Interprovinciale studie Detailhandel Rapport Provincie …...OPWIJK 12 575 13 985 1 410 11,21 % 19,7...

Interprovinciale studie Detailhandel

Rapport Provincie Vlaams-Brabant

2012-2014

- Algemeen bijlageboek -

http://www.geointelligence.be/home-2/

Interprovinciale studie detailhandel: rapport provincie Vlaams-Brabant | december 2014 | p. 3

INHOUDSOPGAVE

Bijlage 1: Verklarende woordenlijst 5

Bijlage 2: Provinciale fiches Vlaams-Brabant 7

Bijlage 3: Toelichting marktruimteberekening 8

Bijlage 4: Trends en ontwikkelingen 12

Bijlage 5: Structuur Handelscluster provincie Vlaams-Brabant 19

Bijlage 6: Mogelijke maatregelen, acties en instrumenten ter versterking van het handelsapparaat 21

Bijlage 7: Kwalitatieve casussen 27

Detailhandelsbeleidsplan provincie Vlaams-Brabant | december 2014 | p. 5

BIJLAGE 1: VERKLARENDE WOORDENLIJST

Detailhandel: Het leveren van fysieke goederen of diensten aan de consument. Meestal worden de termen detailhandel en retail door

elkaar gebruikt.

Detailhandel s.s.: Detailhandel s.s. (sensu stricto) omvat winkels binnen de categorieën dagelijkse goederen, periodieke goederen,

uitzonderlijke goederen en overige detailhandel. Van de handelspanden die tot deze categorieën behoren, worden door

Locatus de winkelvloeroppervlakten berekend.

Niet-detailhandel s.s.: Niet-detailhandel s.s. zijn de overige Locatus-branches (nl. horeca, cultuur, diensten, ontspanning en transport en

brandstoffen). Winkelvloeroppervlakte (WVO) van deze panden wordt niet opgemeten door Locatus. Branche: Een branche

bestaat uit een groep winkels die allen een bepaald type goederen en/of diensten voortbrengen en uitsluitend deze

goederen/diensten. Zo vallen alle verkooppunten van schoenen onder de branche ‘Schoenen’.

Hoofdbranche: De hoofdbranche is een verzameling van branches geclusterd rond een bepaald thema. Zo omvat de hoofdbranche ‘Kleding

en Mode’ onder meer volgende branches: Damesmode, Herenmode, Dames- & Herenmode, Kindermode, Lingerie,

Modeaccessoires en Textiel,.

Productgroep: Een productgroep is op zijn beurt een verzameling van hoofdbranches. Zo omvat de productgroep ‘Periodieke Goederen’

naast de hoofdbranche 'Mode en Luxe' ook de hoofdbranche ‘Vrije tijd’.

Dagelijkse goederen: Goederen voor dagelijks gebruik die in hoge frequentie worden aangekocht. Voorbeelden zijn groenten, fruit, vlees, brood,

geneesmiddelen, enz.

Periodieke goederen: Goederen die met een zekere regelmaat worden aangekocht. Hierbij gaat de consument actief op zoek naar gewenste

kwaliteit en prijs. Voorbeelden zijn kledij, schoenen, boeken, kleinere huishoudartikelen, enz.

Uitzonderlijke goederen: Niet-alledaagse aankopen met grote invloed op het budget. Voor deze aankopen wordt veel tijd uitgetrokken. Voorbeelden

zijn meubelen, wooninrichting, huishoudapparaten, , enz.

Formule: Een winkel behoort tot een formule wanneer er in België meer dan 7 verschillende verkooppunten zijn. Voorbeelden zijn:

Delhaize, Tommy Hilfiger, ZEB, Fnac. Pionierwinkels van een internationale keten worden eveneens als ‘formule’ aangeduid

(bijv. Starbucks). Een andere benaming voor ‘formule’ is ‘keten’.

WVO: Winkelvloeroppervlakte: de ruimte van een winkel toegankelijk voor de consument, overdekt en verwarmbaar is.

Leegstand: Een leegstaand pand is een gebouw waar activiteiten in de detailhandels- of horecasector, in dienstverlenende branches, in

de ontspannings- of culturele sector kunnen worden gehuisvest. Voor het berekenen van de leegstand gebruikt Locatus de

volgende vuistregels: de helft van het totaal aantal leegstaande panden wordt toegewezen aan de detailhandel s.s.; de


andere helft aan niet-detailhandel. Winkelvloeroppervlakte (wvo) van niet-detailhandelspanden wordt niet opgemeten door

Locatus. Om een leegstandsoppervlakte te berekenen bedraagt de leegstandsoppervlakte voor detailhandel s.s. twee derde

van de totale opgemeten leegstandsoppervlakte, respectievelijk een derde voor niet-detailhandel.

Winkelgebied: Detailhandelspanden worden geclusterd in winkelgebieden.

Winkelgebiedstype: Detailhandelspanden worden geclusterd in winkelgebieden. Afhankelijk van het aantal winkels, de straal van het

winkelgebied en de verzorgende functie ervan, worden de winkelgebieden ingedeeld in verschillende winkelgebiedstypes.

Verspreide bewinkeling: Winkels die verspreid gelegen zijn en geen deel uitmaken van een winkelgebied.

Kernwinkelgebied: Ook wel 'centraal winkelgebied' genoemd. Belangrijkste winkelgebied van een stad of gemeente, meestal in de kern ervan

gelegen. Elke deelgemeente kan maximaal één kernwinkelgebied hebben.

Ondersteunend binnenstedelijk gebied: Een winkelgebied dat ondergeschikt is aan het centraal winkelgebied en op verschillende vlakken dient ter ondersteuning

hiervan. Voorbeelden zijn aanloopstraten naar het centrale winkelgebied.

Planmatig ontwikkeld gebied: Hieronder vallen de aanbodclusters die niet op een organische wijze zijn ontstaan maar ingepland werden. Naast de

shoppingcentra en de grootschalige concentraties vallen ook de baanconcentraties hieronder.

Koopstromenonderzoek: Onderzoek naar de koopbinding, -vlucht, en –attractie.

Koopattractie: Mate waarin inwoners van een andere gemeente goederen in de desbetreffende gemeente kopen.

Koopbinding: Mate waarin de inwoners goederen in de eigen gemeente kopen.

Koopvlucht: Mate waarin de inwoners goederen buiten de eigen gemeente kopen.

VRIND: Vlaams Regionale Indicatoren, een ruimtelijke indeling van steden en gemeenten op basis van een aantal indicatoren zoals

het inwonertal, de welvaart, aantal onderwijs- en culturele voorzieningen, detailhandelsaanbod, enz.

Marktniche: Een marktniche is een specifiek, vaak klein, afgebakend deel van de markt. Marktniches kennen vaak minder concurrentie

dan de hoofdmarkt en in sommige gevallen is er slechts één aanbieder. Marktniches leveren een goed of dienst die niet door

de hoofdmarkt wordt aangeboden.

Trekker: Detailhandelszaak met een grote trekkracht op consumenten uit de eigen gemeente maar ook daarbuiten. Een trekker geeft

onderscheidend vermogen aan een winkelgebied en kan een ketenwinkel zijn maar ook een lokale zelfstandige.


BIJLAGE 2: PROVINCIALE FICHES VLAAMS-BRABANT

Provinciale feitenficheVlaams-Brabant

December 2014

08 december 2014 1

Provinciale feitenfiche - Vlaams-Brabant

Inhoudstafel

Toelichting bij de structuur van de tabellen........................................................................................................................................................................................................... 4

1 OVERZICHT GEGEVENS DEMOGRAFIE, TOERISME EN WERKGELEGENHEID VOOR DE PROVINCIE VLAAMS-BRABANT ................................................................... 5

Tabel: Overzicht aantal inwoners, oppervlakte en bevolkingsdichtheid per fusiegemeente............................................................................................................................... 5

Kaartvisualisatie bevolkingsdichteid 2013 per fusiegemeente voor de provincie Vlaams-Brabant .................................................................................................................... 9

Kaartvisualisatie welvaartsindex 2010 voor de provincie Vlaams-Brabant....................................................................................................................................................... 10

Tabel: Overzicht van de welvaartsindex en de gezinsgrootte (welvaartsindex Vlaanderen = 100).................................................................................................................. 11

Tabel: Overzicht nationaliteiten (in % inwoners) per fusiegemeente............................................................................................................................................................... 15

Tabel: Overzicht toeristische informatie per fusiegemeente............................................................................................................................................................................. 19

Tabel: Overzicht van de tewerkstelling (2011) per fusiegemeente................................................................................................................................................................... 24

2 OVERZICHTFICHES WINKELAANBOD- EN KOOPSTROMENGEGEVENS VOOR VLAAMS-BRABANT ...................................................................................................... 28

2.1 AANTAL WINKELS PER FUSIEGEMEENTE ............................................................................................................................................................................................ 28

Tabel: Overzicht winkelaanbod per fusiegemeente.................................................................................................................................................................................. 28

Tabel: Functionele mix per fusiegemeente in aantal panden ................................................................................................................................................................... 33

Tabel: Functionele mix (s.s.) per fusiegemeente in m² WVO ................................................................................................................................................................. 37

Tabel: Functionele mix (s.s.) per fusiegemeente in % WVO.................................................................................................................................................................... 42

Tabel: Algemene kwalitatieve beoordeling van de winkelgebieden per fusiegemeente........................................................................................................................... 47

2.2 ALGEMENE KOOPSTROMEN PER FUSIEGEMEENTE .......................................................................................................................................................................... 51

Tabel: Overzicht bestedingen via e-commerce ........................................................................................................................................................................................ 51

Tabel: Koopbinding per fusiegemeente.................................................................................................................................................................................................... 56

Tabel: Rang koopbinding per fusiegemeente........................................................................................................................................................................................... 60

Kaartvisualisatie koopbinding van Dagelijkse goederen voor de provincie Vlaams-Brabant ................................................................................................................... 64

Kaartvisualisatie koopbinding van Periodieke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant................................................................................................................... 65

Kaartvisualisatie koopbinding van Uitzonderlijke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant .............................................................................................................. 66

Kaartvisualisatie koopbinding van Horeca voor de provincie Vlaams-Brabant ........................................................................................................................................ 67

Kaartvisualisatie koopbinding van Cultuur voor de provincie Vlaams-Brabant ........................................................................................................................................ 68

Tabel: Koopattractie per fusiegemeente................................................................................................................................................................................................... 69

08 december 2014 2


Kaartvisualisatie koopattractie van Dagelijkse goederen voor de provincie Vlaams-Brabant .................................................................................................................. 73

Kaartvisualisatie koopattractie van Periodieke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant.................................................................................................................. 74

Kaartvisualisatie koopattractie van Uitzonderlijke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant ............................................................................................................. 75

Kaartvisualisatie koopattractie van Horeca voor de provincie Vlaams-Brabant ....................................................................................................................................... 76

Kaartvisualisatie koopattractie van Cultuur voor de provincie Vlaams-Brabant ....................................................................................................................................... 77

Tabel: Verzorgingsgebied per fusiegemeente (in feq. inwoners) ............................................................................................................................................................. 78

Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Dagelijkse goederen........................................................................................................................... 82

Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Periodieke goederen .......................................................................................................................... 83

Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Uitzonderlijke goederen...................................................................................................................... 84

Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Horeca................................................................................................................................................ 85

Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Cultuur................................................................................................................................................ 86

Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Dagelijkse goederen in de provincie Vlaams-Brabant........................................................................ 87

Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Periodieke goederen in de provincie Vlaams-Brabant ....................................................................... 88

Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Uitzonderlijke goederen in de provincie Vlaams-Brabant................................................................... 89

Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Horeca in de provincie Vlaams-Brabant............................................................................................. 90

Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Cultuur in de provincie Vlaams-Brabant............................................................................................. 91

08 december 2014 3


Toelichting bij de structuur van de tabellen

In elke tabel in deze provinciale feitenfiche zijn de gemeenten ingedeeld naar VRIND-klasse. In totaal zijn er 9 VRIND-klasses in Vlaanderen: grootsteden,

centrumsteden, grootstedelijke rand, kleinstedelijk provinciaal, overgangsgebied, platteland, regionaalstedelijke rand, stedelijk gebied rond Brussel en

structuurondersteundende steden.

Niet in elke provincie komt elke VRIND-klasse voor.

08 december 2014 4


1 OVERZICHT GEGEVENS DEMOGRAFIE, TOERISME EN WERKGELEGENHEID VOOR DE PROVINCIE VLAAMS-BRABANT

Tabel: Overzicht aantal inwoners, oppervlakte en bevolkingsdichtheid per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

FUSIEGEMEENTE INWONERS 2008 INWONERS 2013 EVOLUTIE EVOLUTIE (%) OPPERVLAKTE BEVOLKINGSDICHTHEID 2008 BEVOLKINGSDICHTHEID 2013

LEUVEN 92 704 97 692 4 988 5,38 % 56,6 km² 1 637 inw./km² 1 725 inw./km²

SUBTOTAAL 92 704 97 692 4 988 5,38 % 56,6 km² 1 637 inw./km² 1 725 inw./km²

KLEINSTEDELIJK PROVINCIAAL


ASSE 29 558 31 417 1 859 6,29 % 49,6 km² 595 inw./km² 633 inw./km²

SUBTOTAAL 29 558 31 417 1 859 6,29 % 49,6 km² 595 inw./km² 633 inw./km²

OVERGANGSGEBIED


AFFLIGEM 12 229 12 851 622 5,09 % 17,7 km² 691 inw./km² 726 inw./km²

BEGIJNENDIJK 9 647 9 944 297 3,08 % 17,6 km² 548 inw./km² 564 inw./km²

BIERBEEK 9 280 9 696 416 4,48 % 39,7 km² 234 inw./km² 244 inw./km²

BOORTMEERBEEK 11 673 11 929 256 2,19 % 18,6 km² 626 inw./km² 640 inw./km²

HAACHT 13 894 14 275 381 2,74 % 30,6 km² 455 inw./km² 467 inw./km²

HERENT 19 563 20 800 1 237 6,32 % 32,7 km² 598 inw./km² 635 inw./km²

HOEILAART 10 244 10 545 301 2,94 % 20,4 km² 501 inw./km² 516 inw./km²

KAMPENHOUT 11 090 11 470 380 3,43 % 33,5 km² 331 inw./km² 342 inw./km²

KAPELLE-OP-DEN-BOS 8 969 9 244 275 3,07 % 15,2 km² 588 inw./km² 606 inw./km²

KEERBERGEN 12 637 12 899 262 2,07 % 18,4 km² 687 inw./km² 702 inw./km²

08 december 2014 5


KORTENBERG 18 662 19 386 724 3,88 % 34,5 km² 541 inw./km² 562 inw./km²

LENNIK 8 747 8 879 132 1,51 % 30,8 km² 284 inw./km² 288 inw./km²

LIEDEKERKE 12 206 12 643 437 3,58 % 10,1 km² 1 211 inw./km² 1 255 inw./km²

LONDERZEEL 17 525 17 976 451 2,57 % 36,3 km² 483 inw./km² 495 inw./km²

LUBBEEK 13 784 14 046 262 1,90 % 46,1 km² 299 inw./km² 304 inw./km²

MEISE 18 466 18 417 -49 -0,27 % 34,8 km² 530 inw./km² 529 inw./km²

OPWIJK 12 575 13 985 1 410 11,21 % 19,7 km² 639 inw./km² 710 inw./km²

OUD-HEVERLEE 10 937 10 985 48 0,44 % 31,1 km² 351 inw./km² 353 inw./km²

OVERIJSE 24 394 24 704 310 1,27 % 44,4 km² 549 inw./km² 556 inw./km²

ROOSDAAL 10 934 11 265 331 3,03 % 21,7 km² 504 inw./km² 519 inw./km²

ROTSELAAR 15 290 16 020 730 4,77 % 37,6 km² 407 inw./km² 426 inw./km²

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 22 317 22 620 303 1,36 % 50,5 km² 442 inw./km² 448 inw./km²

STEENOKKERZEEL 11 201 11 616 415 3,71 % 23,5 km² 477 inw./km² 495 inw./km²

TERNAT 14 781 15 318 537 3,63 % 24,5 km² 604 inw./km² 626 inw./km²

TIELT-WINGE 10 219 10 581 362 3,54 % 44,2 km² 231 inw./km² 240 inw./km²

TREMELO 14 050 14 778 728 5,18 % 21,6 km² 651 inw./km² 685 inw./km²

ZEMST 21 700 22 437 737 3,40 % 42,8 km² 507 inw./km² 524 inw./km²


PLATTELAND


BEKKEVOORT 5 915 6 084 169 2,86 % 37,2 km² 159 inw./km² 164 inw./km²

BERTEM 9 435 9 712 277 2,94 % 29,7 km² 317 inw./km² 326 inw./km²

BEVER 2 093 2 174 81 3,87 % 19,8 km² 106 inw./km² 110 inw./km²

BOUTERSEM 7 538 7 946 408 5,41 % 30,8 km² 245 inw./km² 258 inw./km²

GALMAARDEN 8 285 8 588 303 3,66 % 34,9 km² 237 inw./km² 246 inw./km²

08 december 2014 6


GEETBETS 5 837 5 934 97 1,66 % 35,2 km² 166 inw./km² 169 inw./km²

GLABBEEK 5 246 5 300 54 1,03 % 26,8 km² 196 inw./km² 198 inw./km²

GOOIK 8 931 9 156 225 2,52 % 39,7 km² 225 inw./km² 231 inw./km²

HERNE 6 566 6 560 -6 -0,09 % 44,6 km² 147 inw./km² 147 inw./km²

HOEGAARDEN 6 356 6 721 365 5,74 % 33,9 km² 187 inw./km² 198 inw./km²

HOLSBEEK 9 460 9 820 360 3,81 % 38,5 km² 246 inw./km² 255 inw./km²

HULDENBERG 9 300 9 610 310 3,33 % 39,6 km² 235 inw./km² 242 inw./km²

KORTENAKEN 7 587 7 889 302 3,98 % 49,1 km² 155 inw./km² 161 inw./km²

LANDEN 15 058 15 719 661 4,39 % 54,1 km² 279 inw./km² 291 inw./km²

LINTER 7 049 7 144 95 1,35 % 36,4 km² 194 inw./km² 196 inw./km²

MERCHTEM 15 110 15 866 756 5,00 % 36,7 km² 412 inw./km² 432 inw./km²

PEPINGEN 4 401 4 436 35 0,80 % 36,0 km² 122 inw./km² 123 inw./km²

ZOUTLEEUW 8 048 8 278 230 2,86 % 46,7 km² 172 inw./km² 177 inw./km²


STEDELIJK GEBIED ROND BRUSSEL


BEERSEL 23 587 24 322 735 3,12 % 30,0 km² 786 inw./km² 811 inw./km²

DILBEEK 39 654 40 737 1 083 2,73 % 41,2 km² 963 inw./km² 989 inw./km²

DROGENBOS 4 893 5 062 169 3,45 % 2,5 km² 1 964 inw./km² 2 032 inw./km²

GRIMBERGEN 34 526 36 188 1 662 4,81 % 38,6 km² 894 inw./km² 937 inw./km²

KRAAINEM 13 080 13 556 476 3,64 % 5,8 km² 2 253 inw./km² 2 335 inw./km²

LINKEBEEK 4 721 4 807 86 1,82 % 4,1 km² 1 138 inw./km² 1 159 inw./km²

MACHELEN 12 953 13 987 1 034 7,98 % 11,6 km² 1 117 inw./km² 1 206 inw./km²

SINT-GENESIUS-RODE 18 021 17 926 -95 -0,53 % 22,8 km² 791 inw./km² 787 inw./km²

SINT-PIETERS-LEEUW 31 119 32 677 1 558 5,01 % 40,4 km² 771 inw./km² 809 inw./km²

08 december 2014 7


TERVUREN 20 969 21 263 294 1,40 % 32,9 km² 637 inw./km² 646 inw./km²

WEMMEL 14 916 15 507 591 3,96 % 8,7 km² 1 706 inw./km² 1 773 inw./km²

WEZEMBEEK-OPPEM 13 534 13 924 390 2,88 % 6,8 km² 1 985 inw./km² 2 042 inw./km²

ZAVENTEM 29 500 31 960 2 460 8,34 % 27,6 km² 1 068 inw./km² 1 157 inw./km²


STRUCTUURONDERSTEUNENDE STEDEN


AARSCHOT 28 129 28 969 840 2,99 % 62,5 km² 450 inw./km² 463 inw./km²

DIEST 23 025 23 271 246 1,07 % 58,2 km² 396 inw./km² 400 inw./km²

HALLE 35 350 37 104 1 754 4,96 % 44,4 km² 796 inw./km² 836 inw./km²

TIENEN 32 207 33 233 1 026 3,19 % 71,8 km² 449 inw./km² 463 inw./km²

VILVOORDE 38 557 41 432 2 875 7,46 % 21,5 km² 1 796 inw./km² 1 930 inw./km²


TOTAAL PROVINCIE 1 060 232 1 101 280 41 048 3,87 % 2 106,1 km² 503 inw./km² 523 inw./km²

Bron: ADSEI (2008 - 2013), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 8


Kaartvisualisatie bevolkingsdichteid 2013 per fusiegemeente voor de provincie Vlaams-Brabant

Bron: ADSEI (2013), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 9


Kaartvisualisatie welvaartsindex 2010 voor de provincie Vlaams-Brabant

Bron: ADSEI, verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 10


Tabel: Overzicht van de welvaartsindex en de gezinsgrootte (welvaartsindex Vlaanderen = 100)

CENTRUMSTEDEN

FUSIEGEMEENTE WELVAARTSINDEX 2010* EVOLUTIE WELVAARTSINDEX** GEZINSGROOTTE 2013* EVOLUTIE GEZINSGROOTTE**

LEUVEN 107,68 1,03 2,06 inw./gezin 1,03 %

SUBGEMIDDELDE 107,68 1,03 2,06 inw./gezin 1,03 %



ASSE 108,23 -2,99 2,50 inw./gezin 5,04 %

SUBGEMIDDELDE 108,23 -2,99 2,50 inw./gezin 5,04 %

OVERGANGSGEBIED


AFFLIGEM 119,37 1,56 2,60 inw./gezin 3,34 %

BEGIJNENDIJK 108,58 2,44 2,54 inw./gezin 0,24 %

BIERBEEK 132,95 0,16 2,69 inw./gezin 1,47 %

BOORTMEERBEEK 123,22 1,40 2,57 inw./gezin 1,03 %

HAACHT 116,02 2,45 2,57 inw./gezin 0,17 %

HERENT 128,18 -1,60 2,69 inw./gezin 4,07 %

HOEILAART 125,20 -0,82 2,53 inw./gezin 2,72 %

KAMPENHOUT 121,37 -1,77 2,62 inw./gezin 1,58 %

KAPELLE-OP-DEN-BOS 111,64 -1,08 2,51 inw./gezin 1,25 %

KEERBERGEN 140,40 -2,50 2,62 inw./gezin 0,95 %

KORTENBERG 123,93 -1,43 2,51 inw./gezin 2,74 %

LENNIK 120,25 1,07 2,54 inw./gezin 0,40 %

08 december 2014 11


LIEDEKERKE 101,76 -2,08 2,51 inw./gezin 2,37 %

LONDERZEEL 111,12 -0,38 2,48 inw./gezin 1,31 %

LUBBEEK 132,54 -0,81 2,66 inw./gezin 0,74 %

MEISE 126,14 -1,85 2,55 inw./gezin -1,02 %

OPWIJK 112,45 0,65 2,60 inw./gezin 4,56 %

OUD-HEVERLEE 134,89 -5,09 2,64 inw./gezin -1,08 %

OVERIJSE 131,47 -2,26 2,59 inw./gezin 0,71 %

ROOSDAAL 112,00 1,60 2,64 inw./gezin 1,56 %

ROTSELAAR 120,92 2,64 2,62 inw./gezin 2,92 %

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 98,81 0,36 2,35 inw./gezin 0,00 %

STEENOKKERZEEL 119,75 -1,86 2,58 inw./gezin 1,06 %

TERNAT 114,22 1,48 2,56 inw./gezin 2,06 %

TIELT-WINGE 109,44 1,91 2,54 inw./gezin 0,98 %

TREMELO 108,47 -0,65 2,58 inw./gezin 2,00 %

ZEMST 124,69 1,03 2,62 inw./gezin 2,37 %


PLATTELAND


BEKKEVOORT 102,17 1,26 2,60 inw./gezin 1,50 %

BERTEM 123,98 1,47 2,64 inw./gezin 1,20 %

BEVER 111,97 2,62 2,61 inw./gezin 2,25 %

BOUTERSEM 121,73 0,14 2,72 inw./gezin 3,86 %

GALMAARDEN 110,95 1,24 2,58 inw./gezin 1,51 %

GEETBETS 95,81 0,37 2,51 inw./gezin 0,97 %

GLABBEEK 111,09 0,35 2,63 inw./gezin 0,63 %

08 december 2014 12


GOOIK 113,08 -1,46 2,63 inw./gezin 0,81 %

HERNE 111,30 -1,19 2,57 inw./gezin -1,27 %

HOEGAARDEN 114,82 -2,22 2,57 inw./gezin 2,35 %

HOLSBEEK 124,87 4,07 2,66 inw./gezin 0,37 %

HULDENBERG 126,46 4,63 2,65 inw./gezin 1,71 %

KORTENAKEN 100,96 1,06 2,56 inw./gezin 2,56 %

LANDEN 104,50 1,37 2,45 inw./gezin 2,65 %

LINTER 105,28 2,10 2,53 inw./gezin 0,24 %

MERCHTEM 110,26 -0,46 2,49 inw./gezin 2,56 %

PEPINGEN 113,64 0,40 2,83 inw./gezin 0,86 %

ZOUTLEEUW 97,57 0,60 2,48 inw./gezin 0,98 %

SUBGEMIDDELDE 111,14 16,35 2,58 inw./gezin 1,54 %



BEERSEL 118,46 -2,07 2,62 inw./gezin 2,48 %

DILBEEK 114,52 -1,34 2,51 inw./gezin 2,24 %

DROGENBOS 90,92 1,05 2,45 inw./gezin 3,20 %

GRIMBERGEN 116,20 -1,76 2,43 inw./gezin 3,76 %

KRAAINEM 136,17 -1,80 2,63 inw./gezin 2,73 %

LINKEBEEK 113,69 -4,10 2,49 inw./gezin 1,51 %

MACHELEN 96,47 -1,85 2,66 inw./gezin 8,70 %

SINT-GENESIUS-RODE 134,14 -3,77 2,63 inw./gezin -0,72 %

SINT-PIETERS-LEEUW 101,20 -1,83 2,58 inw./gezin 3,67 %

TERVUREN 144,43 8,72 2,56 inw./gezin 0,25 %

WEMMEL 114,94 -2,83 2,47 inw./gezin 3,55 %

08 december 2014 13


WEZEMBEEK-OPPEM 135,58 -2,59 2,65 inw./gezin 0,98 %

ZAVENTEM 110,67 -1,33 2,50 inw./gezin 5,05 %




AARSCHOT 100,65 -1,74 2,30 inw./gezin 1,27 %

DIEST 102,00 1,90 2,39 inw./gezin 1,08 %

HALLE 100,98 0,18 2,44 inw./gezin 3,75 %

TIENEN 97,88 0,10 2,28 inw./gezin 3,66 %

VILVOORDE 97,48 -2,05 2,61 inw./gezin 5,98 %


GEMIDDELDE PROVINCIE 114,96 -8,15 2,48 inw./gezin 2,17 %

(*) De welvaartsindex is de vergelijking van het gemiddelde fiscale inkomen per inwoner van een bepaalde administratieve eenheid met het gemiddelde inkomen per inwoner in Vlaanderen. De

welvaartsindex van Vlaanderen wordt gelijkgesteld aan 100.

(**) Evolutie welvaartsindex en evolutie gezinsgrootte geven de evoluties weer tussen 2008 en 2010.

