Successieplanning - topics- cazimir

KBAB-studieavondSuccessieplanning (topics)

Bart VerdicktAdvocaat-vennoot Cazimir

Wetenschappelijk Medewerker UAntwerpen

1

Overzicht

I. Huwelijkscontract

II. Tontine en aanwas beding

III. Testament

IV. Controlevehikels

V. Schenking

VI. Volmacht

2

I. HUWELIJKSCONTRACT

3

Huwelijkscontracten - inhoudstafel

A. AlgemeenB. Huwelijksvoordelen: omschrijvingC. Huwelijksvoordelen: gemeenschapsstelsel

1. Toebedeling van het gemeenschappelijk vermogen (GV) aan de langstlevende echtgenoot (LLE)2. Inbreng in het gemeenschappelijk vermogen3. Specifieke planningstechnieken

D. Huwelijksvoordelen: stelsel van scheiding van goederen1. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen (TIGV)2. Finaal verrekenbeding

E. Valkeniersclausule 4

A. Algemeen- Bij aangaan van het huwelijk:

- keuze van het huwelijksvermogensstelsel- bij gebrek aan keuze: wettelijk stelsel- opletten bij huwelijk met internationale aspecten

5

A. Algemeen- Latere wijziging mogelijk:

- mits akkoord van beide echtgenoten- mits naleving van bepaalde formaliteiten:

- opmaak inventaris: enkel bij vereffening van het bestaande stelsel

- publicatie in het B.S.behalve voor sommige wijzigingen (art. 1457-1464 BW)

6

A. Algemeen- Redenen om te wijzigen?

- o.a. bescherming één van de echtgenoten, bescherming langstlevende echtgenoot, bescherming kinderen uit vorige relatie, fiscale optimalisatie

7

A. Algemeen

- 2 belangrijkste huwelijksvermogensstelsels:

- Wettelijk stelsel: stelsel scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten- gemeenschappelijk vermogen- Belangrijk begrip: aanwinsten

- inkomsten, besparingen, verkregen door al dan niet gezamenlijke inspanning tijdens het huwelijk

- Stelsel van scheiding van goederen

8


A. Algemeen

B. Huwelijksvoordelen: omschrijving

C. Huwelijksvoordelen: gemeenschapsstelsel1. Toebedeling van het gemeenschappelijk vermogen (GV) aan de langstlevende echtgenoot (LLE)2. Inbreng in het gemeenschappelijk vermogen3. Specifieke planningstechnieken

9



E. Valkeniersclausule

10

B. Huwelijksvoordelen: omschrijving- Huwelijksvoordelen = ten bezwarende titel- Geen schenking- Geen erfrecht: geen inbreng/inkorting

- Reserveproof: geen aantasting van de reserve van kinderen- Althans binnen bepaalde grenzen

- Gemeenschapsstelsel: art. 1458, art. 1464 BW en art. 1465 BW- art. 1464 BW - gemeenschappelijke kinderen: inbreng door

LLE en niet gelijke verdeling GV- art. 1465 BW - niet gemeenschappelijke kinderen: LLE krijgt

meer dan helft van aanwinsten

11

B. Huwelijksvoordelen: omschrijving- aanrekenen op beschikbaar deel: vatbaar voor inkorting

- discussie in RL over wijze van inkorting- basisregel bij schenkingen: inkorting in natura- toch vrij grote consensus over inkorting in waarde

- Inbreng in een TIGV bij scheiding van goederen

12





E. Valkeniersclausule13

C. Huwelijksvoordelen: gemeenschapsstelsel

1. Toebedeling van het gemeenschappelijk vermogen (GV) aan de langstlevende echtgenoot (LLE)

2. Inbreng in het gemeenschappelijk vermogen

3. Specifieke planningstechnieken

14

1. Toebedeling van het GV aan de LLE

- Toebedeling van het GV aan de LLE: - Verschillende varianten:

- Volledig via verblijvingsbeding (“langst-leeft-al”)- Gedeeltelijk via beding van vooruitmaking of beding van ongelijke

verdeling (keuzebeding) - NIET éénzijdig herroepbaar (in tegenstelling tot schenking tussen

echtgenoten)

15


Burgerrechtelijk:

a. Verblijvingsbeding:- Toebedeling van het volledige GV aan LLE- Voordeel voor LLE: behoud van beschikking over de goederen zelf- Toegestaan: art. 1461 BW

16


Burgerrechtelijk:

b. Beding van vooruitmaking - LLE mag goederen uit GV voorafnemen (bepaalde goederen of naar

keuze van LLE)- Heeft uitwerking vooraleer tot verdeling wordt overgegaan

- goederen worden aan de onverdeeldheid onttrokken- Geen verdelingsakte vereist

- geen verdelingsrecht verschuldigd bij voorafname OG- Toegestaan: art. 1457 BW

17

1. Toebedeling van het GV aan de LLEc. Beding van ongelijke verdeling:- LLE kiest na het overlijden vrij welke goederen hij/zij uit het GV in

zijn/haar kavel opneemt:- geheel of gedeeltelijk (breukdeel/percentage)- in volle eigendom, in blote eigendom en/of in vruchtgebruik (aard van

het recht)

18

1. Toebedeling van het GV aan de LLE- keuze gewenste goederen

- afhankelijk van relatie met de kinderen, behoeften inzake levensstandaard en financiële noden/prioriteiten, het al dan niet behoefte hebben aan vrije beschikking over erfgoederen (zijn “goesting doen”), het fiscale plaatje (in Vlaams en Brussels Hoofdstedelijk Gewest: vrijstelling erfbelasting op vererving gezinswoning)

- Verdelingsakte vereist- verdelingsrecht verschuldigd bij opname OG

19


- niet uitdrukkelijk in de wet voorzien: wordt aanvaard (art. 1387 en 1451 BW)

- voordeel: flexibiliteit, alle mogelijkheden blijven open- nadeel: gevaar voor druk van andere erfgenamen bij maken van

keuze- wat indien LLE onbekwaam is?

20


Fiscaal:- Fictiebepaling van 2.7.1.0.4. VCF (oud art. 5 W.Succ.):

- Erfbelasting over alles wat-LLE-meer krijgt dan 1/2 van de gemeenschap-voor zover niet onderworpen aan schenkbelasting

- Bij overlijden LLE nogmaals erfbelasting (behoudens planning)- Fiscaal ongunstig - veelal dubbele belasting

-bij verblijvingsbeding: dubbele belasting op de helft van GV (150%)

21


Fiscaal:- Bij beding van ongelijke verdeling

- Verdelingsakte noodzakelijk: notarieel indien OG aanwezig is- verdelingsrecht verschuldigd bij opname OG

- Optimalisatie gezinswoning

22


Toevoeging LAST aan verblijvingsbeding of keuzebeding:

- Belang: vermijden dubbele erfbelasting d.m.v. last

23


Toevoeging LAST aan verblijvingsbeding of keuzebeding:

- Wat LLE meer krijgt dan 1/2 van de waarde van de gemeenschap is hij/zij schuldig aan NL van eerstgestorven echtgenoot- Nalatenschap eerstgestorven echtgenoot heeft vordering op LLE

- vordering vererft in vruchtgebruik aan LLE en in blote eigendom aan overige erfgenamen

- schuld veelal pas opeisbaar bij overlijden LLE- uitzonderingen voorzien

- andere erfgenamen hebben onroerend voorrecht (art. 27 Hyp.W.)- te vervangen door andere waarborgen

24


- Bij overlijden eerste echtgenoot:- Art. 2.7.1.0.4. VCF (oud art. 5 W.Succ.) in principe niet van

toepassing- voor zover LLE in waarde niet meer verkrijgt dan ½ van de

nettowaarde van de gemeenschappelijk - Schuldvordering (op termijn) = roerend actief - wel belast met

erfbelasting- waardering BE volgens art. 1.1.0.0.2, zesde lid, 1° VCF en

artikel 2.7.3.3.2 VCF (oud art. 21 W. Succ.)

25


- Bij overlijden LLE:- (niet-betaalde) schuld is aftrekbaar passief in nalatenschap LLE

- Slechts helft GV is belast (50% passief)?- aftrekbaarheid last betwist door rulingcommissie

- Fiscaal misbruik?: Ruling 2013.040 dd. 18 juni 2013 - misbruik of frustratie van art. 2.7.1.0.4. VCF (oud art. 5 W.Succ.)

