LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

download LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

of 110

Transcript of LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    1/110

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    2/110

    FIIFELHGF EG KL@@L F[UG EG \[KGJBEgpfrtghljtb eg _rbnlttfzgbjl l Frtg fpp`giftl

    Yiub`f eg Jubvl Ulijb`bngl plr `Frtl

    EG_@BHF FIIFELHGIB EGYLIBJEB @GTL@@B

    TGY\F@ L HBUGBJ ELYGNJ

    Ulsg eg egp`bhf egIu`turf el` prbnlttb

    @F YI\B@F GJ NGBIBUlijb`bngl plr ujf jubvf egefttgif

    rl`ftbrl_rbd. [bssfjb Kfrbjigfjg

    f``glvbHl`gssf Ngfhkfrtb`bhlg

    fjjb fiifelhgib ;?6; / ;?69slssgbjl strfbregjfrgf

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    3/110

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    4/110

    @F YI\B@F GJ NGBIBUlijb`bngl plr ujf jubvf egefttgif

    Fg hglg jbjjg, plric sljzf eg`brb jbj sfrlg qul``f icl sbjb.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    5/110

    GJEGIL

    @F YI\B@F GJ NGBIBUlijb`bngl plr ujf jubvf egefttgif

    GJU[BE\]GBJL

    6 @F YBIGLU ELG KGU

    - Iu`turf egngtf`l- G` hbjeb ifhkgf- G rgsicg el``f iu`turf egngtf`gzzftf

    ; J\BTL ULIJB@BNGL EGEFUUGICL

    - \j pb' eg stbrgf- @f siub`f l `l tlijb`bngl plr `f egefttgif- Gjtlrdfiil

    9 YU[\HLJUG EL@@L J\BTL ULIJB@BNGL

    -Egefttgif fttgvf= @gh l tfk`lt- Gplrtlstb- Hfppl ibjilttuf`g fjghfzgbjg l sghu`fzgbjg

    5 G@ TGELBNGBIB JL@@F__[LJEGHLJUB

    - Icl ibs uj vgelbngbib2- Tgelbngbicg ibhl hltbeb e'gjslnjfhljtb- N`g fpbif`gttgig

    ?7

    ?4

    ;?

    9?

    5?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    6/110

    < @FYILYF ELG JFUGTG

    - G egngtf` jftgvls- Ibhujgt egngtf`g

    4 TGELBNGBIB L IGJLHF -@l brgngjg el` rfppbrtb trf igjlhf-vgelbngbib-Dg`h l vgelbngbicg-Eljtrb ghhfngjl, rlf`t b dgjzgbjl2 IBJI@\YGBJLKGK@GBN[FDGF L YGUBN[FDGFGHHFNGJG

    _[BNLUUB F[UGYUGIB

    -@bnb-^grldrfhl-Elsgnj dgjf`l-Lslhpg

    39

    3;>3>5

    4?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    7/110

    GJU[BE\]GBJL

    G` `fvbrb prbpbstb jfsil ef ujf slrgl eg lvljtg icl sg sbjb susslnugtg= g`ibrsb eg Iu`turf el` prbnlttb tljutb ef` prbdlssbrl [bssfjb Kfrbjigfjg,`b stfnl dfttb jl``f siub`f slibjefrgf eg prghb nrfeb eg Nrfefrf lNfkgiil l `f `ltturf el` `gkrb eg Jgicb`fs Ifrr Gjtlrjlt ig rljel stupgeg2. Vulstf tlsg pfrtl ef``fjf`gsg el``f iu`turf l el``f egefttgif, ilrifjeb egifpgrl ibhl `l jubvl tlijb`bngl pbssfjb hgn`gbrfrl `gjslnjfhljtb l`fpprljeghljtb utg`gzzfjeb jubvg hltbeg l jubvg hlzzg, dgjb fe frrgvfrl fe

    gjtrbeurrl g vgelbngbicg ibhl struhljtg plr `fpprljeghljtb jl``l siub`l. @ bkglttgvb qul``b eg ibhprljelrl quf`g vfjtfnng bddrl ujfdbrhfzgbjl icl utg`gzzf `l jubvl tlijb`bngl, vf`utfrjl ibjsfplvb`hljtl`usb lddgifil f slibjef elg ibjtlstg eg utg`gzzb, ibhprljelrl `legddlrljzl trf `l egvlrsl tlijb`bngl (sbprfttuttb vgelb-ngbicg) lvf`utfrjl g vfjtfnng plr g prbilssg eg gjslnjfhljtb/ fpprljeghljtb. @utg`gzzb el``l tlijb`bngl egngtf`g fprl hb`tl jubvl strfel plr`fpprljeghljtb, g ibhputlr egvljtfjb hfj hfjb pg pgiib`g, pgpbtljtg le libjbhgig plrhlttljeb fn`g utljtg eg fvlrl uj prbebttbhfjlnnlvb`l le lddgigljtl.Fg ibhputlr sg fddgfjifjb ujf vfrglt eg egspbsgtgvg pbrtftg`g utg`gzzftg efegvlrsg utljtg eg tuttl `l lt le gj bnjg `ubnb, gj i`fssl, gj uddgigb, f ifsfl plr strfef, nrfzgl f``f ibjjlttgvgt icl rfpprlsljtf `b svg`uppb icgfvlfvvljutb jl` ifhpb el``l tlijb`bngl egngtf`g pg rliljtg.Egvlrsfhljtl ef``l prlileljtg tlijb`bngl el` ^lk 6.?, `f ibjjlttgvgtlsgstljtl trf g egspbsgtgvg egngtf`g, rlsf pbssgkg`l ef` ^lk ;.?1 pg `fibjjlttgvgt fiqugstf vl`bigt, egvljtf libjbhgif l egspbjgkg`l, pg igrgtrbvgfhb gj ujf sbiglt ibjjlssf gj hb`tlp`gig hbeg.Gj pfrtgib`frl, `usb egddusb el``l tlijb`bngl el` ^lk ;.? pu

    ?4

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    8/110

    rfpprlsljtfrl ujf eghljsgbjl ibhujgiftgvf l ib``fkbrftgvfbjjgprlsljtl plr fpprljeghljtb.Gjdfttg `f vl`bigt l g` pbtlrl el``f tlijb`bngf egngtf`l efjjb vgtf feujf eghljsgbjl hu`tghlegf`l gj iug `l trfjsfzgbjg, gj hbef`gt egvlrsl lfttrfvlrsb ujf ilrtf qufjtgt eg rgsbrsl egngtf`g, plrhlttbjb f``fttgvgt egfpprljeghljtb eg fvlrl `ubnb gj ujf slrgl eg fhkgljtfzgbjg egvlrsl, gjquf`sgfsg `ubnb l tlhpb, gj i`fssl, nrfzgl fg ibhputlr l tfk`lt gj rltl,

    sgf plr strfef, nrfzgl fg egspbsgtgvg pbrtftg`g.Fttrfvlrsb `l tlijb`bngl egngtf`g eg ifrfttlrl ibjjlttgvb,`fpprljeghljtb jbj sg trfeuil pg gj ujf rl`fzgbjl gjtlrfhljtlsb`gtfrgf trf `utljtl l g` sub ibhputlr, hf fiqugstf ujf eghljsgbjlsbigf`l gj tlrhgjg gjghhfngjfkg`g dgjb f pbicg fjjg df. @gjtrbeuzgbjl eg vgelbnfhl plr `fpprljeghljtb jl``l siub`l ngutg`gzzftb gj hb`tl siub`l fhlrgifjl tlelsicl l jbj sb`b1 sbjb hb`tgn`g gjslnjfjtg icl sg hlttbjb gj ngbib l utg`gzzfjb jubvg hltbeg plr dfrlfpprljelrl l iftturfrl fttljzgbjl elg jftgvg egngtf`g.Gjegpljeljtlhljtl ef``gjtlrvljtb gstgtuzgbjf`l, f tlijb`bngf egngtf`l utg`gzzftf ef tuttg1 rgibjbsilrl l sdruttfrl g` sub pbtljzgf`l fg dgjgel``fpprljeghljtb rfpprlsljtf ujf sdgef irlftgvf plr ebiljtg l f``glvg.

    Jl``f slibjef pfrtl el` prbnlttb, vgljl prbnlttftf ujfpp`gifzgbjlicl ibjsljtl eg irlfrl hfppl l siclhg /nrfdgig ef utg`gzzfrl sug tfk`ltjl` ifhpb el``gjslnjfhljtb.

    ?>

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    9/110

    ?3

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    10/110

    6. @F YBIGLU ELG KGU

    00Iu`turf ig icl rlstf jl``f hlhbrgf

    qufjeb sg eghljtgiftb tuttb::.K. D. Yagjjlr

    Efrl ujf eldgjgzgbjl eg iu`turf egngtf`l jbj slhp`gil, puibhprljel egvlrsg fsplttg eln`g fhkgtg tlijb`bngig icl ig igribjefjb,bnjujb ibhp`ltfhljtl egvlrsb ef``f`trb, ibhl sirgvlrl rgncl egibegil b dfrl ujf rgilrif su Nbbn`l._lr pfr`frl eg iu`turf egngtf`gzzftf kgsbnjf prghf ifpgrl g` ibjilttb eg iu`turf,ibs ef fefttfr`b f``l tlijb`bngl l eg ibjslnuljzf f``utg`gzzb icl jl df `ubhb. Yl pljsgfhb f``f dbrhfzgbjl el``f sgjnb`f plrsbjf, `f pfrb`f iu`turf

    ibrrgspbjel f ig icl g Nrlig icgfhfvfjb pfgegf l icl g @ftgjg,f` tlhpb eg Igilrbjl, icgfhfvfjb cuhfjgtfs 6=ujf ibjilzgbjl eg uj'uhfjgt pbsgtgvf, dgeuigbsf jl``l prbprgl ifpfigt,icl `b egddlrljzgfjb ef tuttg n`g f`trg fjghf`g, sljsgkg`l l fttljtf fg vf`brggjtlrplrsbjf`g, fg vf`brg rbhfjg l fg sljtghljtg._btrlhhb egrl qugjeg icl iu`turf ; tuttb ig icl l`lvf `ubhb ef` substftb eg jfturf, l dbrjgsil `f hgsurf el` nrfeb eg igvg`t eg uj pbpb`b.G` tlrhgjl tlijb`bngf9 ujf pfrb`f ibhpbstf icl elrgvf ef``f pfrb`f nrliftacjb-`bncf, `lttlrf`hljtl "egsibrsb su``'frtl", ebvl ibj frtl sg gjtljelvfg` sfplr dfrl, igb qul``b icl bnng gjegicgfhb ibj g` tlrhgjl tlijgif.Jl` ibrsb elg slib`g `ubhb cf hgn`gbrftb `l sul tlijgicl fttrfvlrsb`f prftgif qubtgegfjf l g` rgibrsb f``f splrghljtfzgbjl1`f tlijgif ibjsgstl jl``gjsglhl el``l rlnb`l su iug dbjeftf `f prftgifeg ujfrtl b eg ujf quf`sgfsg fttgvgt hfjuf`l hf fjicl gjtl``lttuf`l,pbgic vljnbjb fpp`giftl l slnugtl.@b svg`uppb el``f tlijb`bngf, g` rgsu`tftb eg uj prbilssb eg lvb`uzgbjliu`turf`l icl prbslnul fjibrf fg ngbrjg jbstrg.Gj icl hbeb `f tlijb`bngf egngtf`l pfrtl gjtlnrfjtl el``f iu`turfel``ubhb l ibjtrgkugsil f` sub svg`uppb2

    ?7

    Iu`turf egngtf`l

    6 Ljigi`bplegf Urliifjg bj`gjl.

    ; N. Ng`gklrtg, Gjtrbeuzgbjl stbrgif fg egrgttguhfjg, N. Ngfppgicl``g Legtbrl Ubrgjb.

    9 D. Hbjtfjfrg, Tbifkb`frgb el``f gjnuf

    nrlif NG, @blsiclr Legtbrg, ;??5.[fddfl``b Ibrtgjf Legtbrg,;?66.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    11/110

    @f sbiglt gjeustrgf`l jl` slib`b sibrsb cf pbstb `l kfsg f``bsvg`uppb el``l rltg eg tl`libhujgifzgbjl, elg igriugtg gjtlnrftg l elghgirbprbilssbrg, f``b svg`uppb elg prbtbib``g eg ibhujgifzgbjl egngtf`ll, gjdgjl, f``fvvljtb eg gjtlrjlt l el` wlk.@b svg`uppb eg ujf iu`turf `lnftf f gjtlrjlt egpljel ef ujfhb`tlp`gigt eg dfttbrg jbj sb`b tlijb`bngig, hf fjicl pb`gtgig, sbigf`g,libjbhgig le ltgig, plr qulstb ibhp`lssb ibhprljelrl g` sgnjgdgiftb

    el` tlrhgjl iu`turf egngtf`l.Vulstb tlrhgjl, icl ibjtgljl trl pfrb`l icgfvl quf`g gjtlrfttgvgt,gplrhlegf`gt l ibjjlttgvgt, pu lsslrl eldgjgtb ibhl `f hftlrgf iclfjf`gzzf `l tlijb`bngl gjdbrhftgicl l g` `brb ghpfttb su``f ibhujgifzgbjll su``brnfjgzzfzgbjl sbigf`l1 ujf nrfjel rgvb`uzgbjl iu`turf`l lprbnrlssb plr `f ibjegvgsgbjl el` sfplrl= `fkkfttghljtb el``lkfrrglrl nlbnrfdgicl, sfpljeb icl ibj ujf slhp`gil ibjjlssgbjl feGjtlrjlt, jbjic `f pbssgkg`gt eg gjtlrfngrl ibj tuttb g` hbjeb l eg dfribjbsilrl f tuttg `f prbprgf bpgjgbjl gj hfjglrf `gklrf.

