Crèsia de Santa Itòria

COMUNE DI BAULADUCOMUNU DE BAULADU

PROVINCIA DI ORISTANOPROVINTZIA DE ARISTANIS

Via Antonio Gramsci n. 7 – 09070 Bauladu (OR) Tel. 078351677078351678 - P.IVA 00072000953

Arruga Antoni Gramsci n.7 - 09070 Bauladu (OR) Tel. 078351667-078351678 - P.IVA 0007200953

Sito Internet: www.comune.bauladu.or.it – Email: amministrativo@comune.bauladu.or.it

Novas de Bauladu

Annu V, n.3 de su mese de Santandria/Donniasantu 2017

Newsletter periòdica de informazione istituzionale e non solu de su Comunu deBauladu

Comunu de Bauladu

Provìntzia de Aristanis

Torrat a aperrere s’Isportellu Linguìsticu in su Comunu de Bauladu.

A incomintzare de su 26 de Cabudanni de su 2017 a torrau a aperrere in su Comununostu de Bauladu s’Isportellu Linguìsticu pro sa Limba Sarda. S’Isportellu est apertu

comente narat su calendariu postu a suta e s’Opèradore est a disponimentu de totu istzitadinos pro cale siat informatzione chi pertocat sa limba sarda.

Cun s’apertura de s’Isportellu sighit finas unu servìtziu de informatzione istitutzionale:Novas de Bauladu, unu fozigheddu informativu pro agiudare e afortigare sacomunicatzione intra de su Comunu e is tzitadinos, pro chi custos siant semperinformados de is fainas de s’Amministratzione, de is iscadentzias, de is avisos de prusimportu, dende a su matessi tempus visibilidade pùblica e ufitziale a su sardu, limbaancora bia in sa comunidade cosa nosta, ma chi si faeddat sin prus in sitiatziones decomunicatzione informale e pagu in cuntestos ufitziales e prus pagu ancora s'iscriet.

Novas de Bauladu inderitura dae domo!

Novas de Bauladu si podet bidere inderetura dae domo, cun su computer e unucullegamentu internet. O dae su situ istitutzionali de su Comunu de Bauladu:www.comune.bauladu.or.it >Ufitziu Limba Sarda>in sardu e pro su sardu, o andendederetu a su situ de s'Isportellu subracomunale: in sardu e pro su sardu, in ue si podenttzapare siat is traballos de s'Isportellu Linguìsticu de Bauladu siat cussos de is àterosIsportellos chi faghent parte de su progetu. Su traballu de Novas de Bauladu estcontivitzada dae su Servìtziu Linguìsticu Sardu de su Comunu de Bauladu. OperàdoreGonario Carta.

Nùmeru de telefonu: 3349358721

Indiritzu de posta eletronica: go.carta@tiscali.it

S’ufìtziu de sa Limba Sarda e s’Isportellu Linguìsticu est còllocadu in is locales de sa Biblioteca Comunale.

Dies e oras de apertura de s'Isportellu Linguìsticu:

S'Ufìtziu de sa limba Sarda e s'Isportellu Linguìsticu Comunali est apertudònnia Lunis de is tres e mesu a is sete de merì (15.30-19.00) in sa biblioteca.

LUNIS 15.30/19.00

S’opèradore est a disponimentu de totu is tzitadinos pro cale siat informatzione, profundamentu, duda, curiosidade, bibliografia, sitografia chi pertocat sa Limba Sarda, pro consulèntzias e consillos chi pertocant is arrègulas de iscritura de su Sardu.

Pindulas de Limba Sarda:

In dònnia nùmeru de Novas de Bauladu ddui ant a èssere fintzas curiosidades de sa Limba Sarda, chi podent pertocare nòmenes de logu, etimologia de faeddos, gramatica e arrègulas de iscritura de su sardu

Santandria/Donniasantu: Su nòmene nde benit dae su Santu, Andria, chi si festat s'urtima die de su mese. In àteros logos ddi nant Donniasantu, dae su latinu omnis sanctus, ca sa prima die de custu mese, si festant totu is Santos.

Diziu:

· S’omine bonu faeddat in cara

Est custa una de is bideas nostras, cussa de amentarecussos òmines chi ant tentu importu e sunt de bantarein s'istòria nostra.