- Bij beding van ongelijke verdeling: keuze van OG uit het GV- verdeelrecht art. 2.10.1.0.1 VCF en art. 2.10.4.0.1 VCF (oud art. 109

W. Reg.)26


Nadelen LAST:- Fiscaal voordeel van opsplitsing roerend en onroerend vermogen verdwijnt

- vervangen door roerende vordering- progressieve tarieven

- Ongunstig voor gezinswoning - vrijstelling gaat verloren

- onder druk ingevolge advies rulingcommissie - fiscaal misbruik?

Tip: last OPTIONEEL- naar keuze van de LLE “al dan niet onder last”

27


Optimalisatie: Beding van vooruitmaking en ongelijke verdeling “al dan niet onder last”= samenvoeging van beding van vooruitmaking (naar keuze) en beding van ongelijke verdeling (naar keuze) “al dan niet onder last”- LLE heeft de keuze:

- welke goederen hij/zij wenst vooraf te nemen (niet aan verdelingsrecht onderworpen)

- welke goederen (geheel of gedeeltelijk) in zijn kavel toe te bedelen- verdelingsakte vereist

- met of zonder toepassing van last (per goed)- niet voor gezinswoning- afhankelijk van standpunt VLABEL (op moment van overlijden)

Voordelen: flexibiliteit en optioneel (keuze op moment van overlijden)28


Begin van elke vermogensplanning: check oud huwelijkscontract Schrap dure/onvolledige clausules:- Schrap verblijvingsbeding (langst-leeft-al-heeft-clausule)

- burgerrechtelijk: OK (LLE is alleen “baas” over alles)- toebedeling volledige gemeenschap in volle eigendom aan

LLE

29


- fiscaal: zware taxatie (veelal dubbele taxatie)- voorbeeld:

Jos (overleden) en Nathalie (70 jaar)gehuwd onder wettelijk stelselGV: € 750.000: (gezinswoning: € 300.000, appartement aan zee: € 250.000 en roerende goederen: € 200.000)geen van beiden heeft eigen vermogenerfbelasting MET verblijvingsbeding: € 110.497erfbelasting ZONDER verblijvingsbeding: € 42.712besparing: € 67.785

30


- Schrap slecht geformuleerde keuzebedingen (bedingen van vooruitmaking en/of van ongelijke verdeling)

- bedingen die de keuze van de LLE beperkt- bedingen die het niet mogelijk maken goederen gedeeltelijk op te

nemen- optimalisatie gezinswoning

- Schrap verblijvingsbedingen en keuzebedingen (bedingen van vooruitmaking en van ongelijke verdeling) met last (waarbij last niet optioneel is geformuleerd en aldus steeds toepassing kent)

Vervang voornoemde clausules door: beding van vooruitmaking en ongelijke verdeling “al dan niet onder last” 31


Schrap contractuele erfstelling- maximale toebedeling (eigen) goederen: dubbele taxatie - beperkt planningsmogelijkheden

32





33


Inbreng eigen goed in gemeenschappelijk vermogen- kan nuttig zijn voor bv. aandelen/onroerend goed verworven vóór het

huwelijk of verkregen ingevolge erfenis of schenking- spreiding over 2 nalatenschappen- voorbeeld:

- Jos en Nathalie gehuwd onder wettelijk stelsel

- 2 kinderen Bart en Delphine

- Jos heeft aandelen geërfd voor € 1 miljoen

- als Jos niets doet en hij overlijdt, dan valt er € 1 miljoen euro in zijn NL => grotendeels belast aan toptarief van 27% erfbelasting

- als Jos aandelen inbrengt in de gemeenschap en hij overlijdt nadien, dan valt er maar € 500.000 in zijn NL, de andere € 500.000 wordt pas belast in de NL van Nathalie besparing van erfbelasting => 27%-tarief wordt vermeden

34


- Inbreng in GV door één van de echtgenoten van eigen onroerend goed- Art. artikel 1455 BW: bij ontbinding van het HVS

- inbrengende echtgenoot: recht op terugname evenwel met aanrekening op aandeel in GV (waarde op tijdstip verdeling)

- niet van dwingend recht: afwijking in HC mogelijk- terugname zonder aanrekening - terugname in tegenwaarde- verzaken aan terugnamerecht

35


- Fiscaal:- bij echtscheiding: recente beslissing VLABEL (Art. 2.10.1.0.1.

VCF)- “kan” terugnemen (keuze) = verdeling: verdelingsrecht- “zal” terugnemen (geen keuze) = vervulling van een

ontbindende voorwaarde: geen verdelingsrecht

36


- Inbreng in GV onder ontbindende voorwaarde van echtscheiding of van overlijden niet inbrengende echtgenoot- Geldig? - Fiscaal:

- bij echtscheiding: geen verdelingsrecht bij terugkeer OG naar inbrenger

- bij overlijden niet inbrengende echtgenoot: geen erfbelasting

37





38


Uitbreng uit GV van roerende goederen, gevolgd door wederzijdse schenking tussen echtgenoten

Alternatief: Overstap van wettelijk stelsel naar stelsel van scheiding van goederen gevolgd door wederzijdse schenking tussen echtgenoten

Inbreng eigen goed door één van de echtgenoten in GV, onmiddellijk of binnen korte tijdspanne gevolgd door schenking door beide echtgenoten

39


Echtgenoten gehuwd onder wettelijk stelsel wensen elkaar te begiftigen- Schenking tussen echtgenoten enkel mogelijk voor eigen goederen

Techniek: Uitbreng uit GV gevolgd door wederzijdse schenking tussen echtgenoten- Opgenomen op “zwarte lijst”: wordt beschouwd als fiscaal misbruik

- gaat in tegen artikel 2.7.1.0.4 VCF - Belastingschuldige kan tegenbewijs leveren: niet fiscale motieven

aantonen- Burgerrechtelijke, patrimoniale, persoonlijke, affectieve,...

40


Voorbeelden niet fiscale motieven:

- bescherming LLE - ruimer vruchtgebruik, vruchtgebruik niet omzetbaar want niet erfrechtelijk verkregen

- latere schenking aan de kinderen herroepbaar maken- bij afwezigheid van kinderen: beding van fideïcommis de residuo zodat

goederen bij overlijden LLE toekomen aan erfgenamen van de echtgenoot - schenker

geen zekerheid of motieven worden aanvaard door VLABEL!41


- Indien belastingplichtige tegenbewijs niet kan leveren (volgens VLABEL)- herziening van de fiscale toestand- in overeenstemming brengen met doel en strekking van

misbruikte wetsbepaling- bij overlijden eerststervende echtgenoot: erfbelasting

geheven alsof de uitbreng en de schenkingen niet hebben plaatsgevonden en de langstlevende de goederen, die hij door de werking van de conventionele terugkeer verkrijgt, als huwelijksvoordeel in de zin van artikel 2.7.1.0.4 VCF heeft verkregen.

42

Overstap van wettelijk stelsel naar stelsel van scheiding van goederen gevolgd door wederzijdse schenking tussen echtgenoten

Alternatief: Overstap van wettelijk stelsel naar stelsel van zuivere scheiding van goederen gevolgd door wederzijdse schenking tussen echtgenoten- Niet opgenomen op “zwarte lijst”

Alternatief: Beding van aanwas!