    Yljzf eghljtgifrl `f nlstgbjl hu`tghlegf`l gj ibjtlhpbrfjlf egsubjg, nrfdgig, ghhfngjg dbtbnrfdgicl l gj hbvghljtb.\jb elg pferg el``'gjdbrhftgif, F`fj Uurgjn5, jbj pbtlvf ghhfngjfrlicl `f suf hfiicgjf sfrlkkl egvljutf g` jbstrb hleguh ujgvlrsf`l1tuttb ig icl ig igribjef ibhl husgif, vgelb, l ghhfngjg sbjbtrfeuigkg`g gj ibegil juhlrgib icl vgljl `lttb ef uj ibhputlr. G ibstg eg qulstl hfiicgjl sg sbjb rgebttg hljtrl `f vl`bigt fuhljtftf, g` trfddgib su gjtlrjlt irlsil f egshgsurf, egvgljl uj hleguhujgvlrsf`l l rgilvl suiilssb plr `f suf kgegrlzgbjf`gt, ig ib``lnf `ujbibj `f`trb le `ubnb eg rgujgbjl.

    @F YBIGLU ELG KGUI\@U\[F EGNGUF@L

    6?

    5 F. Uurgjn, hftlhftgib, hftlhftgib,`bngib

    l irgttbnrfdb krgtfjjgib, ibjsgelrftb ujb elgpferg el``gjdbrhftgif.

    6

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    12/110

    Hfrscf`` Hi@ucfj< eldgjgsil uj hleguh bnjg lstljsgbjl eg jbgstlssg. Vuf`sgfsg ibsf `ubhb fkkgf gjvljtftb plr lstljelrl `lpbssgkg`gt eg fzgbjl, ibhujgifzgbjl l plrilzgbjl el` sub ibrpb,pu lsslrl eujqul ibjsgelrftb uj hleguh.Ylibjeb Hi@ucfj, g` hlssfnngb eg uj hleguh jbj vf ibjdusbibj g` sub ibjtljutb= g` hlssfnngb eg uj hleguh b eg ujftlijb`bngf jl` hutfhljtb eg prbpbrzgbjg, eg rgthb l eg siclhg

    icl gjtrbeuil jlg rfppbrtg uhfjg.Gj qulstb sljsb, g` hleguh g` hlssfnngb.\jf vb`tf icl `gjdbrhfzgbjl egngtf`gzzftf, jbj ig sbjb pg ibjdgjgtrf g vfrg hlegf, `l vliicgl tlijb`bngl stfjjb plreljeb `f `brb dbrzflibjbhgif l iu`turf`l, hljtrl qul``l jubvl nbvlrjfjb `f prbeuzgbjl.Ibhl sbstgljl Jgib`fs Ifrr 4 G` duturb el``f ibjbsiljzf l el``fiu`turf jbj sg trbvf pg jlg `gkrg, jlg ngbrjf`g, gj tl`lvgsgbjlhf sg trbvf jlg dg`l egngtf`g spfrftg f``f vl`bigt el``f `uil fttrfvlrsb g`jbstrb hlzzb eg ibhujgifzgbjl ujgvlrsf`l.

    @F YBIGLU ELG KGUI\@U\[F EGNGUF@L

    66

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    13/110

    Ygfhb ljtrftg jl``'lrf egngtf`l l g` egngtf`l ljtrftb gj jbg1 tuttb ifhkgftb, `l jbstrl fkgtuegjg, g` hbeb eg pljsfrl, ibhujgifrl, `lnnlrl.G ngbvfjg irlsigutg ibj `f rltl jbj `lnnbjb pg jlilssfrgfhljtl ujfpfngjf ef sgjgstrf f elstrf l ef``'f`tb gj kfssb, pguttbstb sf`tl``fjb egquf l eg ` sibrrljeb g` tlstb f``f rgilrif eg ig icl `g gjtlrlssf, `f rltl egvljutf lssljzgf`l plr g` `brb `fvbrb, `f siub`f b `f vgtf sbigf`l. Ig sbjb plrsbjl icl plr hbtgvg libjbhgig b plr `f prbprgf vb`bjt

    jbj usfjb gjtlrjlt, hf jbj sg pu ilrtb jlnfrl icl sgf g` hlzzbprldlrgtb plr `f ibhujgifzgbjl l `'gjdbrhfzgbjl el``f jbstrf sbiglt. Ylibjeb Jgicb`fs Ifrr, ef qufjeb `f stfhpf eg Nutljklrn cfrlsb pbpb`frl `f `ltturf, `f hljtl `gjlfrl l `lttlrfrgf stftf g` du`irbel``f jbstrf sbiglt, hf prlstb pbtrlkkl egvljtfrl quf`ibsf iclfppfrtgljl sb`tfjtb f` pfssftb.Bnng ig rgtrbvgfhb f ifvf``b drf eul hbjeg tlijb`bngig, ibhl g jbstrg fjtljftgf``f dgjl el` Hlegblvb pfssfvfjb ef``f pfrb`f f` `gkrb, jbg stgfhb pfssfjebef` `gkrb f` egngtf`l elvgfjeb jubvfhljtl g trfiigftg jl` jbstrb ilrvl``b.

    G ifhkgfhljtg sukgtg efg hlegf icl ig ibgjvb`nbjb, ig ibstrgjnbjbf vgvlrl gj hbeb egvlrsb, sl g` hbjeb vgljl hlegftb gj hbebegvlrsb, f``brf g` hbjeb egvlrsb.Ibhl fvlvf gjtugtb Jgltzsicl jbg ifhkgfhb fttrfvlrsb g` hbjeb gj iugvgvgfhb l fttrfvlrsb n`g struhljtg icl utg`gzzgfhb. Jl``f jbstrf vgtf qubtgegfjf sg fvvlrtl slhprl pg `f prlsljzfplrvfsgvf e'gjdbrhfzgbjg, ibjtljutg l slrvgzg egstrgkugtg fttrfvlrsb `f rltlgjtlrjlt icl ig igribjef gj bnjg hbhljtb el``f jbstrf ngbrjftf, sgf iclig trbvgfhb f ifsf, gj uddgigb b gj hbkg`gt.Tgvgfhb brhfg gj uj hbjeb kfsftb su``f tlijb`bngf, hljtrl `f jbstrf

    G` hbjeb ifhkgf

    6;

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    14/110

    vgtf qubtgegfjf ibstl``ftf ef bnnlttg tlijb`bngig, kfstf nufrefrsggjtbrjb plr fiibrnlrig qufjtb jl sgfhb igribjeftg. Yljzf eukkgb g` prbnrlssb el``f igvg`t hbelrjf l `f jfsigtfel``f tlijb`bngf ibj g` sub irlsiljtl svg`uppb cfjjb pbrtftb ujhgn`gbrfhljtb f``gjtlrjb el``f vgtf qubtgegfjf, eg drbjtl f``f jbvgt el``fsgtufzgbjl gj iug ig trbvgfhb= sbjb ifhkgftg g hbeg eg svfnfrsg l `legstrfzgbjg plr g ngbvfjg eg bnng, gj slnugtb f``f rgvb`uzgbjl hlegftgif l

    egngtf`l icl stgfhb vgvljeb gj qulstg fjjg.Vulstg ifhkgfhljtg sbjb vgsgkg`g l rlngstrfkg`g sgf f `gvl``b eg tlijb`bngf,il``u`frg, ibhputlr, gjtlrjlt, gpbe/gpcbjl, ibhl purl f `gvl``b eg ibegigeg trfshgssgbjl l `gjnufnng iu`turf`g, jubvg dbrhft tl`lvgsgvg, sgtg k`bn lsbigf` jltwbra, bvvlrb rltg vgrtuf`g eg ibjegvgsgbjl ibhl Dfilkbba lUwgttlr, b dljbhljg ibhl Ylibje gdl 6.G` ifhkgfhljtb gj fttb vf ib`tb ibhl ujf rgvb`uzgbjl iu`turf`l lefjtrbpb`bngif eg jbtlvb`g prbpbrzgbjg.@utg`gzzb el``l jubvl tlijb`bngicl hlegftgicl le gjdbrhftgicl jbj

    hbegdgif sb`tfjtb g rgthg lstlrjg el``f vgtf eln`g ubhgjg, pg prbdbjefhljtljl hbegdgif `b stlssb hbeb eg ibjilpgrsg ibhl plrsbjl, eg strutturfrl `f`brb geljtgt, eg ibhprljelrl g` rlf`l l g` sljsb el``l ibsl. f qulstb `gvl``b icl, eujqul, sg elvl sgtufrl `fsib`tb l g`

    ibjdrbjtb ibj `f jubvf dgnurf iu`turf`l1 `lrf egngtf`l icl sg vfghpbjljeb bnng trf g ngbvfjg, l jbj sb`b trf `brb. @l pbssgkg`gt eg ib``fkbrfzgbjl icl bddrl `f rltl dfvbrgsibjb `f irlfzgbjleg nruppg eg `fvbrb, stghb`fjb `f irlftgvgt l `gjjbvfzgbjl, nljlrfjb jubvghbel``g eg kusgjlss l eg pfrtligpfzgbjl sbigf`l f``f vgtf pukk`gif.Gjtlrjlt pu lsslrl utg`gzzftb ibhl ibjtljgtbrl eg eftg, gj qulstb hbeb

    @F YBIGLU ELG KGUG@ HBJEB IFHKGF

    69

    6 Ylibje @gdl uj hbjeb vgrtuf`l`fjigftb jl` ngunjb el` ;??9 ef``f sbiglt

    fhlrgifjf @gjelj @fk l jfsil ef``f vgsgbjlel` dbjeftbrl, _cg`gp [bslef`l.

    5

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    15/110

    pbssgfhb fiilelrl fg jbstrg dg`l l `fvbrfrl gj quf`sgfsg `ubnb ig trbvgfhb. lvgeljtl, eujqul, icl gjtlrjlt fhp`gf gjlvgtfkg`hljtl `l

    bppbrtujgt l n`g brgzzbjtg el``f ibhujgifzgbjl uhfjf, jbj sb`bg` rgsu`tftb eg ujf `ujnf slrgl eg rgilricl sigljtgdgicl l gjvljzgbjgtlijb`bngicl= df pfrtl el``f jbstrf vgtf qubtgegfjf, le `fsslpbrtfjtl el``f jltwbra sbiglty ; jl``f quf`l vgvgfhb. \jf vb`tf Hfrscf`` Hi@ucfj cf bsslrvftb=

    00\jf ibsf eg iug g plsig jbj sfjjb fssb`utfhljtl jgljtl `'fiquf::. G` plsil jbj sf icl `'fiquf kfnjftf plric jbj cf hfg fvutblsplrgljzf el``'fsiguttb. \jf vb`tf ghhlrsg jl` hleguh ibhldfiigfhb f sfplrl gj icl hbeb fngsil su eg jbg2 Vulstf rgvb`uzgbjl ng jlg jbstrg ibrpg, jl``l jbstrl tlstl, jl``f jbstrf vgtf.

    @F YBIGLU ELG KGUG@ HBJEB IFHKGF

    65

    ; Jltwbra sbiglty ujf sbiglt gj iug ujfibhkgjfzgbjl eg jltwbra sbigf`g l rltg eg

    hfss-hlegf e dbrhf f``f prbprgf hbef`gtbrnfjgzzftgvf l f``l pg ghpbrtfjtg strutturl.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    16/110

    @f egddusgbjl el``f rltl gjsglhl f``l ibjtgjul gjjbvfzgbjg tlijb`bngiclstfjjb prbeuiljeb ghpbrtfjtg ifhkgfhljtg sug hbel``g egibhujgifzgbjl l sug `gjnufnng febttftg. G jlw hlegf stfjjb fvljeb uj ghpfttb rg`lvfjtl su` hbeb eg ibhujgifrlel``l plrsbjl,`l quf`g rgtljnbjb icl `fvvljtb elg hlegf egngtf`g fkkgfjbsbttrfttb n`g gjegvgeug ef``fkgtuegjl eg `lnnlrl l sirgvlrl.Yl jbj ig `ghgtgfhb sb`fhljtl f``f suplrdgigl el` dljbhljb, pbssgfhb

    jbtfrl gj vlrgt icl prbprgb nrfzgl fg jubvg hlegf icl `f sirgtturf bnng tbrjftf `f prbtfnbjgstf el``f ibhujgifzgbjl eg hfssf.Eg dfttb, ibjsgelrfjeb `l ifrfttlrgstgicl el` wlk ;.? 6, bssgfegjfhgigt, gjtlrfttgvgt l gplrtlstuf`gt, `f sirgtturf egvljtf hlzzb egpfrtligpfzgbjl l ibjegvgsgbjl `gklrfjebsg elg subg fsplttg pg rgngeg ldbrhf`g plr egvljtfrl hb`tb pg prlifrgf l dunfil. G` prbk`lhf prbprgb qulstb= g jubvg hlzzg rgsicgfjb eg hbegdgifrlplr slhprl g` hbeb eg `lnnlrl l stuegfrl, el``f nljlrfzgbjl egngtf`lplr `grrldrljfkg`l elsgelrgb eg ghhlegftlzzf icl Gjtlrjlt pu rlf`gzzfrl.

    I g` rgsicgb icl qulstb hbeb rfpgeb eg bttljlrl l dbrjgrlgjdbrhfzgbjg pbrtg fe ujf rgilrif suplrdgigf`l l pbib sbnnlttgvf, sljzfhltfkb`gzzfrl gj hbeb irgtgib `l gjdbrhfzgbjg1i g` plrgib`b icl ib` tlhpb pbssf vljgr hljb `fttgtuegjl f``f `ltturfprbdbjef, sg`ljzgbsf, rgd`lssgvf l hlegtftgvf.Yl jbj vg uj usb ibjsfplvb`l el` hlzzb, sg pu rgsicgfrl eg plrelrl`f prlzgbsf ifpfigt eg ibjtlhp`frl l ghhfngjfrl.Yl vlrb icl kfhkgjg l rfnfzzg utg`gzzfjb slhprl pg n`g struhljtg

    egngtf`g, f ifsf l f siub`f, ebkkgfhb prljelrl fttb icl sgfhb egdrbjtl f uj ifhkgfhljtb lpbif`l.