Unu de cussos òmines est de siguru Barisone RE de Sardigna

Barisone, Re de Sardigna

Mapa Rennu de Arbarèe

Barisone I de Arbarèe, o Barisone I de Lacon Serra (…– 1186), est istadu re de Arbarèe dae su 1146 a su1186. Fiat fìgiu de Comita II de Arbarèe e de Elene deOrrubu. Su rennu suo est istadu unu de is prus deimportu in s’istòria de Sardigna, ca b’at àpidu sucumintzu de s’intrada de is catalanos in s’ìsula e supeoru de sa gherra intre Gènova e Pisa. In prusBarisone est istadu su protagonista de sa primainvestidura regale dae bandas de su Sacru RomanuImpèriu a interessare sa Sardigna.

A Barisone, nàschidu in su cumintzu de su sèculu XII,l’aiat chertu su babbu pro l’agiuare in is afares de surennu. Est intradu in parte de su babbu in pessu chi sinch’est mortu. In sos primos annos de rennu BarisoneII fiat in raportos bonos siat cun sa Repùblica de Pisasiat cun sa Crèsia. Infatis at assìstidu a sa tzerimòniade cunsacratzione de sa crèsia de Santa Maria deBonàrcadu cun sa presèntzia de s’Archipìscamu dePisa, Villano (su primu dòminus suo in terminesfeudales) e de su cleru arborensu, donende terrasmedas a entes eclesiàsticos.

Pro more de una retza de ligàmenes familiares ispartain Sardigna e in sa penìsula italiana, in ocasione decusta cunsacratzione Barisone at reunidu in unacunferèntzia is rennos isulanos pro arresonare de unapaghe generale: in custa cunferèntzia ant agataduun’acordu chi at duradu bìndighi annos. Est istaduBarisone etotu chi at truncadu is paghes cando,amparadu dae Genova e dae sa corte de Bartzellona,in su 1157 at refudadu sa mugere Pellegrina de Lacon

e s’est cojuadu cun Agalbursa de Cervera, fìgia de UgoPoncho de Cervera, visconte de Bas e de saprintzipessa Almodis, sorre de Remundu Berengàriu IV,conte de Bartzellona.

Crèsia de Bonàrcadu

Pro more de custa coja Arbarèe at cumintzadu acreare ligàmenes dinàsticos e polìticos cunBartzellona, faghende cumintzare s’influèntziacatalana in s’ìsula. Sa currispondèntzia diplomàticamustrat sa retziprotzidade de custa alliàntzia:Barisone at leadu parte in sa gherra contra a isSaratzenos Almoravidos de sas Baleares e in càmbiusu Conte de Bartzellona l’at agiuadu in sa punna deunire is rennos sardos suta de su guvernu suo.

Su 19 de làmpadas de su 1162, cando si sunt postas agherrare Genova e Pisa, is echilìbrios polìticos dilicosintre is duas repùblicas marinaras e is rennos sardosant peoradu totu a unu corfu. Barisone in su 1162 atdecraradu sa gherra a Pisa. In prus, comentediscendente diretu de Costantine II de Càlari, atreclamadu cussu rennu contra a Pedru de Càlari – chi

guvernaiat jure uxoris ca si fiat cojuadu cun una fìgiade Costantine II etotu – e in su 1163 at invasu suRennu de Càlari, custringhende Pedru a fuire a ue sufrade, su re Barisone II de Torres

In beranu de su 1164 is res de Torres e de Càlari, inpare cun is pisanos presentes in s’ìsula, nch’anttorradu a leare Càlari a Barisone II; ant fintzas invasuArbarèe e ant assediadu su casteddu de Cabras, in uesi fiat inserradu Barisone, ma non sunt resessidos a lucunchistare.

Federicu Barbarossa

Barisone at torradu a sighire sa polìtica antipisana desu babbu: at leadu cuntatos cun sa Repùblica deGenova e, gràtzias a is genovesos, at tentu s’amparude s’Imperadore Federicu Barbarossa. Su 10 de austude su1164 s’imperadore at proclamadu a Barisone IIRe de Sardigna, in una tzerimònia in sa catedrale de

San Siro in Pavia.

In càmbiu Barisone s’est decraradu vassallu imperialee at asseguradu su pagamentu annuale de batomìgiamarcos de prata. In cabudanni Barisone at firmaduunu tratadu cun Genova pro otènnere imprestidos eagiudos militares, garantende in càmbiu su deretu decummertziare in su territòriu suo, s’impreu de su portude Aristanis e is casteddos de Arculentu e Marmillacomente àteras garantzias pro su pagamentu de unutantu gasi mannu.

In su 1165 Barisone II nche fiat in Genova, presente suCònsole Pizzamiglio, ma no l’ant permissu de torrare aArbarèe ca non fiat a tretu de collire su dinare chi bicheriat. Duncas, in abrile, cun una furriada de cara,s’Imperadore nch’at leadu a Barisone su tìtulu de re eat proclamadu s’Archidiòtzesi de Pisa soverana de totus’ìsula. In su 1168 Barisone II est resessidu a torrare aArbarèe cun su diplomàticu genovesu NuvoloneAlberici e sa gherra cun Pisa s’est cungruida in cussumatessi annu.