Bron: ADSEI (2012), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 14


Tabel: Overzicht nationaliteiten (in % inwoners) per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

%Belgen %Belgen %Nederlanders %Duitsers %Fransen %Andere Europeanen %Afrikanen %Andere

FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

LEUVEN 88,3 % 84,3 % 1,8 % 0,5 % 0,4 % 5,5 % 1,9 % 5,7 %

SUBTOTAAL 88,3 % 84,3 % 1,8 % 0,5 % 0,4 % 5,5 % 1,9 % 5,7 %



FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

ASSE 94,4 % 91,7 % 0,8 % 0,2 % 0,5 % 3,7 % 2,0 % 1,0 %

SUBTOTAAL 94,4 % 91,7 % 0,8 % 0,2 % 0,5 % 3,7 % 2,0 % 1,0 %

OVERGANGSGEBIED


FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

AFFLIGEM 98,0 % 97,3 % 0,3 % 0,0 % 0,1 % 1,1 % 0,9 % 0,3 %

BEGIJNENDIJK 98,8 % 98,3 % 0,5 % 0,1 % 0,0 % 0,6 % 0,1 % 0,4 %

BIERBEEK 97,6 % 97,0 % 0,5 % 0,2 % 0,2 % 1,4 % 0,3 % 0,5 %

BOORTMEERBEEK 97,8 % 97,2 % 0,8 % 0,1 % 0,1 % 1,1 % 0,1 % 0,5 %

HAACHT 98,4 % 98,3 % 0,6 % 0,1 % 0,1 % 0,6 % 0,1 % 0,2 %

HERENT 97,6 % 96,4 % 0,8 % 0,3 % 0,1 % 1,3 % 0,4 % 0,7 %

HOEILAART 85,1 % 84,1 % 3,6 % 1,5 % 1,4 % 7,0 % 0,8 % 1,6 %

KAMPENHOUT 96,7 % 96,8 % 0,5 % 0,1 % 0,4 % 1,7 % 0,1 % 0,4 %

KAPELLE-OP-DEN-BOS 98,4 % 97,8 % 0,5 % 0,1 % 0,1 % 0,9 % 0,3 % 0,4 %

08 december 2014 15


KEERBERGEN 93,1 % 93,9 % 3,6 % 0,3 % 0,1 % 1,7 % 0,1 % 0,4 %

KORTENBERG 91,6 % 90,3 % 1,2 % 1,0 % 0,5 % 4,7 % 0,7 % 1,6 %

LENNIK 97,9 % 96,7 % 0,5 % 0,1 % 0,3 % 1,6 % 0,5 % 0,4 %

LIEDEKERKE 97,1 % 95,7 % 0,4 % 0,1 % 0,3 % 1,6 % 1,4 % 0,5 %

LONDERZEEL 98,1 % 97,2 % 0,5 % 0,1 % 0,1 % 1,3 % 0,5 % 0,4 %

LUBBEEK 98,3 % 97,4 % 0,9 % 0,1 % 0,1 % 0,9 % 0,2 % 0,4 %

MEISE 95,8 % 94,6 % 0,9 % 0,2 % 0,5 % 2,3 % 0,9 % 0,6 %

OPWIJK 98,5 % 97,4 % 0,4 % 0,1 % 0,1 % 1,0 % 0,7 % 0,4 %

OUD-HEVERLEE 96,9 % 96,4 % 1,1 % 0,3 % 0,2 % 1,2 % 0,2 % 0,7 %

OVERIJSE 80,0 % 80,0 % 4,9 % 1,8 % 1,4 % 8,9 % 0,9 % 2,1 %

ROOSDAAL 98,0 % 97,1 % 0,3 % 0,1 % 0,2 % 1,5 % 0,5 % 0,4 %

ROTSELAAR 97,9 % 97,7 % 0,8 % 0,1 % 0,1 % 0,9 % 0,1 % 0,4 %

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 98,4 % 97,5 % 0,6 % 0,1 % 0,1 % 1,1 % 0,1 % 0,5 %

STEENOKKERZEEL 95,7 % 94,7 % 0,9 % 0,2 % 0,2 % 2,6 % 0,4 % 0,9 %

TERNAT 97,8 % 97,0 % 0,3 % 0,1 % 0,2 % 1,5 % 0,5 % 0,4 %

TIELT-WINGE 98,8 % 98,2 % 0,5 % 0,1 % 0,1 % 0,7 % 0,2 % 0,3 %

TREMELO 97,4 % 97,1 % 1,2 % 0,1 % 0,0 % 1,1 % 0,1 % 0,3 %

ZEMST 97,8 % 97,5 % 0,8 % 0,1 % 0,2 % 1,0 % 0,2 % 0,3 %

SUBTOTAAL 96,2 % 95,5 % 1,0 % 0,3 % 0,3 % 1,9 % 0,4 % 0,6 %

PLATTELAND


FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

BEKKEVOORT 98,6 % 98,2 % 0,5 % 0,1 % 0,1 % 0,5 % 0,2 % 0,5 %

BERTEM 93,4 % 93,7 % 1,3 % 0,6 % 0,2 % 2,9 % 0,3 % 1,1 %

BEVER 97,6 % 97,3 % 0,5 % 0,0 % 0,8 % 0,9 % 0,3 % 0,2 %

08 december 2014 16


BOUTERSEM 98,6 % 97,8 % 0,6 % 0,1 % 0,1 % 0,8 % 0,2 % 0,4 %

GALMAARDEN 98,5 % 98,5 % 0,2 % 0,1 % 0,3 % 0,7 % 0,1 % 0,2 %

GEETBETS 98,1 % 97,4 % 0,5 % 0,2 % 0,0 % 1,2 % 0,0 % 0,8 %

GLABBEEK 98,9 % 98,6 % 0,3 % 0,0 % 0,0 % 0,8 % 0,0 % 0,2 %

GOOIK 99,0 % 98,0 % 0,4 % 0,1 % 0,2 % 0,8 % 0,2 % 0,4 %

HERNE 98,5 % 98,3 % 0,4 % 0,0 % 0,2 % 0,7 % 0,2 % 0,2 %

HOEGAARDEN 97,3 % 96,5 % 0,8 % 0,1 % 0,1 % 1,7 % 0,3 % 0,4 %

HOLSBEEK 98,7 % 97,9 % 0,7 % 0,1 % 0,0 % 0,6 % 0,2 % 0,5 %

HULDENBERG 93,1 % 92,8 % 1,7 % 0,3 % 0,7 % 3,2 % 0,5 % 0,7 %

KORTENAKEN 98,7 % 97,9 % 0,4 % 0,1 % 0,1 % 1,2 % 0,0 % 0,4 %

LANDEN 98,1 % 96,8 % 0,4 % 0,1 % 0,2 % 1,5 % 0,6 % 0,3 %

LINTER 99,2 % 98,7 % 0,3 % 0,1 % 0,0 % 0,5 % 0,1 % 0,3 %

MERCHTEM 97,1 % 95,7 % 0,6 % 0,1 % 0,3 % 1,8 % 1,1 % 0,5 %

PEPINGEN 98,9 % 98,8 % 0,2 % 0,1 % 0,1 % 0,6 % 0,0 % 0,3 %

ZOUTLEEUW 98,5 % 97,8 % 0,4 % 0,2 % 0,0 % 0,9 % 0,1 % 0,6 %

SUBTOTAAL 97,8 % 97,3 % 0,6 % 0,1 % 0,2 % 1,2 % 0,2 % 0,4 %



FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

BEERSEL 93,2 % 91,6 % 0,8 % 0,2 % 1,4 % 4,4 % 0,9 % 0,7 %

DILBEEK 94,2 % 92,5 % 0,5 % 0,1 % 0,6 % 4,2 % 1,3 % 0,7 %

DROGENBOS 88,4 % 83,9 % 0,1 % 0,1 % 2,0 % 10,7 % 1,9 % 1,3 %

GRIMBERGEN 93,2 % 91,6 % 0,9 % 0,3 % 0,7 % 4,2 % 1,3 % 1,0 %

KRAAINEM 72,8 % 70,3 % 1,5 % 2,9 % 3,6 % 16,4 % 1,3 % 3,9 %

LINKEBEEK 90,0 % 87,7 % 0,5 % 0,9 % 4,3 % 5,2 % 0,6 % 0,8 %

08 december 2014 17


MACHELEN 90,4 % 87,8 % 1,0 % 0,2 % 0,6 % 5,9 % 2,7 % 1,8 %

SINT-GENESIUS-RODE 83,9 % 83,0 % 1,0 % 0,9 % 4,3 % 8,3 % 0,8 % 1,7 %

SINT-PIETERS-LEEUW 90,5 % 88,3 % 0,4 % 0,1 % 0,9 % 7,6 % 1,9 % 0,7 %

TERVUREN 75,8 % 74,8 % 3,9 % 3,5 % 1,2 % 12,4 % 0,8 % 3,3 %

WEMMEL 90,6 % 88,6 % 0,7 % 0,3 % 1,6 % 6,1 % 1,4 % 1,3 %

WEZEMBEEK-OPPEM 78,2 % 77,0 % 1,0 % 4,8 % 2,7 % 11,5 % 0,7 % 2,4 %

ZAVENTEM 83,0 % 79,6 % 1,3 % 2,0 % 1,6 % 10,2 % 1,9 % 3,3 %

SUBTOTAAL 86,5 % 84,4 % 1,0 % 1,3 % 1,9 % 8,2 % 1,3 % 1,8 %



FUSIEGEMEENTE 2008 2012 2012 2012 2012 2012 2012 2012

AARSCHOT 98,2 % 97,4 % 0,5 % 0,1 % 0,1 % 1,3 % 0,2 % 0,5 %

DIEST 96,4 % 95,5 % 0,7 % 0,2 % 0,1 % 2,1 % 0,4 % 1,0 %

HALLE 95,6 % 93,6 % 0,5 % 0,1 % 0,4 % 2,9 % 1,4 % 1,0 %

TIENEN 97,2 % 95,3 % 0,5 % 0,2 % 0,1 % 2,0 % 0,7 % 1,1 %

VILVOORDE 88,9 % 86,6 % 1,0 % 0,2 % 0,7 % 6,8 % 3,2 % 1,4 %

SUBTOTAAL 95,2 % 93,7 % 0,6 % 0,1 % 0,3 % 3,0 % 1,2 % 1,0 %

TOTAAL PROVINCIE 94,5 % 93,4 % 0,9 % 0,4 % 0,6 % 3,1 % 0,7 % 0,9 %

Bron: ADSEI (2008 - 2012), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 18


Tabel: Overzicht toeristische informatie per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

Verblijfstoerisme* Dagtoerisme**

Aantal daguitstappen Aantal daguitstappen door Belgen

FUSIEGEMEENTE Aantal overnachtingen*** Aantal aankomsten*** in de fusiegemeente door Belgen**** waarvan shopping een nevenactiviteit vormt****

LEUVEN 352 554 187 955 206 67

SUBTOTAAL 352 554 187 955 206 67





ASSE 6 181 2 002 NB NB

SUBTOTAAL 6 181 2 002 NB NB

OVERGANGSGEBIED




AFFLIGEM 8 030 2 755 NB NB

BEGIJNENDIJK 1 983 996 NB NB

BIERBEEK 1 203 203 NB NB

BOORTMEERBEEK 7 226 2 356 NB NB

HAACHT x x NB NB

HERENT 3 391 799 NB NB

08 december 2014 19


HOEILAART 626 344 NB NB

KAMPENHOUT NB NB NB NB

KAPELLE-OP-DEN-BOS NB NB NB NB

KEERBERGEN 373 204 NB NB

KORTENBERG 5 053 2 668 NB NB

LENNIK NB NB NB NB

LIEDEKERKE NB NB NB NB

LONDERZEEL 4 857 2 265 41 NB

LUBBEEK 354 354 NB NB

MEISE 8 583 5 494 NB NB

OPWIJK x x NB NB

OUD-HEVERLEE 63 498 25 287 NB NB

OVERIJSE 16 275 6 331 NB NB

ROOSDAAL 465 147 NB NB

ROTSELAAR 23 936 7 180 NB NB

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 15 170 6 118 49 NB

STEENOKKERZEEL 3 730 3 362 NB NB

TERNAT 5 209 3 519 NB NB

TIELT-WINGE 5 992 1 521 NB NB

TREMELO 2 843 920 NB NB

ZEMST 3 590 2 667 NB NB

SUBTOTAAL 182 387 75 490 90 NB

PLATTELAND



08 december 2014 20



BEKKEVOORT x x NB NB

BERTEM 1 873 1 055 NB NB

BEVER 1 220 461 NB NB

BOUTERSEM x x NB NB

GALMAARDEN 13 392 4 680 NB NB

GEETBETS 4 647 2 968 NB NB

GLABBEEK x x NB NB

GOOIK 13 849 3 154 NB NB

HERNE x x NB NB

HOEGAARDEN 1 294 695 NB NB

HOLSBEEK 6 532 1 397 NB NB

HULDENBERG 2 873 324 NB NB

KORTENAKEN x x NB NB

LANDEN 5 818 2 880 NB NB

LINTER 3 150 1 139 NB NB

MERCHTEM NB NB NB NB

PEPINGEN 3 706 666 NB NB

ZOUTLEEUW 2 081 626 NB NB

SUBTOTAAL 60 435 20 045 NB NB





BEERSEL 69 866 29 159 NB NB

08 december 2014 21


DILBEEK 41 745 25 741 NB NB

DROGENBOS 17 719 10 977 NB NB

GRIMBERGEN 76 465 48 389 NB NB

KRAAINEM NB NB NB NB

LINKEBEEK 1 020 144 NB NB

MACHELEN 589 342 373 388 NB NB

SINT-GENESIUS-RODE 16 229 3 456 NB NB

SINT-PIETERS-LEEUW 95 414 68 701 NB NB

TERVUREN 8 657 5 002 NB NB

WEMMEL 2 460 1 207 NB NB

WEZEMBEEK-OPPEM 9 634 5 043 NB NB

ZAVENTEM 118 655 94 617 NB NB

SUBTOTAAL 1 047 206 665 824 NB NB





AARSCHOT 41 284 12 978 37 NB

DIEST 18 230 9 024 33 NB

HALLE 13 014 4 267 NB NB

TIENEN 4 428 2 603 NB NB

VILVOORDE 38 817 31 388 NB NB

SUBTOTAAL 115 773 60 260 70 NB

TOTAAL PROVINCIE 1 764 536 1 011 576 721 99

08 december 2014 22


(*) toeristen ouder dan 18

(**) Mbt daguitstappen is in 2011 een enquête gevoerd bij 2000 Belgen, waarvan 1500 Vlamingen, 200 Brusselaars en 300 Walen. Hieruit blijkt dat deze 2000 respondenten samen 6960

daguitstappen op jaarbasis in Vlaanderen hebben gemaakt. Hoeveel van dit totaal in uw stad of gemeente plaatsvond, staat in de tabel weergegeven.

(***) x - staat voor vertrouwelijkheid vanwege onvoldoende logiesverstrekkende inrichtingen in deze gemeente. NB - niet beschikbaar omdat voor deze gemeenten geen overnachtingen

geregistreerd werden. Er wordt van aankomst gesproken als een persoon in een collectief logiesverstrekkend bedrijf aankomt en daar minstens één nacht verblijft. Een overnachting is iedere

nacht die een gast in een collectief logiesverstrekkend bedrijf doorbrengt of is geregistreerd.

(****) NB - voor gemeenten waarvoor het aantal daguitstappen minder dan 30 bedraagt geven we geen cijfers weer

Bron: Toerisme Vlaanderen, verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 23


Tabel: Overzicht van de tewerkstelling (2011) per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

FUSIEGEMEENTE Tewerkstelling in detailhandel* Tewerkstelling in horeca* Aantal zelfstandigen in detailhandel** Aantal zelfstandigen in horeca**

LEUVEN 2 633 1 843 1 006 678

SUBTOTAAL 2 633 1 843 1 006 678



ASSE 2 425 108 474 245

SUBTOTAAL 2 425 108 474 245

OVERGANGSGEBIED


AFFLIGEM 80 84 193 98

BEGIJNENDIJK 121 20 146 74

BIERBEEK 449 69 127 57

BOORTMEERBEEK 206 89 189 92

HAACHT 261 32 172 113

HERENT 276 76 287 107

HOEILAART 75 44 142 74

KAMPENHOUT 195 26 177 86

KAPELLE-OP-DEN-BOS 138 37 105 81

KEERBERGEN 227 140 298 142

KORTENBERG 151 64 264 122

LENNIK 124 35 149 91

08 december 2014 24


LIEDEKERKE 159 91 182 90

LONDERZEEL 443 100 252 133

LUBBEEK 102 44 219 109

MEISE 162 112 360 152

OPWIJK 163 35 197 108

OUD-HEVERLEE 71 148 183 95

OVERIJSE 391 221 366 183

ROOSDAAL 23 26 147 71

ROTSELAAR 128 32 223 96

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 361 126 289 169

STEENOKKERZEEL 161 57 176 106

TERNAT 333 53 198 107

TIELT-WINGE 370 68 165 85

TREMELO 217 73 213 131

ZEMST 389 73 252 156

SUBTOTAAL 5 776 1 975 5 671 2 928

PLATTELAND


BEKKEVOORT 41 38 76 50

BERTEM 45 38 117 61

BEVER 1 2 46 17

BOUTERSEM 38 42 104 42

GALMAARDEN 95 6 120 73

GEETBETS 89 54 96 44

GLABBEEK 55 1 81 31

08 december 2014 25


GOOIK 44 41 168 73

HERNE 47 17 93 38

HOEGAARDEN 52 22 90 46

HOLSBEEK 48 38 146 62

HULDENBERG 53 3 139 73

KORTENAKEN 34 4 98 57

LANDEN 146 31 148 85

LINTER 34 15 96 53

MERCHTEM 196 95 252 136

PEPINGEN 10 13 80 38

ZOUTLEEUW 83 36 114 73

SUBTOTAAL 1 111 496 2 064 1 052



BEERSEL 958 242 378 190

DILBEEK 858 404 622 326

DROGENBOS 575 172 49 38

GRIMBERGEN 885 179 513 247

KRAAINEM 461 103 175 70

LINKEBEEK 14 31 93 42

MACHELEN 939 544 156 104

SINT-GENESIUS-RODE 251 39 376 164

SINT-PIETERS-LEEUW 1 252 156 355 234

TERVUREN 233 46 268 145

WEMMEL 160 144 267 154

08 december 2014 26


WEZEMBEEK-OPPEM 141 55 152 73

ZAVENTEM 1 859 1 663 372 226

SUBTOTAAL 8 586 3 778 3 776 2 013



AARSCHOT 594 218 421 228

DIEST 669 263 325 207

HALLE 5 010 202 393 243

TIENEN 850 189 381 210

VILVOORDE 734 672 372 245

SUBTOTAAL 7 857 1 544 1 892 1 133

TOTAAL PROVINCIE 28 388 9 744 14 883 8 049

(*) De tewerkstellingscijfers RSZ geven weer hoeveel werkenden er zijn in de gemeente, ongeacht de domicilie.

(**) De tewerkstellingscijfers RSVZ geven weer hoeveel zelfstandigen er ingeschreven zijn in de gemeente, maar dit komt niet noodzakelijk overeen met de plaats van de uitbating van de activiteit.

Onder zelfstandigen werden zelfstandigen in hoofdberoep, bijberoep of actief na pensioen(leeftijd) opgenomen. De helpers werden niet opgenomen.

Bron: RSZ, gedecentraliseerde statistieken per 31/12/2011. RSVZ, statistieken per 31/12/2011. Verwerkt door Geo Intelligence en IDEA.

08 december 2014 27


2 OVERZICHTFICHES WINKELAANBOD- EN KOOPSTROMENGEGEVENS VOOR VLAAMS-BRABANT

2.1 AANTAL WINKELS PER FUSIEGEMEENTE

Tabel: Overzicht winkelaanbod per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

Aantal panden WVO* % Leegstaande % Leegstaand Formules** Niet-formules** Gemiddelde Aantal panden per WVO per(niet-leegstand +

leegstand)

(niet-leegstand +

leegstand) (s.s.)FUSIEGEMEENTE panden

(in WVO (s.s.))unitgrootte (s.s.) 1000 inw. (s.s.) 1000 inw. (s.s.)

LEUVEN 2 176 174 557 m² 7,4 % 6,8 % 23,7 % 76,3 % 177 m² 22,3 1 786,8 m²/inw

SUBTOTAAL 2 176 174 557 m² 7,4 % 6,8 % 23,7 % 76,3 % 177 m² 22,3 1 786,8 m²/inw



leegstand)

(niet-leegstand +



ASSE 488 39 210 m² 8,2 % 7,9 % 20,1 % 79,9 % 196 m² 15,5 1 248,1 m²/inw

SUBTOTAAL 488 39 210 m² 8,2 % 7,9 % 20,1 % 79,9 % 196 m² 15,5 1 248,1 m²/inw

OVERGANGSGEBIED


leegstand)

(niet-leegstand +



AFFLIGEM 182 8 372 m² 3,8 % 3,8 % 17,1 % 82,9 % 136 m² 14,2 651,5 m²/inw

BEGIJNENDIJK 162 12 456 m² 3,1 % 3,2 % 14,6 % 85,4 % 237 m² 16,3 1 252,6 m²/inw

BIERBEEK 125 29 177 m² 5,6 % 2,0 % 33,1 % 66,9 % 535 m² 12,9 3 009,2 m²/inw

BOORTMEERBEEK 219 31 093 m² 5,0 % 1,9 % 22,1 % 77,9 % 333 m² 18,4 2 606,5 m²/inw

HAACHT 221 19 924 m² 4,5 % 4,2 % 21,8 % 78,2 % 224 m² 15,5 1 395,7 m²/inw

HERENT 261 38 737 m² 1,5 % 0,9 % 23,7 % 76,3 % 387 m² 12,5 1 862,4 m²/inw

08 december 2014 28


HOEILAART 125 4 797 m² 13,6 % 21,9 % 16,7 % 83,3 % 110 m² 11,9 454,9 m²/inw

KAMPENHOUT 182 23 380 m² 2,7 % 1,6 % 27,7 % 72,3 % 318 m² 15,9 2 038,4 m²/inw

KAPELLE-OP-DEN-BOS 139 6 052 m² 7,2 % 10,9 % 18,6 % 81,4 % 124 m² 15,0 654,7 m²/inw

KEERBERGEN 159 9 548 m² 5,0 % 5,6 % 15,9 % 84,1 % 195 m² 12,3 740,2 m²/inw

KORTENBERG 219 19 334 m² 4,1 % 2,5 % 18,6 % 81,4 % 256 m² 11,3 997,3 m²/inw

LENNIK 167 11 209 m² 4,2 % 2,5 % 14,4 % 85,6 % 171 m² 18,8 1 262,4 m²/inw

LIEDEKERKE 230 16 562 m² 8,3 % 11,0 % 14,7 % 85,3 % 163 m² 18,2 1 310,0 m²/inw

LONDERZEEL 330 41 302 m² 5,8 % 2,6 % 20,3 % 79,7 % 305 m² 18,4 2 297,6 m²/inw

LUBBEEK 184 13 881 m² 3,8 % 3,4 % 18,1 % 81,9 % 177 m² 13,1 988,2 m²/inw

MEISE 228 20 930 m² 5,3 % 2,7 % 17,1 % 82,9 % 230 m² 12,4 1 136,5 m²/inw

OPWIJK 222 23 170 m² 5,4 % 4,5 % 14,3 % 85,7 % 252 m² 15,9 1 656,8 m²/inw

OUD-HEVERLEE 104 7 193 m² 3,8 % 5,9 % 14,0 % 86,0 % 218 m² 9,5 654,8 m²/inw

OVERIJSE 362 32 770 m² 8,3 % 7,8 % 22,0 % 78,0 % 234 m² 14,7 1 326,5 m²/inw

ROOSDAAL 150 14 644 m² 2,0 % 0,7 % 15,0 % 85,0 % 264 m² 13,3 1 299,9 m²/inw

ROTSELAAR 211 17 534 m² 6,2 % 8,3 % 17,7 % 82,3 % 264 m² 13,2 1 094,5 m²/inw

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 410 29 987 m² 8,8 % 10,6 % 16,3 % 83,7 % 168 m² 18,1 1 325,7 m²/inw

STEENOKKERZEEL 120 10 005 m² 5,8 % 4,4 % 22,1 % 77,9 % 282 m² 10,3 861,3 m²/inw

TERNAT 252 29 912 m² 3,2 % 1,9 % 22,1 % 77,9 % 332 m² 16,5 1 952,7 m²/inw

TIELT-WINGE 220 45 994 m² 5,0 % 1,7 % 31,1 % 68,9 % 428 m² 20,8 4 346,8 m²/inw

TREMELO 231 25 168 m² 3,9 % 3,5 % 17,1 % 82,9 % 264 m² 15,6 1 703,1 m²/inw

ZEMST 259 16 698 m² 3,5 % 3,8 % 16,0 % 84,0 % 191 m² 11,5 744,2 m²/inw


PLATTELAND


leegstand)

(niet-leegstand +



08 december 2014 29


BEKKEVOORT 93 5 819 m² 4,3 % 3,9 % 15,7 % 84,3 % 253 m² 15,3 956,4 m²/inw

BERTEM 108 3 895 m² 0,9 % 4,4 % 17,8 % 82,2 % 101 m² 11,1 401,1 m²/inw

BEVER 18 215 m² 0,0 % 0,0 % 33,3 % 66,7 % 72 m² 8,3 98,9 m²/inw

BOUTERSEM 93 8 659 m² 5,4 % 8,2 % 23,9 % 76,1 % 209 m² 11,7 1 089,7 m²/inw

GALMAARDEN 115 14 489 m² 7,0 % 4,3 % 16,8 % 83,2 % 353 m² 13,4 1 687,1 m²/inw

GEETBETS 99 5 768 m² 1,0 % 0,4 % 14,3 % 85,7 % 158 m² 16,7 972,0 m²/inw

GLABBEEK 71 3 934 m² 2,8 % 4,2 % 18,8 % 81,2 % 164 m² 13,4 742,3 m²/inw

GOOIK 125 10 323 m² 8,8 % 4,4 % 18,4 % 81,6 % 227 m² 13,7 1 127,5 m²/inw

HERNE 83 2 597 m² 3,6 % 23,9 % 20,0 % 80,0 % 98 m² 12,7 395,9 m²/inw

HOEGAARDEN 74 3 640 m² 6,8 % 39,0 % 17,4 % 82,6 % 137 m² 11,0 541,6 m²/inw

HOLSBEEK 97 5 105 m² 0,0 % 0,0 % 21,6 % 78,4 % 165 m² 9,9 519,9 m²/inw

HULDENBERG 101 3 755 m² 2,0 % 1,1 % 21,2 % 78,8 % 107 m² 10,5 390,7 m²/inw

KORTENAKEN 99 5 567 m² 7,1 % 4,9 % 20,7 % 79,3 % 157 m² 12,5 705,6 m²/inw

LANDEN 236 16 563 m² 9,7 % 13,4 % 17,8 % 82,2 % 151 m² 15,0 1 053,7 m²/inw

LINTER 120 5 400 m² 4,2 % 7,0 % 17,4 % 82,6 % 140 m² 16,8 755,9 m²/inw

MERCHTEM 268 29 598 m² 8,2 % 5,7 % 17,1 % 82,9 % 249 m² 16,9 1 865,5 m²/inw

PEPINGEN 41 1 291 m² 0,0 % 0,0 % 19,5 % 80,5 % 92 m² 9,2 291,0 m²/inw

ZOUTLEEUW 140 14 310 m² 7,9 % 3,7 % 16,3 % 83,7 % 253 m² 16,9 1 728,7 m²/inw

SUBTOTAAL 1 981 140 928 m² 4,4 % 7,1 % 18,4 % 81,6 % 171 m² 13,1 851,3 m²/inw



leegstand)

(niet-leegstand +



BEERSEL 270 47 590 m² 7,0 % 4,2 % 16,3 % 83,7 % 520 m² 11,1 1 956,7 m²/inw

DILBEEK 531 41 336 m² 8,7 % 7,4 % 19,6 % 80,4 % 205 m² 13,0 1 014,7 m²/inw

DROGENBOS 103 42 141 m² 1,9 % 0,1 % 48,5 % 51,5 % 936 m² 20,3 8 324,9 m²/inw

08 december 2014 30


GRIMBERGEN 448 34 026 m² 8,3 % 7,1 % 20,2 % 79,8 % 194 m² 12,4 940,3 m²/inw

KRAAINEM 135 18 679 m² 8,1 % 3,8 % 25,0 % 75,0 % 356 m² 10,0 1 377,9 m²/inw

LINKEBEEK 51 2 685 m² 0,0 % 0,0 % 17,6 % 82,4 % 207 m² 10,6 558,6 m²/inw

MACHELEN 172 40 404 m² 12,8 % 2,6 % 22,0 % 78,0 % 762 m² 12,3 2 888,7 m²/inw

SINT-GENESIUS-RODE 202 21 033 m² 15,8 % 9,9 % 23,5 % 76,5 % 231 m² 11,3 1 173,3 m²/inw

SINT-PIETERS-LEEUW 443 83 522 m² 5,0 % 3,1 % 25,4 % 74,6 % 451 m² 13,6 2 556,0 m²/inw

TERVUREN 229 14 539 m² 10,5 % 8,5 % 19,5 % 80,5 % 143 m² 10,8 683,8 m²/inw

WEMMEL 238 12 127 m² 7,6 % 6,8 % 20,0 % 80,0 % 129 m² 15,3 782,0 m²/inw

WEZEMBEEK-OPPEM 97 7 961 m² 7,2 % 3,6 % 16,7 % 83,3 % 183 m² 7,0 571,7 m²/inw

ZAVENTEM 517 121 632 m² 6,0 % 4,1 % 29,0 % 71,0 % 697 m² 16,2 3 805,8 m²/inw




leegstand)

(niet-leegstand +



AARSCHOT 749 92 848 m² 8,1 % 4,2 % 21,1 % 78,9 % 300 m² 25,9 3 205,1 m²/inw

DIEST 629 79 678 m² 8,6 % 4,9 % 25,2 % 74,8 % 262 m² 27,0 3 423,9 m²/inw

HALLE 745 57 402 m² 7,0 % 5,8 % 23,1 % 76,9 % 178 m² 20,1 1 547,1 m²/inw

TIENEN 753 92 478 m² 11,0 % 5,4 % 23,3 % 76,7 % 264 m² 22,7 2 782,7 m²/inw

VILVOORDE 670 67 744 m² 11,5 % 7,5 % 27,8 % 72,2 % 244 m² 16,2 1 635,1 m²/inw


TOTAAL PROVINCIE 17 301 1 792 347 m² 7,0 % 5,0 % 21,5 % 78,5 % 254 m² 15,7 1 627,5 m²/inw

(*) Detailhandel s.s. (sensu stricto) omvat winkels binnen de categorieën dagelijkse goederen, periodieke goederen, uitzonderlijke goederen en overige detailhandel. Niet-detailhandel (nl. horeca,

cultuur, diensten, ontspanning en transport en brandstoffen) wordt hier niet bij gerekend. Winkelvloeroppervlakte (WVO) van deze niet-detailhandelspanden wordt niet opgemeten door Locatus.

