Stiamo Insieme - Gramatika - 1. Razred

STIAMO INSIEME I - GRAMMATICA

Prezent pomonih glagolaa. AVERE io tu lui lei Lei b. ESSERE io tu lui lei Lei SONO SEI Loro HANNO noi voi loro SIAMO SIETE SONO HO HAI HA HA HA Loro HANNO noi voi loro ABBIAMO AVETE HANNO

1


Prezent pravilnih glagola I., II. i III. konjugacijeGlagolske kategorije naina, vremena, lica i broja zajedniki se nazivaju konjugacijom: sadanjost prolost imperfekt perfekt indikativ prezent aorist pluskvamperfekt pred-aorist imperfekt konjunktiv prezent perfekt pluskvamperfekt kondicional imperativ infinitiv particip gerund prezent prezent prezent prezent prezent perfekt perfekt perfekt perfekt futur futur II. futur I. budunost

Postoje tri glagolske konjugacije:

prva, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na ARE (contare, guardare, lodare, ) druga, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na ERE (credere, leggere, temere, ) trea, koja obuhvaa glagole kojima infinitiv zavrava na IRE (agire, ferire, sentire, )

2


Prezent oznaava injenicu, radnju, odnosno nain koji se odvijaju u trenutku u kojem se govori pa je stoga vrijeme istodobnosti. esto se upotrebljava za izraavanje pravilnosti kojom se odvijaju odreene radnje. Prezent, nadalje, oznaava i ono to se uvijek odvija, odnosno bezvremensku istinu, a u poslovicama i aforizmima oznaava trajnu vrijednost neke tvrdnje. Tzv. historijski prezent slui kako bi se aktualizirali povijesni dogaaji, odnosno injenice. Prezent pravilnih glagola (dakle, onih glagola koji u svim svojim oblicima uva nepromijenjeni korijen na koji se dodaju pravilni nastavci) tvori se tako da se od infinitiva glagola odbije infinitivni nastavak i na infinitivnu osnovu dodaju sljedei nastavci: a. prva konjugacija: AM-ARE io tu lui lei Lei amamamamamO I A Loro amnoi voi loro amamamIAMO ATE ANO

b. druga konjugacija: TEM-ERE io tu lui lei Lei temtemtemtemtemO I E Loro temnoi voi loro temtemtemIAMO ETE ONO

c. trea konjugacija: SERV-IREio tu lui lei Lei servservservservservO I E Loro servnoi voi loro servservservIAMO ITE ONO

Kod mnogih glagola tree konjugacije (npr. agire, capire, finire, ammonire, obbedire, percepire, scolpire, sparire, unire itd.) izmeu korijena i nastavka dolazi umetak isc, i to u sva tri lica jednine te u treem licu mnoine: d. trea konjugacija s umetkom isc: UN-IRE io tu lui lei Lei un-iscun-iscun-iscun-iscun-iscO I E Loro un-iscnoi voi loro ununun-iscIAMO ITE ONO

3


Osobne zamjenice u funkciji subjektaOsobne zamjenice u prvom i drugom licu imaju ulogu indikativne imenice te predstavljaju onoga tko govori, odnosno onoga kojemu se govori, dok zamjenica u treem licu ili oznaava onoga o kojemu se govori ili zamjenjuje neku imenicu. Sve osobne zamjenice imaju jedninu i mnoinu; jednake su za oba roda u prvom i drugom licu, dok se u treem licu mijenjaju ovisno o rodu. jednina prvo lice drugo lice tree lice muki rod enski rod IO TU LUI LEI mnoina NOI VOI LORO

Osobne zamjenice u funkciji subjekta openito bivaju izostavljene kada glagolski oblik koji slijedi onemoguava nesigurnost u tumaenju. Obvezna je, meutim, upotreba osobnih zamjenica kada se subjekt eli posebno istaknuti te kada glagolski oblik koji slijedi moe izazvati sumnju u lice subjekta.

