Lou Vërnantin - Lo Vernantin - Dizionario Occitano di Vernante

50
1 A a prep. a - a abbadia sf. baìa; abbaìa - abaïa abbagliare v. ësbalunâ - esbalunar abbaiare v. japâ - japar abbaiata; lungo abbaiare sf. japassiagna - japasseanha abbaino sm. usel - usèl, lusernier abbaio sm. jap - jap abbandonare lo stazzo loc. dësjassâ - desjaçar abbandonato agg. a l' abandoun - a l' abandon abbandono sm. abandoun - abandon abbassare v. bassâ - baissar, abaissar abbastanza; basta avv. prou - pro abbeverare v. biourâ; abiourâ - beurar; abeurar abbicare: sistemare i covoni in mucchi ordinati v. ëncapalâ - encapalar abbindolare v. ëmbabouinâ - embaboinar abbondante agg. boundoùs - bondós abbondanza sf. fousoun - foson abbondare; fruttare v. fousounâ - fosonar abbottonare v. boutounâ - botonar abbracciare v. ëmbrassâ - embraçar abbuffata sf. tripagna - tripanha abburattare: passare la farina nel buratto v. buratâ - buratar abete sm. sap - sap abile; pratico; esperto di un lavoro agg. amanà - amanat abitare v. ëstâ; istâ - estar; istar abitualmente avv. d'abitude - d'abitude abituare; avvezzare v. atarissâ - atarissar abituato agg. coustumà; coustrumà - costumat abitudine sf. abitude; pedata - abitude; pedata abortire v. avourtâ - avortar aborto sm. avourtoun - avorton accalappiacani sm. chapachan - chapachans accarezzare v. carëssiâ - carecear accatastare legna v. ënlëgnerâ - enlenherar accecare v. ëmbourgnî - embornhir accendere v. aluvâ; avuvâ; luvâ; uvâ - aluvar; avuvar; luvar; uvar accendino sm. briquèt - briquet accennare; inserire nel discorso v. tracampâ - tracampar accesso sf. ramâ - ramaa accetta sf. apiot - apiòt acchiappare v. chapâ - chapar acciaccato agg. baròs; abarrounà - baròs; abaronat acciaio sm. assel - acèl accigliato agg. ranfrougnà; rënfrougnà - ranfronhat; renfronhat acciuga sf. anchoua - anchoa accoccolarsi v. couchounà-se; acouchounà-se - cochonar-se; acochonar-se accoccolato; coccoloni agg. couchounà; acouchounà - cochonat; acochonat accoglienza sf. acuiënsa; acuèi - aculhença; acuelh accogliere v. acuèie; acuhî - acuèlher, aculhir accoltellare v. ëscoutëlâ; coutëlâ - escotelar; cotelar accomodamento; aggiustamento sm. aranjamënt; aranjamën - arranjament acconto sm. acônt - acòmpte accorciare v. ëscurchâ - escurchar accorgersi v. ësdounà-se; avisà-se; afà-se - esdonar-se; avisar-se; afar-se accostare; socchiudere v. arrambâ - arrambar accozzaglia; moltitudine di persone sf. chourmerâ - chormeiraa accudire v. greâ; gouvernâ; agreâ; chadëlâ - grear; governar; agrear; chadelar accudire; assistere v. cudî - cudir accumulare v. archampâ - archampar, rechampar accumulo di materiale loc. buriagna; buriana - burianha acerbo agg. aspre; asèrp - aspre; asèrb acero campestre sm. usarabi - usarabi aceto sm. asì - asit acetoso agg. asilioùs - asiós achillea sf. pëvrina - pevrina acidità sf. aigrour; aigroû - aigror acidità di stomaco loc. brusacœr; brusacœ - brusacòr acido agg. aigre - aigre acqua sf. aiva - aiva, aiga acqua melmosa sf. bouiaca - bolhaca acquavite sf. branda - branda acquazzone sf. ëslavàs; raissa - eslavàs; raissa acquazzone di breve durata sm. ësbabèch - esbabèch acquazzone; rovescio di pioggia sm. roui - rolh acquerugiola sf. nebiabagna - neblabanha acquisto; compera sm. achat - achat acquitrino; palude sm. sagna - sanha acquitrinoso agg. sagnoùs - sanhós adagio; lentamente avv. adasi - adasi addensare; ispessire v. liâ - liar addolcire v. ardoussî; adoussî - ardocir, redocir; adocir addormentare v. ëndurmî - endurmir addosso avv. acol - a còl adoperare v. douvrâ - dovrar, adobrar adornarsi; agghindarsi v. poumpounià-se - pomponear-se adulare v. flatâ - flatar adulterare v. traficâ - traficar afa sf. toufa; toufour; toufoû - tofa; tofor

description

di Rino Giordan (Adorino Giordano)

Transcript of Lou Vërnantin - Lo Vernantin - Dizionario Occitano di Vernante

1

A a prep. a - a abbadia sf. baìa; abbaìa - abaïa abbagliare v. ësbalunâ - esbalunar abbaiare v. japâ - japar abbaiata; lungo abbaiare sf. japassiagna -

japasseanha abbaino sm. usel - usèl, lusernier abbaio sm. jap - jap abbandonare lo stazzo loc. dësjassâ - desjaçar abbandonato agg. a l' abandoun - a l' abandon abbandono sm. abandoun - abandon abbassare v. bassâ - baissar, abaissar abbastanza; basta avv. prou - pro abbeverare v. biourâ; abiourâ - beurar; abeurar abbicare: sistemare i covoni in mucchi ordinati v.

ëncapalâ - encapalar abbindolare v. ëmbabouinâ - embaboinar abbondante agg. boundoùs - bondós abbondanza sf. fousoun - foson abbondare; fruttare v. fousounâ - fosonar abbottonare v. boutounâ - botonar abbracciare v. ëmbrassâ - embraçar abbuffata sf. tripagna - tripanha abburattare: passare la farina nel buratto v. buratâ -

buratar abete sm. sap - sap abile; pratico; esperto di un lavoro agg. amanà -

amanat abitare v. ëstâ; istâ - estar; istar abitualmente avv. d'abitude - d'abitude abituare; avvezzare v. atarissâ - atarissar abituato agg. coustumà; coustrumà - costumat abitudine sf. abitude; pedata - abitude; pedata abortire v. avourtâ - avortar aborto sm. avourtoun - avorton accalappiacani sm. chapachan - chapachans accarezzare v. carëssiâ - carecear accatastare legna v. ënlëgnerâ - enlenherar accecare v. ëmbourgnî - embornhir accendere v. aluvâ; avuvâ; luvâ; uvâ - aluvar;

avuvar; luvar; uvar accendino sm. briquèt - briquet accennare; inserire nel discorso v. tracampâ -

tracampar accesso sf. ramâ - ramaa accetta sf. apiot - apiòt acchiappare v. chapâ - chapar acciaccato agg. baròs; abarrounà - baròs;

abaronat acciaio sm. assel - acèl accigliato agg. ranfrougnà; rënfrougnà -

ranfronhat; renfronhat

acciuga sf. anchoua - anchoa accoccolarsi v. couchounà-se; acouchounà-se -

cochonar-se; acochonar-se accoccolato; coccoloni agg. couchounà;

acouchounà - cochonat; acochonat accoglienza sf. acuiënsa; acuèi - aculhença; acuelh accogliere v. acuèie; acuhî - acuèlher, aculhir accoltellare v. ëscoutëlâ; coutëlâ - escotelar;

cotelar accomodamento; aggiustamento sm. aranjamënt;

aranjamën - arranjament acconto sm. acônt - acòmpte accorciare v. ëscurchâ - escurchar accorgersi v. ësdounà-se; avisà-se; afà-se -

esdonar-se; avisar-se; afar-se accostare; socchiudere v. arrambâ - arrambar accozzaglia; moltitudine di persone sf. chourmerâ -

chormeiraa accudire v. greâ; gouvernâ; agreâ; chadëlâ - grear;

governar; agrear; chadelar accudire; assistere v. cudî - cudir accumulare v. archampâ - archampar, rechampar accumulo di materiale loc. buriagna; buriana -

burianha acerbo agg. aspre; asèrp - aspre; asèrb acero campestre sm. usarabi - usarabi aceto sm. asì - asit acetoso agg. asilioùs - asiós achillea sf. pëvrina - pevrina acidità sf. aigrour; aigroû - aigror acidità di stomaco loc. brusacœr; brusacœ -

brusacòr acido agg. aigre - aigre acqua sf. aiva - aiva, aiga acqua melmosa sf. bouiaca - bolhaca acquavite sf. branda - branda acquazzone sf. ëslavàs; raissa - eslavàs; raissa acquazzone di breve durata sm. ësbabèch -

esbabèch acquazzone; rovescio di pioggia sm. roui - rolh acquerugiola sf. nebiabagna - neblabanha acquisto; compera sm. achat - achat acquitrino; palude sm. sagna - sanha acquitrinoso agg. sagnoùs - sanhós adagio; lentamente avv. adasi - adasi addensare; ispessire v. liâ - liar addolcire v. ardoussî; adoussî - ardocir, redocir;

adocir addormentare v. ëndurmî - endurmir addosso avv. acol - a còl adoperare v. douvrâ - dovrar, adobrar adornarsi; agghindarsi v. poumpounià-se -

pomponear-se adulare v. flatâ - flatar adulterare v. traficâ - traficar afa sf. toufa; toufour; toufoû - tofa; tofor

2

affabile loc. avv. a la man - a la man affaccendarsi in cucina loc. ëscasserouliâ -

escaçairolear affaccendato; affannato agg. cassidrà - cassidrat affamato agg. ësgurà - esgurat affascinare v. ëncharmâ - encharmar affastellare v. ënjavëlâ - enjavelar affastellare: riunire in un mazzo v. amassoulâ;

massoulâ - amaçolar; maçolar affastellare fieno in fasci cilindirici loc.

ëmbarriounâ - embarrionar affaticare v. fatigâ - fatigar afferrare saldamente v. ëmpignâ; ëngrifâ -

empinhar; engrifar affetto sm. grinour; grinoû - grinor affettuoso agg. grunoùs - grunós, grinós affezione; affetto sf. afessioun - afeccion affibbiare v. crouchëtâ - crochetar affienare v. fënâ - fenar affiliare; adottare v. afihâ - afilhar affiliazione sf. afihassioun - afilhacion piccolo affioramento d'acqua loc. armuèi - armuelh affratellare v. afreirî - afrairir affrettarsi; sveltirsi v. dësgajà-se - desgatjar-se afoso agg. ëstoufì; toufoùs - estofit; tofós agente della guardia di finanza loc. përpousée;

parpusée - parposier; parpusier agevole agg. asià - aisiat agghindare v. souagnâ - soanhar aggiungere v. jountâ - jontar aggiustare; riparare v. ranjâ; arranjâ - ranjar;

arranjar aggiustare qualcosa v. ëmpatagnâ - empatanhar aggrandire v. ëngrandî - engrandir aggredire; cacciar via v. abruvâ - abruvar aggrovigliare; attorcigliare v. ënvërtouiâ -

envertolhar aggrovigliare; ingarbugliare v. ënfërtoubiâ; ënfriâ;

ënfroubiâ - enfertobiar; enfriar; enfrobiar agguato sm. afust - afust agiato agg. asià - asiat, aisiat agile; svelto sm. lest; ëslinde; ëslindou - lest;

eslinde agio, comodità sm. asi - asi, aise agitare l'acqua lavando v. ëslavassiâ - eslavassear aglio sm. ai - alh agnello sm. beroulin - berolin ago sm. uia - ulha, agulha agonia sf. angounìa; ëngounìa - angonia; agonia agosto sm. aoust; avoust - aost; avost agriotta sf. grioutera - griotiera aguzzo; appuntito agg. ahùs; pounchù - aús;

ponchut aia sf. era - iera

aioli: maionese con componente d'aglio sm. aioli - alhòli

aiutare v. ajutâ; jutâ - ajutar; jutar aiuto sm. ajut - ajút aiuto! int. ajut! - ajut! alberello sm. arbourèt - arboret albergo sm. oubèrge; ubèrge - aubèrge albero; pianta sm. arbre - albre albero da frutta selvatico loc. sarvage - salvatge Alberto nome proprio Bèrtou - Bèrto alcuni pron. dountrei - dos trei, dos tres alimento fatto di latte e uova loc. cavalée - cavalaits alito di vento loc. but - but allargare v. ëslargâ - eslargar allegro agg. alegre - alegre allentare v. arlascâ; arlamâ - arlascar, relascar;

arlamar, relamar allentato agg. lam - lam allevare v. ënlëvâ - enlevar alleviato; sollevato moralmente agg. soulajà -

solatjat all'imbrunire loc. avv. d' bassoura - de bassora all'indietro; a ritroso loc. a l' arculoun - a l'

arculon, a reculon alloggiare v. loujâ; aloujâ - lotjar; alotjar allontanare v. dësdaluegnâ - desdalunhar allora; in quel tempo avv. aloura - alora allungare v. ësloungâ - eslongar allungato agg. dëstëndù - destendut almanacco sm. armanà; armanac - almanac almeno avv. soumënda - somenda alone sm. rœ - ruèl, ròl piccola alpe sf. arpiola - alpiòla alpe: pascolo di alta montagna sf. arp - alp altalena sf. biraut - biraut altalenarsi; dondolarsi v. birautà-se - birautar-se altare sm. outal - autar alterare v. virâ - virar alterigia; arroganza sf. soure; assoure - sobre;

alsobre altezza sf. autour; autoû; taia - autor; talha altezzoso agg. prëtëndù - pretendut altisonante agg. arsounant; arsounan - arsonant,

ressonant alto agg. e avv. aut - aut alto, grande, esteso agg. grant - grand altro agg. e pron. aute; autre - aute, autre altura sf. autour; autoû - autor alveare sm. brusc - brusc alzare v. lëvâ - levar alzare; sollevare v. aussâ - auçar alzarsi v. aussà-se; lëvà-se - auçar-se; levar-se amante, innamorato sm. sochou - sòcho amarena sf. griota - griòta

3

amarognolo agg. marriant; maresant; amaresant - mareant; maresant; amaresant

amicizia sf. amistà - amistat amico sm. amìs - amís ammaccare v. ëndourgnâ - endornhar ammaccato agg. fiacà - flacat ammaccatura sf. dorgna - dòrnha ammaestrare; correggere v. drissâ; ardrissâ -

dreiçar; ardreiçar, redreiçar ammalato agg. malavi - malavi ammanicato agg. ënmanià - enmaniat ammassare v. abarrounâ; barrounâ; ëmbarrounâ -

abaronar; baronar; embaronar ammazzare v. massâ - maçar ammiccare v. clignâ - clinhar ammiccare; strizzare l'occhio v. guinchâ - guinchar ammicco; battito di palpebre sm. clign; clin - clinh ammollare v. amuiâ; muiâ - amulhar; mulhar in ammollo loc. a muèi - a muèlh ammontare: nevicata particolarmente abbondante in

montagna e scarsa a bassa altitudine v.

mountagnâ - montanhar ammorbidire v. arcoutî - arcotir, recotir ammucchiare v. acuchâ; ëncuchâ - acuchar;

encuchar ammucchiato agg. abarrounà - abaronat ammuffire v. mufî - mufir ammuffito agg. fiourì; mufì - florit; mufit anatra sf. ania - ànea anca sf. ancha - ancha anche; pure cong. dëcò - decò anchilosato agg. dur; dû - dur ancora avv. ëncô - encar andare v. marchâ - marchar andatura, impeto sm. andi - andi Andrea nome proprio Drea; Dreiou, Drein - Drea angelo sm. ange - àngel angioletto sm. angelèt - angelet angolo; canto sm. cantoun - canton angolo; spigolo sm. caira - caira angusto agg. ënchifounià - enchifoneat animale femmina sm. fumel - fumèl Anna nome proprio Nin; Ninin; Neta - Nin; Neta annacquare il vino v. batiâ - batear annaffiatoio sm. bagnour; bagnoû - banhor annata sf. anada - annada annegare v. negà-se - negar-se anno sm. an - an annoiarsi v. ënuià-se - enuiar-se annunciare punteggio v. cusâ; acusâ - cusar;

acusar annuncio sm. anounsi - anonci annusare v. nasustiâ - nasustear annusare: tirare su col naso v. arniflâ - arniflar,

reniflar

annuvolarsi; oscurarsi v. achaboutì-se - achabotir-se

ano sm. cul - cul ansante; sfiatato agg. ësbouf - esbof ansimare; ansare v. boufâ - bofar anticipare; risparmiare v. avansâ - avançar antipatia sm. guignoun - guinhon antipatico; dispettoso agg. dëspiasent - desplasent Antonio nome proprio Ninou; Tounin; Tounièt,

Touninèt; Toni - Nino; Tonin; Tòni ape sf. aviha - avilha, abelha apertura sf. uvërtura - uvertura appaiare v. coubiâ - coblar apparire v. parësse - paréisser appassionato, bramoso agg. ëncharmà - encharmat appassire v. brouâ; passî - broar; passir appena avv. just - just appeso; impiccato agg. pëndù - pendut appestare; ammorbare; infettare v. ëmpestâ -

empestar applaudire loc. picâ di man - picar di mans appoggiare, addossare v. arpilâ - arpilar, repilar appollaiarsi v. ënjoucà-se - enjocar-se appollaiato agg. a jouc - a joc appostarsi v. afustà-se - afustar-se apprendista sm. ëmprëndìs - emprendís apprendistato sm. ëmprëndissage - emprendissatge apprensione sm. gruit - gruit appresso avv. apreis - apreis approfittare v. proufitâ - profitar appropriato, adatto agg. ëndicà - endicat appuntire v. ahussâ - aüssar aprile sm. avril; ouril - avril, abril; auril aprire v. druvî; drueve - druvir, durbir aprire azionando la "crica" v. dëscricâ - descricar aprire con chiave v. dësquiavâ - desclavar aquila sf. aiguia; orguia - aigla; òrgla arabo sm. arabi - arabe arancia sf. pourtigal - portigal arare v. lourâ - laurar aratro sm. ëslouira - eslaoira arcata sf. arcada - arcada arcigno agg. argnù - arnhut arco sm. arc - arc arcobaleno sm. arcansel - arc en cèl arcolaio sm. vindou - víndol ardesia sf. lausa - lausa arditezza nel parlare o presentarsi sf. ëncala -

encala arganello sm. bartavel - bartavèl ariete; montone sm. arrigou; arrè - arigo; aret armadio sm. armari; arquivi - armari; arquivi armamentario sm. bataclan - bataclan arnica sf. majourana - majorana

4

far arrabbiare v. fâ danâ - far damnar arrabbiato agg. ënrabià - enrabiat arrendersi v. rënd-se - rénder-se arricciato agg. arìs - ariç arrivare v. arruvâ - arribar arrivederci int. arveire - a reveire arrochire v. ënrauchî - enrauchir arroganza sf. arrougansa - arrogança arrostire v. rustî - rustir arrotare v. moulâ - molar arrotino sm. mouleta - moleta arrotolato; avvolto agg. ënroulà - enrotlat arruffare; scompigliare v. arbufiniâ; arbufinâ -

arbufinear, rebufinear arruffato: con penne o capelli in disordine agg.

ësparmussà; ësparmussì - esparmussat arrugginire v. ënruiâ - enrulhar arrugginito agg. ënrouià; ënruià - enrolhat;

enrulhat arruolarsi, impegnarsi v. ëngajà-se - engatjar-se articolazione sf. doubiura - doblura artificiale agg. artifissial - artificial artificio sm. artifissi - artifici artigiano sm. mësterant; mësteran, mestierant,

mestieran - mestierant artigliere sm. artihée - artilher ascesso; foruncolo sm. poustëmma - postema ascia con il taglio ricurvo sf. ësquiaroura -

esclaraora ascia; scure sf. apia - àpia asciugamano sm. suaman - suaman, eissuaman asciugare v. sure; suie; suâ - suire; súier; suar,

eissuar asciutto agg. suit - suit ascoltare v. ëscoutâ - escotar asinello sm. asnèt - asenet asineria sf. asnada - asenada asino sm. ase - ase grosso asino; grosso somaro sm. asnàs - asenàs aspettare; attendere v. ëspeitâ - espeitar aspetto sm. mina - mina aspro; acido agg. brusc - brusc aspro; rigido agg. cru - cru assaggiare v. tastâ - tastar asse per lisciare il terreno sm. suliour; sulioû -

suliaor asse per impastare sf. tabia - tabla asse per lavare loc. lavoura; lavouira - lavaoira assembramento sm. arrouagna - arroanha assenzio sm. mege - mètge asserire; affermare con forza v. fourtî; afourtî -

afortir assestare, ficcare v. foutre - fotre essere assetato loc. avê la papìa - aver la papia

assicella sf. poustèi; poustëtta; poustihoun - postelh; posteta; postilhon

assopito agg. ënsëgnouquì - ensenhoquit assumere personale v. ëmbouchâ - embochar Asteggiano cognome Astejan - Astejan astuccio sm. ëstuch - estuch attaccaticcio; apiccicaticcio agg. taquìs - taquís attecchire v. apihâ; tacâ - apilhar; tacar attendere lungamente v. apeirâ; peirâ - apairar;

pairar attento; accorto agg. ëntivist - entivist attenzione sf. atensioun - atencion attimo sm. clign d'uëi - clinh d'uelh attimo; breve periodo di tempo sm. briou; brif -

briu; brif, brieu attizzare v. tisouniâ; ëstisouniâ - tisonear;

estisonear attorcigliato agg. ëntourtihà - entortilhat attorno; intorno prep. ëntourn - entorn attraversare; percorrere trasversalmente v. travërsâ

- traversar attraverso loc. a travèrs - a travèrs attrezzo sm. outìs - otís attutire v. ësmourtî - esmortir audacia; coraggio; sfrontatezza sf. courpèt - corpet autentico; schietto agg. genic - genic autunno sm. outoun - auton avanti avv. anant - anant avantieri loc. avv. anantier; nënt-er-l'aute -

anantier; nent-ier-l'autre avanzare; procedere v. avansâ - avançar avanzi; rimasugli sm. avansum; vansaium; vansum

- avançums; vançaiums d'avanzo loc. avv. d'avantage - d'avantatge avaro agg. avar - avar avere v. avê - aver avere capogiro; barcollare v. lourdihâ - lordear avo; antenato sm. raire - reire avuto part. pass. agù - agut avvallamento sm. crœs; coumbal; founza; bassa -

cruès; combal; fonza; baissa avvenire; futuro sm. avënî - avenir avviare sulla buona strada loc. ënraiâ - enralhar avvicinare v. avësinâ - avesinar avvicinarsi alla morte loc. achavounà-se -

achavonar-se avvilito; abbattuto agg. dësmountà - desmontat avvitare v. ënvisâ - envisar avvizzire v. pachourî - pachorir avvizzito agg. passaroui - passarolh avvolgere v. ënrouâ - enroar avvolgere su rocchetto v. ëmboubinâ - embobinar avvolgere; imbacuccare v. ënrouatagnâ;

arrouatagnâ - enroatanhar; arroatanhar

5

avvolgersi a spirale v. ëncournioulà-se - encorniolar-se

azione sf. asioun - accion azzardare; rischiare v. asardâ - azardar azzuffarsi v. ëmpignà-se; ëmpignoucà-se -

empinhar-se azzurrino agg. bluèt - bluet

B babau sm. babau - babau bacato agg. vërmënoùs; fahì - vermenós; falhit baccano; chiasso sm. tabèrnou; tabèrou; tapage -

tabèrno; tapatge baccello sm. tea; dorsa - tea; dòrsa bacinella sf. bassina - bacina baco; vermiciattolo della frutta sm. babanèt -

babanet baffi sm. barbìs - barbís baffone sm. barbisoun - barbison bagaglio sm. bagage - bagatge baggiano; citrullo sm. bachichou - bachicho bagnare; innaffiare v. bagnâ - banhar bagnare fino alle ossa loc. nissâ - nissar bagnato; inzuppato agg. trëmpà; muià - trempat;

mulhat bagnato di rugiada loc. navaià - nevaiat balbettare v. barboutiâ; barbutiâ - barbotear balbuziente sm. barboutiée; barbutiée - barbotier;

barbutier balconcino sm. tris - tris baldoria sf. ribota - ribòta balera: area piana in campagna dove si balla sf.

balour; baloû - balor balia sf. baila - baila ballare v. balâ - balar ballatoio sm. lobia - lòbia balli della val Vermenagna sm. p. balèt; courenta -

balet; correnta ballotta acquosa sf. badera; badouera - badera balma; grotta sf. barma - balma balordo sm. tabèrou - tabèro bambagia sf. coutounina - cotonina bambino sm. pichot; ëpchot - pichòt bambino dato a balia loc. bailou; belot - bailo;

bailòt bambino vivace sm. fourfoui - forfoi bambino, ragazzino sm. rau - rau bamboccio agg. babachou - babacho bambola sf. chicha - chicha banca sf. banca - banca banco da lavoro sm. banc - banc banderuola sf. giroueta - giroeta bandita: bosco in cui è vietato il taglio degli alberi sf.

bandìa - bandia barattare v. baratâ - baratar

baratto sm. barat - barat barba sf. barba - barba barba di becco sm. barbabouc - barbaboc barbabietola sf. biarava - blearava barbagianni sm. janavel - janavèl barbuto agg. barbù - barbut barcollante agg. trantouliù - trantoliut barcollare v. trantouliâ - trantolear bardare; agghindare v. bardâ - bardar barella sf. souvera; sivera - çuvera, civiera bargigli sm. magei - magelhs bariletto sm. barlèt - barilet barra; sbarra sf. barra - barra barricata sf. barricada - barricada basso agg. e avv. bas - bas basso e tracagnotto agg. trapounù - traponut basta! int. là!; bon!; prou! - la!; bòn!; pro! bastare v. bastâ - bastar bastian contrario: chi è contrario a tutto per principio

sm. Bastian countrari - Bastian contrari bastonare v. bastounâ - bastonar bastonata sf. bastounâ - bastonaa bastoncino sm. bastounèt - bastonet bastone sm. bastoun - baston batacchio sm. batai; tabùs - batalh; tabús battaglia sf. bataia - batalha battagliare; lottare v. bataiâ - batalhar battagliero agg. bataiée - batalhier battaglione sm. bataioun - batalhon battere v. bate - bàter battezzare v. batiâ - batear battifalce sf. martëlure - martelaüras Battista nome proprio Tita; Titèt; Batista; Batistin,

Batistinetou - Tita; Batista, Batistin battola: asse con ferri battenti usata nella settimana

santa sf. tëneble - tenebla baule dell'auto loc. cofre; cofe - còfre bavaglino; bavagliolo sm. baverœl - baveruèl,

baveiròl bazzecola sf. chaprin; bricola; babiola - chaprin;

bricòla; babiòla beccare v. pitâ - pitar becchettare v. ëspitassiâ - espitassear becchettato agg. ëspitassà - espitassat, espitasseat becchino sm. soutrour; soutroû - soterraor munito di becco loc. bëcù - becut becco; monte sm. bèc - bèc beccuto agg. becarù - becarut belare v. bësëlâ - beselar Beltrando cognome Bertrant; Beltrant - Beltrand benda sf. binda - binda bendaggio sm. bëndage; bindage - bendatge;

bindatge bendare v. ëmpatagnâ; bindâ - empatanhar; bindar

6

bene avv. ben - ben benedire v. benesî - benesir benedizione sf. benedissioun - benediccion beni; possedimenti sm. ben; avê - bens; avers beninteso avv. benëntëndù - benentendut benvenuto agg. benvëngù - benvengut bernoccolo; protuberanza sm. bunha; gnoca -

bunha; nhòca berretto sm. bounèt - bonet berretto; copricapo sm. barèt; barëtta - berret;

berreta Bertaina cognome Bërtaina - Bertaina bestione sm. gojou - gòjo betulla sf. bioula - beula beverone sm. bourrounâ - boronaa biada; avena sf. biava - blava Biagio nome proprio Bias; Biasin, Biasot - Biàs bianchissimo agg. candi - càndid biancospino sm. bossou - bòssol bica: mucchio di covoni sf. capala - capala bicchiere sm. bichée; goublèt - bichèl; gobelet bidente sm. magau - magau bidone sm. bidoun - bidon bietola sf. costa - còsta bietta; cuneo sf. cala - cala biforcazione sf. fourc - forc biforcuto agg. bëssù - bessut biglia sf. biha - bilha biglietto sm. bihèt - bilhet bigotto agg. e sm. bisoc - bisòc bilancia sf. balansa - balança bilia: strumento di legno per stringere funi sf. fouela