08 december 2014 31


Om hiervan een leegstandsoppervlakte te berekenen wordt door Locatus volgende vuistregel gehanteerd: de leegstandsoppervlakte voor niet-detailhandel bedraagt één derde van de totale

leegstandsoppervlakte, de leegstandsoppervlakte van detailhandel s.s. bedraagt twee derde van de totale leegstandsoppervlakte.

(**) Volgens de definitie van Locatus: een formule is een keten met zeven of meer vestigingen in België en/of Europa.

Bron: LOCATUS (oktober 2013), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 32


Tabel: Functionele mix per fusiegemeente in aantal panden

CENTRUMSTEDEN

Aandeel in aantal panden

FUSIEGEMEENTE Dagelijkse goederen* Periodieke goederen* Uitzonderlijke goederen* Horeca Cultuur

LEUVEN 320 359 186 576 20

SUBTOTAAL 320 359 186 576 20




ASSE 76 49 48 99 2

SUBTOTAAL 76 49 48 99 2

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 32 6 19 42 2

BEGIJNENDIJK 25 7 18 36 1

BIERBEEK 17 11 22 22 2

BOORTMEERBEEK 30 22 35 43 1

HAACHT 29 30 22 42 1

HERENT 32 22 42 42 1

HOEILAART 13 10 12 25 2

KAMPENHOUT 28 19 22 30 2

KAPELLE-OP-DEN-BOS 20 9 14 31 1

08 december 2014 33


KEERBERGEN 22 12 11 50 2

KORTENBERG 35 15 19 46 1

LENNIK 27 14 19 37 2

LIEDEKERKE 40 25 21 43 3

LONDERZEEL 44 40 35 67 1

LUBBEEK 34 12 25 35 1

MEISE 31 29 24 41 2

OPWIJK 40 12 29 37 2

OUD-HEVERLEE 19 2 10 29 0

OVERIJSE 42 34 46 75 2

ROOSDAAL 26 3 23 36 3

ROTSELAAR 29 7 21 43 3

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 64 52 33 96 2

STEENOKKERZEEL 18 6 8 27 1

TERNAT 39 23 22 63 2

TIELT-WINGE 31 41 29 32 1

TREMELO 34 33 19 39 2

ZEMST 43 11 24 62 2

SUBTOTAAL 844 507 624 1 171 45

PLATTELAND



BEKKEVOORT 8 3 10 29 1

BERTEM 19 5 13 19 1

BEVER 3 0 0 6 0

08 december 2014 34


BOUTERSEM 20 6 11 12 1

GALMAARDEN 20 2 14 20 2

GEETBETS 15 3 14 20 1

GLABBEEK 12 3 8 10 1

GOOIK 17 6 17 22 2

HERNE 13 1 11 18 1

HOEGAARDEN 14 4 6 20 1

HOLSBEEK 22 2 7 21 2

HULDENBERG 21 5 7 18 1

KORTENAKEN 16 4 11 20 1

LANDEN 38 31 26 36 2

LINTER 19 4 13 26 1

MERCHTEM 41 31 36 55 1

PEPINGEN 8 0 5 11 1

ZOUTLEEUW 16 8 25 25 1

SUBTOTAAL 322 118 234 388 21




BEERSEL 42 14 22 65 4

DILBEEK 87 39 48 111 7

DROGENBOS 12 12 19 19 1

GRIMBERGEN 73 39 42 94 5

KRAAINEM 19 17 11 25 0

LINKEBEEK 5 3 5 15 1

08 december 2014 35


MACHELEN 25 5 11 57 1

SINT-GENESIUS-RODE 28 14 30 12 2


TERVUREN 43 24 19 40 4

WEMMEL 37 30 16 48 2

WEZEMBEEK-OPPEM 17 4 18 13 1

ZAVENTEM 66 28 61 140 2

SUBTOTAAL 522 263 367 726 32




AARSCHOT 84 105 78 156 5

DIEST 84 111 72 119 9

HALLE 96 125 64 146 8

TIENEN 110 97 89 123 5

VILVOORDE 94 79 53 143 2

SUBTOTAAL 468 517 356 687 29

TOTAAL PROVINCIE 2 552 1 813 1 815 3 647 149

(*) Onder dagelijkse goederen worden volgende categorieën gerekend: levensmiddelen en persoonlijke verzorging. Onder periodieke goederen worden gerekend: mode, huishoudelijke en

luxeartikelen en vrijetijdsartikelen. Tot uitzonderlijke goederen worden gerekend: artikelen in en om de woning, bruin- en witgoed, auto- en fietsverkoop en doe-het-zelf.


08 december 2014 36


Tabel: Functionele mix (s.s.) per fusiegemeente in m² WVO

CENTRUMSTEDEN

Dagelijkse goederen* Periodieke goederen* Uitzonderlijke goederen* Overige detailhandel Leegstand s.s.**

FUSIEGEMEENTE Aandeel in m² WVO

LEUVEN 41 518 67 437 46 730 7 025 11 847

SUBTOTAAL 41 518 67 437 46 730 7 025 11 847




ASSE 8 653 9 922 16 537 1 015 3 083

SUBTOTAAL 8 653 9 922 16 537 1 015 3 083

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 2 677 475 4 820 80 320

BEGIJNENDIJK 3 835 820 7 397 0 404

BIERBEEK 9 226 7 492 11 747 135 577

BOORTMEERBEEK 4 673 7 076 18 736 28 580

HAACHT 6 555 3 900 7 601 1 040 828

HERENT 5 540 7 336 22 998 2 520 343

HOEILAART 2 221 534 990 0 1 052

KAMPENHOUT 6 920 8 061 7 909 120 370

KAPELLE-OP-DEN-BOS 3 140 445 1 740 70 657

08 december 2014 37


KEERBERGEN 4 605 2 520 1 890 0 533

KORTENBERG 6 812 990 10 951 100 481

LENNIK 2 469 2 813 4 915 737 275

LIEDEKERKE 3 798 2 954 7 353 635 1 822

LONDERZEEL 8 378 8 693 21 994 1 155 1 082

LUBBEEK 4 645 3 400 4 924 435 477

MEISE 3 833 3 229 13 060 250 558

OPWIJK 4 643 1 070 15 498 906 1 053

OUD-HEVERLEE 3 410 100 3 260 0 423

OVERIJSE 8 680 6 160 14 773 598 2 559

ROOSDAAL 1 896 896 11 700 45 107

ROTSELAAR 3 796 455 10 558 1 268 1 457

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 9 849 6 456 8 223 2 268 3 191

STEENOKKERZEEL 4 353 966 4 246 0 440

TERNAT 5 426 2 926 20 802 197 561

TIELT-WINGE 4 532 23 638 16 909 145 770

TREMELO 5 268 9 277 9 245 505 873

ZEMST 4 994 2 512 8 133 429 630

SUBTOTAAL 136 174 115 194 272 372 13 666 22 423

PLATTELAND



BEKKEVOORT 1 005 1 910 2 677 0 227

BERTEM 2 000 340 1 347 35 173

BEVER 215 0 0 0 0

08 december 2014 38


BOUTERSEM 1 665 2 235 3 834 215 710

GALMAARDEN 4 833 210 8 760 60 626

GEETBETS 2 313 201 3 071 160 23

GLABBEEK 1 603 260 1 908 0 163

GOOIK 1 360 379 8 134 0 450

HERNE 726 15 1 235 0 621

HOEGAARDEN 1 215 145 860 0 1 420

HOLSBEEK 3 260 1 125 720 0 0

HULDENBERG 2 275 290 1 100 50 40

KORTENAKEN 1 395 840 2 732 325 275

LANDEN 5 163 3 225 5 827 135 2 213

LINTER 1 821 608 2 595 0 376

MERCHTEM 6 763 4 332 16 807 0 1 696

PEPINGEN 560 0 701 30 0

ZOUTLEEUW 2 660 450 10 480 190 530

SUBTOTAAL 40 832 16 565 72 788 1 200 9 543




BEERSEL 9 255 1 653 34 233 430 2 019

DILBEEK 10 085 7 199 20 516 461 3 075

DROGENBOS 10 341 10 974 20 554 225 47

GRIMBERGEN 15 210 5 526 10 695 175 2 420

KRAAINEM 11 764 1 587 4 613 0 715

LINKEBEEK 490 150 2 045 0 0

08 december 2014 39


MACHELEN 24 330 275 12 238 2 500 1 061

SINT-GENESIUS-RODE 3 423 2 364 12 776 385 2 085

SINT-PIETERS-LEEUW 25 498 16 216 36 139 3 039 2 630

TERVUREN 7 117 2 161 3 850 175 1 236

WEMMEL 4 342 3 124 3 786 50 825

WEZEMBEEK-OPPEM 3 064 610 3 930 70 287

ZAVENTEM 9 232 10 858 95 518 984 5 040

SUBTOTAAL 134 151 62 697 260 893 8 494 21 440




AARSCHOT 12 963 15 531 59 046 1 432 3 876

DIEST 16 977 26 016 31 067 1 750 3 868

HALLE 13 781 18 148 20 778 1 379 3 316

TIENEN 22 227 18 929 44 577 1 755 4 990

VILVOORDE 14 541 17 303 29 294 1 505 5 101

SUBTOTAAL 80 489 95 927 184 762 7 821 21 151

TOTAAL PROVINCIE 441 817 367 742 854 082 39 221 89 487



(**) Leegstand s.s. (sensu stricto) omvat een inschatting van de leegstand voor detailhandel. Deze vallen binnen de categorieën dagelijkse goederen, periodieke goederen, uitzonderlijke goederen

en overige detailhandel. Niet-detailhandel (nl. horeca, cultuur, diensten, ontspanning en transport en brandstoffen) wordt hier niet bij gerekend. Winkelvloeroppervlakte (WVO) van deze

niet-detailhandelspanden wordt niet opgemeten door Locatus. Daarom wordt door Locatus volgende vuistregel gehanteerd: de leegstand s.s. bedraagt twee derde van de totale opgemeten

08 december 2014 40


leegstandsoppervlakte. Het restant behoort tot niet-detailhandel.


08 december 2014 41


Tabel: Functionele mix (s.s.) per fusiegemeente in % WVO

CENTRUMSTEDEN


FUSIEGEMEENTE Aandeel in % WVO

LEUVEN 23,8 % 38,6 % 26,8 % 4,0 % 6,8 %

SUBTOTAAL 23,8 % 38,6 % 26,8 % 4,0 % 6,8 %




ASSE 22,1 % 25,3 % 42,2 % 2,6 % 7,9 %

SUBTOTAAL 22,1 % 25,3 % 42,2 % 2,6 % 7,9 %

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 32,0 % 5,7 % 57,6 % 1,0 % 3,8 %

BEGIJNENDIJK 30,8 % 6,6 % 59,4 % 0,0 % 3,2 %

BIERBEEK 31,6 % 25,7 % 40,3 % 0,5 % 2,0 %

BOORTMEERBEEK 15,0 % 22,8 % 60,3 % 0,1 % 1,9 %

HAACHT 32,9 % 19,6 % 38,1 % 5,2 % 4,2 %

HERENT 14,3 % 18,9 % 59,4 % 6,5 % 0,9 %

HOEILAART 46,3 % 11,1 % 20,6 % 0,0 % 21,9 %

KAMPENHOUT 29,6 % 34,5 % 33,8 % 0,5 % 1,6 %

KAPELLE-OP-DEN-BOS 51,9 % 7,4 % 28,8 % 1,2 % 10,9 %

08 december 2014 42


KEERBERGEN 48,2 % 26,4 % 19,8 % 0,0 % 5,6 %

KORTENBERG 35,2 % 5,1 % 56,6 % 0,5 % 2,5 %

LENNIK 22,0 % 25,1 % 43,8 % 6,6 % 2,5 %

LIEDEKERKE 22,9 % 17,8 % 44,4 % 3,8 % 11,0 %

LONDERZEEL 20,3 % 21,0 % 53,3 % 2,8 % 2,6 %

LUBBEEK 33,5 % 24,5 % 35,5 % 3,1 % 3,4 %

MEISE 18,3 % 15,4 % 62,4 % 1,2 % 2,7 %

OPWIJK 20,0 % 4,6 % 66,9 % 3,9 % 4,5 %

OUD-HEVERLEE 47,4 % 1,4 % 45,3 % 0,0 % 5,9 %

OVERIJSE 26,5 % 18,8 % 45,1 % 1,8 % 7,8 %

ROOSDAAL 12,9 % 6,1 % 79,9 % 0,3 % 0,7 %

ROTSELAAR 21,6 % 2,6 % 60,2 % 7,2 % 8,3 %

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 32,8 % 21,5 % 27,4 % 7,6 % 10,6 %

STEENOKKERZEEL 43,5 % 9,7 % 42,4 % 0,0 % 4,4 %

TERNAT 18,1 % 9,8 % 69,5 % 0,7 % 1,9 %

TIELT-WINGE 9,9 % 51,4 % 36,8 % 0,3 % 1,7 %

TREMELO 20,9 % 36,9 % 36,7 % 2,0 % 3,5 %

ZEMST 29,9 % 15,0 % 48,7 % 2,6 % 3,8 %

SUBTOTAAL 24,3 % 20,6 % 48,7 % 2,4 % 4,0 %

PLATTELAND



BEKKEVOORT 17,3 % 32,8 % 46,0 % 0,0 % 3,9 %

BERTEM 51,3 % 8,7 % 34,6 % 0,9 % 4,4 %

BEVER 100,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 % 0,0 %

08 december 2014 43


BOUTERSEM 19,2 % 25,8 % 44,3 % 2,5 % 8,2 %

GALMAARDEN 33,4 % 1,4 % 60,5 % 0,4 % 4,3 %

GEETBETS 40,1 % 3,5 % 53,2 % 2,8 % 0,4 %

GLABBEEK 40,7 % 6,6 % 48,5 % 0,0 % 4,1 %

GOOIK 13,2 % 3,7 % 78,8 % 0,0 % 4,4 %

HERNE 28,0 % 0,6 % 47,5 % 0,0 % 23,9 %

HOEGAARDEN 33,4 % 4,0 % 23,6 % 0,0 % 39,0 %

HOLSBEEK 63,9 % 22,0 % 14,1 % 0,0 % 0,0 %

HULDENBERG 60,6 % 7,7 % 29,3 % 1,3 % 1,1 %

KORTENAKEN 25,1 % 15,1 % 49,1 % 5,8 % 4,9 %

LANDEN 31,2 % 19,5 % 35,2 % 0,8 % 13,4 %

LINTER 33,7 % 11,3 % 48,1 % 0,0 % 7,0 %

MERCHTEM 22,8 % 14,6 % 56,8 % 0,0 % 5,7 %

PEPINGEN 43,4 % 0,0 % 54,3 % 2,3 % 0,0 %

ZOUTLEEUW 18,6 % 3,1 % 73,2 % 1,3 % 3,7 %

SUBTOTAAL 29,0 % 11,8 % 51,6 % 0,9 % 6,8 %




BEERSEL 19,4 % 3,5 % 71,9 % 0,9 % 4,2 %

DILBEEK 24,4 % 17,4 % 49,6 % 1,1 % 7,4 %

DROGENBOS 24,5 % 26,0 % 48,8 % 0,5 % 0,1 %

GRIMBERGEN 44,7 % 16,2 % 31,4 % 0,5 % 7,1 %

KRAAINEM 63,0 % 8,5 % 24,7 % 0,0 % 3,8 %

LINKEBEEK 18,2 % 5,6 % 76,2 % 0,0 % 0,0 %

08 december 2014 44


MACHELEN 60,2 % 0,7 % 30,3 % 6,2 % 2,6 %

SINT-GENESIUS-RODE 16,3 % 11,2 % 60,7 % 1,8 % 9,9 %

SINT-PIETERS-LEEUW 30,5 % 19,4 % 43,3 % 3,6 % 3,1 %

TERVUREN 49,0 % 14,9 % 26,5 % 1,2 % 8,5 %

WEMMEL 35,8 % 25,8 % 31,2 % 0,4 % 6,8 %

WEZEMBEEK-OPPEM 38,5 % 7,7 % 49,4 % 0,9 % 3,6 %

ZAVENTEM 7,6 % 8,9 % 78,5 % 0,8 % 4,1 %

SUBTOTAAL 27,5 % 12,9 % 53,5 % 1,7 % 4,4 %




AARSCHOT 14,0 % 16,7 % 63,6 % 1,5 % 4,2 %

DIEST 21,3 % 32,7 % 39,0 % 2,2 % 4,9 %

HALLE 24,0 % 31,6 % 36,2 % 2,4 % 5,8 %

TIENEN 24,0 % 20,5 % 48,2 % 1,9 % 5,4 %

VILVOORDE 21,5 % 25,5 % 43,2 % 2,2 % 7,5 %

SUBTOTAAL 20,6 % 24,6 % 47,4 % 2,0 % 5,4 %

TOTAAL PROVINCIE 24,7 % 20,5 % 47,7 % 2,2 % 5,0 %



(**) Leegstand s.s. (sensu stricto) omvat een inschatting van de leegstand voor detailhandel. Deze vallen binnen de categorieën dagelijkse goederen, periodieke goederen, uitzonderlijke goederen

en overige detailhandel. Niet-detailhandel (nl. horeca, cultuur, diensten, ontspanning en transport en brandstoffen) wordt hier niet bij gerekend. Winkelvloeroppervlakte (WVO) van deze

niet-detailhandelspanden wordt niet opgemeten door Locatus. Daarom wordt door Locatus volgende vuistregel gehanteerd: de leegstand s.s. bedraagt twee derde van de totale opgemeten

08 december 2014 45


leegstandsoppervlakte. Het restant behoort tot niet-detailhandel.


08 december 2014 46


Tabel: Algemene kwalitatieve beoordeling van de winkelgebieden per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

Aantal Originele Diversiteit Kwaliteit Loop- Sfeer en Bereikbaarheid Bereikbaarheid Parking Aantal Aantal

FUSIEGEMEENTE winkels Trekkers winkels winkels winkels routes Netheid uitstraling Horeca wagen openbaar vervoer kosten Totaal beoordelingen* respondenten*

LEUVEN 3,9 3,6 3,4 3,6 3,9 3,9 3,9 3,7 3,9 2,8 4,1 2,3 3,6 1 159 282

SUBGEMIDDELDE 3,9 3,6 3,4 3,6 3,9 3,9 3,9 3,7 3,9 2,8 4,1 2,3 3,6 1 159 282




ASSE 3,4 3,1 3,1 3,3 3,6 3,5 3,2 3,0 3,4 3,6 3,8 2,9 3,3 235 122

SUBGEMIDDELDE 3,4 3,1 3,1 3,3 3,6 3,5 3,2 3,0 3,4 3,6 3,8 2,9 3,3 235 122

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 3,0 2,5 3,1 2,9 3,7 3,9 3,6 3,4 3,2 4,1 3,5 4,1 3,4 111 70

BEGIJNENDIJK 2,9 2,6 2,6 2,7 3,8 3,9 3,6 3,2 2,7 4,1 2,8 4,8 3,3 106 68

BIERBEEK 4,2 3,9 3,2 4,1 4,1 4,0 3,6 3,6 2,6 4,2 4,0 4,7 3,9 74 74

BOORTMEERBEEK 3,8 3,6 3,2 3,8 4,0 4,0 3,6 3,6 2,7 4,2 3,6 4,5 3,7 190 68

HAACHT 3,9 3,3 3,6 3,5 4,1 4,1 3,9 3,7 3,6 4,3 3,8 4,3 3,9 77 77

HERENT 3,3 3,2 3,0 3,1 3,8 3,7 3,1 3,2 2,5 4,2 3,9 4,4 3,4 228 69

HOEILAART 2,8 3,3 2,8 3,0 3,9 3,9 3,8 3,7 3,4 4,0 3,9 4,4 3,6 72 72

KAMPENHOUT 4,3 3,9 3,0 4,2 4,1 3,9 3,5 3,5 2,6 4,2 3,8 4,5 3,8 192 64

KAPELLE-OP-DEN-BOS2,6 2,8 3,0 2,6 4,1 4,1 3,8 3,3 3,3 4,1 3,7 4,5 3,5 73 73

08 december 2014 47


KEERBERGEN 2,4 2,6 2,5 2,5 3,7 3,8 3,3 2,8 3,6 4,0 3,4 4,8 3,3 76 76

KORTENBERG 3,7 3,1 3,7 3,6 3,9 3,7 3,6 3,3 3,5 3,8 4,1 4,6 3,7 71 71

LENNIK 3,0 2,9 2,9 2,8 3,7 3,7 3,0 3,2 3,0 3,7 2,8 4,4 3,3 110 73

LIEDEKERKE 3,0 2,9 3,0 3,0 3,5 3,7 3,5 3,1 3,1 3,7 3,4 4,1 3,3 149 77

LONDERZEEL 3,6 3,2 3,3 3,4 3,9 4,0 3,8 3,6 3,4 3,9 3,5 4,3 3,7 113 74

LUBBEEK 3,7 3,1 3,0 3,2 3,8 3,9 3,5 3,4 3,1 4,4 3,4 4,6 3,6 115 72

MEISE 3,0 2,8 3,0 3,1 3,9 4,0 3,4 3,2 3,3 3,5 3,2 4,2 3,4 117 70

OPWIJK 2,6 2,4 2,5 2,7 3,7 3,8 3,3 3,2 2,7 3,8 3,2 4,2 3,2 165 77

OVERIJSE 3,3 3,2 2,9 3,3 3,8 3,7 3,2 3,0 3,2 3,7 3,8 4,3 3,4 139 72

ROOSDAAL 2,8 2,3 2,8 2,7 3,5 3,8 3,4 3,1 2,5 3,9 3,3 4,2 3,2 110 70

ROTSELAAR 2,0 2,0 2,3 2,7 3,7 4,0 4,0 3,3 3,3 4,0 3,0 4,7 3,3 3 3

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM3,3 3,5 3,2 3,1 3,6 3,9 3,5 3,6 3,6 3,8 3,4 4,2 3,5 93 75