4


Odreeni lanSam za sebe, lan ne znai nita, odnosno nema autonomnu vrijednost, no njegova je uloga ipak vrlo vana budui da mu je osnovna karakteristika aktualizacija imenice. Odreeni lan oznaava neto to je definirano, odnosno to nam je ve poznato. Odreeni lan se upotrebljava i za naznaivanje neke kategorije, tipa ili vrste kao i za izraavanje neeg apstraktnog; upotrebljava se i za oznaavanje neega to je jedinstveno. Oblici odreenog lana su: IL I se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju suglasnikom; LO GLI se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju tzv. neistim s (s iza kojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i; L' GLI se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju samoglasnikom; LA LE se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju suglasnikom; L' LE se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju samoglasnikom.MUKI ROD JEDNINA ISPRED SUGLASNIKA ISPRED SAMOGLASNIKA ISPRED NEISTOG S, Z, X, PN, PS, GN, SC, I MNOINA ENSKI ROD JEDNINA MNOINA

IL L LO

I GLI

LA L LE

5


Jednina i mnoina imenica i pridjevaU odnosu na broj, imenice imaju dva oblika: jedninu i mnoinu. Jedninom se oznaava samo jedno ivo bie ili samo jedna stvar, a mnoinom vie ivih bia ili stvari. Mnoina imenica tvori se tako da imenice enskog roda na a dobivaju nastavak e; imenice mukog roda na a te imenice oba roda na o i e dobivaju nastavak i:jednina imenice enskog roda na imenice mukog roda na imenice mukog i enskog roda na imenice mukog i enskog roda na mnoina

A A O E

E I

Unutar ove ope sheme ima, meutim, mnogo posebnih sluajeva. Radi lakeg prikaza, imenice obiavamo razvrstati u tri skupine, ovisno o nastavku u jednini, i to na imenice koje zavravaju s a, one koje zavravaju s o i one koje zavravaju s e:

imenice koje u jednini zavravaju s a, u mnoini zavravaju s i ako su mukog, odnosno s e ako su enskog roda; imenice koje u jednini zavravaju s o, u mnoini zavravaju s i; imenice koje u jednini zavravaju s e, u mnoini zavravaju s i.

Kako i unutar ove podjele ima vrlo mnogo posebnih sluajeva, tvorbu mnoine imenica najbolje je prikazati shematski: OI CO CHI GO GHI EI IO (nenaglaeno) I IO (naglaeno) II AI AE CA CHE GA GHE EI IA IE ENSKI ROD la camera la barca la riga la notte la storia le camere le barche le righe le notti le storie la strada la banca la bottega la parete la poesia le strade le banche le botteghe le pareti le poesie MUKI ROD il biglietto il bosco il lago il lavoratore il maschio lo zio il poeta i biglietti i boschi i laghi i lavoratori i maschi gli zii i poeti lo sforzo il parco lalbergo lintellettuale lesempio il pendio il problema gli sforzi i parchi gli alberghi gli intellettuali gli esempi i pendii i problemi

6


NEPROMJENJIVE (koje imaju isti oblik za jedninu i mnoinu) naglaene na zadnjem slogu: la citt le citt il tass i tass jednoslone: il re i re il t i t koje zavravaju suglasnikom: il film i film lo sport gli sport koje zavravaju s i: lanalisi le analisi il brindisi i brindisi koje zavravaju s ie: la specie le specie la serie le serie (ali: la moglie le mogli la superficie le superfici) skraenice: il cinema i cinema la foto le foto DEFEKTIVNE (imenice koje nemaju jedninu ili mnoinu) a) veinom imaju samo jedninu: veina apstraktnih: il coraggio; la pazienza; neke zbirne: la plebe; la roba; nazivi kemijskih elemenata i metala: l'ossigeno; l'alluminio; nazivi nekih praznika: il Natale; la Pasqua; koje oznaavaju stvari jedinstvene u prirodi: l'equatore; l'universo; neki nazivi prehrambenih proizvoda: il latte, il miele; i jo neke: il sangue; la fame; b) veinom imaju samo mnoinu: koje oznaavaju predmete sastavljene od vie dijelova: i calzoni; le forbici; koje oznaavaju mnotvo stvari ili radnji: gli spiccioli; le dimissioni; koje su ve u latinskom izgubile mnoinu: le ferie; le nozze; S DVOSTRUKOM JEDNINOM forestiero/e forestieri; nocchiero/e nocchieri; arma/e armi; S DVOSTRUKOM MNOINOM il braccio bracci naslon, le braccia ruke; il gesto i gesti pokreti, le gesta pothvati; S DVOSTRUKOM JEDNINOM I MNOINOM l'orecchio / l'orecchia gli orecchi / le orecchie; SLOENE imenica + imenica = mijenja se samo prvi dio: la banconota le banconote imenica + pridjev = mijenjaju se oba dijela: la cassaforte le casseforti pridjev + imenica = mijenja se samo drugi dio: il mezzogiorno i mezzogiorni glagol + imenica: - ako je imenica u mnoini, ne mijenja se: il cavatappi i cavatappi - ako je imenica u jednini mukog roda, mijenja se drugi dio: il passaporto i passaporti - ako je imenica u jednini enskog roda, ne mijenja se: il cacciavite i cacciavite