- foèla, fuvèla bilico, sbilanciamento sm. valambre - valambre bimbetto sm. braguettou - bragueto binario; rotaia sm. raia - ralha bisaccia: sacchetto legato alla cintola sf. quihour;

quihoura; tasca - culhor; tasca biscia sf. gaiassa - galhassa bisestile agg. bissest - bissèxt bisnonno sm. raire parsée; raire parsel - reire

parsier bisogno loc. avv. da manca - de manca bitorzoluto agg. groutoulù - grotolut bloccaggio sm. bloucage - blocatge blu agg. blœ - bleu, blòi blusa di tela loc. bloda - blòda bobina sf. boubina - bobina bocca sf. boucha - bocha bocciata sf. palèt - palet boccone sm. boucoun - bocon Bodino cognome Boudin - Bodin bofonchiare v. boumbouniâ; boufouniâ -

bombonear; bofonear

bollente; cocente agg. buhiënt - bulhent bolletta sf. bihëtta - bilheta bollire v. buhî; buie - bulhir bollore sm. bui - bulh bombato; convesso agg. boumbù - bombut bontà sf. bountà - bontat borbottare; farfugliare v. barboutâ - barbotar borbottone agg. boumbouniée - bombonier borbottone: chi parla con voce bassa e monotona sm.

dourouniée - doronier borgata sf. ruâ; rouâ - ruaa; roaa borgo sm. bourc - borg boscaglia sf. bousquina - bosquina boscaglia; piccolo bosco sf. tousca - tosca boschetto sm. bouscarat; bouscarà - boscarat bosco sm. bosc; bos - bòsc boscoso agg. bouscarù - boscarut bosso sm. bouis - bois botola sf. trapa - trapa botte sf. boutal - botal bottega sf. butea - botea Bottero cognome Boutée - Botier bottiglia sf. bouta; boutelia; boutìa - bota; botelha;

botilha botto; colpo secco sm. bot - bòt bottone sm. boutoun - boton Boves nome di luogo Bœvës - Bueves bozzima: impasto per pollame sf. pastoun - paston bozzolo sm. coucoun - cocon a braccetto loc. a brassëtta - a braçeta braccialetto sm. brassalèt - braçalet bracciata sf. brassâ - braçaa braccio sm. bras - braç braccio; bracciata: misura di lunghezza sm. brassa -

braça brace sf. brasa - brasa braciere sm. brasée - brasier bramoso; avido agg. abrasamì - abrasamit branco sm. troupel; ëstrop - tropèl; estròp brancolare; andare a tastoni v. tastouniâ -

tastonear branda sf. branda - branda brav'uomo; bonaccione sm. bonome - bònòme brenta: misura di capacità per liquidi sf. brinda -

brinda briciola; piccola quantità sf. brisa; frisa - brisa;

frisa briciole; minuzzaglia sf. ësbrisum - esbrisum briglia sf. brila - brila brillante agg. brihant - brilhant brillare; splendere v. brihâ - brilhar brillo, alticcio agg. bëvù - bevut brindare v. brindâ - brindar brivido; tremito sm. frigoulàs; frëgoulàs - frigolàs;

fregolàs

7

brivido; tremolio sm. tramouloun - tramolon brocca sf. douia - dolha brodaglia sf. ëslavàs - eslavàs brodaglia; intruglio; vino cattivo sf. pitrouia -

pitrolha brodo sm. brœ - brued, bròd broncio sm. musou; bodou - muso; bòdo brontolare v. ramougnâ; ramouniâ; rougnâ -

ramonhar; ronhar brontolone sm. ramougnée; ramouniée; rougna -

ramonhier; ronha brontolone; seccatore agg. tavaniée - tavanier brucare v. broutâ - brotar bruciacchiare v. rimâ; rimatâ - rimar; rimatar bruciacchiatura di vivanda: parte attaccata sul fondo

e sulle pareti di un recipiente loc. rim - rim bruciare v. brusâ - brusar bruciare ardentemente v. brandâ - brandar bruciore sm. brusour; brusoû - brusor bruco; millepiedi sm. taiapé - talhapè brulichio sm. furmihée; fourmihée - furmilher;

formisier brusco agg. brusc - brusc bruscolo; particella di pulviscolo sm. borda - bòrda bruto; persona brutale agg. brutàs - brutàs bruttezza sf. brutour; brutoû - brutor brutto agg. brut - brut bucare; forare v. përtusâ - pertusar bucato sm. lëssìa - leissia bucato; quantità di panni da lavare in bucato sm.

muiagna - mulhanha buccia sf. plaia - pelalha buco; foro sm. përtùs - pertús grosso buco, grosso scavo sm. garbadan - garbadan budella sm. tripàs - tripàs budello sm. bouel - buèl budino sm. flan - flan bue sm. bœ - bueu, buou bugliolo sm. bouiœl - bolhòl buio sm. ëscur; ëscû - escur bulletta sf. broca - bròca bullone sm. bouloun - bolon a buon mercato loc. a bon pat - a bònpat in buona salute; in gamba agg. ardì - ardit buonasera sf. bona-sèra - bònasera, bònsera buonasera! int. bona! - bòna! buono agg. bon - bòn buono, gentile agg. braf - brav, brau buonumore sm. bonumour; bonumoû - bònumor buratto sm. burat - burat burro sm. burri - burri, burre burrone; forra sm. gourjoun - gorjon bussare; battere con forza v. tabussâ - tabussar buttare via; gettare loc. campâ via - campar via

butterato: coperto di pustole agg. pitoucà; pitouquià - pitocat

C cacarella sf. caguëtta - cagueta caccia sf. chassa - chaça cacciare v. chassâ - chaçar cacciarsi v. ficà-se - ficar-se cacciatore sm. chassadour; chassadoû - chaçador cacciavite sm. tournavìs - tornavitz caccola sf. tarloca; tërloca - tarlòca cacherello: escremento di conigli, ovini, caprini sm.

bërlëcca - berlecca cadavere sm. cadavre - cadavre cadenza; movimento sf. cadansa - cadança cadere v. grouâ; calâ - groar; calar cadere; capitare v. toumbâ - tombar pesante caduta loc. ëstramàs - estramàs caduta sf. grouâ - groaa caglio sm. prësura; cai; caièt - presura; calh;

calhet cagnaccio sm. chanùs - chanús cagnaccio; lupo sm. souirou - soiro cagnolino sm. chanet - chanet calabrone, tafano sm. tavan - tavan calcagno sm. garèt - garet calce sf. caussina - caucina calcinacci sm. caussinàs - caucinàs calcio sm. caus - cauç calcolare v. calculâ - calcular caldaia sf. choudera; chaudera - chaudiera caldarroste sf. moundai - mondalh caldo agg. chaut - chaud callo sm. agassin; aiassin - agacin; aiacin calore; caldo sm. chaut; chalour; chaloû - chaud;

chalor caloroso agg. chalouroùs - chalorós calpestare v. charpisâ; garpinâ - charpisar;

garpinar calpestio sm. garpinagna - garpinanha calza sf. chaussa - chauça calzare v. chaussâ - chauçar calzettoni sm. chaussëtoun - chaucetons cambiare v. virà-se - virar-se cambio sm. cambi - cambi camicia sf. chamisa; camisa - chamisa; camisa camino; ciminiera sm. fournel; chaminea - fornèl;

chiminea camminare v. chaminâ - chaminar camminare ondeggiando v. dandaniâ - dandanear camminata sf. chaminâ; chaminada - chaminaa lunga camminata sf. chambâ; chambada -

chambaa cammino; strada sm. chamin - chamin

8

camomilla sf. camamiha; camoumiha - camamilha zona di pascolo dei camosci sm. chamoussée -

chamocier camoscio sm. chamoùs - chamoç campana sf. choca - chòca, clòca grosso campanaccio sm. toupina - topina campanaccio sm. sounaia - sonalha campanile sm. chouquée - choquier, cloquier campanula sf. chouquin - choquin, cloquin campo sm. champ - champ canaglia sf. canaia - canalha canale di irrigazione loc. bialera; bial - bealiera;

beal canaletto di scolo loc. rigola - rigòla canapa sf. chavna - chauna, chàrbol canapa pettinata loc. rista - rista canapaio: luogo dove si lavora la canapa sm.

chanavera - chanaviera canapo sm. souastre - soastre cancellare v. ësbachâ; barrâ - esbachar; barrar cancello sm. pourtai - portal Candelora sf. Candlera - Candeliera cane sm. përrou; souirou; chan; ves - pèrro; soiro;

chan; vèç canestro sm. cavagn - cavanh canestro; cesto sm. gorba - gòrba cannella: tipo di rubinetto collocato sulla parte bassa

della botte sf. pouioulina - poiolina canniccio: traliccio su cui si fanno seccare le castagne

al calore e al fumo della brace sf. quea - quea cantante sm. chantour; chantoû - chantor cantare v. chantâ - chantar canterino sm. chantarin - chantarin canticchiare v. chantouliâ - chantolear cantina sf. crota - cròta canto solenne sm. chant - chant cantoniere sm. cantouniée; cantounée - cantonier canzone sf. chansoun - chançon capace agg. bon - bòn capanna sf. cabana - cabana capanna; ricovero provvisorio sf. barraca - barraca capannone sm. cabanoun - cabanon capatina sf. ëscapada; ëscapagna - escapada capellaio: negoziante di capelli femminili sm. chaviée

- chavelhier capello sm. chavèi - chavelh capezzolo sm. pupin - pupin capire; comprendere v. capî - capir capocciata sf. rudagna - rudanha capogiro sm. viramënt d'testa - virament de testa capolino sm. chuchù - chuchut capovolgere v. arvirâ - arvirar, revirar capovolgere; mettere sottosopra v. chavirâ -

chapvirar

capovolgere; ribaltare v. dounâ la vira - donar la vira

cappella sf. capela - capèla cappotto sm. palëtò - paletò capra sf. crapàs; chaura - crapàs; chaura, chabra capraio sm. chabrée - chabrier capretto sm. chourì; bimou; bimot - chaurit,

chabrit; bimo capriccio sm. caprissi - caprici caprino ermafrodita sm. chabrabouc - chabraboc capriola sf. virabarquin - virabaraquin caprone sm. bouc - boc Caraglio cognome Carai - Caralh caratteraccio sm. subi - subi carbonaia sf. charbounera - charboniera carbonaio sm. charbounée - charbonier carbone sm. charboun - charbon carciofo sm. archichò - archichòc cardo sm. cardoun - cardon carestia sf. famina - famina carezza sf. carëssa - careça caricare v. carriâ - cariar carice: erba dura sf. baucha - baucha carico sm. carria - cària Carletto cognome Carlèt - Carlèt Carlo nome proprio Carlin - Carlin carne sf. carn - carn carnevale sm. carnaval - carnaval carnivoro; che ama mangiar carne sm. carnassiée -

carnassier caro; costoso agg. char; châ; coustoùs - char;

costós carradore sm. sarrounée - sarronier, charronier carrettata sf. carroussâ - carroçaa carrettiere sm. cartounée - carretonier carretto a braccia loc. carroùs - carroç carrettone monoasse sm. cartoun - carreton carriola sf. carrëtta - carreta carro massiccio a quattro ruote loc. bourga - borga carro ribaltabile monoasse sm. toumbarel -

tombarèl carta sf. papée - papier casa sf. casa - casa caseggiato sm. casei - casei caso; combinazione; possibilità sm. asart; asard -

azard in caso di pericolo; in caso estremo loc. a la malparâ

- a la malparaa casolare di campagna; gruppo di case in campagna

loc. teit - teit cassapanca sf. cofre; cofe - còfre casseruola sf. casserola - caçairòla cassetto sm. tirèt; tirour; tiroû - tiret; tiraor cassone; madia sm. archa - archa varietà di castagna loc. siria - síria

9

castagna seccata e sbucciata loc. crua - crua castagna bacata sf. mourach; groula - moràch;

grola castagna bollita sf. papùa - papua castagna grossa sf. grum - grum castagna primaticcia sf. tëmpouriva - temporiva castagna seccata sf. bëscuèt - biscueit castagno sm. arbou - àrbol castello sm. castel; chastel - castèl; chastèl castigare v. chastiâ; castiâ - chastiar; castiar castrare v. sanâ - sanar castrato sm. sanà - sanat casupola sf. casot; chabota - casòt; chabòta catapecchia sf. chabaleri - chabaleri catarro, secrezione sm. jalivàs - jalivàs catasta di fascine loc. fassinée - faissinier catasta di legna loc. lëgnée - lenhier catechismo sm. doutrina - doctrina catena sf. cadèna; cheina - cadena; chaena catenina sf. cheinëtta - chaeneta Caterina nome proprio Nota; Catlina; Catlinin; Rina

- Nòta; Catalina; Rina caterva sf. përfount; prëfount - perfond; prefond cattivo agg. marrì - marrit cattolico sm. catoli; catòlic - catòlic cava di ardesia; zona rocciosa formata da ardesia loc.

lausera - lausiera zona cava di pietre da mulino loc. moulera - molera cavalletto sm. cavalèt - cavalet cavallino sm. poulin - polin cavatappi sm. tiraboussoun - tirabosson,

tirabochon caverna sf. barmassa - balmassa cavicchio; chiavarda sm. chaviha - chavilha caviglia sf. chaviha - chavilha cavo, svuotato agg. crœs - crues, cròs cavolo sm. chol - chaul cazzuola sf. cassola - caçòla cedere leggermente; essere leggermente elastico v.

prëstâ - prestar ceffo sm. ësbifa - esbifa cella: locale fresco dove si conservano latticini e

alimenti sf. sela - cèla cena sf. sina - cina cenare v. sinâ - cinar aver cenato loc. esse sinà - èsser cinat cencio; strofinaccio; brandello di stoffa sm. pata -

pata cenere sf. sëndre; sëngre - cendre, cenre; cengre centenario sm. sëntenari - centenari centinaio sm. sëntèna - centena cento num. sënt - cent ceppaia sf. suca - suca grosso ceppo sm. trulou - trulo

ceppo sm. topa - tòpa cera sf. sira - cira cercare v. sërcâ - cercar cerchio sm. sèrch; sèrchi - cèrch segmento di cerchione di ruota loc. gavèi - gavèl cerchione in ferro sm. lamoun - lamon cerimonia sf. serimonia - cerimònia cernere v. dëstriâ - destriar cernita; scelta sf. trî; sërnìa - tri; cernia cerotto sf. patagna - patanha cervella; materia cerebrale sf. sërvela - cervèla cervello sm. sërvel - cervèl cespugliato agg. boussounù - boissonut cespuglio sm. boussoun - boisson cessare di covare loc. dëscouvâ - descovar cesso: piccola costruzione addossata o separata dalla

casa sm. chabota - chabòta cesta; gerla sf. gourbina - gorbina cesto; cesto munito di coperchio sm. cavagna -

cavanha che pron. que - que chetare; tranquillizzare v. fâ quietâ; quietâ - far

quietar; quietar chi; quelli; quei pron. qui - qui chiacchierare v. bacaiâ - bacalhar chiacchierare, discorrere v. pricâ - preicar lunga chiacchierata sf. bacaiagna - bacalhanha chiacchiere sf. pric - preic chiacchierone sm. bacaiée - bacalhier chiamare v. chamâ; sounâ - chamar; sonar chiamare; dare nome v. dî - dir chiamata; appello sf. chamada - chamada chiarire; decifrare v. dëschifrâ - deschifrar,

dechifrar chiaro agg. quiar; quiâ - clar chiarore sm. quiarour; quiaroû - claror chiarore; barlume sf. lusour; lusoû; luour; luoû -

lusor; luor chiasso, confusione sm. chadel - chadèl chiave sf. quiaf - clau chiave di volta loc. guioua - glova chiavistello sm. froui - ferrolh chicco; granello sm. grana - grana chiesa sf. gesia - gésia, gleisa chinarsi; abbassarsi v. quinà-se; clinà-se - quinar-

se; clinar-se chioccia sf. chous - chos chiocciare v. cusse - cússer chiodini sm. famihola - familhòla chiodino; piccolo chiodo sm. brouquin - broquin chiodo sm. quiò - clò chissà loc. avv. va-savê - va saver, va saber chiudere v. sarrâ - sarrar chiudere con la "crica" v. cricâ - cricar

10

chiudere con chiave v. quiavâ - clavar chiudere con una sbarra loc. barrâ - barrar chiunque loc. n'ëmporta qui - n'empòrta qui chiusa sm. sarrai - sarralh ci pron. pers. nou; nous - no; nos ci, vi avv. i - lhi ciabatta, pantofola sf. patërla - patèrla cianfrusaglia sf. ramadan; rafataia - ramadan;

rafatalha ciarlare v. bartavëlâ - bartavelar ciarpa; cosa di poco valore sf. froubi - frobi ciascuno pron. pr'un - pr'un ciascuno, ognuno pron. chascun - chascun cicala sf. sihala; sigala - cigala cicatrice sf. sicatrìs - cicatritz cieco sm. borgn - bòrnh cielo sm. sel - cèl ciglia sf. sèi; sil - celh; cilh varietà di ciliegia loc. grafioun - grafion ciliegia sf. cheresa - cheresa, cereisa ciliegio sm. chërësée - cheresier, ceresier cilindro sm. silindre - cilindre cimitero sm. sëmënteri - cementieri cimosa sf. chimoussa - chimossa cincischiare v. blimbliniâ; bambliniâ - blimblinear;

bamblinear cincischione; sornione sm. blimblin - blimblin cinghia; cintura sf. courrea - correa cinghiale sm. puèrc sarvage - puerc salvatge cinquanta num. sincanta - cinquanta cinque num. sinc - cinc cintola sf. sëntura - centura cintura; cinghia sf. sëntura - centura ciò pron. lo - lò ciò, questa cosa pron. so - çò cioè loc. avv. val-a-dî - val a dir ciotola; insalatiera sf. grilèt - grilet grossa ciotolata sf. grilëtagna - griletanha ciotolata sf. grilëtâ - griletaa ciottolato sm. calatà - calatat ciottolo; ghiaia sm. grava - grava cipolla; bulbo sf. sioula - ceula circolare v. sirculâ - circular circolare; in tondo agg. a l' ariounda - a l' arreonda circolazione sf. sirculassioun - circulacion circondare v. ënvirounâ - environar circostante ënvirounant - environant cispa sf. cracha - cracha citare v. nouminâ - nominar citrullo sm. trulou - trulo città sm. sità - citat ciuffo; cespo sm. bouch - boch ciuffo di capelli loc. brin - brin

civetta sf. suìtla; suvitou; suvìtoula - cevítola; çuvíto

clacsonare v. troumbëtiâ - trombetear clamore; schiamazzo sm. criour; crioû - crior clistere sm. cristeri - cristeri coagulare, guastarsi v. fruitâ - fruitar coccio: scheggia di pietra sm. quiap - clap coccolare v. poumpounâ; poumpouniâ - pomponar coccoloni loc. avv. a couchoun - a cochon coda sf. coua - coa parte terminale della coda della mucche loc. panai -

panalh coetaneo; coscritto sm. couscrit; couscrì - coscrit cofanetto; cassetta porta bottiglie sm. canavëtta -

canaveta cogliere; raccogliere v. cuhî; cuèie - culhir; cuélher cognato sm. cugnà - cunhat colare v. coulâ - colar colino sm. coulin; coulour; couloû - colin; colaor collare in legno loc. gambisa; caneula - gambisa;

canaula colle sm. col - còl piccolo colle; ripiano erboso su un'altura sm. truc -

truc piccolo colle, poggio sm. sarèt - saret collegio sm. coulege - collège, collègi collinetta; piccolo rialzo del terreno sf. truquèt -

truquet collottola sf. coupioun - copion colmo sf. courme; courmâ - colme; colmaa colmo fino all'orlo agg. a ras; a randa - a ras; a

randa colonnello sm. courounel - colonèl colorare v. coulourâ - colorar colore sm. coulour; couloû - color colostro sm. bèt; cavalée - bet; cavalait colpire; azzeccare v. tacâ - tacar colpo sm. patela; crèp - patèla; crèp colpo battuto col sedere loc. culatâ - culataa coltellata sf. coutlâ - cotelaa coltellinaio sm. coutlée - cotelier coltellino sm. coutlèt - cotelet coltello sm. coutel - cotèl coltello vernantese sm. vërnantin - vernantin coltro: lama dell'aratro sm. coutre - cotre comando sm. coumant - comand combriccola rumorosa sf. rimbambela; ribambela -

rimbambèla; ribambèla come avv. couma; coume; 'ma - coma come mai? avv. elò? - e lò? cominciare v. tacâ; coumënsâ - tacar; començar commosso agg. ësmouvù - esmovut compagnia, combriccola sf. ëscarampla;

ëscaràmpoula - escaràmpola companatico sm. coumpanage - companatge

11

compattare v. samblâ; assamblâ - samblar; assamblar

comperare v. chatâ - chatar competere; tener testa v. adî - adir compiangere, lamentare v. piagne - plànher completamente, di seguito avv. arrè - arré compratore sm. achatour; achatoû - achataor compresso agg. carcà; ëncarcà - calcat; encalcat comprimere v. choupinâ - chopinar comprimere, pigiare v. carcâ - calcar comunque, ad ogni modo avv. tantoutun - tantotun con prep. coun - con concia agg. acoumoudâ; coumoudâ - acomodaa;

comodaa conciliazione sf. counsiliassioun - conciliacion concorrere v. councourre - concórrer concorso; gara sm. councours - concors condire v. cundî - cundir condividere v. partajâ - partatjar confezionare sigarette loc. tourchâ - torchar confezione, foggia sf. fassoun - façon conficcare v. ënfounsâ - enfonsar confinare loc. fâ partìa - far partia confine fra proprietà sf. partìa - partia confusione, trambusto sm. dëstravi - destravi congiungere, unire v. jougne; counjougne - jónher;

conjónher coniglio sm. couchou; lapin - cocho; lapin conoscenza sf. counoussensa - conoissença conoscere v. counousse - conóisser considerare; ipotizzare, supporre loc. fâ cônt - far

còmpt in considerazione; prezioso loc. da cônt - da còmpt consigliare v. counseiâ - conselhar consigliere sm. counseiée; counsiée - conselhier consiglio sm. counsèi - conselh consolare v. counsoulâ - consolar consuetudine; usanza; abitudine sf. coustuma;

coustruma - costuma consumare, logorare v. lurâ - lurar contare; far di conto v. couentâ; countâ - comptar nel contempo avv. ëntant que - entant que contenuto di un carrettone loc. cartounâ -

carretonaa contenuto di un fascio di fieno loc. barriounâ -

barrionaa contenuto di un mestolo loc. cassulâ - caçulaa contenuto di un piatto loc. piatlâ - platelaa contenuto di un telo loc. linsoulâ - linçolaa contenuto di una bacinella loc. bassinâ - bacinaa contenuto di una carriola loc. carrëtâ - carretaa contenuto di una tasca loc. sacouchâ - sacochaa continuamente loc. avv. d' countuni - de contuni continuare v. countuniâ - contuniar continuare, proseguire v. sëguitâ - seguitar

di continuo; a dirotto loc. a la filarota - a la filaròta conto sm. cônt - còmpt contraffare i tratti del viso; scimmiottare qualcuno

loc. ëngaugnâ - engaunhar contrario agg. countrari - contrari al contrario; al rovescio loc. avv. a l' ënvèrs - a l'

envèrs convolvolo sm. courriola - correòla coperchio sm. courënsela; courënsel; cruvënsèl -

corencèla, cubercèla; corencèl, cubercèl; cruvercèl

coperta sf. cuvërtura; cuvèrta - cuvertura, cubertura

coperta; panno per bambini che si mette nella culla sf.

lani - lani coppia sf. coubia - cobla coprire v. cruvî; crueve; couatâ - cruvir, curbir;

coatar coraggio sm. courage - coratge coraggioso agg. courajoùs - coratjós Cordero cognome Courdée - Cordier cordicella sf. fissela - ficèla coriaceo agg. gourègn - gorenh coricare v. coujâ - cojar cornacchia sf. cournaia - cornalha cornata sf. cournâ - cornaa corno sm. corn; côrn; cuèrn - còrn cornuto agg. cournù - cornut persona o oggetto corpulento loc. judé - judeu corredo; corredo da sposa sf. fardel - fardèl correggiato: coppia di bastoni legati ad una estremità

da una correggia per trebbiare sm. cavalie - cavàlias

correre v. courre - córrer corrodere v. manjâ - manjar corrompere v. chatâ - chatar corrucciato, triste agg. incri; incre - incri, incre corteggiare v. calignâ; parlà-se - calinhar; parlar-

se corteggiatore; moroso sm. calignaire - calinhaire cortile sm. court - cort corto agg. curt - curt corvo sm. croubàs; cournaiàs; crouàs - crobàs;

cornalhàs; croàs cosa piccola loc. charafi - charafi coscia sf. cuèssa - cueissa così agg. e avv. parèi - parelh così; in questo modo avv. perparèi - perparelh così-così loc. mitoun-mitena - miton-mitena cosparso, ricoperto agg. ësternì - esternit Costanzo nome proprio Tanchin - Tanchin costare v. coustâ - costar costipato, raffreddato agg. coustipà - costipat costola sf. costa - còsta costone roccioso sm. sèrre - sèrre

12

costretto, obbligato agg. foursà - forçat cotenna sf. couënna - coena cotica erbosa sf. tëppa - tepa cotone sm. coutoun - coton a cottimo loc. a bota - a bòta cotto agg. cuèt - cueit covare v. couvâ - covar covata: chiusura in un sacchetto delle caldarroste

appena cotte per ammorbidirle sf. cuvâ - cuvaa covone sm. couàs - coàs cozzare con la testa loc. rudâ; arudâ - rudar; arudar crampo sm. granfi; tiranerf; ranfi - granfi;

tiranèrv; ranfi credere v. creire - creire essere creditore v. avansâ - avançar crema; panna sf. fiour; fioû - flor crepare: forare v. crëpâ - crepar crepare: morire v. crëpâ - crepar crepitare; sfrigolare v. guërzihâ; grësihâ -

guerzilhar; gresilhar crepuscolo sm. bassoura - bassora crescere v. poussâ; crësse - possar; créisser crescione sm. crëssoun - creisson crivello, setaccio sm. sërnai - cernalh croce sf. crous - crotz crocifisso sm. crussifìs - crucifix crosta sf. croustel - crostèl crudele agg. cruel - cruèl crudeltà sf. crueltà - crueltat crudo agg. cru - cru crusca sf. brènn - bren cucchiaiata sf. cuierâ - culhieraa cucchiaino sm. cuiarin - culharin cucchiaio sm. cuiée - culhier cucina sf. cusina - cusina cucina economica sf. poutagée - potagier cucinare v. cusiniâ; ëscusiniâ - cusinear;

escusinear cucire v. cuse; cusî - cúser, cusir cuculo sm. coucù - cocut cugino sm. cusin - cusin culla sf. cuna - cuna cullare v. cunâ - cunar cumulo sm. archamp - archamp, rechamp cumulo di covoni loc. bacuc - bacuc cuneo; bietta sm. cugn - cunh cunetta trasversale loc. avalée; avalœ - avalier cuocere v. cuère - cuère, còire cuocere a fuoco lento loc. mitounâ - mitonar cuoco sm. cusinée - cusinier cuoio sm. couram - coram, cúer cuore sm. cœr; cœ - còr cura, attenzione sf. souègn - suenh curare v. souagnâ - soanhar

curare minuziosamente v. cubitâ - cubitar curato sm. curà - curat curiosare; ficcare il naso v. nasustiâ - nasustear curioso; interessante agg. curioùs - curiós curiosone agg. ficanàs - ficanàs curva; tornante sf. arvinca; virour; viroû - arvinca,

revinca; viraor curvare v. arvincâ - arvincar, revincar cuscino sm. cussin - cuissin cuscino cilindrico sm. traversin - traversin custodire v. vardâ - vardar, gardar