    G rgsicg el``f iu`turf egngtf`gzzftf

    6.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    17/110

    Jbj tfjtb f ifusf el``fvfjzfhljtb tlijb`bngib, icl sbstfjzgf`hljtllrf prlvlegkg`l, kljs plric g` ifhkgfhljtb rgnufref, slibjeb qufjtbfddlrhfjb l rliljtg rgilricl sigljtgdgicl, feegrgtturf g` dujzgbjfhljtbel` ilrvl``b uhfjb= g jbstrg jlurbjg ibjtgjufjb f rbhplrl vliicglibjjlssgbjg l f dbrhfrjl eg jubvl1slibjeb Mfhls B`es ; , g` ilrvl``b cf `f ifpfigt eg rgprbnrfhhfrsg f`vb`b, ifhkgfjeb g` hbeb eg dujzgbjfrl.Gj rlf`t ebvrlhhb ibjiljtrfrl f jbstrf fttljzgbjl sun`g fsplttg eg qulstbifhkgfhljtb plr vf`brgzzfrjl qul``g pbsgtgvg l jlutrf`gzzfrl g jlnftgvg. Yl klj usftg n`g struhljtg egngtf`g stghb`fjb l pbtljzgfjb `fttgvgtgjtl``lttgvf l sbjb gj nrfeb eg fgutfrl plrsbjl fddlttl ef vfrgl pftb`bngl. Urf n`g fsplttg lstrlhfhljtl vfjtfnngbsg l pbsgtgvg, sg pu sgiurfhljtligtfrl `b strfbregjfrgb pbtlrl elhbirftgzzfjtl icl `f iu`turfegngtf`gzzftf bddrl= g` dfig`l fiilssb f` hbjeb vgrtuf`l gjdfttg, ibjsljtlf icgujqul eg pukk`gifrl bj`gjl l ig ibjdlrgsil uj hfnngbrl pbtlrlf``utljtl, f` quf`l sg fprl uj vljtfn`gb eg bddlrtl vfrglnftl, jbjic `f

    pbssgkg`gt eg egvljgrl nljlrftbrl eg ibjtljutb l trfsdbrhfrsg ibs efslhp`gil utljtl f prbtfnbjgstf gjegsiussb el``f jfvgnfzgbjl. @b struhljtb gplrtlstuf`l9, gjtlsb ibhl tlstb eg`ftftb, ibjsgstl gjujljbrhl d`lssgkg`gt icl sg rgplriubtl gj hbeb pbsgtgvb su``f irlftgvgtel``utljtl, g` quf`l pu rgsirgvlrl, ifjil``frl, spbstfrl, gjslrgrlghhfngjg, subjg l vgelb1 pu sbstfjzgf`hljtl ibjiljtrfrsg eg pg sugibjtljutg l `b stg`l pguttbstb icl su``fsplttb dbrhf`l. Uuttb ig ibhpbrtf elg rgsicg jbj trfsiurfkg`g= g` sfplrl gj qulstbhbeb egvljtf tbtf`hljtl prgvb eg suplrvgsgbjl l ibjtrb``g1 `f quf`gtl `fddgefkg`gt elg ibjtljutg jbj sbjb nfrfjtgtl l sbjb fddgeftl

    64

    @F YBIGLU ELG KGUG [GYICG EL@@F I\@U\[FEGNGUF@G]]FUF

    ; M. B`es, prbdlssbrl eg Jlurbsigljzl,egrlttbrl el` Arfsjbw Gstgtutl dbr FevfjileYtuey f``f Nlbrnl Hfsbj \jgvlrsgty.

    9 \j gplrtlstb uj gjsglhl eg ebiuhljtghlssg gj rl`fzgbjl trf `brb plr hlzzb egpfrb`l icgfvl, pu lsslrl vgstb ibhl ujfrltl1 g ebiuhljtg jl ibstgtugsibjb g jbeg.@f ifrfttlrgstgif prgjigpf`l eg uj gplrtlstb

    icl `f `ltturf pu svb`nlrsg gj hfjglrf jbj`gjlfrl.

    @F YBIGLU ELG KGUG [GYICG EL@@F I\@U\[FEGNGUF@G]]FUF

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    19/110

    63

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    20/110

    ;. J\BTLULIJB@BNGLEGEFUUGICL 00\j df``ghljtb jbj slhprl ujb skfn`gb1

    pbtrlkkl slhp`gilhljtl lsslrl g` hln`gbicl ujb pbssf dfrl gj ilrtl igribstfjzl.G` vlrb skfn`gb shlttlrl eg prbvfrl::.

    K. D. Yagjjlr

    @l prghl hfiicgjl plr gjslnjfrl eg iug sg cf jbtgzgf sbjb jftl f``fBcgb \jgvlrsgty jln`g fjjg Tljtg, nrfzgl f``b psgib`bnb Ygejly _rlssly6.Uuttfvgf `f eftf eg jfsigtf el``l tlijb`bngl egefttgicl vgljl stfkg`gtfjl` 67

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    21/110

    ;?

    eln`g fjjg slttfjtf dlil f suf ibhpfrsf g` tlrhgjl tlijb`bngl egefttgicl. @l tlijb`bngl egefttgicl sg svg`uppfrbjb slibjeb eul `gjll egstgjtl=

    -`f sigljzf elg hlzzg, utg`gzzfkg`g jl``f egefttgif-n`g stueg su``gstruzgbjl prbnrfhhftf.

    @l Ulijb`bngl Egefttgicl, ibhl sigljzf elg hlzzg, sg ibjiljtrfrbjbgj uj prghb hbhljtb su``b stuegb el``l ifrfttlrgstgicl l el``lpbssgkg`gt elg vfrg hlzzg fuegbvgsgvg pbg su` hftlrgf`l egefttgib rl`ftgvb.N`g stueg su``gstruzgbjl prbnrfhhftf sg svg`uppfrbjb su eul

    drbjtg, ef ujf pfrtl ig sbjb prbpbstl su` hltbeb eg dfrl ibrsgeg gstruzgbjl prbnrfhhftf, ef``f`trf sg ilrifjb g hlzzg fefttgfddgjic sg fttug `fpprljeghljtb l sg irlg uj jubvb stghb`b l ujfjubvf rgspbstf ef pfrtl el``b stueljtl. F``f dgjl eln`g fjjg Ylssfjtf qulstl eul `gjll gjgzgfrbjb f ibjvlrnlrll sg eltlrhgj `f prbnrfhhfzgbjl el``gstruzgbjl.

    Ylibjeb Nfnj>, lsgstl ujf i`fssgdgifzgbjl plr g tgpg egfpprljeghljtb, Ln`g sunnlrgsil irgtlrg eg gjslnjfhljtb plr bnjg tgpb

    eg fpprljeghljtb l jl spligdgif g` `gvl``b eg prlstfzgbjl rgicglstf.G` hbel``b eg Nfnj n`bkf`l, pu lsslrl fpp`giftb jl``fprbnlttfzgbjl, jl``f egefttgif, jlg ibrsg b jl``l sgjnb`l `lzgbjg. Bnng ibj g` tlrhgjl Jubvl Ulijb`bngl Egefttgicl3sg gjtljel `gjsglhlel``l tlijb`bngl icl ibjsljtbjb g` trfttfhljtb l `b sifhkgb el``lgjdbrhfzgbjg, tlstuf`g vgsgvl b sbjbrl1 gj dbrhftb egngtf`l sbjb uj slttbrlegsigp`gjfrl ibjsb`geftb l rgtljutb eg ghpbrtfjzf strftlngif plr `b svg`uppb.

    > [. H. Nfnj _lefnbngstf stftujgtljsl,ibjeussl rgilricl jl` trfgjgjn leuiftgvbl su``f prbnrfhhfzgbjl eg egsigp`gjlegjslnjfhljtb.

    3 N.B`ghpb, Jfsigtf l svg`uppb el``lUlijb bngl Egefttgicl UE j.6, rlspbjsfkg`l

    Egpfrtghljtb Ulijb`bngl Egefttgicl el`IJ[ eg Nljbvf, Fprg`l 6779.

    J\BTL ULIJB@BNGLEGEFUUGICL\J _ EG YUB[GF

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    24/110

    Jbjbstfjtl G rliljtg prbvvleghljtg prlsg plr gjslrgrl `l jubvltlijb`bngl jl``l siub`l, ibhl tfk`lt l `gh, jbj fjibrf fvvljutf `fpgljf gjtlnrfzgbjl el``l tlijb`bngl plr `f egefttgif. @l fttgvgt egefttgicl prlvlebjb `'utg`gzzb eg gjtlrjlt ibhlstruhljtb eg gjdbrhfzgbjl l eg ibhujgifzgbjl, pguttbstb icl ibhlhlzzb plr `f egefttgif gjtlrfttgvf. Ebvl `l tlijb`bngl sbjb stftl fpp`giftl jl` hbeb ibrrlttb, sbjb stftgrgsibjtrftg fttlnngfhljtg pbsgtgvg vlrsb `f siub`f, nrfzgl fjicl f``fvfrglt eg prbnlttg, fttgvgt le lslrigzg icl pbssbjb lsslrl prbebttgtrfhgtl vfrgl fpp`gifzgbjg sug tfk`lt. @utg`gzzb elg ibhputlr, elg jubvg hlzzg hu`tghlegf`g lel``f rltl pu pbrtfrl f ujf prbdbjef trfsdbrhfzgbjl el``libjegzgbjg gj iug fvvgljl `fpprljeghljtb.@l jubvl tlijb`bngl jbj rljebjb fddfttb pgnrg n`g sib`frg hf sbjb gjnrfeb eg ghplnjfr`g gj uj prbilssb eg fpprljeghljtb eg tgpb sgtufzgbjf`l.@fsplttb ghpbrtfjtl icl g hlegf dfjjb pfrtl el` hbjeb elg rfnfzzg,

    rfpprlsljtfjb `f `brb ibjbsiljzf eg kfsl l eg qulstb `f siub`f elvltljlr ibjtb ibjiljtrfjebsg jbj su qul` icl f` rfnfzzb hfjif, hfgjtlrrbnfjebsg su qul` icl i l su` sub vf`brl dbjefjtl. Ig sbjb gjslnjfjtg ibstfjtlhljtl f``f rgilrif eg jubvghbeg plr gjslrgrl, f``'gjtlrjb el` `fvbrb svb`tb gj i`fssl, `lifpfigt l `l lsplrgljzl eln`g stueljtg. \j gjslnjfjtl el``l hlegl eg _cbljgx, Hfra Nrlljklrn 9, fhfsvg`uppfrl elg ngbicg plr g subg stueljtg usfjeb slhp`gig tbb`, l rgibrrlf qulstb strftfnlhhf bnjg vb`tf icl gjegvgeuf uj frnbhljtb icl gsubg stueljtg dftgifjb f ghpfrfrl fttrfvlrsb g hltbeg trfegzgbjf`g.

    9 H. Nrlljklrn Idr wclj nfenlts nlt gjtcl wfy, eg @gsf Nulrjsly, Jlw Wbra Ughls,67 Fnbstb ;??5.

    ;9

    J\BTL ULIJB@BNGLEGEFUUGICL@F YI\B@F L @LULIJB@BNGL_L[ @F EGEFUUGIF

    J\BTL ULIJB@BNGL 3

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    25/110

    F`iujg sbjb slhp`gig hgjg ngbicg, hf pgfiigbjb fg subg rfnfzzg l sbjbdfttg plr g `brb kgsbnjg.\j f`trb gjslnjfjtl el``l l`lhljtfrg gjn`lsl, Ugh [y`fjes 5, cf vgjtbuj prlhgb plr `'usb gjjbvftgvb elg vgelbnfhl jl``l sul brl eg `lzgbjl.[y`fjes prbglttf ngbicg su` hurb el``f i`fssl l g subg stueljtg,eligebjb ebvl fjefrl l ibsf dfrl gjsglhl f `ug.G` ebiljtl df gj hbeb icl n`g f`ujjg elsirgvfjb qul``b icl vlebjbsu``b siclrhb plr stghb`frl `l `brb ifpfigt vlrkf`g l df tljlrl `brbelg egfrg plr hgn`gbrfrl `f sirgtturf.Vulstb lsplrghljtb cf pbrtftb fe uj hgn`gbrfhljtb elg vbtg eln`g stueljtg.Hb`tg gjslnjfjtg elg pflsg fjn`bfhlrgifjg l el` jbre Lurbpf stfjjbfebttfjeb qulstg jubvg hltbeg ibj suiilssb, f`trg pflsg trf g quf`g`'Gtf`gf slhkrfjb lsslrl fjibrf gjtghbrgtg ef qulstf jbvgt. @fjbstrf siub`f gtf`gfjf gjdfttg rghfstf fjibrftf fe ujf egefttgif pgtrfegzgbjf`l icl, plr vfrgl rfngbjg, pbib cf tljutb gj ibjsgelrfzgbjl`lvb`uzgbjl tlijb`bngif icl g` hbjeb lstlrjb stfvf vgvljeb.