7


Pokazni i pridjevi i zamjenicePokazni pridjevi (questo, codesto i quello) odreuju osobu ili stvar ovisno o udaljenosti u prostoru, vremenu i razgovoru. Uvijek dolaze ispred imenice, a ispred njih nikada ne dolazi lan. jednina muki rod QUESTO CODESTO QUELLO, QUEL enski rod QUESTA CODESTA QUELLA muki rod QUESTI CODESTI QUEGLI, QUEI mnoina enski rod QUESTE CODESTE QUELLE

Upotreba svakog od ovih pridjeva tono je definirana:

questo oznaava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko govori; codesto oznaava osobu ili stvar koja se nalazi blizu onoga tko slua; quello oznaava osobu ili stvar koja se nalazi daleko i od onoga tko govori i od onoga tko slua.

Neke pokazne zamjenice imaju iste oblike kao i pokazni pridjevi, dok se neke posve razlikuju i ni u kom sluaju ne mogu biti upotrijebljene kao pridjevi: jednina muki rod QUESTI QUEGLI COSTUI COLUI CI enski rod ----COSTEI COLEI --muki rod ----COSTORO COLORO --mnoina enski rod ----COSTORO COLORO ---

questi, quegli upotrebljavaju se samo u mukom rodu jednine u funkciji subjekta, i to questi za osobu koja se nalazi u blizini, a quegli za osobu koja se nalazi u daljini; costui, costei, costoro, colui, colei, coloro oznaavaju samo osobe i to ponajvie s negativnim prizvukom, a mogu se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta; ci ima neutralnu vrijednost, a moe se upotrebljavati u funkciji subjekta ili objekta.

8


Neodreeni lanNeodreeni lan oznaava neku opu, nedefiniranu stvar koja nam jo nije poznata; njegova je uloga da u razgovor uvede neku imenicu o kojoj ranije nije bilo govora. Oblici neodreenog lana su: UN se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju suglasnikom ili samoglasnikom UNO se upotrebljava ispred imenica mukog roda koje zapoinju tzv. neistim s (s iza kojega dolazi suglasnik), z, x, pn, ps, gn, sc, i; UNA se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju suglasnikom; UN' se upotrebljava ispred imenica enskog roda koje zapoinju samoglasnikom. jednina muki rod ispred suglasnikaISPRED SAMOGLASNIKA ISPRED NEISTOG S, Z, X, PN, PS, GN, SC, I

mnoina

enski rod UNA UN

UN

UNO

Neodreeni lan nema oblika za mnoinu, ve se zamjenjuje oblicima partitivnog lana koji u tom sluaju znae nekoliko.

9


Upotreba lanalan se redovito upotrebljava ispred svih imenica. Postoje, meutim, odreeni sluajevi o kojima je potrebno naglasiti sljedee: geografski nazivi Imena gradova i malih otoka (Capri, Corf, Malta, Rodi) upotrebljavaju se bez lana, osim kada se uz njih nalazi neki atribut ili dodatak. Isto tako, nazivi sljedei gradova obvezno dolaze s lanom: L'Aquila, La Spezia, L'Aia, L'Avana, Il Cairo, La Mecca. Ispred naziva planina, rijeka i jezera obvezno se upotrebljava lan, kao i ispred naziva velikih otoka (la Sicilia, la Sardegna, la Corsica, l'Elba), pokrajina, drava i kontinenata.

vlastita imena osoba U pravilu, ispred vlastitih imena osoba ne dolazi lan. Meutim, kada se upotrebljavaju u prenesenom znaenju (Si sta rappresentando l'Otello.), lan se upotrebljava, kao i kada dolaze uz neku drugu imenicu ili pridjev (l'imperatore Augusto; l'astuto Ulisse). lan se upotrebljava i uz prezimena enskih osoba (la Duse; la Deledda), kao i uz prezimena u mnoini (gli Sforza; i Visconti). Ispred nekih prezimena slavnih osoba lan se upotrebljava (l'Alighieri; il Tasso), a ispred nekih ne (Pirandello; Verdi). lan se izostavlja u prilonim izrazima; u izrazima koji imaju vrijednost opisnih pridjeva; u nekim sluajevima, s prilonim oznakama mjesta; ispred imenica koje s glagolom ine jedinstveni izraz; u izrazima u kojima jedna imenica integrira znaenje druge; u nekim modalnim izrazima; u poslovicama; u naslovima knjiga ili poglavlja.