D da prep. da - da da, da allora avv. dëspé; dëspì - despuei Dalmasso cognome Dalmàs - Dalmàs danneggiare v. arguerâ - argairar, regairar danno sm. darmage - dalmatge dappertutto; ovunque avv. ëmpërtout; përtout - en

pertot; pertot dare; donare v. dounâ - donar può darsi loc. la puel dounà-se - la pòl donar-se davanti, prima avv. dënant - denant davvero loc. avv. da bon; d'ën bonne - da bòn; d'en

bònas debito sm. pouf - pof debole agg. deble - deble defecare; andare di corpo v. cagâ - cagar deglutire v. gode; godde - gòder dei, degli, delle prep. di - di, de lhi del prep. dal - dal delicatamente avv. doussëman - doçament delizioso agg. delissioùs - deliciós della prep. d'la - de la demoralizzato agg. dësmouralisà - desmoralizat denso, compatto agg. gnac - nhac denso, poltiglioso agg. poutihù - potilhut denso, spesso agg. ëspès - espés dente di forcone o rastrello sm. blua; bua - blua;

bua dente di leone; girasole loc. virasoulèi - virasolelh dentro prep. ëndins; dëdins; dins - endins, dedins;

dins denunciare v. dënounsiâ - denonciar deporre le uova v. uvâ - uvar depressione, conca sf. van - van deragliare v. dësraiâ - desralhar deretano sm. tafanari - tafanari deridere v. ësfoulassiâ - esfolassear desiderare v. gruitâ - gruitar desiderio sm. gruit - gruit desideroso loc. ën gruit - en gruit desolato agg. dësoulà - desolat destra sf. dreita - dreita

13

destro agg. drissée - dreicier deteriorato agg. ësbuì - esbulhit detestare; prendere in avversione v. ënirâ - enirar detto; il dire sm. dita - dita devastare v. dëvastâ - devastar devoto agg. dëvot - devòt di prep. de - de di ciò, di quella cosa pron. n'ën - ne'n di là avv. dëlae - delai al di sopra (di); più in alto (di) loc. ën amount (d') -

en amont (de) al di sotto (di); più in basso (di) loc. ën aval (d') - en

aval (de) di, degli, delle art. partit. dë - de diarrea sf. cagagna - caganha diarrea; dissenteria sf. fouira; frous; frus;

courrënsa; fus - foira; fros; frus; corrença; fus diavolo sm. diau - diaul dicembre sm. dësëmbre - desembre diceria sf. dita - dita dichiarazione: annuncio di punteggio nel gioco a carte

sf. acùs - acús diciannove num. disnuèf; disnœf - dètz-e-nuev diciassette num. dissèt - dètz-e-sèt diciotto num. disuèt; disiœt - dètz-e-ueit; dètz-e-ueit dieci num. des - dètz diecina sf. dësèna - desena dietro avv. darrée; apreis - darrier; apreis difendere v. dëfënde - defénder difettoso agg. fahì - falhit differenza sf. dëvarietà; dëvari sm. - devarietat diffidare; stare in guardia v. pèrre varda; vardà-se

- prene varda, gàrdia; vardar-se, gardar-se diffidente agg. dësfià - desfiat difterite sf. croup; group - grop digerire v. paî - païr digestivo che si beve dopo il caffè sm. poussacafé -

possacafé digiuno, a digiuno loc. avv. a jun - a jun dileggio: spandimento di crusca agli sposi sm. bërnâ

- brenaa diluviare; piovere a catinelle v. rouiâ - rolhar dimagrire v. maigrî - maigrir dimenticare v. ëspèrde - espèrder dintorno sm. arviroun; ënviroun - aviron; environ dio sm. diou - diu dipanare v. davanâ - davanar dipanare; svolgere v. dësdavanâ - desdavanar dipendere v. dëpënde - depénder diradare v. ësquiarî - esclarir diramazione stradale sf. dësjoura - desjora dire v. dî - dir dirigere, amministrare v. masëntâ - masentar il diritto sm. ëndreit - endreit

diritto, in piedi agg. e avv. dreit - dreit dirupo: zona aspra e impervia sm. malavèrs -

malavèrs disabituare v. dëstarissâ - destarissar disaccordo sm. dësacort; dësacordi - desacòrd disaffezionare v. dësamourâ - desamorar disaffezione sm. dësafessioun - desafeccion disarticolato agg. dësnoudà - desnodat disastro sm. dësastre - desastre disboscare v. dësbouscâ - desboscar in discesa loc. a la calâ - a la calaa discesa sf. calâ - calaa disciplina sf. orde; ordre; ardrìs - òrdre; ardreiç,

redreiç disconoscere v. dëscounousse - desconóisser discordare; essere in contrasto v. dëstagne -

destànher discorrere v. dëscourre; discourre - descórrer discorso sm. dëscours - descors lungo discorso sm. epìstoula - epístola discorso lungo e confuso loc. ëspichagna;

pichouquiagna - espichanha; pichouqueanha discosto agg. foraman - fòraman discredito sm. dëscrédit - descrédit lunga discussione sf. dëspicagna - despicanha discutere v. dëscute - descúter discutere a lungo e animatamente v. dëspicâ -

despicar disdire v. dësdî - desdir disegno sm. dëssegn; dissen; dëssen - dessenh;

dissenh diserbare v. dëserbâ - deserbar disertore sm. dësertour; dësertoû - desertor disfare v. dësbëlâ - desbelar disfare i fasci e sistemare il fieno nel fienile loc. eigâ

- eigar disfare i mucchi loc. dëscuchâ - descuchar disfogliare; sfogliare v. dësfuiâ - desfulhar disgelo sm. dësjal - desgèl disgiungere v. dësjougne - desjónher disgrazia sf. malœr; malœ - malaür disgraziato, infelice agg. maluroùs - malaürós disintorpidire v. dësgourdî - desgordir disinvolto agg. dësgenà - desgenat dislivello sm. dësnivel - desnivèl disoccupato agg. dëspiassà - desplaçat disonore sm. dësounour; dësounoû - desonor disordine sm. malardrìs - malardreiç disorientato agg. dësourientà - desorientat in disparte; da parte loc. avv. a l' ëscart - a l' escart dispendioso agg. dëspëndioùs - despendiós dispeptico: con stomaco rivoltato agg. ësmouvù -

esmovut disperazione sf. dësësperassioun - desesperacion disprezzare v. dëspressiâ - despreciar

14

disseminato; cosparso in grande quantità agg. unì - unit

disseppellire v. dësënterrâ - desenterrar disserrare una fune v. dësbihâ - desbilhar disserrare; allentare v. dëssarrâ - dessarrar dissotterrare v. dëssoutrâ - dessoterrar distendere v. dëstënde - desténder distesa; estensione sf. ëstëndùa - estendua distillare v. dëstilâ - destilar distinguersi dagli altri v. dësmarcà-se - desmarcar-

se distorcere v. dëstorze - destòrzer districare v. dësfriâ; dësvërtouiâ - desfriar;

desvertolhar disturbare v. dësranjâ - desranjar disturbo sm. dësranjamënt; dësranjamën -

desranjament ditale sm. dial - deal dito sm. dè - det dito del piede loc. artèi - artelh dito mignolo sm. marmëlin - marmelin divenire; diventare v. dëvënî; dëvene - devenir diventare insipido loc. avanî - avanir diventare mite v. arcoutì-se - arcotir-se, recotir-se diventare soffice v. arcoutì-se - arcotir-se, recotir-

se divertente agg. amusant - amusant divertire v. amusâ - amusar documenti sm. ëscartari; papée - escartaris;

papiers dodici num. douse - dotze dolce agg. dous - doç dolce natalizio sm. couloump - colomb dolcezza sf. doussour; doussoû - doçor dolore acuto sm. babouìn - baboïn dolore alla milza loc. arfiai - arflalh, reflalh dolore, reumatismo sm. doulour; douloû - dolor doloroso agg. doulouroùs - dolorós domani avv. dëman; douman; ëdman - deman domenica sf. dumìnica; diamenge - dumínica,

diamenja domestico; mansueto agg. doumesti - domèstic Donato nome proprio Netou; Dounà - Neto; Donat donazione sf. douna - dona donna sf. frëmma; frëma - frema donna lunatica; sgualdrina sf. trala - trala donna noiosa sf. pepia - pépia donnaccia sf. chanforgna; chospa; tadora; chorgna

- chanfòrnha; chòspa; tadòra; chòrnha donnaccia; donna trasandata sf. groula - grola donnola sf. bëddla - bédola dopo avv. apreis - apreis dopodomani loc. avv. passa dëman; apreis douman

- passa deman; apreis deman doppio agg. doubi - doble

dormiglione sm. durmihée - durmilhier dormire v. durmî; duerme - durmir dorsale sf. truquera - truquera dotato di udito fino loc. ëscoutrì - escotrit dotto sm. savèrou - savero, sabero dottore sm. doutour; doutoû - doctor dove avv. mounte; ounda; ounte - monte, onte;

onda da dove; di dove loc. d'ounda - d'onda, onte dovere loc. dëvê; avê da - dever; aver da dozzina sf. dousèna - dotzena drappo: stoffa grossolana sm. drap - drap drizzare; raddrizzare v. drissâ - dreiçar due num. dui - dui durante prep. durant - durant durare v. durâ - durar durare; prolungare nel tempo v. fousounâ - fosonar durata sf. durâ - duraa duro agg. dur; dû - dur durone sm. durihoun - durilhon

E e cong. e - e ebreo, giudeo sm. judé - judeu eccezionale agg. foravìa - fòravia eccitato agg. abrasamì - abrasamit ecco! int. valà!; ecà! - valà!; ecà! eco sm. arsoun - arson economico; poco costoso loc. dar bon pat - bònpat edificare una casa v. casiâ - casear educato; cortese agg. prudent - prudent effetto sm. efet - efèct egli; esso, lui pron. pers. quièl - quiel elegantone agg. ësperlicà - esperlicat elemosina sf. limosna - limòsna ella; essa pron. pers. clit. i - ilh ella; essa, lei pron. pers. quihe - quilhe elogio sm. eloge - elòge, elògi emozionare v. emoussiounâ - emocionar enorme, smisurato agg. dësmësurà - desmesurat Entracque nome di luogo Ëntraigue - Entraigas entrare v. nintrâ; intrâ - nintrar; intrar entrata; ingresso sf. intrada - intrada entro; fra avv. ëntre - entre epilessia sf. maltoumba - maltomba erba corta e dura; festuca loc. pëloun - pelon erbato, inerbito agg. atepì - atepit erboso agg. tëpù - teput erica; brugo sf. bruvera - bruviera ermafrodita sm. mouni - moni erodere, smangiare v. ësgourjounâ - esgorjonar errore sm. errour; eroû - error esagitato agg. dëguèrs; dëguèrt - deguèrs

15

esca avvelenata sf. boucoun - bocon dare in escandescenze; fare il matto v. ësmatassià-se

- esmatassear-se escoriare, spellare v. ësgarougnâ - esgarronhar esoso: chi vende a prezzi alti sm. charivënt -

charivend espiare v. ëspiâ - espiar espiazione sf. ëspiassioun - espiacion espressamente; apposta avv. ësprés - exprès espropriare v. esproupriâ - espropriar esse; le donne in genere pron. pers. lourète -

lorautas, lorautras essere v. esse - èsser essere fantastico sm. candi - candi essi; esse pron. pers. i; lour; loû - ilh; lor essi; gli uomini in genere pron. pers. loureiti - lorauti,

lorautri essiccatoio sm. sëcour; sëcoû - secaor esso pron. pers. clit. al - al estate sf. istà - istat vasta estensione di terreno loc. largura - largura estrarre; tirare a sorte v. tripâ - tripar estremità; bandolo sf. chavoun - chavon età sf. age - atge evaporare v. ësvapourâ - esvaporar evitare v. avansâ - avançar

F fa i à - lhi a faccia arcigna; ceffo sf. guigna - guinha facciata sf. fassada - façada faggio sm. fo - fau fagiano sm. fasan - faisan fagiolo sm. fasœl - fasòl fagotto sm. balissoun - balisson fagotto; fardello sm. fagot - fagòt faina sf. fouìn - foin falce sf. ses; dagn; dai - ses; danh, dalh falcetto; falce messoria sm. massoura; massouira -

massoira falciare v. sihâ; seâ - sear falciata: erba falciata in una singola passata sm.

ëndagn; andagn; andan - andanh falciatore sm. seatour; sehatoû; sihatour; sihatoû -

seator falco sm. farquèt - falquet falegname sm. mënusiée; mestre da bosc -

menusier; mestre da bòsc fallimento, bancarotta sf. fahita - falhita falò sm. farò - falò falsamente avv. faussamënt; faussamën -

faussament falso, infruttuoso agg. faus - faus fame sf. fam - fam

famiglia sf. famiha - familha familiarizzare v. famiharisâ - familharizar famoso agg. famoùs - famós fanghiglia sf. fraugna - fraunha fango; fanghiglia sm. pauta - pauta farabutto sm. salop - salòp fare, compiere v. fâ - far farfalla sf. parpaioun - parpalhon farfallina sf. parpaiola - parpalhòla farinoso agg. farinoùs - farinós farmacista sm. ëspessiari - especiari fasciare v. fassâ; ënfassâ - faissar; enfaissar fasciato agg. ënmaioutà - enmalhotat fascina sf. fassina - faissina fascio sm. fas - fais fascio cilindrico di fieno: due sbarre unite da funicelle

tra loro intrecciate per avvolgere il fieno loc.

barrioun - barrion fascio, mazzo sm. malin - malin fastello sm. javela - javèla fattezza; forma sf. fatëssa - fatessa fatuo, vanesio agg. fat - fat fazzoletto da naso; moccichino loc. mouchour;

mouchoû - mochaor febbre sf. fref; frev - frèu fecondare le uova v. freiâ; freâ - frear fecondato agg. galà - galat fegato sm. fëgge - fetge felce sf. berteula - berteula felice agg. uroùs - aürós femmina sf. fumela - fumèla fendersi; screpolarsi v. grignâ - grinhar fermare v. fërmâ - fermar fermezza sf. fërmëssa - fermessa fermo agg. fèrm - fèrm fermo impalato agg. ëmbicoucà - embicocat ferraglia sf. ferraia - ferralha ferravecchio: raccoglitore e venditore di oggetti usati

di ferro sm. ferramiœ - ferramieu ferro sm. fèrre - fèrre ferro da maglia loc. uiëtta - ulheta ferro per stringere funi loc. biha - bilha fertile agg. dru - drut fessura sf. fissura - fissura stretta fessura sf. filura - filura grande festa sf. fëstassa - festassa festa campagnola sm. fëstin - festin festa di addio al celibato loc. juraie - juralhas festa di battesimo; dolci distribuiti in occasione del

battesimo loc. batiaie - batealhas fetta sf. tai; trancha - talh; trancha fiammata; vampata sf. fiamerâ - flameraa fiammifero sm. briquèt - briquet fidarsi v. fià-se - fiar-se

16

fidato, affidabile agg. fià - fiat fiducia sf. counfiansa - confiança fienile sm. fënera - feniera imbocco del fienile sm. eigù - eigut fieno sm. fën - fen mole di fieno all'aperto loc. fënée - fenier figlia sf. fiha - filha figliare v. agnelâ; bouchinâ; chouriâ; vëlâ -

anhelar; bochinar; chauriar; veelar figlio sm. fî - filh figlioccio sm. fihòs - filhòç, filhòl filare sm. piuvâ - piovaa filatoio, arcolaio sm. rouèt - roet filatrice: donna addetta alla filatura sf. filatrìs -

filatritz filiforme; esile agg. filandrù - filandrut filo sm. fil - fil filo di ferro loc. filfrèt - fil-ferret filone di pane sm. grissa - grissa filtrare, sgocciolare v. përgoutâ - pergotar fin tanto che loc. avv. tant que - tant que fine agg. fin - fin fine; termine sf. fin - fin finestra sf. fënestra - fenèstra finire v. finî - finir fino; sino prep. fin; finc - fins fino a prep. fin que - fins que finocchio sm. fënoui - fenolh fiocco di neve sm. valosha; valosca - valòscha largo fiocco di neve loc. pataràs - pataràs fioco; senza consistenza agg. fios - fiòs fiore sm. fiour; fioû - flor Fiorenzo nome proprio Firënsin - Florencin dipinto a fiori; ornato di fiori agg. fiourajà - florajat fiorire v. fiourî - florir fiorito agg. fiourì - florit fiorume; particelle di piccola dimensione sm. poulìs

- polís fisarmonica semitonata sf. semitoun - semiton fiscella: recipiente forato di legno con coperchio per la

scolatura del siero di latticini sf. fushela; fussela - fussèla, faissèla

fischiare v. subiâ - sublar fischietto sm. subièt - sublet fischio sm. subi - suble fissare v. fërmâ - fermar fitta sf. pougnagna - ponhanha flaconcino sm. amoulin - amolin floscio, allentato agg. lasc - lasc fodera, copertina sf. fodra - fòdra foglia sf. fuèia - fuelha fogliame sm. fuiage - fulhatge fogliare v. fuiâ - fulhar foglie sf. chalaia - chalalha

foglio sm. fuèi - fuelh folata sm. boufâ; boufagna; ëstravënt - bofaa;

extravent Folchi nome di luogo I Fourc - Lhi Folcs folletto, silvano sm. sarvan - sarvan folto agg. ëspès - espès fondere v. founde - fónder fondo agricolo sm. foundou - fondo foraggiare con sola erba v. erbâ - erbar grosse forbici sf. ësfors - esfòrs, fòrfas forbici sf. tësouire; tësoûre - tesoiras forcata sf. trëntâ - trentaa forchetta sf. fourchoulina - forcholina forcola: pertica forcuta per sostenere alberelli, rami e

funi tese sf. poungan - pongan forcuto agg. fourchù - forchut formaggiaio sm. fourmagée - formatgier formaggio sm. froumage; fourmage - fromatge;

formatge tipo di formaggio fermentato sm. brous - bros formica sf. fourmìa; furmìa - formia, formitz;

furmia formicaio sm. furmihera; fourmihera - furmilhera;

formilhera, formisiera formoso; ben fatto loc. d'la fassoun - d'la façon fortuna sf. bounœr; bounœ; chansa - bonaür;

chança per fortuna avv. urousamënt; urousamën -

aürosament piccolo foruncolo sm. barbrusa - barbrusa foruncolo sm. boutoun - boton foruncoloso agg. boutounà - botonat forza sf. forsa - fòrça forzare, obbligare v. foursâ - forçar foschia sf. bourrina; fum - borrina; fum fossa; bacino nel suolo sf. tampa - tampa foulard; fazzoletto di seta sm. foular - folar fracassare v. fracassâ - fracassar fracasso sm. fracàs; bataclan - fracàs; bataclan fradicia agg. frasa - frasa fradicio: ammollato agg. nis - nis fradicio: eccessivamente maturo agg. nis - nis fragile agg. brasc - brasc fragola sf. miola - miòla grossa frana; rovina sf. rouìna - roïna franare in pezzi minuti v. ësmoulinâ - esmolinar franare; rovinare v. rouinâ; arrouinâ - roïnar;

arroïnar franare lentamente v. ëslavanchâ - eslavanchar Francesca nome proprio Chia - Chia Francesco nome proprio Chiquin; Chescou;

Fransouà; Checou; Chouà - Chiquin; Chesco; Fransuà; Checo; Choà

francese agg. e sm. fransés - francés Francia sf. Fransa - França

17

franco agg. franc - franc frassino sm. fraisse; frasse - fraisse fratazzo sm. talocha - talòcha fratello sm. frel; frairi; frari - frèl, fraire; frairi fratta: zona cespugliosa sf. boussouneri -

boissoneri nel frattanto; nel frattempo avv. ëntramënt; ënt

l'ëntramën - entrament freddo agg. sm. freit - freid fregare v. frëgâ - fregar fremere; spazientirsi v. fresî; fërzî - fresir; ferzir frenare v. grëngâ - grengar freno sm. fren - fren freno di slitta loc. grënc - greng freschezza; frescura sf. frëscour; frëscoû - frescor fresco agg. frëscoùs; frèsc - frescós; fresc fretta sf. pressa - préssa in fretta; rapidamente avv. fit; fitou; ëmpressa - fit;

en pressa frettoloso agg. pressà - pressat friggere v. fricassâ - fricassar frignare v. grunî - grunir frignare, piagnucolare v. cusse - cússer frittata sf. fruitâ - fritaa frittella sf. bignëtta - binheta frittella di patate loc. sëbric - sebric frodo sm. ësfròs - esfròs di frodo loc. d'ësfròs - d' esfròs frondoso; rivestito di foglie agg. fouiù - folhut di fronte; in direzione loc. ën mira - en mira frottola sf. bala - bala frugalmente; in modo poco condito loc. a l' ësgèrba

- a l' esgèrba frugare v. fourjounâ; ësfourjounâ - forjonar;

esforjonar frusta sf. fouèt - foet frustare v. fouetâ - foetar frustata sf. fouetâ - foetaa frutta sf. fruita - fruita fruttificare poco e malamente v. ësfaussiâ -

esfaussear fruttificare; fruttare v. butâ - butar fucilare v. fusihâ - fusilhar fucile sm. fusî - fusilh fucina: forgia sf. forja - fòrja fucina: locale in cui si lavora il ferro sm. martinèt -

martinet mettere in fuga; stare alle calcagna v. acouarâ -

acoarar fuliggine sf. calise; calisou - calise fumare v. tubâ - tubar fumo sm. fum; tuba - fum; tuba denso fumo; polverone sm. tubaroun - tubaron fune sm. tirai - tiralh fune per avvolgere il fieno sf. troussa - trossa

fune per stringere i fasci di fieno sf. dësjouira - desjoira

fungo sm. boulè - bolet fungo porcino sm. coucoun - cocon grande fuoco; pietra del focolare sm. fougagna -

foganha fuori avv. fora; dëfora - fòra; defòra in fuori; lontano loc. ënfora - en fòra fuoriuscire vistosamente v. bruiâ - brulhar furbacchione agg. farinel - farinèl furbo; scaltro agg. fouinù - foinut furioso; furibondo agg. ëmbrutì - embrutit furioso, acceso agg. ënviscà - enviscat furterello di frutta loc. bèrta - bèrta fuscello; virgulto sf. vërzela - verzèla fusciacca: fascia lunga di panno che serve da cintola

sf. fassa - faissa fuso sm. fus - fus fuso; sciolto agg. foundù - fondut in futuro loc. a l' avënî - a l' avenir

G far uscire dalla gabbia; liberare v. dësgabiâ -

desgabiar galaverna sf. galavèrna - galavèrna coperto di galaverna loc. galavërnà - galavernat gallare v. capounâ - caponar galleria scavata dalla talpa sf. trapounera -

traponiera, darboniera gallina sf. jalina - jalina gallinaccio sm. ourihina; garìtoula; bouleìna -

aurelhina; garítola; boleïna gallinella sf. poula - pola gallo sm. gal - gal gamba sf. chamba - chamba a gambe larghe; a terra lungo e disteso agg.

ëstrampalà - estrampalat gambuto agg. chambarù - chambarut ganascia sf. ganassa - ganassa gancetto; fibbietta sm. crouchèt - crochet gancio, uncino sm. croc - cròc ganghero: perno su cui gira la porta sm. pivot -

pivòt garbato; ammodo agg. amuèt; amœt - a mued garbo; grazia sm. duèt; dœet - dueit garbuglio; groviglio sm. ënfrougnagna -

enfronhanha garza sf. gasa - garza garzone, apprendista sm. garsoun - garçon gattaccio sm. chatàs - chatàs gattino sm. chatoun; chatin - chaton; chatin gatto sm. chat - chat gazza sf. bèrta - bèrta gelare v. jalâ - jalar

18

gelare leggermente v. jaloutiâ - jalotear gelare leggermente la superficie v. cremâ - cremar gelare, rapprendere v. sesî - sesir gelo sm. jal - gèl gelone sm. tignola - tinhòla gelso sm. mourée - morier gemello sm. bëssoun - besson gemere, frignare v. gëmiâ; gëmî; gëmme - gemear;

gemir; gémer gemito sm. gëm - gem gemma sf. uèi; boura - uelh; borra gemma; bocciolo sf. boutoun - boton gemmare v. boutounâ; ësbouriâ - botonar;

esborrear gemmato agg. boutounà - botonat generare; produrre spontaneamente v. coungreâ;

coungriâ - congrear genere sm. gënre - genre genero sm. gëndre; gëngre - gendre generoso; prodigo agg. andant; ëndant - andant gengiva sf. gëngivia - gengiva gentaglia sf. racaia; gëntassa; genœria - racalha;

gentassa; genuèria gente sf. gënt - gent gentilezza sf. gëntihëssa - gentilessa genzianella sf. ësquioupèt - esclopet gerbido: terreno incolto sm. gèrp - gèrb germogliare v. bruiâ; gitâ - brulhar; gitar germoglio sm. but; brœi - but; bruelh germoglio della patata sm. uèi - uelh gestacci sm. manès - manès gestazione sf. pourtâ - portaa gesti sconvenienti sm. gëstàs - gestàs gesticolare v. gëstouliâ - gestolear gesto; verso sm. gest - gest gettare, buttare v. campâ - campar getto sm. get - get ghetta, uosa sf. garauda - garauda ghiacciato; coperto da un sottile velo di ghiaccio agg.

oulivà - olivat ghiaccio sm. guiassa - glaça ghiaccio sottile loc. jalubre - jalubre ghiacciolo sm. jalée; jalei - jalat ghiaia sf. jaira - jaira ghiaia fine sm. jairin - jairin ghiaione sm. gravàs - gravàs ghiaioso agg. jairinù - jairinut ghianda sm. ajan - ajand, agland ghiandaia sf. gae - gai Ghibaudo cognome Guibaut - Guibaud ghiottone sm. galup; lefre - galup; lefre ghiro sm. lirou - liro ghironda sf. vioula - viola giacca sf. courpèt - corpet

Giacomo nome proprio Jacou; Jacoulin - Jaco giallo agg. e sm. jaun - jaun giallognolo agg. jaunastre - jaunastre giallognolo, giallino agg. jaunèt - jaunet giammai; mai avv. jamai - jamai ginepro sm. geneura - geneura ginocchiata; altezza uguale ad un ginocchio sf.

gënouiâ - genolhaa ginocchiera sf. gënouiera - genolhera ginocchio sm. gënoui - genolh in ginocchio; ginocchioni loc. avv. ën gënouioun; ën

gënoui - en genolhon; en genolh giocare v. juâ - juar giocatore sm. juadour; juadoû - juador giocatore incallito loc. juarela - juarèla giocattolo sm. doumoura - domora gioco sm. jœ - juec tipo di gioco di bocce loc. petanca - petanca giogaia sf. panouia - panolha giogo sm. jouèt; jou - joet; jog gioire; divertirsi v. argalà-se - argalar-se, regalar-

se Giordanengo cognome Jourdanenc - Jordaneng Giordano cognome Jourdan - Jordan Giorgio nome proprio Jouchèt; Joursin; Joursinèt;

Jors - Jochet; Jorsin; Jòrs giornata sf. journada - jornada giornata piemontese sf. journâ - jornaa giorno sm. journ; dì - jorn; dí giorno festivo; domenica sm. festa - fèsta giorno lavorativo sm. sousmana; mincadì -

sosetmana; mincadí Giovan Battista nome proprio Tot; Tistot; Tita - Tòt;

Tistòt; Tita giovane agg. e sm. joue; jouve - jove Giovanni nome proprio Jan; Jann; Janetou; Jouanin

- Jan; Janeto; Joanin giovedì sm. juèvës - juèves giovenca sf. manza - manza giovinetta, adolescente sf. mëndìa - mendia giovinetto, adolescente sm. mëndì - mendí giovinezza; gioventù sf. jouinëssa - joinessa gira e rigira loc. vira e vëntoula - vira e ventola giramento sm. viramënt; viramën - virament girare v. virâ - virar girare in senso contrario loc. dësvirâ - desvirar Giraudo cognome Giraut - Giraud giro sm. vira - vira in giro; a zonzo loc. për iquì - pr' aiquí giro, passeggiata sm. vir - vir gironzolare v. viroundouliâ; virouiâ; vindouniâ -

virondolear; virolear; vindonear gironzolone agg. e sm. virandouliée; virouiée;

vindouniée; viroundouliée - virandolier; virolier; vindonier; virondolier

19

girovagare per furterelli di frutta loc. ën marode - en maròdas

in giù; in basso loc. ën aval - en aval giù; in basso avv. aval - aval giù di là loc. iquiaval; iliaval - aiquí aval; ailaval giugno sm. jun; jugn; San Jan - junh; Sant Jan Giuliano cognome Julian - Julian Giulio nome proprio Juli - Juli giumella: manciata; piccolo quantitativo sf. boustâ -

bostaa giunco sm. jounc - jonc giunco; tipo di erba lunga sm. lësca - lesca giunco, vimine sm. bioussam - biossam giunto sm. jount - jont giuramento sm. juramënt; juramën - jurament giurare v. jurâ - jurar Giuseppe nome proprio Notou; Bep; Bepe; Pin;