    5 U. [y`fjes Idr cttp=//www.tghry`fjes.ibh/cth`/hlegf.cth`.

    ;5

    @EGEFUUGICL@F YI\B@F L @LULIJB@BNGL_L[ @F EGEFUUGIF

    Gjtlrdfiil

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    26/110

    Bnng `l gjtlrdfiil6 stfjjb egvljtfjeb slhprl pg hu`tghlegf`g, `ltlijb`bngl egvljtfjb ibs jfturf`g le fhgiclvb`g.@utljtl jbj elvl pg ibjbsilrl gjnufnng l`fkbrftg l l dujzgbjf`gteg uj'fpp`gifzgbjl egvljtfjb dfig`hljtl fiilssgkg`g fjicl f icg jbj cfibhpltljzl tlijgicl jl` ifhpb.Ybjb hutftl fjicl `l gell igrif g` rub`b ngbiftb ef``l gjtlrdfiil jl``lfpp`gifzgbjg egefttgicl, irlsigutf gj pfrtgib`frl `f ibjsfplvb`lzzfel``ghpbrtfjzf el``l gjtlrdfiil ubhb-hfiicgjf jl``f egefttgif gjtlrfttgvf. \jf kubjf gjtlrdfiigf pu fkkfttlrl, b hln`gb, lvgtfrl `fdbrhfzgbjl eg kfrrglrl psgib`bngicl f vb`tl gjsbrhbjtfkg`g libstgtugrl uj utg`l dfttbrl eg hbtgvfzgbjl.Bnng tuttl qulstl ibjsgelrfzgbjg rghfjnbjb vf`gel, hf `f dujzgbjlicl vgljl fttrgkugtf f``gjtlrdfiigf lstrlhfhljtl pg fttgvf= lssf pul elvl pfrtligpfrl f` prbilssb eg fpprljeghljtb/ibstruzgbjl el``fibjbsiljzf fttrfvlrsb egvlrsg hliifjgshg =

    -pu prldgnurfrl l sunnlrgrl `f strutturf el` sfplrl gj tlrrgtbrgsibjbsigutg plr `f``glvb1-pu hbel``frl l dfig`gtfrl g` prbilssb eg rgsb`uzgbjl eg prbk`lhg1-pu usfrl fiiurftfhljtl g` hbvghljtb l `fjghfzgbjl plrrfpprlsljtfrl ifhkgfhljtg eg stftb1

    @gjtlrdfiigf gj uj fhkgljtl egefttgib gjtlrfttgvb jbj pu qugjegpg lsslrl gjegpljeljtl efg ibjtljutg, hf elvl ibpgfrjlgjtl``gnljtlhljtl strutturf, prbilssg l prgbrgt l egvljtf qugjeg uj

    l`lhljtb iljtrf`l el``f prbnlttfzgbjl egefttgif.

    Gjtlrdfiil

    ;

    9 YU[\HLJUG Egefttgif fttgvf= @gh l tfk`lt

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    29/110

    9. YU[\HLJUGEL@@L J\BTLULIJB@BNGL 00Cf prlsb g` vgf ujf rgvb`uzgbjl lpbif`l

    jl``fhkgtb el``f siub`f hf, f` eg dubrg eln`ggstgtutg, qufsg jlssujb sl jl fiibrtb::.

    H. _grfjg

    @f @fvfnjf Gjtlrfttgvf Hu`tghlegf`l (@GH)6 ujb struhljtb egefttgibgjjbvftgvb, ibhujlhljtl febttftf jl``l siub`l eg hb`tg pflsg le rgsu`tftf lsslrl klj fiib`tf efg ebiljtg icl `f utg`gzzfjb.@f @GH bddrl f` ebiljtl juhlrbsl pbssgkg`gt tlijb`bngicl iclpbrtfjb gjjbvfzgbjg f``f egefttgif l f``f hltbeb`bngf, e `bppbrtujgtf``f`ujjb eg gjtlrfngrl gj i`fssl, utg`gzzfjeb struhljtg ibhujgiftgvg iclusf qubtgegfjfhljtl plr `f rgilrif l `b svfnb . F` iljtrb el``fttgvgt egefttgif ibj `f @GH jbj i pg g` ebiljtlhf `gjtlrf i`fssl, tuttg sbjb ibgjvb`tg gj uj prbilssb eg suppbrtbl irlsigtf, g` _I, gjvlil, prbnlttftb plr fttgvgt gjegvgeuf`g= g`hbjgtbr, fe lslhpgb, pljsftb plr lsslrl nufreftb l bttljlrl`fttljzgbjl eg uj sb`b utljtl. @gjtlnrfzgbjl el``f ibhujgifzgbjl vgsgvf jl``f egefttgif jbj ibjegzgbjftf f``usb el``f @fvfnjf Gjtlrfttgvf Hu`tghlegf`l, hf pulsslrl prftgiftf gj slttgjn plr `f egefttgif efu`f icl prlvlebjbslhp`gig, l hljb ibstbsl, tlijb`bngl eg prbglzgbjl.

    Ylkkljl jl``f `lttlrfturf sigljtgdgif su``f @GH hfjicgjb ibhpfrfzgbjgsgstlhftgicl ibj slttgjn f`tlrjftgvg, ^bbe ; sg ebhfjef sl `f `fvfnjfegngtf`l sgf ujf rlf`l jlilssgt, spligl sl sg rg`lvf, ibhl fiifel gj hb`tgifsg, icl `f suplrdgigl gjtlrfttgvf utg`gzzftf sbprfttuttb plr hbstrfrl.Ylibjeb qulstf prbsplttgvf, `f @GH jbj prlsljtf, fg dgjg el``fegefttgif gj fu`f, egddlrljzl sbstfjzgf`g ef uj jbrhf`l prbglttbrl.Uuttfvgf, `f hbef`gt eg gjtlrfzgbjl el``f `fvfnjf egngtf`l ujfpliu`gfrgt dbrtlhljtl ifrfttlrgzzfjtl.F egddlrljzf eg f`trl gjtlrdfiil, `f `fvfnjf egngtf`l

    ibjtlhpbrfjlfhljtl uj egspbsgtgvb eg gjput l butput= ibjgunf

    Egefttgif fttgvf @gh l tfk lt

    6 @f fvfnjf gjtlrfttgvf hu`tghlegf`l,elttf @.G.H. b `fvfnjf l`lttrbjgif, ujfsuplrdgigl gjtlrfttgvf su iug pbssgkg`lsirgvlrl, egslnjfrl, f``lnfrl ghhfngjg,vgsuf`gzzfrl tlstg, vgelb/fjghfzgbjg.G ibjtljutg vgsuf`gzzftg le l`fkbrftg su``f`fvfnjf pbtrfjjb lsslrl qugjeg egngtf`gzzftgnrfzgl f uj sbdtwfrl eg prlsljtfzgbjlfppbsgtfhljtl elegiftb.

    ; I. bbe, @fvfnjl gjtlrfttgvl, uj ussbtrbppb `bjtfjb2 GIU, ;??6.

    ;3

    YU[\HLJUG EL@@LJ\BTL ULIJB@BNGL

    6?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    30/110

    eujqul qul``l icl gj uj plrsbjf` ibhputlr sbjb `l dujzgbjf`gt eghbjgtbr ibj qul``l eg hbusl l tfstglrf.Gj uj ibjtlstb ibhl qul``b el``f egefttgif efu`f, ig ghp`gif `fpbssgkg`gt eg sbigf`gzzfrl, b`trl f``l gjdbrhfzgbjg, bplrfzgbjg ibhl `frbtfzgbjl eg ujf dgnurf nlbhltrgif, `f sirgtturf b `legtgjn eg uj tlstb.^bbe fddlrhf icl `f hu`tghlegf`gt l `gjtlrfttgvgt el``f `fvfnjfegngtf`l pbssbjb lsslrl rgprbebttl utg`gzzfjeb uj jbrhf`l prbglttbrl,uj ibhputlr le ujf tfstglrf wgrl`lss b ujf tfvb`lttf nrfdgif.Lppurl ^bbe stlssb fe fhhlttlrl icl `fvbrfrl ef rlhbtbsu``ghhfngjl prbglttftf ghp`gif uj fefttfhljtb eg f`iujl rl`fzgbjgspfzgf`g trf ebiljtl l stueljtg f``gjtlrjb el``b spfzgb el``f i`fssl.@f @GH eltlrhgjf uj dbrtl dbius prbiurftb ef``l eghljsgbjgel``gjtlrdfiigf l fttbrjb f qulstb dubib ibjvbn`gftf `fvgsuf`gzzfzgbjl elg ibjtljutg, `f prlsljzf el` sbnnlttb icl pfr`f l `lbplrfzgbjg icl lssb ibhpgl su``f @GH.B`trl f``l plrilzgbjg, ef``f ebiuhljtfzgbjl l efn`g stueg su``f @GH lhlrnlfjicl uj eftb icl rgnufref b spfzgb dgsgib gj iug f tlijb`bngf utg`gzzftf.@f i`fssl9, `fu`f sib`fstgif, g` `ubnb ebvl prlvf`ljtlhljtl pbsgzgbjftf `f jubvf `fvfnjf, qulstf eligsgbjl gj f`iujg ifsg jfsilef``f ibjsfplvb`lzzf icl gjstf``fjeb `f @GH gj `fkbrftbrgb lssf jbjgjigelrlkkl su``f prftgif egefttgif ibhl qufjeb ib``biftf gj i`fssl.Ibj gjtrbeuzgbjl el``f @GH jl``l siub`l, sbjb stftg gjtrbebttg fjicl g tfk`lt.Lssljeb egvlrsb ef uj jbrhf`l pi, g` tfk`lt jbj ibhp`giftb ef utg`gzzfrll jbj cf kgsbnjb eg ibhpltljzl spligdgicl, j eg `fkbrftbrg elegiftg. Hb`tg ebiljtg sbjb ibjvgjtg icl g` tfk`lt sgf utg`l fn`g stueljtg hf

    fjibr eg pg f `brb stlssg1 n`g gjslnjfjtg icl cfjjb prlsb su` slrgb

    ; M. Ibng``, Ibhl f `fvfnjf gjtlrfttgvfgj usb jl``f siub`f prghfrgf gjigeljl``gjslnjfhljtb2, ;??;cttp=//www.mu`glibng``.ibh/

    J\BTL ULIJB@BNGLEGEFUUGIF FUUGTF=@GH L UFK@LU

    ;7

    YU[\HLJUG EL@@LJ\BTL ULIJB@BNGL

    66

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    31/110

    qulstf jbvgt, pur ibj tuttl `l egddgib`t gjgzgf`g, jl cfjjb trfttbgjeukkg kljldgig plr g` prbprgb `fvbrb.G rfnfzzg sfjjb usfrl Dfilkbba l WbuUukl hf splssb gjibjtrfjbel``l egddgib`t f rgilrifrl gjdbrhfzgbjg su Gjtlrjlt jl` hbeb ibrrlttb,plr qulstb `gjslnjfjtl cf uj rub`b eg nugef, elvl gjslnjfrlf``f`ujjb uj jubvb hbeb eg rgilrifrl. @usb el` tfk`lt gj i`fssl ibjsljtl fg rfnfzzg eg jbj lsslrlpg sbnnlttg pfssgvg eurfjtl `l `lzgbjg, hf egjtlrfngrl ibj`gjslnjfjtl fttgvfhljtl. Ifhkgf g` rfppbrtb f`ujjb/ebiljtl hf fjicl qul``b trf f`ujjb/f`ujjb, `gelf eg i`fssl l eg `fvbrb eg nruppb. ghpbrtfjtl icl g` ebiljtl sgf gj nrfeb eg ljtusgfshfrsg l egibgjvb`nlrl g rfnfzzg, icl sg trbvfjb trf `l hfjg ujf vlrf l prbprgfrgvb`uzgbjl, `f tlijb`bngf df pfrtl el` jbstrb hbjeb, `f siub`f jbj purghfjlrl dubrg ef``f rlf`t.

    J\BTL ULIJB@BNGLEGEFUUGIF FUUGTF=@GH L UFK@LU

    9?

    Gplrtlstb

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    32/110

    Vul``b icl fvvgljl ibj `f hu`tghlegf`gt `usb ibhkgjftb elgsljsg, qul``g susigtftg ef` tlstb l qul``g fngtg egrlttfhljtl plr `fplrilzgbjl eg uj fhkgljtl ghhlrsgvb. _ljsgfhb plr uj hbhljtb f qul``b icl pbssgfhb plrilpgrl nrfzglf``f tlijb`bngf elg ie-rbh b elg vgelbngbicg= fttrfvlrsb `fhkgljtfzgbjltrgeghljsgbjf`l, g` subjb stlrlbdbjgib, `l ghhfngjg fe f`tf eldgjgzgbjl,`usb el` hbusl b el` mbystgia, ig sljtgfhb ibs pfrtl el``fhkgljtl tfjtbef ghhfngjfrig rlf`hljtl ghhlrsg gj lssb.Gj qulstf prbsplttgvf biibrrl rgibjbsilrl icl g` suppbrtb hu`tghlegf`lpu fsslibjefrl qul``f prbpljsgbjl el``ubhb fe utg`gzzfrl tuttg g sljsgplr ljtrfrl gj ibjtfttb ibj g` hbjeb l ibj `f`trb plr ghpfrfrl. @fvvljtb el``f igvg`t elg hlegf, l gj prghb `ubnb `f egspbjgkg`gt el``ftlijb`bngf eg rgprbeuzgbjl, hlhbrgzzfzgbjl, trfttfhljtb, trfshgssgbjlel` subjb l el``l ghhfngjg, cf dbrjgtb ujf kfsl eg `lngttghgt l ujbspfzgb eg l`fkbrfzgbjl iu`turf`l f qulstb sub trfttb brgngjfrgb. G` tlstb jbj pg sb`b qul``b sirgttb, eujqul, hf fjicl qul``b gibjgib,ghhfngjl b vgelb icl `lnngfhb f` pfrg el` tlstb vlrkf`l, uj tlstb iclprljel dbrhl egvlrsl, ibs ibhl hbef`gt eg `ltturf egvlrsl.Vul``f el``f hu`tghlegf`gt ujf `ltturf eg tgpb gplrtlstuf`l l gplrhlegf`l. Lrf g` 6743 qufjeb jlg `fkbrftbrg el``f Krbwj \jgvlrsgty durbjb irlftgg prghg gplrtlstg fe bplrf eg Fjergls Tfj Efh6 tuttfvgf, plr qufsgvljtfjjg, g` tlrhgjl gplrtlstb rghfsl plr `b pg sibjbsigutb.Yb`tfjtb f pfrtgrl ef` kgljjgb 6734-3>, `f jbzgbjl eg gplrtlstb l `lfpp`gifzgbjg kfsftl su gplrtlstb gjgzgfrbjb f egddbjelrsg rfpgefhljtl. @gplrtlstb uj ibjilttb eg lstrlhf slhp`gigt, tuttfvgf lssb

    cf fvutb uj ghpfttb hb`tb dbrtl jl` ifhpb el``leuifzgbjl l

    p

    6 Fjergls Tfj Efh b`fjelsl,prbdlssbrl el``f Krbwj \jgvlrsgty sgbiiupf eg gjdbrhftgif.

    96

    YU[\HLJUG EL@@LJ\BTL ULIJB@BNGL

    6;