10


Strukture c' i ci sonoPosebna struktura s glagolom essere (c' s imenicom u jednini i ci sono s imenicom u mnoini) oznaava prisutnost ili postojanje nekoga ili neega, odnosno znai biti prisutan, nalaziti se: c' + imenica u jednini C' il dottore. C' una torta. ci sono + imenica u mnoini Ci sono i turisti. Ci sono tre panini.

Strukture c' i ci sono mogu znaiti i odravati se: Il mercoled c' il mercato. Kako se ove strukture ne bi pogreno upotrijebile umjesto oblika glagola essere ( i sono), dovoljno je zapamtiti da se ovi oblici glagola essere upotrebljavaju kada se subjekt nalazi ispred predikata, a strukture ce i ci sono kada se predikat nalazi ispred subjekta: C' un concerto in piazza. Il concerto in piazza.

11


Prezent glagola andare, bere, conoscere, dare, dire, fare, leggere, potere, sapereANDARE BERE CONOSCERE DARE DIRE FARE LEGGERE POTERE SAPERE

io tu lui noi voi loro

vado vai va andiamo andate vanno

bevo bevi beve beviamo bevete bevono

conosco conosci conosce conosciamo conoscete conoscono

do dai da' diamo date danno

dico dici dice diciamo dite dicono

faccio fai fa facciamo fate fanno

leggpo leggi legge leggiamo leggete leggono

posso puoi pu possiamo potete possono

so sai sa sappiamo sapete sanno

12


Glavni i redni brojevi od 1 do 200 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 zero uno due tre quattro cinque sei sette otto nove dieci primo, a secondo, a terzo, a quarto, a quinto, a sesto, a settimo, a ottavo, a nono, a decimo, a 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 undici dodici tredici quattordici quindici sedici diciassette diciotto diciannove venti undicesimo, a dodicesimo, a tredicesimo, a quattordicesimo, a quindicesimo, a sedicesimo, a diciassettesimo, a diciottesimo, a diciannovesimo, a ventesimo, a

13


Posvojni pridjeviPosvojni pridjevi oznaavaju osobu kojoj pripada neka odreena stvar: jednina muki rod 1. lice jednine 2. lice jednine 3. lice jednine 1. lice mnoine 2. lice mnoine 3. lice mnoineMIO TUO SUO NOSTRO VOSTRO LORO

mnoina enski rodMIA TUA SUA NOSTRA VOSTRA LORO

muki rodMIEI TUOI SUOI NOSTRI VOSTRI LORO

enski rodMIE TUE SUE NOSTRE VOSTRE LORO

Posvojni pridjevi se u rodu i broju se slau s imenicom na koju se odnose, dakle s posjedovanom stvari, a ne s osobom posjednika. Meutim, u treem licu mnoine mora se voditi rauna i o posjedniku pa se tako, kada je posjednik samo jedan, upotrebljava oblik suoi za muki, odnosno sue za enski rod, a ako je vie posjednika, za oba roda se upotrebljava oblik loro. Posvojni pridjev obino dolazi ispred imenice na koju se odnosi, no u uzvinim reenicama (Signori miei!), u nekim prijedlonim izrazima (per colpa sua) i kada ga elimo posebice istaknuti (Questa casa mia.) dolazi iza imenice. Posvojni pridjev se obino upotrebljava s odgovarajuim odreenim lanom, osim ako se odnosi na imenice koje oznaavaju rodbinske nazive. Ipak, lan se upotrebljava i s rodbinskim nazivima, i to kada je rodbinski naziv u mnoini; kada uz imenicu dolazi pridjev; sa sloenim imenicama; s umanjenicama; s posvojnim pridjevom loro i s imenicama od milja.