43

Inbreng eigen goed door één van de echtgenoten in GV (onmiddellijk of binnen korte tijdspanne) gevolgd door schenking door beide echtgenoten

Techniek: Inbreng eigen goed door één van de echtgenoten in GV onmiddellijk of binnen korte tijdspanne gevolgd door schenking door beide echtgenoten - Opgenomen op “zwarte lijst”: wordt beschouwd als fiscaal misbruik

- onmiddellijk of binnen korte tijdspanne: eenheid van opzet- gaat in tegen de heffingsgrondslag en de progressiviteit van de

artikelen 2.8.3.0.1, §1 en 2.8.4.1.1, §1 en §2 VCF- Belastingschuldige kan tegenbewijs leveren: niet fiscale motieven

aantonen- andere motieven dan het ontwijken van hogere schenkbelastingen

- Indien belastingplichtige tegenbewijs niet kan leveren (volgens VLABEL)- schenkbelasting wordt geheven alsof de inbreng niet had

plaatsgevonden44

Huwelijksvoordelen: stelsel van scheiding van goederen

1. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen (TIGV)

2. Finaal verrekenbeding

46

1. Scheiding van goederen met TIGV

- Warme uitsluiting- Essentie blijft scheiding van goederen- Maar creatie van een bijzondere onverdeeldheid

- T.a.v. derden: gewone onverdeeldheid- Tussen echtgenoten: gemeenschappelijk vermogen

- Laat toe technieken van toebedeling van de gemeenschap ook deels bij SVG toe te passen (bv. keuzebeding onder last)

- Fiscaal voordeel: wat in TIGV komt, wordt gespreid belast in NL van beide huwelijkspartners

- Aanvaard door rechtspraktijk en RL (Werdefroy)- Bv: SVG met toevoeging van een TIGV beperkt tot aandelen of OG die de

echtgenoten hebben en zullen verwerven 47

1. Scheiding van goederen met TIGV

- Kritiek van BAEL- Wat intern geldt, moet ook extern gelden en vice versa

- schuldeisers moeten aanspraak kunnen maken op gehele GV

Inbreng eigen OG in TIGV:- algemeen vast recht van € 50

48

Huwelijksvoordelen: stelsel van scheiding van goederen

1. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen (TIGV)


49


- Bij stelsel van scheiding van goederen- Echtgenoten hebben elk hun eigen vermogen- Bij overlijden wordt verrekening toegepast alsof ze onder stelsel van

algehele gemeenschap gehuwd zijn- Zeer grote vrijheid

- qua bepaling van de verrekenmassa- qua bepaling van de verrekensleutel- qua bepaling van de modaliteiten

- wanneer moet er betaald worden?- kan er in natura betaald worden.- ....

- LLE krijgt slechts verbintenisrechtelijke vordering- de echtgenoten blijven eigenaar van hun goederen

50


- Kwalificatie als huwelijksvoordeel aanvaard door meerderheid van rechtspraak en rechtsleer

- Ook bevestigd door Comité voor Studie en Wetgeving (CSW)

- Bij voorkeur facultatief of optioneel formuleren:- LLE heeft keuze om al dan niet over te gaan tot verrekening- niet-uitoefening van de keuze valt niet onder toepassing van art.

2.7.7.0.3 VCF (oud art. 68 W. Succ.)

- Fiscaal: toch belast (?)- Cass. 31 oktober 2014 51

E. Valkeniersclausule

Toepassing wet Valkeniers:

- Enkel bij aanwezigheid kinderen uit vorige relatie- Gehele of gedeeltelijke afstand van erfrechten

- inclusief reserve - uitzondering: VG op gezinswoning en huisraad (inboedel)

- Eenzijdig of wederkerig- Ook modalisering omzettingsrecht- Bijvoorbeeld afstand van VG over reeds gedane schenkingen- Niet eenzijdig herroepbaar- Schenking of legaat (testament) aan echtgenoot blijft mogelijk

53

Aantekeningen bij planning middels huwelijkscontract

- Enkel voor gehuwden/vereist akkoord van beide echtgenoten - niet eenzijdig wijzigbaar

- Moet notarieel verleden worden

- Vereenvoudigde wijzigingsprocedure

- TIP 1: schrap dure clausules

- TIP 2: maak onderscheid regeling voor hypothese echtscheiding en voor hypothese overlijden

- TIP 3: maak regeling optioneel

54

II. TONTINE EN AANWASBEDING

55

II. Tontine- en aanwasbeding

- Tontine= een kanscontract waarbij elke partij verkrijgt:

- eigen deel onder ontbindende voorwaarde van zijn vooroverlijden, en;

- andere deel onder opschortende voorwaarde van zijn overleven. - Tussenkomst van een derde partij (verkoper)

56


- Aanwas= een kanscontract waarbij aandeel van eerststervende onder de opschortende voorwaarde van zijn vooroverlijden zal aangroeien bij de langstlevende.- Beding tussen verkrijgers onderling

57


- Kan gebruikt worden door niet-samenwonenden, wettelijk samenwonenden, echtgenoten gehuwd onder SvG of onder WS bij wederbelegging van eigen goederen- voor eigen en onverdeelde goederen- niet voor gemeenschapsgoederen

- zou schending zijn van de dwingende regels mbt ontbinding en vereffening gemeenschappelijk vermogen

58


- Kenmerken tontine en aanwas: kanscontract- Kans: hangt af van een onzekere gebeurtenis (art. 1964 BW):

volgorde van overlijden van beide partijen- Ten bezwarende titel

- gelijke overlevingskansen in hoofde van beide partijen- let op voor animus donandi: geslacht, leeftijd en

gezondheidstoestand- rechtzetten: opleg in geld of onderhoudsverplichting

59


- Waarom tontine of aanwas?- geen schenking: geen pleegvormen, geen uitdrukkelijke aanvaarding- goederen vallen buiten de nalatenschap van de eerststervende

- want (kans)contract = onder bezwarende titel- in principe geen inbreng en inkorting- wel risico van herkwalificatie in schenking- maar zelfs dan inkorting enkel voor BE- VG is NIET omzetbaar door erfgenamen van de eerststervende

- Niet herroepbaar: slechts wijzigbaar met wederzijds akkoord

60


Optioneel aanwasbeding (van belang bij gezinswoning):- opvangnet bij gebrek aan testament

- LL heeft keuze tussen- beroep op aanwasbeding

- maar dan wel betaling van registratiebelasting op OG- beroep op testament

- voordeel: vrijstelling van erfbelasting indien gezinswoning (Vlaams/Brussels Gewest)

- nadeel: eenzijdig herroepbaar + rekening houden met reservataire aanspraken (inkorting)

61


- Wordt aanvaard door de fiscus- beslissing nr. EE/99.969 van 10 mei 2004, Repertorium R.J. nr.

16/11-04

62


Fiscaal:- OG

Bij realisatie van de voorwaarde (overlijden):- geen erfbelasting- wel registratiebelasting: 10% in Vlaams gewest of 12,5% in Brussels

Hoofdstedelijk en Waals gewest of wanneer beding dateert van voor 1 januari 2002 en niet vernieuwd of verlengd is

- RGBij realisatie van de voorwaarde (overlijden):- geen registratiebelasting- geen erfbelasting- interessant voor (bijvoorbeeld) effectenportefeuille 63

II. Tontine- en aanwasbedin

Impact van Cassatie-arrest van 6 maart 2014

- Regelmatig werd geen beëindigingsmogelijkheid opgenomen in beding - enkel beëindiging mogelijk bij onderling akkoord of door overlijden

van één van beiden

- Probleem indien één partij verdeling wil (bv. bij echtscheiding, relatiebreuk)

- Vroeger: opgelost door beroep op theorie van verval wegens verdwijnen oorzaak, imprevisieleer, theorie van rechtsmisbruik,...

64


- HvC 2014: nieuwe beëindigingsgrond aanvaard

- beëindiging indien feitelijke of juridische verhouding tussen partijen, die aan het beding ten grondslag ligt, een einde neemt

- feitenrechter: ruime appreciatiemarge

- het contract moet echt iedere zin verloren hebben

- is dit het geval => gewone, onvrijwillige onverdeeldheid

- verdeling ogv art. 815 BW mogelijk

65

III. TESTAMENT

66

III. Testament - algemeen

- Kenmerken- Eenzijdige wilsuiting

- geen contract- Te allen tijde herroepbaar

- >< schenking- Vangnet- Discreet

- Pas uitwerking bij overlijden- Fiscaal:

- erfbelasting (art. 2.7.1.0.2 VCF)67

Hoe testamenten creatief gebruiken voor successieplanning

Begin van elke vermogensplanning: steeds informeren naar bestaan van een testament

1. Rechten LLE2. Erfenissprong3. “Generation skipping” 4. Testamentair verkavelen 5. Optimalisatie gezinswoning - keuzelegaat 6. Duolegaat7. Fideïcommis de residuo (restlegaat)

68

1. Rechten LLE

- Wettelijke regeling- VG naar de LLE- BE naar de kinderen- Omzetbaar in VE of kapitaal of lijfrente op vraag van LLE of kinderen- Bij omzetting wordt de waarde bij voorkeur berekend op basis van de

nieuwe wet van 22 mei 2014 waar ondermeer rekening wordt gehouden met de leeftijd van de VGer en omzettingstabellen worden gehanteerd- Bv. waarde VG van een 60-jarige vrouw = 48,89%

- Omzetting kan in bepaalde gevallen testamentair worden uitgesloten- stiefkinderen (?)