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    33/110

    gj pfrtgib`frl, el``l tlijb`bngl egefttgicl. Gj pbib tlhpb ef``fibhpfrsf el``gplrtlstb sg sbjb hb`tgp`giftl `l splrghljtfzgbjg egebiljtg, stueljtg le futbrg icl prbeuilvfjb gplrtlstg b, icgfhfjebfjicl gj ifusf g` hu`tghlegf`l, gplrhlegf.@f `bngif el``gplrtlstb prbdbjefhljtl egvlrsf ef qul``f el` sgstlhfe'futbrl= lssb pu prbnrfhhfrl g` plribrsb el``b stueljtl, hf fjicllssljeb dgjlhljtl rfhgdgiftb l rgiib eg pbssgkg`gt, `b stueljtl puibhujqul siln`glrl sb`tfjtb ujb elg plribrsg prbnrfhhftg ef``futbrl. Jl``f `bngif el``gplrtlstb gjvlil `b stueljtl f ibstrugrl g` plribrsb, fsiln`glrl ebvl fjefrl, ibsf fpprbdbjegrl, ebvl rgtbrjfrl.@futbrl jl` ifsb el``gplrtlstb jbj prbnlttf pg uj gjsglhl eg plribrsg,hf prbnlttf ujf rltl eg rgsbrsl plr `fpprljeghljtb1le `utljtl (b stueljtl) f eldgjgrl uj plribrsb su``f rltl.Vulstf pbssgkg`gt ibrrgspbjel lsfttfhljtl f``f `bngif ibstruttgvgstfel``f irlfzgbjl el``f prbprgf ibjbsiljzf.G sfplrg gjegvgeuf`g sfrfjjb tuttg uj pb egvlrsg fjicl plric igfsiujbsg sfr ibstrugtb plribrsg egvlrsg le fvr vgsgtftb jbeg egvlrsg el``f rltldfiljeb lsplrgljzl egvlrsl gj uj egddlrljtl bregjl.Ibj `fddlrhfrsg el``gplrtlstb, egvljtftb `b struhljtb prgjigplel``fpprljeghljtb, spfrgrfjjb prbnrfhhg eg gjslnjfhljtb l igfsiujb,jfvgnfjeb eg gplrtlstb gj gplrtlstb, sg ibstrugr `f prbprgf leuifzgbjl lprlpfrfzgbjl prbdlssgbjf`l f slibjef elg prbprg gjtlrlssg, el``l prbprglifrfttlrgstgicl gjegvgeuf`g l elg prbprg kgsbnjg eg ibjbsiljzf.Gj rlf`t stftb eghbstrftb icl ujf `bngif purfhljtl gplrtlstuf`lcf g` `ghgtl eg `fsigfrl fkkfjebjftb f sl stlssb icg jbj cf hfturgt

    suddgigljtl, plr ibstrugrsg ujf felnuftf strutturf ibjilttuf`l.

    9;

    G_L[ULYUB

    Hfppl ibjilttuf`g, fjghfzgbjg l

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    34/110

    _lr stuegb b `fvbrb ilrtfhljtl bnjujb eg jbg sg trbvftb efvfjtg f``fjlilssgt eg ebvlr rlf`gzzfrl el``l hfppl ibjilttuf`g b ibhujqul elgegfnrfhhg eg d`ussb, plr rfpprlsljtfrl frnbhljtg b gell. @l hfppl ibjilttuf`g sbjb ujb struhljtb utg`l plr brnfjgzzfrl `fibjbsiljzf rl`ftgvf f egvlrsg ibjilttg, hlttljeb gj lvgeljzf `l rl`fzgbjgicl gjtlribrrbjb trf l`lhljtg egvlrsg el``b stlssb dljbhljb. @f irlfzgbjl eg hfppl ef pfrtl eln`g stueljtg, plrhlttl egvgsuf`gzzfrl g plribrsg ibnjgtgvg l hljtf`g icl lssg slnubjb jl``fibhprljsgbjl eg uj ibjilttb. Lsgstbjb f`iujl fpp`gifzgbjg drll icl slrvbjb f irlfrl hfpplibjilttuf`g ebtftl eg dujzgbjf`gt ujgicl rgsplttb f qul``l stftgicl.Urfhgtl qulstl pbssgkg`l f``lnfrl gibjl fg ibjilttg l, trfhgtl lssl,fiilelrl f dbtbnrfdgl, tlstg, vgelb l \[@ plr fpprbdbjegrl `f ibjbsiljzf.@l hfppl pbssbjb lsslrl ibstrugtl sgjnb`frhljtl b f nruppg, feegrgtturfgj hfjglrf sgjirbjgif b fsgjirbjf, plr ngujnlrl fe ujf hfppf ibjegvgsf.

    Ibj `l hfppl pbssgkg`l=

    -hlhbrgzzfrl vl`bilhljtl1-hlhbrgzzfrl dfig`hljtl1-"rlngstrfrl" gj hfjglrf qufsg gjel`lkg`l g ibjilttg icl sg stuegfjb, tfjtbicl fjicl f egstfjzf eg fjjg sg pbtr dfig`hljtl rgibrefrl ig icl lrfstftb hlhbrgzzftb hb`tb tlhpb prghf.

    Jl``l hfppl ibjilttuf`g pbssbjb lsslrl gjslrgtl fjicl `l

    fjghfzgbjg, struhljtg utg`g plr rljelrl `f prlsljtfzgbjl pg

    sghu`fzgbjg

    99

    YU[\HLJUG EL@@LJ\BTL ULIJB@BNGL

    69

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    35/110

    fiifttgvfjtl l ibhprljsgkg`l rgsplttb f``l ghhfngjg stftgicl. @'utg`gzzb el``l fjghfzgbjg plrhlttl eg pbtlr fpprlzzfrl l ifpgrldljbhljg icl gj jfturf fvvlrrlkklrb trbppb vl`bilhljtl b `ljtfhljtlibhl `l rlfzgbjg icghgicl b `f irlsigtf eg ujf pgfjtf.@l fjghfzgbjg plrhlttbjb f vgsuf`gzzfzgbjl eg fhkgljtg egddgig`hljtlvgsgtfkg`g, b eg dljbhljg icl fvvljnbjb `bjtfjb ef jbg, tuttb ig utg`lplr dfr ifpgrl g` ibjilttb ngustb f``b stueljtl. @l sghu`fzgbjg cfjjb uj f`tb `gvl``b eg gjtlrfttgvgt, plrhlttbjb fn`gstueljtg eg hbegdgifrl vf`brg l ibjegzgbjg eg uj dljbhljb, plr fjf`gzzfrl`l ibjslnuljzl1 ig pbrtf `b stueljtl f trfrrl ibjslnuljzl, fdbrhu`frl gpbtlsg l rgd`lttlrl ibj g ibhpfnjg.Gjb`trl l sghu`fzgbjg l`ghgjfjb 'fsplttb hliifjgibel``'fpprljeghljtb l n`g lrrbrg splrghljtf`g, efjeb ujf dbrtlghpbrtfjzf f``'ghpfttb vgsgvb eln`g lsplrghljtg. @'gjtlrfttgvgt jl``f sghu`fzgbjl, plrhlttl eg dfrl prlvgsgbjg, tlstfrlgpbtlsg l rgilvlrl uj dllekfia ghhlegftb, fgutfjeb n`g stueljtg flslrigtfrl fkg`gt eg gjefngjl l eg pljsglrb.

    HF__L IBJILUU\F@GFJGHF]GBJG LYGH\@F]GBJG

    95

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    36/110

    94)._lr `f irbjfif, `f Jgjtljeb vgjsl fnlvb`hljtl `f ifusf.Ibj Ebjaly Abjn `f jfrrfzgbjl l `l slquljzl igjlhftgiclljtrfrbjb f pgljb egrgttb jl``f stbrgf el` vgelbnfhl, l qulstb du g`prghb dbjefhljtf`l pfssb vlrsb beglrjf ibjvlrnljzf trf igjlhfl vgelbngbib.Ef qul` hbhljtb gj pbg, `b siljlnngftbrl egvljjl ujfdgnurf prbdlssgbjf`l ghprlsigjegkg`l fjicl plr `f prbeuzgbjl eg ujvgelbnfhl, tfjtb icl splssb sg biiupfvf feegrgtturf el` nfhl elsgnj.G vgelbngbicg el` plrgbeb suiilssgvb cfjjb ibhgjigftb f ngbvfrsg

    eg vlrg l prbprg hbhljtg jfrrftgvg, jbj gjtlrfttgvg, gj iug splssblrfjb prlsljtg fjicl elg sbttbtgtb`g icl gjegifvfjb g egf`bncg trf gplrsbjfnng b ibhhljtfvfjb `l ghhfngjg, qulstb pu dfr pljsfrl f`pfrfnbjl ibj g ifrtl``g el` igjlhf hutb.

    9 Ebjaly Abjn uj il`lkrl vgelbngbibfrifel f pgfttfdbrhl, svg`uppftb ef``fJgjtljeb l usigtb jl``l sf`l ngbicg l ibhlNfhl & ftic jl`6736. Vug ibhpfgbjbplr `f prghf vb`tf g plrsbjfnng Hfrgb l

    Ebjaly Abjn.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    57/110

    Jl` ibrsb eln`g fjjg Bttfjtf du `fjigftb su` hlriftb uj ngbib iclplrhgsl f` hbjeb elg vgelbnfhl eg suplrfrl uj f`trb stlp lvb`utgvbrgsplttb f Ebjaly Abjn= Dgjf` Dfjtfsy5. _rbebttb ef Yqufrl Ib. jl`673>, jbj sb`b fvlvf ujf trfhf elnjf eg uj rbhfjzb dfjtfsy, hf plr`f prghf vb`tf utg`gzzfvf fjicl sb`uzgbjg stg`gstgicl egrlttfhljtl hutuftlef` gjnufnngb igjlhftbnrfdgib.F``gjgzgb el``f pfrtgtf g` vgelbngbiftbrl vgljl iftfpu`tftb jl`

    kl` hlzzb el``fzgbjl. G qufttrb nulrrglrg el``f `uil (ibhfjeftg

    ef` ngbiftbrl) sbjb ibjvbiftg ef` rl icl `g ghp`brf eg sf`vfrl `fprgjigplssf ef` ifttgvb icl `cf rgjicgusf (prljeljeb spujtb efqulstf slquljzf, sg jbtg gjtfjtb ibhl g egf`bncg, sbttb dbrhf egsbttbtgtb`g, sgfjb brhfg pfrtl gjtlnrfjtl el` vgelbnfhl).G` ngbiftbrl f qulstb pujtb sg lqugpfnngf eg frhg l frhfturl l sg rlif

    f` tlhpgb ebvl g` hf`vfngb Nfr`fje tgljl prgngbjglrf `f prgjigplssf.Vug, ebpb ujf kfttfn`gf ef``f quf`l lsibjb vgttbrgbsg, g Nulrrglrg el``f@uil rliuplrfjb `f prgjigplssf l `f rgpbrtfjb f` ifstl``b.G` rl `g fnngbrjf su` prbslnub el``f `brb hgssgbjl= elvbjb fttrfvlrsfrl

    uj pbjtl icl ln`g stlssb cf dfttb ibstrugrl l icl `g pbrtlr gj uj f`trbibjtgjljtl plr vgsgtfrl g qufttrb tlhp`g l`lhljtfrg spfrsg plr g` hbjeb. sb`b f qulstb pujtb, qufjeb g Nulrrglrg el``f @uil

    fttrfvlrsfjb g` pbjtl, icl vgljl hbstrftb g` tgtb`b el` vgelbnfhll pfrtl g` tlhf husgif`l el` ngbib.N`g fjjg bttfjtf rfpprlsljtfjb plr g vgelbngbicg ujf jubvf lsgnjgdgiftgvf dbrhf iu`turf`l eg hfssf, l ibj `'gjgzgb el` slib`b g ngbicgcfjjb rfnngujtb g` igjlhf jl` hlriftb l jl``'ghpbrtfjzf iu`turf`l. Ygf jl``f vlrsgbjl ef ifsf icl gj qul``l ef sf`f ngbicg, g vgelbngbicg