14


Prezent povratnih glagolaPovratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se injenica izraena glagolom vraa na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini. Luciano si veste.). Objekt povratnog glagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti, si, ci, vi ili si. Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih zavrava na RSI, istovjetna je konjugaciji nepovratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice: lavare io tu lui noi voi loro lavo lavi lava laviamo lavate lavano lavarsi MI lavo TI lavi SI lava CI laviamo VI lavate SI lavano

15


Pridjevi kojima se oznaavaju bojeBoje oznaavaju osobinu nekog predmeta, to jest, opisuju ga te se, kao i svi ostali opisni pridjevi, slau u rodu i broju s imenicom na koju se odnose. Pridjevi kojima se oznaavaju boje obino dolaze nakon imenice na koju se odnose (Indosso una camicia gialla e dei pantaloni verdi.). Veina pridjeva kojima se oznaavaju boje zavravaju na o (s etiri nastavka, po dva za jedninu i mnoinu, ovisno o rodu), neki zavravaju na e (dakle, sa samo dva nastavka, od kojih jedan za jedninu, a drugi za mnoinu), a neki su nepromjenjivi.

a. pridjevi na o: bianco/a; nero/a; rosso/a; giallo/a; azzurro/a b. pridjevi na e: verde; arancione; marrone; celeste c. nepromjenjivi pridjevi: rosa; viola; bluKada se ispred pridjeva kojim se oznaava boja nalazi odreeni lan za muki rod, pridjev oznaava naziv boje (Il viola porta sfortuna.). Za izraavanje tonova boja, openito se upotrebljavaju pridjevi chiaro i scuro koji dolaze iza naziva boje i uvijek su u mukom rodu (rosa chiaro; rosa scuro).

16


ImperativImperativ ima dva vremena, prezent i futur; ni u jednom ne postoji prvo lice jednine. Sva lica imperativa prezenta, odnosno futura jednaka su odgovarajuim licima prezenta, odnosno futura drugih naina, a samo se kod glagola prve konjugacije drugo lice jednine imperativa prezenta razlikuje od drugog lica jednine ostalih vremena. Drugo lice jednine imperativa prezenta u nijenom obliku izraava se infinitivom prezenta ispred kojega dolazi negacija non.

a. prva konjugacija: AM-AREamamamamamI ----A io tu lui lei Lei amamamamINO Loro IAMO ATE noi voi loro

b. druga konjugacija: TEM-EREtemtemtemtemtemA ----I io tu lui lei Lei temtemtemtemANO Loro IAMO ETE noi voi loro

c. trea konjugacija: SERV-IREservservservservservA ----I io tu lui lei Lei servservservservANO Loro IAMO ITE noi voi loro

17


Partitivni lanPrijedlog di zdruen s odreenim lanom (dakle, oblici del, dello, della, dell', dei, degli, delle) upotrebljava se i kao partitivni lan i u tom sluaju oznaava neki dio, odnosno neodreenu koliinu. Partitivni lan se stoga upotrebljava uz imenice koje ne oznaavaju pojedini predmet, ve imaju zbirno znaenje. Kada se upotrebljava u jednini, partitivni lan znai malo, neto, a kada se upotrebljava u mnoini, zamjenjuje nepostojee oblike mnoine neodreenog lana i znai nekoliko.

18


Izricanje posvojnosti prijedlogom diPrijedlozi su nepromjenjive rijei kojima se spajaju dijelovi reenice ili dvije i vie reenica. Najee se upotrebljava prijedlog di koji u najveem broju sluajeva oznaava povezanost, odnosno odnos izmeu dvaju dijelova reenice. Ovaj prijedlog moe izraavati:

pripadnost (Questo il libro di Pietro.); vrijeme (Di giorno guido volentieri, di notte no.); podrijetlo (Francesco di Roma.); materijal ( una maglietta di cottone.); argument (Parla sempre di calcio.).