STEENOKKERZEEL 3,3 2,9 3,1 3,1 3,6 4,0 3,5 3,4 3,7 4,3 3,8 4,8 3,6 70 70

TERNAT 3,5 3,2 3,1 3,2 3,7 3,7 3,3 3,2 3,2 4,1 3,5 4,3 3,5 227 75

TIELT-WINGE 3,7 3,4 3,3 3,6 4,0 3,9 3,6 3,5 3,2 4,5 4,0 4,8 3,8 140 78

TREMELO 3,7 3,7 3,7 3,6 3,8 3,9 3,7 3,5 3,7 3,8 3,3 4,6 3,8 109 77

ZEMST 3,4 3,0 3,2 3,5 4,1 4,0 3,6 3,3 2,8 4,3 3,6 4,7 3,6 109 71

SUBGEMIDDELDE 3,3 3,1 3,0 3,2 3,8 3,9 3,5 3,3 3,1 4,0 3,5 4,5 3,5 3 039 1 816

PLATTELAND



BEKKEVOORT 2,6 2,3 2,7 2,6 3,6 3,9 3,3 3,3 3,0 4,2 3,4 4,7 3,3 114 68

BERTEM 2,4 2,6 2,8 2,6 3,6 3,8 3,1 3,2 2,8 3,9 3,6 4,6 3,3 54 54

BOUTERSEM 3,5 3,1 3,1 3,2 3,9 3,8 3,3 3,4 2,6 4,3 3,5 4,7 3,5 130 71

GALMAARDEN 2,6 2,4 3,2 2,6 3,5 3,9 3,1 3,2 2,6 4,1 2,7 4,3 3,2 185 77

08 december 2014 48


GEETBETS 3,1 3,2 2,7 2,7 4,2 4,2 3,4 3,7 2,9 3,8 2,7 4,6 3,4 66 66

GLABBEEK 3,0 2,2 2,5 2,7 3,9 3,7 2,9 3,2 2,0 4,3 2,8 4,4 3,1 62 62

GOOIK 2,8 2,7 2,7 2,6 3,8 4,0 3,5 3,4 2,6 4,1 3,7 4,7 3,4 138 72

HERNE 3,0 2,8 2,9 2,7 4,0 4,3 3,4 3,7 3,4 4,3 2,9 4,7 3,5 76 76

HOEGAARDEN 3,2 3,0 2,9 2,9 3,8 4,1 3,8 3,5 3,6 3,9 3,2 4,3 3,5 70 70

HOLSBEEK 3,0 2,8 3,1 3,0 3,9 3,9 3,4 3,2 2,8 4,1 3,4 4,7 3,4 102 71

HULDENBERG 3,5 3,0 3,2 3,4 3,8 4,1 3,8 3,8 3,3 4,2 3,5 4,7 3,7 97 73

KORTENAKEN 3,5 3,1 3,5 3,4 4,0 4,3 4,1 3,8 3,0 4,3 2,4 4,8 3,7 63 63

LANDEN 3,3 2,7 3,0 2,9 3,8 3,8 3,5 2,8 2,6 3,7 3,9 4,4 3,4 70 70

LINTER 2,6 2,5 2,7 2,5 3,0 3,6 3,1 3,0 2,7 4,0 3,1 4,2 3,1 61 58

MERCHTEM 4,1 3,4 3,7 3,8 4,0 4,0 3,7 3,7 3,6 3,6 3,6 4,3 3,8 73 73

ZOUTLEEUW 3,1 3,1 2,6 2,7 3,9 4,2 3,7 3,7 3,5 4,1 3,2 4,4 3,5 67 67

SUBGEMIDDELDE 3,1 2,8 2,9 2,9 3,8 4,0 3,5 3,4 2,9 4,1 3,2 4,5 3,4 1 428 1 091




BEERSEL 3,1 2,6 3,2 3,0 3,8 3,7 3,3 3,1 2,9 3,4 3,7 4,5 3,3 89 58

DILBEEK 3,2 3,0 3,1 3,1 3,7 3,5 3,1 3,0 3,4 3,7 3,6 4,2 3,4 347 114

DROGENBOS 3,4 3,3 2,9 3,3 3,7 4,0 3,7 3,7 3,6 4,1 3,8 4,3 3,7 122 73

GRIMBERGEN 3,5 3,2 3,3 3,4 3,8 3,8 3,5 3,4 3,1 4,0 3,6 4,2 3,6 327 122

KRAAINEM 3,8 3,4 3,7 3,7 4,2 4,1 4,0 4,0 3,6 4,7 3,7 4,5 3,9 137 73

LINKEBEEK 3,7 2,8 3,2 3,6 4,1 4,2 3,8 4,2 3,0 3,5 3,5 4,1 3,6 74 74

MACHELEN 2,7 2,6 2,6 2,6 3,5 3,8 3,7 3,3 3,1 3,9 3,7 4,1 3,3 119 88

SINT-GENESIUS-RODE 2,6 2,4 2,8 2,6 3,5 3,4 3,2 2,8 2,1 3,7 3,2 4,3 3,1 137 74

SINT-PIETERS-LEEUW 3,4 3,2 3,4 3,5 3,9 3,9 3,6 3,6 3,0 3,9 3,5 4,2 3,6 338 123

08 december 2014 49


TERVUREN 3,2 3,0 3,4 3,4 3,8 3,9 3,7 3,6 3,2 4,0 3,1 4,0 3,5 130 78

WEMMEL 3,6 3,3 3,5 3,4 3,9 3,9 3,7 3,6 3,3 4,0 3,6 4,3 3,7 144 75

WEZEMBEEK-OPPEM 2,6 2,1 2,6 2,6 3,5 3,9 3,4 3,4 3,0 4,6 3,6 4,6 3,3 71 71

ZAVENTEM 2,8 2,5 2,7 2,7 3,4 3,5 3,5 3,0 3,8 3,8 3,6 3,4 3,2 416 113

SUBGEMIDDELDE 3,2 2,9 3,1 3,2 3,8 3,8 3,6 3,4 3,1 3,9 3,6 4,2 3,5 2 451 1 136




AARSCHOT 3,3 3,0 3,0 3,1 3,7 3,8 3,6 3,2 3,2 3,8 3,2 4,0 3,4 220 119

DIEST 3,8 3,5 3,6 3,7 4,0 3,9 3,4 3,7 3,6 2,8 2,2 2,9 3,4 79 77

HALLE 3,5 3,2 3,4 3,3 3,8 3,6 3,5 3,3 3,2 3,5 3,8 3,2 3,4 340 126

TIENEN 3,1 2,7 2,9 3,0 3,5 3,3 3,2 2,9 2,8 3,4 3,1 3,1 3,1 288 121

VILVOORDE 3,6 3,2 3,1 3,4 3,7 3,5 3,6 3,2 3,1 3,4 3,4 2,8 3,3 293 124

SUBGEMIDDELDE 3,4 3,1 3,2 3,3 3,7 3,6 3,5 3,2 3,2 3,4 3,1 3,2 3,3 1 220 567

GEM. PROVINCIE 3,3 3,1 3,1 3,2 3,8 3,8 3,5 3,4 3,2 3,8 3,5 3,9 3,5 9 532 4 992

(*) Aantal beoordeelde winkelgebieden. Iedere respondent kon meerdere winkelgebieden beoordelen op twaalf indicatoren.

Bron: MAS (2013), verwerkt door Geo Intelligence en IDEA

08 december 2014 50


2.2 ALGEMENE KOOPSTROMEN PER FUSIEGEMEENTE

Tabel: Overzicht bestedingen via e-commerce

CENTRUMSTEDEN

% Respondenten die soms bestellen via e-commerce % Bestedingen via e-commerce

Dagelijkse Periodieke Uitzonderlijke Dagelijkse Periodieke Uitzonderlijke

FUSIEGEMEENTE goederen goederen goederen goederen goederen goederen

LEUVEN 7,7 % 24,6 % 8,9 % 1,8 % 4,7 % 2,1 %

SUBGEMIDDELDE 7,7 % 24,6 % 8,9 % 1,8 % 4,7 % 2,1 %





ASSE 7,7 % 24,4 % 10,3 % 1,4 % 4,3 % 1,9 %

SUBGEMIDDELDE 7,7 % 24,4 % 10,3 % 1,4 % 4,3 % 1,9 %

OVERGANGSGEBIED




AFFLIGEM 10,0 % 14,9 % 9,6 % 1,8 % 3,7 % 1,7 %

BEGIJNENDIJK 2,0 % 15,5 % 4,7 % 0,1 % 2,4 % 0,0 %

BIERBEEK 3,8 % 17,4 % 5,9 % 0,6 % 2,8 % 1,6 %

BOORTMEERBEEK 2,7 % 17,7 % 6,4 % 0,0 % 3,3 % 1,2 %

HAACHT 5,1 % 28,9 % 7,7 % 0,4 % 5,8 % 2,0 %

08 december 2014 51


HERENT 13,3 % 25,1 % 10,0 % 2,5 % 5,2 % 2,6 %

HOEILAART 4,7 % 20,3 % 9,1 % 0,8 % 4,2 % 2,9 %

KAMPENHOUT 8,0 % 18,9 % 3,1 % 1,5 % 5,0 % 0,0 %

KAPELLE-OP-DEN-BOS 3,9 % 14,4 % 2,8 % 0,7 % 1,9 % 0,0 %

KEERBERGEN 4,5 % 30,3 % 13,8 % 0,9 % 7,9 % 4,9 %

KORTENBERG 5,9 % 25,7 % 8,0 % 1,3 % 4,9 % 1,6 %

LENNIK 3,3 % 12,0 % 4,8 % 0,3 % 1,1 % 0,2 %

LIEDEKERKE 2,6 % 26,5 % 7,6 % 0,2 % 6,1 % 0,0 %

LONDERZEEL 7,1 % 24,6 % 5,5 % 1,9 % 4,3 % 1,1 %

LUBBEEK 5,7 % 22,4 % 3,6 % 1,1 % 2,9 % 0,0 %

MEISE 8,7 % 26,9 % 4,7 % 2,9 % 6,0 % 0,0 %

OPWIJK 9,0 % 26,3 % 8,3 % 2,0 % 5,1 % 2,6 %

OUD-HEVERLEE 10,7 % 21,1 % 12,0 % 3,1 % 5,8 % 2,1 %

OVERIJSE 5,3 % 25,9 % 9,0 % 0,7 % 5,7 % 0,0 %

ROOSDAAL 5,3 % 21,6 % 6,4 % 1,9 % 3,1 % 1,3 %

ROTSELAAR 8,6 % 25,3 % 5,5 % 1,3 % 7,6 % 1,7 %

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 3,3 % 19,5 % 7,8 % 0,6 % 2,9 % 1,3 %

STEENOKKERZEEL 6,0 % 20,5 % 6,4 % 1,8 % 5,6 % 1,3 %

TERNAT 4,4 % 27,4 % 9,1 % 0,5 % 6,2 % 1,2 %

TIELT-WINGE 6,3 % 20,2 % 4,7 % 1,2 % 3,0 % 1,2 %

TREMELO 5,1 % 19,7 % 5,0 % 1,1 % 2,5 % 1,1 %

ZEMST 8,4 % 23,6 % 5,4 % 0,6 % 3,4 % 1,0 %

SUBGEMIDDELDE 6,1 % 21,9 % 6,9 % 1,2 % 4,4 % 1,3 %

PLATTELAND


08 december 2014 52




BEKKEVOORT 3,4 % 16,2 % 6,3 % 1,0 % 3,6 % 1,3 %

BERTEM 10,4 % 24,5 % 9,7 % 4,7 % 6,4 % 3,2 %

BEVER 4,0 % 18,2 % 6,3 % 0,6 % 3,8 % 1,3 %

BOUTERSEM 8,0 % 25,8 % 9,4 % 2,7 % 5,2 % 2,4 %

GALMAARDEN 8,4 % 21,1 % 4,9 % 1,3 % 3,6 % 0,0 %

GEETBETS 5,9 % 14,5 % 4,0 % 1,3 % 1,7 % 0,9 %

GLABBEEK 7,8 % 17,9 % 8,9 % 1,3 % 4,5 % 1,8 %

GOOIK 9,0 % 29,2 % 9,0 % 1,6 % 5,8 % 1,5 %

HERNE 7,9 % 24,7 % 10,7 % 1,6 % 5,4 % 1,6 %

HOEGAARDEN 6,6 % 14,9 % 2,8 % 1,6 % 3,0 % 0,0 %

HOLSBEEK 4,5 % 25,5 % 9,7 % 0,7 % 5,2 % 2,2 %

HULDENBERG 3,2 % 17,7 % 5,7 % 0,2 % 3,4 % 1,2 %

KORTENAKEN 4,1 % 14,9 % 5,9 % 1,9 % 2,0 % 0,5 %

LANDEN 3,9 % 20,9 % 9,8 % 1,6 % 5,5 % 0,0 %

LINTER 2,0 % 17,7 % 6,7 % 0,3 % 3,9 % 1,6 %

MERCHTEM 5,3 % 12,4 % 4,4 % 1,0 % 1,9 % 0,8 %

PEPINGEN 2,0 % 15,4 % 8,1 % 0,7 % 3,0 % 1,5 %

ZOUTLEEUW 6,0 % 19,0 % 3,1 % 1,9 % 4,1 % 0,8 %

SUBGEMIDDELDE 5,7 % 19,5 % 7,0 % 1,4 % 4,0 % 1,3 %





08 december 2014 53


BEERSEL 5,3 % 23,7 % 9,4 % 1,0 % 6,0 % 2,2 %

DILBEEK 8,4 % 26,6 % 7,2 % 1,4 % 4,3 % 1,0 %

DROGENBOS 3,3 % 12,9 % 4,1 % 1,0 % 1,7 % 0,0 %

GRIMBERGEN 10,6 % 30,8 % 10,9 % 1,7 % 5,5 % 0,0 %

KRAAINEM 2,7 % 13,4 % 3,9 % 0,7 % 3,0 % 0,0 %

LINKEBEEK 1,3 % 13,6 % 4,3 % 0,0 % 3,3 % 0,0 %

MACHELEN 6,0 % 12,7 % 4,7 % 1,0 % 1,7 % 0,0 %

SINT-GENESIUS-RODE 2,6 % 20,1 % 11,4 % 0,3 % 3,0 % 1,5 %

SINT-PIETERS-LEEUW 6,0 % 24,6 % 4,8 % 1,2 % 4,9 % 0,0 %

TERVUREN 3,8 % 17,1 % 6,3 % 0,5 % 3,7 % 0,0 %

WEMMEL 2,0 % 11,3 % 6,9 % 0,0 % 1,8 % 1,0 %

WEZEMBEEK-OPPEM 3,2 % 20,3 % 4,7 % 0,8 % 4,7 % 0,0 %

ZAVENTEM 11,2 % 22,5 % 6,9 % 2,9 % 3,9 % 0,9 %

SUBGEMIDDELDE 5,1 % 19,2 % 6,6 % 1,0 % 3,6 % 0,5 %





AARSCHOT 8,1 % 23,5 % 10,0 % 1,6 % 3,7 % 2,1 %

DIEST 4,4 % 22,7 % 6,7 % 0,4 % 2,9 % 0,0 %

HALLE 12,5 % 18,0 % 9,5 % 2,3 % 3,1 % 0,0 %

TIENEN 8,1 % 20,9 % 8,1 % 1,4 % 3,0 % 1,6 %

VILVOORDE 9,6 % 27,7 % 8,4 % 1,2 % 5,4 % 1,5 %

SUBGEMIDDELDE 8,5 % 22,6 % 8,6 % 1,4 % 3,6 % 1,1 %

08 december 2014 54


GEMIDDELDE PROVINCIE 6,0 % 20,8 % 7,1 % 1,2 % 4,1 % 1,1 %


08 december 2014 55


Tabel: Koopbinding per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN

Dagelijkse goederen Periodieke goederen Uitzonderlijke goederen Horeca Cultuur

FUSIEGEMEENTE % Koopbinding*

LEUVEN 93,2 % 87,0 % 63,6 % 90,8 % 87,5 %

SUBGEMIDDELDE 93,2 % 87,0 % 63,6 % 90,8 % 87,5 %




ASSE 79,2 % 43,5 % 38,3 % 67,9 % 42,0 %

SUBGEMIDDELDE 79,2 % 43,5 % 38,3 % 67,9 % 42,0 %

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 40,4 % 0,0 % 14,1 % 41,9 % 17,7 %

BEGIJNENDIJK 65,8 % 5,3 % 17,5 % 20,8 % 8,9 %

BIERBEEK 64,4 % 30,4 % 62,2 % 19,8 % 32,7 %

BOORTMEERBEEK 63,5 % 37,8 % 53,3 % 35,4 % 20,3 %

HAACHT 82,4 % 14,2 % 28,1 % 40,1 % 11,4 %

HERENT 48,9 % 7,8 % 31,4 % 18,2 % 15,3 %

HOEILAART 64,0 % 13,7 % 13,1 % 33,2 % 56,1 %

KAMPENHOUT 65,8 % 29,4 % 40,4 % 31,6 % 14,8 %


08 december 2014 56


KEERBERGEN 83,2 % 9,7 % 13,4 % 73,8 % 10,5 %

KORTENBERG 57,2 % 9,9 % 8,3 % 30,0 % 19,5 %

LENNIK 50,8 % 16,0 % 27,7 % 38,7 % 22,4 %

LIEDEKERKE 81,3 % 24,3 % 28,9 % 38,4 % 45,7 %

LONDERZEEL 91,1 % 43,4 % 66,8 % 67,9 % 18,4 %

LUBBEEK 42,2 % 0,0 % 11,8 % 23,2 % 18,0 %

MEISE 37,2 % 10,3 % 16,6 % 42,3 % 33,3 %

OPWIJK 62,0 % 13,0 % 33,1 % 50,3 % 30,8 %

OUD-HEVERLEE 24,0 % 0,0 % 6,4 % 16,7 % 7,9 %

OVERIJSE 89,3 % 28,5 % 73,3 % 66,3 % 52,2 %

ROOSDAAL 17,6 % 0,0 % 15,1 % 33,1 % 32,0 %

ROTSELAAR 39,1 % 0,0 % 22,6 % 32,6 % 16,3 %


STEENOKKERZEEL 59,5 % 5,9 % 27,0 % 36,5 % 10,5 %

TERNAT 72,3 % 15,4 % 56,9 % 48,3 % 34,0 %

TIELT-WINGE 55,5 % 54,6 % 49,0 % 24,0 % 24,6 %

TREMELO 68,4 % 28,8 % 51,2 % 57,2 % 12,3 %

ZEMST 53,5 % 14,3 % 36,2 % 23,6 % 10,6 %

SUBGEMIDDELDE 60,1 % 16,1 % 31,4 % 39,3 % 23,9 %

PLATTELAND



BEKKEVOORT 20,9 % 6,8 % 18,5 % 42,3 % 32,7 %

BERTEM 26,8 % 0,0 % 11,4 % 14,2 % 0,0 %

BEVER 32,6 % 0,0 % 0,0 % 41,9 % 26,2 %

08 december 2014 57


BOUTERSEM 48,8 % 0,0 % 16,5 % 17,5 % 22,8 %

GALMAARDEN 47,9 % 5,1 % 35,7 % 16,3 % 17,1 %

GEETBETS 49,5 % 0,0 % 26,5 % 13,5 % 11,3 %

GLABBEEK 32,8 % 0,0 % 6,8 % 7,4 % 18,8 %

GOOIK 31,6 % 0,0 % 19,6 % 27,1 % 11,7 %

HERNE 23,7 % 0,0 % 19,9 % 36,0 % 35,7 %

HOEGAARDEN 12,2 % 0,0 % 13,4 % 47,9 % 23,8 %

HOLSBEEK 32,4 % 0,0 % 8,3 % 16,8 % 11,4 %

HULDENBERG 42,8 % 0,0 % 7,8 % 21,7 % 8,7 %

KORTENAKEN 21,1 % 5,5 % 6,4 % 24,6 % 41,0 %

LANDEN 86,0 % 18,3 % 25,3 % 30,3 % 16,4 %

LINTER 19,2 % 0,0 % 14,1 % 11,9 % 5,1 %

MERCHTEM 64,7 % 30,9 % 55,5 % 72,0 % 14,0 %

PEPINGEN 17,0 % 0,0 % 9,7 % 16,4 % 17,2 %

ZOUTLEEUW 47,8 % 0,0 % 14,0 % 27,9 % 13,9 %

SUBGEMIDDELDE 36,5 % 3,7 % 17,2 % 27,0 % 18,2 %




BEERSEL 59,6 % 9,4 % 15,7 % 37,5 % 53,6 %

DILBEEK 69,5 % 20,6 % 31,6 % 69,7 % 54,5 %

DROGENBOS 52,3 % 25,5 % 44,8 % 31,6 % 11,0 %

GRIMBERGEN 67,3 % 32,2 % 45,5 % 60,7 % 59,4 %

KRAAINEM 60,7 % 6,4 % 24,9 % 26,0 % 13,1 %

LINKEBEEK 40,8 % 0,0 % 10,8 % 24,1 % 13,2 %

08 december 2014 58


MACHELEN 46,2 % 23,2 % 43,0 % 42,6 % 13,1 %



TERVUREN 71,0 % 13,4 % 28,6 % 39,2 % 25,9 %

WEMMEL 66,7 % 21,0 % 33,5 % 47,5 % 44,2 %

WEZEMBEEK-OPPEM 66,8 % 0,0 % 6,4 % 17,2 % 20,9 %

ZAVENTEM 66,5 % 19,5 % 61,8 % 54,8 % 27,0 %

SUBGEMIDDELDE 59,9 % 15,8 % 32,3 % 38,2 % 29,7 %




AARSCHOT 85,1 % 53,0 % 66,4 % 72,1 % 75,5 %

DIEST 87,2 % 51,1 % 72,7 % 56,2 % 42,6 %

HALLE 91,0 % 63,3 % 54,5 % 68,5 % 44,4 %

TIENEN 93,4 % 61,2 % 71,6 % 62,3 % 40,1 %

VILVOORDE 78,7 % 48,9 % 53,4 % 63,6 % 41,4 %

SUBGEMIDDELDE 87,1 % 55,5 % 63,7 % 64,5 % 48,8 %

GEMIDDELDE PROVINCIE 56,4 % 17,9 % 30,8 % 38,9 % 26,7 %

(*) Koopbinding: mate waarin inwoners goederen in de eigen gemeente kopen; koopvlucht is (100% - koopbinding)


08 december 2014 59


Tabel: Rang koopbinding per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN


FUSIEGEMEENTE Rang Koopbinding

LEUVEN 2 1 6 1 1




ASSE 13 8 21 8 13

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 50 0 47 25 39

BEGIJNENDIJK 24 44 41 52 61

BIERBEEK 27 13 7 53 20

BOORTMEERBEEK 29 10 14 34 34

HAACHT 11 28 31 27 54

HERENT 41 39 27 54 45

HOEILAART 28 29 53 35 4

KAMPENHOUT 24 14 20 39 46

KAPELLE-OP-DEN-BOS 32 34 30 17 44

KEERBERGEN 10 36 51 2 60

KORTENBERG 35 35 58 41 35

08 december 2014 60


LENNIK 39 25 32 29 31

LIEDEKERKE 12 19 28 30 9

LONDERZEEL 3 9 4 7 37

LUBBEEK 48 0 54 50 38

MEISE 52 33 42 23 19

OPWIJK 30 31 25 18 23

OUD-HEVERLEE 58 0 63 58 63

OVERIJSE 5 16 1 9 8

ROOSDAAL 63 0 46 36 22

ROTSELAAR 51 0 37 37 43

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 9 32 44 11 6

STEENOKKERZEEL 34 42 33 32 59

TERNAT 15 26 10 19 18

TIELT-WINGE 36 4 16 48 28

TREMELO 18 15 15 14 52

ZEMST 37 27 22 49 58

PLATTELAND



BEKKEVOORT 61 40 40 24 21

BERTEM 57 0 55 62 0

BEVER 54 0 0 26 26

BOUTERSEM 42 0 43 55 30

GALMAARDEN 43 45 23 60 41

GEETBETS 40 0 34 63 56

08 december 2014 61


GLABBEEK 53 0 61 65 36

GOOIK 56 0 39 44 53

HERNE 59 0 38 33 17

HOEGAARDEN 65 0 52 20 29

HOLSBEEK 55 0 59 57 54

HULDENBERG 47 0 60 51 62

KORTENAKEN 60 43 62 46 15

LANDEN 7 24 35 40 42

LINTER 62 0 48 64 64

MERCHTEM 26 12 11 4 47

PEPINGEN 64 0 57 59 40

ZOUTLEEUW 44 0 49 43 48




BEERSEL 33 37 45 31 7

DILBEEK 17 22 26 5 5

DROGENBOS 38 18 18 38 57

GRIMBERGEN 19 11 17 13 3

KRAAINEM 31 41 36 45 50

LINKEBEEK 49 0 56 47 49

MACHELEN 45 20 19 22 51

SINT-GENESIUS-RODE 46 38 50 61 32


TERVUREN 16 30 29 28 27

08 december 2014 62


WEMMEL 22 21 24 21 11

WEZEMBEEK-OPPEM 21 0 64 56 33

ZAVENTEM 23 23 8 16 25




AARSCHOT 8 5 5 3 2

DIEST 6 6 2 15 12

HALLE 4 2 12 6 10

TIENEN 1 3 3 12 16

VILVOORDE 14 7 13 10 14


08 december 2014 63


Kaartvisualisatie koopbinding van Dagelijkse goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 64


Kaartvisualisatie koopbinding van Periodieke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 65


Kaartvisualisatie koopbinding van Uitzonderlijke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 66


Kaartvisualisatie koopbinding van Horeca voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 67


Kaartvisualisatie koopbinding van Cultuur voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 68


Tabel: Koopattractie per fusiegemeente

CENTRUMSTEDEN


FUSIEGEMEENTE % Attractie*

LEUVEN 33,0 % 69,6 % 45,1 % 62,6 % 68,7 %

SUBGEMIDDELDE 33,0 % 69,6 % 45,1 % 62,6 % 68,7 %




ASSE 25,2 % 36,5 % 29,2 % 18,3 % 14,8 %

SUBGEMIDDELDE 25,2 % 36,5 % 29,2 % 18,3 % 14,8 %

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 17,3 % 78,2 % 39,9 % 21,4 % 3,3 %

BEGIJNENDIJK 18,4 % 23,9 % 57,2 % 45,9 % 0,0 %

BIERBEEK 50,1 % 66,4 % 71,7 % 57,9 % 38,4 %

BOORTMEERBEEK 21,3 % 58,7 % 57,5 % 38,1 % 12,9 %

HAACHT 35,4 % 70,1 % 57,9 % 42,4 % 29,6 %

HERENT 17,0 % 50,7 % 64,1 % 13,1 % 13,6 %

HOEILAART 10,3 % 14,1 % 17,3 % 16,0 % 10,8 %

KAMPENHOUT 22,9 % 63,0 % 66,1 % 28,7 % 23,4 %


08 december 2014 69


KEERBERGEN 29,7 % 34,4 % 24,4 % 48,3 % 33,4 %

KORTENBERG 22,9 % 13,5 % 50,9 % 32,0 % 0,0 %

LENNIK 29,8 % 71,9 % 44,6 % 59,8 % 30,2 %

LIEDEKERKE 51,1 % 32,8 % 34,0 % 10,4 % 19,9 %

LONDERZEEL 36,5 % 47,8 % 47,9 % 22,7 % 17,1 %

LUBBEEK 16,6 % 76,9 % 51,3 % 34,5 % 0,0 %

MEISE 18,3 % 36,4 % 44,3 % 34,5 % 29,9 %

OPWIJK 10,7 % 3,6 % 41,2 % 19,7 % 0,0 %

OUD-HEVERLEE 18,6 % 27,9 % 52,4 % 53,4 % 0,0 %

OVERIJSE 23,6 % 44,5 % 41,2 % 32,0 % 25,9 %

ROOSDAAL 8,7 % 1,2 % 48,7 % 32,3 % 7,6 %

ROTSELAAR 3,0 % 33,9 % 36,5 % 38,2 % 11,4 %


STEENOKKERZEEL 30,1 % 33,5 % 54,2 % 22,2 % 43,2 %

TERNAT 28,9 % 46,5 % 53,6 % 37,5 % 33,2 %

TIELT-WINGE 30,4 % 80,6 % 74,6 % 41,3 % 5,6 %

TREMELO 12,5 % 36,4 % 37,4 % 33,2 % 18,5 %

ZEMST 35,1 % 63,8 % 59,8 % 28,1 % 0,0 %

SUBGEMIDDELDE 23,8 % 43,5 % 46,9 % 32,7 % 16,3 %

PLATTELAND



BEKKEVOORT 34,0 % 43,2 % 34,1 % 55,1 % 19,0 %

BERTEM 24,3 % 18,0 % 35,0 % 51,5 % 0,0 %

BEVER 28,8 % 22,8 % 0,2 % 0,0 % 21,4 %

08 december 2014 70


BOUTERSEM 16,1 % 2,6 % 46,0 % 59,9 % 22,2 %

GALMAARDEN 17,7 % 7,8 % 37,0 % 2,8 % 21,9 %

GEETBETS 25,4 % 1,2 % 8,6 % 27,5 % 12,3 %

GLABBEEK 50,3 % 67,4 % 62,3 % 46,9 % 13,2 %

GOOIK 27,1 % 69,5 % 35,6 % 51,7 % 29,2 %

HERNE 20,2 % 11,7 % 43,0 % 24,2 % 6,1 %

HOEGAARDEN 4,5 % 43,2 % 1,0 % 30,8 % 21,4 %

HOLSBEEK 12,2 % 81,8 % 67,0 % 35,3 % 28,0 %

HULDENBERG 14,1 % 51,9 % 15,6 % 0,0 % 0,0 %

KORTENAKEN 4,8 % 61,6 % 38,5 % 8,9 % 12,2 %

LANDEN 16,3 % 22,2 % 17,6 % 10,9 % 6,4 %

LINTER 16,7 % 7,0 % 28,7 % 0,0 % 0,0 %

MERCHTEM 21,6 % 42,5 % 51,1 % 30,7 % 26,9 %

PEPINGEN 5,4 % 0,0 % 16,1 % 23,4 % 0,0 %

ZOUTLEEUW 22,7 % 48,5 % 42,5 % 33,0 % 22,4 %

SUBGEMIDDELDE 20,1 % 33,5 % 32,2 % 27,4 % 14,6 %




BEERSEL 40,4 % 34,3 % 53,0 % 41,7 % 34,3 %

DILBEEK 6,7 % 12,8 % 17,1 % 16,7 % 35,5 %

DROGENBOS 44,9 % 52,1 % 62,3 % 40,8 % 63,2 %

GRIMBERGEN 33,6 % 44,5 % 36,3 % 29,3 % 29,4 %

KRAAINEM 31,4 % 50,4 % 58,7 % 37,9 % 20,1 %

LINKEBEEK 1,4 % 0,0 % 1,7 % 12,6 % 19,5 %

08 december 2014 71


MACHELEN 58,8 % 79,4 % 76,4 % 30,3 % 32,1 %



TERVUREN 19,1 % 25,5 % 21,8 % 21,4 % 31,3 %

WEMMEL 9,1 % 13,9 % 20,1 % 25,1 % 40,8 %

WEZEMBEEK-OPPEM 18,0 % 45,0 % 23,5 % 20,7 % 1,8 %

ZAVENTEM 31,1 % 39,1 % 69,4 % 26,8 % 9,3 %

SUBGEMIDDELDE 26,3 % 38,9 % 42,0 % 27,2 % 27,5 %




AARSCHOT 36,2 % 60,2 % 61,7 % 42,9 % 55,0 %

DIEST 47,2 % 68,3 % 58,4 % 60,9 % 35,3 %

HALLE 37,6 % 58,4 % 45,0 % 52,7 % 25,6 %

TIENEN 33,9 % 41,6 % 43,3 % 33,4 % 26,7 %

VILVOORDE 38,1 % 55,0 % 46,0 % 36,3 % 45,6 %

SUBGEMIDDELDE 38,6 % 56,7 % 50,9 % 45,2 % 37,6 %

GEMIDDELDE PROVINCIE 24,6 % 42,4 % 41,8 % 32,8 % 24,6 %

(*) Koopattractie: mate waarin inwoners van een andere gemeente aankopen in de desbetreffende gemeente