69

1. Rechten LLE (vervolg)

- Minimum:- Vruchtgebruik over 1/2 van de NL- Waaronder minstens VG over gezinswoning en huisraad- Inclusief reeds geschonken goederen (tenzij afstand door LLE)- Tenzij toepassing wet Valkeniers

70


- Maximum (grootste BD)- BD (1/2, 1/3 of 1/4 VE) + VG over rest

- Opmerking - wetsvoorstel: omvang reserve kinderen beperken tot helft NL, ongeacht aantal kinderen

=> BD wordt groter

- Nog uit te breiden door huwelijksvoordelen- overeenkomsten onder bezwarende titel- behalve in de gevallen van art. 1458, 1464 en 1465 BW

71


- Successieplanningstechniek- mogelijk specifieke goederen toe te bedelen aan LLE via schenking of

legaat:- aan te rekenen op zijn/haar (wettelijk of reservatair) erfdeel (art.

1094, lid 3 BW)- mogelijk om rechten LLE op bepaalde goederen uit te sluiten

- omschrijving beschikbaar deel in testament

72


1. Rechten LLE2. Erfenissprong3. Generation skipping4. Testamentair verkavelen 5. Optimalisatie gezinswoning - keuzelegaat 6. Duolegaat7. Fideïcommis de residuo (restlegaat)

73


2. Erfenissprong

- Sinds 21 januari 2013: vrijwillige erfenissprong- Grootouder overlijdt- Kinderen verwerpen - Nalatenschap vererft automatisch aan de kleinkinderen

(plaatsvervulling)

- Fiscaal: bij verwerping geen besparing van erfbelasting in NL grootouder

- Art. 2.7.7.0.3 VCF (oud art. 68 W. Succ.): plaatsvervullers minstens evenveel erfbelasting betalen als wat verwerpende erfgenaam zelf verschuldigd zou zijn geweest

- Nuance: Wel besparing in NL verwerpende erfgenaam 74

- Voorbeeld ter illustratie

- Weduwe met fiscale woonplaats in het Vlaams Gewest heeft 1 zoon

- Haar zoon heeft op zijn beurt 4 kinderen

- Onroerend vermogen van grootmoeder: € 1.000.000

- Onderneemt zij niets dan erft haar zoon € 1.000.000

- Hierop betaalt hij € 222.000 erfbelasting

- Het voordeel van de erfenissprong is dat het vermogen al bij de kinderen zit

75

2. Erfenissprong


1. Rechten LLE2. Erfenissprong3. Generation skipping4. Testamentair verkavelen5. Optimalisatie gezinswoning - keuzelegaat 6. Duolegaat7. Fideïcommis de residuo (restlegaat)

76


- Zelfde voorbeeld

- Grootmoeder kan haar vermogen legateren aan haar kleinkinderen, rekening houdend met de reserve van haar zoon, met name € 500.000

- Elk kleinkind verkrijgt € 125.000, waarop ze elk € 8.250 erfbelasting betalen

- Zoon verkrijgt € 500.000, waarop hij € 87.000 erfbelasting moet betalen

- De totale erfbelasting die betaald moet worden = (4 x € 8.250) + € 87.000 = € 120.000

77

3. “generation skipping”



78


4. Testamentair verkavelen

- Vermogen verkavelen via testament - Nalatenschap spreiden over zoveel mogelijk erfgenamen die genieten

van het tarief in rechte lijn + opdeling roerend/onroerend vermogen- Bijzonder legaat aan iedere erfgenaam: roerende kavel van € 250.000

en onroerende kavel van € 250.000

- Nadeel: onverdeeldheid (bij OG)

79


- Fiscaal: verminderen totale belastingsdruk in hoofde van erfgenamen

- Progressieve tarieven in de erfbelasting- Erfbelasting wordt (in rechte lijn) berekend in hoofde van elke

erfgenaam afzonderlijk - Elke erfgenaam kan roerende goederen van € 250.000 en onroerende

goederen van € 250.000 erven zonder dat hoogste tarief in erfbelasting van toepassing is

- Alles wat ze meer krijgen dan € 250.000: belast aan toptarief van 27%

80


- Voorbeeld ter illustratie

- Weduwe X met fiscale woonplaats in het Vlaams Gewest heeft 2 kinderen

- Eén van deze kinderen heeft op zijn beurt ook 2 kinderen, dus in totaal 2 kleinkinderen

- Onroerend vermogen van X: € 1.000.000

- Onderneemt X niets dan erven haar 2 kinderen elk € 500.000

- Hierop betalen ze elk € 87.000 of in totaal € 174.000 erfbelasting

81


- Via testament kan X haar vermogen testamentair verkavelen

- Via bijzonder legaat legateert X aan haar 2 kinderen en haar 2 kleinkinderen een onroerende kavel van € 250.000

- Hierop betalen ze elk € 19.500 of in totaal € 78.000 erfbelasting

- Let wel: Inkorting door kinderen mogelijk

82


1. Rechten LLE2. Erfenissprong3. “Generation skipping” 4. Testamentair verkavelen5. Optimalisatie gezinswoning - keuzelegaat 6. Duolegaat7. Fideïcommis de residuo (restlegaat)

83


5. Gezinswoning

- Vlaams Gewest/Brussel: gezinswoning tussen partners vrijgesteld van erfbelasting- partners =

- LLE- LL wettelijk samenwonende- LL feitelijk samenwonende mits 3 jaar onderbroken samenwoning

en gezamenlijke huishouding-behalve voor ascendenten en descendenten en gelijkgestelde-inschrijving in bevolkingsregister: weerlegbaar vermoeden

- niet voor aandelen patrimoniumvennootschap

84

5. Gezinswoning

- Wettelijke vererving:- LLE/ LL wettelijk samenwonende: VG- Kinderen: BE

- Overdracht fiscaal optimaliseren: aandeel van partner verruimen- Flexibiliteit: keuzelegaat

85

5. Gezinswoning (vervolg)

- Stel: gezinswoning volledig gelegateerd aan LLE (vrij van erfbelasting)- LLE wil planning van gezinswoning richting kinderen

- verkoop aan 10% (Vlaams Gewest) of 12,5% (Brussel)- schenking aan 27% (nieuw toptarief, cf. infra)

= in sommige gevallen toch nog duur of onvoldoende tijd- Oplossing: deel gezinswoning legateren in BE aan elk kind (elk 5%)

- Resterende deel aan LLE- Na overlijden eerste echtgenoot: uitonverdeeldheidtreding tussen kinderen

en LLE aan 2,5% verdeelrecht (Vlaams Gewest) of 1% (Brussel)- In voordeel LLE: aankoopoptie en voorkooprecht

Fiscaal: kostenbesparing in hoofde van LLE en de kinderenGeen toepassing antimisbruikbepaling

86

- Voor gehuwden: Indien gezinswoning behoort tot gemeenschappelijk vermogen: keuze tussen keuzebeding in huwelijkscontract of keuzelegaat- voordelen keuzebeding: reserveproof

- opletten met last!- voordelen keuzelegaat: voorwaarden opnemen, geen AMB


87

- Voor gehuwden (indien gezinswoning niet behoort tot het gemeenschappelijk vermogen) en voor ongehuwde partners: keuze tussen testament of aanwasbeding:- burgerrechtelijk:

- testament: steeds herroepbaar- aanwas: geen eenzijdige wijziging mogelijk

- fiscaal:- testament: vrijstelling- aanwas: 10% registratiebelasting op aanwas (in Vlaanderen)


88

- Oplossing voor dilemma: beding van aanwas met optie- geen automatische aanwas bij overlijden eerste partner- maar enkel indien LL binnen bepaalde termijn na overlijden opteert

voor de uitwerking

- Indien na overlijden eerste partner:- testament t.v.v. LL niet herroepen is- (eventueel) reservataire erfgenamen afstand doen van inkorting- geen beroep op aanwas

- Aanvaard door fiscus


89



90


6. Duolegaat - kenmerken

- Testamentaire beschikking waarbij- eerste legaat wordt vermaakt aan wettige erfgenamen of derden - tweede legaat wordt vermaakt aan VZW of Stichting