Pinou, Pinotou; Jusep; Jusepin, Juspin - Nòto; Bèp; Pin; Pinòto; Jusèp; Jusepin

Giuseppina nome proprio Pina - Pina giusto agg. just - just gli, le, li pron. i - lhi gli, le, loro pron. pers. -ie - -lhi, lor gnocco sm. couiëtta - colheta gobbo agg. güèp - guèb goccia sf. ëstissa - estiça gocciolare; cadere gocce di pioggia v. ëstissiâ;

ëstissiniâ - esticear; esticinear periodo di godimento di un bene loc. goudùa -

godua goffo, zoticone agg. gadanù - gadanut gola sf. goula - gola gola di montagna loc. gorja - gòrja goloso, ingordo agg. goulù - golut gomito sm. coudre; goudre - codre, code; godre gomitolo sm. gramussel - gramucèl, gromeicèl gomma sf. gouma - goma gonfiare v. gounfiâ; ënfiâ - gonflar; enflar gonfio agg. ënfià; ënfi; ounfi; gounfi - enflat; onfle;

gonfle gonfiore, rigonfiamento sm. gounfiour; gounfioû -

gonflor gonna sf. fauda; cota - fauda; còta gorgoglio sm. gourgoui - gorgoulh governo sm. masënt - masent governo, amministrazione sm. gouvèrn; gouvèr -

govèrn gozzo sm. gouitre - goitre gozzovigliare loc. fâ marode - far maròdas gozzuto agg. gouitrù - goitrut gracchio sm. choa - chòa gradino di scalinata sm. ëshalée; ëscalin - eschalier;

escalin gradire v. agradâ - agradar graffiare v. ësgrafignâ - esgrafinhar

graffio sm. ësgrafignura - esgrafinhaüra gramigna sf. liounsa - lionça granaglia sf. granaia - granalha non granato; mancante di grani agg. prì - pri grandezza; estensione sf. grandour; grandoû -

grandor grandinare v. tëmpëstâ - tempestar grandinata sf. tëmpesta - tempèsta grandine sf. grane - granas granire; formarsi del seme v. granâ - granar grano saraceno sm. fourmëntin - formentin grano, frumento sm. gran - gran grappolo sm. rapa - rapa grasso sm. gras; grassa - gras; graissa grattugia sf. gratusa - gratusa grattugiare v. gratusâ - gratusar gravida agg. prëgna - prenha gravidanza sf. prëgnâ - prenhaa gravina: piccone con un'estremità a zappa e l'altra a

punta sf. marapicca - marapica grazioso agg. grassioùs - graciós gregge sm. ëscabot - escabòt grembiulata sf. foudilâ - faudilaa grembiule sm. foudil - faudil in grembo loc. ën fauda - en fauda grida; bando sf. cria - cria gridare v. braiâ; criâ - bralhar; criar grido sm. crî - crit grigio agg. e sm. gris - gris grigio scuro agg. e sm. bourre - borre griglia; rete metallica sf. griha - grilha piccolo grillo sm. grihèt - grilhet grillo sm. grî - grilh grondaia sf. gorja - gòrja grossezza sf. groussour; groussoû, groussëssa -

grossor grosso agg. gros - gròs grossolano agg. groussée; desduèt; dësdœet -

grossier; desdueit groviglio sm. vërtoui; fërtoubi - vertolh; fertobi grumo sm. caiàs; caioun; grum - calhàs; calhon;

grum guadagnare v. vagnâ - vanhar, ganhar guaìme: secondo fieno sm. rëssa - ressa, riesa guaire v. gasouliâ - gasolear guancia sf. jota; jauta - jauta guancia cascante sf. panouia - panolha guardare v. bucâ - beicar guardare, osservare v. vardâ - vardar guardia sf. varda - varda, gàrdia guarire v. varî - varir, garir guarnire v. garnî - garnir guastare v. gastâ; vastâ - gastar; vastar guastarsi della frutta v. marinâ - marinar

20

guasto agg. vast; marinà - vast, gast; marinat guazzare; agitare un liquido v. bachassâ;

ësbachassiâ - bachassar; esbachassear guazzo: strato di neve fradicia sm. pacharina -

pacharina guerra sf. guèrra; vèrra - guèrra gufo sm. dusou; dugou; chouc - duso; dugo; choc guscio sm. gruèia - gruelha

I i, gli, le art. det. i - lhi, las icona sf. mistâ - mistà identico loc. tal cal - tal qual idiozia; balordaggine sf. sarvanada; sarvanarìa -

sarvanada ieri avv. er; ier - ier persona ignorante sm. subidoubi - subidobi il, lo art. det. lou - lo illuminato agg. ënluminà - enluminat imballaggio sm. ëmbalage - embalatge imballare v. ëmbalâ - embalar imbarazzante agg. gënànt - genant imbarazzare; mettere a disagio; mettere in soggezione

v. genâ - genar imbarazzo; disagio sm. gena - gena imbattere v. ëmbate; ëscountrâ; rëscountrâ -

embàter; escontrar; rescontrar imbecille agg. tiroulirou; toupin - tiro-liro; topin imbestialito agg. ëmbëstià - embestiat imbevere v. ëmbibî - embibir imboccare v. ëmboucâ - embocar imboccatura; apertura sf. boucha - bocha imboschire v. ëmbousquî - embosquir imbottigliare v. ëmbouteliâ - embotelhar imbottire v. ëmboutî - embotir imbottitura sf. ëmboutidura - embotidura imbrattare v. ëmpatiflâ - empatiflar imbrogliare v. couiounâ; ëmbruiâ - colhonar;

embrulhar imbroglio; ingarbugliamento sm. ëmbruèi -

embruelh imbronciato agg. ëngrufì; ëmboudounì - engrufit;

embodonit essere imbronciato loc. boudâ - bodar imbrunire sm. ëmbrunî - embrunir imbuto sm. ëmboutour; ëmboutoû - embotor,

embotaor immagazzinare agg. ënmagasinà - enmagasinat immagine sf. image - image immaturo agg. vèrt - vèrd immondizia sf. mënìs; ramassum; vënìs - menís;

ramassum; venís impacchettare v. ëmpaquëtâ - empaquetar impagliare v. ëmpaiâ - empalhar

impappinarsi; confondersi v. ëmpapinà-se - empapinar-se

impastare v. ëmpastâ; pastâ - empastar; pastar impasto sm. pastoun - paston impedire, ostacolare v. ëmpachâ - empachar impiastrare v. ëmpiastrâ - emplastrar impiastro sm. ëmpiastre; papin - emplastre; papin impigliare v. ëmpignâ - empinhar impilare; accatastare; sovrapporre v. ëmpilâ -

empilar imporre v. ëmpoune - empóner importunare v. tisouniâ; ëstisouniâ - tisonear;

estisonear importunare; seccare v. ësgounfiâ; ënmërdâ -

esgonflar; enmerdar impossibile agg. d'ëmpoussible; d'ëmpoussibou;

ëmpoussible; ëmpoussibou - d' empossible; empossible

in; dentro prep. ënt; ënte; ën - ent, ente; en in passato loc. avv. l' autr'an - l' autr'an inacidire v. aigrî - aigrir incamminarsi v. ënchaminà-se - enchaminar-se incantare v. ëncantâ - enchantar incanto sm. ëncharme - encharme incanto: vendita pubblica sm. ëncant - enquant incapace; buono a nulla sm. lapabrœ - lapabrued,

lapabròd incarnito agg. ëncarnà - encarnat incartapecorito agg. ratatinà - ratatinat incavato, cavo agg. garbënù - garbanut incenso sm. ënsens - encens incerare v. ënsirâ - encirar inchiostro sm. ënchostre - enquiòstre inciampare; incespicare v. ënchambouslà-se -

enchambocelar-se incisione sm. ëntaia; ëntai - entalha; entalh inclinare sul fianco v. ëncantëlâ - encantelar incolto; gerbido agg. ëngerpì; agerpì - engerpit;

agerpit persona inconcludente agg. ramadaniée -

ramadanier incontrare v. ëncountrâ - encontrar incontro sm. rëscontre; ëscontre - rescòntre;

escòntre incoraggiare v. ëncourajâ - encoratjar incornare v. ëncournâ - encornar incrinare v. fëlâ - felar incrinato; fessurato agg. fëlà; ëscrussì - felat;

escrussit incrinatura sf. fëlura; seula; siola - felura; ceula;

ceòla incrinatura, crepa sf. faia - falha incrociare v. ëncrousiâ - encrosear incrocio sm. crousera; crousiera - crosiera

21

indaffarato agg. achamperà; achampeirà; champerà; champeirà - achampeirat; champeirat

indagare: ficcare il naso v. fouinâ - foinar indebolire v. avanî; ëndeblî - avanir; endeblir indennizzo; differenza a compenso sm. arfaita -

arfaita indicare v. moustâ; ëndicâ; moustrâ - mostrar;

endicar, mostrar indietreggiare v. arculâ - arcular, recular indietro avv. ën darrée; arrée - en darrier; arrier indietro; all'indietro avv. ën darrée - en darrier indigestione sf. ëstoumiâ - estomiaa indispettire v. biscâ - biscar indisposto; con la testa pesante agg. bachoc -

bachòc indolenzimento sm. ësbrounura - esbraonaüra indolenzito agg. ëndoulourì - endolorit indolenzito dalla fatica agg. ësbrounà - esbraonat indossare abito nuovo; usare qualcosa per la prima

volta v. dësnuvëlâ - desnuvelar indossare i pantaloni; mettere la camicia o flanella nei

pantaloni v. ëmbragâ - embragar indugiare v. limouchâ - limochar indurire v. ëndursî; dursî - endurcir; durcir indurre v. mënâ - menar inerbire v. ëntëpî - entepir lasciar inerbire v. ëngerbî - engerbir inezia sf. bërguign; brëguign - berguinh; breguinh infagottato; vestito pesantemente agg. ëngibassì;

ënfagoutà - engibassit; enfagotat infangare v. ëmpautâ - empautar infastidire, impensierire v. tracassâ - tracassar infatti cong. ën efet - en efèct infatuarsi v. ëncharmà-se - encharmar-se infatuazione sf. caplina - caplina, capelina infeltrito agg. ënchassì - enchassit infetto agg. ënfet - enfect infezione sf. ënfessioun - enfeccion infilare v. ficâ - ficar infilzare v. ënfilâ - enfilar infilzare, trafiggere v. pounchâ - ponchar infiorescenza; amento sf. chatin - chatin infischiarsene v. ënfout-se - enfóter-se informare v. ënfourmâ - enformar infornare v. ënfournâ - enfornar infradiciare v. nissâ - nissar infrascare: mettere paletti di sostegno v. ënramâ -

enramar infuocato; infiammato agg. afarà - afarat infuso sm. ënfusioun - enfusion inghiaiare v. ënjairâ - enjairar ingiallire v. jaunî; ënjaunî - jaunir; enjaunir inginocchiarsi v. ëngënouià-se - engenolhar-se ingiungere v. ënjougne - enjónher

inglese sm. ënglés - anglés ingombrare; imbarazzare v. ëmbarrassâ -

embarrassar ingombro; imbarazzo sm. ëmbarràs - embarràs ingordo; ghiottone agg. ëngourt - engord ingorgare v. ëngourjâ - engorjar ingozzare v. aboucounâ - aboconar ingrandire v. ësgrandî - esgrandir ingrassare v. ëngrassâ - engraissar ingravidare v. ëmprëgnâ - emprenhar ingraziarsi qualcuno loc. fa-se benveire - far-se

benveire ingrigire v. grisouliâ - grisolear inguine sf. ëngounaia - engonalha iniziare v. prënsipiâ - prencipiar iniziare; intaccare v. ëntamënâ - entamenar iniziare con slancio loc. anandiâ - anandiar inizio sm. coumënsamënt; coumënsamën -

començament innestare v. ëntâ - entar innevato agg. nuveroùs; nëveroùs - neverós insalata sf. salata; salada - salata; salada insaponare v. ënsavounâ; savounâ - ensavonar;

savonar, sabonar insegnare v. moustâ; moustrâ - mostrar inseguire loc. courre apreis - córrer apreis insetto sm. baraboia; baboia - barabòia; babòia insieme; con prep. ënsen - ensem rendere insipido v. ësfatî - esfatir insipido: annacquato agg. ëslavà - eslavat insipido: senza gusto agg. van - van insipido: senza sale agg. ësfatì; fat - esfatit; fat insolazione sf. souleìna - solelhina insozzare v. ënmërdâ - enmerdar insultare v. benesî - benesir intaccare; incidere v. ëntapâ - entapar intagliare; incidere v. ëntaiâ - entalhar intagliare legno loc. bouscâ - boscar intaglio; intaccatura sm. ëncrënna; ënquërna -

encrena; enquerna intanto avv. ëntant - entant intasare v. ëngourgâ; ëmbuschâ - engorgar;

embuschar intelligenza, mente sf. mënt - ment intemperie sf. tëmperi - temperi intero agg. ëntée - entier interrare; infossare v. ëntampâ - entampar intiepidire v. dëroumpe; ëstëbiâ - derómper;

esteblar intirizzire v. tranzî - tranzir intirizzito agg. tranzì - tranzit intonacare v. ëmbouchâ - embauchar intoppo; intasamento in una tubazione sm. ëstoup -

estop

22

intorpidito agg. ëngourdì; ëmbessì; gourt - engordit; embessit; gord

intrallazzo, trucco sm. coumbina - combina intravedere v. ëntraveire - entreveire intubare v. ëncournâ - encornar inumidire v. umidî - umidir invaghirsi; prendere una cotta v. ëncaplinà-se -

encaplinar-se invecchiare v. vieî; ënvehî; veî - vielhir; envelhir;

velhir invece di loc. avv. ën luèa de - en luea de inventare v. ënvëntâ - enventar inventario sm. ënventari - inventari inverno sm. uvèrn; uvèr - uvèrn invito sm. ënvit - envit io; me pron. pers. mi - mi ipoteca sf. ëmpouteca - empoteca, ipoteca ipotecare v. ëmpoutecâ - empotecar, ipotecar irrigare i campi v. bialâ - bealar isolare una località v. barrâ - barrar isolato; scartato agg. isoulà; ëscartà - isolat;

escartat ispessire v. ëspessî - espessir isterico agg. isteri - istèric istruire, indottrinare v. ëndoutrinâ; adoutrinâ -

endoctrinar; adoctrinar istruito; colto agg. ënlitrà - enlitrat itterizia sf. jaunissa - jaunissa

L la art. det. la - la là avv. là; alae - lai, ailai; ailai in là avv. ënlae - enlai là lontano avv. iquiouta - aiquí òuta labbra sf. bouche - bochas labbro sm. lavre - lavre, labre con labbro sporgente loc. bef - bèf laborioso agg. travaiadour; travaiadoû -

travalhador, trabalhador laccio sm. las - laç laccio; stringa sm. liassèt - liacet lacrima sf. agra; grima; larma - agra; grima; larma ladro sm. ladre - ladre laggiù avv. alaval - ailaval laggiù in basso avv. alaval-bas - ailaval bas laghetto sm. laguèt - laguet lago sm. lac - lac lama sf. lama - lama lamiera, latta sf. tola - tòla lampeggiare, sfolgorare v. ëslussiâ - esluciar lampo, fulmine sm. ëslussi - esluci lampone sf. àmpoua - àmpola lanciare v. lansâ - lançar languire; annoiarsi v. fousounâ - fosonar

lapazio sm. lapàs - lapàs lappare: mangiare con avidità v. lapâ - lapar larghezza sf. larguëssa - larguessa largo, ampio agg. larc - larg larice sm. merze - mèlze lasciar cadere pagliuzze v. ëspaiussiâ -

espalhussear lasciar perdere v. lassâ istâ - laissar istar lasciare v. lassâ - laissar lasciare indifferente; non avere importanza loc. fâ ni

chaut ni freit - far ni chaud ni freid lassù avv. alamount - ailamont lassù in alto avv. alamount-aut - ailamont aut lastrone di ghiaccio loc. guiassoun - glaçon laterizio forato loc. tavela - tavèla lato, fianco sm. cantel - cantèl latte sm. lait - lait latticello: siero del burro sm. laitin - laitin lattoniere sm. toulée - tolier lavaggio sm. lavage - lavatge lavanda sf. isop - isòp lavare v. lavâ - lavar lavatoio sm. lavour; lavoû - lavaor lavorare in modo raffazzonato v. tapassiâ -

tapassear lavorare col piccone v. ësmarapicâ - esmarapicar lavorare, coltivare v. travaiâ - travalhar, trabalhar lavoratore sm. travaiadour; travaiadoû -

travalhador, trabalhador lavoricchiare v. bricoulâ; charafiâ; bërguignâ;

chapriniâ - bricolar; charafiar; berguinhar; chaprinear

lavoricchiare; armeggiare v. ramadaniâ - ramadanear

lavoricchiare; lavorare svogliatamente v. gamachâ - gamachar

lavoricchiare; rovistare v. frouniâ; frougnâ - fronear; fronhar

lavoro sm. travai - travalh, trabalh lavoro fatto in gruppo per un'opera comune loc.

ruèda; rœèda - ruèda, rueida lavoro mal fatto loc. chapoustrou - chapostre leccare v. bërlicâ; lëcâ - berlicar; lecar legame, impegno sm. ëstacha - estacha legare v. liâ; groupâ - liar; gropar legare, impegnare v. ëstachâ - estachar legatura; rametto flessibile per legare sf. liura -

liaüra leggero agg. lëngée - lengier legna sf. lëgna - lenha legnaia sf. bousquiera - bosquiera legname sm. bouscamënta - boscamenta legno sm. bosc; bos - bòsc legno da ardere sm. baquèt - baquet legno spaccato sm. chapoun - chapon

23

lendine: uovo di pidocchio sf. lëndre - lendre lenire il dolore; calmare dolori v. ësbardâ -

esbardar lenticchia sf. lëntiha - lentilha lentiggine sf. lëntiha - lentilha lentigginoso agg. lëntihà - lentilhat lento agg. mœsi - muesi lenzuolo rustico; telone per il trasporto del fieno sm.

fiarée - florier lenzuolo, telo sm. linsœl; ninsœl - linçuèl, linçòl leone sm. lioun - leon lepre sf. leure - leure lésina sf. lèsna - lesna lessare brevemente v. brouâ - broar letamaio sm. liamée - leamier lettera sf. litra - litra lettiera sf. leitera - leitiera letto sm. leit - leit levatrice sf. couchœsa; acouchœsa - cochuesa;

acochuesa lezione sf. lessioun - lecion, leiçon lì; là avv. iquì - aiquí li, le pron. pers. -ie - -lhi, -las liberare v. viassâ; delibërâ - viassar; deliberar libero agg. libre - libre in libertà, sciolto loc. avv. a viàs - a viàs libretto sm. libret - libret libro sm. libre - libre licenziato agg. lissensià - licenciat lievitare v. lëvâ - levar lievitare; rigonfiare v. ëspoumpâ - espompar limare v. limâ - limar limatura sf. limaia - limalha limo sm. nita - nita Limone Piemonte nome di luogo Limoun - Limon limpidezza sf. ësclantour; ësclantoû - esclantor limpido agg. panaià; linde; lindou - panalhat; linde linfa sf. sava - sava, saba linguaggio sm. lëngage - lengatge liquame sm. suguèt - suguet liquefare v. dësjourâ - desjorar liquore sm. licour; licoû - liquor liquore a base di anice loc. pastìs - pastís lisciare v. suliâ - suliar lisciare con il fratazzo loc. talouchâ - talochar liscio, calmo agg. sœli - sueli listello; assicella stretta e sottile sf. lista; listel -

lista; listèl listello di legno sm. lata - lata litigare v. rusâ - rusar litigare, bisticciare v. plinà-se - plinar-se litigio sm. rusa - rusa litro sm. litre - litre livellare v. egalisâ; ivalâ - egalizar; eivalar, eigalar

livellare: misurare con la livella v. nivëlâ - nivelar livello sm. nivel - nivèl livello: bastoncino piatto per livellare la misura della

granaglia sm. randa - randa livido sm. nissoun - nisson lo pron. lou - lo lodare v. laudâ - laudar logorare v. frustâ; frëgâ - frustar; fregar logoro agg. lisou; lise - liso; lise logoro, usato agg. frust - frust lontano avv. luègn; da luègn - luenh, da luenh Lorenzo nome proprio Lenchou; Lourens - Lencho;

Lorenç il, la, i, le loro pron. lour; loû - lor lotta sportiva sf. couja - coja luccicare v. luie - lúier luccichìo; debole chiarore; raggio di sole sm. lui-lui

- lui-lui lucciola sf. massouquëtta - massoqueta luce; lume sf. quiar; quiâ - clar lucente; brillante agg. lusent - lusent lucerna, lampada ad olio sf. lume - lume lucertola sf. lasarda - lasarda Lucia nome proprio Lussìa; Choutina; Lissiota -

Lucia; Chotina; Liciòta lucicare v. luse; lusî - lúser luglio sm. lui; Sant'Ana; San Jacou - lulh;

Sant'Ana; Sant Jaco Luigi nome proprio Vigi; Louìs; Louisin; Vijou;

Lusin - Vigi; Loís; Vijo; Luïsin lumaca; chiocciola sf. limassa - limaça lumachina sf. limassola; chiou - limaçòla; chiu lumacone sm. limassoun; limassa gara - limaçon;

limaça gara tipo di lume a petrolio loc. quinqué - quinquet lumino sm. lumnin - lumenin luna sf. luna - luna lunatico agg. tantalœri; tërluc - tantalueri,

tantalòri; terluc lunedì sm. lunës; lunësdì - luns lunghezza sf. loungour; loungoû - longor lungo agg. arlonc; lonc - al lòng; lòng lungo e disteso a terra agg. ëspatarrà - espatarrat lungo il, la… prep. lonc - lòng lungo, lungo il ... loc. avv. al suslonc - al suslòng luogo; posto sm. luèa; post - luea, lueia; pòst luogo di riposo diurno loc. choma - chauma luogo, zona, lato sm. cant - cant lupo sm. louf; lou - lop lutto sm. dœl; dœi - duèl, dòl

M Macario cognome Carin; Macari - Carin; Macari macchia sf. macha - macha

24

macchiare v. machâ - machar macchiato agg. gar - gar macchiettato; macchiato agg. pitacà - pitacat macchinazione sf. machinassioun - machinacion macello sm. masel - masèl maceratoio sm. nasour; nasoû - nasaor, nais macina sf. mola - mòla macinare v. moulinâ; muèle; mœle - molinar;

mòler, muéler Maddalena nome proprio Madlena; Madlenin,

Madlenota - Magdalena madia sf. mastra - mastra madre sf. mâre - maire madrina sf. mirina - mairina maestro di scuola loc. magistre - magistre magagna; difetto sf. magagna - maganha magazzino sm. magasin - magasin maggio sm. mach; mai - maj, mai maggiociondolo sm. lambourn; ambourn; ëmbourn

- alborn maggiolino sm. coucouara - coacoara maggiore agg. e sm. majour; majoû - major maglia sf. maia - malha maglia; maglione sf. tricò - tricòt maglione sm. maioun - malhon magrezza sf. maigrour - maigror magro agg. maigre; sèc - maigre; sec magro; sottile agg. ëstrise; ëstrisou - estrise mai avv. mai - mai malagevole agg. malasià - malaisiat malamente; in modo trascurato avv. a l' ëscagassa -

a l' escagassa malandato; malconcio agg. malfoutù - malfotut malandato; rotto agg. ëscarcassà - escarcassat malaticcio agg. malaviù - malaviut di malavoglia loc. d'ëstracœr; d'ëstracœ - d'

extracòr malazzare: essere affetto da malanni v. malatiâ -

malatear malcalzato agg. groulù - grolut maledire v. malesî - malesir malga; baita sf. maira - meira malgaro sm. marguée - marguier malinconico agg. malënconi - malencònic malinteso sm. malëntëndù - malentendut malizia sf. malissia - malícia malizioso agg. malissioùs - maliciós mallo sm. rola - ròla malore sm. malœr; malœ; mancamënt; mancamën

- malaür; mancament maltempo sm. tëmpàs - tempàs malumore sm. marrimour; marrimoû - marrimor malva sf. rioundela - reondèla mammella sf. pupa - pupa

mancanza; carenza; bisogno sf. manca - manca mancare, essere privo v. mancâ - mancar mancia sf. bonaman - bònaman manciata sf. pignâ - pinhaa mandibola; mascella sf. gaugna - gaunha spaccare la mandibola; sfigurare loc. dësgaugnâ -

desgaunhar mandria sm. cavial - caveal maneggiare v. masëntâ - masentar maneggiare: saper servirsi di un attrezzo v. maniâ -

manear mangiare v. manjâ - manjar mangiare avidamente v. ësbalafrâ - esbalafrar mangiatoia sf. grëppia - grépia mangione agg. ësgoulajà; dësfounzà - esgolajat;

desfonzat mangiucchiare: mangiare poco v. manjoutiâ -

manjotear mangiucchiare: mangiare svogliatamente v.

machouliâ - macholear manica sf. mania - mània manico sm. mani - mani mettere il manico ad un attrezzo loc. ënmaniâ;

maniâ - enmaniar; maniar manico di recipiente loc. ansa - ansa manifesto funebre; locandina sm. tilèt - tilet maniglia sf. maniha - manilha mano sf. man - man mantenere, sostentare v. mantënî; mantene -

mantenir mantenimento sm. gouvèrn; gouvèr - govèrn mantenimento, sostentamento sm. manten - manten marcare, annotare v. marcâ - marcar marciare v. marchâ - marchar marcio agg. mars - març marcire v. marsâ - marçar marciume sm. marsum - marçum mare sm. mar - mar Margherita nome proprio Guitin; Rita; Garitin -

Guitin; Rita; Garitin margine; estremità sm. broundana - brondana Maria nome proprio Marieta; Maìn; Ieta; Ioucha;

Marìa - Marieta; Maïn; Ieta; Iocha; Maria Marianna nome proprio Mariana - Mariana marito sm. ome - òme marmaglia sf. marmaia - marmalha marmocchio sm. babièt - babiet Marro cognome Marou - Maro martedì sm. martës; martësdì - martes, mars martellare: affilare la lama della falce con il martello

v. martëlâ - martelar martellatura sf. martëlura - martelaüra martello sm. martel - martèl martinetto sm. cric - cric martinicca: freno del carro sf. martinica - martinica

25

martora sf. martou - marto marzo sm. mars - març maschio sm. masqui - masqui massaggiare v. froussâ - frossar massaggio sm. massage - massatge massaro: persona designata temporaneamente dal

parroco per la cura di una cappella o di un altare

sm. massée - massier funzione di massaro; l'insieme dei massari e massare

loc. masserage - massieratge massiccio agg. mastoc; massìs - mastòc; massís masso sm. baus - baus grosso mastello loc. sioun - selhon mastello sm. sibre - cibre mastello in legno; tinozza loc. sia - sea masticare v. mastiâ - mastear masticare lentamente v. mastrouiâ - mastrolhar mastice sm. masti - màstic matassa sf. marela; moutera - marèla; motera matita sf. craioun; cravioun - craion; cravion matricina sf. couinta - qüinta matrigna sf. merasta; merastra - mairastra matrimonio; sposalizio sm. mariage - mariatge mattana sf. matuègna - matuenha Matteo nome proprio Materin; Maté - Materin matterello sm. lasagnour; lasagnoû - lasanhaor mattinata sf. matinâ - matinaa mattino; mattina sm. matin - matin matto; pazzo agg. mat - mat maturare v. murâ - maürar maturo agg. mur; mû - maür Maurizio nome proprio Mourissi; Mourìssiou -

