความลบทางการคา (Trade Secrets)
ความลบทางการคา หมายถง “ขอมลทางธรกจทยงไมเปดเยย”
ในกรณทธรกจอาจมความลบทางสวนผสมทางการผลต กอาจจด
ทะเบยนความลบทางการคากได โดยทธรกจจะไมยอมเปดเผย
สตรใหผใด
เชน – ความลบในการยลตเครองดมยหอหนง - ความลบในการยลตน าพรก
ซงผอนทมใชเจาของความลบจะทราบคราวๆ เทานนวา
สวนผสมหลกคออะไรแตไมทราบรายละเอยดจรง
29
เครองหมายการคา ( Trade Mark )“ เครองหมายหรอสญลกษณ หรอตราทใชกบสนคา หรอบรการ”
- เครองหมายส าหรบสนคา (Goods Marks) กคอตราสนคาทตดอยกบตวสนคาเพอใหจดจ างายนนเอง ซงเราไดพบเหนกนอยท วไป เชน ตราของโคก , หลยสวคตอง ทมรปลกษณเฉพาะตว- เครองหมายบรการ (Service Mark) เครองหมายทใชในธรกจบรการ เชนการบนไทย, FedEx- เครองหมายรบรอง (Certification Mark) เปนเครองหมายทรบรองคณภาพของสนคาเชนแมชอยนางร า, เชลลชวนชม - เครองหมายรวม (Collective Mark) เปนเครองหมายทใชรวมกบบรษทในเครอ เชน บรษทปนซเมนตไทย
ชอทางการคา (Trade Name)
ชอทางการคา (Trade Name) หมายถง ชอทใชในการประกอบกจการ เชน โกดก ฟจ เปนตน
ชอทางภมศาสตรแหลงก าเนดสนคา
(Appellations of Origin)
ชอ สญลกษณ หรอ สงอนใด ทใชเรยกหรอใชแทน
แหลงทางภมศาสตร และสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจาก
แหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอ
คณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตรนน เชน มดอรญญก
สมบางมด ผาไหมไทย แชมเปญ คอนยค เปนตน
ลขสทธ ลขสทธ เปนผลงานทเกดจากการใชสตปญญา ความร
ความสามารถ และความวรยะอตสาหะในการสรางสรรคงานให
เกดขน ซงถอวาเปน "ทรพยสนทางปญญา" ประเภทหนงทมคณคาทางเศรษฐกจ
ลขสทธในงานวรรณกรรมและศลปกรรมเปน “สทธ” ทอย
ก ากงระหวางทรพยสทธ (jus in rem) และ
บคคลสทธ (jus in personam) สงผลใหระบบทรพยสทธ
และบคคลสทธทมอยไมสามารถรองรบสทธในทรพยสนทาง
ปญญาได จงจ าเปนตองมการตรากฎหมายพเศษ
(sui generis law)
พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย
• รฐสยาม ในอดตไมแตกตางไปจากหลกปรชญาและแนวปฏบต
ของสงคมยโรปและจนโบราณในอดตทถอวางานสรางสรรคทาง
วรรณกรรมเปน สาธารณสมบต ทอยนอกเหนอกลไกตลาดและ
การคาเชงพาณชย
• “ประกาศหอพระสมดวชรญาณ” ร.ศ.111 ในรชกาล
พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เมอวนท 20 กนยายน
พ.ศ. 2435 (ค.ศ. 1892) ประกาศฉบบน ไดรบการยกยองให
เสมอนเปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกของไทย
พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย
• เมอเทคโนโลยดานการพมพและอตสาหกรรมการพมพของ
สยามไดพฒนามากขนท าใหเกดความจ าเปนทตองคมครอง
งานพมพของยอนดวย นอกเหนอจากงานวรรณกรรมใน
หนงสอ “วชรญาณวเศษ” จงท าใหมการตรากฎหมาย
พระราชบญญตกรรมสทธย แต งหนงสอ ร.ศ. 120 ในป
พ.ศ. 2444
• และตอมาไดแกไขกฎหมายลขสทธใหทนสมยขนใน
“พระราชบญญตแกไขพระราชบญญตกรรมสทธยแตงหนงสอ
พ.ศ. 2457” เมอวนท 16 ธนวาคม 2457
พฒนาการและววฒนาการของการคมครองลขสทธในไทย
จดส าคญทางประวตศาสตรของการปรบเปลยนระบบลขสทธของไทย
ใหมความทนสมยเปนสากลมากขนเกดในวนท 17 กรกฎาคม ค.ศ.