- onder last om alle verschuldigde erfbelasting verbonden aan de nalatenschap te betalen

- Vorm van testament is irrelevant:- eigenhandig testament- authentiek testament- internationaal testament

- Opletten:- correcte aanduiding van de non-profit instelling- juiste benaming en adres gebruiken- opletten bij ontbinding en fusie

91

6. Duolegaat - fiscaal

- Wettige erfgenamen of legataris ontvangen hun legaat vrij van erfbelasting- Non-profit organisatie betaalt alle erfbelasting:

- erfbelasting op legaat aan wettige erfgenamen of legatarissen- erfbelasting op eigen legaat

- Belastingbesparing- deel van de nalatenschap dat in principe aan hoog en progressief

tarief wordt belast- wordt nu aan laag en vlak tarief belast

- 8,5% in Vlaams gewest- 6,5% of 12,5 of 25% in Brussels Hoofdstedelijk gewest- 5,5% of 7% in Waals gewest

92

6. Duolegaat - voorbeeld

- Testator- met vermogen van € 25.000- zonder wettige erfgenamen- wenst zijn vermogen na te laten aan zijn vriend X- wenst desgevallend ook de VZW Y te steunen

- Twee hypotheses:- geen duolegaat dus X erft alles- wel duolegaat van € 10.000 aan VZW Y en € 25.000 aan X

93

6. Duolegaat - voorbeeld

- Geen duolegaat- A heeft vermogen van 25.000 euro en geeft dat integraal aan een

vriend X- X betaalt 11.250 euro (45%) en ontvangt netto 13.750 euro

- Wel duolegaat- A geeft 15.000 euro netto aan X- A geeft 10.000 euro aan VZW Y onder last om erfbelasting van X te

betalen- X krijgt netto 15.000 euro- VZW Y ontvangt netto 2.400 euro (betaalt eigen erfbelasting +

erfbelasting van X) 94

6. Duolegaat - besluit

- Hoe groter onderscheid in tarief erfbelasting tussen- legaat aan non-profit organisatie- en legaat aan de andere erfgenamen en legatarissen

- Hoe groter de belastingbesparing

- Bovendien steunt men een goed doel

- Rb. Gent 30 juni 2014 - Rb. Antwerpen 22 oktober 2014

- Standpunt Vlaamse Belastingdienst95


1. Rechten LLE2. Erfenissprong3. “Generation skipping” 4. Testamentair verkavelen5. Optimalisatie gezinswoning - keuzelegaat 6. Duolegaat7. Fideïcommis de residuo (restlegaat)

96


7. Fideïcommis de residuo - definitie

- Clausule in testament- = een dubbele testamentaire beschikking waarbij

- de testator het geheel of een deel van zijn goederen vermaakt aan een 1ste begunstigde (= de bezwaarde) en

- hetgeen van deze goederen overblijft (het residuo) bij het overlijden van de bezwaarde wordt vermaakt aan een 2de begunstigde (= de verwachter)

97


- Bemerkingen:- Figuur van FCDR is als zodanig niet wettelijk geregeld- Maar wordt aanvaard door meerderheid van RS en RL- Wordt ook aanvaard door fiscus- Doel:

- planning in meerdere generaties- vermijden dat goederen in handen vallen van bepaalde personen- fiscale optimalisatie

98

- Vaak voorgesteld voor kinderloze echtparen, ouders met gehandicapte kinderen of samenwonenden zonder afstammelingen

- Voorbeeld: ouders met gehandicapt kind-als 1ste begunstigde wordt het gehandicapte kind aangeduid-bij zijn overlijden zal het residuo toekomen aan 2de begunstigde

-familielid: bijvoorbeeld broers of zussen-fiscaal voordeel: vererft aan tarief in rechte lijn

-persoon of instelling die instond voor verzorging kind


99

- Kwalificatie als dubbele gift- bezwaarde en verwachter krijgen beiden hun rechten rechtstreeks van

de erflater- gift aan de bezwaarde gebeurt onder de ontbindende

voorwaarde/termijn van zijn overlijden- gift aan de verwachter gebeurt onder de opschortende

voorwaarde/termijn van overlijden van de bezwaarde- Gift de residuo heeft aleatoir voorwerp

- enkel wat niet verteerd is door de bezwaarde- Beperking tot beschikbaar deel van de nalatenschap van erflater?

- betwist in rechtsleer- te verdedigen van niet want geen beperking in hoofde van bezwaarde


100

7. Fideïcommis de residuo - omvang fideïcommissair vermogen

- Belangrijk !- Principe: verwachter krijgt saldo van de gelegateerde of geërfde goederen- Bepalen of de niet-verteerde vruchten al dan niet bij het fideïcommissair

vermogen horen- Wat bij subrogatie?- Meerderheid van RS en RL aanvaardt principe van subrogatie

- moet uitdrukkelijk in het testament bedongen worden- opletten met subrogatie in onroerend goed

-eventueel tegenwaarde laten vallen in het fideïcommissair vermogen

101

7. Fideïcommis de residuo - rechten bezwaarde- Wat mag de bezwaarde doen met de ontvangen goederen?

- duidelijk afbakenen in testament !- geen verboden erfstelling over de hand:

- principe: bezwaarde heeft geen bewaarplicht t.a.v. nalatenschapsgoederen

- volledige beschikkingsbevoegdheid:- verteren- rechtshandelingen onder bezwarende titel: o.a. verkoop

- rechtshandelingen onder kosteloze titel: wel uit te sluiten of te beperken-bijvoorbeeld enkel aan afstammelingen van bezwaarde of van testator

-aandacht voor de rechten van de echtgenoot van de bezwaarde102

7. Fideïcommis de residuo - verwachter

- Verwachter moet:- geboren zijn- verwekt zijn en nadien levend en levensvatbaar geboren worden- op moment van het openvallen van de nalatenschap

- quid indien verwachter nog minderjarig?- aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving- voorafgaande machtiging

103

7. Fideïcommis de residuo - fiscaal

Fiscaal: 2x erfbelasting verschuldigd:- Bij overlijden testator:

- bezwaarde betaalt erfbelasting op volledig legaat- tarief van toepassing tussen testator en bezwaarde

104

7. Fideïcommis de residuo - fiscaal- Bij overlijden bezwaarde:

- vermelding in aangifte nalatenschap van de fideïcommissaire goederen en van de verwachter(s) van het FCDR

- Nieuwe aangifte in te dienen door verwachter(s) (art. 3.3.1.0.6, eerste lid VCF)- tarief op datum van overlijden van de testator- tarief van toepassing tussen erflater en verwachter(s)

- gevolg: besparing erfbelasting bij restlegaat in de zijlijn- erfbelasting, betaald door bezwaarde wordt enkel toegerekend op

de erfbelasting, verschuldigd door verwachter(s), indien overgang binnen het jaar na overlijden erflater, zonder dat er aanleiding is tot teruggave (art. 1.1.0.0.2, zesde lid, 5° d) VCF 105

Aantekeningen bij planning middels testament

- Eenzijdig herroepbaar

- Hoeft niet notarieel, kan onderhands

106

IV. CONTROLEVEHIKELS

107

Controlevehikels

1. Burgerlijke Maatschap (hierna: BM)

2. Nederlandse Stichting Administratiekantoor (hierna: SAK)

108

- Eigendom vs. Controle: nood aan bijsturen?- Indien ja:

- eigendom na overlijden aan wie toebedelen?- controle na overlijden aan wie toebedelen?

- Fiscaal: optimalisatie nodig?

- Nood aan vermogensplanning, ook wanneer fiscale optimalisatie (nog) niet hoeft!

Controlevehikels

109

1. Burgerlijke Maatschap

110

BM

- Maatschap is overeenkomst met affectio societatis- Samenwerkingsverband tussen twee of meer personen- Geënt op vrijwillige onverdeeldheid- Inbreng door vennoten van “vermogen” met winstoogmerk - Winstverdeling- Burgerrechtelijk doel

- duurzaam beheer van familievermogen?

- mag uitoefening van industriële, handels- of commerciële activiteit?