08 december 2014 72


Kaartvisualisatie koopattractie van Dagelijkse goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 73


Kaartvisualisatie koopattractie van Periodieke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 74


Kaartvisualisatie koopattractie van Uitzonderlijke goederen voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 75


Kaartvisualisatie koopattractie van Horeca voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 76


Kaartvisualisatie koopattractie van Cultuur voor de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 77


Tabel: Verzorgingsgebied per fusiegemeente (in feq. inwoners)

CENTRUMSTEDEN

Inwoners 2013 Dagelijkse goederen Periodieke goederen Uitzonderlijke goederen Horeca Cultuur

FUSIEGEMEENTE Verzorgingsgebied (in Feq. Inw)*

LEUVEN 97 692 136 838 281 132 114 015 237 110 273 095

SUBGEMIDDELDE 97 692 136 838 281 132 114 015 237 110 273 095




ASSE 31 417 32 675 21 200 16 681 25 648 15 219

SUBGEMIDDELDE 31 417 32 675 21 200 16 681 25 648 15 219

OVERGANGSGEBIED



AFFLIGEM 12 851 6 196 484 2 886 6 729 2 309

BEGIJNENDIJK 9 944 8 008 668 4 369 3 823 889

BIERBEEK 9 696 12 358 8 930 23 033 4 520 5 094

BOORTMEERBEEK 11 929 9 663 11 854 17 764 6 844 2 787

HAACHT 14 275 18 121 6 673 10 459 9 876 2 307

HERENT 20 800 12 171 3 173 19 349 4 326 3 646

HOEILAART 10 545 7 517 1 688 1 772 4 160 6 633

KAMPENHOUT 11 470 9 787 9 210 13 762 5 014 2 183

KAPELLE-OP-DEN-BOS 9 244 6 994 1 205 3 110 5 643 1 400

08 december 2014 78


KEERBERGEN 12 899 15 212 1 891 2 189 18 235 2 004

KORTENBERG 19 386 14 391 2 462 4 380 8 562 3 788

LENNIK 8 879 6 452 5 169 3 765 8 580 2 862

LIEDEKERKE 12 643 21 067 5 006 5 607 5 412 7 226

LONDERZEEL 17 976 25 626 14 490 23 009 15 689 3 978

LUBBEEK 14 046 7 075 472 3 177 4 933 2 514

MEISE 18 417 8 410 2 901 6 267 11 910 8 757

OPWIJK 13 985 9 517 1 856 8 749 8 576 4 214

OUD-HEVERLEE 10 985 3 274 336 1 446 3 949 874

OVERIJSE 24 704 28 887 12 579 31 467 24 097 17 409

ROOSDAAL 11 265 2 257 234 3 974 5 503 3 896

ROTSELAAR 16 020 6 424 934 6 037 8 436 2 928

SCHERPENHEUVEL-ZICHEM 22 620 24 634 4 156 5 098 19 403 17 631

STEENOKKERZEEL 11 616 9 966 1 058 6 659 5 460 2 157

TERNAT 15 318 15 421 4 792 19 933 11 710 7 712

TIELT-WINGE 10 581 8 419 29 900 21 414 4 306 2 744

TREMELO 14 778 11 528 6 746 12 247 12 575 2 221

ZEMST 22 437 18 309 8 923 20 379 7 319 2 350

SUBGEMIDDELDE 14 419 12 137 5 474 10 456 8 726 4 538

PLATTELAND



BEKKEVOORT 6 084 1 940 619 1 822 5 720 2 450

BERTEM 9 712 3 481 253 1 985 2 828 217

BEVER 2 174 938 69 38 909 723

08 december 2014 79


BOUTERSEM 7 946 4 561 326 2 470 3 404 2 280

GALMAARDEN 8 588 5 027 543 5 218 1 432 1 869

GEETBETS 5 934 3 998 131 1 859 1 107 765

GLABBEEK 5 300 3 477 274 1 040 737 1 138

GOOIK 9 156 3 969 548 3 010 5 155 1 510

HERNE 6 560 2 024 217 2 371 3 120 2 501

HOEGAARDEN 6 721 872 358 927 4 665 2 039

HOLSBEEK 9 820 3 608 222 4 130 2 521 1 545

HULDENBERG 9 610 4 773 872 911 2 067 833

KORTENAKEN 7 889 1 744 1 130 848 2 118 3 667

LANDEN 15 719 15 991 3 658 4 725 5 294 2 717

LINTER 7 144 1 624 90 1 383 841 363

MERCHTEM 15 866 12 945 8 621 18 103 16 317 3 006

PEPINGEN 4 436 795 99 504 945 760

ZOUTLEEUW 8 278 5 107 683 2 104 3 440 1 475

SUBGEMIDDELDE 8 163 4 271 1 039 2 969 3 479 1 659




BEERSEL 24 322 24 607 3 376 11 210 15 571 19 772

DILBEEK 40 737 30 092 9 480 15 312 33 815 34 146

DROGENBOS 5 062 4 798 3 404 5 899 2 678 1 495

GRIMBERGEN 36 188 36 599 20 890 28 193 30 779 30 099

KRAAINEM 13 556 12 012 2 002 7 599 5 691 2 236

LINKEBEEK 4 807 1 986 186 532 1 318 786

08 december 2014 80


MACHELEN 13 987 16 238 17 953 29 389 8 391 2 658

SINT-GENESIUS-RODE 17 926 10 569 2 997 4 312 3 367 5 135

SINT-PIETERS-LEEUW 32 677 27 723 21 721 56 599 15 189 10 927

TERVUREN 21 263 18 633 4 023 8 239 10 604 8 014

WEMMEL 15 507 11 244 3 729 7 500 9 732 11 456

WEZEMBEEK-OPPEM 13 924 11 405 1 005 1 121 3 003 2 946

ZAVENTEM 31 960 30 610 12 153 80 393 23 729 9 452

SUBGEMIDDELDE 20 917 18 193 7 917 19 715 12 605 10 702




AARSCHOT 28 969 38 357 38 421 60 905 36 293 48 303

DIEST 23 271 38 637 37 381 41 283 33 387 15 319

HALLE 37 104 53 784 56 281 36 745 53 447 22 014

TIENEN 33 233 46 629 34 643 41 775 30 844 18 015

VILVOORDE 41 432 52 108 44 591 40 221 40 939 31 157

SUBGEMIDDELDE 32 802 45 903 42 263 44 186 38 982 26 961

TOTAAL PROVINCIE 1 101 280 1 040 100 784 672 946 318 919 745 714 614

(*) Het aantal feq. inwoners uit het verzorgingsgebied = het aantal inwoners dat zich fulltime richt tot de winkelgebieden van de stad/gemeente. Dit wordt bekomen door de koopbinding (i.e. de

koopbinding vermenigvuldigd met het aantal inwoners binnen de fusiegemeente) en de toevloeiing (i.e. de som van het aantal inwoners uit fusiegemeenten buiten de stad vermenigvuldigd met de

toevloeiing uit de bijhorende gemeente) bij elkaar op te tellen.


08 december 2014 81


Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Dagelijkse goederen

Aantal winkels

WINKELGEBIED Hoofdgemeente winkelgebied Dagelijkse goederen

Centrum Leuven Leuven 121

Centrum Vilvoorde Vilvoorde 43

Centrum Tienen Tienen 42

Centrum Diest Diest 40

Centrum Halle Halle 38

Centrum Aarschot Aarschot 31


08 december 2014 82


Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Periodieke goederen

Aantal winkels

WINKELGEBIED Hoofdgemeente winkelgebied Periodieke goederen







Het Gouden Kruispunt Tielt-Winge 38

Centrum Asse Asse 33

Centrum Scherpenheuvel Scherpenheuvel-Zichem 32


08 december 2014 83


Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Uitzonderlijke goederen

Aantal winkels

WINKELGEBIED Hoofdgemeente winkelgebied Uitzonderlijke goederen


Baanconcentratie Sint-Pieters-Leeuw Sint-Pieters-Leeuw 40


08 december 2014 84


Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Horeca

Aantal panden

WINKELGEBIED Hoofdgemeente winkelgebied Horeca







Centrum Asse Asse 36

Centrum Zaventem Zaventem 35

Centrum Scherpenheuvel Scherpenheuvel-Zichem 33


08 december 2014 85


Tabel: Overzicht winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Cultuur

Aantal panden

WINKELGEBIED Hoofdgemeente winkelgebied Cultuur


08 december 2014 86


Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Dagelijkse goederen in de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 87


Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Periodieke goederen in de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 88


Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 winkels voor Uitzonderlijke goederen in de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 89


Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Horeca in de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 90


Kaartvisualisatie winkelgebieden met meer dan 30 panden voor Cultuur in de provincie Vlaams-Brabant


08 december 2014 91



BIJLAGE 3: TOELICHTING MARKTRUIMTEBEREKENING

Voorbeeld marktruimteberekening DG in provincie Antwerpen (excl. e-commerce).

Dagelijkse goederen

Huidig, 2014 Toekomstig, 2024

Inwoners 1.802.719 1.908.344

Bestedingen per hoofd (Vlaanderen) (€) € 2.901 € 2.901

Bestedingspotentieel (mio €) 5230,1 5536,6

Koopkrachtbinding 97% 97%

Gebonden bestedingen (mio €) 5067,0 5363,8

Koopkrachttoevloeiing 1% 1%

Omzet door toevloeiing (mio €) 35,7 37,8

Totale bestedingen (mio €) 5102,7 5401,7

Gem. Vloerproductiviteit (€/m²) € 7.000 € 7.000

Haalbaar aanbod (m² wvo) 728.954 771.665

Gevestigd aanbod (m² wvo) 750.267 755.369

Uitbreidingsruimte m² wvo -21.313 16.296


Voorbeeld marktruimteberekening DG in provincie West-Vlaanderen (exl. e-commerce)

Dagelijkse goederen

Huidig, 2014 Toekomstig, 2024

Inwoners 1.175.508 1.181.745

Bestedingen per hoofd (Vlaanderen) (€) € 2.901 € 2.901

Bestedingspotentieel (mio €) 3410,4 3428,5

Koopkrachtbinding 98% 98%

Gebonden bestedingen(mio €) 3332,0 3349,7

Koopkrachttoevloeiing 0,5% 0,5%

Omzet door toevloeiing (mio €) 16,7 16,8

Totale bestedingen Belgen (mio €) 3348,7 3366,5

Totale bestedingen buitenlandse verblijfstoeristen (kust) (mio €) 21,0 21,0

Totale bestedingen (mio €) 3369,7 3387,5

Gem. Vloerproductiviteit (€/m²) € 7.000 € 7.000

Haalbaar aanbod (m² wvo) 481.387 480.931

Gevestigd aanbod (m² wvo) 587.910 587.910

Uitbreidingsruimte m² wvo -106.523 -106.979

In deze bijlage wordt de marktruimteberekening die is toegepast per provincie in detail toegelicht. In het rapport wordt het model vereenvoudigd uitgelegd. De

marktruimteberekening is toegepast per productcategorie, namelijk dagelijkse goederen, periodieke goederen en uitzonderlijke goederen.

We maken deze berekening enerzijds voor de huidige situatie en anderzijds doen we een prognose voor de situatie tien jaar later, namelijk in 2024. In de

berekening starten we met het inwonersaantal (dit passen we voor 2024 aan volgens de bevolkingsprognose van ADSEI).


Daarnaast nemen we de gemiddelde besteding van de Vlaming voor de branches die onder de welbepaalde productcategorie vallen. Hiervoor hebben we beroep gedaan

op de huishoudbudgetenquête van 2012 en geïndexeerd naar 2014.

Hierbij maken we het onderscheid nog naar bestedingen in fysieke winkels en bestedingen via internetaankopen (dus online bestedingen). Omdat we in dit model de

marktruimte berekenen voor fysieke winkels gaan we het online deel aftrekken van de bestedingen (in het voorbeeld hierboven is nog niet gecorrigeerd voor

internetaankopen). Voor deze cijfers baseren we ons op het deel e-commerce bevraagd in deze studie. Omwille van een gebrek aan goede toekomstprognoses voor

België/Vlaanderen doen we voor 2024 een assumptie hierin op basis van voorbeelden in de buurlanden, maar zover mogelijk rekening houdende weliswaar met de

cultuurverschillen. We werken vervolgens ook met twee scenario’s, waarbij we een scenario hebben met een gematigde stijging van de e-commerce en één met een sterke

stijging van de e-commerce. Deze liggen ook anders per productgroep.

Stijging e-commerce

DG PG UG

scenario 1 5% 10% 7,5%

scenario 2 10% 20% 15%

We hebben bewust gekozen om deze scenario’s ver genoeg uit elkaar te leggen, waarbij we willen aangeven wat de impact is van twee relatief ver uiteenliggende

scenario’s. Zo is mogelijk om te zien hoe gevoelig het model is voor de correctie op e-commerce.

Het resultaat en dus gecorrigeerde besteding per persoon per jaar vermenigvuldigen we met het inwonersaantal van de provincie. Hierbij komen we dan tot het

bestedingspotentieel, uitgedrukt in miljoen euro.

De cijfers in wit zijn berekende cijfers, deze in het blauw aangeduid zijn inputcijfers vanuit een bepaalde bron zoals ADSEI.

Om te berekenen wat besteed wordt in de provincie door de inwoners zelf en door inwoners van de andere provincies nemen we de gegevens over koopkrachtbinding en

koopkrachtattractie (of –toevloeiing) erbij. In de eerste plaats wordt het bestedingspotentieel (van de provincie) vermenigvuldigd met de koop(kracht)binding (in %

uitgedrukt) en het resultaat ervan zijn de gebonden bestedingen. Dit zijn de bestedingen die (binnen)in de provincie plaatsvinden door de inwoners van de provincie zelf.

Daarnaast zijn er ook bestedingen door “externen” vanuit de andere vier provincies.

Hier wordt echter geen rekening gehouden met toevloeiing van buiten Vlaanderen omdat hierover geen bruikbare cijfers beschikbaar zijn. We weten bijvoorbeeld wel

hoeveel koopvlucht er vanuit de provincie Antwerpen naar Nederland gaat, maar we hebben geen inzage in de tegenovergestelde stroom omdat deze bij de Nederlanders

moet onderzocht worden. Dit geldt voor alle andere provincies evenzeer. Ook vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ten opzichte van Vlaams-Brabant bijvoorbeeld

waren hierover geen bruikbare cijfers beschikbaar. Wel kunnen we er met een relatieve grote zekerheid van uit gaan dat op het vlak van een totale provincie de

koopattractie die gegenereerd wordt van buiten het Vlaams Gewest steeds relatief klein zal zijn ten opzichte van de totale koopattractie die nu is opgenomen. Het zal de

kleine of doorgaans negatieve marktruimte niet positief maken.


Enkel in West-Vlaanderen hebben we een uitzondering gemaakt en toch een correctie doorgevoerd voor het kusttoerisme dat wel een serieuze impact kan hebben.

We maken hierbij een onderscheid tussen binnen- en buitenlandstoerisme.

Het gedrag van de Vlaamse toerist zit immers wel in dit cijfer vervat, maar mogelijks wat ondervertegenwoordigd. Indien een gezin uit bv. Oost-Vlaanderen een tweede

verblijf heeft aan de kust dan zou het die kustgemeente kunnen aanduiden als tweede of derde winkelgebied waar het aankopen doet. Mogelijks hebben de respondenten

hieraan niet meteen gedacht (hoewel we hier en daar wel zulke antwoorden zien terugkomen) of gaat het eerder om het vierde winkelgebied bijvoorbeeld, dan is dit toch

onderbelicht. Bovendien is er ook nog het toerisme vanuit de andere gewesten. Om deze reden hebben we gekozen om het attractiecijfer lichtjes bij te stellen en omhoog te

brengen. Dit komt dan tot uiting in het cijfer voor “totale bestedingen Belgen”. Voor DG en PG waar de impact het grootst is, gaat dit om ongeveer 1/4e verhoging van het

attractiecijfer (assumptie). Voor UG (voor het inrichten van een 2e verblijf bijvoorbeeld) betreft het 1/6e omdat dit veel minder frequent gebeurt.

Verder zit de impact van het buitenlands toerisme hier niet in vervat. Daar het kusttoerisme toch een aanzienlijk deel van de provincie beïnvloedt (vele kustgemeenten),

hebben we ook hier een correctie voor doorgevoerd. (bv. in andere provincies gaat het doorgaans maar over 1 stad die een betekenisvolle attractie weet te genereren

vanuit het toerisme, de impact ervan op een ganse provincie is dan relatief klein en dus niet meegenomen.)

Het buitenlands toerisme is toegevoegd in een aparte lijn “Totale bestedingen buitenlandse verblijfstoeristen (kust) (mio €)” en enkel voor de twee productgroepen

waarover we over cijfers beschikken, namelijk DG en PG. De bronnen hiervoor zijn Toerisme Vlaanderen, FOD Economie en Westtoer (vakantieganger kust, 2011, TVl;

Reizen met kennis van zaken, 2005, TVl en KiTS-toerisme, 2011 en 2012, FOD Economie en Westtoer). We hebben naar 2024 geen aanpassingen in gedaan. Ons baseren

op de voorbije evolutie zou te gevaarlijk zijn en er is geen wetenschappelijk onderbouwde prognose voorhanden.

Om de omzet die voortvloeit uit de koopattractie te berekenen, hebben we het totale bestedingscijfer nodig. Het totale bestedingscijfer berekenen we dan als volgt:

totale bestedingen= totale bestedingen*koopkrachttoevloeiing+ gebonden bestedingen

of ook

totale bestedingen= gebonden bestedingen/ (1-koopkrachttoevloeiing)

Voorts hebben we bewust gekozen om voor 2024 geen assumpties te maken naar stijgende koopbinding of –attractie, omdat de effecten dan vooral het grootst zouden zijn

op de andere Vlaamse provincies en we geen “afsnoep”effect van elkaar willen suggereren.

Om van de totale bestedingen uitgedrukt in miljoen euro te komen tot een uitspraak over haalbaar aanbod uitgedrukt in m² winkelvloeroppervlakte, hebben we de omzet

per m² nodig die in een fysieke winkel wordt gehaald. Het betreft de gemiddelde vloerproductiviteit. Dit is zeer uiteenlopend per productcategorie maar ook per

branche en zelfs binnen eenzelfde branche liggen er soms grote verschillen, alleen al maar tussen zelfstandigen en ketenwinkels. Dit kengetal is berekend door GEO

Intelligence op basis van een inventaris van alle m² enerzijds en anderzijds de huishoudbudgetenquête die aangeeft wat de Vlaming gemiddeld uitgeeft en dus wat de

omzet voor een welbepaalde branche of productgroep is.

Ook deze vloerproductiviteit houden we naar 2024 dezelfde. We weten dat deze productiviteit al fel in dalende lijn is maar in de markt wordt aangegeven dat deze reeds

zodanig onder druk staat dat het niet meer veel verder omlaag kan zonder verdere faillissementen. Hoewel binnen de productgroep zelf wijzigingen zullen optreden, houden

we dit gemiddelde veiligheidshalve op hetzelfde peil.

Als laatste trekken we van dit haalbaar aanbod de reeds gevestigde m² wvo (op basis van Locatus) af en bekomen we de mogelijke markt- of uitbreidingsruimte.


BIJLAGE 4: TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

De dynamiek in de detailhandelssector is de laatste decennia al sterk geweest, maar neemt voor de nabije toekomst zeker nog toe. Volgens een trendrapport Retail 2020

zullen de veranderingen de komende 10 jaar groter zijn dan de afgelopen 20 jaar. Als we kijken naar de feitelijke ontwikkelingen (zie onderstaande tabel) dan kunnen we

deze conclusie alleen maar delen.

We zien op dit moment vanuit alle hoeken veranderingen optreden, die elkaar ook nog versterken: de consumenten gedragen zich bij hun aankopen en voorkeuren in

toenemende mate anders, de technologische ontwikkelingen (internet, smartphones,…) nemen snel toe, retailers communiceren in toenemende mate anders met de

consumenten en bieden verschillende verkoopkanalen aan, er vindt een toename plaats van perifere aanbodclusters en deze aanbodclusters zetten sterker in op het bieden

van een (shopping)beleving, als een extra laag boven de individuele winkels/retailers. Deze ontwikkelingen gaan razend snel, en hebben nu al invloed op de traditionele

(kern)winkelgebieden. In de onderstaande tabel zijn de trends aangegeven, evenals de effecten voor de (kern)winkelgebieden enerzijds en de lokale detailhandelsstructuur

als geheel anderzijds.

TRENDS EFFECTEN VOOR (KERN)WINKELGEBIEDEN

Consumentengedrag

Cross-channel aankopen

Consument maakt in toenemende mate gebruik van meerdere kanalen. Hij

oriënteert zich op internet, stapt vervolgens een fysieke winkel binnen om te

kijken en te voelen. Binnenkort maakt hij wellicht gebruik van zijn mobiele

telefoon voor de uiteindelijke aankoop. En dan zijn er nog vele andere

combinaties mogelijk.

Wenselijkheid om cross-channel beleving aan te bieden in (kern)winkelgebieden: draadloos internet, content (gsm-website) door winkeliers, sms-aanbiedingen, plattegrond op maat gsm, aanbiedingen-overzicht (kern)winkelgebieden.

Stijgende internetaankopen

Internetaankopen is in Europees perspectief nog bescheiden, maar 70% van de

huidige internetaanbieders verwacht een sterke stijging (>40%)

internetverkopen de komende jaren. Meest aangekocht zijn decoratieartikelen,

modeaccessoires en kleding.

Waarschijnlijke afname van de fysieke winkeloppervlakte. Gelet op het type meest verkochte artikelen zal dit waarschijnlijk met name de kernwinkelgebieden fors raken.

Vanuit winkelgebieden minder opslag en distributie.



Globalisering

Productie en inkoop vinden steeds meer mondiaal plaats,

terwijl behoeften van consumenten lokaal in bepaalde mate blijven verschillen.

Ook kansen voor zelfstandigen, die juist kunnen inspelen op ‘lokale’ voorkeuren. Daarmee ook kansen voor kernwinkelgebieden.

Digitale superconsument

Gebruikers van sociale media beïnvloeden elkaar in toenemende mate: what to

shop and where to shop.

Winkelgebieden dienen op zijn minst op de hoogte te zijn van de trends binnen de sociale media, maar beter nog hieraan deelnemen en beïnvloeden.

De hybride consument

De (vooral jongere) consumenten worden steeds minder trouw aan

winkelgebieden. Ze doen wat ze willen op de momenten dat ze dat willen en waar

ze dat willen. De ene keer is dit doelgericht (runshopping) , de andere keer

recreatief (funshopping), en dan wil men nog beleving ook.

Aanbodclusters, dus ook kernwinkelgebieden, treden steeds meer in concurrentie met elkaar bij de gunst van de consument. Alle marketingmiddelen dienen hierbij te worden ingezet. Maar marketing is niet genoeg, feitelijk dient een kernwinkelgebied maximaal in te zetten op recreatief shoppen.

Toenemend individualisme

Steeds meer behoefte aan maatwerk en onderscheidend

vermogen bij consument.

Kansen voor niet-ketens en dus juist voor kernwinkelgebieden.

Toenemende vergrijzing

Hiermee ontstaat een verminderde mobiliteit van een steeds grotere

bevolkingsgroep.

Buurtwinkelconcentraties nemen toe in belang.

Deze vervullen in toenemende mate ook een sociaal aspect. Veiligheid wordt eveneens van groter belang. Ook ontstaan er nieuwe marktniches.

Afnemende vrije tijd van consumenten

Vooral bij jongere consumenten neemt de arbeidstijd en het werkgerelateerd

reizen steeds meer tijd in beslag. Senioren hebben meer vrije tijd, maar

Belang van winkelconcentraties neemt toe, vanuit een efficiëntiebehoefte van consumenten. Dit biedt kansen voor een clustergericht beleid.



percipiëren dit doorgaans zo niet (veel andere activiteiten).

Trends retailers

Multicommunicatie door retailers

Retailers communiceren enerzijds landelijk en anderzijds lokaal met de

consumenten. Aanvullend geven ze in toenemende mate productinformatie

(waaronder aanbiedingen) aan passerende consumenten via bijvoorbeeld sms.

Het zijn vooral ketens die voorop lopen met nieuwe vormen van communicatie. Consumenten zullen hier gewend aan raken en verwachten dit ook van zelfstandigen.

Prijs/kwaliteitvechters versus High-end aanbieders

Er vindt in toenemend mate een scheiding plaats tussen winkels die gaan voor

een optimale prijs-kwaliteitverhouding (zoals H&M) en retailers die zich richten

op het high-end segment (zoals Nike).

In toenemende mate zien we de scheiding ook terugkomen in de aanbodclusters:

ook de nieuwe generatie shoppingcenters kiezen voor hetzij primair het hoger

segment, hetzij meer het middensegment. Zeker het type high-end gebruikers

zoeken elkaar op en verwachten ook een hoge kwaliteit van het winkelgebied.

Als (kern)winkelgebieden zich niet specifiek richten op de high-end retailers, dan is de kans erg groot dat ze deze verliezen aan andere aanbodclusters.

Aanbod brandstores neemt toe

Retailers willen zelf meer vat hebben op hun verkoopstrategie en openen daartoe

meer eigen winkels.

Vooral shoppingcenters trekken hard aan deze brandstores. Ook kernwinkelgebieden zullen zich actief moeten profileren als vestigingsplaats voor deze winkels teneinde de slag niet te verliezen.

Afname van zelfstandigen

Steeds meer (lang) bestaande zelfstandige winkels sluiten hun deuren. Gebrek

aan opvolgers, afnemende vloerproductiviteit, verruimde openingstijden (en

daardoor langere werktijden) zijn de meest voorkomende veroorzaken. Het

aantal nieuwkomers met onderscheidende formules en concepten kan dit niet

voldoende compenseren.

Vooral in de kernwinkelgebieden wordt deze trend goed gevoeld. En het is juist daar dat zelfstandigen gewenst zijn ter versterking van het onderscheidend vermogen.



Aanbodtrends winkelvastgoed

Toenemende overcapaciteit fysiek winkelaanbod

De verschuiving naar de internetverkopen leidt tot een daling van het aantal

fysieke winkels. Een simulatie voor de provincie Antwerpen leidde, bij een

groeiscenario van de internetverkopen van 1,5% naar 4%, naar een krimp in de

behoefte van de periodieke goederen tot 2020 van ruim 19.000 m² (-2%).