Barbarossa incoronat a Barisone

In s’ìnteri chi Barisone fiat collende su dinare chi bicheriat pro pagare su dèpidu, sa mugere e su connaduUgo de Bas nche los ant mandados a Genova comenteostàgios, fintzas a cando in su 1171 no est istadupagadu totu su dèpidu. Sigomente non teniat agiudunen dae Genova, nen da Pisa – chi oramai fiant inpaghe – at afortidu is ligàmenes cun sa corona deAragona dende a isposa – in su 1177 – sa fìgiaSinispella a su connadu Ugo de Bas: su frade mannude sa mugere noa de Barisone, Agalbursa.In su 1180 at torradu a cumintzare sa gherra cun su rennu de Càlari, ma,

belle chi in su cumintzu is cosas fiant andende bene, in fines is tropas

suas ant pèrdidu: a Barisone l’ant tentu e l’ant custrintu a s’asseriare. In

su 1182 issu at donadu sa crèsia de Santu Nigola de Gurgu a s’Abbadia

de Montecassino. At fundadu un’ospidale e unu monastèriu in Aristanis.

In is ùrtimos annos de rennu s’est ocupadu de s’avantzamentu culturale

e religiosu de Arbarèe. Si nch’est mortu in su 1186 a pustis chi si fiat

retiradu a vida privada. Est intradu in parte sua su fìgiu Pedru I de

Arbarèe, nàschidu dae sa prima mugere.

Amus bistu, su mese passadu, unas cantas règulas deiscritura istandard de Limba Sarda Comuna, ndecontamus s'istòria

Limba Sarda Comuna: sa die istòrica de Paule de su 2007

Su 5 de maju 2007 fiant

istados presentados in

Paule is resurtados de

s’inchesta regionale:

”Limba sarda comuna.

Una chirca

sotziolinguìstica”. Datos,

tzifras e parres de sa populatzione sarda subra is chistiones

linguìsticas chi pertocant s’ìsula.

Fiat istada una die positiva meda pro su movimentu linguìsticu

in Sardigna. A un’annu dae s’aprovatzione de su standard, sa

Regione, iscumproende datos iscientificos, aiat cunfirmadu sa

lìnia de polìtica linguìstica. Dae tando a totu su 2013 is

progressos finat istados medas.

Dae sa chirca, firmada dae Anna Oppo, fiat essidu a pìgiu chi

su 68,4 pro chentu de is sardos decrarat de connòschere e

faeddare sa limba sarda. In is comunos suta is 4000 abitantes

sa pertzentuale artziat a s’85,5 pro chentu. In is comunos

subra de is 100 mìgia abitantes sa pertzentuale calat a 57,9.

Su 31,9 pro chentu de is sardos est contràriu a s’impreu de sa

limba locale in is ufìtzios, imbetzes su 57,7 pro chentu est de

su totu, o in parte, a favore a pònnere una forma iscrita ùnica

pro sa publicatzione de is documentos de sa Regione

Sardigna.

Su 29 pro chentu totale de su campione decrarat chi mancari

chi no ddu faeddet, ddu cumprendet, mentres decrarat de no

ddu faeddare e de no ddu cumprèndere solu su 2,7 pro chentu

de su totale. In is àreas urbanas is pertzentuales sunt de

significu. In Casteddu su 59,3% decrarat de connòschere su

sardu e de ddu faeddare, imbetzes su 36,7% amitit de tènnere

isceti una cumpetèntzia passiva. In Nùgoro, faeddat sa limba

locale su 66,7%, imbetzes in Terranoa su 62,7%.

S’89,9 pro chentu de is sardos narat de èssere “de acordu

meda” cun sa frase “sa limba locale depet èssere amparada

pro ite est parte de s’identidade nostra”. Su 78,6% est de

acordu pro s’insignamentu de su sardu in iscola. S’81,9 pro

chentu atzetat chi in s’iscola bi siat s’insignamentu de

s’italianu, de una limba istràngia e de su sardu.

Belle su 70 pro chentu fiat de acordu pro una limba ùnica in sa

Regione pro is atos amministrativos.

Segundu una chirca fata dae Roberto Bolognesi, sa Limba

sarda comuna, sende chi onni còdighe iscritu est a manera

òvia artifitziale, est prus etotu “naturale” pro su 92,8 pro

chentu, est in positzione mesana in cunforma a totu is

dialetos de su sardu e podet èssere galu megiorada pro dda

fàghere divenire sa limba ufitziale de is sardos.