19


Prezent glagola na -iareGlagoli koji zavravaju s iare gube i iz glagolske osnove ako nastavak poinje s e ili i. Ukoliko je, meutim, i iz iz osnove naglaeno, ne gubi se: iniziare io tu lui noi voi loro inizio inizi inizia iniziamo iniziate iniziano sciare scio scii scia sciamo sciate sciano

20


Modalni glagoliPostoje tri modalna glagola: dovere, volere i potere. Ovi glagoli slue kao potpora drugim glagolima, odnosno poblie oznaavaju infinitiv koji im slijedi: Devo finire questo lavoro. (potreba) Prezent ovih glagola je nepravilan: dovere io tu lui noi voi loro devo devi deve dobbiamo dovete devono potere posso puoi pu possiamo potete possono volere voglio vuoi vuole vogliamo volete vogliono Non posso aiutare. (mogunost) Rita vuole dormire. (elja)

Modalni glagoli potere i dovere imaju vie znaenja:

potere (moi) znai imati dozvolu ili biti u stanju: Pu riprendere a lavorare.

Posso fare una telefonata?

dovere oznaava nametnutu obvezu ili moralnu obvezu: Dobbiamo dirlo anche a lei.

Devo lavare i piatti.

u kombinaciji s negacijom non, glagol dovere moe izraavati ideju ne postoji obveza izvrenja ili ideju nije dobro neto napraviti: Non devi mangiare tanti dolci!

Oggi non devo lavorare.

21


Tvorba i upotreba perfektaPerfekt (passato prossimo) je sloeno glagolsko vrijeme indikativa. Tvori se od prezenta pomonog glagola avere ili essere i participa prolog glavnog glagola. Particip proli tvori se tako da se od infinitiva glagola odbaci infinitivni nastavak are, -ere ili ire te se dodaju nastavci ato (za glagole prve konjugacije), uto (za glagole druge konjugacije) ili ito (za glagole tree konjugacije), uz napomenu da glagoli koji zavravaju nastavcima arre, orre i urre tvore particip proli na atto, osto i otto: parlare creder e uscire parlato creduto uscito

Perfekt oznaava radnju ili injenicu koja se dogodila u prolosti, a osnovne su mu funkcije izraavanje radnje od ijeg zavretka nije prolo mnogo vremena i koja je na neki nain vezana uz sadanjost (Stamattina ho fatto la colazione.) te izraavanje radnje koja je zavrila prije mnogo vremena, no ije se posljedice osjeaju u sadanjosti (Mio padre ha comnciato a risparmiare da giovane per comprare questa casa.).

a. Prefekt s pomonim glagolom averePomoni glagol avere zahtijevaju svi prijelazni i neki neprijelazni glagoli. Particip proli glagola koji se konjugiraju s pomonim glagolom avere ne mijenja se (Ho mangiato una mela.). Ipak, ukoliko se kao objekt upotrebljavaju zamjenice u akuzativu lo, la, li, le, obvezno je slaganje participa (Ho mangiato la mela. L'ho mangiata.).

b. Prefekt s pomonim glagolom esserePomoni glagol essere zahtijevaju neprijelazni glagoli koji oznaavaju kretanje, postojanje i promjenu stanja (najei su essere, andare, stare, rimanere, venire, arrivare, tornare, diventare, nascere i morire). Iznimke od ovog pravila su glagoli camminare, girare, nuotare, passeggiare, sciare i viaggiare koji tviore perfekt s pomonim glagolom avere. Pomoni glagol essere zahtijevaju, nadalje, povratni i bezlini glagoli te glagoli piacere, costare i durare. Particip proli glagola koji se konjugiraju s pomonim glagolom essere slae se sa subjektom u rodu i broju: Matteo arrivato. Michele e Matteo sono arrivati. Marta arrivata. Franca e Marta sono arrivate.

22


Izricanje koliine s molto, poco, tanto, troppoNeodreeni pridjevi molto, poco, tanto i troppo dolaze uz imenicu kada se eli iznijeti manje ili vie neprecizna ideja o kvaliteti ili koliini:

molto oznaava znaajnu koliinu (Ha molto denaro.); poco oznaava beznaajnu koliinu (C' poco pane.); tanto snanije od molto izraava ideju velike koliine (Abbiamo sprecato tanto tempo.); troppo oznaava pretjerivanje, odnosno obilje (Non mangiare troppi dolci.).

23


Padeni prijedloziImenice u talijanskom jeziku ne mijenjaju nastavke u padeima, nego u svim padeima zadravaju nastavak nominativa. Imenica mijenja nastavak samo kada prelazi iz jednine u mnoinu, ali ni to ne uvijek. Da bi se, meutim, oznaio odnos koji se oznauje padenim nastavcima, u talijanskom se jeziku pred imenice stavljaju neki prijedlozi. Prema shemi latinske deklinacije, prijedlozi se rasporeuju na sljedei nain:

1. 2. 3. 4.