De effecten van overcapaciteit doen zich vooral voor bij de periodieke goederen, en dus bij de kernwinkelgebieden.

Ondanks dit scenario worden toch nieuwe aanbodclusters ontwikkeld of uitgebreid. Dit resulteert in een extra krimp van minder aantrekkelijke (kern)winkelgebieden.

Multilevel marketing en communicatie

Retailers communiceren in toenemende mate productinformatie (waaronder

aanbiedingen) aan passerende consumenten via bijvoorbeeld sms.

In toenemende mate experimenteren shoppingcenterbeheerders met producten

eventinformatie gebundeld voor alle winkels, dus op het niveau van het

shoppingcenter.

De inzet van nieuwe communicatietechnologie binnen het kernwinkelgebied is noodzakelijk om niet achterop te raken ten opzichte van de andere centra.

Clustering en uitbreiding bestaand grootschalig aanbod

Het beleid van veel provincies en lokale overheden is er op gericht om solitaire

grootschalige baanwinkels te clusteren. Dit gaat doorgaans gepaard met een

aanbodbeleid, en veelal met een uitbreiding van de totale winkeloppervlakte in

deze gebieden.

Afhankelijk van de sturing naar branchering, kan dit aanbodbeleid een extra druk geven op de bestaande (kern)winkelgebieden, en dus leiden tot extra leegstand aldaar. Het is ook een kwestie van een nieuw evenwicht te vinden.

Retailclusters als belevingsgebied

In toenemende mate manifesteren vooral shoppingcenters zich als

belevingsgebieden. Enerzijds door een mix van aanvullende vrijetijdsfuncties

zoals cinema, horeca, en events, anderzijds door meer beleving in het shoppen

zelf (retailevents).

Kernwinkelgebieden bieden van oudsher al een mix van belevingsfuncties, maar spelen dit vaak onvoldoende uit. Winkelclusters imiteren in feite de stadscentra, maar doen dit vaak wel beter (ook marketingtechnisch).

Het effect is dat veel kernwinkelgebieden een natuurlijk concurrentievoordeel aan het verspelen zijn, terwijl het eigenlijk een kans zou moeten bieden.

Toenemend totaalvolume winkelvloeroppervlakte

Het aanbod van winkelvloeroppervlakte is in België als geheel de afgelopen 10

jaar toegenomen met 40%.

De sterke stijging van het aanbod heeft al geleid tot een structurele afnemende vloerproductiviteit per m², en een toename van de leegstand, ook in een aantal kernwinkelgebieden.



Het totale volume van de bestedingen is slechts minimaal toegenomen.

Aanbodstructuurtrends

Shake out retailclusters

De trend naar een afnemende totale vloeroppervlakte in vooral het recreatief

winkelen in combinatie met de consumententrends, leidt tot een toenemende

concurrentie tussen aanbodclusters.

Innovatieve aanbodclusters winnen de strijd, de volgers krijgen het moeilijk. Op

langere termijn kunnen in Europa gemiddeld zo een 30% van de aanbodclusters

in de problemen komen.

Ook voor de kernwinkelgebieden geldt dat zij innovatief moeten worden in de strijd om de gunst van de consument. Anders zal men de strijd van de

andere aanbodclusters gaan verliezen.

Belang van profilering neemt toe

Er ontstaan steeds meer gethematiseerde aanbodclusters.

Deze kunnen gericht zijn op luxe artikelen/winkels, op branches (bijvoorbeeld

meubelen), op beleving etc.

Ook kernwinkelgebieden dienen zich te profileren.

Een unieke identiteit, niet alleen marketingtechnisch, maar ook daadwerkelijk, wordt steeds meer noodzakelijk.

Concurrentie tussen steden en gemeenten onderling en andere aanbieders loopt

deels via bereikbaarheid

De consument weegt bereikbaarheid en aanbod af. Indien het aanbod, en dus de

keuzemogelijkheden, toeneemt is ook de bereidheid om een minder goede

bereikbaarheid te aanvaarden, kleiner.

Aanbodclusters (dus ook kernwinkelgebieden) moeten bij het bepalen van hun attractiviteit t.o.v. andere clusters, nadrukkelijk de bereikbaarheid meenemen, en hierop sturen indien noodzakelijk.

Afnemende bereikbaarheid en oplopende parkeertarieven

Steden en gemeenten richten zich in toenemende mate op het leefbaar houden

van hun (binnen)steden. Bezoek per auto wordt hierbij vaak ontmoedigd, en per

openbaar vervoer gestimuleerd.

Het verzorgingsgebied van een kernwinkelgebied betreft ook het landelijk gebied

rondom een gemeente die per openbaar vervoer doorgaans minder goed is

ontsloten.

Voor veel consumenten van buiten de gemeente zijn perifere aanbodclusters gemakkelijker bereikbaar per auto. Daarnaast kan er doorgaans gratis geparkeerd worden.

Voor kernwinkelgebieden liggen er uitdagingen om de bereikbaarheid op peil

te houden en om het winkelend publiek tegemoet te komen in deze kosten.



Onder druk van teruglopende inkomsten op de begroting, wordt verwacht dat

veel steden en gemeenten hun parkeertarieven zullen laten stijgen.

Uitschuiving van winkels naar periferie

Onder druk van de bereikbaarheid, behoefte aan grotere winkeloppervlakten,

gratis parkeren, maar zeker ook van de lagere huisvestingskosten, wordt het voor

steeds meer winkels aantrekkelijk om zich te verplaatsen naar perifere

aanbodclusters.

Bij ongewijzigd beleid zal een verschraling van het aanbod (vooral van ketens) optreden in het kernwinkelgebied. Hierdoor neemt de concurrentiepositie van het kernwinkelgebied verder af. Vooral goed bereikbare perifere clusters zullen meer trekkracht genereren.

In het voorgaande hebben we ons gericht op uitsluitend die trends die beleidsrelevant zijn vanuit het perspectief van een lokaal bestuur. Wat leren we hieruit?

1 Op verschillende momenten in de geschiedenis ontstonden er fundamentele veranderingen ten aanzien van vooral het aanbod en/of de aanbodstructuur. Onder

druk van de technologische veranderingen en mogelijkheden voor de consumenten, ontstaat er momenteel weer een kantelmoment.

2 Het eerste effect hiervan is dat er, naast de fysieke winkels, er zich nu een zeer belangrijk ander kanaal aan het ontwikkelen is: het kopen via internet. Hoewel dit

in België nog relatief beperkt is, in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland, wordt hierin toch ook een stevige groei verwacht. De omzet per m²

winkelvloeroppervlakte loopt verder terug omdat het totaal van de bestedingen van de consumenten niet of nauwelijks toeneemt (mede door de slechte

conjuncturele vooruitzichten). Dit op een moment dat, als gevolg van juist een zeer sterke toename van de vloeroppervlakte in de laatste 10 jaar, de omzet per m²

winkelvloeroppervlakte al sterk aan het teruglopen was. Het kan dan ook niet anders dan dat er winkels verdwijnen. Juist omdat de internetaankopen voorlopig

vooral betrekking hebben op de branches kleding, modeaccessoires en decoratieartikelen, leiden kernwinkelgebieden en shoppingcenters daar het meest onder.

3 De afgelopen jaren zagen we een sterke toename van de perifere grootschalige detailhandel. Daar waar deze voornamelijk betrekking had op uitzonderlijke

goederen (die maar af en toe gekocht werden, zoals elektronica), is het aandeel van periodieke goederen (zoals kleding) snel aan het toenemen. Dit zowel op

vraag van de projectontwikkelaars als de retailers zelf. Ook dit proces vormt een bedreiging voor de kernwinkelgebieden: niet alleen omdat er winkels vertrekken,

maar ook omdat de unieke identiteit (wat betreft recreatief – funshoppen) van binnensteden in kracht afneemt en deels wordt overgenomen door de perifere

retailparken.

4 In het steeds harder wordende spel om de gunst van de consument, waarin de spelers vooral gevormd worden door de perifere shoppingcenters (zoals Waasland

Shopping Center), de retailparken (zoals het Gouden Kruispunt) en de kernwinkelgebieden, dreigen veel kernwinkelgebieden het onderspit te delven. Vooral de

(meest actieve) shoppingcenters passen zich snel aan de heersende trends aan en investeren hier voortdurend in. Ook vooruitstrevende retailparken ontwikkelen

zich steeds meer als gebieden voor recreatief winkelen. Kernwinkelgebieden die niet maximaal inzetten op de gunst van de consument, zullen op termijn in omvang

en kwaliteit sterk inboeten en in een neerwaartse spiraal belanden.

In de strijd om de consument speelt profilering van een winkelgebied een centrale rol. Voor kernwinkelgebieden geldt dat zij hun natuurlijke kwaliteiten (recreatief winkelen,

in combinatie met de aanwezige andere functies zoals horeca, cultuur en ontspanning) maximaal moeten uitspelen. Maar marketing is niet genoeg: de kwaliteit en omvang


van het aanbod, het doen toenemen van evenementen, het optimaliseren van de bereikbaarheid en de parkeervoorzieningen etc., zijn zeer belangrijke elementen voor een

onderscheidend perspectief voor de consumenten.

Detailhandelsbeleidsplan Provincie Antwerpen | november 2014 | p. 19

BIJLAGE 5: STRUCTUUR HANDELSCLUSTER PROVINCIE VLAAMS-BRABANT

Binnenstedelijk winkelgebied / recreatief bezoekmotief

m2 WVO 2013

Grootschalige winkelgebieden / doelgericht bezoekmotief

m2 WVO 2013

(Boven)gewestelijk verzorgingsgebied

(Boven)gewestelijk verzorgingsgebied

Regionaal verzorgingsgebied

Regionaal verzorgingsgebied

Centrum Leuven 75.668 Zaventem Zuid, Zaventem 61.960

Het Gouden Kruispunt, Tielt-Winge 39.596 Baanconcentratie Sint-Pieters-Leeuw 56.666

Baanconcentratie Drogenbos 40.389

(Boven)lokaal verzorgingsgebied

Baanconcentratie Leuvensesteenweg Diest 29.035

Centrum Alsemberg, Beersel 36.158

Baanconcentratie Tiensesteenweg Korbeek, Bierbeek

22.445

Centrum Tienen 27.456 Baanconcentratie Overijse 21.666

Centrum Vilvoorde 24.818 Verspreide bewinkeling Rillaar, Aarschot 21.355

Centrum Halle 20.070 Baanconcentratie Diestsesteenweg Aarschot 20.690

Centrum Aarschot 19.288

Baanconcentratie Leuvensesteenweg Boortmeerbeek

20.631

Centrum Diest 19.046 Centrum Berg 15.438

Wezembeeklaan, Kraainem 12.927

Baanconcentratie Auguste Demaeghtlaan,

Halle 15.408

Centrum Londerzeel 12.283

Centrum Haacht 9.367 (Boven)lokaal verzorgingsgebied

Baanconcentratie Opwijk 9.350 Baanconcentratie Tiensesteenweg, Leuven 14.705

Leuvensesteenweg St Stevens Woluwe, Zaventem

8.377 Baanconcentratie Leuvenselaan, Tienen

10.770

Wolvertemsesteenweg_2, Grimbergen 8.278

Baanconcentratie Brusselsesteenweg Herent, Herent

10.728

Centrum Asse 7.752 Baanconcentratie Kolonel Begaultlaan, Leuven 9.930

Omer De Vidtslaan, Roosdaal 7.532 Baanconcentratie Sint-Genesius-Rode 9.519

Centrum Landen 7.365 Baanconcentratie Opwijk 9.350

Brusselsesteenweg, Asse 7.333 Baanconcentratie Ternat 8.405

Centrum Baal 7.228 Baanconcentratie Staatsbaan Lubbeek 8.390

Centrum Tremelo 6.945 Mechelsesteenweg Vilvoorde 7.630

Centrum Merchtem 6.706 Stationsstraat Rotselaar 7.610

Centrum Heverlee 6.675

Baanconcentratie Aarschotsesteenweg, Leuven

6.675

Nerviërsstraat, Asse 6.309

Baanconcentratie Tessenderlosesteenweg, Diest

6.540

Centrum Kortenberg 5.765 Baanconcentratie Liersesteenweg Aarschot 6.502

Leuvensesteenweg Nossegem, Zaventem 5.640

Baanconcentratie Mannenberg, Scherpenheuvel-Zichem

6.446

Centrum Liedekerke 5.609 Luchthavenlaan, Vilvoorde 6.280

Centrum Tervuren 5.555

Baanconcentratie Ninoofsestwg Schepdael, Dilbeek

5.338

Centrum Keerbergen 5.350

Baanconcentratie Vilvoordsesteenweg, Grimbergen

5.065

Centrum Dilbeek 4.643 Baanconcentratie Leuvensesteenweg 4.825


Binnenstedelijk winkelgebied / recreatief bezoekmotief

m2 WVO 2013

Grootschalige winkelgebieden / doelgericht bezoekmotief

m2 WVO 2013

Boutersem

Slachthuisstraat, Tienen 4.450 Steenweg naar Halle, Sint-Genesius-Rode 3.975

Centrum Wemmel 4.415 Baanconcentratie Staatsbaan, Bekkevoort 3.535

Centrum Scherpenheuvel 4.390 Baanconcentratie Staatsbaan 3.355

Diestsesteenweg, Leuven 4.365 Stationstraat Liedekerke 2.812

Kaasmarkt, Wemmel 4.206

Centrum Wezembeek-Oppem 3.899

Centrum Steenokkerzeel 3.633

Ninoofsesteenweg Lennik 3.532

Centrum Sint-Kwintens-Lennik 3.378

Centrum Overijse 3.347

Centrum Wolvertem 3.146

Centrum Halle-Booienhove 3.100

Centrum Hoeilaart 3.094

Centrum Kessel-Lo 2.890

Verspreide bewinkeling Hoegaarden 2.820

Voort, Scherpenheuvel-Zichem 2.770

Centrum Putkapel 2.740

Centrum Kortenaken 2.690

Centrum Galmaarden 2.608

Centrum Zaventem 2.590

Centrum Geetbets 2.548

Centrum Sterrebeek 2.472

Centrum Averbode 2.393

Centrum Groot-Bijgaarden 2.381 Tiensestraat, Leuven 2.344 Centrum Grimbergen 2.298 Centrum Betekom 2.295 Centrum Rillaar 2.287 Nijverheidszone Begijnenmeers, Liedekerke 2.203

Centrum Strombeek-Bever 2.127 Centrum Opwijk 2.123 Centrum Zoutleeuw 2.105


BIJLAGE 6: MOGELIJKE MAATREGELEN, ACTIES EN INSTRUMENTEN TER VERSTERKING VAN HET HANDELSAPPARAAT

Maatregelen en acties Instrumenten

Verhogen van het aanbod in kwantitatieve zin

Aantrekken/Vestigen nieuwe winkels Actief benaderen zelfstandige winkeliers uit andere steden/gemeenten

Actief benaderen ketens

Vestigingspremie voor nieuwe winkeliers

Aankoopsubsidie voor nieuwe winkeliers

Informatieavond voor mensen die een winkel willen starten

Transparanter en eenvoudiger taksbeleid

Handelsvestigingsconvenanten

Stedenbouwkundige verordening

Aanduiding kernwinkelgebieden en winkelarme gebieden (afhankelijk van invulling decreet Integraal HandelsvestigingsBeleid)

Begeleiden, ondersteunen en stimuleren van starters

Begeleiding startende winkeliers (mentoring door (oud-)winkeliers)

Welkomstpakketten

Gratis starten

Starterscontract

Startersevents

Starterspremie

Belastingverlaging

Informeren potentiële winkeliers Ondernemersloket volgens het één-loketprincipe

Bestand van alle beschikbare winkelpanden (huur of koop), bijv. online toepassing (Immodatabank)

Informeren vastgoedsector/investeerders

Aanwezigheid op B2B-beurzen

Deelnemen aan vastgoedbeurzen

Organiseren van een vastgoed retailtour

Reglement ondernemende stad


Bestrijding leegstand

Bestrijden van de leegstand Leegstandtaks

Progressieve huurprijzen

Krotbelasting die toeneemt in tijd

Gedwongen beheer of verkoop

Onteigeningen

Vrijstelling leegstandtaks voor tijdelijk bewonen of huisvesten starters

Verminderen van het aantal structurele leegstaande handelspanden

Concentreren/inkrimpen van het (kern)winkelgebied

Verhuispremie voor verhuizende winkels naar het kernwinkelgebied

Premie voor verbouwing winkelpand naar woning

Vrijstelling van onroerende voorheffing voor omvorming handelspand naar woning

Tijdelijke zaken als invulling leegstaande handelspanden

Etalage voor installatiekunst

Pop-up stores

Verhuur etalageruimte

Ondersteunen kandidaat-investeerders Brancheplannen met informatie

Investdek

Flankerende maatregelen Reguleren perifere (grootschalige) ontwikkelingen

Sturen op nieuwe shoppingcenters die kernwinkelgebied kunnen schaden

Bestickering (met vermelding van oppervlakte en mogelijke invulling)

Verhogen van het aanbod in kwalitatieve zin

Verhogen/Vestigen van winkels met specifiek aanbod

Actief benaderen zelfstandige winkeliers uit andere steden/gemeenten

Actief benaderen winkeliers met bijzondere formules uit andere steden/gemeenten

Vacature 'Speciaalzaken gezocht'

Vestigingspremie voor nieuwe winkeliers

Jaarprijs uitreiken voor meest bijzondere / innovatieve winkelconcept

Opleidingsessie, workshops of gesprekavonden voor handelaars

Normering kleinhandelsreglement (afhankelijk van invulling decreet Integraal HandelsvestigingsBeleid)

Innovatieve winkelconcepten Opstart innovatiecentrum

Incubatiewinkels

Webwinkel voor de stad

Actieve acquisitie specifieke pop-up stores en pilootwinkels

Vrijstelling lokale bedrijfsbelasting


Verbetering winkelbeleving

Verbetering beeldkwaliteit van winkelcentrum

Promotiebeleid / reclameborden enz. Bevlagging, visuele afbakening van het kernwinkelgebied / hoofdwinkelstraten

Kwaliteitsverbetering publieke ruimte Afbakenen (kern)winkelgebied

Selecteren prioritaire winkelgebieden

Beeldkwaliteitsplan

Terrasinplantingsplannen

Groenstructuurplan

Investeren in fietspaden, stoepen, wegen en pleinen

Creëren van shoppinglussen/winkelcircuits

Voetgangersbewegwijzering

(Gedeeltelijke) Overkapping winkelstraten

RUP en herzien van Ruimtelijk Structuurplan

Eindejaarsverlichting

Ruimtelijk-functionele innovatie Uitwerken sfeergebieden

Verbeteren kwaliteit handelspanden Gevelrenovatie

Kleinere panden samenvoegen

Subsidie voor ombouw/verfraaiing

Bouwcode

Propere winkelomgeving Netheidslabel

Netheidsacties / Zwerfvuilactieplan

Speciaal kuisregime voor winkelstraten

Integrale aanpak overlast 'Minder hinder' begeleiding

Aanpakken bedelarij

Gerichte aanpak winkeldiefstal

Charter voor nachten belwinkels

Stringent vergunningenbeleid nachtwinkels en belwinkels

Stimuleren leefbaarheid van het winkelgebied

Steunmaatregel 'wonen boven winkels'

Projectgerichte aanpak 'wonen boven winkels'

Versterken evenementen Opmaak jaarevenementenplan

Uitvoeren evenementen met een omzetverhogend effect voor de winkels

Nieuwe straatattracties

Organisatie van en aanwezigheid op events

Matchmaking en netwerkevents

Detailhandel- en Horecadag

Organiseren van belevingsprojecten

Openingsuren afstemmen op behoeften consument, organiseren koopzondagen, koopavonden


Aanvullende voorzieningen

Verbeteren verblijfscomfort consumenten

Openbare toiletten

Shopper lockers

Personal shopper

Gratis Wifi

Extra aantrekken ouder(s) met kinderen

Kinderspeelplaats binnen/buiten (evt. met toezicht)

Babyverschoonruimte

Informatiepunt / EHBO ruimte

Buggy voorziening parking

Bereikbaarheid en parkeren

Optimaliseren parkeersituatie Parkeerstudie

Parkeergeleidingsystemen

Park & Rides + shuttleverbindingen

Verlengen verblijfsduur Parkeervouchers bij aankopen

Gratis parkeren

SMS-betalingen (geen vaste eindtijd)

Verminderen impact op mobiliteit Opleggen inpandig laden en lossen waar mogelijk

Streng controleren op venstertijden

Afhaalmogelijkheden aan de rand van de binnenstad

Winkelgebied bereikbaar houden voor gebruikers van diverse modi

STOP-toets

Mobiliteitsplan

Verkeersgeleidingssystemen

Duurzame bewegwijzering

Hogefrequentieverbindingen


Marketing en communicatie

Positionering / onderscheidend vermogen

Interactief (workshops) bepalen van gewenst onderscheidend vermogen

Zoeken naar een complementaire detailhandelsstructuur

Imagoverbeterend communiceren

Cel Citymarketing en -Management

Handelaarsenquête

Ontwikkelen logo voor kernwinkelgebied

Themapromotie Realisatie en promotie (themagerichte) winkelgebieden

Uitgave (thematisch) shoppingplan

Permanente communicatie Website per winkelgebied, gedeelde webshop

Brochure (per sector en algemeen)

Periodieke communicatie Periodieke nieuwsbrieven per e-mail voor het winkelgebied als geheel

Periodieke brochures en folders voor het winkelgebied als geheel

Digitale promotie- en kortingsacties

Uitbouwen platformen Creëren van een promotieplatform

Uitbouwen creatief platform/netwerk

Uitbouw systeem cadeaubonnen

Organisatie en samenwerking

Uitgebouwde samenwerking met handelaars, investeerders, enz.

Beleidsadviesraad Detailhandel en Horeca

Structureel overleg met commerciële dekenijen en handelsverenigingen

Dynamisch LEF (Lokaal Economisch Forum)

Oprichten Middenstandsraad

Overlegplatformen

Platform voor stadsdistributie

VZW Centrummanagement

Aanstellen centrummanager

Gemeentelijke evenementen koppelen aan winkelacties

Link tussen markt, handel en horeca

Levering van broodjes en fruit door lokale handelaars aan plaatselijke ondernemingen

Beperken hinder bij openbare werken Tijdig en gericht communiceren

Publieke interne afstemming versterken

Afstemming tussen de verschillende stadsdiensten


Begeleiding bij stadsontwikkelingsprojecten en heraanleg handelskernen

Interregionaal overleg

Duurzaamheid

Duurzaamheidsmeter voor nieuwe winkelprojecten

Concept 'donderdag veggiedag'


BIJLAGE 7: KWALITATIEVE CASUSSEN


INHOUDSOPGAVE

1/ Inleiding 29

2/ Detailhandel in kleine kernen 30

2.1 Vraagstelling 30

2.2 Uitwerking van de casus 30

3/ Leegstand 45


3.2 Enkele analyses 45

3.3 Enkele praktijkvoorbeelden 50

3.4 Leegstand: een relatiemodel voor de detailhandelsstructuur 52

3.5 Verwachtingen voor de toekomst 56

3.6 Mogelijke maatregelen en rol van de publieke actoren 56

4/ Afbakening van het kernwinkelgebied 60



5/ Detailhandel en het toeristisch-cultureel aanbod 63



6/ De relaties met de Vastgoedsector 68



7/ Detailhandel en markten 72



Detailhandelsbeleidsplan Provincie Antwerpen | november 2014 | p. 29

1/ Inleiding

De vijf Vlaamse provincies hebben het initiatief genomen om een provinciale en interprovinciale studie met

betrekking tot detailhandel uit te voeren. Deze studie kadert in het EFRO-project ‘Kennis Netwerk Detailhandel in

Vlaanderen’ en wordt uitgevoerd in onderlinge samenwerking tussen de vijf Vlaamse provincies en in

samenwerking met Agentschap Ondernemen.

Teneinde een aantal bevindingen in deze studie beter kunnen kaderen, en de beleidsadvisering te kunnen

ondersteunen, zijn een aantal thema’s nader onderzocht. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door middel van

praktijkvoorbeelden en (eigen) onderzoek.

De volgende thema’s zijn onderzocht:

1. Detailhandel in kleine gemeenten

2. Leegstand

3. Afbakening van kernwinkelgebieden

4. Detailhandel en cultureel / toeristisch aanbod

5. De relatie met de vastgoedsector

6. Detailhandel en markten

In de volgende hoofdstukken vindt u de resultaten van de onderzoeken.


2/ Detailhandel in kleine kernen

2.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag hoe het aanbod van detailhandel in de kleine kernen evolueert en hoe er op zijn minst

een basisaanbod behouden kan blijven. Onderwerpen:

- Hoe evolueert de vraag, ook naar de toekomst (demografie) binnen kleine kernen?

- Hoe evolueert het aanbod momenteel?

- Wat zijn de kansen, maar ook beperkingen voor het behoud van ten minste een basisaanbod, mede

rekening gehouden met de trends aan de aanbodzijde?

- Welke maatregelen en acties kunnen worden opgenomen en instrumenten worden ingezet?

- Welke rol kunnen de lokale besturen vervullen, eventueel in intergemeentelijke samenwerking?

- Welke rol kunnen de provincies vervullen?

Als casus is een groep van 32 kleine gemeenten onderzocht. Dit staat niet gelijk aan kernen in brede zin: dat

kunnen immers ook kleine dorpen en buurten zijn als deel van een gemeente. De bewerkings-mogelijkheden van

de beschikbare data zijn voor kleine gemeenten beter geschikt, terwijl de resultaten perfect toepasbaar zijn op

kleine kernen in brede zin.

2.2 Uitwerking van de casus

De gehanteerde definitie van kleine kernen: gemeenten met minder dan 7.000 inwoners. We selecteerde een

groep van 32 kleine gemeenten verdeeld over de vijf provincies. Deze gemeenten komen in verschillende VRIND-

klassen voor. De onderzochte periode beslaat 6, en in bepaalde gevallen 7 jaar: 2008 tot en met 2013/2014.

In de analyse zijn de volgende aspecten van de groep gemeenten onderzocht:

1. socio-economische en demografische context

2. evoluties in het aanbod en samenstelling ervan

3. tussentijdse conclusies

4. kansen, bedreigingen en beleidsmaatregelen


1. Socio-economische en demografische context

Als we de evoluties in de bevolkingsomvang beschouwen, dan zien we binnen de groep kleine gemeenten een

zeer gedifferentieerd beeld. De hoogste groei in de bevolking in de periode 2008-2013 bedraagt ruim 10% en de

grootste krimp 2%. Gemiddeld nam de bevolking toe met 2,1%.

Tabel 1: Evolutie van het aantal inwoners in de geselecteerde gemeenten

De bevolking binnen de onderzochte groep gemeenten verandert langzaam van samenstelling: de groep

ouderen neemt langzaam toe, de groep jongeren blijft stabiel en de tussenliggende groep daalde in deze periode

licht.