Sunt custas is congruidas, acraradas in sa conferèntzia

regionale de Paule de su 2007 . S’istùdiu si raighinat subra de

is aplicatziones prus modernas e avantzadas de sa linguìstica

computatzionale impreadas in Europa dae paritzas deghinas

de annos, ma galu bastante disconnotas in Sardigna.

S’inghitzu de sa chirca est su desvelu chi, pro cumprèndere a

fundu sa realidade sarda tocat a crarire chi, a banda “sa limba

sarda” gasi denumenada, s’agatant in Sardigna àteras limbas

o idiomas chi sunt su catalanu de s’Alighera, su tabarchinu, su

tataresu e su gadduresu.

In intro imbetzes de sa partzidura dialetale de sa limba sarda

tocat a crarire chi is distintziones chi si faghent a fitianu intre

variedades (campidanesu, logudoresu, nugoresu e àteras

sighende) sunt isceti conventzionales e non rapresentant a

manera iscientìfica sa realidade fonològica de is dialetos

sardos. In sustàntzia, mentres diant esìstere cuntrastos (de

fenòmenos intre Nord e Sud chi non si podent negare),

faeddare de unu campidanesu, unu logudoresu o unu nugoresu

est un’astratzione, una classificatzione conventzionale chi non

si podet sincherare. De su restu custu est fàtzile de

averiguare pro cada sardu chi podet iscumproare comente sa

limba sarda mudat dae bidda a bidda e non pro variedades

mannas. Si sunt seberadas a fainu 200 paràulas de su sardu

chi pertocant 77 dialetos de totu is àreas e nd’at misuradu sa

distàntzia “levenstein” cun is elaboradores potentes de

s’universidade de Amsterdam.

Su resurtadu est istadu chi esistit una distàntzia manna intre

is dialetos chi faghent parte de su sistema sardu e cussos de

su catalanu, tataresu, gadduresu e tabarchinu. In intro de su

sistema autòctonu de sa limba in tames sa distàntzia est

curtza meda, prus de aparèntzia chi reale. Sa variedade chi

rapresentat de prus su sardu est resurtada cussa de Atzara e,

in generale, totu sa zona de is dialetos mesanos finas a su

Guilcer. Sa limba sarda comuna est resurtada acanta a is

variedades de Abbasanta (dae ue s’istesiat isceti pro su 9,97

pro chentu), e a pustis de Sèdilo (11,35%), Bilartzi (11,50%),

Atzara (11,95%).

S’iscumprou cunfirmat is

istùdios fatos dae

Michele Contini de

s’universidade de

Grenoble in is Annos

Otanta e chi nemos s’est

mai impitzadu de bortare

in italianu ca istrubant is veridades conventzionales de is

acadèmicos sardos.

Dae is congruidas de Paule de su 2007 nd’essit a pìgiu chi sa

Limba sarda comuna tenet elementos de naturalidade e de

esistèntzia reale pro su 92,8 pro chentu de is caraterìsticas

suas.

“SABIDORIAS PRO CRESCHERE”

Is manifestos “Sabidorias pro crèschere” tenent s'obietivu de fàghere intrare sa limba sarda in is iscolas e non solu e de difùndere temas chi pertocant s'educatzione tzìvica.

"Is pipios imparant su chi bivent!"Faghe-ddis bìvere fintzas sa limba sarda. Pesa-ddos in sardu puru"

Gramsci, paristorias in 4 limbas pro favorèssere sa cuncòrdia

Progetu de imprenta sardu at a èssere in librèria prima dePaschighedda

Alleàntzia internatzionale intra imprentadores eistudiosos pro favorèssere sa cuncòrdia intra limbas e

pòpulos cun sa pubblicatzione de is paristorias chiAntonio Gramsci at iscritu a is fìgios dae sa presone.

Sa Icaria Editorial de Bartzellona, cun is siendassardas Abbà e Thorn & Sun Communication, at

promovidu sa pubblicatzione de is contos dedicados

de s'òmine de cultura sardu, a intro de is “Lettere dalCarcere”, a Delio e Giuliano, chi biviant in Russia cun

sa pobidda Julca. “S’albure de s'aritzu e àterasparistorias pro sa bonanote” est su tìtulu de su librupro pitzinnos chi est istetidu bortadu dae s'italianu inispagnolu, catalanu e sardu. Sa faina, partzida in bator

libureddos galanos, in prus de su mercadu sardu eitalianu, at a èssere cumpartzidu fintzas cun su

mercadu de sa Catalugna, Ispagna e America Latina,in ue, sa cona de Gramsci est connota e istudiada

meda.