Maurici mazza sf. massa - maça mazzata, batosta sf. savatagna - savatanha mazzeranga sf. dama - dama mazzetto sm. massèt - macet mazzo sm. bouquèt - boquet medaglia sf. midaia - midalha medaglione sm. midaioun - midalhon medicare v. masinâ - meisinar medicina sf. masina; misina - meisina medico sm. mege - mètge medio; di dimensione media agg. mësan - mesan mela sf. pouma - poma mela renetta sf. carpëndù - carpendut melma sf. pachoca - pachòca melmoso, acquitrinoso agg. nitoùs - nitós melo sm. poumée - pomier menare, condurre v. mënâ - menar meno male! int. ëncô prou! - encar pro! mensilità sf. mësada - mesada a mente, presente loc. avv. a mënt; da mënt - a ment mento sm. mëntoun - menton

mentre avv. mentre; d'aloura; dal tëmp (que); tout; d'ënloura - mentre; d'alora; dal temp (que); tot; d' enlora

meravigliarsi v. ësmaravihà-se - esmaravilhar-se mercanteggiare v. marchandâ - marchandar mercato sm. marcà - mercat mercato coperto sm. ala - ala merciaio ambulante sm. marsée - marcier mercoledì sm. mèrcou; mercre; mercredì - mèrcre;

mèrcres merenda sf. marënda - marenda meritare v. mëritâ - meritar essere meritevole loc. avê d' mérit - aver de mérit merito sm. mérit - mérit meschino; poveretto agg. mësquin - mesquin mescolare v. mësquiouliâ - mesclolear mescolato, miscelato agg. barbarià - barbareat mese sm. mès - mes mestatoio sm. vëntoulour; vëntouloû - ventolaor mestolo sm. cassul - caçul mestolo di forma troncoconica sm. cassa - caça metà sf. mità - meitat metro sm. metre - mètre mettere al riparo loc. soustâ - sostar mettere in un angolo loc. ëncantounâ - encantonar mezzaluna sf. chapoulour; chapouloû - chapolaor mezzanotte sf. mesanuèt - mesanueit mezzo agg. mes - metz mezzo, modo sm. mouien - moien mi; a me pron. pers. me - me miagolare v. miaulâ - miaular Michele nome proprio Miclin; Miclot; Clin;

Clinetou; Quelou - Miclin; Clin; Quelo midollo sm. mioula; muèla - miola; meula i miei agg. e pron. mèi - mi, lhi miei miele sm. mel - mèl mietere v. meire - meire miglioramento sm. mihouramënt - milhorament migliorare v. mihourâ - milhorar miliardo num. miliart; miliard - miliard millanteria sf. blaga - blaga minaccia sf. mënassa - menaça minatore avv. minœr; minœ - minaor mingherlino agg. maigroulin - maigrolin minuto; piccolo; gracile agg. mënù - menut il mio agg. e pron. mè - me, lo miu mirtillo sm. ëmbrouna; ëmbrounée - embrona;

embronier miscela sf. mësquiura; mësquium; mëstura -

mesclura; mesclum; mestura mischiare v. mësquiâ - mesclar miscredente; di religione protestante sm. barbèt -

barbet miscuglio sm. mësquiouliagna - mescloleanha

26

mistero sm. misteri - mistèri misura sf. mësura - mesura misura fino all'altezza della cintola sf. courrea;

couriâ - correa misura di capacità loc. umina - umina misurare v. mësurâ - mesurar mite agg. coti - còti mitigare v. adoussî; ardoussî - adocir; ardocir,

redocir vecchio mobile sm. balandran - balandran moccio sm. mouch; mourvel - moch; morvèl moccioso, bimbetto agg. mourvëloùs - morvelós moccioso, merdoso agg. mërdoùs - merdós moccolo sm. mëchelin; mouch; michelin -

mechelin; moch; michelin moda; usanza sf. moda - mòda moderarsi v. arcounoussë-se - arconóisser-se,

reconóisser-se modiglione sm. moudihoun - modilhon modo sm. manera - maniera modo di sciare loc. a raspa - a raspa in un modo o nell'altro loc. d' rif o d'raf - de rif o

de raf mogio agg. coti - còti moglie sf. frëmma; frëma - frema mole; grande quantità sf. farrage - faratge molenda: prezzo pagato per la macinazione sf.

moutura - motura Moletto cognome Moulèt - Molet molino sm. moulin - molin mollaccione sm. patamola; poufiàs - pata mòla;

pofiàs molle; lento agg. mol - mòl mollica sf. moulea - molea molto avv. ben - ben momento; lasso di tempo sm. vòuta - vòuta monaca sf. mounia - mónia monca: vacca mancante di un capezzolo agg.

mancha - mancha monco di una mano loc. manocha - manòcha mondare v. sërnî; sèrne - cernir mondo sm. mount - mond monello sm. dësbela; diaulèt - desbèla; diaulet moneta sf. pessa - pèça moneta, soldi spiccioli sf. mounea - monea montagna sf. mountagna - montanha monte sm. mount; moun - mont montuoso agg. mountagnoùs - montanhós mora sf. moura - mora morbillo sm. roussai - rossaris mordere v. morde - mòrder morire v. murî; muère - murir; muérer morire; tirare le cuoia v. tirâ i balandran - tirar lhi

balandrans moro, negro agg. e sm. morou - mòro

morsicchiatura sf. moursura - morsura violento morso sf. mourdagna - mordanha morso sm. mors - mòrs morte sf. mort - mòrt mortificare, umiliare v. mouchâ - mochar mortificazione sf. mouchada; nasâ - mochada;

nasaa essere morto; diventare terra loc. fâ tèrra - far tèrra mosca sf. mousha - moscha moscaiola sf. mousquera; moustiquiera -

mosquiera; mostiquiera moscerino sm. moushioun; mousquin -

moschilhon; mosquin mostro sm. moustre; moustrou - mostre in movimento; indaffarato loc. d' cadansa - d'

cadança mozzare v. ënsucâ - ensucar mozzo di ruota loc. bout - bot mucchio sm. cucha - cucha mucchio di fieno disposto a cordolo loc. rousœl -

rosuèl, rosòl mucchio longiforme sm. couagna - coanha muffa del vino loc. fiour; fioû - flor muffola: guanto di lana con il solo dito pollice

indipendente sf. manipla - manipla muggire v. burlâ - burlar, brular mugnaio sm. moulinée - molinier mugugnare v. rounchounâ; rounchouniâ -

ronchonar mulo sm. mula - mula mungere v. mouse - móser iniziare a mungere loc. biachâ; leâ - blachar; lear municipio sm. coumuna - comuna muovere v. boujâ - bojar muraglione sm. muraioun - muralhon murare v. murâ - murar muratore sm. muradour; muradoû - murador muretto sm. murèt - muret costruire muretto a secco loc. ënquiapeirâ;

ënquiaperâ - enclapeirar disfare muretto a secco loc. dësquiapeirâ;

dësquiaperâ - desclapeirar muretto di pietra a secco loc. quiapée - clapier muro sm. muraia; mur - muralha; mur musco sm. moussa - mossa museruola sm. musel - musèl muso sm. musou - muso musone; persona scontrosa sm. bodou - bòdo mutandina sf. braiëtta - braieta mutare: cambiare o perdere pelo o penne v. përmuâ;

parmuâ - permuar muto agg. e sm. mut - mut

27

N nanerottolo sm. caganchou; nièrou; gnèrou -

cagancho; nhèro nanerottolo: persona o animale piccolo e rachitico sm.

ëscranchou - escrancho nanetto sm. nanèt - nanet nano sm. nan - nan varietà di narciso loc. troumboun - trombon nasata sf. nasâ - nasaa nascere v. nasse - nàsser, nàisser nascita sf. nassensa - nassença, naissença nascondere v. ëscounde; ëstrëmâ - escónder;

estremar nascondere; proteggere qualcuno v. couatâ - coatar nascondiglio sm. ëscoundoun; ëstrëmma -

escondon; estrema di nascosto loc. d'ëscoundoun; d'ëstrëmà - d'

escondon; d' estremat nasino sm. nasèt - naset naso sm. nas - nas nasone sm. nasàs - nasàs nastro sm. bindel - bindèl nausea sm. avai - avalh né cong. ni - ni né ... né ... cong. ni…ni… - ni…ni… nebbia; nuvola sf. nebia - nèbla nebbiolina sf. fumèt - fumet nebbioso, grigio agg. bourrù; bourrinù - borrut;

borrinut negare, rifiutare v. negâ - negar negoziare, commerciare v. negoussiâ - negociar negozio, bottega sm. negossi - negòci neo peloso sm. vëssa - vessa neppure; neanche avv. manc - manc nero agg. née - nier nervo sm. nèrf - nèrv nervoso agg. nërvoùs - nervós netto; pulito agg. nèt - net neve sf. nuvera; nëvera - nevera neve leggera e polverosa sf. pouvrin - polvrin neve sporgente dal tetto loc. palâ - palaa nevicare v. nëvâ - nevar nevicare a larghi fiocchi v. ëspatarassiâ -

espatarassear piccola nevicata sf. bërlacha - berlacha nevischiare v. nëvësquiâ; bourdiniâ - nevesquear;

bordinear nicchia sf. nicha - nicha nicchiare; trovare scuse; cercare di convincere v.

ëstouriâ - estoriar Nicolao nome proprio Letou; Couletou; Couletoun,

Coulinou; Coulà - Leto; Coleto; Coleton; Colino; Colà

nidiandolo: uovo di legno che si lascia nel luogo dove

si vuole che la gallina deponga le uova sm. nial - nial

nidiata sf. niâ - niaa nido sm. nì - ni fare niente loc. fâ rebilia - far rebília nipote sm. nëvout - nevot, nebot nitido; limpido agg. ësclant - esclant nitrire v. arsignouliâ - arsinholear nitrito sm. arsignouliagna - arsinholeanha nocciola sf. ninsola - ninsòla nocciolo sm. ninsoulée; linsoulée - ninsolier,

aulanhier nocciolo, gheriglio sm. garî - garilh noce sf. nousa - nosa noce sm. nousée; nousala - nosier; nosala nodo sm. group; nœ - grop; nued, nòd nodo del legno loc. signoun - sinhon nodo molto stretto sm. groupin - gropinh noi; noialtre pron. pers. nousète - nosautas,

nosautras noi; noialtri pron. pers. nouseiti - nosauti, nosautri non avv. pa; nënt - pas; nent non ancora avv. pa-ëncô - pas encar nonno sm. parsée; parsel - pairsier nostrano agg. noustral - nostral nostri, i nostri agg. e pron. nuèsti - nuèsti, nòstri nostro, il nostro agg. e pron. noste - nòstre notaio sm. noudar; noudal - nodar notare; puntare qualcuno col dito v. remarcâ -

remarcar notizia sf. nœva - nueva, nòva notte sf. nuèt - nueit nottolino sm. nia - nia novanta num. nouvanta; nouranta - novanta;

noranta nove num. nuèf; nœf - nuev, nòu novello, novizio agg. nouvel - novèl novembre sm. nouvëmbre - novembre novena: riti religiosi della durata di nove giorni sf.

nouvèna - novena novizio, novello agg. e sm. nouvìs - novís nozze sf. nosse - nòças nudo agg. patanù - patanú nullità sf. zerou - zèro numero sm. numbre - numbre numeroso agg. numbroùs - numbrós nuora sf. nora - nòra nuovo agg. nuèf; nœf - nuev, nòu di nuovo; nuovamente avv. tourna - torna nuvoloni sm. nebiàs - neblàs irregolarmente nuvoloso agg. nivouliù - nivoliut nuvoloso agg. nivou; nivouloûs - nívol

28

O obbligare v. oubligâ - obligar obliquamente; di sbieco loc. avv. ën bëscalìs - en

bescalís

bescalís obliquo; sbieco agg. ën bëscalìs - en bescalís oblungo agg. loungarù - longarut occhiata sf. uiâ; uiada - ulhaa occhiello sm. uièt - ulhet occhio sm. uèi - uelh occorrere, bisognare v. falê; vëntâ - faler; ventar odiare v. oudiâ - odiar odio sm. odi - òdi odioso agg. oudioùs - odiós odore sm. oudour; oudoû - odor offesa sf. oufënsa - ofensa offeso agg. nec; oufëndù - nec; ofendut offrire v. oufrî; uefre - ofrir oggi avv. ëncœe - encuei ogni agg. chasque - chasque ogni tanto avv. mincatant - mincatant ognissanti sm. tuitissant - tuiti sants oleoso; untuoso agg. oulioùs - oliós oliare v. ouliâ; uliâ - oliar; uliar olio sm. œli; uèli - ueli oliva sf. ouliva - oliva olmo sm. ourme - olme oltrepassare v. dëspassâ - despassar oltrepassare, superare v. soubrâ - sobrar omaccione sm. magou; lefre - mago; lefre omaggio sm. oumage - omatge ombelico sm. broca - bròca ombra sf. oumbra - ombra ombreggiato; ombroso agg. oumbroùs - ombrós ometto; ometto di capriata sm. oumnèt - omenet ondata di temperatura mite loc. moulum - molum onorare v. ounourâ - onorar Onorato nome proprio Nouretou - Noreto onore sm. ounour; ounoû - onor onta; vergogna sf. ounta - onta ontano montano sm. vëroùs - verós ontano nero sm. vèrna - vèrna opaco: versante nord o poco soleggiato sm. ibae;

ibai; ubae; ubai - ibae, ubac; ubae operaio sm. ouvriée - ovrier, obrier ora sf. oura - ora ora; adesso avv. ura - aüra d'ora innanzi loc. d' ura ënlae - d'aüra enlai oratorio sm. ouratori - oratòri orazione; preghiera sf. ourassioun - oracion orbettino sm. orgüèi; argüèi; ourgüèi; arangüèi -

orgüelh; argüelh; arangüelh orco sm. magou - mago

ordinare; disporre v. ardrissâ - ardreiçar, redreiçar ordine sm. ardrìs; orde; ordre - ardreiç, redreiç;

òrdre orecchino sm. ourëchin - orechin orecchio sm. ouriha - aurelha orecchioni sm. gifie - giflas orgoglio sm. ourgüèi - orgüelh orgoglioso agg. ourgüeioùs - orgüelhós orina sf. pis - pis orinatoio sm. pissadour; pissadoû; pissour; pissoû -

pissador; pissaor orlo, bordo sm. orle - òrle orma sf. peâ; piâ - peaa ornamento, decorazione sm. ramage - ramatge ornato con disegni loc. ramajà - ramatjat oro sm. or; ô - òr orologiaio sm. arlougée - arlogier, relogier orologio sm. moustra - mostra orrendo, orribile agg. afroùs - afrós orrore, angoscia sm. afre - afre orso sm. ours - ors ortaggi sm. ourtoulaia - ortolalha ortica sf. ourtiha - ortilha orto sm. ort - òrt orzaiolo sm. vërzœl - verzuèl orzo sm. œrdi; uèrdi - uerdi osare v. ëncalâ - encalar ospedale sm. ëspial - espital ospizio sm. ouspissi - ospici ossario sm. oussari - ossari ossicino sm. oussèt - osset osso sm. os - òs ossuto agg. oussù - ossut ostaggio sm. oustage - ostatge oste sm. oustée - ostier osteria sf. ostou - òsto, òste piccolo otre; piccola quantità sm. bagot - bagòt ottanta num. outanta; uetanta - oitanta; ueitanta otto num. uèt - ueit ottobre sm. outoubre - octobre ottone sm. outoun - oton ovunque; in ogni dove loc. për cantée - per quartier oziare v. joucâ - jocar

P pacato agg. pousà - posat pacco sm. paquèt - paquet pace sf. pas - patz pacifico, mansueto agg. pasi - pasi padella sf. peila - paèla padellata sf. peilagna - paelanha padre sm. pâre - paire padrino sm. pirin - pairin

29

paesaggio sm. paisage - païsatge paese sm. paìs - país pagare v. pagâ - pagar paglia sf. paia - palha pagliaccio agg. e sm. paiassou - palhasso pagliaio sm. paiée - palhier pagliericcio sm. paiassa; paiassoun - palhassa;

palhasson pagliericcio: giaciglio nella stalla sm. paioun -

palhon paglietta sf. paiëtta - palheta pagnottella sf. toupounin - toponin paio; coppia sm. parèi - parelh paiolata: contenuto di un paiolo sf. parœlâ -

paruelaa, pairolaa paiolo sm. parœl - paruèl, pairòl paiolo in ghisa loc. fëràs - ferràs pala; badile sf. pala - pala palanchino sm. palanquin - palanquin palata: contenuto di una pala sf. palâ - palaa palettata: contenuto di una pala sf. palëtâ - paletaa paletto sm. piquèt - piquet palla sf. bala - bala palla di neve loc. mouta - mota pallidissimo agg. ësvirouià; ësvirà - esvirolhat pallidissimo; disfatto; smorto agg. ësbaì - esbaït pallido agg. ëspali - espali pallino sm. balin - balin pallone sm. baloun - balon pallottola sf. bala - bala palo sm. palouc - paloc di palo in frasca loc. avv. d'ën bric ën broc - d'en

bric en bròc palpebra sf. parpera - parpelha palpeggiare v. tripoutâ - tripotar panata: zuppa di pane ricotto sf. panada - panada panca sf. banca - banca pancia; intestino sf. tripa - tripa pancione sf. bëddra - bedra panciuto agg. vëntrù; tripù; tripassù; pansù -

ventrut; triput; tripassut; pançut tipo di pane loc. brut e bon - brut e bòn pane sm. pan - pan pane di frumento e segale loc. barbarià - barbareat panettiere sm. panatée - panatier pantaloni sm. brague - bragas pantofola sf. pantoufla - pantofla papirame; lungo documento sm. papassal - papassal pappa; poltiglia di farina e acqua sf. pastëtta -

pasteta paradiso sm. paradìs - paradís parafulmini sm. tiratroun - tiratron paraggi, dintorni sm. parage - paratges parente sm. parënt - parent

parere sm. avìs - avís parete divisoria sm. ëstibi; ëstramìs - estibi;

estrametz pari agg. quite; coubi - quite; coble parlare v. parlâ - parlar parlare in modo indistinto loc. mastrouiâ -

mastrolhar parlata; lingua; modo di parlare sf. parlâ - parlat parlottare: parlare con voce bassa e monotona v.

dourouniâ - doronear da parte; di riserva loc. d'archamp - d'archamp, de

rechamp parte terminale sm. culassoun - culasson parte, porzione sf. part - part le parti intime del corpo loc. vërgougne - vergonhas partire v. partî; parte - partir partita sf. partìa - partia partita catastale sf. partìa - partia partito; partito politico sm. partì - partit parto gemellare sm. bëssounâ - bessonaa pascolare v. pasturâ - pasturar pascoli o baita di alta montagna loc. arbèrc - albèrg pascolo sm. pastura - pastura pascolo; zona da pascolo sm. pasturage; pasturif -

pasturatge; pasturiu Pasqua sf. Pasca - Pasca passaggio sm. passage - passatge passaggio in una cresta rocciosa sf. bèrcha - bèrcha passaggio stretto sm. passel - passèl passare v. passâ - passar passeggero agg. e sm. passagée - passatgier passeggiare v. ëspassëjâ - espassejar passeggiata sf. ëspassëjada - espassejada passerella sf. passarela - passarèla passerella di legno loc. piancha; pianca; plancha -

plancha passero sm. passerot; passarot - passeròt passetto sm. passèt - passet passo sm. pas - pas pasta di forma quadrata fatta in casa sm. crousèt -

croset pasta acida per la lievitazione sf. crëssensa; lëvura -

creissença; levura pastasciutta sf. pastassuita - pasta eissuita pasticciare v. pastissâ - pastissar pasticciare: lavorare malamente v. baratouliâ -

baratolear pasticciare; indugiare v. pichouquiâ - pichoquear pasticciere sm. pastissée - pastissier pasticcio sm. pastìs; pachoustrou - pastís;

pachostre pasticcio, sgorbio sm. pachoc - pachòc pasticcione sm. pichouquiée; baratouliée;

pastissoun - pichoquier; baratolier; pastisson pastiglia sf. pastiha - pastilha

30

pastore sm. bërgée; pastour; pastoû - bergier; pastor

pastorello sm. pastourèt - pastoret patapum: onomatopea di una detonazione o di una

pesante caduta loc. patapoun - patapon patata sf. tartifla; tartìfoula - tartifla piccola patata sm. balin - balin patereccio sm. panarìs - panarís patimento; sofferenza sm. patimënt; patimën -

patiment patire, soffrire v. patî - patir patrigno sm. peraste; perastre - pairastre patrono sm. patroun - patron pattino della slitta loc. lioun - leon pattuglia sf. patrouia - patrolha paura sf. pour; poû - paor pauroso agg. ëspourachì - espaurachit pavimento di legno loc. parquèt - palquet pavone sm. pavoun - pavon paziente agg. passientoùs - pacientós pazzoide, squilibrato agg. mataran - mataran peccato int. pëcà; darmage - pecat; dalmatge pece sf. pega - pega pecora sf. fea; bèrou - fea; bero pedale sm. caousègn - caucènh pedule: parte inferiore della calza sm. ëscapin -

escapin pelandrone, sfaccendato agg. fanian - fanhant pelare, sbucciare v. pëlâ - pelar pelle sf. pel - pèl pelle d'oca loc. granèt - granet Pellegrino cognome Pelegrin - Pelegrin pellicina sf. pëlëtta - peleta Pellissero cognome Pelissé - Pelissier pelo sm. pel - pel peloso agg. pëloùs; vëloùs; vëlù - pelós; velós;

velut pendere, appendere v. pënde - pénder pendio, scarpata sf. broua - broa penoso agg. greu; grèf - grèu, grèv pensiero sm. pënsée - pensier pentirsi v. pëntì-se; arpëntì-se - pentir-se; arpentir-

se, repentir-se pentola sf. ramina - ramina pentola di terracotta munita di manico sm. fouiot -

foiòt pepe sm. pèvre - pevre peperonata sf. pouvrounâ - povronaa peperone sm. pouvroun - povron per prep. për - per varietà di pera loc. sitroun - citron pera sf. përùs - perús perderci, rimetterci v. pèrd-i - pèrder-lhi perdere v. pèrde - pèrder

perditempo sm. pistapauta; musiquiée - pistapauta; musiquier

perdono sm. përdoun - perdon permaloso agg. mousquin - mosquin permesso sf. përmissioun - permission pero sm. përussée - perussier perso agg. përdù - perdut persona dai modi affettati loc. patèt - patet persona di sesso femminile loc. lëccha - lecha persona ignorante sm. sëbric - sebric persona noiosa sf. piœva - plueva, plueia persona operosa sm. rafëgou - rafego persona ripetitiva sm. repipiaire - repipiaire persona scontrosa sm. souirou - soiro persona vestita in modo strano loc. sargala -

sargala personaggio sm. përsounage - personatge personaggio leggendario vernantino loc. Jan

Putadé - Jan Pitadé pertica per sostenere loc. fasulée - fasolier pertica sottile sf. vrima - vrima pertosse sf. toussësnina; tussësnina - tos asenina;

tuis asenina pesante agg. pësant - pesant pesare v. pësâ - pesar pescatore sm. pëscadour; pëscadoû - pescador pesce sm. pès - pès, pèis peso sm. pès - pes peso; pesantezza sm. pësantour; pësantoû -

pesantor pestare v. pistâ - pistar peto; scoreggia sm. pèt - pet peto; scoreggia silenziosa sf. lofia; loufia - lòfia;

lófia Pettavino cognome Pëtavin - Petavin pettinare v. pënchënâ - penchenar pettine sm. pënche - penche pettinella sf. pënchenëtta - pencheneta pezza; lembo sf. pessa - peça pezza; rammendo sf. tacoun - tacon pezzo sm. toc - tòc pezzo, tratto sm. fioc - flòc piacere sm. argal; goi - argal, regal; gòi piagnone agg. gasouliée - gasolier piagnucolare v. bëdavëlâ; cussavëlâ; piuravëlâ -

bedavelar; cussavelar; ploravelar piagnucolone agg. e sm. bëdavëlaire; pus;

cussavëlaire - bedavelaire; pus; cussavelaire piallare v. raboutâ - rabotar pialletto sm. rabot - rabòt pianeggiante agg. pianès - planés pianella sm. patin - patin piangere v. piurâ - plorar piano; ripiano di scaffale e armadio sm. mian -

mean

31

pianoro sm. quiot - clòt pianta; albero sf. pianta - planta pianta di poco valore loc. arbouleri - arboleri pianta stentata sm. sarrin - sarrin piantaggine: erba di forma lanceolata sf. coutlina -

cotelina pianto sm. piœr; piœ - pluer, plor pianura sf. piana - plana piatto sm. tount; toundin; piat - tond; tondin; plat piatto di legumi cotti loc. ratatouia - ratatolha piatto grosso; piatto da forno in terracotta sm. piatel

- platèl piazza; strada principale del centro abitato sf. piassa

- plaça piazzola: breve allargamento di strada per consentire

l'incrocio di due mezzi sf. ësquivour; ësquivoû - esquivaor

picchettare v. piquëtâ - piquetar picchiare v. bimbâ - bimbar picchiare con la mano aperta v. patëlâ - patelar picchiare di santa ragione v. ënlardâ - enlardar picchiare, battere v. picâ - picar picco; roccione a punta sm. bric - bric piccone sm. pios; pic - piòs; pic pidocchio sm. poui - peolh pidocchioso agg. pouiée - peolhier piede sm. pé - pè piegare v. doubiâ - doblar piemontese sm. piemountés - piemontés nel pieno avv. dos - dòs pietanza sf. pitansa - pitança pietra sf. pera; peira - peira pietraia; ammasso di pietre sf. quiapera - clapiera Pietro nome proprio Petou; Petoulin; Pierin; Pietrou

- Pèto; Pierin pietroso agg. përoùs - peirós piffero sm. pifre - pifre piffero; flauto sm. piva - piva pigliare v. pihâ - pilhar pignolo; schizzinoso; di modi affettati agg. caguèt -

caguet pigro, fannullone agg. e sm. pigre - pigre pino mugo sm. cheinàs; chënàs - cheinàs pinza sf. pinsa - pinça pinzare v. pinsâ - pinçar pioggia sf. piœva - plueva, plueia piolo di scala loc. gravioun - gravion piovasco: periodo di piogge intermittenti sm. piuveri

- pluveri piovigginare v. rousiniâ; piuviniâ - rosinear;

pluvinear pipa sf. fuma - fuma pipì sf. pissa - pissa pipistrello sm. ratalouira; rataloûra - rataloira, rata

volaoira

pipita: malattia del pollame che costringe a bere

sovente sf. papìa - papia pisello sm. pois - pòis pista: traccia sulla neve tracciata camminandovi sf.

trassera - tracera pittore sm. pitour; pitoû - pitor pittore, decoratore sm. pintre - pintre più avv. pi - pus più, di più loc. dëpì - de pus piuma; penna sf. piuma - pluma pizzicare v. pëssouâ; pëssuâ - peçuar pizzico; manciata sm. pëssouâ; pëssuâ - peçuaa pizzo; barbetta sm. barbarot - barbaròt placenta sf. jas - jaç platano sm. platana - platana pluviale sf. groundana - grondana poco, pochi avv. vaire - vaire, gaire poi avv. pe - puei poiana sf. poundrâ - pondraa polacco sm. poulounés - polonés pollaio sm. jalinée; poulaiée - jalinier; polalhier pollame sm. poulaia - polalha lungo pollone sm. touel - toèl pollone sm. arbut - arbut, rebut pollone; getto sm. git - git pollone per innesto sm. ënta - enta polmone sm. poumoun - polmon polmonite sf. pountura - pontura polpaccio sm. boutèi - botelh polso sm. pous - pols poltiglia sf. pichagna; papocha - pichanha;

papòcha poltiglia, farinata sf. poutiha - potilha poltrone agg. garc - garg polvere sf. pouvre - povre polveroso agg. pouvrinù - polvrinut pomata sf. poumada - pomada pomeriggio sm. apreis disnâ - apreis disnar pomodoro sm. toumàtica - tomàtica ponte sm. pont - pònt ponteggio sm. pont - pònt ponticello sm. pountèt - pontet poppare v. pupâ; tëtâ - pupar; tetar porcheria; canagliata sf. salouperìa - saloperia porco; maiale sm. puèrc - puerc porro sm. pôrre - pòrre portabagagli sm. portabagage - pòrtabagatge portacote: fodero di legno contenente la cote con

l'acqua sm. couée - coier portafogli sm. portafuèi - pòrtafuelh portare v. pourtâ - portar il portare; porto sm. port - pòrt porticina sf. ussèt - uisset porzione sf. poursioun - porcion