Tabel 2: Gemiddelde verdeling van de inwoners per leeftijdscategorie en de evolutie ervan

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Evolutie

Alveringem 4.963 4.979 4.920 4.949 4.990 4.968 0,1%

Baarle-Hertog 2.385 2.431 2.504 2.594 2.592 2.630 10,3%

Bekkevoort 5.915 5.943 5.968 6.081 6.079 6.084 2,9%

Bever 2.093 2.094 2.133 2.155 2.171 2.174 3,9%

Geetbets 5.837 5.866 5.906 5.917 5.947 5.934 1,7%

Glabbeek 5.246 5.264 5.239 5.312 5.269 5.300 1,0%

Heers 6.898 6.970 7.018 7.090 7.103 7.111 3,1%

Herne 6.566 6.597 6.573 6.618 6.572 6.560 -0,1%

Herstappe 84 85 80 85 87 85 1,2%

Hoegaarden 6.356 6.456 6.546 6.632 6.739 6.721 5,7%

Horebeke 2.073 2.037 2.049 2.076 2.058 2.073 0,0%

Kaprijke 6.171 6.177 6.183 6.294 6.318 6.374 3,3%

Kluisbergen 6.382 6.443 6.436 6.478 6.446 6.464 1,3%

Lendelede 5.467 5.536 5.589 5.647 5.684 5.730 4,8%

Lierde 6.475 6.478 6.534 6.497 6.542 6.522 0,7%

Linter 7.049 7.100 7.075 7.094 7.088 7.144 1,3%

Lo-Reninge 3.346 3.326 3.322 3.318 3.299 3.330 -0,5%

Maarkedal 6.446 6.441 6.418 6.448 6.428 6.350 -1,5%

Mesen 997 952 950 945 952 980 -1,7%

Moerbeke 5.942 6.004 6.012 6.037 6.162 6.248 5,1%

Nieuwerkerken 6.707 6.758 6.732 6.687 6.691 6.729 0,3%

Pepingen 4.401 4.391 4.390 4.445 4.417 4.436 0,8%

Pittem 6.586 6.704 6.685 6.720 6.763 6.779 2,9%

Ruiselede 5.128 5.136 5.177 5.201 5.174 5.244 2,3%

Sint-Laureins 6.592 6.577 6.604 6.535 6.640 6.643 0,8%

Spiere-Helkijn 2.050 2.105 2.110 2.126 2.110 2.126 3,7%

Vleteren 3.672 3.663 3.676 3.714 3.712 3.674 0,1%

Voeren 4.207 4.220 4.194 4.181 4.157 4.121 -2,0%

Wachtebeke 7.026 7.026 7.068 7.212 7.282 7.295 3,8%

Wortegem-Petegem 6.135 6.300 6.264 6.273 6.275 6.310 2,9%

Zingem 6.953 7.022 7.130 7.204 7.307 7.384 6,2%

Zuienkerke 2.768 2.796 2.796 2.761 2.760 2.765 -0,1%

Totaal 158.916 159.877 160.281 161.326 161.814 162.288 2,1%

Gemiddelde 4.966 4.996 5.009 5.041 5.057 5.072 2,1%

Maximum 7.049 7.100 7.130 7.212 7.307 7.384 10,3%

Minimum 84 85 80 85 87 85 -2,0%

Leeftijd 2008 2009 2010 2011 2012 Evolutie

0-24j 28,2% 27,8% 27,7% 28,3% 28,1% 0,0%

25-64j 53,6% 53,2% 53,4% 53,4% 53,2% -0,3%

65j en meer 18,3% 18,3% 18,3% 18,4% 18,7% 0,4%


Een andere indicator is de het gemiddelde inkomen en de welvaartsindex. Ook hier zien we een gevarieerd

beeld: de hoogste stijging van het gemiddelde inkomen bedraagt 14% en de laagste stijging ruim 4%. Gemiddeld

bedraagt de stijging gin deze periode 8,3%.

Tabel 3: Evolutie van het gemiddelde inkomen per inkomstenjaar en per geselecteerde gemeente

2008 2009 2010 2011 Evolutie

Alveringem 21.954 22.240 23.275 24.424 11,3%

Baarle-Hertog 24.365 24.306 25.198 26.832 10,1%

Bekkevoort 28.276 29.876 29.528 31.238 10,5%

Bever 30.643 31.723 32.362 32.642 6,5%

Geetbets 26.745 27.527 27.690 29.100 8,8%

Glabbeek 31.031 31.728 32.107 33.515 8,0%

Heers 25.647 26.447 26.740 27.604 7,6%

Herne 31.522 32.246 32.168 33.598 6,6%

Herstappe 25.986 27.393 26.715 28.853 11,0%

Hoegaarden 32.797 33.203 33.186 34.485 5,1%

Horebeke 29.335 31.209 29.722 31.778 8,3%

Kaprijke 29.097 29.127 29.529 30.329 4,2%

Kluisbergen 27.377 28.141 27.818 29.192 6,6%

Lendelede 26.676 27.540 27.542 28.822 8,0%

Lierde 29.457 30.027 30.508 31.822 8,0%

Linter 28.914 29.463 30.428 31.401 8,6%

Lo-Reninge 22.041 22.438 23.680 25.137 14,0%

Maarkedal 28.320 29.632 29.896 31.793 12,3%

Mesen 20.230 20.933 20.968 22.640 11,9%

Moerbeke 30.255 29.275 29.751 31.598 4,4%

Nieuwerkerken 26.302 26.930 27.343 28.202 7,2%

Pepingen 31.731 31.640 32.844 34.320 8,2%

Pittem 25.561 26.809 26.896 28.002 9,6%

Ruiselede 25.598 25.900 26.236 27.481 7,4%

Sint-Laureins 25.583 25.984 27.207 28.391 11,0%

Spiere-Helkijn 25.721 25.652 25.650 27.219 5,8%

Vleteren 22.384 22.674 23.406 25.464 13,8%

Voeren 25.573 26.223 26.650 27.840 8,9%

Wachtebeke 28.994 29.282 29.368 30.665 5,8%

Wortegem-Petegem 30.841 31.700 32.455 33.185 7,6%

Zingem 28.531 30.126 30.035 31.241 9,5%

Zuienkerke 29.102 29.766 29.530 30.881 6,1%

Totaal 876.587 897.160 906.431 949.694 8,3%

Gemiddelde 27.393 28.036 28.326 29.678 8,3%

Maximum 32.797 33.203 33.186 34.485 14,0%

Minimum 20.230 20.933 20.968 22.640 4,2%


De welvaartsindex geeft een ander beeld: in sommige gemeenten is deze gestegen tot +5 en in anderen -3.

Gemiddeld blijft deze iets achter op het Vlaams gemiddelde: 0.98. Conclusie: ondanks dat de inkomens

gemiddeld gestegen zijn (8,3% in 6 jaar), is de stijging iets lager dan het Vlaams gemiddelde (index 0,98).

Tabel 4: Evolutie van de welvaartsindex per geselecteerde gemeente

2008 2009 2010 2011 Evolutie

Alveringem 78,34 77,40 80,53 81,26 2,32

Baarle-Hertog 86,95 84,59 87,18 89,27 2,32

Bekkevoort 100,91 103,98 102,17 103,93 3,02

Bever 109,35 110,41 111,97 108,60 -0,75

Geetbets 95,44 95,80 95,81 96,81 1,37

Glabbeek 110,74 110,42 111,09 111,50 0,76

Heers 91,52 92,04 92,52 91,84 0,32

Herne 112,49 112,23 111,30 111,78 -0,71

Herstappe 92,73 95,34 92,43 95,99 3,26

Hoegaarden 117,04 115,56 114,82 114,73 -2,31

Horebeke 104,69 108,62 102,84 105,72 1,03

Kaprijke 103,84 101,37 102,17 100,90 -2,94

Kluisbergen 97,70 97,94 96,25 97,12 -0,58

Lendelede 95,20 95,85 95,29 95,89 0,69

Lierde 105,12 104,50 105,56 105,87 0,75

Linter 103,18 102,54 105,28 104,47 1,29

Lo-Reninge 78,65 78,09 81,93 83,63 4,98

Maarkedal 101,07 103,13 103,44 105,77 4,70

Mesen 72,19 72,85 72,55 75,32 3,13

Moerbeke 107,97 101,89 102,94 105,12 -2,85

Nieuwerkerken 93,86 93,72 94,61 93,83 -0,03

Pepingen 113,24 110,12 113,64 114,18 0,94

Pittem 91,22 93,30 93,06 93,16 1,94

Ruiselede 91,35 90,14 90,78 91,43 0,08

Sint-Laureins 91,30 90,43 94,14 94,45 3,15

Spiere-Helkijn 91,79 89,28 88,75 90,55 -1,24

Vleteren 79,88 78,91 80,98 84,72 4,84

Voeren 91,26 91,26 92,21 92,62 1,36

Wachtebeke 103,47 101,91 101,61 102,02 -1,45

Wortegem-Petegem 110,06 110,33 112,29 110,40 0,34

Zingem 101,82 104,85 103,92 103,94 2,12

Zuienkerke 103,85 103,60 102,17 102,74 -1,11

Totaal 3.128,22 3.122,40 3.136,23 3.159,54

Gemiddelde 97,76 97,58 98,01 98,74 0,98

Maximum 117,04 115,56 114,82 114,73 4,98

Minimum 72,19 72,85 72,55 75,32 -2,94


2. Evolutie van het aanbod

Als we de evoluties in het aanbod en de leegstand ervan beschouwen, dan zien we op de eerste plaats dat

het aantal winkels langzaam terugloopt. In de periode van 7 jaar bedraagt dit gemiddeld bijna 16%. Deze

teruggang is in 2013-2014 versneld.

Tabel 5: Totaal aantal panden s.s. (inclusief leegstand)

Gemeente 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Evolutie

Alveringem 38 38 37 36 36 36 31 -18,7%

Baarle-Hertog 64 64 62 60 59 60 57 -10,9%

Bekkevoort 24 23 24 24 25 25 23 -6,3%

Bever 2 2 3 3 3 3 3 50,0%

Geetbets 42 45 42 43 39 39 34 -18,1%

Glabbeek 30 30 29 30 28 25 23 -22,0%

Heers 30 29 33 33 35 35 32 8,5%

Herne 28 28 27 27 27 27 22 -23,2%

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 29 29 31 32 31 32 27 -8,6%

Horebeke 12 11 13 13 13 13 13 4,2%

Kaprijke 56 53 52 47 47 46 42 -25,9%

Kluisbergen 57 52 52 49 48 43 43 -24,6%

Lendelede 48 44 44 43 45 46 44 -9,4%

Lierde 37 38 38 38 38 38 34 -9,5%

Linter 43 42 41 42 42 42 36 -17,4%

Lo-Reninge 21 21 20 20 20 20 19 -9,5%

Maarkedal 27 29 29 27 26 21 22 -20,4%

Mesen 6 8 8 8 8 8 6 0,0%

Moerbeke 33 30 30 39 39 39 30 -9,1%

Nieuwerkerken 46 39 40 41 44 44 41 -11,0%

Pepingen 20 20 20 19 18 15 11 -47,5%

Pittem 58 60 59 57 60 59 58 -0,9%

Ruiselede 51 49 48 48 48 48 41 -19,8%

Sint-Laureins 43 41 43 43 44 44 38 -11,8%

Spiere-Helkijn 22 22 22 22 21 19 20 -11,4%

Vleteren 26 26 31 31 31 31 25 -5,8%

Voeren 25 18 17 15 15 14 15 -40,8%

Wachtebeke 57 55 56 51 51 50 42 -26,5%

Wortegem-Petegem 30 29 25 25 25 25 19 -37,3%

Zingem 54 56 55 55 54 54 46 -14,0%

Zuienkerke 9 8 8 8 8 8 9 0,0%

Totaal 1.063 1.034 1.034 1.024 1.021 1.001 896 -15,7%

Gemiddelde 33,20 32,30 32,30 31,98 31,91 31,27 28,00 -15,7%

Maximum 64 64 62 60 60 60 58 50,0%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -47,5%


Als we inzoomen op het aantal winkelpanden (incl. leegstand) per 1.000 inwoners, dan zien we ook weer

een gestage afname.

Tabel 6: Totaal aantal panden s.s. (incl. leegstand) per 1.000 inwoners en de evolutie ervan

Gemeente 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Evolutie

Alveringem 7,6 7,6 7,4 7,3 7,2 7,2 -4,1%

Baarle-Hertog 26,8 26,3 24,6 23,1 22,8 22,6 -15,7%

Bekkevoort 4,1 3,9 4,0 3,9 4,0 4,0 -0,8%

Bever 1,0 1,0 1,4 1,4 1,4 1,4 44,4%

Geetbets 7,1 7,7 7,1 7,3 6,6 6,6 -7,6%

Glabbeek 5,6 5,6 5,5 5,6 5,2 4,6 -17,8%

Heers 4,3 4,1 4,7 4,7 4,9 4,9 13,4%

Herne 4,3 4,2 4,1 4,1 4,0 4,0 -5,3%

Herstappe 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 /

Hoegaarden 4,6 4,5 4,7 4,8 4,6 4,8 4,4%

Horebeke 5,8 5,4 6,3 6,3 6,3 6,3 8,3%

Kaprijke 9,1 8,5 8,3 7,4 7,4 7,2 -20,5%

Kluisbergen 8,9 8,1 8,0 7,5 7,4 6,7 -25,5%

Lendelede 8,8 7,9 7,8 7,6 7,8 7,9 -9,6%

Lierde 5,7 5,9 5,8 5,8 5,8 5,8 2,0%

Linter 6,1 5,8 5,8 5,9 5,9 5,9 -3,6%

Lo-Reninge 6,3 6,2 6,0 6,0 5,9 5,9 -6,7%

Maarkedal 4,2 4,5 4,5 4,1 4,0 3,2 -22,9%

Mesen 6,0 7,9 7,9 7,9 7,9 7,7 27,2%

Moerbeke 5,6 5,0 4,9 6,5 6,2 6,2 11,0%

Nieuwerkerken 6,8 5,8 5,9 6,1 6,6 6,5 -4,7%

Pepingen 4,5 4,6 4,4 4,3 4,0 3,4 -25,6%

Pittem 8,8 8,9 8,8 8,5 8,8 8,7 -1,2%

Ruiselede 9,8 9,4 9,3 9,1 9,3 9,1 -8,0%

Sint-Laureins 6,4 6,2 6,5 6,6 6,6 6,5 1,6%

Spiere-Helkijn 10,7 10,5 10,4 10,1 10,0 8,7 -18,9%

Vleteren 7,1 7,1 8,3 8,2 8,2 8,3 17,2%

Voeren 5,8 4,3 4,1 3,6 3,6 3,3 -43,7%

Wachtebeke 8,0 7,8 7,9 7,0 7,0 6,9 -14,8%

Wortegem-Petegem 4,8 4,5 4,0 4,0 4,0 4,0 -17,6%

Zingem 7,7 7,9 7,6 7,6 7,4 7,2 -5,8%

Zuienkerke 3,3 2,9 2,9 2,9 2,9 2,9 -11,0%

Totaal 6,7 6,5 6,4 6,3 6,3 6,2 -7,8%

Gemiddelde 6,74 6,56 6,54 6,41 6,36 6,19 -8,0%

Maximum 26,8 26,3 24,6 23,1 22,8 22,6 44,4%

Minimum 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 -43,7%


Als we kijken naar het winkelmetrage, dan zien we een stijging van het aanbod van winkeloppervlakte in de

periode 2008-2012, maar vanaf dan een teruggang. Deze afname verloopt dan vrij snel.

Tabel 7: Totaal aanbod s.s. uitgedrukt in WVO per geselecteerde gemeente en de evolutie ervan


Alveringem 2.543 2.576 2.470 5.121 5.148 5.148 4.671 83,7%

Baarle-Hertog 7.757 9.590 9.828 9.482 9.565 9.881 9.298 19,9%

Bekkevoort 6.670 6.592 6.177 6.007 6.025 6.025 6.969 4,5%

Bever 170 170 215 215 215 215 215 26,5%

Geetbets 7.143 7.318 7.106 7.116 6.257 6.257 5.563 -22,1%

Glabbeek 4.251 4.251 4.080 4.215 4.223 3.989 3.906 -8,1%

Heers 6.057 6.012 18.477 18.467 18.863 18.863 9.286 53,3%

Herne 2.715 2.715 2.269 2.269 2.319 2.319 2.010 -26,0%

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 3.791 5.499 6.619 5.986 5.953 5.943 3.487 -8,0%

Horebeke 650 640 716 716 716 716 634 -2,4%

Kaprijke 11.197 8.970 9.012 8.085 8.046 8.002 7.136 -36,3%

Kluisbergen 5.614 5.080 5.332 5.042 4.859 5.003 4.846 -13,7%

Lendelede 11.647 11.150 11.173 11.147 11.237 11.264 14.624 25,6%

Lierde 2.507 2.792 3.387 3.387 3.402 3.927 3.612 44,1%

Linter 5.714 5.985 5.495 5.530 5.482 5.482 4.979 -12,9%

Lo-Reninge 8.717 8.718 8.688 9.064 9.017 9.017 6.634 -23,9%

Maarkedal 2.225 2.382 2.390 2.302 2.333 1.810 2.267 1,9%

Mesen 529 622 622 622 626 626 519 -1,9%

Moerbeke 2.304 2.174 2.316 4.485 4.455 4.455 3.158 37,1%

Nieuwerkerken 12.503 11.612 11.272 11.327 12.275 12.262 12.214 -2,3%

Pepingen 1.185 1.185 1.238 1.248 1.210 1.514 1.193 0,6%

Pittem 12.487 12.627 12.587 12.575 13.077 13.064 16.493 32,1%

Ruiselede 9.359 9.036 9.102 9.140 9.638 9.597 9.175 -2,0%

Sint-Laureins 5.614 5.519 5.668 5.998 5.949 5.949 6.203 10,5%

Spiere-Helkijn 6.996 6.996 8.126 8.490 8.596 7.151 9.117 30,3%

Vleteren 2.483 2.483 3.350 3.350 3.350 3.350 2.497 0,6%

Voeren 1.311 932 872 731 731 866 1.174 -10,5%

Wachtebeke 11.149 10.892 11.751 11.439 11.454 11.162 9.153 -17,9%

Wortegem-Petegem 2.638 2.831 2.200 2.200 2.200 2.200 2.210 -16,2%

Zingem 9.718 10.666 12.229 12.229 12.027 12.004 10.013 3,0%

Zuienkerke 1.536 1.501 1.151 1.151 1.151 1.151 1.271 -17,3%

Totaal 169.180 169.517 185.918 189.138 190.400 189.212 174.525 3,2%

Gemiddelde 5.287 5.297 5.810 5.911 5.950 5.913 5.454 3,2%

Maximum 12.503 12.627 18.477 18.467 18.863 18.863 16.493 83,7%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -36,3%


Als we kijken naar de evolutie van de leegstand in de periode 2008-2014, dan zien we dat deze, in aantallen

winkels uitgedrukt, is toegenomen met ruim 67%. Het gemiddelde bedraagt 2 panden per gemeente, hetgeen

niet bepaald extreem is. Wat hier wel speelt is dat een aantal panden van functie zal zijn veranderd (een

stoppende handelaar die zijn winkelpand omzet naar bewoning), waardoor deze voor Locatus niet meer meetelt

als winkel.

Tabel 8: Leegstand s.s. uitgedrukt in aantal panden per geselecteerde gemeente


Alveringem 2 1 1 1 2 2 3 66,7%

Baarle-Hertog 3 4 7 7 8 7 7 133,3%

Bekkevoort 0 0 0 0 2 2 3 /

Bever 0 0 0 0 0 0 0 /

Geetbets 2 3 4 4 2 2 2 33,3%

Glabbeek 1 1 1 2 3 2 2 300,0%

Heers 3 3 2 2 3 3 4 60,0%

Herne 0 0 1 1 2 2 1 /

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 1 2 2 3 4 4 3 150,0%

Horebeke 0 0 0 0 0 0 1 /

Kaprijke 4 5 5 4 4 4 4 -12,5%

Kluisbergen 5 6 6 5 4 4 3 -40,0%

Lendelede 3 3 2 1 2 1 2 -50,0%

Lierde 0 0 1 1 1 1 2 /

Linter 2 2 1 2 2 2 2 -25,0%

Lo-Reninge 1 2 1 2 2 2 1 0,0%

Maarkedal 0 0 0 1 1 1 1 /

Mesen 0 1 1 1 1 1 0 /

Moerbeke 0 0 3 3 3 3 2 /

Nieuwerkerken 2 2 3 3 2 3 3 66,7%

Pepingen 0 0 1 1 2 1 1 /

Pittem 2 2 3 2 2 2 4 75,0%

Ruiselede 2 2 1 2 2 3 3 66,7%

Sint-Laureins 1 1 2 3 3 3 3 400,0%

Spiere-Helkijn 0 0 2 3 1 2 4 /

Vleteren 0 0 1 1 1 1 3 /

Voeren 1 1 1 2 2 3 3 400,0%

Wachtebeke 6 6 6 5 4 4 5 -18,2%

Wortegem-Petegem 1 1 0 0 0 0 1 0,0%

Zingem 3 2 1 1 1 2 3 20,0%

Zuienkerke 0 0 0 0 0 0 0 /

Totaal 40 45 54 58 59 59 66 67,1%

Gemiddelde 1,23 1,39 1,67 1,80 1,84 1,83 2,06 67,1%

Maximum 6 6 7 7 8 7 7 400,0%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -50,0%


De leegstand in winkelvloeroppervlakte uitgedrukt, is vanaf 2008 gestaag toegenomen, met maar liefst

200%,. Dit proces versnelt sterk vanaf 2014.

Tabel 9: Totale leegstand s.s. uitgedrukt in WVO per geselecteerde gemeente en de evolutie ervan


Alveringem 160 133 67 100 167 167 159 -0,8%

Baarle-Hertog 927 1.100 1.223 1.357 1.380 1.334 1.957 111,2%

Bekkevoort 0 0 0 0 283 283 437 /

Bever 0 0 0 0 0 0 0 /

Geetbets 243 460 553 543 233 233 333 37,0%

Glabbeek 33 33 97 230 387 223 300 800,0%

Heers 227 227 965 965 985 985 1.467 547,4%

Herne 0 0 273 273 453 453 253 /

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 250 183 183 1.500 1.607 1.557 1.420 468,0%

Horebeke 0 0 0 0 0 0 133 /

Kaprijke 387 1.710 1.767 500 473 561 478 23,6%

Kluisbergen 360 431 400 490 307 537 447 24,1%

Lendelede 188 221 115 83 170 27 117 -37,9%

Lierde 0 0 70 70 70 70 180 /

Linter 183 203 123 163 289 289 73 -60,4%

Lo-Reninge 87 133 93 220 173 173 63 -26,9%

Maarkedal 0 0 0 20 20 47 27 /

Mesen 0 33 33 33 47 47 0 /

Moerbeke 0 0 273 313 273 273 110 /

Nieuwerkerken 167 727 767 767 800 827 997 498,0%

Pepingen 0 0 33 73 140 233 47 /

Pittem 261 237 267 260 231 258 1.537 488,0%

Ruiselede 318 315 295 348 197 277 243 -23,5%

Sint-Laureins 43 90 217 587 513 513 280 546,2%

Spiere-Helkijn 0 0 1.287 1.691 1.300 229 3.225 /

Vleteren 0 0 40 40 40 40 395 /

Voeren 27 60 60 107 107 227 541 1927,5%

Wachtebeke 1.643 1.597 2.333 1.353 1.333 1.507 1.840 12,0%

Wortegem-Petegem 93 93 0 0 0 0 50 -46,4%

Zingem 430 130 47 47 292 339 936 117,7%

Zuienkerke 0 0 0 0 0 0 0 /

Totaal 6.027 8.117 11.581 12.135 12.271 11.709 18.043 199,3%

Gemiddelde 188,35 253,65 361,92 379,21 383,46 365,92 563,83 199,3%

Maximum 1.643 1.710 2.333 1.691 1.607 1.557 3.225 1927,5%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -60,4%


De evolutie van het aanbod (incl. leegstand) uitgedrukt in winkelvloeroppervlakte, in de kernen van de kleine

gemeenten is weergegeven in de volgende tabel. Dit laat zien dat het aanbod gemiddeld is afgenomen met

7,5%, maar de afname neemt na 2012 snel toe. De verschillen tussen de gemeenten zijn groot (van +87%

tot -100%).

Tabel 10: Totaal aanbod s.s. (incl. leegstand) uitgedrukt in WVO in de kernwinkelgebieden en de

evolutie ervan


Alveringem 508 677 570 553 545 545 405 -20,3%

Baarle-Hertog 4.652 6.485 5.737 5.242 5.633 5.644 5.477 17,7%

Bekkevoort 5.524 3.845 1.140 1.170 1.170 1.170 1.170 -78,8%

Bever 0 0 0 0 0 0 0 /

Geetbets 2.948 4.022 2.782 2.792 2.781 2.781 2.189 -25,8%

Glabbeek 1.831 1.831 1.660 1.795 1.812 1.715 1.650 -9,9%

Heers 0 617 1.405 1.395 1.395 1.395 1.303 /

Herne 975 975 768 768 719 719 688 -29,4%

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 1.606 3.394 3.884 3.191 3.098 3.088 3.002 86,9%

Horebeke 0 0 0 0 0 0 0 /

Kaprijke 5.947 3.691 3.008 1.912 1.885 1.164 1.101 -81,5%

Kluisbergen 904 1.462 2.215 2.721 2.537 2.541 358 -60,4%

Lendelede 2.147 1.650 1.679 1.653 1.743 1.660 1.563 -27,2%

Lierde 0 0 940 540 555 555 555 /

Linter 0 4.130 3.560 3.595 3.557 3.557 2.648 /

Lo-Reninge 1.147 435 445 422 375 375 287 -75,0%

Maarkedal 0 0 220 0 0 0 0 /

Mesen 249 342 309 309 364 364 257 3,2%

Moerbeke 1.223 1.093 1.235 1.242 1.195 1.195 984 -19,5%

Nieuwerkerken 7.378 0 6.792 6.832 6.852 6.852 6.816 -7,6%

Pepingen 390 390 0 633 595 0 0 -100,0%

Pittem 3.004 3.130 3.090 2.988 2.989 2.976 3.795 26,3%

Ruiselede 2.182 2.107 2.063 2.101 2.197 2.197 2.233 2,4%

Sint-Laureins 1.423 945 805 887 1.145 1.145 879 -38,2%


Vleteren 0 0 0 0 0 0 0 /

Voeren 547 565 505 295 295 263 245 -55,2%

Wachtebeke 3.432 3.209 4.069 4.212 4.227 3.736 4.847 41,2%

Wortegem-Petegem 0 630 360 360 360 360 325 /

Zingem 2.277 4.456 3.402 3.402 4.426 4.403 3.730 63,8%

Zuienkerke 0 0 0 0 0 0 0 /

Totaal 50.295 50.080 52.642 51.010 52.450 50.399 46.507 -7,5%

Gemiddelde 1.572 1.565 1.645 1.594 1.639 1.575 1.453 -7,5%

Maximum 7.378 6.485 6.792 6.832 6.852 6.852 6.816 86,9%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -100,0%


De evolutie van het aanbod (incl. leegstand) uitgedrukt in aantal winkels in de kernen van de kleine gemeenten

is weergegeven in de volgende tabel. Dit laat het zelfde, maar versterkte, patroon zien als in de vorige tabel: het

aanbod winkelpanden is gemiddeld afgenomen met bijna 20%, en de afname neemt hier ook na 2012 snel toe.

De verschillen tussen de gemeenten zijn groot (van +0% tot -100%).