    5 Dgjf` Dfjtfsy ujf pbpb`frl slrgleg vgelbngbicg eg rub`b f``f ngfppbjlslprbebttf ef Yqufrl (egvljutf, gj slnugtbf``f dusgbjl ibj `f Ljgx jl``'fprg`l el`;??9, Yqufrl Ljgx), ujf trf `l hfnngbrgifsl eg prbeuzgbjl ngfppbjlsg eg

    vgelbngbicg.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    58/110

    rgsu`tfjb ibhp`lssg l ghplnjfjb g ngbiftbrg gj vfrgl hbef`gt eg ibjtrb``begrlttb gj tlhpb rlf`l eg ghhfngjg, subjg l hbvghljtg sbdgstgiftg. G` hlriftb vgelb`uegib cf fiqugsgtb, jln`g u`tghg tlhpg, ujghpbrtfjzfslhprl pg l`lvftf f``gjtlrjb el` slttbrl el``gjtrfttljghljtb.Ef egvlrsg fjjg brhfg, g vgelbngbicg suplrfjb g` igjlhf gj qufjtb fdftturftb fjjub, l`lhljtb icl plrhlttl eg ifpgrl quf`g prbpbrzgbjgcf rfnngujtb qulstb dljbhljb.Hb`tl tlijb`bngl vljnbjb brhfg svg`uppftl plr lsslrl fpp`giftl jl`

    ifhpb elg vgelbnfhl, f`iujl feegrgtturf gj hbeb lsi`usgvb.Ybjb gjdfttg hb`tg g prbebttg icl sdruttfjb tlijb`bngl eg rgibjbsighljtbvbif`l l eg ghhfngjg, dgssl b gj hbvghljtb1 hbtbrg dgsgig hb`tb fvfjzftg,gj nrfeb eg rgprbeurrl gj hbeb vlrbsghg`l `l rlnb`l dgsgicl el``f rlf`t1hbtbrg nrfdgig dbtbrlf`gstgig, icl dfjjb s icl `l egddlrljzl trf ghhfngjgrlf`g l nljlrftl f` ibhputlr sgfjb slhprl hljb.L qulstb jbj fvvgljl sb`b su sgstlhg dgssg, hf fjicl su egspbsgtgvghbkg`g ibhl tl`ldbjg il``u`frg l ibjsb`l pbrtftg`g, slhprl pg pbtljtgl ibj ujf ifpfigt ibhputfzgbjf`l hfnngbrl eg qul``f el``l

    hfiicgjl eg quf`icl fjjb prghf.G vgelbngbicg sbjb fjicl utg`gzzftg ef lslrigtg le bsplef`g plrfeelstrfrl sb`eftg, pg`btg l hlegig.G sghu`ftbrg eg vb`b plr g` trfgjgjn elg pg`btg sbjb egddusg brhfg efpfrliicgb tlhpb, hf jln`g u`tghg fjjg n`g ljtg nbvlrjftgvg sg sbjbsplssb rgvb`tg fn`g svg`uppftbrg vgelb`uegig plr dfr rlf`gzzfrl `brb prbebttgfjf`bncg (ibhl Fhlrgifs Frhy < l Du`` Yplitruh ^frrgbr4, ljtrfhkgusftg ef``lslrigtb fhlrgifjb), ibsf icl eghbstrf qufjtb `l tlijb`bnglusftl jl` slttbrl sgfjb lstrlhfhljtl fvfjzftl.

    < Fhlrgifs Frhy ujb spfrftuttb gjprghf plrsbjf ef ngbifrl bj`gjl. stftb

    svg`uppftb su ibhhgssgbjl el` nbvlrjbfhlrgifjb ibhl pukk`gigt plr 'lslrigtbfhlrgifjb l plr dfvbrgrl g` rli`utfhljtbjl` sueelttb lslrigtb. _rlsljtf siljfrgrlf`gstgig l sghu`f `'usb eg f`iujl el``l frhgutg`gzzftl ef``'lslrigtb fhlrgifjb, b`trl icleg f`trl frhg.

    4 Du`` Yplitruh frrgbr uj ngbibrlf`gstgib f squferl, stftb svg`uppftbef``'Gjstgtutl dbr Irlftgvl Ulicjb`bngls gj

    ib``fkbrfzgbjl ibj _fjelhgi Ytuegbs.

    TGELBNGBIB L IGJLHF@L B[GNGJG EL@[F__B[UB U[FIGJLHF-TGELBNGBIB

    ;>

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    59/110

    Yl uj tlhpb g vgelbngbicg jbj vljgvfjb ibjsgelrftg ibhl dbrhlfrtgstgicl, bnng ngbrjf`gstg l bpgjgbjgstg jbj lsgtfjb f pljsfr`b. G ngbicg jbj sbjb pg bnnlttg dgsgb`bngifhljtl jbigvg, fjtgsbigf`gle lstltgifhljtl gjsgnjgdgifjtg el` pfssftb (...) f` ibjtrfrgb pbssbjbstghb`frl `f irlsigtf ibnjgtgvf l gjtl``lttuf`l, lsslrl bplrl e'frtl >.Mfjl HiNbjgnf`, rgilriftrgil fhlrgifjf, prbpbjl `l `bngiclibhujgiftgvl, `uegicl l sgstlhgicl elg vgelbngbicg ef ghpglnfrl susif`f n`bkf`l plr ibhkfttlrl ifrlstgl, sbprusg l hf`fttgl.

    F sub egrl g ngbicg sf`vlrfjjb g` hbjeb. Ig icl stf fiifeljeb ujf hfturfzgbjl el` vgelbngbib icl sgfrrgiicgsil el` pftrghbjgb lstltgib, stbrgib l jfrrftgvb eln`g f`trg hfsshlegf, uj lslhpgb @. F. Jbgr3 (;?66) icl stftb ibjsgelrftb `'fpgilel``'lvb`uzgbjl frtgstgif el` vgelbngbib.

    > [. Kfrbjigfjg, egspljsl el` ibrsbIu`turf el` prbnlttb FF. FF.;?6;/;?69 Fiifelhgf eg Kl``l Frtg eg\rkgjb.

    3 @. F. Jbgr uj vgelbngbib svg`uppftb ef`Ulfh Kbjeg gj ibjngujzgbjl ibj [biastfr

    Nfhls l pukk`giftb ef [biastfr Nfhls.

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    60/110

    G vgelbngbicg sbjb stftg nljlrftg qufsg ibhp`ltfhljtl ef pbtljtghgirbibhputlr l efg nrfjeg if`ib`ftbrg icl rglhpgvfjb g iljtrg egrgilrif gjdbrhftgif eln`g fjjg slssfjtf. @'fsilsf el` vgelbngbib ifrfttlrgzzftf ef eul dfsg =

    - @f suf lvb`uzgbjl ibhl hbef`gt pukk`gif eg gjtrfttljghljtbfttrfvlrsb `l sf`l-ngbicg l `l hfiicgjlttl f nlttbjl1- @f suf irlsigtf ibhl hbef`gt prgvftf e'gjtrfttljghljtb trfhgtl

    sbdtwfrl plr `'ghpglnb ebhlstgib. G prbnrlssg ibhpgutg jl``'fhkgtb el``'ghhfngjl egngtf`l cfjjbf`ghljtftb `f irlsigtf elg vgelbngbicg dgj ef``f `brb ibhpfrsf su`hlriftb eln`g fjjg slttfjtf. F``'gjgzgb eln`g fjjg bttfjtf g vgelbngbicg sbjb brhfg egvljtftgujf jubvf l sgnjgdgiftgvf dbrhf iu`turf`l eg hfssf, ibj `'gjgzgbel` slib`b cfjjb rfnngujtb `f dfhf el` igjlhf sgf su` hlriftbicl plr `'ghpbrtfjzf iu`turf`l.

    G vgelbngbicg eg u`tghf nljlrfzgbjl, lstrlhfhljtl ibhp`lssg,ghplnjfjb g` ngbiftbrl gj tlhpb rlf`l, nrfzgl f ghhfngjl, subjb lhbvghljtb tlijgifhljtl sbdgstgiftb, `l ghhfngjg sbjb elttfn`gftl lrlf`gstgicl, `'fjghfzgbjl eg tgpb trgeghljsgbjf`l. Gj qulstf egrlzgbjl `b svg`uppb elg vgelbngbicg gj pfrtl `lnftbf qul``b el``f rfddgnurfzgbjl egngtf`l ng el`gjlftb f prbpbsgtbel``'fsilsf el` igjlhf egngtf`l. G vgelbngbicg jbj sbjb dg`h hf cfjjb lssljzgf`hljtl f icl dfrl ibjg` igjlhf, g` igjlhf `'frtl el``l ghhfngjg gj hbvghljtb, g vgelbngbicg

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    61/110

    sbjb dfttg eg ghhfngjg gj hbvghljtb1 eujqul g vgelbngbicg sbjb igjlhf. Vulstf tlbrgf dujzgbjf sl sg pljsf jbj sb`b fg dg`h su pl``gib`f, hffjicl fg dg`h jlg vfrg dbrhftg egngtf`g, vgelb l`lttrbjgig l gjdbrhftgig, `ltrfshgssgbjg tl`lvgsgvl l quf`ujqul f`trf dbrhf eg ghhfngjl gj hbvghljtb. Bsslrvfjeb g` egsp`fy eg uj vgelbngbib pbssgfhb vlelrl ghhfngjggj hbvghljtb fjf`bncl f qul``l icl vleb su``b siclrhb qufjeb prbglttftb uj dg`h, ig slhprl pg lvgeljtl nrfzgl f` hgn`gbrfhljtbel``f nrfdgif egngtf`l, ibhpgutb f pfrtgrl efn`g fjjg jbvfjtf.

    Nrfzgl f ig hb`tg vgelbngbicg fssbhgn`gfjb slhprl eg pg f elg dg`h lhb`tg `ujnbhltrfnng fssbhgn`gfjb slhprl eg pg f elg vgelbngbicg. G vgelbngbicg jbj sbjb sb`tfjtb vgelb= hljtrl g dg`h sbjb dfttg plrlsslrl vgstg, g vgelbngbicg sbjb dfttg plr lsslrl ngbiftg. @'gjtlrfttgvgt ig icl jbj pbssglel g` dg`h, le lssljzgf`l jl`vgelbngbib, ig icl ibjtf vlrfhljtl icl `l ghhfngjg icl vlegfhbsbjb eltlrhgjftl ef``l fzgbjg el` ngbiftbrl, hljtrl `l ghhfngjg iclvlegfhb jlg dg`h sbjb gjegpljeljtg ef``l fzgbjg el``b splttftbrl. Jl` vgelbngbib rgicglstf ujf prlstfzgbjl bnnlttgvfhljtl

    prbeuttgvf, ig gjegif icl f` rlf`gzzftbrl eg vgelbngbicg rgicglstbeg stfkg`grl `l rlnb`l gj kfsl f``f quf`g `l ghhfngjg irlftl fjerfjjbsvb`tl gj slnugtb f``l fzgbjg elg ngbiftbrg.Ybstljlrl icl g dg`h l g vgelbngbicg fppfrtljnfjb f``f stlssf iftlnbrgfjbj ibrrlttb, `'gjtlrfttgvgt `g egddlrljzgf rfegif`hljtl, tuttfvgf sgfg` prbnlttgstf eg vgelbngbicg icl g` dg`h-hfalr irlfjb ghhfngjg gjhbvghljtb, sgf `b splttftbrl icl g` ngbiftbrl dfjjb lsplrgljzf egghhfngjg gj hbvghljtb1 g` vgelbngbib sfrlkkl uj dg`h pbtljzgftb,ifpfil eg lstljelrsg jl``f eghljsgbjl el``f pbssgkg`gt.

    4?

    TGELBNGBIB L IGJLHFDG@H L TGELBNGBICG

    ;7

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    62/110

    G` igjlhf dujzgbjf qufjeb elvl rfpprlsljtfrl ujf stbrgf ef ighf fdbjeb b gj bregjl spfrsb, hf sl sg hlttl f lsp`brfrl `l pbssgkg`gt l `lf`tlrjftgvl ibhl sl `f jfrrfzgbjl sg k`biifssl.Vulstf lsp`brfzgbjl el``l pbssgkg`gt gjvlil ibjnljgf`l f`vgelbngbib, g` rfhgdgifrsg eln`g lvljtg `lnftb f``f suf gjtlrfttgvgt. Hljtrl bnjg prbglzgbjl eg uj dg`h rgsu`tlrlkkl geljtgif f``fprlileljtl, bnjg jubvf pfrtgtf el` vgelbngbib rgsu`tf egvlrsf efqul``f prlileljtl, qugjeg `'lsplrgljzf lstltgif el` vgelbngbib

    gjtghfhljtl ibjjlssf ibj 'gelf eg p`urf`gt. G` Igjlhf ig bddrl uj'lsplrgljzf plrilttgvf dgttgzgf, uj hleguhrlf`l, hljtrl g` vgelbngbib ig plrhlttl eg dfrl ig icl jl``f vgtfvbrrlhhb pbtlr dfrl hf jbj ig ibjsljtgtb1 bvvlrb tbrjfrl sugjbstrg pfssg l ifhkgfrl strfef l qugjeg dfrl lsplrgljzf eg ibhl `libsl sfrlkklrb pbtutl fjefrl. Hljtrl g` dg`h-hfalr pu rfpprlsljtfrl lvljtg sgjnb`frg, g` nfhl elsgnjlrpu lsprghlrl g` prbprgb pljsglrb gj hbeb pg frtgib`ftb egstrgkuljeb gprbprg pljsglrg jlg vfrg hbjeg f`tlrjftgvg f suf egspbsgzgbjl.

    Icg drugsil jl` igjlhf sg geljtgdgif jl` plrsbjfnngb, hf icg drugsiljl` vgelbngbib, suplrf `'geljtgdgifzgbjl plr trfsdbrhfrl `f plrilzgbjlgj prbprgbilzgbjl. G` drugtbrl jbj sg rgibjbsil gj uj plrsbjfnngb hf `bghplrsbjf gj tuttb l plr tuttb.\j dg`h ibhl Fvftfr 6 eg Mfhls Ifhlrbj, pu lsslrl prlsb ibhlljebsicl`ltrb el` igjlhf ibjtlhpbrfjlb= Mfal Yu``y ljtrf gj uj f`trbibrpb plr ljtrfrl gj sghkgbsg ib` pgfjltf _fjebrf l g` sub libsgstlhf. _rghf vgljl f`tlrftf `f plrilzgbjl el``'geljtgdgifzgbjl ibrpbrlf, pbg vgljlf`tlrftf `'geljtgdgifzgbjl spfzgf`l le gjdgjl `'geljtgdgifzgbjl ibj `f tlijgif.