1931 (พ.ศ. 2474) เมอสยามในรชสมยสมเดจพระปกเกลา
เจาอยหวไดใหสตยาบนสารในการเขารวมเปนภาคอนสญญากรง
เบอรนวาดวยการคมครองงานอนมลขสทธฉบบ ค.ศ. 1886 ซงได
แกไขเพมเตม ณ กรงเบอรลน เมอป ค.ศ. 1908 และครงสดทายใน
ป ค.ศ. 1914 สงผลใหสยามมพนธกรณทตองปรบปรงกฎหมายวา
ดวยการคมครองงานลขสทธใหทนสมยและสอดคลองกบความผกพน
ทมอยตามอนสญญาดงกลาว ดงนนในป พ.ศ. 2474 จงไดออก
“พระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474”(ค.ศ. 1931)
พระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ.
2474• ภายใตพระราชบญญตค มครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474 น ไดมน า
แนวคดวาดวย “ลขสทธ” มาใชเปนครงแรกในสยาม โดยไดบญญตค าวา “ลขสทธ” ซงเปนการแปลมาจากค าวา “copyright” ตามแนวปฎบตของอนสญญากรงเบอรน
นอกจากนนยงไดเพมประเภทงานทไดรบความคมครองภายใตพระราชบญญตฉบบน
ใหขยายขอบเขตการคมครองใหครอบคลมงานวรรณกรรมและศลปกรรม ใหรวมถง
สรางสรรคงานทกชนดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร และแผนกศลปะ จาก
เดมทเคยจ ากดการคมครองเฉพาะงานวรรณกรรมตามพระราชบญญตกรรมสทธผ
แต งหนงสอเทานน
• นอกจากนนยงไดยกเลกแบบพธการทเคยเปนเงอนไขทจะไดรบความคมครองในอาณา
เขตสยาม โดยพระราชบญญตฉบบนใหความคมครองแกงานประเภทตางๆ ทระบไว
ได โดยไมตองไปจดทะเบยนหรอแสดงขอความสงวนลขสทธไวแตอยางใด ซงถอวา
เปนการเปลยนแปลงสาระส าคญและแนวทางในการคมครองภายใตพระราชบญญต
แกไขพระราชบญญตกรรมสทธผแตงหนงสอ พ.ศ. 2457 ทงน เพราะเปนการ
ด าเนนการใหสอดคลองกบพนธกรณตามอนสญญาเบอรนทก าหนดใหประเทศภาค
ตองไมก าหนดแบบพธ (Formality) ใด ๆ เปนเงอนไขการไดมาซงลขสทธ
ลขสทธเปน “สทธในทางนเสธ”ลขสทธเปน “สทธในทางนเสธ” หรอ negative right ซงเปนสทธทจะคอยปองกน ปองปราม หรอปกปองมใหผอนทมใชผสรางสรรคงานมา “ท าซ า”ในงานดงกลาว
ระบบ copyright ซงแปลออกมาตรงตววาเปนสทธในการท าซ า หรอ right to copy ซงสะทอนใหเหนวาผสรางสรรคงานวรรณกรรมและศลปกรรมนน มไดเปนเจาของหรอผกขาดในงานสรางสรรคดงกลาวในลกษณะอยางเดดขาดแตเพยงผเดยวเหมอนการเปน “เจาของ” ทรพยทจบตองได ไมวาจะอยในรปสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพยกตาม ทงนเพราะในตวงานสรางสรรควรรณกรรมและศลปกรรมนน มองคประกอบอนๆ อกมากมายหลายมตทอาจจะเขาขายไดรบการคมครองหรอไมมคณสมบตทจะไดรบการคมครองกได ขนอยกบคณลกษณะและคณภาพขององคประกอบในงานเหลานน
งานสรางสรรคทมลขสทธ มาตรา 6 งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงาน
สรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตร
กรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยง
แพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร
หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาวจะ
แสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด
• งานวรรณกรรม เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ โปรแกรมคอมพวเตอร
• งานนาฏกรรม เชน งานเกยวกบการร า การเตน การท าทา หรอ การแสดงทประกอบขนเปน เรองราว การแสดงโดยวธใบ
38
งานสรางสรรคทมลขสทธ
• งานศลปกรรม เชน งานทางดานจตรกรรม ประตมากรรม ภาพพมพ สถาปตยกรรม ภาพถาย ภาพ ประกอบแผนท โครงสรางศลปประยกต และรวมทงภาพถาย และแผนผงของงานดงกลาวงานดนตรกรรม เชน เนอรอง ท านอง และรวมถงโนตเพลงทไดแยกและเรยบเรยงเสยงประสาน
• งานโสตทศนวสด เชน วดโอเทป แผนเลเซอรดสก เปนตน
39
งานสรางสรรคทมลขสทธ ไมรวมถง
“idea”
วรรคสองของมาตรา 6 วา
การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอ
ขนตอน กรรมวธ หรอ ระบบ หรอ วธใชหรอท างาน
หรอแนวความคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎ
ทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร
40
สงทไมถอวาเปนงานอนมลขสทธ
มาตรา 7 สงตอไปนไมถอวาเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน
(1) ขาวประจ าวน และขอเทจจรงตาง ๆ ทมลกษณะเปนเพยงขาวสาร
อนมใชงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ
(2) รฐธรรมนญ และกฎหมาย
(3) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค าสง ค าชแจง และหนงสอโตตอบของ
กระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน
(4) ค าพพากษา ค าสง ค าวนจฉย และรายงานของทางราชการ
(5) ค าแปลและการรวบรวมสงตาง ๆ ตาม (1) ถง (4) ทกระทรวง
ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถนจดท าขน41
การไดมาซงลขสทธสทธในลขสทธจะเกดขนโดยทนทนบตงแตยสรางสรรคไดสรางยลงาน
โดยไมตองจดทะเบยน
มาตรา 8 ใหผสรางสรรคเปนผมลขสทธในงานทตนไดสรางสรรคขน
• ลขสทธเกดขนโดยอตโนมตทนททมการสรางสรรคงานขน โดยไมตองด าเนนการใดๆ ทงสน ซงถอเปนหลกปฎบตของนานาประเทศมานบตงแตมการจดตงระบบลขสทธขน โดยหลกวาดวยการคมครองโดยปราศจากขนตอนและแบบพธ หรอทเรยกวาการคมครองโดยอตโนมตนไดถกบญญตไวในวรรคสองของมาตรา 5 ของอนสญญากรงเบอรนวา การไดรบและการใชสทธภายใตความตกลงฉบบนจะตองไมขนกบรปแบบเงอนไขตามพธการขนตอนใดๆ
42
การไดมาซงลขสทธ
สทธในลขสทธจะเกดขนโดยทนทนบตงแตยสรางสรรคไดสราง
ยลงานโดยไมตองจดทะเบยน ซงมลกษณะการไดมา ดงน
• คมครองทนททไดมการสรางสรรคงานนน
• กรณทยงไมไดมการโฆษณางาน ผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทย
หรอมสญชาตในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญา วาดวยการคมครอง
ลขสทธทประเทศไทยเปนภาคอยดวย
• กรณทมการโฆษณางานแลว ตองเปนการโฆษณาครงแรกไดท าขนใน
ราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคฯ
• กรณทผสรางสรรคเปนนตบคคล ตองเปนนตบคคลทจดตงขนตาม
กฎหมายไทย 43
การไดมาซงลขสทธ
• มาตรา 9 งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนในฐานะพนกงาน
หรอลกจาง ถามไดท าเปนหนงสอตกลงกนไวเปนอยางอน ให
ลขสทธในงานนนเปนของผสรางสรรค แตนายจางมสทธน างาน
นนออกเผยแพรตอสาธารณชนไดตามทเปนวตถประสงคแหง
การจางแรงงานนน
• มาตรา 10 งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนโดยการรบจาง
บคคลอน ใหผวาจางเปนผมลขสทธในงานนน เวนแตผ
สรางสรรคและผวาจางจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน
44
ความแตกตางระหวางลขสทธ/วตถแหง ทท ท
ลขสทธ
สทธในลขสทธ เจาของในงานลขสทธ
วตถแหงสทธ
วตถแหงสทธ เจาของในวตถแหงสทธ
45
สทธของเจาของลขสทธมาตรา 15 ภายใตบงคบมาตรา 9 มาตรา 10 และมาตรา 14 เจาของ
ลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน
(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน
(3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด
ภาพยนตร และสงบนทกเสยง
(4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน
(5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะก าหนด
เงอนไขอยางใดหรอไมกได แตเงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะท
เปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได
46
สทธของเจาของลขสทธเจาของลขสทธยอมมสทธแตเพยงยเดยวทจะกระท าการ
ใดๆ ตองานอนมลขสทธของตน ดงตอไปน
- มสทธในการท าซ า ดดแปลง จ าหนาย ใหเชา คดลอก
เลยนแบบท าส าเนา
- การท าใหปรากฏตอสาธารณชนหรออนญาตใหผอนใชสทธ