Nominativ (il nominativo) stoji bez prijedloga; Genitiv (il genitivo) se tvori pomou prijedloga DI; Dativ (il dativo) se tvori pomou prijedloga A; Akuzativ (l'accusativo) je po obliku jednak nominativu, ali se od njega razlikuje po mjestu to ga zauzima u reenici, budui da kao objekt (il complemento oggetto) stoji iza glagolskog predikata (il predicato verbale): Il figlio ama il padre. Il padre ama il figlio.

5. Vokativ (il vocativo) je jednak nominativu, ali nikada pred sobom nema lan; 6. Ablativ (l'ablativo; objedinjuje lokativ /il locativo/ i instrumental /lo strumentale/) se tvoripomou prijedloga DA. Navedeni se prijedlozi, kada se nau uz odreeni lan, saimaju u nove oblike i tako nastaju padeni prijedlozi (le preposizioni articolate): IL DI A DA IN SU del al dal nel sul LO dello allo dallo nello sullo dell' all' dall' nell' sull' L' LA della alla dalla nella sulla dei ai dai nei sui I GLI degli agli dagli negli sugli LE delle alle dalle nelle sulle

24


a. Deklinacija imenica mukog roda jednina Nominativ Genitiv Dativ Akuzativ Vokativ Ablativ il libro del libro al libro il libro libro dal libro lo stato dello stato allo stato lo stato stato dallo stato l'albero dell'albero all'albero l'albero albero dall'albero i libri dei libri ai libri i libri libri dai libri mnoina gli stati degli stati agli stati gli stati stati dagli stati gli alberi degli alberi agli alberi gli alberi alberi dagli alberi

b. Deklinacija imenica enskog roda jednina Nominativ Genitiv Dativ Akuzativ Vokativ Ablativ la lezione della lezione alla lezione la lezione lezione dalla lezione l'isola dell'isola all'isola l'isola isola dall'isola le lezioni delle lezioni alle lezioni le lezioni lezioni dalle lezioni mnoina le isole delle isole alle isole le isole isole dalle isole

25


Promjena znaenja glagola ovisno o pomonom glagoluGlagoli koji mogu biti i prijelazni i neprijelazni (poput cominciare, finire, cambiare, scendere, salire, passare itd.) tvore perfekt s pomonim glagolom avere kada se upotrebljavaju u prijelaznom znaenju (Finalmente ho finito quel lavoro.), a s pomonim glagolom essere kada se upotrebljavaju u neprijelaznom znaenju (Lo spettacolo finito a mezzanotte.). Glagoli vivere, nevicare, piovere, grandinare itd. mogu se konjugirati s oba pomona glagola (Questa notte ha/ piovuto.). Pomoni glagol avere upotrebljava se s modalnim glagolima dovere, potere i volere kada infinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebu pomonog glagola avere (Ho voluto mangiare a casa.), dok se pomoni glagol essere s modalnim glagolima upotrebljava kada infinitiv glagola koji dolazi poslije modalnog glagola zahtijeva upotrebu pomonog glagola essere (Sono voluto andare a casa.).

26


Perfekt povratnih glagolaPovratni su oni glagoli kojima su subjekt i objekt isti, odnosno kod kojih se injenica izraena glagolom vraa na sami subjekt (Io mi lavo. Tu ti pettini. Luciano si veste.). Objekt povratnog glagola uvijek je osobna zamjenica mi, ti, si, ci, vi ili si. Konjugacija povratnih glagola, infinitiv kojih zavrava na RSI, istovjetna je konjugaciji nepovratnih glagola, s tim da ispred povratnih glagola dolaze navedene zamjenice. Treba svakako zapamtiti da se svi povratni glagoli konjugiraju s pomonim glagolom essere te da se njihov particip stoga uvijek slae sa subjektom u rodu i broju: lavare io tu lui noi voi loro ho lavato hai lavato ha lavato abbiamo lavato avete lavato hanno lavato lavarsi mi sono lavato/a ti sei lavato/a se lavato/a ci siamo lavati vi siete lavati si sono lavati

27

Stiamo Insieme - Gramatika - 1. Razred

Documents

Transcript of Stiamo Insieme - Gramatika - 1. Razred