“Est custa sa prima borta chi una sienda sardaproduit e cumpartzit in su logu e foras de su logu unutìtulu in su matessi tempus in 4 editziones e 4 limbas –isplicat s'imprentadore Giovanni Manca – e est istetiduunu de is balàngios de s'andada sarda in Catalugna decustu beranu passadu cun sa ‘Nave dei Libri’, signale

chi fincare in custu tipu de fainas culturales tenetrecaidas bonas”. Intra is organizadores fintzas Claudia

Loi, presidente de s’Assòtziu de is Sardos deBartzellona, e su Coordinamentu pro su sardu ufitziale.

S'imbentadore de su progetu est Marcello Belotti,bortadore italianu chi bivit in Catalugna dae semper

amantiosu de Gramsci e de sa Sardigna, chi at poscascumbintu s'imprentadora de Bartzellona Anna Monjo.Pro su chi pertocat s'Ispagna at a èssere presentada

dae s'iscrididora catalana, giai diretritze de saBiblioteca Nazionale de Ispagna, Rosa Regàs,

indepetantis pro su chi pertocat cussa italo-sarda atiscritu sa presentada professore casteddaiu de

litteraduras cumparadas Mauro Pala. Bortadore pro su

sardu Giuseppe Corongiu, giai diretore de su servìtziulinguisticu regionale e coordinadore de su CSU.

Is figuras sunt de Claudio Stassi, unu de is mèngius disegnadores de saBonelli, pro is cales at fatu fileras diferentes de Dylan Dog. Su libru at a

èssere in is librèrias nelle librerie de is duos continentes, fintzas incussas sardas, pro Paschighedda.

Dada a is pitzinneddos una fortza prus manna in is cosas chi faghent.Unu balàngiu mannu mannu pro su chi pertocat su benidore: s'iscòla e

de salude. Prus che totu pro is chi sunt prus a dae segus. A ddunàrrere est unu istùdiu publicadu in Developmental Science dae unu

istùdiu fatu dae Antonella Sorace professora de LinguisticaAcuisitzionale de s'Universidade de Edimburgo in Iscòtzia

Is pipios bilingue isvilupant prima e mengius su controlluinibitòriu de is funtziones esecutivas, est a nàrrere sa

capatzide de pentzare prima de fàghere valutende prima isefetos de is detzisiones suas. Unu balàngiu mannu pro su chipertocat is maneras de èssere, de is risultados iscolasticosbenidores, accademicos e de su bene istare. Ca èssere meresde duas limbas dada unu balàngiu chi andat prus a largu de

cussu linguìsticu no est una ipotesi nova, ma unu istùdiu

longitudinale publicadu in su Journal of Developmental Sciencefatu a susu de prus de milli pipios oe ddu cunfirmat. Ma...

Bilinguismu, poita est unu balàngiu pro is pipios

ITE EST BILINGUISMU CRESCHET (1)

BILINGUISMU CRESCHET est unu servìtziu chi cheretfàghere cumprendere a sa comunidade a susu de su

bilinguismu, dende informatziones craras e contivigiadas afamìlias, maistros, educadores e amministradores.

BILINGUISMU CRESCHET, est ativu in Sardigna dae su mesede Santugaine de su 2012, est una filiale de

s'organizatzione“Bilingualism Matters” ghiada dae sa Prof.raAntonella Sorace in s'Universidade de Edimburgu.

ITE SERVÌTZIU OFERIMUS

Su servìtziu serbit:

TORRARE PARÀULA a is pregontas de babbos e mamas emaistros chi s'acrarant su bilinguismu;

CRÈSCHERE sa connoschèntzia de is proes de su bilinguismu;

MUSTRARE is trassas prus de profetu pro agiudare in sapesadura bilìngue de is pipios;

ISPAINARE informatziones agiornadas cun is istùdiosinternatzionales prus novos subra de su bilinguismu;

PROMÒVERE is ocasiones de connoschèntzia e cunfrontuintre is comunidades linguìsticas.

BILINGUISMU CRESCHET issara punnat de fraigare unuponte intre su mundu de is istùdios e sa comunidade, pro chi

semper prus pipios potzant gosare de is proes de subilinguismu!

CUNTATA·NOS E PIGA PARTE A IS FAINAS NOSTRAS!

Ses bivende in una situatzione de bilinguismu in domo echeres pesare a su pipiu bilìngue ma no ischis a cale manu ti

dare?

Ti times chi su bilinguismu potzat nòghere a su caminuiscolàsticu de fìgiu tuo?