32

posare momentaneamente v. trapousâ - traposar posare, depositare v. pousâ - posar posatoio sm. jouc - joc in posizione precaria loc. avv. a dëspouê - a despoer possibile agg. poussible; poussibou - possible posto sm. piassa - plaça potare v. pouâ - poar potere v. pouguê - poguer poveraccio sm. bounoumàs; bougre - bonomàs;

bogre poveraccio, indigente agg. e sm. pouvràs - povrèas,

pauràs povero agg. e sm. povre - pòvre, paure pozione sf. poussioun - pocion pozza sf. nasour; nasoû - nasor, nais pozza d'acqua; gorgo sm. gourc - gorg pozzanghera sf. gourguèt - gorguet pozzetto sm. toumbin - tombin pozzo sm. pous - potz pranzare v. disnà-se - disnar pranzo sm. disnâ - disnar pranzo di nozze loc. nossa - nòça prateria di montagna sf. piaja - plaja praticello sm. prachoun - prachon prato sm. pra - prat prato ghiaioso; ghiaieto sm. gravera - graviera precipitatamente avv. afrandià - afrandeat avvenire di precipitazione atmosferica loc. tëmperiâ

- temperiar precoce, primaticcio agg. tëmpourif - temporiu preferire v. avê pì char; avê pì châ - aver pus char premere, pigiare v. pichâ; ëspichâ - pichar;

espichar premio sm. premi - premi prendere v. pèrre; prënne - pèrrer; prene prendere in prestito loc. ëmpërmiâ - empermiar,

empremiar preoccupare agg. sagrinà - sagrinar preoccupazione; cruccio sf. crussi; sagrin - cruci;

sagrin preparare; apparecchiare v. prountâ - prontar preparare, allestire v. apariâ; pariâ - aparear;

parear pressappoco avv. apouprés; ëmpouprés - a pauc

près; empoprès prestare v. prëstâ - prestar presto avv. fit; fitou - fit prete sm. preve - preve, preire pretendere v. prëtënde - preténder prevedere v. preveire - preveire prezzemolo sm. pënënsëmmou; persil -

penensémol; persil prigione sf. prësoun - preison prigioniero sm. prësounée - preisonier primavera sf. prima - prima

primula sf. durmihousa - durmilhosa priore sm. priour; prioû - prior privato sm. particulà - particular privo di corna loc. mout - mot privo di maniche; con braccia nude; in canottiera loc.

dësbrassà - desbraçat privo di manico loc. dësmanià - desmaniat probabile avv. proubable - probable problema sm. proublema - problèma procedere v. ësbouâ - esboar processione sf. proussessioun - procession produrre v. proudurre - produire produzione sf. proudussioun - produccion profitto sm. proufit - profit profitto, vantaggio sm. prou - pro profondità sf. founzour; founzoû - fonzor profondo agg. founs; prëfount - fons; prefond profumato agg. përfumà - perfumat progresso sm. prougrés - progrès proibire v. pruibî; dëfënde; prouibî - proïbir;

defénder; proïbir prolunga sf. ëslonga - eslònga promettere v. ëmpërmëtte; ëmproumëtte -

emprométer prono; con ventre a terra prep. abòs - abòs, abaus pronto agg. prount - pront pronunciare v. prounounsiâ - prononciar proporre, offrire v. ësmoune - esmóner, semóner proprietà pron. lo - lò proprietario sm. prouprietari - proprietari proprio, davvero avv. franc - franc prosciutto sm. jamboun - jambon prosperare, abbondare v. fâ farrage - far faratge prossima al parto loc. prounta - pronta prossimo venturo avv. que ven - que ven proteggere v. proutëgî; proutege - protegir proteggere: riparare qualcuno v. soustâ; assoustâ -

sostar; assostar protestare, mugugnare v. rouspetâ - rospetar protuberanza nel legno sf. bossou - bòssol provare v. pruvâ; prouvâ - provar provocare vergogna v. necâ - necar provvisorio agg. prouvisori - provisòri prudente agg. prudent - prudent prudere v. dësmanjâ; ësmanjâ - desmanjar;

esmanjar prurito sm. dësmanjassioun; ësmanjassioun -

desmanjassion; esmanjassion pulce sf. nièrou; pula - niera; púlia, púlitz pulire a fondo raschiando v. ësgurâ - esgurar pulire, lucidare v. poulidî - polidir pulire, tergere v. panassâ - panassar pulsante sm. boutoun - boton pungere v. pougne - pónher

33

punire v. punî - punir puntellare v. pountaiâ - pontalhar puntura d'insetto sf. moursura - morsura punzecchiare v. pougne - pónher punzone sm. pounsoun - ponçon può darsi; forse loc. avv. i a luèa - lhi a luea pupazzo sm. chichou - chicho pupilla sf. chichëtta - chicheta pupillo: orfano affidato ad un tutore sm. pupil -

pupil purgare; scontare malefatte v. purgâ - purgar puro agg. pur - pur pus sm. materia; pous - matèria; pos pustola sf. boussëtta - boceta pustoloso agg. boussëtù - bocetut putiferio; scenata sm. ësclandre - esclandre puzza sf. frënta; fiairour; fiairoû; fiaira; fiarœgna

- frenta; flairor; flaira; flairuenha puzzare v. fiairâ - flairar puzzola sf. chat put; chat pitois - chat put

Q di qua; da questa parte avv. dëssae; ën sae - deçai;

ençai qua e là; in giro; in modo sparso avv. a rage; arrage

- a ratge quaderno sm. ëscartari - escartari quadrato sm. cadrà; cadre - quadrat; quadre quadrettato loc. a cadrèt - a quadrets quadrettato, a quadri agg. cadrëtà - quadretat quadro; dipinto sm. cadre - quadre quadro piccolo sm. cadrèt - quadret quaggiù avv. issiaval; issibàs - aicí aval; aicí bas quaglia sf. caia - calha quagliare v. caiâ - calhar qualche pron. carque - qualque qualcuno pron. carcun - qualqu'un quale? agg. e pron. car? - qual? qualità sf. calità - qualitat qualora; nel caso in cui avv. viremai - viremai quando avv. coura; cant - quora; quand quantità sf. cantità - quantitat grande quantità loc. patela; pourchatâ - patèla;

porchataa piccola quantità d'erba falciata loc. patagna -

patanha quantità importante sf. jœsia - juésia quanto pron. cant - quant quanto; quanta; quanti; quante loc. que de… - que

de… a quanto sembra loc. a la mina - a la mina quaranta num. caranta - quaranta quaresima sf. carèsma - carèsma quartetto: gruppo di quattro sm. catrèna - quatrena

quasi avv. ësquèsi - esquasi quasi, d'un tratto avv. tramënté - tramentier quassù avv. issiamount - aicí amont quattordici num. catorze - catòrze quattro num. catre - quatre quella cosa lì pron. lo-iquì - lò aiquí quelli agg. qui - quilh quelli lì pron. qui-iquì - quilh aiquí quello pron. que; quèl; aquèl; lo - quel; aquel; lò querceto sm. rourera - rorera quercia, rovere sm. roure - rore querciolo: posizione delle gambe divaricate sollevate

in alto loc. arbre fourchù - albre forchut da queste parti avv. issiouta - aicí òuta questi pron. quisti - quisti questi qui pron. quisti-issì - quisti aicí questione sf. questioun - question questo agg. ëste; quèst; aquèst; ëstoù - este,

aqueste; quest questuare; domandare l'elemosina v. passâ chamant

- passar chamant qui avv. issì - aicí di qui a; fra loc. avv. d'issì a - d'aicí a quietanza sf. quitansa - quitança quieto, silenzioso agg. quiet - quiet quindici num. quinze - quinze quindicina sf. quinzèna - quinzena quintale sm. quintal - quintal

R rabbia sf. fouìn - foin racchette da neve loc. chastre; castre - chastras;

castras raccogliere v. ramassâ - ramassar raccogliere offerte in chiesa tra i fedeli v. passâ

cuiant - passar culhent raccoglitrice di frutta loc. cuiarìs - culharitz raccolta sf. ramassage - ramassatge raccontare v. couentâ; countâ - contar racconto sm. cônt - cònt raddoppiare v. ardoubiâ - ardoblar, redoblar radente agg. rasant - rasant radere v. rasâ - rasar radiare; cancellare; eliminare v. dësmarcâ -

desmarcar radice sf. ris - raïtz radunare, raggruppare v. arrouâ - arroar raffermo agg. rassì - rassit raffica sf. ramâ - ramaa raffio: uncino per trascinare tronchi sm. sapin -

sapin rafforzare con un'asse loc. poustihâ - postelhar rafforzare, rinforzare v. rënfoursâ - renforçar

34

raffreddare v. ësfreidâ; arfreidâ - esfreidar; arfreidar, refreidar

raffreddato agg. ënfreidà - enfreidat raffreddore sm. ënfreidour; ënfreidoû - enfreidor raganella sf. crina - crina ragazza; donna nubile sf. fiha - filha ragazzetto sm. cachourrou - cachorro ragazzina, bambina sf. fihëtta - filheta ragazzino, bambino sm. fihèt - filhet ragazzo discolo sm. rascàs; rascassoun - rascàs ragazzo, giovanetto sm. bardàs; bardassoun -

bardàs, bardasson ragazzo, scapolo sm. fî - filh raggelare; paralizzare per uno spavento v. ësbuî -

esbulhir raggelato, di stucco agg. arsaià - arsalhat raggio sm. rea - rea raggio di ruota in legno loc. fus - fus raggiungere; mettersi in contatto v. abrâ - abrar raggrinzito, rugoso agg. arrupì; rupì - arupit; rupit ragionare v. rasounâ - rasonar ragione sf. rasoun - rason ragliare v. braiâ; raiâ - bralhar; ralhar ragnatela sf. aragnâ - aranhaa grosso ragno sm. aragnàs - aranhàs ragno sm. aragn - aranh ramaglia sf. brancaia - brancalha ramarro sm. ouriœl - oriuèl ramatura: il complesso dei rami di un albero sf.

ramura; ramera - ramaüra; ramera rame sm. aram - aram rametto sm. busseia - busséia rametto; pollone sm. brout - brot rametto, sterpo secco sm. brocha - bròcha rammaricato agg. malincouroùs; marincouroùs -

malincorós rammendare v. ënsarzî; sarzî - ensarzir; sarzir rammendo sm. ënsarzidura; sarzidura -

ensarzidura; sarzidura rammollito agg. papù - paput ramo sm. rama - rama ramo biforcuto; biforcazione sm. bëssa - bessa ramo con le foglie; fronda loc. brounda - bronda grande ramo d'albero loc. branca - branca ramoso, ramificato agg. ramù - ramut rampognare v. ësbrumatâ - esbrumatar rampone, sperone sm. rampoun - rampon rancido, stantio agg. rans; ransi - ranci randello sm. vërlée - verlier ranno: miscuglio di acqua e cenere per fare il bucato

sm. lëssiàs - leissiàs rannuvolarsi v. grisouliâ - grisolear rannuvolarsi; oscurarsi v. achabanì-se - achabanir-

se ranocchio, bimbetto sm. granouia - granolha

rantolare v. rangouiâ - rangolhar rantolo sm. rantalèt; rangoui; rangouioun -

rantalet; rangolh; rangolhon rapa sf. rava - rava, raba rappacificare, calmare v. pasiâ; apasiâ - pasiar;

apasiar rappezzare, riparare v. tacounâ - taconar rapprendere v. jourâ - jolar rappreso, ghiacciato agg. sesì - sesit raramente loc. da rar; râ - da rar raro agg. rar; râ - rar raro; scarso agg. quiar; quiâ - clar raschiare v. rasquiâ - rasclar raschiare, grattare v. ësgarabuchâ - esgarabuchar rasentare v. rasâ - rasar rasentare; asportare strisciando v. ësbroulâ -

esbrolar raso agg. ras - ras rasoio sm. rasour; rasoû - rasor raspa; lima sf. raspa - raspa raspare; razzolare v. raspâ - raspar raspo sm. rapa - rapa rasserenarsi v. aussà-se; ësveà-se - auçar-se;

esvear-se rastrellare v. rastëlâ - rastelar rastrelletto sm. pic - pic rastrello sm. rastel - rastèl rattrappire v. ëngrëpëtî; ëngroupëtî - engrepetir;

engropetir raucedine sf. rauchour; rauchoû - rauchor rauco agg. rauch - rauch rauco; arrochito agg. ënrouà - enroat ravanello sm. ravanin - ravanin raviolo sm. raviola - raviòla razione sf. rassioun - racion razza sf. rassa; rasa - raça razzo sm. fusëtta - fuseta razzolare v. gaspâ - gaspar re sm. rei - rei recinto elettrificato per bovini sm. vachée - vachier recinzione sf. quiounzura - quionzura, clausura ampio recipiente di terracotta sf. gavia - gàvia recipiente di terracotta sf. pignata; toupin; oula -

pinhata; topin; ola grosso recipiente in bronzo loc. brounza - bronza redarguire v. arvirâ - arvirar, revirar regina sf. reina - reina registrare v. ëscrive - escríver regolizia; liquirizia sf. argalissia - argalícia,

regalícia rendere: fruttare v. rënde - rénder rendere: restituire v. rënde - rénder rendere insipido v. afatî - afatir rendere soffice o molle v. imoulî - imolir rendere, fruttare v. rapourtâ - raportar

35

rendita sm. raport - rapòrt rene sm. ren - ren repulsione per un cibo loc. nufia - nufla resistenza sf. resistensa - resistença resistere v. tënî bota dura - tenir bòta dura ressa; accumulo sf. buria - búria ressa, accumulo sf. muria - múria resto sm. resta - rèsta restringere v. rëstrëgne - restrénher rialzare v. reaussâ - reaussar riapparire del terreno loc. tarrënâ - terrenar ribaltamento sm. culaussa - culaussa ribaltare loc. fâ culaussa - far culaussa ribattere; controbattere v. arbate - arbàter, rebàter ribellarsi; rivoltarsi v. arvirà-se - arvirar-se, revirar-

se ribes sm. uvëtta - uveta provare ribrezzo v. ësjaiâ - esjalhar ribrezzo sm. ëscœr - escuèrn ribrezzo; ripugnanza sm. sarrùs - sarrús ribrezzo, raccapriccio sm. ësjai - esjalh riccio sm. arìs - ariç riccio di castagna sm. pënìs - penís ricciolo, truciolo sm. rissoulin - riçolin riconoscere v. arcounousse - arconóisser,

reconóisser ricoprire di cespugli loc. ëmboussounâ;

ëmboussounî - emboissonar ricordare v. aroardâ; arcourdâ - arcordar,

recordar ricordarsi v. avisà-se - avisar-se ricordo sm. arcort - arcòrd, recòrd ricotta sf. seràs; seiràs - seràs; seiràs ricoverare i bovini nello stazzo; giacere dei bovini loc.

ajassâ; jassâ - ajaçar; jaçar ricrescere v. arbutâ - arbutar, rebutar ridacchiare v. grignoutiâ - grinhotear ridere v. grignâ - grinhar riempire v. ëmpinî - emplenir rientrare a casa propria v. arcampà-se - arcampar-

se, recampar-se rifarsi v. arpatà-se - arpatar-se, repatar-se rifinire accuratamente v. bijouliâ - bijolear rifiutare v. arfusâ - arfusar, refusar rigetto sm. goumitum - gomitum rigido, fibroso agg. rèch; rege - rege rigonfiamento sm. cucala; bourfìa; burfìa - cucala;

borfia; burfia rigurgito di latte sm. cavalée - cavalait piccolo rilievo del terreno loc. coma - còma rimbalzare v. arboutâ - arbotar, rebotar rimbalzo sm. arbot - arbòt, rebòt rimbeccare v. arbëcâ - arbecar, rebecar rimboccare v. argauchâ - argauchar, regauchar

rimboccarsi v. artroussà-se - artrossar-se rimbombare v. arsounâ; arboumbâ - arsonar,

ressonar; arbombar, rebombar rimbombo sm. arboumb - arbomb, rebomb rimessa sf. garage - garatge rimestare, rigirare v. vëntoulâ; touirâ - ventolar;

toirar rimettere, perdere v. jountâ - jontar rimpiangere; rammaricarsi v. argrëtâ; rëgretâ -

argretar, regretar rimpianto sm. rëgrèt - regret rimpicciolire v. arpichoutî; archoutî - arpichotir,

repichotir; archotir, rechotir rimpinzarsi v. gavà-se; gavià-se - gavar-se; gaviar-

se rimproverare v. arprouchâ; truvâ da dî; rëprouchâ

- arprochar, reprochar; trovar, trobar da dir rimprovero sm. rëproche - repròche rinascere v. arnasse - arnàisser, renàisser rincagnato, camuso agg. nach - nach rincalzare v. archaussâ - archaussar, rechaussar rinchiudere nella stalla loc. ëstabiâ - establar rincorrere v. achamperâ; achampeirâ; champerâ;

champeirâ - achampeirar; champeirar rincrescere; procurare disagio v. grevâ - grevar rinfrescare v. rënfrëscâ - renfrescar ringraziare v. armersiâ - armerciar, remerciar rinnegare: non rispondere con carta dello stesso seme

v. arnià-se - arnear-se, renear-se rinnovare v. renouvëlâ; arnuvëlâ - renovelar;

arnovelar rintocco sm. bot - bòt rinvenire v. arvënî; arvene - arvenir rinverdire v. rënvërdî - renverdir rinvigorirsi v. arvigoulì-se - arvigorir-se, revigorir-

se rio, torrentello sm. riou - riu ripa; campo stretto e inclinato sf. riva - riva ripa, orlo sf. broua - broa ripagare; vendicare v. arpagâ - arpagar, repagar riparare in una balma loc. barmâ - balmar riparare, proteggere v. parâ - parar riparo sf. sousta - sosta riparo; capanna; fienile sm. granja - granja ripetere monotamente v. repipiâ - repipiar ripido, scosceso agg. dreit; rabest; ëscarpà; rost -

dreit; rabest; escarpat; ròst ripiegare; tornare indietro loc. arbate arrée -

arbàter arrier, rebàter arrier ripieno sm. ëmpium - emplum riportare nella stalla gli animali loc. ënquiore -

enclaure riposare v. choumâ - chaumar riposo; inattività sm. choumage - chaumatge ripostiglio sm. dësbarràs; malardrìs - desbarràs;

malardreiç

36

ripostiglio; cantinetta sm. croutin - crotin riprendere fiato v. arfià-se - arflar-se, reflar-se riprendere il lavoro v. dëschoumâ - deschaumar ripulire v. rabalâ; ëspachâ; dëspachâ - rabalar;

espachar; despachar ripulirsi, lavarsi v. dësbarbouià-se - desbarboiar-

se, desbarboirar-se ripulito, ben messo agg. asticà - asticat riputazione sf. reputassioun - reputacion risanare v. arsanî - arsanir rischiare: essere sul punto di v. fahî - falhir rischiare; risicare v. risquiâ; riscâ - risquiar; riscar rischio sm. risc; risqui; arzig - risc; risqui, risque;

arzig rischioso agg. risquioùs; riscoùs - riscós risollevare un problema; portare alla luce una

questione riservata v. dësgatâ - desgatar piccola risorgiva melmosa loc. ranchan - ranchan rispetto sm. rëspet - respèct rispondere v. rësponde - respònder Risso cognome Ris - Ris risvolto sm. ësvèrtia - esvèrtia ritaglio; scarto; cascame sm. ritai - ritalh ritenere v. couentâ; countâ - comptar riunire v. reunî - reünir riuscire; farcela v. arnëssî; arnesse; abinâ; reussî -

arnessir, renessir; abinar; reüssir riuscita sf. reussìa - reüssía rivedere v. rëveire - reveire riversare v. dësvërsâ - desversar rivestimento in legno loc. përlinage - perlinatge rivincita sf. arvënja - arvenja rivoltare v. arvërtiâ - arvertear, revertear Roaschia nome di luogo Rouascha - Roascha Robilante nome di luogo Roubilant - Robilant robusto, forte agg. groué - groés robusto, temprato agg. trëmpà - trempat robustone sm. groueràs; doubiassoun - groeràs;

doblasson Roccavione nome di luogo Roucavioun - Rocavion roccione sm. rouchàs - rochàs roccioso agg. rouchoùs - rochós Rocco nome proprio Roc - Ròc rodere v. rousihâ - rosilhar rodimento; rodìo; dolore sordo e continuo sm. rousî

- rosilh rododendro sm. artesin - artesin Romana cognome Roumana - Romana rompere v. roumpe - rómper rompicapo, rebus sm. trigou-migou - trigo-migo roncola sf. tranchèt - tranchet ronzare v. zounzounâ; zounzouniâ; bourdouniâ -

zonzonear; bordonear ronzare; brontolare fra i denti v. tavaniâ - tavanear ronzio sm. zounzoun - zon-zon

rosa canina sf. gratacul - gratacul rosario sm. rousari - rosari roseto selvatico sm. bossou - bòssol rosicchiare v. grësihâ; guërzihâ - gresilhar;

guerzilhar rosicchiato dai topi agg. jarrià - jarriat rosolare, soffriggere v. arvënî; arvene - arvenir,

revenir rospo sm. babi - babi rossiccio agg. roussèt; baroùs - rosset; barós rossiccio, fulvo agg. chart - chard rosso agg. rous - ros rosticcio: scorie di ferro fuso e di carbone sm.

machafèrre - machafèrre rosume: rimasuglio del fieno sminuzzato sm. bium -

bium rotaia: solco lasciato dalle ruote sf. rouera - roera rotolare v. ribatâ - ribatar rotolone sm. ribatoun - ribaton a rotoloni loc. a ribatoun - a ribaton rotonda stradale sf. ariounda - arreonda rotondo agg. riount; ariount - reond, arreond rotto agg. roumpù; rout - romput; rot rovente; ardente agg. afougà - afogat rovente; in fiamme agg. ëmbrasà - embrasat roveto, pruneto sm. rounsoulée - ronçolier rovistare v. rafëgâ; ëscamaniâ; fouiâ - rafegar;

escamanear; folhar rovo sm. rounsa - ronça rubare v. roubâ; arroubâ - robar; araubar rubinetto sm. roubinèt - robinet ruga sf. rupia - rúpia ruggine sf. rui - rulh rugiada sf. navai; sërèna; rousâ - nevai; serena;

rosaa rullo sm. rouleou - roleu ruminare v. roumiâ; rumiâ - romiar, rumiar rumore; diceria sm. rumour; rumoû - rumor ruota sf. roa - roa ruota del mulino loc. roundoun - rondon russare v. ranfiâ; rounfiâ - ranflar, ronflar ruttare v. routâ; routiâ - rotar rutto sm. rot - ròt ruvido agg. raspù; roge; rojou; groussée - rasput;

ròge, ròjo; grossier ruzzolone sm. trabuquèt - trabuquet a ruzzoloni loc. avv. a bot - a bòt

S sabato sm. sabadì - sabadí sacchetto sm. saquëtta; caièt - saqueta; calhet sacco sm. sac - sac saccone sm. brissaca - brissaca sacrificio sm. sacrifissi - sacrifici

37

salamandra sf. lambërna; lambrënna; alambërna; alambrënna - lambèrna; alambèrna

salario sm. salari - salari salassare v. sagnâ - sanhar sale sm. sal - sal tipo di salice; giunco sm. gourin - gorin salire v. mountâ - montar tipo di saliscendi: chiusura a nottolino con pulsante

per lo sgancio sm. crica - crica in salita loc. a la mountâ - a la montaa salita sf. mountâ - montaa salita dolce e regolare loc. a tësée - a tesier salsiccia sf. sausissa; sautissa - saussissa; sautissa saltare v. sautâ - sautar saltellare, correre v. trëpâ - trepar salto sm. saut - saut salvarsi, svilupparsi v. gandì-se - gandir-se salvia sf. savia - sàlvia sangue sm. sanc - sang sanguinaccio sm. boudin - bodin sanguinare v. sagnâ - sanhar sanguinolento agg. sagnoùs - sanhós sanguisuga sf. sansua - sansua sano, genuino agg. franc - franc sansa: residuo di olive o noci frantumate per ricavare

olio sf. truiëtta; trouia - trulheta; trolha santo agg. e sm. sant - sant sapere v. savê - saver, saber sapone sm. savoun - savon, sabon sapore sm. savour; savoû - savor, sabor avere sapore v. savê - saver, saber saporito; gustoso agg. savourì - savorit, saborit saputo part. pass. soupù - sauput sarchiare v. sërbiâ; sèrbiâ; arserî - serbear; arserir sarchiello: piccola zappa a due rebbi sm. binëtta -

bineta sarto sm. sartour; sartoû - sartor sbadato, sventato agg. ëstourdì - estordit sbadigliare v. baiâ - balhar grosso sbadiglio sm. baiagna - balhanha a sbafo loc. avv. a oufa - a ofa sbagliare qualcosa v. fouelâ - foelar, fuvelar sbagliare, fallire v. fahî - falhir sballare v. dësbalâ - desbalar sbalordito agg. ësbabutì - esbabutit sbancare v. dësbancâ - desbancar sbandato; separato dal gruppo agg. dësbandà -

desbandat sbarazzare v. dësbarrassâ - desbarassar sbarazzo sm. dësbarràs - desbarràs sbarbare v. dësbarbâ - desbarbar sbarcare v. dësbarcâ - desbarcar sbarramento, chiusa sm. barrage - barratge sbattere v. ësbate - esbàter

sbavare v. ësbavassiâ - esbavassear sbendare v. dësbindâ - desbindar sbevazzare v. chimpâ; trincâ - chimpar; trincar sbiadito agg. ësbarrà - esbarrat sbigottito agg. ësburdì - esburdit sbilanciato agg. valambrù; valambriù - valambrut sbilanciato, storto agg. ësbësancà - esbesancat sbirciare v. guinchâ; guichâ - guinchar; guichar sbloccare v. dësbloucâ - desblocar sblocco sm. dësbloucage - desblocatge sboccato, volgare agg. malparlant - malparlant sbocconcellare v. ësboucounâ - esboconar sbollentare v. ësbuiëntâ - esbulhentar sborsare v. dësboursâ - desborsar sbottonare v. dësboutounâ - desbotonar sbracato agg. dësbragà - desbragat sbracciare: alzare minacciosamente il braccio v.

arbrassà-se - arbraçar-se, rebraçar-se sbrecciare v. ësbërchâ - esberchar sbrigativo agg. ëspedient - espedient sbrogliare v. dësbruiâ - desbrulhar sbrogliarsi, cavarsela v. dësmërdà-se; dësbruià-se -

desmerdar-se; desbrulhar-se sbronza sf. cuèta - cueita sbucciare v. ësplaiâ - espelalhar sbuffare v. ësbroufâ; ësbroufiâ - esbrofar sbullonare v. dësboulounâ - desbolonar scabbia sf. rougna - ronha scabbioso agg. rougnoùs - ronhós scabro agg. trusp - trusp scadenza sf. ëscadensa - escadença scaffale sf. ëstagera - estatgiera scaglia, scheggia sf. ëscaia - escalha scala sf. ëshala; ëscala - eschala; escala scalare, defalcare v. dëscalâ - descalar scaldaletto sm. preve - preve, preire scaldaletto; contenitore di acqua calda sm. bouiota -

bolhòta scaldare v. ëshaudâ - eschaudar scalinata sf. ëscalinada - escalinada scalmanato, esagitato agg. ësbravajà - esbravajat scalpello sm. ëscoupel - escopèl scaltrirsi; svegliarsi v. dësgroupà-se - desgropar-se scaltro agg. dësvihà; dësgroupà - desvelhat;

desgropat scaltro, astuto agg. astussioùs - astuciós scalzare: togliere le scarpe v. dëschaussà-se -

deschauçar-se scalzo agg. dëschaus; dëschaussà - deschauç scambio sm. ëscambi - escambi scamiciato agg. dëscamisà - descamisat scampanato agg. campanà - campanat scampanio: suono di campane a festa sm. boudëtta -

baudeta

38

scampare v. ëscampâ - escampar scampo, salvezza sm. ëscamp - escamp scanalatura sf. reinura - reinura scandalo sm. ëscandale; ëscandou - escandale scandaloso agg. ëscandaloùs - escandalós scapaccione; ceffone sm. lourdoun; ësjafloun;

patoun; ëscoupàs; ësmourfloun - lordon; esjaflon; paton; escopàs; esmorflon

scapecchiatoio sf. bustia - bústia scappare v. ëscapâ - escapar scarica di botte loc. rousta - rosta scaricare v. dëscarriâ - descariar, descharjar scarico, scaricato agg. dëscarrià - descariat,

descharjat scarnificato; a carne viva agg. dëscarnà - descarnat misura della scarpa loc. choussura - chauçaüra scarpa; scarpa bassa sf. choussura - chauçaüra scarpaccia sf. groula; savata - grola; savata scarpata scoscesa e brulla sm. rivanée - rivanier scarpone sm. choussée - chaucier scartare dal percorso normale v. ëstravià-se -

estraviar-se scartare: buttare via v. dëscartâ - descartar scartare: togliere l'involucro v. dëscartâ - descartar scartina: carta da scartare nel gioco sf. lëccha -

lecha scarto sm. ëscart - escart scavare v. garbâ; ëscavâ - garbar; escavar piccolo scavo sm. garbèt - garbet scavo, cavità sm. garp - garb scazzone sm. bota - bòta scegliere, selezionare v. sërnî; sèrne - cernir scegliere, separare v. triâ - triar scemo agg. tardoc; tardouquiée - tardòc scena sf. sena - scena scenata, litigio sf. sena - scena scendere; essere in discesa v. calâ - calar far scendere dal posatoio loc. dësjoucâ - desjocar scervellato sm. tartavel - tartavèl scheggia di legno loc. buscaia - buscalha scheggiare v. ëscaiâ - escalhar schernire; beffeggiare v. ësbërfiâ; ëscarnî; ësquernî