ของตน โดยมหรอไมมคาตอบแทนกได
47
การละเมดลขสทธ
มาตรา 27 การกระท าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระท าดงตอไปน
(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชนทงมาตรา 15 และมาตรา 27 สะทอนใหเหนถงหลกการคมครองทจ ากดเฉพาะ “สทธในทางนเสธ” ไวอยางชดเจน เนองจากขอบเขตของผเปนเจาของงานลขสทธ (ซงอาจเปนผสรางงานหรอผไดรบโอนลขสทธ หรอผวาจางตามนยทระบในมาตรา 10 ทกลาวขางตน) จะมอ านาจเพยง (1) ท าซ าหรอดดแปลง และ (2) เผยแพรตอสาธารณชน เทานน ทงนหากผใดกระท าการดงกลาวโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ อาจถอวาเปนการละเมดทถกฟองรองด าเนนคดได
ระดบของ ความเหมอนคลาย แนวค าตดสน
TOTAL IDENTITY การท าซ า
SUBSTANTIAL IDENTITY การดดแปลงแกไข
SUBSTANTIAL SIMILALITY ตองพจารณาระดบของ
ความเหมอนคลาย จาก
ขอเทจจรง
NON-SUBSTANTIAL
IDENTITY และ
NON-SUBSTANTIAL
SIMILALITY
ไมถอวาเปนงานทม ความ
เหมอนคลาย
อายการคมครองลขสทธ
• งานทวๆ ไป ลขสทธจะมตลอดอายผสรางสรรค และจะมตอไป
อก 50 ป นบแตผสรางสรรคถงแกความตาย กรณเปนนต
บคคล ลขสทธจะมอย 50 ป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน
• งานภาพถาย โสตทศนวสด ภาพยนต หรองานแพรเสยง แพร
ภาพ ลขสทธมอย 50 ป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน
• กรณไดมการโฆษณางานเหลานน ในระหวางระยะเวลาดงกลาว
ใหลขสทธมอยตอไปอก 50 ป นบแตโฆษณาครงแรก
• ศลปประยกต ใหมลขสทธอยตอไปอก 25 ป นบแตโฆษณาครง
แรก 50
อายการคมครองลขสทธ
ยลภายหลงลขสทธหมดอาย
งานนนตกเปนสมบตของสาธารณะ บคคลใดๆ
สามารถใชงานนนๆ ไดโดยไมเปนการละเมดลขสทธ
51
52
• การปลอมแปลง เปนการผลตทมการใชวสด รปลกษณ ตราสนคาทเหมอนกบของเจาของทกประการโดยทผซออาจแยกไมออกวาเปนของจรงหรอไม ดงทเราพบเหนกนในทองตลาด เชนการปลอม นาฬกาโรเลกซ เสอโปโล กระเปาหลยส วตตอง, สนคาของ Dior เปนตน
• การลอกเลยนแบบ โดยทตวสนคามรปรางหนาตาเหมอนสนคาของเจาของผผลตแตมการปรบเครองหมายการคาเลกนอย เชน PRADA เปน PRADO , Sony เปน Somy เปนตน
การละเมดทรพยสนทางปญญา
การละเมดทรพยสนทางปญญา– การลกลอบผลต คอการลกลอบผลต เทปผ ซดเถอน ซงเราไดพบเหนขาวการลกลอบผลตอยเปนประจ า เชน ซดภาพยนตรเรองตมย ากงทเคยเปนขาวมาแลว
– ส าหรบการละเมดลขสทธโดยสวนใหญแลวจะเปนการละเมดลขสทธทางดานซอฟตแวร (Software Piracy)
53
การแสวงหาประโยชนในทางธรกจจากงานลขสทธ
มาตรา 17 ลขสทธนนยอมโอนใหแกกนได
• เจาของลขสทธอาจโอนลขสทธของตนทงหมดหรอแต
บางสวนใหแกบคคลอนได และจะโอนใหโดยม
ก าหนดเวลาหรอตลอดอายแหงการคมครองลขสทธกได
• การโอนลขสทธตามวรรคสองซงมใชทางมรดกตองท าเปน
หนงสอลงลายมอชอผโอนและผรบโอน ถาไมไดก าหนด
ระยะเวลาไวในสญญาโอนใหถอวาเปนการโอนมก าหนด
ระยะเวลาสบป
ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ
มาตรา 32 การกระท าแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตาม
พระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนม
ลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอน
ชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการ
ละเมดลขสทธ
ภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระท าอยางใดอยางหนงแก
งานอนมลขสทธตามวรรคหนง มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาได
กระท าดงตอไปน
(1) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร
(2) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคล
อนในครอบครวหรอญาตสนท
ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ
(3) ตชม วจารณ หรอแนะน าผลงานโดยมการรบรถงความเปน
เจาของลขสทธในงานนน
(4) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปน
เจาของลขสทธในงานนน
(5) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏ เพอประโยชนใน
การพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอ านาจตามกฎหมาย
หรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว
(6) ท าซ า ดดแปลง น าออกแสดง หรอท าใหปรากฏโดยผสอนเพอ
ประโยชนในการสอนของตน อนมใชการกระท าเพอหาก าไร
ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ
(7) ท าซ า ดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอท า
บทสรปโดยผสอนหรอสถาบนศกษา เพอแจกจายหรอ
จ าหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงน ตอง
ไมเปนการกระท าเพอหาก าไร
(8) น างานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการ
สอบ
มาตรา 33 การกลาว คด ลอก เลยน หรออางองงานบาง
ตอนตามสมควรจากงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน
โดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน มใหถอ
วาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดปฏบตตามมาตรา 32 วรรค
หนง
ขอยกเวนในการละเมดลขสทธ
มาตรา 36 การน างานนาฏกรรม หรอดนตรกรรมออกแสดง
เพอเผยแพรตอสาธารณชนตามความเหมาะสม โดยมได
จดท าขนหรอด าเนนการเพอหาก าไรเนองจากการจดใหมการ
เผยแพรตอสาธารณชนนน และมไดจดเกบคาเขาชมไมวาโดย
ทางตรงหรอโดยทางออม และนกแสดงไมไดรบคาตอบแทน
ในการแสดงนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ หากเปนการ
ด าเนนการโดยสมาคม มลนธ หรอองคการอนทม
วตถประสงคเพอการสาธารณกศล การศกษา การศาสนา หรอ
การสงคมสงเคราะห และไดปฏบตตามมาตรา 32 วรรคหนง
ธรรมสทธ (Moral Rights)
มาตรา 18 ผสรางสรรคงานอนมลขสทธตาม
พระราชบญญตนมสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรคงาน
ดงกลาว และมสทธทจะหามมใหผรบโอนลขสทธหรอบคคล
อนใดบดเบอน ตดทอน ดดแปลง หรอท าโดยประการอนใด
แกงานนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยงหรอเกยรตคณ
ของผสรางสรรค และเมอผสรางสรรคถงแกความตาย
ทายาทของผสรางสรรคมสทธทจะฟองรองบงคบตามสทธ
ดงกลาวไดตลอดอายแหงการคมครองลขสทธ ทงน เวนแต
จะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร
สทธของนกแสดง
มาตรา 44 นกแสดงยอมมสทธแตผเดยวในการกระท าอนเกยวกบ
การแสดงของตน ดงตอไปน
(1) แพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนซงการแสดงเวน
แตจะเปนการแพรเสยงแพรภาพ หรอเผยแพรตอสาธารณชนจาก
สงบนทกการแสดงทมการบนทกไวแลว
(2) บนทกการแสดงทยงไมมการบนทกไวแลว
(3) ท าซ าซงสงบนทกการแสดงทมผบนทกไวโดยไมไดรบอนญาต
จากนกแสดงหรอสงบนทกการแสดงทไดรบอนญาตเพอ
วตถประสงคอน หรอสงบนทกการแสดงทเขาขอยกเวนการละเมด
สทธของนกแสดงตามมาตรา 53
สทธของนกแสดงมาตรา 45 ผใดน าสงบนทกเสยงการแสดงซงไดน าออกเผยแพรเพอ
วตถประสงคทางการคาแลว หรอน าส าเนาของงานนนไปแพรเสยงหรอ
เผยแพรตอสาธารณชนโดยตรง ใหผนนจายคาตอบแทนทเปนธรรมแก
นกแสดงในกรณทตกลงคาตอบแทนไมได ใหอธบดเปนผมค าสง
ก าหนดคาตอบแทน ค าสงของอธบดตามวรรคหนง คกรณอาจอทธรณ
ตอคณะกรรมการไดภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจงค าสง
ของอธบด ค าวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด
มาตรา 46 ในกรณทการแสดงหรอการบนทกเสยงการแสดงใดม
นกแสดงมากกวาหนงคนขนไป นกแสดงเหลานนอาจแตงตงตวแทน
รวมเพอดแลหรอบรหารเกยวกบสทธของตนได