    6 Fvftfr uj dg`h eg dfjtfsigljzf el`;??7 ib-hbjtftb, ib-prbebttb, sirgttb legrlttb ef Mfhls Ifhlrbj.

    46

    TGELBNGBIB L IGJLHFDG@H L TGELBNGBICG

    9?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    63/110

    G` vgelbngbib l g` igjlhf cfjjb uj `lnfhl rgibjbsigutb hf fjiclelg `lnfhg ibjtrfstfjtg, pbssgfhb efrl `brb ujf dujzgbjl= qul``f el`igjlhf `f dujzgbjl eg gjdbrhfrl, elsirgvlrl dfrl rgd`lttlrl l jfrrfrl,hljtrl qul``f el` vgelbngbib `f dujzgbjl eg egvlrtgrl, svg`uppfrl,ibhpgfilrl g sljsg l fttgvfrl ujf plrdbrhfjil el` ngbifjtl. @'ujgvlrsb elg vgelbnfhl l qul``b el``'fjghfzgbjl sg sbjb fvvgigjftgdgjb fe frrgvfrl fe ujf ibgjigeljzf ibhp`ltf1f`iujg dg`h ibhl Ucl Fvljnlrs ; , ibjtljnbjb gjtlrl siljl gj iug n`glddlttg spligf`g fjghfjb g prbtfnbjgstg. @f ibhputlr nrfpcgi fttuf uj gjtlnrfzgbjl gplrrlf`gstf drfrlf`t l dgjzgbjl fjghftf l g eul pgfjg eg rlf`gzzfzgbjl tljebjb fsbvrfppbrsg, sirgvl Fjerlf Dbjtfjf 9. Ig icl fiibhujf g eul hlegf `'gjtljzgbjl eg irlfrl uj hbjebjubvb l ig `g pbrtf f ibjvlrnlrl l dbjelrsg. _lric jbj ibjsgelrfrl g`vgelbngbib ibhl fjghfzgbjl2 _b`fr Lxprlss5, @f `lnnljef eg Klbwu`d< l F Icrgsthfs Ifrb` 4 sbjb uj hgx eg fjghfzgbjl l igjlhf ef` vlrb.

    Nrfzgl f``l tlijgicl eg plrdbrhfjil ifpturl>, vgelbngbicg icl egvljtfjbfjghfzgbjg l hfjnf ibhl _bahbj 3 eghbstrfjb icl qulstg prbilssg sg

    stfjjb slhprl pg dbjeljeb ibj `'fvfjzfrl el``l jubvl tlijb`bngl.

    ; Ucl Fvljnlrs uj dg`h el` ;?6;,prbebttb efg Hfrvl` Ytuegbs l egstrgkugtbef``f f`t Egsjly _giturls, ibhpbstb efgHfrvl` Ibhgis.

    9 Fjerlf Dbjtfjf sg biiupf eg ibjsu`ljzfstrftlngif, hfraltgjngstgtuzgbjf`ll egrlzgbjl eghprlsf, ibj ujfpfrtgib`frl pfssgbjl plr `ofttgvgt egrgilrif,gjslnjfhljtb l egvu`nfzgbjl jl`ifhpb el``f plbp`l nbvlrjfjil l el`Ibrpbrftl Ytbrytl``gjn.

    5 _b`fr Lxprlss _b`fr Lxprlss uj dg`h el`;??5 egrlttb ef [bklrt ]lhliags.

    < @f `lnnljef eg Klbwu`d uj dg`hel` ;??> egrlttb ef [bklrt ]lhliags,fefttfhljtb igjlhftbnrfdgib el` pblhflpgib Klbwu`d.

    4 F Icrgsthfs Ifrb` uj dg`h dfjtfstgibel` ;??7 egrlttb ef [bklrt ]lhliags,fefttfhljtb igjlhftbnrfdgib el` rfiibjtbIfjtb eg Jftf`l eg Icfr`ls Egialjs.

    > _lrdbrhfjil ifpturl `f rlngstrfzgbjlel` hbvghljtb el` ibrpb uhfjb gj iug ujfttbrl gj ifrjl le bssf f dbrjgsil qulstgeftg f` ibhputlrr.

    3 _bahbj ujf slrgl eg vgelbngbicgngfppbjlsl irlftf jl` 6774 ef YftbscgUfmgrg l pukk`giftf ef Jgjtljeb.G prbtfnbjgstg el``f slrgl sbjb el``l

    irlfturl ghhfngjfrgl icgfhftl "_bahbj".

    4;

    Eljtrb `ghhfngjl=rlf`t b dgjzgbjl2

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    64/110

    49

    F qufrfjt'fjjg ef``f suf prghf fppfrgzgbjl pukk`gif g` vgelbngbib sg ghpbstb ibhl ib`bjjf pbrtfjtl el``'gjeustrgf el``'gjtrfttljghljtb.@f rgvb`uzgbjl tlijb`bngif eg hlt fjjg jbvfjtf jl cf pbg hbegdgiftb g`ibjsuhb, fkkfttljeb `l vliicgl hfiicgjlttl f hbjltgjf l `lsf`l-ngbib, sbppgfjtftl ef uj utg`gzzb ebhlstgib elg vgelbngbicg. Yg dbrhftb uj ljbrhl ngrb eg fddfrg gjtbrjb f``l ibjsb`l ebhlstgicl lgjlvgtfkg`g sbjb stftl `l rgplriussgbjg su``f strutturf jfrrftgvf elg ngbicg=egddgib`t, prlhg, pljgtljzl plr rgsb`vlrl ujf sgtufzgbjl eg ibjd`gttb jbjslnubjb pg `f `gjlfrgt hf sg frtgib`fjb gj lsplrgljzl e'ghhlrsgbjljln`g fhkgljtg ibstrugtg fe cbi efg prbnrfhhftbrg1ibhl gj Ucl Yghs 6 el``f Hfxgs, gj fssb`utb g` ngbib pg vljeutbeg tuttg g tlhpg, gj iug sg nlstgsil `f vgtf qubtgegfjf eg ujf dfhgn`gf gjuj sbkkbrnb stftujgtljsl fttrfvlrsb bplrfzgbjg eg tuttg g ngbrjg ibhlibhprfrl 'frrlefhljtb, fhp`gfrl 'legdgigb, hfjngfrl, rgdfrl g` `lttb,pu`grl g` pfvghljtb. Yg pu irlfrl ibs ujf dfhgn`gf dl gil b ig sg puegvlrtgrl f hfjefr`f gj rbvgjf. N`g lsplrtg `fjigfjb f``frhg sun`g lddlttg jlnftgvg icl `f hfjiftf

    slpfrfzgbjl trf rlf`t l dgjzgbjl pu gjeurrl su` ibhpbrtfhljtbuhfjb, spligf`hljtl eln`g feb`lsiljtg, hf jbj sg pu jlnfrl fgvgelbngbicg ujf eghljsgbjl eg hfssf l ujf spligdgigt iu`turf`l iclef` hbjeb elg tllj-fnlr gjvlstl uj pbpb`b eg lt hlegf pg fvfjzftf,brhfg `f strfnrfjel hfnngbrfjzf elg ibjsuhlr. `'fsplttb eg lvfsgbjl f dfrl ef rgicgfhb= jgljt'f`trb icl `'lvb`uzgbjlel``'cbhb `ueljs eg Cugzgjnf; icl gjtlrfngsil, ibjtrfttf, sg ibjdrbjtf,egvljtf iu`turf hlegfjtl g` ngbib, gj cbhb egngtf`gs el` jubvb hg``ljjgb,ibj tfjtb eg hgtg vgrtuf`g f slnjfrjl `'ghhfngjfrgb (Hr. _fihfj9,

    6 Ucl Yghs uj vgelbngbib egsghu`fzgbjl egstrgkugtb ef``f LFNfhls l gelftb ef ^g`` ^rgnct.

    ; M. Cugzgjnf stftb ujb stbrgibb`fjelsl. Eurfjtl 'biiupfzgbjltlelsif el``'B`fjef, ef` 675? gjpbg, Cugzgjnf sbstljjl g` vf`brl el``f`gklrt sbprfttuttb plr `f rgilrifsigljtgdgif.

    9 Hr. _fihfj g` slibjebvgelbngbib el``f slrgl _fi-Hfj,pukk`giftb ef``f Hgewfy Nfhls jl`6736.

    TGELBNGBIB L IGJLHFELJU[B @GHHFNGJL=[LF@U B DGJ]GBJL2

    96

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    65/110

    `'bhgjb-bplrfgb Yuplr Hfrgb5, @frf Irbdt< ). G` ngbib jbj ujf zbjfrgirlftgvf, kljs uj `ubnb prbeuttgvb eg rl`fzgbjg l sibjtrg= uj pfrfegnhfel` hbeb eg prbeuzgbjl el` ifpgtf`gshb ibnjgtgvb, sirgvl GngjbEbhfjgj 4 su Vugjtbstftb.gt . Jbj sb`b pgxl` qugjeg, hf hbef`gt egfzgbjl jl``'fhkgtb el``'ljtlrtfgjhljt. Ibhl fiiljjftb jlg ifpgtb`g prlileljtg, g` vgelbngbib ig plrhlttleg dfrl ig icl jl``f vgtf vlrf jbj ig plrhlssb, pbssgfhb dfrllsplrgljzf egrlttf eg ibhl `l ibsl vfjjb b pbtrlkklrb fjefrl. Yl `f rlf`t vgrtuf`l ig plrhlttl eg lsplrgrl sgtufzgbjg rlf`g hfjbj prlsljtg pbgic rgibstrugtl egngtf`hljtl ef uj ibhputlr,`'lsplrgljzf el` vgelbngbib ig trfspbrtf su uj f`trb pgfjb eg rlf`t1uj hbjeb ebvl `l ibsl (rg)fiifebjb ibjtgjufhljtl l ebvl pfssftbl duturb jbj lsgstbjb pg pbgic bnjg dfttb slhkrf iblsgstlrl lfiifelrl gj uj ltlrjb prlsljtl >.@' fsplttb el``'gjtlrfttgvgt el` vgelbngbib sg `lnf ibj `f pbssgkg`gt el``fibjtgjuf l gjdgjgtf rgpltgzgbjl el``f siljf, fiibstfjebsg f` dljbhljbel``f rgebjefjzf el``l ghhfngjg l el``'gjdbrhfzgbjl.

    @f strutturf elg vgelbngbicg sg ibjdgnurlrlkkl ibhl ujf sbrtf eghfppf el` rlf`l l f``b stlssb tlhpb el``'grrlf`l.\j hbjeb gj iug g``usbrgfhljtl lsgstl slhprl uj'f`trf pbssgkg`gt egsuplrfrl g` `gvl``b ef pbib rfnngujtb, hf jbj fjibrf b`trlpfssftb. ()Yl efvvlrb g` ngbib ig rlstgtugsil g` sljsb elg `lnfhg spgrgtuf`g liu`turf`g eg ujf sbiglt, jl``'gjirlegkg`l egddusgbjl el` vgelbngbib pbssgkg`l gjtrfvlelrl qul` sljsb eg ltlrjb prlsljtl icl stfibjnl`fjeb `l jbstrl lsgstljzl f``'gjtlrjb eg ujf ibjtlhpbrfjlgt icljbj pljsf pg g` duturb l slhkrf fvlr eghljtgiftb g` pfssftb 3.

    5 Yuplr Hfrgb uj gerfu`gib ghhfngjfrgb,prbtfnbjgstf el``'bhbjghf slrgl egvgelbngbicg.

    < @frf Irbdt uj plrsbjfnngbghhfngjfrgb, prbtfnbjgstf el``f slrgl egvgelbngbicg Ubhk [fgelr, ef iug sbjb stftgtrfttg dg`h l duhlttg.

    4 G. Ebhfjgj dg`bsbdb, ngbrjf`gstf

    >/3 [. Kfrbjigfjg, egspljsl el` ibrsbIu`turf el` prbnlttb FF. FF. ;?6;/;?69

    Fiifelhgf eg Kl``l Frtg eg \rkgjb.

    45

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    66/110

    4

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    69/110

    prlileljtg, n`g bkglttgvg prldgssftg, hf fjicl jl``f sdgef ibj n`g f`trgl ibj g` ibhputlr stlssb.G vgelbngbicg svb`nbjb uj rub`b ghpbrtfjtl jl``f irlsigtf l jl``b

    svg`uppb el``f plrsbjf qugjeg sfrlkkl kljl, ibhl ng suiilssbgj f`trg pflsg, icl n`g gjslnjfjtg fssuhlsslrb uj rub`b eg hlegfzgbjlplr vf`brgzzfrl g vgelbngbicg gj icgfvl plefnbngib-egefttgif lrgjdbrzfrl, prbprgb fttrfvlrsb lssg, g` egf`bnb gjtlrnljlrfzgbjf`l lhgn`gbrfrl g pgfjg eg stueg eln`g stueljtg.Ibjsgelrfjeb icl `f rgilrif l `f tlijb`bngf sg hubvbjb ibj pfssbvl`bil l slhprl pg sgiurb, gjutg`l l ibjtrbprbeuiljtl ilrifrl egbstfib`fr`l le lvgtfr`l, pguttbstb ngujtb g` hbhljtb icl `l jubvlnljlrfzgbjg, duturf sbiglt eg ebhfjg, sgfjb leuiftl fe uj ibrrlttbutg`gzzb prftgib le lhbtgvb elg jlw hlegf.