- esberfiar; esquernir; esquernir schiacciare v. ëscrasâ; ëscracagnâ; ësbignâ;

ëspichâ; ësgnacâ - escrasar; escracanhar; esbinhar; espichar; esnhacar

schiaffeggiare v. ësjaflâ - esjaflar schiaffo, smacco sm. ësjaf - esjaf schiamazzare v. fracassiâ - fracassear schiamazzatore, urlatore sm. criassiée - criassier schiarire, chiarire v. ësquiarî - esclarir schiarirsi v. arlevà-se; ësquiarì-se - arlevar-se,

relevar-se; esclarir-se schiarita sf. ësquiarisâ - esclarizaa

schiarita temporanea sf. charda; ëscharda - charda; escharda

schiena sf. ëshina; ësquina - eschina; esquina schifiltoso agg. ëspessioulënt - especiolent schifo sm. ëstrì - estrilh schiodare v. dësquioudâ - desclodar schiudere v. dëschode - deschòder schiuma sf. ëscuma; moussa - escuma; mossa schiumare v. ëscumâ - escumar schivare v. ësquivâ - esquivar schizzare v. ësbrinchâ - esbrinchar schizzinoso agg. ëstrioùs; dëfissioùs; difissioùs -

estrilhós; deficiós; dificiós schizzo sm. ësbrinch - esbrinch sci sm. liounèt; ësquì - leonet; esquí sciabolata sf. sabrâ - sabraa sciacquatura: acqua di risciacquo delle stoviglie sm.

lavaium - lavalhum scialacquatore; sperperatore sm. mangeiràs;

mangeràs - mangeiràs scialbo, scolorito agg. ëslavà - eslavat sciamare v. samâ - samar, eissamar sciame sm. assam; sam - eissam sciancato, sfiancato agg. ësdërnà - esdernat sciare v. alià-se - aliear-se scintilla sf. bëlùa; valosha; valosca - belua;

valòscha sciocco agg. sarëmbou; badagou - sarembo;

badago sciocco; buono a nulla sm. pifre - pifre sciogliere, diluire v. dësliâ - desliar sciolto agg. a l' abandoun; linde; lindou; ëspitoulà

- a l' abandon; linde; espitolat scioperato; debosciato sm. lingera - lingiera sciorinamento: insieme di cose stese sf. dëstëndagna

- destendanha sciroppo sm. sirop - siròp sciupare v. abimâ - abismar scivolare v. ësguihâ - esguilhar scodella sf. bola; ësquiela - bòla; esquièla, escuèla scoiattolo sm. ëscuriœl; siriœl - escuriòl; siriuèl,

siriòl scolare v. ëscoulâ - escolar scolaro sm. ëscoulée - escolier scolatoio sm. ëscoulour; ëscouloû - escolaor scolatura: liquido che rimane nel fondo di un

recipiente; ultime gocce sf. ëscoulum - escolum scollacciato agg. ësbadarinà; dësbadarinà -

esbadarinat; desbadarinat scollare, staccare v. dëscoulâ - descolar scolorire v. ëscoulourî; dëscoulourî - escolorir;

descolorir scomandare; annullare l'ordine v. dëscoumandâ -

descomandar scombussolare; impressionare fortemente v. arvërsâ

- arversar, reversar

39

scommettere v. juâ - juar scompagnato agg. dëscoumpagnà - descompanhat scomparsa; sparizione sf. dësparissioun -

desparicion scompigliatamente avv. a la dësbandada - a la

desbandada sconclusionato sm. tapassiée - tapassier sconforto sm. dëscounfort - desconfòrt sconquassato agg. dëscantërnà - descanternat sconquassato; scompigliato agg. dëscountërnà -

desconternat sconsigliato agg. dëscounseià - desconselhat sconsolato agg. dëscounsoulà - desconsolat scontento agg. dëscountënt - descontent scontroso, ignorante sm. sëbouc - seboc scontroso, taciturno agg. e sm. tusou - tuso sconvolto agg. ëstrafait - extrafait scopa sf. ramassa; ësvìa - ramassa; esvilha scopare v. ramassâ - ramassar scoperchiare v. dëscourënselâ - descorencelar,

descubercelar scopertamente; allo scoperto avv. al dëscuvèrt - al

descuvèrt, descubèrt scoperto agg. dëscuvèrt - descuvèrt, descubèrt scoppiare v. ësquioupâ - esclopar scoppio sm. ësquiop - esclòp scoprire v. dëscouatâ; dëscruvî; dëscrueve -

descoatar; descruvir, descurbir scoraggiare v. dëscourajâ; dësamusâ - descoratjar;

desamusar scorciatoia sf. ëscurcha - escurcha scoreggiare v. pëtiâ - petear scorpacciata sf. fodra; foura - fòdra; fora scorrere v. ëscourre - escórrer scorrere; scivolare; franare lentamente v. ësbouâ -

esboar scorso agg. passà - passat scorza sf. rusca - rusca scossone, sobbalzo sm. soupatoun - sopaton scostumato agg. dëscoustumà - descostumat scotta: siero del cacio sf. laitâ - laitaa screditare; insultare v. ësmërdâ - esmerdar scremare il latte v. ësburriâ - esburrear screpolare v. sioulâ - ceular screpolato agg. lasardà; sioulà; roulà; seulà -

lasardat; ceulat; rolat screpolatura sf. rola - ròla screpolatura della pelle sf. seula; siola - ceula,

ceòla screziato; variegato agg. ësbigarrà - esbigarrat scricchiolare v. crussî; crusse - crussir scritto; atto legale sm. ëscrit - escrit scrittura; documento sf. ëscritura - escritura scrivere v. ëscrive - escríver scroccare v. ëscroucâ - escrocar

scrofa sf. truèa; truèia - trueia scrostare v. dëscroustâ - descrostar scrostato agg. dëscroustà - descrostat scucire v. dëscuse; dëscousî - descúser sculacciare; prendere a calci v. savatâ - savatar scuola sf. ëscola - escòla scuotere; agitare v. sangouiâ - sangolhar scuotere; battere v. ësbrumatâ - esbrumatar scuotere, scrollare v. soupatâ - sopatar scura agg. moria - mòria scurire; annottare v. ëscurî - escurir scuro agg. ëscur; ëscû - escur scusa sf. ëscusa - escusa scusare v. ëscusâ - escusar sdentato agg. ësdëntà; dësdëntà - esdentat se cong. se - se se no, altrimenti cong. dësnò - de se nò Sebastiano nome proprio Tian; Bastian; Bastianin -

Tian; Bastian seccante agg. taquìs - taquís seccare v. sëcâ - secar seccare; infastidire v. ënuiâ - enuiar seccare; innervosire v. ënnervâ - ennervar seccatore sm. nuioùs; ësgounfioun; ënuioùs -

nuiós; esgonflon; enuiós seccatura; fastidio sm. ënuèi - enuei secchiello sm. toulin - tolin secchio sm. segelin - segelin secco agg. sèc - sec sedano sm. séleri - sèleri sedere; didietro sm. darrée - darrier sedersi v. setà-se; assëtà-se - setar-se; assetar-se sedia sf. carea - carea sedici num. sëse - setze sega sf. ressia - rèssea segale sf. sel - sèel segantino sm. rëssiaire - resseaire segare v. rëssiâ - ressear segatura sf. rëssiura - resseaüra seghetto sm. rëssièt - resseet segnarsi: farsi il segno della croce v. sëgnà-se -

senhar-se segno sm. marca - marca segone a due manici loc. trouplour; trouploû -

troplaor segreto sm. sëcrèt - secret seguente avv. d'apreis - d'apreis seguire; badare loc. istâ darrée - istar darrier sei num. ses - seis sella sf. sela - sèla selvatico; selvaggio agg. sarvage - salvatge sembrare v. parutâ - parutar sembrare, parere v. parësse - paréisser

40

seme; semenza sm. ësmëns; ësmënsa; sëmënsa - esmenç, semenç; esmença, semença

seminare v. sëmënâ - semenar semplicione agg. bounoumeri; giroumeta; gasepiou

- bonomeri; girometa; gasepio sempliciotto sm. tabalœri; arlœri; arleri; sëmbi -

tabalueri, tabalòri; arlueri, arlòri; arleri; semble senno; buon senso sm. sust - sust seno, petto sm. sen - sen sensale di matrimoni loc. bachalée - bachalier in senso contrario loc. a l' arviroun - a l' aviron senso, significato sm. sens - sens sentiero sm. viassola; viassœl - viassòla; viassòl,

viòl sentire: avere o provare sensazione v. sëntî; sënte -

sentir sentire nausea loc. venî avai - venir avalh senza prep. sënsa - sensa non ancora sepolto; in attesa di sepoltura loc. soure-

terra - sobre tèrra sepoltura; funerale sf. sipourtura; ënterramënt -

sepoltura; enterrament seppellire v. ënterrâ - enterrar sera sf. sèra - sera serio agg. sërioùs - seriós serpe sf. sèrp - sèrp serpente sm. serpënt - serpent serratura sf. sarradura - sarradura serva, domestica sf. sèrvënta - serventa servire, essere utile v. sërvî; sèrve - servir servitore sm. sèrvitour; sèrvitoû - servitor servizio sm. servissi - servici sessanta num. sessanta - seissanta sessola: paletta concava a manico corto sf. palot -

palòt seta sf. seda; sea - seda; sea setacciare v. siassâ - seassar setaccio sm. cruvel; siàs - cruvèl; seàs sete sf. sè - set settanta num. sëtanta - setanta sette num. sèt - sèt settembre sm. ëstëmbre; sëtëmbre - setembre settimana sf. ësmana; sëmana - setmana settimino sm. setmin - setmin sfacciataggine; faccia tosta sf. moutria; toupé -

mótria; topé sferruzzare; far maglia v. tricoutâ - tricotar sfiato sm. arfiai - arflalh, reflalh sfigurato; con sembianze alterate agg.

dësfisounumià - desfisonumiat sfigurato, alterato agg. dësfigurà - desfigurat sfilacciare v. dësbrî; ësbrî - desbrir; esbrir sfilacciato agg. ësfranjà - esfranjat sfiorire v. dësfiourî - desflorir sfoderato agg. dësfoudrà - desfodrat

sfogliarsi v. dësfuià-se - desfulhar-se sfondare v. dësfounzâ - desfonzar sfondato; senza fondo agg. dësfounzà - desfonzat sformato agg. dësfourmà - desformat sfornare v. dësfournâ - desfornar sfortunato agg. dësfourtunà - desfortunat sforzarsi v. ësfoursà-se - esforçar-se sforzarsi, impegnarsi v. avê bel - aver bèl sforzo sm. ësfors - esfòrç breve sforzo; breve viaggio; tappa sm. ëstrëppa -

estrepa sfrigolare; fremere di acqua che comincia a bollire v.

fresihâ; fërzihâ - fresilhar; ferzilhar sfrondare; togliere gli appoggi ai legumi v. dësramâ

- desramar sfrontato; spudorato agg. ësmoutrià; dësmoutrià -

esmotriat; desmotriat sgabello sm. tabourèt - taboret sgabuzzino; bugigattolo; vano piccolissimo sm. guich

- guich sganciare, sfibbiare v. dëscrouchëtâ - descrochetar sgarbugliare; districare; sgrovigliare v. dëstourtihâ

- destortilhar sgelare v. dësjalâ - desjalar sgelare: sciogliersi della neve a causa di un rialzo

della temperatura v. dësmarinâ - desmarinar sgobbata; periodo di lavoro intenso sf. bruida -

bruida sgombrare v. dësgajâ - desgatjar sgombro, sereno agg. dësgajà - desgatjat sgonfiare v. dësgounfiâ; dësënfiâ - desgonflar;

desenflar sgranare v. ësgrunâ; dësgrunâ; ësgranâ -

esgrunar; desgrunar; esgranar sgranare; sfaldare v. ësgrunâ; ësgranâ; dësgrunâ -

esgrunar; esgranar; desgrunar sgranare gli occhi v. ësberlucâ - esberlucar sgrassare v. dësgrassâ - desgraissar sgridare v. rusâ; braiâ; criâ - rusar; bralhar; criar sgrossare v. dësgroussâ - desgrossar sgrovigliare v. dësfërtoubiâ; dësfroubiâ -

desfertobiar; desfrobiar sgualcire, spiegazzare v. ravioulâ - raviolar sgualdrina sf. jorsa - jòrsa sguardo sm. buca - beica sguarnito agg. dësgarnì - desgarnit si pron. pers. ën; se - én; se sì avv. ai; bo; si; ae - ai; bò; sí; ae siccità sf. sëcarëssa; suitina - secaressa; suitina sicuramente avv. sëguramënt; sëguramën -

segurament sicuro, certo agg. e avv. sëgur; sëgû - segur sigaro sm. sigala - sigala sigillare v. cachëtâ - cachetar signora sf. magna; madama - manha; madama signore sm. moussù - monsú

41

signorotto medievale sm. dusou - duso silenzio sm. silensi - silenci silenzio! int. quiet!; chut!; chutou! - quiet!; chut! silenzioso agg. chut; chutou - chut simpatico agg. piasent - plasent singhiozzare; avere singulti v. sangutâ - sangutar singolo agg. e sm. sëmbi - semble singulto, singhiozzo sm. sangut - sangut sinistra sf. gaucha; manchina - gaucha; manchina sistemare v. aloujâ; loujâ - alotjar; lotjar situazione ingarbugliata sm. pachoc - pachòc slanciare v. anandiâ; ënandiâ; afrandiâ - anandiar;

enandiar; afrandiar slanciarsi v. ëslansà-se - eslançar-se slanciato, di corsa agg. anandià - anandiat slancio sm. ëslans - eslanç slancio; esaltazione sm. ëstrambort - estrambòrd slegare v. dësgroupâ; dësliâ - desgropar; desliar slitta sf. lea - liea slitta a fondo piatto loc. lioun - leon slittino sm. liëtta - lieta slogare v. dëspiassâ; dësloujâ - desplaçar;

deslotjar slogarsi v. pougnì-se - ponhir-se sloggiare v. dësloujâ - deslotjar smaliziato agg. dësviassà - desviassat smaliziato, furbo agg. ësmalissià - esmaliciat smaltire una sbornia v. dëschoucâ - deschocar smarrito agg. ëspërdù - esperdut smemorato agg. dësmemourià - desmemoriat smettere, cessare v. quitâ - quitar sminuzzare v. ësbrisâ; ësfrisâ - esbrisar; esfrisar sminuzzare: tagliare a pezzi con l'accetta v. chaputâ

- chaputar sminuzzare, sbriciolare v. dësfrisâ - desfrisar smontare, disfare v. dësmountâ - desmontar smuovere v. ësmuève - esmuéver smussare v. ësmourtî; arbouchâ - esmortir;

arbochar, rebochar smussato, ottuso agg. mout - mot snervato agg. dësnervà - desnervat snidare v. dësniâ - desniar sobrio: in possesso delle proprie facoltà mentali sm.

bonsantour; bonsantoû - bònsantor socchiudere v. ëntrebiâ; ëmbaiâ - entrebiar;

embalhar socchiuso agg. ëntrebià - entrebiat soccorso sm. soucours - socors socio sm. sochou - sòcho sofferenza sf. soufrimënt; soufrimen; soufrënsa -

sofriment; sofrença soffermarsi v. trafërmà-se - trafermar-se soffiarsi il naso v. mouchà-se - mochar-se soffice agg. coti; ourfre; ouvre; carfre - còti; olvre;

calfre

soffio sm. ësbouf; briou; brif; buf - esbof; briu; brif; buf

soffocante agg. ëstoufì - estofit soffocare v. ëstëgne; ëstravënà-se - esténher;

extravenar-se soffrire v. sufrî; suefre - sufrir soggezione; timore sf. tëmma - tema soglia sf. suèi; sœi; suèia - suelh; suelha sogno sm. sogn - sònh solaio sm. soulée - solier solco sm. rea - rea soldato sm. sourdà; soudà - soldat soldato di fanteria loc. fantoch - fantòch soldo sm. sòu - sòud soldo, valore sm. pié - pié sole sm. soulèi - solelh mettersi al sole; prendere il sole v. soulià-se -

solelhar-se soleggiare; esporre al sole v. souliâ - solelhar soleggiato; esposto al sole agg. ënsouleià -

ensolelhat solitario agg. soulitari - solitari solleone sm. souleìna - solelhina solleticare v. gatihâ - gatilhar solletico, prurito sm. gatî - gatilh sollevare v. dëstërrâ - desterrar solo agg. soulèt - solet soltanto, solamente avv. pur - pur somaro sm. bourric - borric somigliare; sembrare v. ësmiâ - esmelhar, semelhar sommità sf. simaioun; sima - cimalhon; cima sonnecchiare v. chouquiâ - choquear sonnellino sm. chouquiagna - choqueanha sonno sm. sogn - sònh, sòn sopportare v. supourtâ; soupourtâ - suportar;

soportar sopra avv. dëssù - dessús sopra, di sopra avv. dëssoure - dessobre sopracciglia sf. soursil - sorcilh soprannome sm. ëstranom - extranòm soprano, più alto agg. souran - soran, sobran tipo di sorbo sm. frassinela - frassinèla sordo; duro d'orecchio agg. chorgn; sourt; assurà -

chòrnh; sord; assurat sorella sf. sœr; sœrra, sœrre - sòrre sorgente sf. adoùs - adotz sornione sm. chorgn - chòrnh sorpassare, sopravanzare loc. passâ dënant - passar

denant sorridente agg. sourient - sorrient sorso; boccata sm. goulâ - golaa sorteggio loc. tirage a sort - tiratge a sòrt sorteggio per la coscrizione militare loc. tirâ i bihèt

- tirar lhi bilhets sorteggio giocoso di coppie loc. parissia - parissia

42

sorvegliare v. surveiâ; survihâ - survelhar sospeso agg. suspëndù - suspendut sospirare v. souspirâ - sospirar sospiro sm. souspir - sospir sosta; pausa sf. sousta - sosta sostegno sm. sousten - sosten sostenere v. soustënî; soustene - sostenir sottana, sottoveste sf. coutin - cotin sottano; più in basso agg. soutan - sotan sotterrare v. soutrâ - soterrar sottile agg. prim; sutil - prim; sutil sotto prep. sout - sot sotto, di sotto avv. dëssout - dessot sottomettere sf. soumëtte - sotméter sovente; spesso avv. souèn; souvënt - soent; sovent spaccare v. ësquiapâ - esclapar spaccatura sf. ësquiapura; ësquiapadura -

esclapaüra; esclapadura spacchettare v. dëspaquëtâ - despaquetar spacciato, rovinato agg. foutù - fotut spagliare v. dëspaiâ - despalhar spagnolo sm. ëspagnœl - espanhòl spago; cordicella sm. courdin - cordin spago da calzolaio sm. trâ - traa spaiato agg. dëscoubi - descoble spalancare v. ësbalansâ - esbalançar spalare v. palâ - palar spalla sf. ëspala - espatla spandere v. sampâ; shampâ - sampar spappolare v. ëspoutihâ - espotilhar sparare v. tirâ; ësparâ - tirar; esparar sparato dei pantaloni; brachetta sm. braguëtta -

bragueta sparecchiare v. dësprountâ; dëspariâ - desprontar;

desparear spareggio sm. bona - bòna spargere v. ëspatarrâ; ëspantiâ - espatarrar;

espantear spargere letame v. ënliamâ - enleamar sparire, scomparire v. dësparësse - desparéisser sparlare v. ësparlâ - esparlar sparpagliare v. ësparpaiâ; ësparpihâ; savardâ -

esparpalhar; esparpilhar; savardar, sabardar spartineve sm. lesoun - leson spauracchio sm. babouìn - baboïn facilmente spaventabile agg. ësjaioùs - esjalhós spaventare v. ësbravajâ; ësbarrouâ - esbravajar;

esbarruar spavento sm. ëspavënt; ësbuèi - espavent; esbuelh spazio sm. ëspassi - espaci spazioso agg. ëspassioùs - espaciós spazzacamino sm. ëspachafournel - espachafornèl spazzaforno sm. pënàs - penàs spazzare il forno v. pënassâ - penassar

spazzatoio per forno loc. panai - panalh spazzatura sf. roumënta - romenta spazzola sf. ramassëtta; brossa - ramasseta;

bròssa spazzola dura sm. tribi - tribi spazzolare v. broussâ; panaiâ - brossar; panalhar spedire v. ëspedî - espedir spedito: svelto agg. ëspedì - espedit spegnere v. tupî; tupe; ëstupî; ëstupe - tupir;

estupir spellare, scorticare v. ëspëlâ - espelar spellato, scorticato agg. ësplà - espelat spendere v. ëspënde; dëspënde - espénder;

despénder spennare v. dëspiumâ; piumâ - desplumar; plumar spennato, calvo agg. dëspiumà - desplumat speranza sf. ësperansa - esperança sperare v. ësperâ - esperar sperperatore sm. lapa - lapa spesso, tarchiato agg. doubi - doble spessore; distanziatore; tramezzo per distanziare due

oggetti sm. ëspessour; ëspessoû - espessor spettacolo sm. ëspetacle; ëspetacou - espectacle spettinare v. dëspënchënâ - despenchenar spettinato; arruffato agg. dëscarpentà -

descarpentat spezzatino di carne loc. fricandò; fricò - fricandòt;

fricòt spianata sf. pianâ - planaa spiare v. ëspiâ - espiar spiazzare, spostare v. dëspiassâ - desplaçar spicchio sm. fisca - fisca spiegazzare v. chifouniâ - chifonear spiegazzato; sgualcito agg. ënchifounià -

enchifoneat spiegazzato, accartocciato agg. chifounià -

chifoneat spiga sf. ëspì - espic spigare v. ëspiâ - espiar spilla di sicurezza loc. uia baila - ulha baila spilungone sm. planchapan; sëcatoun; granjoulan -

planchapan; secaton; granjolan spina sf. ëspina - espina spinacio selvatico di montagna sm. orla - òrla spingere v. choupinâ; poussâ - chopinar; possar spinoso agg. ëspinoùs - espinós spintonare v. ësbussouniâ; ësboussouniâ -

esbussonear; esbossonear spintonare, spingere v. bousculâ - boscular spione sm. ëspioun - espion spirare v. ëspirâ - espirar spirito sm. ëspìrit - espírit, esperit splendore sm. ësplendour; ësplendoû - esplendor spogliare v. dëspuiâ - despulhar spopolato agg. dëspoupoulà - despopolat

43

sporcaccione agg. pourcachoun - porcachon sporcare v. ëscrousî; ëmbërlachâ - escrosir;

emberlachar sporcizia sf. cracha - cracha sporco agg. ëscroùs - escrós sporco; sudicio agg. ëngretì - engretit sporco di fuliggine loc. ënmagninà - enmanhinat sporco di sterco bovino loc. ëmbousà - embosat sporgenza del tetto loc. pantalera - pantaliera sport sm. ësport - espòrt sposa; donna sposata sf. mariâ; ëspousa - mariaa;

esposa sposare v. mariâ; ëspousâ - mariar; esposar sposo sm. ëspoùs - espós spostare v. amerâ; merâ; boujâ - ameirar; meirar;

bojar sprazzo sm. ramâ - ramaa sprecare v. gaspihâ - gaspilhar spreco sm. gaspihage; gaspî - gaspilhatge; gaspilh spremere v. ësquichâ - esquichar sommaria spremitura loc. ëspichagna - espichanha sprofondare v. founjâ - fonjar sprofondare; distruggere; rovinare v. prëfoundâ;

përfoundâ - prefondar; perfondar sproposito sm. dësprouposi - despropòsit spruzzata di neve loc. ëmbërlachagna -

emberlachanha spruzzo sm. ësbruf; esbrouf - esbruf; esbrof spumeggiante agg. moussoùs - mossós spuntare; sfrondare v. bërtounâ - bertonar spuntone; parte sporgente di roccia sm.

ëspounchoun - esponchon spuntone di roccia loc. bèc - bèc sputare v. ëscupî - escupir sputo sm. ëscup - escup squarciare; rompere strappando v. ëscarsâ -

escarsar squillante agg. ësclant - esclant sradicare v. dësrisâ - desraïsar sragionare v. dësrasounâ - desrasonar staccare, distaccare v. dëstachâ - destachar stadera sf. ëscandai - escandalh stagnaio sm. magnin - manhin stagnare v. ëstagninâ - estanhinar stagno sf. ëstagn - estanh stagno, bacino sm. muèia - muèlha stalla sf. ëstala; ëstabi - estala; estable stamigna: tela rada sf. rerola; reirola - rairòla stampella sf. crocha - cròcha stantio, muffito agg. archùs - archús, arclús stappare, sturare v. dëstoupâ - destopar stare v. istâ; ëstâ - istar; istar stare per ... loc. esse iquì për - èsser aiquí per starnutire v. ësternuâ; ëstranuâ - esternuar;

estranuar

starnuto sm. ëstranù; ësternù - estranut; esternut stasare, sturare v. dësbuschâ - desbuschar stasera avv. ësta-sèra - esta sera stato; situazione; condizione sm. ëstat - estat statuto sm. ëstatut - estatut stazione sf. ëstassioun - estacion stazzo: ricovero all'aperto sm. jas - jaç stecchire; ridursi a pelle e ossa v. ëstequì-se -

estequir-se stecchito; ridotto a pelle e ossa agg. ëstequì -

estequit Stefano nome proprio Ësteve; Teu; Teulin, Teve -

Esteve; Teu; Teulin; Teve stella sf. ëstèla - estèla stellato agg. ëstëlà - estelat stendere, estendere v. ëstënde - esténder stentare v. ëstëntâ - estentar stentare: faticare (a) loc. avê d' mal - aver d' mal stentare; faticare (a) loc. avê travai - aver travalh,

trabalh sterco di bovini sm. bousa - bosa sterile agg. turch - turj stia sf. biou - bilho stile: modo di fare o di parlare sm. guëddou - guedo stillare v. reâ - rear stillare: fuoriuscire di un liquido da una parete non a

tenuta stagna v. daniâ; dagnâ - danhar stima sf. trabucâ - trabucaa stima, valutazione sf. ëstima - estima stimare; calcolare approssimativamente v. trabucâ -

trabucar stimolare v. ësvihâ - esvelhar stingere, scolorire v. dëstëgne - desténher stipare il suolo con la mazzeranga v. damâ - damar stipato agg. chifounià - chifoneat stiracchiare; trascinare con fatica v. ëstirassiâ;

ëstirouniâ - estirassear; estironear stirare; stendere v. ëstirâ - estirar stizza sf. flin; fout - flin; fot stoffa sf. ëstofa - estòfa stomacare v. ëscœrâ - escuerar stomacato agg. ëstoumacà - estomacat con stomaco gonfio loc. counfi - confle stomaco, petto sm. ëstomi - estòmi stoppia: stelo dei cereali rimasto nel campo dopo la

mietitura sf. ëstoubia - estobla stoppino sm. bambàs - bambàs storcere, piegare v. guërsâ - guerçar stordito agg. ënsuquì - ensuquit stordito; in preda a capogiro agg. e sm. chouc - choc stordito, intronato agg. lourt - lord storia; racconto sf. ëstoria - estòria storno sm. ëstournel - estornèl storpio, sciancato agg. ëstroupià - estropiat storto, sbilenco agg. guèrs - guèrç

44

strabico agg. barich; galœs - barich; galuès stracciare v. ëstrassâ - estraçar straccio sm. chifoun - chifon straccio, cencio sm. pataràs; ëstràs - pataràs;

estraç straccione sm. ëstrassoun - estraçon straccivendolo sm. ëstrassée - estracier stracolmo agg. acuch - a cuch strada sf. carrera - carriera strada trasversale sf. travèrsa - travèrsa strambo; mutevole agg. baravantan - baravantan strambo, balzano agg. farfëlù - farfelut strame loc. jas; paium; ëmpaium - jaç; palhum;

empalhum strangolare v. ëstrangoulâ - estrangolar straniero; forestiero sm. ëstrangée - estrangier strano agg. gaia; drole; drolou - galha; dròlle strappare v. ëschancâ - eschancar strappare rompendo v. trouplâ - troplar a strappi; a più riprese loc. a ëschancoun - a

eschancons strappo, strattone sm. ëschancoun - eschancon strascico sm. rabel - rabèl strato sm. sœl - sòl sottile strato di ghiaccio loc. lama - lama strato di ghiaccio; zona ghiacciata loc. poustera -

postera strattonare v. ëschancouniâ - eschanconear stravagante agg. ëstravagant - extravagant stravaganza sf. ëstravagansa - extravagança stravedere v. ëstraveire - extraveire stravolto; disorientato agg. arfantà; ourfantà -

arfantat; orfantat stravolto, scombussolato agg. arvèrs - arvèrs,

revèrs strega sf. masca - masca stregare v. ënmascâ - enmascar stretto agg. ëstrent - estrent stretto; serrato; teso agg. bandà - bandat stretto, serrato agg. sarrà - sarrat striglia sf. ëstriha - estrilha strigliare v. ëstrihâ - estrilhar strillare, gridare v. ësgariâ - esgariar strillo sm. ësgari - esgari stringere v. samblâ; ëstrëgne - samblar; estrénher stringere; compattare v. sëmblâ - samblar stringere; serrare v. bandâ; sarrâ - bandar; sarrar stringere le funi loc. bihâ - bilhar l' stringimento di funi loc. bihage - bilhatge striscia di terreno loc. ëslinda - eslinda strofinaccio sm. ëstourchoun; tourchoun -

estorchon; torchon strofinare v. frëtâ; froussâ - fretar; frossar stronzo sm. tourtoun - torton

stropicciato; spiegazzato; sgualcito agg.