- kan maatschap beleggen in commerciële vennootschap?111

- Kenmerken :- Geen rechtspersoonlijkheid- Besloten en discreet karakter- Geen externe inmenging- Geen publicatieverplichting- Voornamelijk aanvullend recht

- quasi onafzetbaar statutair zaakvoerder mogelijk

- beperking uittreding leden

- duur: bepaald/onbepaald

BM

112

- Waarom opportuun?- Geen minimumkapitaal- In principe geen registratiebelasting/meerwaardebelasting bij inbreng - Fiscale transparantie doch …

- risico van conversie inkomen in divers inkomen (bij vennoten) en professionalisering van inkomen (beroepsinkomen maatschap)

- Opportuun voor alle roerende goederen?

- Klassieke beleggingsportefeuille? Kunst?

- Aandelen werkvennootschap/patrimoniumvennootschap?

- En voor OG? 113

BM

- Enkele kenmerken bij toepassing BM

- Biedt mogelijkheid om zeggenschap van eigendom af te splitsen- Biedt mogelijkheid om inkomsten uit ingebracht vermogen samen te

houden- In te brengen: doorgaans aandelen vennootschap en/of

beleggingsportefeuille

114

BM

- Enkele toepassingsmogelijkheden

- Bescherming kinderen voor beheer over vermogen op (te) jonge leeftijd (bv. beleggingsportefeuille)

- Toewijzen controle over vennootschap aan andere dan erfgenamen (alleen)

- AANGEWEZEN ZELFS ZONDER VERDERE PLANNING (bv. schenking)

115

BM

2. Nederlandse Stichting Administratiekantoor

116

SAK

- Nederlandse Stichting Administratiekantoor

- Certificeringsvehikel met rechtspersoonlijkheid- AK (vorm = Stichting) oefent lidmaatschapsrechten uit verbonden aan

gecertificeerde aandelen- Geen leden of aandeelhouders, wel raad van bestuur- Raad van bestuur oefent stemrecht uit- Verplichting tot doorstorting

117

- Nederlandse Stichting Administratiekantoor

- Grote contractuele vrijheid- Onbeperkte duur- Slechts één bestuurder vereist/stoffelijk voordeel mag- “Pater familias” wordt benoemd als enige (?) bestuurder en is de facto

onafzetbaar; kan alleen SAK verbinden - Opvolging na overlijden kan worden voorzien- Fiscale transparantie naar Belgisch recht mits bepaalde voorwaarden

vervuld zijn

SAK

118

- Enkele kenmerken bij toepassing SAK

- Biedt mogelijkheid om zeggenschap van eigendom af te splitsen- NIET geschikt om inkomsten uit overgedragen vermogen samen te

houden (cf. fiscale transparantie)

- Over te dragen: doorgaans aandelen vennootschap

SAK

119

IV. SCHENKING

120

Overdracht vermogen tijdens het leven: schenking

1. Algemeen

2. Modaliteiten, voorwaarden en lasten

3. Fiscale gevolgen - roerende schenking

4. Fiscale gevolgen - onroerende schenking

5. Bedrijfsschenking

6. Schenken van levensverzekering

7. Schenken en gesplitste aankoop

121

1. Algemeen







122


Algemeen- Schenking = dadelijke verarming- Principieel onherroepelijk

- uitzondering: schenking tussen echtgenoten buiten HC- te allen tijde herroepbaar (tenzij schenking in

huwelijkscontract)- enkel voor eigen goederen- voorafgaande beslissing van 6 september 2011- art. 2.8.4.1.2., eerste lid VCF (oud art. 14 W.Reg.)

toepasselijk verklaard op wederzijdse schenking tussen echtgenoten (= leerstuk inzake “afhankelijke bepalingen”)

123

Algemeen- gevolg: slechts 1x heffing van schenkbelasting, nl. op de

schenking die aanleiding geeft tot het hoogste recht- maar fiscus eist voor toepassing van art. 2.8.4.1.2.,

eerste lid VCF (oud art. 14 W.Reg.) dat de afhankelijke rechtshandelingen voltrokken werden in één enkele akte

- uitzondering: ontbindende voorwaarden van overleven op een bepaalde datum (boomerangschenking)

- Belastingbesparend effect (vermindering van erfbelasting)

124

Wederzijdse schenking tussen echtgenoten

Voorbeeld:

- A en B zijn gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen (Belgisch recht)

- A bezit roerend vermogen met een waarde van € 1000; B met een waarde van € 500

- A schenkt 1000 aan B

- B schenkt 500 aan A

125


126

A

1000

B

500

Stap 1.

500 1000Gevolg:

1000 500


- A overlijdt

- B herroept zijn schenking aan A

- B bezit:- 1000 verkregen van A middels schenking- 500 als gevolg van de herroeping

- B bezit na overlijden van A het volledig roerend vermogen van A en B samen

127


128

A B

GevolgStap 1. 500 1000

Stap 2. 500

A+

1000


A

1000

B

500Stap 1.

500 1000Resultaat


A

1000

B

500Stap 2.

500 1000

Kind Kind


A

1000

B

500Stap 3.

500 1000

Kind Kind


- A herroept zijn schenking aan B

- De schenking door B aan C wordt ontbonden

- Gevolg: herroepbare planning richting de kinderen

- B herroept haar schenking aan A - zelfde gevolgen

1. Algemeen







133


Modaliteiten, voorwaarden en lasten

Meestal worden aan een schenking verschillende voorwaarden en lasten verbonden:- Voorschot op erfdeel/buiten erfdeel- Voorbehoud, aanwas en terugval van vruchtgebruik en quasi-

vruchtgebruik - Last tot betaling van een lijfrente- Last tot verzorging- Opschortende en ontbindende voorwaarden- Conventionele terugkeer en subrogatie- Beding van fideïcommis de residuo- Vervreemdingsverbod

134

Modaliteiten, voorwaarden en lasten

Meestal worden aan een schenking verschillende voorwaarden en lasten verbonden:- Vervreemdingsverbod- Uitsluitingsclausule- Uitsluiting ouderlijk vruchtgenot- Herroeping wegens niet uitvoeren van de lasten- Optionele bedingen

135


1. Algemeen







136

Fiscale gevolgen - roerende schenking

- Hoe schenken?

- Schenking voor Belgische notaris

- Schenking voor buitenlandse notaris

- Handgift en bankgift

137


- Schenking voor Belgisch notaris

- Art. 931 BW “Alle akten houdende schenking onder de levenden worden verleden

voor een notaris, in de gewone contractvorm; en daarvan wordt, op straffe van nietigheid, een minuut bijgehouden.”

… authentieke akte voor Belgisch notaris impliceert verplichting tot registratie en dus schenkbelasting

- Regionale bevoegdheid: in Vlaams Gewest: vast tarief bij RG (3%-7%) 138


- Schenking voor buitenlandse notaris- enkel voor roerende goederen- geen verplichting tot registratie in België- in de regel dan ook geen Belgische schenkbelasting- … doch wel toepassing van een “driejaarsperiode” art. 2.7.1.0.5. VCF

(oud art. 7 W.Succ.) in Vlaams Gewest:

“...het bewijs levert dat de erflater er kosteloos over beschikte gedurende de drie jaar voor zijn overlijden, worden geacht deel uit te maken van zijn nalatenschap, tenzij de bevoordeling onderworpen is aan de schenkbelasting of het registratiebelasting op de schenkingen onder de levenden.”

139


- mogelijkheid tot spontane registratie op later ogenblik vóór het overlijden van schenker

-vroeger: keuze tussen neerlegging onder minuut van notaris of registratie in registratiekantoor (openingsuren)-sinds VCF: neerlegging onder minuut niet meer mogelijk

140


- Handgift - geen notariële akte - wel ‘traditio’ - materiële overdracht- alle lichamelijke roerende goederen- onlichamelijke roerende goederen waarvan recht is geïncorporeerd in

titel (bv. niet aandelen op naam)

- Onrechtstreekse schenking (bv. bankgift)- geen notariële akte - gebruik van ‘neutrale’ handeling- overschrijving in aandeelhoudersregister bij aandelen op naam

(minderheid in rechtsleer - dus nog niet toepassen) 141


- Vermomde schenking - verkoop (roerend en onroerend) waarbij prijs niet wordt betaald -

simulatie fiscaal ?