Nde cheres ischire de prus de comente resonat sa conca deunu pipiu bilìngue?

Si cheres informatziones e consìgios càstia is pàginas chisighint o cuntata·nos.

E tue cantu nd'ischis de bilinguismu? Torra arresposta a ispregontas de custu cuestionàriu e ddu as a ischire.

Primu atòbiu internatzionale de is filiales de "Bilingualismmatters"

At ghetadu is primos passos su progetu regionaleBilinguismu Creschet, pensadu e naschidu in s'Ufìtziu de su

Servìtziu Limba e Cultura Sarda de s'Assessoradu des'Istrutzione Pùblica de sa Regione Sardigna. Batitzadu in su

mese de Sant'Andria cun duas dies de formatziones prooperadores de sardu cun s'interventu de sa professoressa

Antonella Sorace de s'Universidade de Edimburgu, sa filialesarda at tentu s'oportunidade manna de atobiare is àteras

bator filiales chi sunt istètias abertas in Europa. Difatis su 4de Freàrgiu in Edimburgu b'est istètiu su primu atòbiu

internatzionale de is filiales de Bilingualism Matters. Suprimu progetu est naschidu in Iscòtzia su 2008 gràtzias a su

traballu fatu dae unu grupu de ricercadores des'Universidade iscotzese ghiadu dae sa Prof.ssa Antonella

Sorace, docente de Linguìstica Acuisitzionale in custa

Universidade. S'intentu fiat cuddu de renèssere a esplicare eisparghinare is resultados de is chircas de is benefìtzios de

su bilinguìsmu intre sa comunidade de su logu gasi chis'Universidade s'esseret pòtida acurtziare a sa gente

contende·li de is oportunidades mannas chi podiant tènnereis pitzinnos pesados cun duas limbas dae minores.

Mancu male chi su progetu no est abarradu inserradu inlàcanas iscotzeses, ma nch'at puru brincadu su mare,

arribende finas a Sardigna, sende chi su Servìtziu Limba eCultura Sarda de sa Regione s'est dadu ite fàghere mannu

pro renèssere a abèrrere una filiale in Casteddu. Sa prima filiale de BM (Flere språk til flere) est istètia aberta

in su 2011 in Norvègia (Universidade de Tromsø) in ue sicontant prus de 100 limbas chistionadas dae una

populatzione de 5 milliones de pessones. In sa comunidadede Tromsø bi sunt a su mancu 150 natzionalidades

diferentes rapresentadas e duncas is chircadores traballantin unu logu in ue is limbas e is dialetos sunt vivos e

impreados dae sa gente in is cosas de fetianu. Bi sunt finaslimbas de minoria, e custas sunt is limbas Sami, limbas

inditadas dae s'Unesco che a limbas in perègulu de si nchemòrrere. Duncas custos chircadores sunt ativos in unu loguin ue sa gente tenet bisòngiu de ischire a primore cale sunt

is cosas veras de is chircas iscientìficas e cale ispregiudìtzios in contu de aprendimentu e acuisitzione

linguìstica.

Sa de duas filiales (Meur nan eilean siar) est naschidasemper in su 2011, in Iscòtzia, in sa citade de Stornoway, in

una de is Ìsulas Èbrides. Innoghe est s'Ufìtziu des'Itrutzione cun su Mèdiu de su Gaelicu chi sighit su progetu

de BM, ca est de importu mannu pro custa comunidade degente a tènnere in contu sa limba de minoria paris cun

s'inglesu e permìtere a is pitzinnos de tènnere is benefìtziosde su bilinguismu finas cun sa limba prus pagu impreada echi est puru de profetu pro sa limba ca si torrat a revellire

gràtzias a custu progetu.Sa de tres filiales (Me 2 Glosses) est istètia aberta in Grècia(Thessaloniki) in su 2012 e innoghe est s'Universidade chi

sighit su progetu, sende chi in sa comunidade bi sunt medas

immigrados dae logos diferentes e una de is ideas de suprogetu est cudda de renèssere a mantènnere is limbas deimmigratzione. In su mese de Santu Aine de su 2012 estnaschida sa prima filiale italiana in Trento (Bilinguismo

conta) e unu mese infatu est istètia aberta sa filiale sarda inCasteddu (Bilinguismu Creschet), chi essende is duas prusgiòvana sunt galu galu imparende s'àndala de sighire in su

progetu e ant presentadu petzi sa relidade linguìstica insoroe is cosas chi si diant pòdere fàghere cun su mèdiu de sa

filiale.