ëstourchounà - estorchonat strozza sf. gorja - gòrja strozza, laringe sf. gargamela - gargamèla struggersi; avere nostalgia v. languì-se - languir-se strumento, rogito sm. ëstrumënt; ëstrumën -

enstrument studiare v. ëstudiâ - estudiar studio sm. ëstudi - estudi studioso agg. ëstudioùs - estudiós stufa sf. ëstuva - estuva stufare v. ëstoufiâ - estofiar stufo agg. ëstoufi - estofi stupidaggine; cretinata sf. tavanada - tavanada stupido agg. janavel; ëstùpit; ëstupi - janavèl;

estúpid stupidone sm. ëmpiastre - emplastre stupire; sorprendere v. ëstounâ - estonar stuzzicare v. chicoutiâ; ëschicoutiâ - chicotear;

eschicotear stuzzicare l'appetito v. dësganassâ - desganassar su; in alto avv. amount - amont in su; in alto loc. ën amount - en amont su; sopra prep. su - sus su di là loc. iliamount; iquiamount - ailamont;

aiquí amont subentrare in attività; dare il cambio loc. arlevâ -

arlevar, relevar subentro; cambio sm. arleva - arleva, releva subito loc. avv. subit; d' lonc - subit; d' lòng succhiare v. chuchâ - chuchar succhiello sm. taravela; biroun - taravèla; biron suddividere v. partajâ; partî; parte - partatjar;

partir suddivisione di beni loc. partage - partatge sudicione sm. gerlée; salop - gerlier; salòp sudiciume; sporcizia che si forma sulla testa dei

bambini sm. grèt - gret sugo sf. bagna - banha suo; il suo; il loro agg. e pron. so - son, lo siu a suo tempo; a tempo debito loc. a tëmp e oura - a

temp e ora suocera sf. mâre madona - maire madòna i suoi agg. e pron. i suèi - si, lhi siei suola sf. sola - sòla suolo sm. sœl - sòl suonare v. cournâ; sounâ - cornar; sonar suonare la tromba loc. troumbëtiâ - trombetear suonatore sm. sounadour; sounadoû - sonador emettere suoni indistinti v. ëscacaroutiâ -

escacarotear suono sm. son - sòn suono a morto di campane loc. passâ - passaa superficiale: poco profondo agg. sount - sont

45

superficie; facciata superiore di un oggetto sf. soure - sobre

in superficie, a galla loc. a soure - a sobre supino, rovesciato agg. arvèrs - arvèrs supporto sm. suport - supòrt susina sf. ramassin - ramassin suvvia! int. alé! - alé! svaligiare v. dësvalisâ - desvalisar svanire v. ësvanî - esvanir svantaggio sm. dësavantage; dësvantage -

desavantatge svasato agg. ësvasà - esvasat svegliare v. dësvihâ; ësvihâ - desvelhar; esvelhar sveglio, attento agg. alèrt - alèrt sveglio, in gamba agg. dëgourdì; digourdì -

desgordit svelare v. dëssëlâ - decelar sveltire v. dëgourdî - desgordir sventrare v. ësvëntrâ - esventrar sventrare, sbudellare v. ëstripâ - estripar svergognato agg. dësvërgougnà - desvergonhat svergolo, contorto agg. bidois - bidòis svestire; spogliare v. dësvëstî; dësveste - desvestir svezzare; slattare v. dëspupâ - despupar sviare, deviare v. dësviâ - desviar sviluppo sm. dësvëlup - desvelup svitare v. dësvisâ - desvisar svolgere v. dësrouâ; dësdoubiâ - desroar;

desdoblar svolta; giro, curva sf. arvinca; virour; viroû -

arvinca, revinca; viraor svoltolare v. dësroulâ - desrotlar svuotare v. dësvuidâ; dësvuedâ - desvuidar

T tabaccheria; privativa di sale e tabacchi sf. assensa -

acensa tacca; intaglio sf. ëntapa - entapa tacchino sm. pitou; dindou - pito; dindo tacco sm. garèt - garet tacere v. tase - tàser tacere, stare in silenzio loc. istâ quiet - istar quiet tafano sm. asî - asilh taglia: statura sf. taia - talha taglia: tassa sui terreni comunali dati in enfiteusi sf.

taia - talha tagliafieno sm. taièt - talhet tagliare v. coupâ; taiâ - copar; talhar tagliare in pezzi loc. dëspessâ - despeçar tagliatella sf. taiarin - talharin tagliere sm. tabiot; taiour; taioû - tablòt; talhaor da taglio: idoneo ad essere trasformato in assi loc. da

trancha - da trancha taglio; filo della lama sm. tai - talh

grosso taglio; profonda ferita sm. fërlefa - ferlefa tagliola per la cattura di uccelli sf. grif - grif talpa sf. trapoun - trapon, darbon tanto agg. e avv. tant - tant tappare, turare v. ëstoupâ - estopar tappeto sm. tapìs - tapís tappezzare v. tapissâ - tapissar tappo, turacciolo sm. ëstoupoun; bouchoun -

estopon; bochon tara: difetto sf. dëccha - decha tardi avv. tart; tard; foraoura - tard; fòraora tardo agg. tart - tard tarlare v. arnâ - arnar tarlato agg. vërmoulù - vermolut tarlo; tarma; tigna sm. arna - arna tasca sf. sacocha - sacòcha taschino sm. sacouchin - sacochin tassa; imposta sf. tassa - taxa tasso sm. tassoun - taisson a tastoni loc. a tastoun - a taston tavola, asse sf. post; plancha - pòst; plancha tavolaccio sm. taulùs - taulús grossa tavolata sf. taulagna - taulanha tavolo; tavola sm. taula; tau - taula; taul tazza sf. tassa - tassa tazzone sm. tassoun - tasson teatro sm. tiatre - teatre tecnico sm. ténic; ténic - tècnic tedesco sm. alman - alemand tegamino sm. peilin - paelin tegola sf. teula - teula togliere le tegole dal tetto loc. dësteulâ - desteular telaio sm. tëlée; chambrana - telier; chambrana telone; tela sm. telou - telo temere v. crëgne; ësjaiâ; tëmme - crénher;

esjalhar; témer tempera, tempra sf. trëmpa - trempa di temperamento riservato loc. sëcretoùs - secretós tempie sf. suègn - suenhs avere disponibilità tempo v. apairâ - apairar da molto tempo loc. avv. d'ënloura; d'aloura - d'

enlora; d'alora tempo sm. tëmp - temp tempo fa loc. avv. l' autr'an - l' autr'an tempo oltre il termine di filiazione loc. ëstraport -

extrapòrt temporale sf. avèrsa - avèrsa tenaglie sf. tënaie - tenalhas tendere v. tënde - ténder tendina, cortina sf. ridò - ridò, ridèu tenere v. tënî; tene - tenir tenerezza; pena sf. fée - afet tenero agg. tëndre; tëngre - tendre teppaglia sf. cracha - cracha

46

Teresa nome proprio Gin; Gina, Ginota - Gin terminare; finire v. achavounâ - achavonar termine di confine fra proprietà loc. tèrme - tèrme termometro sm. termoumetre - termomètre terra sf. tèrra - tèrra a terra; in malora loc. a rabel - a rabèl terrazzamento: stretto ripiano di terra coltivata sm.

fassa - faissa terreni comunali sm. coumun - comuns terreno sm. tarrën - terren stretta striscia di terreno loc. quintana - quintana terreno tufaceo sm. tèrc - tèrc terribile agg. terrible - terrible territorio sm. territori - territòri terso; limpido agg. ësplurà; ëspluì; ësbluà -

esplurat; espluit; esbluat tesatura di una fune sf. tësâ - tesaa teso agg. tëndù - tendut tessere v. tësse - téisser testa, zucca sf. suca - suca testardo, cocciuto agg. tëstigou; tëstù, tëstoun -

testígol testé avv. adeis - adeis testimone: ognuna delle due pietre messe a fianco dei

termini di confine sm. testimoni - testimòni testimoniare v. tëstimouniâ - testimoniar testone; duro di comprendonio agg. tëstoun - teston tetto sm. cuvèrt - cuvèrt, cubèrt ti pron. te - te tiepido agg. tëbbi - tèbi appena tiepido agg. dërout; chèp - derot; chèp tiglio sm. tihœl; tèi - tiuèl, telh timbro, francobollo sm. timbre - timbre timone della slitta sm. mantënai - mantenalh timoroso, timido agg. tëmouroùs - temorós tinaia sf. tinage - tinatge tingere v. tëgne - ténher tino sm. tina - tina tiraggio sm. tirage - tiratge tirare, tendere v. tirâ - tirar tiro; sparo sm. tir - tir tisico, tubercolotico agg. tisi - tísic titolo sm. titre; tìtoul - titre tizzone sm. tisoun - tison toccare v. touchâ - tochar toccare appena; appoggiare di misura le due estremità

v. bëchâ - bechar togliere dalla terra loc. dëstërrâ - desterrar togliere i germogli v. dësbruiâ - desbrulhar togliere il basto v. dësbastâ - desbastar togliere il manico v. dësmaniâ - desmaniar togliere la cotica erbosa loc. dëstëpâ - destepar togliere le bende v. dëspatagnâ - despatanhar

togliere le castagne dal riccio loc. ëspitoulâ - espitolar

togliere le fasce v. dësfassâ - desfaissar togliere, cavare v. gavâ - gavar togliersi i pantaloni v. dësbragà-se - desbragar-se toma; cacio freso sf. touma - toma tomaia sf. toumaira; tija - tomaira; tija tomba sf. toumba - tomba Tommaso nome proprio Toumà; Toumalin; Minetou

- Tomà; Mineto tonfano; pozza d'acqua profonda in un torrente sm.

toumpi - tomple tonno sm. toun - ton tonto agg. ëntée; ëndurmì - entier; endurmit topaccio sm. jarriàs - jarriàs topica sf. gafa - gafa topo sm. jarri - jarri topolino sm. jarrièt - jarriet toppa: pezza di stoffa per rammendo sf. roumënda -

romenda, remenda torbido; melmoso agg. boudriù - bodriut torbido, fosco agg. trëbboul; trëbbou - trébol torcere v. torze - tòrzer torchiare v. tourchâ - torchar torchio per la produzione di olio di noci sm. truèi -

truelh torcinaso: fune con i capi annodati ad un pezzo di

legno per stringere il muso dei bovini sm. sëbouc - seboc

tordo sm. griva - griva tormentare v. rousihâ - rosilhar tornante in strada di montagna sm. liassèt - liacet tornare utile loc. vënî a ben - venir a ben tornare, ritornare v. tournâ - tornar toro sm. tor; tô - tòr torrentello sm. valoun - valon torsolo sm. rousî; trous - rosilh; tros torta di piccole dimensioni sf. tourtoun - torton torta di zucca loc. gratin - gratin tortiglione, spirale sm. tourtihoun - tortilhon torto sm. tort - tòrt torto, ritorto agg. tors; tourzù - tòrs; torzut tosare v. tousounâ - tosonar tosare; tagliare i capelli v. tounde - tónder tosse sf. tous; tus - tos; tuis tossire v. tussî; tusse; toussî; tousse - tussir; tossir tovaglia sf. mantil - mantil tovagliolino sm. sarviëtta - sarvieta tozzo di pane loc. crouchoun - crochon tozzo, rigonfio agg. cucalù - cucalut tozzo, tracagnotto agg. toupounù - toponut tra poco avv. mënté - mentier traboccare; rigurgitare v. argourgâ - argorgar,

regorgar

47

trabucco: misura lineare di circa 3 metri sm. trabuc - trabuc

traccia, orma sf. trassa - traça tracciare; tracciare un percorso nella neve

camminandovi v. trassâ - traçar tracciato per scendere fieno e legna sf. tirera - tirera a tracolla; in bandoliera loc. a l' ëscarsela - a l'

escarsèla tradurre v. traduî; tradure - traduir traduttore sm. tradutour; tradutoû - traductor traduzione sf. tradussioun - traduccion trafficare v. traficâ - traficar traino a più animali loc. treina - treina tramortire; stordire v. ënsucâ - ensucar tramortito agg. ëstramourtì - estramortit tranciare v. troussâ - trossar tranquillamente; silenziosamente avv. quietamënt;

quietamën - quietament trappola sf. chapouira - chapaoira trascinare v. rabëlâ - rabelar trascurato; malandato agg. ëscagassà - escagassat traslatare: portare da un posto all'altro v. trambalâ -

trambalar traslocare v. merâ; tramudâ; amerâ - meirar;

tramudar; ameirar trasloco sm. tramut - tramud trastullarsi v. doumourà-se - domorar-se trattare v. tratâ - tractar a tratti; man mano che ce n'è la possibilità loc. a

ëscapagne - a escapanhas tratto di strada loc. trota - tròta tratto ghiacciato loc. sola - sòla travasare v. trasvasâ - trasvasar travasare vino nella botte v. ëmboutalâ - embotalar trave sm. lègn - lènh trave in legno loc. chëntée - chantier, chantèl traviare v. dëstraviâ; dësviassâ - destraviar;

desviassar travicello sm. cantée - cantier tre num. trei - trei, tres trebbiare v. bate - bàter treccia sf. trëssa - treça trecento num. trësënt - tres cents tredici num. trëse - tretze treggia: slittone da trasporto sf. grëppa - grepa tregua; pausa sf. arlasca - arlasca, relasca tremare; traballare v. tramoulâ; tramblâ -

tramolar; tramblar treno sm. tren - tren trenta num. trënta - trenta trequarti: attrezzo appuntito per sgonfiare il ventre di

animali sm. fourèt - foret tribolare v. trëboulâ; trëbulâ - trebular tridente; forcone sm. trënt - trent trifoglio sm. trafuèi - trefuelh

tritare v. tritâ; chapoulâ - tritar; chapolar tronco sm. bihoun; trounc; fust - bilhon; tronc;

fust parte bassa del tronco loc. peroun - peron troncone sm. topou - tòpo troncone, pezzo sm. tros - tròç troppo agg. e avv. trop - tròp trota sf. truita - truita trottare v. troutâ - trotar trotto sm. trot - tròt trovare v. truvâ; trouvâ - trovar, trobar truccare, imbellettare v. maquihâ - maquilhar tu pron. pers. ti - tu tubo sm. corn - còrn tugurio sm. cabanoun - cabanon tugurio; spelonca sm. chabourna - chaborna tumore sm. tumour; tumoû - tumor il tuo agg. e pron. to - ton, lo tiu tuonare v. trounâ - tronar tuono sm. troun - tron turbine; tromba d'aria sm. turbî - turbilh turgido agg. ëmbinà - embinat tutela sf. tua - tua tutore sm. tutour; tutoû - tutor tutti pron. tuit - tuit tutti indistintamente loc. chan e puèrc - chans e

puercs tutti quanti loc. tal cal - tal qual tutt'intorno loc. a l' ëntourn - a l' entorn tutto agg. e pron. tout - tot a tutto spiano loc. al bon pi dreit - al bòn pus dreit

U ubbidiente loc. d'bon coumant - de bòn comand ubriaco agg. chouc; lourt - choc; lord ubriacone sm. lourdoun - lordon uccello sm. usel - usèl, aucèl uccidere a coltellate v. sagnâ - sanhar udire v. sëntî; sënte - sentir uguale, lo stesso agg. parèi - parelh ulivo sm. oulivée; oulivié - olivier ultimamente avv. darreramënt - darrierament ultimo agg. darrée - darrier umidiccio agg. moussoùs - mossós umidità sm. imour; imoû - imor, umor umiliazione sf. umiliassioun - umiliacion umore sm. imour; imoû - imor, umor un, uno art. ind. ën - un una art. ind. na - na, una uncinato agg. crouchù; croucù - crochut; crocut undici num. ounze - onze ungere v. ougne; ounchâ - ónher; onchar unghia sf. ounja - onja, ongla

48

unguento sm. ëngüent - engüent unione sf. unioun - union unire v. jountâ; unî - jontar; unir unito agg. unì - unit universo sm. univèrs - univèrs uno num. un - un unto agg. ounch - onch untuoso agg. ounchoùs - onchós uomo sm. ome - òme uomo basso e panciuto sm. tripetou - tripeto uomo malvagio sm. judé - judeu uomo strambo sm. sarvan - sarvan uovo sm. œf - uev, uou uovo per rammendare loc. nial - nial uovo senza guscio loc. avre - alvre urgere, sollecitare v. pressâ - pressar urlare v. ësbraiassiâ - esbralhassear urlo sm. brai - bralh usanza, tradizione sf. usansa - usança usare; mettere per la prima volta v. ëstrënâ -

estrenar usciere sm. ussiée - uissier uscio sm. us - uis uscire v. nessî; nesse; surtî; suerte - nessir; surtir uscire nuovamente v. arnëssî; arnesse - arnessir uscita; uscita di funghi sf. surtìa - surtia usignolo sm. rounsignœl - rossinhuèl, rossinhòl uso sm. usage - usatge usufrutto sm. usufrut; usufrù - usufruit essere utile; servire loc. vënî a tai - venir a talh

V vacca sf. joura; vacha - jora; vacha vaccaio sm. vachée - vachier vagone sm. vagoun - vagon valanga sf. lavancha; chalancha - lavancha;

chalancha zona soggetta a valanghe sm. chalanchée -

chalanchier valere v. valê - valer valerianella sf. sarzèt - salzet valico sm. coulëtta; pas - coleta; pàs valico; ampia dorsale pianeggiante sm. cola - còla valigia sf. valisa - valisa Vallauri cognome Valauri - Valauri valle sf. valada - valada valletta; vallone profondo e stretto sf. coumba -

comba valletta, valloncello sf. valoun - valon vallone stretto e ripido sm. valouneri - valoneri valore sm. valour; valoû - valor valzer sm. valsa - valsa vangare v. cavâ - cavar

vaniglia sf. vaniha - vanilha vanitoso agg. gaboùs - gabós vanitoso, megalomane agg. blagœr; blagœ -

blagueur, blagaire vano sm. masaquin - masaquin vantaggio sm. avantage; vantage - avantatge;

vantatge vantare; lodare v. gabâ - gabar vantarsi v. gabà-se; blagâ - gabar-se; blagar a vanvera, a casaccio loc. a vatàs - a vatàs vapore sm. vapour; vapoû - vapor vapore acqueo sm. aluf - aluf variopinto, variegato agg. gai; gaioulià - galh;

galholeat vasca di legno sf. arbi - arbi vasca di pietra o muratura sf. bachàs - bachàs vasca; bacino sf. bassin - bacin vasetto sm. vasèt - vaset vaso sm. vas - vas vaso da notte loc. toupin - topin vassoio sm. cabarèt - cabaret vecchiaccio agg. e sm. veiàs - velhàs, vielhàs vecchiaia sf. veiëssa - velhessa vecchio agg. e sm. vei - velh, vielh dall'aspetto vecchio agg. veiscù - viscut vederci chiaro; essere sicuro loc. avê lou cœr nèt -

aver lo còr net vedere v. veire - veire in veglia loc. ën vihe - en velhaa veglia: serata passata in gruppi in una casa o in una

stalla sf. vihâ - velhaa vegliare v. vihâ - velhar vegliatore: chi prende parte alla "vihâ" sm. vihour;

vihoû - velhaor veleno sm. tossi - tòssic vello sm. tousoun - toson velluto sm. vëlù - velut vena; venatura sf. vèna - vena vendere v. vënde - vénder vendere in blocco; svendere loc. basardâ - basardar vendita sf. vënta - venta venditore sm. vëndour; vëndoû - vendeor venerdì sm. vendre; vendredì - vendres, vendredí venire v. vënî; vene - venir ventaccio sm. vëntàs - ventàs ventaglio sm. vëntahina - ventalhina venti num. vint - vint venticello sm. vëntèt - ventet ventilabro: setaccio a forma di conchiglia sm. vann;

van - van ventina sf. vintèna - vintena vento sm. vënt; ariàs - vent; ariàs vento caldo, favonio sm. marin - marin vento di tramontana loc. bisa - bisa

49

ventosa sf. vëntousa - ventosa ventre; pancia sm. vëntre; pansa - ventre; pança veramente avv. prou - pro verde agg. vèrt - vèrd verdura; ortaggi in genere sf. vërdura - verdura vergogna; onta sf. vërgougna - vergonha vergognoso agg. ountoùs; vërgougnoùs - ontós;

vergonhós verità; vero sf. ver; vê - ver verme sm. vèrm - vèrm vernacolo: l'insieme dei dialetti delle zone di cultura

occitana sm. patouà - patoà Vernante nome di luogo Lou Vërnant; La Vila - Lo

Vernant; La Vila vernantese agg. vërnantin - vernantin vernice sf. vernìs - vernís verniciare v. ënvërnisâ; vërnisâ - envernisar;

vernisar verniciatura sf. vernissage - vernissatge vero agg. ver; vê - ver verruca sf. pourèt - poret versaccio; smorfia sm. vèrs - vèrs versante soleggiato sm. adreit - adreit versare v. vërsâ - versar verso prep. vèrs - vèrs vertigine; capogiro sf. lourdisou; lourdisoun;

lourdiour; lourdioû - lordison; lordior verzura sf. vërdura; vërdour; vërdoû - verdura;

verdor vescia: tipo di fungo sf. pèt d'louf - pet de lop vescica sf. burfìa; bourfìa - burfia; borfia vescicola sf. ëmpoula; ampoula - empola; ampola vespa sf. vëspa - vespa vespaio sm. vëspée - vespier veste, abito da donna sf. vesta - vesta vestire v. vëstî; veste - vestir vestito agg. tapà - tapat ben vestito; bene acconciato agg. ëstringà -

estringat vestito completo sm. muda - muda vestito da uomo; abito completo sf. vëstimënta -

vestimenta veterinario sm. veterinari - veterinari vetro sm. vedre - vedre vezzeggiare; fare moine v. chichouliâ - chicholear vi pron. pers. vou - vos via; strada sf. via - via viaggiare v. viajâ - viatjar viaggio sm. viage - viatge viale sf. alea - alea vicino sm. d' preis; vësin - d' préis; vesin vicino, accanto avv. dapé; dacant; arramba - da

pè; da cant; arramba vicolo sm. quintana - quintana vicolo, stradina sm. viœl - viòl

vigilare, sorvegliare v. guëtâ - guetar, gaitar vigoroso, robusto agg. dru - drut vinello sm. piquëtta - piqueta vino sm. vin - vin viola, violaceo agg. vioulèt - violet vipera sf. vripa - vripa, vipra viso, faccia sm. môrre; mourre - morre vista, apparenza sf. vista - vista vite sf. vis - vitz vitellone sm. manzoun - manzon Vittorio nome proprio Toiou - Tòio vivo agg. vif - viv, viu viziare v. vissiâ - viciar viziato agg. vissià - viciat vizio sm. vissi - vici vizioso agg. vissioùs - viciós voce sf. vous - votz voglia sf. ënvuèia; vuèia - envuelha; vuelha voi; voialtre pron. pers. vousète - vosautas,

vosautras voi; voialtri pron. pers. vouseiti - vosauti, vosautri voi, lei pron. pers. vous - vos volare v. voulâ - volar volenteroso agg. voulënteroùs; voulounteroûs -

volonterós volentieri avv. voulëntée; voulountée - volentier volere v. vourguê; voulê - volguer; voler volo sm. vol - vòl volontà sf. voulëntà; voulountà - volontat volontario sm. voulountari - volontari volpe sf. vourp - volp volta sf. bot; vira; vinca - bòt; vira; vinca volta; soffitto sf. vòuta; voutin; vòut - vòuta; votin;

vòut vomitare v. goumitâ; campâ via - gomitar; campar

via vomito sm. vomi; gòmit - vòmit, gòmit vostri, i vostri agg. e pron. vuèsti - vuèsti, vòstri vostro, il vostro agg. e pron. voste - vòstre votare v. voutâ - votar votazione sf. voutassioun - votacion vuotare v. vuidâ; vuedâ; vueidâ - vuidar; vueidar vuoto agg. vuèt - vueit zabaglione sm. sambaioun - sambaion zafferano sm. safran - safràn zampillo d'acqua dalla gronda sm. ëstrousègn -

estrosènh

Z zangola sf. burriera - burriera tipo di zappa sf. ëstampa - estampa zappa sf. sapa - sapa zappare v. sapâ - sapar zappetta sf. sapin - sapin

50

zendado: velo leggero da mettere sul capo sf. couefa - coefa

zeppo loc. bourrà; a cuch - borrat; a cuch zero num. zerou - zèro zia sf. magna - manha zinco sm. zinc - zinc zingaro sm. singre - singre zio; persona anziana sm. barba - barba zoccolo sm. socla - sòcla zoccolo di quadrupede sm. unjoun - onjon, onglon zoccolo, basamento sm. socle - sòcle zolfo sm. sourfre - solfre zolla di terra loc. mouta - mota zona; estremità di un luogo sm. caire - caire zona acquitrinosa sm. sagnàs - sanhàs piccola zona circolare sm. rœ - ruèl, ròl zona priva di neve loc. tarrën - terren zone in versante soleggiato loc. i dreit - lhi dreits a zonzo loc. ën virounda; al brandou; ën

viroùndoula - en vironda; al brando; en viróndola

zoppicare v. tirâ d'na chamba; soupiâ - tirar d'una chamba; sopear

zoppina: malattia dei bovini sf. soupina - sopina zoppo agg. sop - sòp zotico sm. gadan - gadan zoticone agg. groulée - grolier zucca sf. cougourda; coucourda - cogorda;

cocorda zuccherare v. sucrâ - sucrar zuccherato, dolce agg. sucrà - sucrat zuccheriera sf. sucrera - sucrera zucchero sm. sucre - sucre zuccone sm. sucàs - sucàs zuccone, testone sm. suc - suc