142

Successieverzekering

- Successieverzekering - afdekken driejarige risicotermijn

- Indien niet wordt overgegaan tot schenking of indien de schenking niet wordt geregistreerd in België

- TIP: Art. 2.7.1.0.6. VCF (oud art. 8 W.Succ.): noodzaak aan correcte wijze van afsluiten verzekering

- TIP: Let op met minderjarige kinderen (cf. vrederechter)

143


1. Algemeen







144

Fiscale gevolgen - onroerende schenking

Onroerende schenking:- Verplicht voor Belgische notaris- Belastingvrij = uitgesloten

- Tarief schenkbelasting- Regionale bevoegdheid

- schenkbelasting verschilt van Gewest tot Gewest- in Vlaams Gewest: verlaagd tarief!

- Criterium: fiscale woonplaats schenker (5 jaar voor de schenking)- Progressieve tarieven- Schenkbelasting worden berekend per schenker en per begiftigde

145

Fiscale gevolgen - onroerende schenking

- Sinds 1 juli 2015: Verlaging schenkbelasting op OG in Vlaams gewest

- Vereenvoudigd systeem (zoals bij RG)- 2 “soorten” schenkingen:

- schenking in rechte lijn en tussen partners- schenking tussen alle andere personen

(voordien: aparte tarieven tussen broers en zusters, tussen ooms of tantes en neven en nichten en tussen alle andere personen)

- Verlaagde tarieven, toegepast op verhoogde schijven / waardering?

MAAR desondanks zeer interessant! 146

Onroerende schenking - aandachtspunten

- Fiscaal interessant, maar aandacht voor burgerrechtelijke aspecten:

- Verdeling bij overlijden - inbreng / inkorting

- Voorbehoud vruchtgebruik

- Nut van Burgerlijke Maatschap?

147

Onroerende schenking - aandachtspunten➢ Voorbeeld ter illustratie

○ X heeft twee kinderen A en B○ X schenkt aan zoon A een onroerend goed ter waarde (op ogenblik schenking)

van € 200.000. Dochter B krijgt een som geld van € 200.000 en koopt huis. ○ X overlijdt

■ Resterende goederen = € 200.000■ Inbreng

● OG = in natura (waarde € 400.000)● RG = mindere ontvangst (waarde € 200.000)

■ Te verdelen massa: € 200.000 + € 400.000 + € 200.000■ A heeft al € 400.000 gekregen■ B heeft € 200.000 gekregen en zal resterende goederen krijgen om “gelijkheid” te

herstellen

Schenken van onroerend goed: nieuwe tarieven Vlaams Gewest in rechte lijn en tussen partners

Vergelijking oude en nieuwe regeling

OUDE REGELING: NIEUWE REGELING:Schijven Rechte lijn, tussen Schijven In rechte lijn en

echtgenoten en tussen partnerssamenwoners

€ 0,01 tot 12.500 3% € 0,01 tot 150.000 3%

€ 12.500 tot 25.000 4% € 150.000,01 tot 250.000 9%

€ 25.000 tot 50.000 5% € 250.000,01 tot 450.000 18%

€ 50.000 tot 100.000 7% Daarboven 27%

€ 100.000 tot 150.000 10%

€ 150.000 tot 200.000 14%

€ 200.000 tot 250.000 18%

€ 250.000 tot 500.000 24%

Daarboven 30%149

Schenken van onroerend goed: nieuwe tarieven Vlaams Gewest - bijkomende verlaging

Bijkomende tariefverlaging bij schenking van “Vlaamse” gebouwen- onderworpen aan energiezuinige renovatie- met conformiteitsattest die verhuurd worden

Vergelijking al dan niet energierenovatie/verhuring:Schijven Rechte lijn Rechte lijn én

energierenovatie/

verhuring€ 0,01 tot 150.000 3% 3%

€ 150.000,01 tot 250.000 9% 6%

€ 250.000,01 tot 450.000 18% 12%

Daarboven 27% 18% 150

Schenken van onroerend goed: bouwgronden

Verlaging voor bouwgronden behouden:- Sinds 1 januari 2003: lagere tarieven- Blijft ongewijzigd bestaan- Twee voorwaarden:

- geschonken kavel moet in Vlaams Gewest liggen- binnen 5 jaar na schenking moet Begiftigde zijn hoofdverblijfplaats in

de woning op geschonken bouwgrond vestigen- Keuzemogelijkheid: verlaagd tarief bouwgronden of nieuwe tarieven

151

Schenken van onroerend goed: progressievoorbehoud

- Progressievoorbehoud: enkel bij schenking onroerend vermogen

- Schenkbelasting: tweede (of meerdere) schenking van OG door dezelfde schenker aan dezelfde begiftigde binnen een periode van drie jaar- Waarde van de eerdere schenking wordt bij de belastbare

grondslag gevoegd voor het bepalen van het tarief van de schenkbelasting van de latere schenking = opduweffect naar hoger tarief (schenkbelasting)

- Erfbelasting: bij overlijden van de schenker binnen de drie jaar na de schenking van het onroerend goed- Waarde van het geschonken OG wordt bij belastinggrondslag

gevoegd voor het bepalen van het tarief in de erfbelasting = opduweffect naar hoger tarief (erfbelasting)

152

1. Algemeen







153


Bedrijfsschenking Gunstregime in Vlaams Gewest: Familiale onderneming/vennootschap: art. 2.8.6.0.3. VCF (oud art. 140bis Vl.W.Reg.):

154

Bedrijfsschenking Vrijstelling schenkbelasting - voorwaarden:1. Voorwerp:

- Familiale onderneming- activa door schenker of zijn partner beroepsmatig geïnvesteerd in

een familiale onderneming- volle eigendom/blote eigendom/vruchtgebruik- uitgezonderd onroerende goederen hoofdzakelijk tot bewoning

aangewend/bestemd- Familiale vennootschap

- aandelen/certificaten van een familiale vennootschap met zetel van werkelijke leiding in EER

- volle eigendom/vruchtgebruik/blote eigendom- voor zover voldaan aan participatievoorwaarde (cf. infra)

155

Bedrijfsschenking

2. Definities:- Familiale onderneming

- nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwbedrijf of een vrij beroep

- omzendbrief: “alle onroerende en roerende goederen, zoals onder andere machines, bedrijfsgebouw, cliënteel,...”

- door de schenker of zijn partner persoonlijk geëxploiteerd en uitgeoefend

- al dan niet samen met anderen

156

Bedrijfsschenking

- Familiale vennootschap- nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit of een vrij

beroep- omzendbrief:

○ uitgesloten: louter beheer onroerende goederen, louter verkrijgen en aanhouden deelbewijzen, louter verstrekken van waarborgen of zekerheden aan verbonden vennootschappen

○ inbegrepen: intragroepsdiensten- bijzondere regeling voor ‘passieve holdingvennootschap’ (cf.

infra)157

Bedrijfsschenking

3. Participatievoorwaarde voor familiale vennootschap

- Schenker en zijn familie bezitten op ogenblik overlijden ten minste 50% in volle eigendom van de aandelen van de vennootschapOmzendbrief: “ratio legis: voldaan indien VG en BE verspreid zitten over de familie; familie beschikt samen over de volle eigendom”! Definitie “familie” gewijzigd in de VCF !

158

Bedrijfsschenking

- Ofwel minstens 30% van de aandelen in volle eigendom bij de schenker en zijn familie indien hij en zijn familie- samen met 1 andere aandeelhouder en zijn (lees ‘diens’) familie

volle eigenaar zijn van minstens 70% van de aandelen van de vennootschap

- samen met 2 andere aandeelhouders en hun familie volle eigenaar zijn van minstens 90% van de aandelen van de vennootschap

159

Bedrijfsschenking

- Voorbeelden participatievoorwaarde

- vier broers elk 25% in VE van NV: broer 1 schenkt 25% in BE aan kinderen: OK

- drie broers hadden elk 1/3 in VE van NV / 2 broers overleden: VG aan LLE en BE aan kinderen: derde broer schenkt 1/3 in BE aan kinderen: OK

- vader heeft destijds 100% in BE aan zoon geschonken / zoon wil nu 100% in BE aan zijn kinderen schenken: OK

- vader heeft 40% in VE en 40% in BE, want reeds 40% in VG geschonken aan kinderen: vader wenst overige 40% in BE aan kinderen te schenken: OK 160

Bedrijfsschenking

- Voor de berekening van de familiaal gehouden aandelen worden enkel rechtstreeks aangehouden aandelen in aanmerking te komen

- geen participaties aangehouden door gecontroleerde entiteiten

- Quid met aandelen ondergebracht in transparante entiteiten (bv. BM of SAK: cf. infra)?