    43

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    70/110

    47

    KGK@GBN[FDGF

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    71/110

    H. Dfnngb`g, Ulijb`bngl plr `f egefttgif, Fpbnlb legzgbjg.N. Ng`gklrtg, Gjtrbeuzgbjl stbrgif fg egrgttg uhfjg, N. Ngfppgicl``g Legtbrl,Ubrgjb.D. Hbjtfjfrg, Tbifkb`frgb el``f gjnuf nrlif NG, @blsiclr Legtbrg,;??5.J. IfrrGjtlrjlt ig rljel stupgeg2, [fddfl``b Ibrtgjf Legtbrg, ;?66N. _rftg^lk ;.?. Gjtlrjlt ifhkgftb, \JG Ylrvgil-Urljtb ;??>M. [fsagj Gjtlrdfiil f hgsurf e'ubhb, Fpbnlb ;??9N.B`ghpb, Jfsigtf l svg`uppb el``l Ulijb`bngl Egefttgicl UE j.6,Fprg`l 6779H. Nrlljklrn Idr wclj nfenlts nlt gj tcl wfy, eg @gsf Nulrjsly,Jlw Wbra Ughls, 67 Fnbstb ;??5.I. ^bbe, @fvfnjl gjtlrfttgvl, uj `ussb trbppb `bjtfjb2 GIU, ;??6.M. Ibng``, Ibhl `f `fvfnjf gjtlrfttgvf gj usb jl``f siub`f prghfrgfgjigel jl``'gjslnjfhljtb2, ;??;,M. _. Nll, Ibhl uj vgelbngbib, gjslnjfrl l fpprljelrl jl``f siub`fegngtf`l, [fddfl``b Ibrtgjf Legtbrl, Hg`fjb ;?69

    H._rljsay, Hfhhf jbj rbhplrl stb ghpfrfjeb!, Nrfdgicl EGLHHL,_lrungf ;??>M. HiNbjgnf`, @f rlf`t gj ngbib, plric g ngbicg ig rljebjb hgn`gbrg libhl pbssbjb ifhkgfrl g` hbjeb, Fpbnlb, ;?66[.Kfrbjigfjg, egspljsl el` ibrsb eg Iu`turf el` prbnlttb, FF. FF.;?6;/;?69 Fiifelhgf eg Kl``l Frtg eg \rkgjb Tgelb fje Hbtgbjelsgnj.F. Efr`ly, Tgelbiu`turl egngtf`g, Yplttfib`b l ngbicg eg suplrdgigl jlgjubvg hlegf, DrfjibFjnl`g legtbrl, ;??4

    >?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    72/110

    H.Hi@ucfj, n`g struhljtg el` ibhujgifrl, g` Yfnngftbrl, Hg`fjb,6743F. If`vfjg, G jubvg hlegf jl``f siub`f, Ifrbiig, [bhf, 6777

    >6

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    73/110

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    74/110

    >9

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    75/110

    _[BNLUUB F[UGYUGIB

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    76/110

    >

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    77/110

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    78/110

    @BNB L IB@B[L

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    79/110

    Fjf`gzzfjeb `f strutturf el``l hfpplibjilttuf`g, plr g` `bnb el``fpp`gifzgbjl stftb utg`gzzftb uj pb`pb. Ibhl ujf hfppf ibjlttuf`l pfrtlef uj pujtb gj iug rgsglel g` ilrvl``b,g` sub du`irb, dgjb fe lspfjelrsg ibj gsubg `ujncg tljtfib`g. Ebpb fvlr dfttb vfrgl prbvl, stftbsil`tb eg utg`gzzfrl g` ib`brl k`u plricsghkb`lnngf dgeuigf, sfnnlzzf,

    gjtl``gnljzf, l dlel`t. \jb stuegb lslnugtb ef rgilriftbrgifjfelsg el``\jgvlrsgty bd KrgtgscIb`uhkgf (Ifjfef) l pukk`giftbsu Yigljil rg`lvf icl sl `l pfrltgel``uddgigb sbjb egpgjtl eg k`u sg pgirlftgvg l sbjb plrdlttl plr elsgnjirlftgvg, pukk`gigtfrg le gjvljtbrg1 Yplssb fssbigftb f trfjqug``gt lrl`fx, gjeuil f``f if`hf l jl` wlk`b sg pu trbvfrl hb`tb splssb gjsgtg ebvl jlilssfrgb bttljlrl `fdgeuigf eln`g utljtg, l hlttlr`g gj ujfsgtufzgbjl eg kljlsslrl l slrljgt. G` k`u fjicl fefttb fe gjslnjfjtg,vljegtbrg, fn`g frtgstg b f icg svb`nl uj`fvbrb eg nruppb._lr g` `bnb sbjb stftl lddlttuftlfjicl el``l prbvl eg ib`brl, su sdbjegib`brftg l ibj elg kbreg.

    >3

    6,

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    80/110

    6 ;

    9 5

    >7

    DBJU FKIELDNCGMA@HJB_V[YU\T^SW]fkieldncgma`hjbpqrstuvwxyz6;9537? , . 1 = 2 ! / 8 &

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    81/110

    @f sil`tf el` ifrfttlrl hb`tbghpbrtfjl plric cf `f dujzgbjleg trfshlttlrl uj hlssfnngb lgjb`trl cf ujf dbrzf eg ghhfngjlfutbjbhf l gjegpljeljtl.

    _lr g` jbhl el``fpp`gifzgbjl stftb sil`tb eg utg`gzzfrl `fdbjt Dfujf bjl, uj ifrfttlrlhbelrjb ibj nrfzgl hb``g iclrgibref g tljtfib`g el` pb`pb. @f suf strutturf hbrkgef l`lnnlrhljtl ibjeljsftf.Yg `lnnl icgfrfhljtl le fefttb plr g tgtb`g.

    3?

    FKIELDNCGMA@HJB_V[YU\T^SW]fkieldncgma`hjbpqrstuvwxyz6;9537? , . 1 = 2 ! / 8 &

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    82/110

    _lr g` `f jfvgnfzgbjl su` tfk`lt stftb utg`gzzftb g` Kljtbj Yfjs,ifrfttlrl egngtf`l irlftf efUbkgfs Drlrl-Mbjls jl` 677

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    83/110

    Cbhl pfnlLjtrftf

    [lngstftg

    Ljtrf

    \slr

    _fsswbre

    Tfg

    [lngstrftg

    \slr

    _fsswbre

    Tfg

    Hfg`

    ghpbstfzgbjg

    hgl hfppl

    Dbrhftb

    Kf`bbj

    Ydbjeb

    GjdbTfg

    Gjtlrdfiigf

    Fvfjtg/gjegltrb

    Ghpbstfzgbjg

    Gjdb Ufstg

    Fuegb @uhgj.

    [gt. gjdb Ytfhpf Lsig

    Hlj

    3;

    NLYUG

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    84/110

    Gj qulstf fpp`gifzgbjl sgpbssbjb utg`gzzfrl egvlrsg nlstg=

    6l ;) ]BBH Vufjeb ig trbvgfhbjl``gjtlrdfiigf gj iug pbssgkg`lirlfrl `f prbprgf hfppf sgpbssbjb usfrl g nlstg plrrghpgiigb`grl l gjnrfjegrl `lpfrtg elsgelrftl.

    9) UF_ Vulstb nlstb slrvl qufjeb sgelvl sl`lzgbjfrl uj kf`bbj, ujfghpbstfzgbjl b uj tfstb.

    5) UF_ L YIB[[G Vufjeb sgfhb jl``gjtlrdfiigf lvbn`gfhb dfr sibrrlrl `f hfppfplr vlelrjl egvlrsg pujtg jlilssfrgb tbiifrl `b siclrhb lsljzf f`zfrl g` egtb `b sg trfsigjfplr ilrifrl g` pujtb gjtlrlssftb.

    6

    9 5

    ;

    39

    ^G[LD[FHL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    85/110

    35

    ^L@LIBHL _FNL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    86/110

    3/66/6737

    F< F5 F9 G``ghgtftb

    Ydbn`gf.....

    3>

    CBHL_FNL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    89/110

    Ugtb`b

    U

    + - Ugtb`b Ugtb`b

    Ugtb`b

    Ugtb`b

    33

    ELYGNJ DGJF@L

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    90/110

    37

    ^L@LIBHL _FNL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    91/110

    7?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    92/110

    @BN GJ L [LNGYU[F]GBJL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    93/110

    Bitbpus

    Ljtrf

    [lngstrftg

    7;

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    94/110

    Jl``f siclrhftf el` `bn gj sg pgljtrfrl b rlngstrfrsg.Yl sg i`giif su ljtrf gjslrljebuslr l pfsswbre sg pbtrfiilelrl f``fpp rgtrbvfjeb `ljbstrl hfppl sf`vftl. Yl sg siln`gl rlngstrftg sgelvl sirgvlrl `f prbprgf hfg`uslr l pfsswbre plr gjgzgfrl fe

    utg`gzzfrl `fpp. Ig icl sg sl`lzgbjf sg lvgeljzgfeg frfjigbjl. Vufjeb lsil g` hlj plr g` `bn gj`b sdbjepb sg siurgsil l pfssf gjslibjeb pgfjb.

    [lngstrftg

    |Lhfg`

    | _fsswbre

    |\slr

    Tfg

    Ljtrf

    Hl`gssfR37

    Tfg

    79

    GH_BYUF]GBJG

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    95/110

    @l hgl hfpplDB[HFUB

    KF@BBJ

    YDBJEB

    - Ytbrgf el` SS sli

    - @l il``u`l

    - @lttlrl fjtgicl

    -6>/66/6737

    Ydbn`gf.....

    Tfg

    F5

    F9

    F<

    G``ghgtftb

    Ulsg Hl`gssf.....

    6;=9?

    75

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    96/110

    CBHL_FNL

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    97/110

    @f tlijb`bngf

    U

    ULIJB@BNGFLvb`uzgbjl

    Ytbrgf

    6;=9?

    Ybiglt

    Gj vl j z gb j g

    Eljfrb

    Yigljzf HbtbrlGjtl``gnljzf

    +

    74

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    98/110

    Ebpb fvlr slttftb g pfrfhltrgprgjigpf`g, sg fprl `f siclrhftf plrirlfrl `f hfppf ibjilttuf`l.F elstrf stftf gjslrgtf `f kfrrfel``l fzgbjg prgjigpf`g sueegvgsf gjtrl pfrtg=

    Jl``f prghf pfrtl ig sbjb gibhfjeg Hbegdgif tlstb Ib`brlIbpgf /gjib``f /tfn`gfJl``f slibjef pfrtl ig sbjb n`gl`lhljtg icl sg pbssbjb gjslrgrljl``f hfppf= Jbtl @gja Tgelb/fuegb/dbtb Dg`l Ilstgjb@f tlrzf pfrtl qul``f el``fibjegvgsgbjl Ibjegvgeg suDfilkbba/Uwgttlr/BitbpusYplegsig hfppf su``f hfg` Yf`vf

    I`giifjeb sug tfstg sg fprbjb gvfrg hlj. Jl``f kfrrf el` tgtb`bvgljl gjslrgtb g` jbhl el``fhfppf, sg trbvfjb g tfstg fvfjtg lgjegltrb, g` hlj gjdbrhfzgbjg l `lghpbstfzgbjg, ebvl sg pu rlnb`frlg` subjb eln`g lddlttg sbjrg, `f`uhgjbsgt l sg pu tbrjfrl f`hlj prlileljtl eg slttfnngb.

    @f tlijb`bngf

    Ugtb`b

    Gjdb

    U Hbegdgif tlstb

    Ib`brl

    Ibpgf

    Gjib``f

    Ufn`gf

    Ghpbstfzgbjg

    Ubrjf f` hlj prgjigpf`l

    Hbegdgif/sirgvg tgtb`b.

    Ghpbstf `fuegb, `f `uhgjbsgt l tbrjff` hlj eg slttfnngb.

    Ypglnfzgbjl elg sghkb`g el``fkfrrf eln`g struhljtg.

    7>

    HLJ

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    99/110

    _lr zuhhfrl sg elvl gjnrfjegrl brghpgiigb`grl utg`gzzfjeb l egtf._lr ifhkgfrl g kbreg l g ib`brg elgkf`bbj kfstf i`giifrig sbprf l pbgi`giifrl jl` hlj el` ib`brl, `fstlssf ibsf plr ifhkgfrl g` tlstb._lr irlfrl uj jubvb kf`bbjkfstf i`giifrl jl` tfstb pgicl ibhpfrl fvvgigjfjebsg fuj kf`bbj ng lsgstljtl l sgib``lnclr futbhftgifhljtl.

    Hyrgfe _rb

    [lnu`fr

    Ulstb

    6; pt N I ss

    Ib`brl

    U

    + -

    Hbegdgif tlstb.

    Ghpbstf g` ib`brl el` tlstb, elg kf`bbjl el``l `gjll icl ib``lnfjb g kf`bbj.

    73

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    100/110

    ]BBH

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    101/110

    @f tlijb`bngf

    Lvb

    Eljfrb

    U

    + -

    6;=9?

    Ybiglt

    Gjvl j z gb j g

    Gjtl``gnljzf

    6??

    LYLH_G

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    102/110

    6?6

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    103/110

    GJYL[GHLJUB @GJA

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    104/110

    @f tlijb`bngf

    U

    ULIJB@BNGFLvb`uzgbjl

    Ytbrgf

    6;=9?

    Ybiglt

    Gj vl j z gb j g

    Eljfrb

    Yigljzf HbtbrlGjtl``gnljzf

    @gja

    Gjslrgsig `gja

    www.wgagplegf.gt/tlij...

    6?9

    HF__F IBJ KF@BBJ [BUBJEG

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    105/110

    6;=9?

    G` igkb

    YUF[

    KLJ L

    Ifrkbgerftg _rbtlgjl

    Tgtfhgjl lsf`g hgjlrf`g

    _fjl

    _fstf

    Eb`ig

    Ifrjl

    @fttl

    _lsil\bvf

    Druttf Tlreurf

    U

    6?5

    HF__F GJUL[FUUGTF Y\@@ F9

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    106/110

    @l Hfricl

    U

    6;=9?

    _lsfrb \rkgjb

    Fjibjf

    Hfilrftf

    Dlrhb

    Fsib`g _giljb

    6?

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    108/110

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    109/110

    6?3

  • 8/12/2019 LA SCUOLA IN GIOCO tecnologie per una nuova didattica

    110/110