Su primu atòbiu de Edimburgu nos at permìtidu, in antis detotu, de nos connòschere, de nos pompiare in cara, de

allegare de is chistiones chi onniunu tenet in sa realidadesua, ispantande·nos, a bortas, de dèpere parare fronte a is

pròpias dificultades. Onniunu, allegande de is fortzas e de isdebbilesas de su progetu presentadu at permìtidu de

connòssere una realidade diferente e mascamente pràtigasdiferentes pro li dare raighinas firmas a s'isparghinadura de

su progetu. Unu cambiapare chi no est istètiu culturaleebbia, ma finas e pro su prus de pàrres e ideas in contu de

limbas, de majoria o regionales, natzionales o arribadas daeaterue. Como custas chimbe filiales de BM sunt una retza,

como podent traballare a unu progetu comunu deconnoschèntzia de is chistiones a fùrriu a su bilinguismu e a

su multilinguismu, aderetande mègius is àndalas giaiapetigadas e intrende finas in caminos novos chi bargiant ais resultados balentes de su progetu. No est de importu sadistàntzia, non b'at importu si is limbas sunt diferentes.

Est una retza prus rica e podet bragare de is diferentzias, cadae custas naschint posca is cosas de profetu e rejonadasparis. S'Assessoradu Regionale s'est, duncas, ponende incaminu in cust'àndala frutuosa, at a dèpere sighire finas

caminos novos, mancari imbarande·si a s'esperièntzia de isàteros, pro renèssere a intregare a is sardos de oe e de crasunu posidu galu prus ricu de cuddu chi s'istòria l'at regaladu.

S'importu fungudu est cuddu de ofèrrere a totus is sardosunu servìtziu regionale chi potzat permìtere a sa gente de

connòschere is resurtados iscientìficos de capia in contu deimparu de duas limbas e potzat espricare a primore totu is

cosas de bonu chi resessit a fàghere su cherveddu cun duas

o prus limbas.

CHIE SEMUS

Semus unu grupu de chircadores chi cherent ghetare unuponte intre sa chirca e sa comunidade (famìlias bilingues,

educadores e amministradores) pro isparghinare saconnoschèntzia a susu de su bilinguismu e fàghere a manera

chi semper prus pipios potzant gosare de su bilinguismu.

Antonella Sorace - Diretora de Bilingualism Matters

Professora ordinària de Linguìstica Acuisitzionale(Developmental Linguistics) in s'Universidae de Edimburgu.

At tentu incàrrigos in sas universidaes de Tromsø, JohnsHopkins, Michigan State, Hamburg e in su Max Plank

Institute for Psycholinguistics de Nijmegen. Trabballat,subra de totus de isvilupu linguìsticu e cognitivu in is

faeddadores bilingues de cada edade, e prus a finu de subilinguismu infantile e de su chi batit custu in is

capatzidades cognitivas in prus de su limbàgiu, ma fintzasde su bilingismu de is mannos in is faeddadores chi lompenta livellos artos in una segunda limba, e de is efetos de unasegunda limba in sa limba nadia. S'est posta issa etotu a

fàghere connòschere is chircas a pitzu de su bilinguismu intotus is setores de sa sotziedade e pro custu at fundadu su

servìtziu de informazione BILINGUALISM MATTERS.

GIUSEPPE CORONGIU - Ex-Diretore de su Servìtziu LimbaSarda de sa Regione Autònomade Sardigna

Giuseppe Corongiu est istetidu su diretore de su ServìtziuLimba Sarda de sa Regione Autònoma de Sardigna e

referente de su progetu Biliguismu Creschet. Naschidu inLàconi (OR) in su 1965 s'est laureadu in Lìteras Modernas ins'Universidade de Casteddu in su 1991. Pesadu in s'ativismude is movimentos natzionalitàrios e linguìsticos at traballadu

in gioventude in su campu de su giornalismu e de sacomunicatzione. Dae su 1996 est in s'amministratzione

pùblica inue at balangiadu incàrrigos de consulente,funtzionàriu e dirigente. Est autore de unos cantos libros depolìtica linguìstica, terminologia giurìdicu amministrativa,

pianificatzione. At iscritu artìculos, sàgios e incuradu òperasdidàticas e polìticas pro abalentare sa limba sarda. Dae su

2006, in sa Regione, at traballadu subra sa normalizatzioneortogràfica e dae su 2008 e finas a su 2014 at ghiadu

s'Ufìtziu de sa Limba Sarda Regionale. At traballadu a isPianos Triennales 2008-2010 e 2011-2013 dende ispinta a

paritzos progetos intro is cales: CROS, su curretoreortogràficu regionale, FILS, sa formatzione de is insinnantes

in limba sarda, CAMILISA, sas cartinas linguìsticas edidàticas de sa Sardigna, s'insinnamentu de su sardu

curricolare, sa tradutzione de òperas internatzionales insardu, s'acumprimentu de òperas e cartones pro pipios,

FOLS, sa formatzione de is operadores de is ufìtzioslinguìsticos, e ateras atividades de comunicatzione,

annoamentu e promotzione de su bilinguismu emultilinguismu. Est impitzadu meda a fàghere crèschere sa

retze de Bilinguismu Creschet.