- Omzendbrief:

○ participatievoorwaarde toetsen aan deelbewijzen/certificaten

○ overige voorwaarden toetsen aan onderliggende vennootschappen

161

Bedrijfsschenking

4. Activiteitsvoorwaarde voor familiale vennootschap- De vennootschap moet een reële economische activiteit hebben- Wettelijk (weerlegbaar) vermoeden

- Geen reële economische activiteit indien uit jaarrekening van minstens één van de drie boekjaren voorafgaand aan de datum van overlijden van de schenker cumulatief blijkt:○ dat bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen (post 62

jaarrekening) een percentage hebben gelijk of lager dan 1,50% van de totale activa (balanspost 20/58);

○ dat terreinen en gebouwen (post 22 jaarrekening) meer dan 50% uitmaken van het totale actief (balanspost 20/58).

=> Tegenbewijs mogelijk162

Bedrijfsschenking

- Tegenbewijs: Omzendbrief/Standpunt Vlaamse Belastingdienst:

- “ALLE onroerende goederen die aanwezig zijn in de vennootschap worden aangewend voor de economische activiteit van de vennootschap, en betreffen derhalve geen privaat patrimonium”

- uitgesloten: “onroerend goed dat voor privatief genot bestemd of gebruikt is door schenker of door familie tot en met de tweede graad”

○ dus loutere patrimoniumvennootschappen uitgesloten163

Bedrijfsschenking

5. Passieve holdingvennootschap

- Een vennootschap die niet beantwoordt aan de definitie van familiale vennootschap wordt toch beschouwd als familiale vennootschap indien ze minstens 30% van de aandelen houdt van minstens één directe dochtervennootschap die wel aan de definitie beantwoordt en die haar zetel van werkelijke leiding heeft in de EER

- In dat geval wordt het verlaagd tarief beperkt tot de waarden van de aandelen die de holdingvennootschap houdt in de actieve dochtervennootschap(pen)

- Activiteitsvoorwaarde: toetsing criteria op geconsolideerde basis164

Bedrijfsschenking

- Fiscaal

- Belgische notaris: (gedeeltelijke) vrijstelling

- Buitenlandse notaris:

- vrijwillige registratie: (gedeeltelijke) vrijstelling

- geen registratie: de driejaarstermijn uit art. 2.7.1.0.5. VCF (oud art. 7 W.Succ.) wordt op zeven jaar gebracht

165

Bedrijfsschenking

- sinds 1 januari 2015

- niet meer verplicht om voorafgaand aan schenking attest te verkrijgen om het samen met de schenkingsakte te registreren

- nu: een aantal gegevens vermelden in authentieke schenkingsakte of geschrift en een aantal documenten indienen bij VLABEL binnen zeven dagen vanaf werkdag die volgt op datum aanbieding ter registratie authentieke schenkingsakte

- eventueel kan er een testattest worden gevraagd voorafgaand aan de schenking 166

Bedrijfsschenking

Behoud vrijstelling schenkbelasting: art. 2.8.6.0.3. VCF (oud art. 140bis Vl.W.Reg.)

Familiale onderneming:

- Gedurende drie jaar vanaf de schenking moeten cumulatief volgende voorwaarden vervuld blijven:- een activiteit van de onderneming wordt zonder onderbreking

voortgezet;- de onroerende goederen die zijn overgedragen met toepassing

van het verlaagd tarief, worden niet hoofdzakelijk tot bewoning aangewend/bestemd. 167

Bedrijfsschenking

Familiale (holding)vennootschap:- Gedurende drie jaar vanaf de datum van de schenking moeten

cumulatief volgende voorwaarden vervuld blijven:- de vennootschap mag geen vennootschap worden zonder reële

economische activiteit;- een activiteit wordt zonder onderbreking voortgezet en voor elk

van deze drie jaar wordt een (geconsolideerde) jaarrekening opgemaakt en in voorkomend geval gepubliceerd;

- de zetel van werkelijke leiding blijft behouden in de EER;- het kapitaal daalt niet door uitkeringen of terugbetalingen;- de participatie in de directe dochtervennootschap die ervoor zorgt

dat de passieve holdingvennootschap kwalificeert als familiale vennootschap daalt niet onder de 30%.

168

1. Algemeen







169


Schenken van levensverzekering

- Enkel indien overdracht van de rechten als verzekeringsnemer

- Begunstigde wordt ook verzekeringsnemer- van AAB naar ABA-verzekering- beding ten behoeve van zichzelf

- Formaliteiten:- via notariële akte + polisbijvoegsel

170

Schenken van levensverzekering

- Fiscaal:- overdracht te registreren aan 3% of 7% - of risico van 3 jaar

- Nadeel:- verzekeringsnemer is (quasi) alle controle kwijt

- Nieuw standpunt VLABEL

171

1. Algemeen







172


Schenken en gesplitste aankoop- Schenking geld aan kinderen, gevolgd door aankoop blote eigendom OG

door kinderen, vruchtgebruik door ouders (= gesplitste aankoop)- Besl. 13 december 2007: valt niet onder art. 2.7.1.0.7, eerste lid VCF

(oud art. 9 W. Succ.) indien schenking voorafgaand, want dan geen “bedekte bevoordeling”

- Besl. 19 april 2013: zou toch art. 2.7.1.0.7, eerste lid VCF (oud art. 9 W. Succ.) frustreren MAAR onzekerheid

173

Schenken en gesplitste aankoop

- Besl. 18 juli 2013: brengt duidelijkheid- vanaf 1 september 2013- geen toepassing van art. 2.7.1.0.7, eerste lid VCF (oud art. 9 W.

Succ.):- indien schenkbelasting wordt betaald op voorafgaande

schenkingof

- indien schenking niet specifiek bestemd voor aankoop BE- nadeel blote eigenaars: geen aftrek enige eigen woning

174

V. ANTI-MISBRUIKBEPALING

175

Anti-misbruikbepaling

- Anti-misbruikbepaling: sinds 1 juni 2012

- Ook voor verrichtingen in de privé sfeer

- Van toepassing op schenken erfbelasting

176

Anti-misbruikbepaling

- 3 Fases

- Fiscale administratie: fiscaal misbruik bewijzen

- fiscaal misbruik: rechtshandeling kiezen die strijdig is met de doelstellingen van een bepaling van de Vlaamse codex fiscaliteit (met als wezenlijk doel het verkrijgen van een belastingvoordeel)

- Belastingschuldige: niet fiscale motieven aantonen- burgerrechtelijke, patrimoniale, persoonlijke, affectieve,...

- Belastingplichtige kan tegenbewijs niet leveren- herziening van de fiscale toestand- in overeenstemming brengen met doel en strekking van

misbruikte wetsbepaling177

VI. VOLMACHT

178

Volmacht

- Overeenkomst van lastgeving/volmacht

- Iedere bekwame persoon kan te allen tijde een lasthebber aanstellen om in zijn/haar naam op te treden en zijn/haar goederen te beheren voor het geval hij/zij hiertoe niet meer in staat zou zijn (bv. na een zwaar verkeersongeluk)

- Onderhands of notarieel- Moet uitdrukkelijk aanvaard worden door lasthebber- Beheer vermogen conform de volmacht

179

Volmacht

- Successieplanning via volmacht- doen en aanvaarden van een schenking- (wijziging) huwelijkscontract- oprichting Burgerlijke Maatschap- GEEN zuiver persoonlijke rechtshandelingen zoals de opmaak van

testament (wel herroeping), aangaan huwelijk/wettelijke samenwoning

180

QUESTION TIME

181

Mr. Bart Verdickt

Cazimir AdvocatenVijfhoekstraat 40C

1800 Vilvoorde

T. +32 (0)2 255 87 00F. +32 (0)2 255 87 05

E. [email protected]: @Cazimir_AdvW. www.cazimir.be

Antwerpen - Brussel - Kortrijk182

mailto:[email protected]

http://www.linkedin.com/in/wimvermeulencazimir




Successieplanning - topics- cazimir

News & Politics

Transcript of Successieplanning - topics- cazimir