MANUELA MEREU- Professoressa de tedescu in is iscolassuperiores e de sardu in s'iscola materna

Manuela Mereu est nàschida e crèschida in Fonne. At istudiadugermanìstica e anglìstica in s'Universidade de Casteddu. At fatu su

master "Plurilinguismo e multiculturalismo in Sardegna" in sa matessiUniversidade e est professoressa de tedescu in is iscolas superiores e

de sardu in s'iscola materna. Bortat dae su tedescu a su sardu eistudiat sa didàtica de is limbas.

CUNTATOS

CUNTATA NOS

bilinguismucreschet@gmail.com

info@bilingualism-matters.org.uk

Cuntata nos pro:

Atòbios e assòtzios, iscolas e grupos

Semus a disponimentu pro bènnere a is iscolas, a is asilos ea àteras sedes pro atòbios, formatziones e dibatas subra de

su bilinguismu.

Consulèntzias e seminàrios

Faghimus cursos de formatzione e damus consulèntzias aorganizatziones internatzionales e semus a disponimentu fintzas pro

atobiare a is amministradores, dende agiudos e inditos pro sapromotzione de su bilinguismu in sa sotziedade Sarda.

Cunferèntzia regionale de sa limba sarda- Nùgoro sàbadu 25 deSantandria 2017

S'Assessoradu a sa Cultura, Istrutzione Pùblica, Benes Culturalkes,Informatzione, Ispetàculu e Isport de sa Regione Autonoma de sa

Sardigna, a pustis de tres annos ammàniat sa Cunferèntzia de sa limbasartda. Unu mamentu de atopu e de acarada subra unu piessinnudistintivu de sa sotziedade nostra. Normativae comunicatzione

mustrant su bisòngiu de afortiare s'impreu linguìsticu de su sardu inis cuntestos sotziales diferentes.

Una lege noa chi diat s'impellida a sa faeddada nostra, mascamentedae unu ghetu linguìsticu e non petzi culturale. S'Assessoradu est

impinnadu a dare a su sardu unu status de limba ufìtziale e normada,in prus chi a abbaidare a is generatziones noas afortziende sa

presèntzia sua in is iscolas. A is pitzinnos e a is dischentes tocat demirare, ca sunt is erederis de su benidore de sa limba nostra. Ca su

sardu est benidore.

Custu su programa de sa Cunfèrentzia:

Sàbadu 25 de Santandria 2017

Mangianu a ora de is noe e mesu (09.30): Is limbas de minoria in sasotziedade de sa comunicatzione

Saludos:

Giuseppe Pirisi- Presidente ISRE

Andrea Soddu- Sindigu de Nùgoro

Francesco Pigliaru- Presidente Regione Autonoma de Sardigna

Giuseppe Dessena- Assessore Regionale Culturale

Antonina Scanu- Diretora Generale Assessoradu Regionale Cultura

Angela Quaquero- Presidente Ordine Pisicòlogos

Interventos:

Vittorio Dell'Aquila- Espertu de Pianificatzione linguìstica

Tore Cubeddu- Eja tv

Anna Maria Mazzel- Giornalista Rai Ladina

Francesco Cheratzu- Editziones Condaghes

Daniele Mele- Mele Supermercati

Manuela Ennas- Giornalista

Introduet e Coordinat

Luciano Piras- Giornalista

13.00/15.30: Màndigu

Sero a ora de is tres e mesu (15.30): Esperièntzias normativas eprassis bonas

Interventos:

William Cisilino- Diretore ARLEF

Sabrina Rasom: Comun general de Fascia

Alessandro Biolla- Operadore Linguìsticu

Dibata

Mesa Tunda cun:

Eugenio Lai: Visupresidente Consìgiu Regionale

Gavino Manca- Presidente Comissione Cultura

Paolo Zedda- Consigieri Regionale

Roberto Deriu- Consigieri Regionale

Diego Corraine- Espertu Limba Sarda

Antonello Garau- Espertu Limba sarda

Giuseppe Dessena-. Assessore Regionale Cultura

Congruida:

Giuseppe Dessena- Assessore Regionale Cultura