Tabel 11: Totaal aanbod s.s. (incl. leegstand) uitgedrukt in panden in de kernwinkelgebieden en de

evolutie ervan


Alveringem 11 15 13 13 12 12 10 -9,1%

Baarle-Hertog 48 48 42 40 42 43 42 -12,6%

Bekkevoort 17 8 5 6 6 6 6 -64,7%

Bever 0 0 0 0 0 0 0 /

Geetbets 20 22 15 16 15 15 11 -46,2%

Glabbeek 9 9 8 9 8 7 6 -29,4%

Heers 0 7 7 7 7 7 8 /

Herne 12 12 11 11 10 10 9 -29,2%

Herstappe 0 0 0 0 0 0 0 /

Hoegaarden 22 19 20 20 18 19 18 -16,3%

Horebeke 0 0 0 0 0 0 0 /

Kaprijke 29 24 18 16 16 11 9 -68,4%

Kluisbergen 11 24 30 30 30 27 8 -28,6%

Lendelede 22 17 19 18 20 20 19 -11,6%

Lierde 0 0 7 6 6 6 6 /

Linter 0 24 22 23 21 21 13 /

Lo-Reninge 13 9 9 8 8 8 7 -46,2%

Maarkedal 0 0 5 0 0 0 0 /

Mesen 5 7 6 6 7 7 5 0,0%

Moerbeke 21 18 18 19 19 19 15 -28,6%

Nieuwerkerken 12 0 6 8 7 7 9 -25,0%

Pepingen 6 6 0 8 7 0 0 -100,0%

Pittem 29 32 31 27 28 28 28 -1,8%

Ruiselede 18 20 15 15 13 13 13 -27,8%

Sint-Laureins 24 19 15 17 23 23 19 -19,1%


Vleteren 0 0 0 0 0 0 0 /

Voeren 11 14 13 8 8 8 7 -33,3%

Wachtebeke 28 27 28 30 30 22 19 -30,9%

Wortegem-Petegem 0 6 6 6 6 6 5 /

Zingem 12 16 11 11 15 14 11 -8,7%

Zuienkerke 0 0 0 0 0 0 0 /

Totaal 374 398 376 373 377 353 300 -19,8%

Gemiddelde 11,69 12,42 11,73 11,66 11,77 11,02 9,38 -19,8%

Maximum 48 48 42 40 42 43 42 0,0%

Minimum 0 0 0 0 0 0 0 -100,0%


De evolutie van het type aanbod uitgedrukt in respectievelijk het aantal winkels en het winkelvloeroppervlakte

is weergegeven in de volgende tabellen. Dit laat zien dat het aanbod van periodieke en uitzonderlijke goederen is

afgenomen. Het aanbod van dagelijkse goederen is redelijk op peil gebleven.

Tabel 12: Gemiddelde branchemix voor de geselecteerde gemeenten uitgedrukt in aantal panden en

de evolutie ervan

Tabel 13: Gemiddelde branchemix voor de geselecteerde gemeenten uitgedrukt in WVO en de

evolutie ervan

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Evolutie

Leegstand s.s. 1,5% 1,6% 1,9% 2,1% 2,1% 2,1% 2,6% 1,1%

Levensmiddelen 14,3% 13,4% 13,4% 13,5% 13,4% 13,4% 13,0% -1,3%

Persoonlijke Verzorging 2,6% 2,6% 2,5% 2,6% 2,6% 2,6% 2,7% 0,2%

Kleding & Mode 3,6% 3,5% 3,2% 3,1% 2,9% 2,9% 2,7% -0,9%

Huishoudelijke Artikelen 1,3% 1,3% 1,2% 1,1% 0,9% 0,9% 0,7% -0,5%

Vrije tijd 1,1% 1,0% 0,9% 1,0% 0,9% 0,9% 0,5% -0,5%

In & Om Woning 7,9% 7,7% 7,7% 7,4% 7,5% 7,4% 7,0% -1,0%

Bruin & Witgoed 1,8% 1,9% 1,9% 1,7% 1,7% 1,6% 1,3% -0,6%

Auto & Fiets 1,4% 1,4% 1,4% 1,5% 1,5% 1,5% 1,4% 0,0%

Doe-Het-Zelf 2,3% 2,2% 2,2% 2,1% 2,2% 2,1% 1,8% -0,5%

Overige Detailhandel 1,4% 1,4% 1,1% 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% -0,2%

Horeca 23,8% 24,3% 24,3% 24,6% 24,2% 24,2% 24,5% 0,7%

Cultuur 1,7% 1,7% 1,4% 1,5% 1,5% 1,6% 1,7% 0,0%

Transport & Brandstoffen 8,1% 8,0% 7,9% 7,8% 7,7% 8,0% 8,2% 0,1%

Ontspanning 0,6% 0,7% 1,1% 1,0% 1,1% 1,2% 1,1% 0,6%

Diensten 25,3% 25,6% 25,9% 25,8% 26,4% 26,3% 26,9% 1,6%

Overige Leegstand 1,5% 1,6% 1,9% 2,1% 2,1% 2,1% 2,6% 1,1%

Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Evolutie

Leegstand s.s. 3,6% 4,8% 6,2% 6,4% 6,4% 6,2% 10,3% 6,8%

Levensmiddelen 20,7% 19,9% 18,7% 19,7% 19,8% 19,9% 20,9% 0,2%

Persoonlijke Verzorging 1,3% 1,5% 1,2% 1,3% 1,3% 1,3% 1,4% 0,0%

Kleding & Mode 8,3% 8,2% 8,1% 7,4% 7,2% 7,2% 6,8% -1,5%

Huishoudelijke Artikelen 4,1% 4,1% 3,7% 3,5% 3,0% 3,1% 5,1% 1,0%

Vrije tijd 1,2% 1,4% 1,2% 1,2% 1,4% 1,4% 1,3% 0,1%

In & Om Woning 42,5% 41,8% 43,2% 41,9% 42,2% 42,0% 37,0% -5,5%

Bruin & Witgoed 3,3% 3,4% 3,2% 3,1% 3,0% 2,8% 2,1% -1,2%

Auto & Fiets 2,1% 2,3% 1,9% 2,3% 2,3% 2,3% 2,6% 0,5%

Doe-Het-Zelf 10,4% 10,3% 10,4% 11,2% 11,5% 11,8% 10,1% -0,4%

Overige Detailhandel 2,5% 2,3% 2,0% 2,0% 2,0% 2,1% 2,5% 0,0%

Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0%


Het aandeel van ketens is licht toegenomen binnen de onderzochte gemeenten. Gemiddeld met 2,6%. Er zijn

wel verschillen tussen de gemeenten (van +18,7% tot -16,7%).

Tabel 14: Filialisering in de geselecteerde gemeenten en de evolutie ervan (uitgedrukt in % gevulde

panden s.s.)

3. Tussentijdse conclusies

Uit het voorgaande kunnen we een aantal conclusies opmaken voor de kleine gemeenten:

in het algemeen neemt de bevolking in de kleine gemeenten licht toe, maar dit verschilt sterk per

gemeente;

er is sprake van een toenemende vergrijzing;

het inkomen neemt licht toe, maar blijft gemiddeld wel achter op de gemiddelde inkomensstijging in

Vlaanderen. De inkomensontwikkeling verschilt sterk per gemeente;

het aantal winkelpanden in de kleine gemeenten bedraagt tussen 0 en 58, en is de afgelopen jaren

afgenomen, gemiddeld met 8%. Dit is inclusief leegstaande winkelpanden. Dit betekent dat winkelpanden

worden omgevormd naar woningen of een andere functie;

het winkelvloeroppervlakte is wel toegenomen, met ruim 3%. maar dit is inclusief leegstand;


Alveringem 8,3% 8,1% 8,3% 8,6% 8,8% 8,8% 3,6% -4,8%

Baarle-Hertog 1,6% 5,0% 7,3% 7,5% 7,8% 7,5% 8,0% 6,4%

Bekkevoort 8,3% 13,0% 12,5% 12,5% 13,0% 13,0% 15,0% 6,7%

Bever 50,0% 50,0% 33,3% 33,3% 33,3% 33,3% 33,3% -16,7%

Geetbets 7,5% 9,5% 10,5% 10,3% 10,8% 10,8% 12,5% 5,0%

Glabbeek 10,3% 10,3% 10,7% 10,7% 12,0% 13,0% 14,3% 3,9%

Heers 29,6% 30,8% 22,6% 22,6% 21,9% 21,9% 14,3% -15,3%

Herne 14,3% 14,3% 11,5% 11,5% 12,0% 12,0% 14,3% 0,0%

Herstappe / / / / / / / /

Hoegaarden 7,1% 14,8% 13,8% 13,8% 11,1% 10,7% 12,5% 5,4%

Horebeke 0,0% 9,1% 7,7% 7,7% 7,7% 7,7% 8,3% 8,3%

Kaprijke 3,8% 4,2% 4,3% 4,7% 9,3% 9,5% 15,8% 11,9%

Kluisbergen 7,7% 6,5% 8,7% 9,1% 9,1% 10,3% 10,0% 2,3%

Lendelede 11,1% 9,8% 7,1% 9,5% 14,0% 13,3% 11,9% 0,8%

Lierde 0,0% 5,3% 5,4% 5,4% 5,4% 2,7% 3,1% 3,1%

Linter 4,9% 12,5% 10,0% 10,0% 17,5% 17,5% 23,5% 18,7%

Lo-Reninge 5,0% 5,3% 5,3% 5,6% 5,6% 5,6% 5,6% 0,6%

Maarkedal 18,5% 17,2% 13,8% 15,4% 16,0% 10,0% 14,3% -4,2%

Mesen 16,7% 14,3% 14,3% 14,3% 14,3% 14,3% 16,7% 0,0%

Moerbeke 9,1% 10,0% 11,1% 11,1% 11,1% 11,1% 14,3% 5,2%

Nieuwerkerken 15,9% 10,8% 10,8% 10,5% 9,5% 9,8% 10,5% -5,4%

Pepingen 20,0% 20,0% 15,8% 16,7% 18,8% 21,4% 30,0% 10,0%

Pittem 7,1% 8,6% 8,9% 9,1% 10,3% 10,5% 9,3% 2,1%

Ruiselede 8,2% 8,5% 8,5% 8,7% 6,5% 6,7% 7,9% -0,3%

Sint-Laureins 7,1% 5,0% 4,9% 5,0% 4,9% 4,9% 5,7% -1,4%

Spiere-Helkijn 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Vleteren 0,0% 0,0% 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% 0,0% 0,0%

Voeren 4,2% 5,9% 6,3% 7,7% 7,7% 9,1% 8,3% 4,2%

Wachtebeke 13,7% 16,3% 18,0% 17,4% 19,1% 19,6% 29,7% 16,0%

Wortegem-Petegem 3,4% 3,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% -3,4%

Zingem 9,8% 13,0% 14,8% 14,8% 15,1% 15,4% 20,9% 11,1%

Zuienkerke 11,1% 12,5% 12,5% 12,5% 12,5% 25,0% 22,2% 11,1%

Totaal 8,5% 9,8% 9,7% 9,9% 10,7% 10,7% 12,0% 3,5%

Gemiddelde 10,1% 11,4% 10,4% 10,6% 11,2% 11,6% 12,8% 2,6%

Maximum 50,0% 50,0% 33,3% 33,3% 33,3% 33,3% 33,3% 18,7%

Minimum 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% -16,7%


van de winkelpanden die overblijven, stijgt de leegstand. Gemiddeld staan 2 panden leeg, maar dit varieert

van 0 tot 7. In panden uitgedrukt is de leegstand in 7 jaar met 67% toegenomen; in oppervlakte uitgedrukt

met 200%;

het aantal winkelpanden in de centra van de kleine gemeenten is afgenomen met bijna 20%, veel sterker

dan in de gemeente als geheel;

het aandeel van de dagelijkse goederen blijft op peil; het aanbod van periodieke en uitzonderlijke goederen

neemt duidelijk af;

het aandeel van ketens neemt toe. Gelet op de afname van periodieke en uitzonderlijke goederen,

verdringen supermarktketens dus de zelfstandige aanbieders van dagelijkse goederen.

Het is duidelijk dat het aanbod in de kleine gemeenten vooral sinds 2013 sterk afneemt, en evolueert van een

deels recreatieve winkelfunctie, naar een meer doelgerichte.

4. Kansen, bedreigingen en beleidsmaatregelen

Het toekomstperspectief, bij ongewijzigd beleid, is niet gunstig. De socio-economische en demografische

perspectieven: in een aantal kleine gemeenten zal de krimp van de bevolking voortzetten, in alle kleine

gemeenten zal de vergrijzing van de bevolking doorgaan en gemiddeld blijft ook in de nabije toekomst de

inkomensontwikkeling achter op het Vlaams gemiddelde.

Daarnaast zijn er nog een aantal trends in het consumentengedrag:

verschuiving van bezoek van consumenten van kleinere naar grotere aanbodclusters (meer keuze)

toenemende eisen van consumenten op het gebied van ruimtelijke kwaliteit

toenemende vraag van consumenten naar beleving en voorzieningen

toenemende vraag naar laaggeprijsde artikelen

Maar ook aan de aanbodzijde zijn er belangrijke trends, zoals een dalende vloerproductiviteit (omzet per m2

winkelvloeroppervlakte) en prijsniveaus die achterblijven op de inflatie. Dit leidt dan ook tot schaalvergroting bij

de aanbieders.

Voor de toekomst mag dan ook verwacht worden dat het aanbod in de kleine gemeenten verder zal afnemen.

Dat zal niet alleen betrekking hebben op de periodieke en uitzonderlijke goederen, maar naar verwachting later

ook op de dagelijkse goederen. De schaalvergroting in de levensmiddelenbranche zal er toe leiden dat er grotere

supermarkten gaan ontstaan die elk een aantal kleine gemeenten gaan bedienen.

De aard van de oorzaken geeft aan dat de teruggang van het aanbod structureel zal zijn. Vooral het

veranderende consumentengedrag betekent dat de koopbinding zal afnemen, zelfs indien dit aanbod kunstmatig

(lees: met inkomensondersteuning van de handelaars) op peil gehouden wordt.

Voor de mogelijke beleidsmaatregelen geldt dat een onderscheid gemaakt moet worden tussen kleine

gemeenten met een nog redelijk substantieel aanbod, en kleine gemeenten met een minimaal aanbod.

Beleidsmaatregelen voor kleine gemeenten met een nog redelijk substantieel aanbod, zouden gericht kunnen zijn

op het vertragen van de teruggang van het aanbod.

De in deze bijlage opgenomen toolkit geeft een groot aantal instrumenten die hiervoor ingezet kunnen worden.

In het algemeen geldt dat de keuze van de maatregelen afgestemd moeten worden op maat van een specifieke

lokale situatie. De specifieke knelpunten, het al of niet aanwezige draagvalk voor veranderingen bij het lokale

bestuur, bij de handelaars en bij pandeigenaren zijn van grote invloed.

Dat neemt niet weg dat er een selectie gemaakt kan worden van maatregelen en instrumenten die specifiek voor

kleinere gemeenten kunnen gelden:

Gericht op economische ondersteuning:

verlaging lokale belastingen

afschaffen van specifieke handelaarsbelastingen zoals die op drukwerk

inkomensondersteuning voor handelaars waarvan het inkomen onder het bestaansminimum is gekomen

aankoop van winkelpanden door een gemeente en tegen gereduceerde huur terug beschikbaar stellen


Gericht op het vervangen van stoppende handelaars:

vestigingspremie voor nieuwe winkeliers

begeleiding startende winkeliers (mentoring door (oud-)winkeliers)

progressieve (ingroei) huurprijzen (in overleg met pandeigenaren)

Gericht op stimuleren van de koopbinding (winkelen door eigen inwoners):

website per winkelgebied (geen webshop): alleen voor de grotere winkelclusters

periodieke nieuwsbrieven per e-mail voor het winkelgebied als geheel: alleen voor de grotere

winkelklusters

Mogelijke beleidsmaatregelen voor kleine gemeenten met een zeer beperkt aanbod zouden niet gericht moeten

zijn op het kunstmatig trachten nieuw aanbod aan te trekken. De economische realiteit is nu eenmaal dat de

overlevingskansen voor veel handelaars minimaal zijn. Het aantrekken of behouden van het aanbod zal zeer veel

tijd en geld kosten, terwijl de alternatieven veel duurzamer en haalbaarder zijn:

het organiseren van tijdelijk aanbod, in de vorm van kleine markten. Daar waar onvoldoende

economische basis is voor bepaalde speciaalzaken, zoals een viswinkel, kaaswinkel, of zelfs bakker of

beenhouwer, blijft de markt een goed instrument om dit aanbod op een periodieke wijze naar de

consumenten brengen.

het ondersteunen van online-aankopen. Internetaankopen zijn in dit geval geen bedreiging, maar juist

een kans om aanbod dat niet fysiek in de nabijheid verkeert, toch bij de consumenten te krijgen. Op

lokaal niveau kan een internetbestelpunt ingericht worden, inclusief een hulp hiervoor, waar (vooral

oudere) inwoners via internet hun aankopen kunnen doen. Dit kan tegenwoordig zelfs voor

levensmiddelen.

De rol van de lokale besturen kan er in bestaan dat zij, daar waar er geen markt (meer) is, deze (opnieuw)

gaan opzetten. Zij zouden ook het initiatief kunnen nemen tot het opzetten van een internetbestelpunt. Dit kan

bijvoorbeeld in een buurtcentrum, een rusthuis, of een horecagelegenheid, gedurende enkele uren par dag. Dit

bestelpunt kan bemand worden met vrijwilligers. Ook zouden zij initiërend kunnen optreden gericht op het

vormgeven van de mogelijke maatregelen voor de kleine gemeenten waar nog een substantieel aanbod is.

De rol van de provincies kan zijn dat zij proefprojecten opstarten of financieel ondersteunen. Ook kunnen zij

kennis en ervaringen van andere gemeenten onderling delen, en kunnen zij kleine gemeenten ondersteunen bij

het vormgeven van een visie, bij het selecteren van de benodigde maatregelen en/of het implementeren ervan.


3/ Leegstand

3.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag hoe de opgetreden leegstand binnen de steden en gemeenten teruggedrongen kan

worden. Onderwerpen:

- Hoe is de leegstand geëvolueerd binnen de verschillende groepen van steden en gemeenten (VRIND)? In

welke type detailhandelsclusters (kernwinkelgebied, grootschaligen, verspreide bewinkeling, buurtwinkels,

shoppingcenters,…) doet zich dit in welke mate voor?

- Welke oorzaken liggen hier aan ten grondslag en heeft de huidige leegstand een (deels) tijdelijk of een

(deels) structureel karakter?

- Wat zijn de verwachtingen voor de leegstandsevolutie naar de toekomst toe, bij ongewijzigd beleid?

- Welk pakket van maatregelen kan vormgegeven worden om de leegstand tijdelijk dan wel structureel te

reduceren en welk instrumentarium kan hierop ingezet worden?

- Is hier sprake van een standaardpakket of maatwerk, en welke aspecten maken dat gekozen kan/moet

worden voor bepaalde maatregelen en instrumenten?

- Welke rol kunnen de lokale besturen hierbij vervullen?


Het aspect ‘leegstand’ is tijdens de uitwerking van deze casus zeer complex gebleken. Vandaar dat niet alleen

naar enkele steden is gekeken, maar dat vooral verschillende kwantitatieve analyses zijn uitgevoerd. De

resultaten zijn vervolgens gekaderd in een verklaringsmodel voor winkelleegstand.

3.2 Enkele analyses

In het onderstaande zijn allereerst een aantal analyses met betrekking tot de leegstand opgenomen. Vervolgens

vinden enkele analyses plaats en wordt het begrip ‘koopkrachteenheid’ geïntroduceerd.

Evolutie van de leegstand

De leegstand in Vlaanderen is in de periode 2008-2013 met meer dan 60% toegenomen (van ruim 550.000 m²

naar bijna 900.000 m² wvo). Onderstaande tabel geeft deze cijfers weer, met de leegstand gecorrigeerd naar het

aantal inwoners. Het is belangrijk om te kijken naar de evolutie van de leegstand ten opzichte van het totale

gewestelijke aanbod. Uit deze gegevens blijkt dat het gewestelijke leegstandspercentage gestegen is van 4,9% in

2008 tot 7,0% in 2013

Tabel 15: Leegstandsevolutie wvo (s.s.) in m2 op Vlaams niveau

Bron: Locatus, 2014. Verwerking: IDEA Consult

Analyseren we de leegstandsevolutie op provinciaal niveau dan merken we, in lijn met de vraag-aanbod analyse,

dat de leegstand in elke provincie is toegenomen tijdens de afgelopen 5 jaar. In sommige provincies nam de

leegstand ten opzichte van het totale provinciale aanbod echter sterker toe. Zo steeg de leegstand in Oost-

Vlaanderen met 2,6% en die in Limburg met 2,5% terwijl de toename van de leegstand ten opzichte van het

totale aanbod beperkt bleef tot 1,5% in Vlaams-Brabant dat tevens gekenmerkt wordt door het laagste

leegstandspercentage van alle Vlaamse provincies. De hoogste leegstandsgraad ten opzichte van het totale

provinciale aanbod is het hoogst in de provincie Antwerpen.

2008 2009 2010 2011 2012 2013

WVO leegstand (s.s.) 550.920 588.790 691.942 776.727 805.790 894.007

% Gewestelijk aanbod 4,9% 5,0% 5,7% 6,3% 6,4% 7,0%

Leegstand/1000 inwoners (s.s.) 89,4 94,8 110,7 123,2 126,9 140,1

Vlaams Gewest


In sommige gemeenten gaat een sterke stijging van de totale winkelvloeroppervlakte gepaard met een sterke

stijging van de leegstand, zoals Beersel en Merchtem. Toch is er geen volledige correlatie: in sommige

gemeenten zoals in Kapelle-op-den-Bos en Hoegaarden steeg de leegstand sterk ondanks een dalende evolutie in

gevuld wvo. Ten slotte zijn er ook gemeenten waar een dalende leegstand gepaard gaat met een stijgende

winkelvloeroppervlakte. Dit was vooral het geval in Holsbeek en Wezembeek-Oppem. Ten slotte gaat in sommige

gemeenten een dalende leegstand wel gepaard met een dalende winkelvloeroppervlakte, zoals in Linkebeek en

Geetbets.

Leegstand naar winkelgebieden

De leegstand per winkelgebiedstype op Vlaams niveau stijgt het sterkst in de planmatig ontwikkelde

winkelgebieden. Kanttekening: de leegstand in baanconcentraties en shoppingcenters was in 2008 beperkt en

een kleine toename in absolute zin uit zich in een sterke relatieve stijging van de leegstand. Het aanbod in dit

winkelgebiedstype is eveneens sterk toegenomen. Zo steeg het aanbod in Vlaanderen bij de planmatig

ontwikkelde winkelgebieden van ongeveer 1 miljoen m2 wvo naar 2,3 miljoen m2 wvo.

Leegstandsevolutie wvo (s.s.) in m2 per winkelgebiedstype op Vlaams niveau


Procentuele verdeling leegstand per winkelgebiedstype en de evolutie ervan in procentpunten op

Vlaams niveau


In absolute termen is de toename van de leegstand het grootst in de kernwinkelgebieden. In deze gebieden

kwam er in Vlaanderen bijna 180.000m² leegstaande winkelvloeroppervlakte bij in de periode 2008-2013. Dit

stemt overeen met 51,8% van de nieuwe leegstand in Vlaanderen in zijn geheel. Als we dit vergelijken met de

totale toename van winkelvloeroppervlakte (leegstand + gevuld) in de Vlaamse kernwinkelgebieden dan wordt

duidelijk dat in de voorbije 5 jaar de hoeveelheid nieuwe leegstand groter is dan de hoeveelheid nieuw

winkelaanbod. In de kernwinkelgebieden in Vlaanderen kwam er 302.577 m² aanbod (gevuld plus leegstand) bij

terwijl de leegstand toenam met 177.811 m² in diezelfde periode. Het nieuwe aanbod creëerde dus bijna 60%

leegstand. Deze leegstand zal zich waarschijnlijk grotendeels in oudere panden situeren en minder in de nieuw

gecreëerde. De verouderde panden zijn immers vaak onaangepast aan de huidige vereisten van de retailers (qua

oppervlakte, diepte, lichtinval, etc.).

De evolutie van het leegstandspercentage voor planmatig ontwikkelde winkelgebieden moet wel genuanceerd

worden: enerzijds is de leegstand uitgedrukt in m2 nog steeds erg laag en anderzijds is juist in deze klasse het

aanbod zeer sterk gestegen. Daarnaast moest ook rekening gehouden worden met het feit dat verschillende

planmatig ontwikkelde winkelgebieden pas recent (na 2008) erkend werden als afzonderlijk winkelgebied. Dit

versterkt de toename van de leegstand in dit type winkelgebied.

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Evolutie '08-'13

Kernwinkelgebieden 260.200 278.511 334.182 371.781 383.167 438.011 68%

Ondersteunende binnenstedelijke gebieden 61.319 65.749 72.549 84.565 87.716 106.264 73%

Planmatig ontwikkelde winkelgebieden 25.817 37.790 37.557 79.510 77.159 78.514 204%

Verspreide bewinkeling 203.584 206.740 247.654 240.872 257.747 271.218 33%

Totaal 550.920 588.790 691.942 776.727 805.790 894.007 62%

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Evolutie '08-'13

Kernwinkelgebieden 47,2% 47,3% 48,3% 47,9% 47,6% 49,0% 1,8

Ondersteunende binnenstedelijke gebieden 11,1% 11,2% 10,5% 10,9% 10,9% 11,9% 0,8

Planmatig ontwikkelde winkelgebieden 4,7% 6,4% 5,4% 10,2% 9,6% 8,8% 4,1

Verspreide bewinkeling 37,0% 35,1% 35,8% 31,0% 32,0% 30,3% -6,6

Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 0,0


Winkelruimte per ‘koopkrachteenheid’

Het aanbod in een stad of gemeente is in het hoofdrapport vaak uitgedrukt in aantal m2 per 1.000 inwoners. In

het onderstaande corrigeren we het aanbod voor de welvaart in een gemeente. De veronderstelling is dat een

afwijkende koopkracht leidt tot een afwijkende omzet in de detailhandel als geheel. Hierdoor is ook een

afwijkende volume aan aanbod mogelijk.

De welvaartsindex geeft aan hoe hoog het gemiddeld inkomen per inwoner is ten opzichte van het Belgisch

gemiddelde. De welvaartsindex voor België bedraagt 100. Indien het gemiddeld inkomen van een stad of

gemeente 10% hoger ligt, bedraagt de welvaartsindex 110%.

De bevolking van een stad kan vermenigvuldigd worden met de welvaartsindex gedeeld door honderd. Dit

corrigeert de totale bevolking van een stad voor het gemiddeld inkomen van zijn bevolking. In plaats van

inwoners kunnen we spreken van ‘koopkrachteenheden’. Een stad met 60.000 inwoners en een welvaartsindex

van 90 heeft bijgevolg 54.000 koopkrachteenheden. In onderstaande figuur wordt de winkelvloeroppervlakte

weergegeven per koopkrachteenheid, en dit voor de 13 centrumsteden, het totaal van de 13 centrumsteden, en

het totaal van de 42 Vlaamse gemeenten met meer dan 30.000 inwoners.

Er valt meteen op dat er sterke verschillen zijn tussen de verschillende centrumsteden op vlak van deze 2 ratio’s.

De totale WVO per KKE in de 13 centrumsteden bedraagt 2,47, maar de waardes variëren sterk: de grootste

totale WVO per KKE wordt genoteerd in Roeselare (3,54), de kleinste in Leuven (1,63).

De WVO in de binnenstad van de 13 centrumsteden bedraagt 1, met waardes die sterk variëren van 0,63 in

Mechelen tot 1,71 in Hasselt. De WVO per KKE is zowel in de binnenstad als in het totaal iets groter voor

centrumsteden als voor het totaal van gemeentes met meer dan 30.000 inwoners, al is het verschil niet zo groot.

Figuur 1: Winkelvloeroppervlakte per koopkrachteenheid (binnenstad en totaal)

Er lijkt niet echt een duidelijke bovengrens te zijn op vlak van winkelvloeroppervlakte die een stad ‘aankan’ per

koopkrachteenheid. Hasselt heeft de hoogste ratio, maar heeft een leegstand in de binnenstad die sterk onder

het gemiddelde blijft (9,2%). Omgekeerd heeft Sint-Niklaas een ratio die net onder het gemiddelde ligt, maar

kent de stad de hoogste binnenstedelijke leegstand van alle centrumsteden.

Over het algemeen is het wel zo dat steden met een lage ratio ‘binnenstedelijke WVO per koopkrachteenheid’ een

lage leegstand kennen. Voorbeelden zijn Brugge, Gent en Mechelen. Is er is dan ook een correlatie tussen

binnenstedelijke leegstand en deze ratio, maar deze is niet sterk (0,23).

2013 InwonersWelvaart

sindex

Koopkracht-

eenheden (KKE)

WVO binnenstad

/ KKE

Totale WVO per

KKEAalst 82.587 109 90.210 0,73 2,18

Antwerpen 507.911 90 455.850 1,18 2,35

Brugge 117.577 111 130.287 0,66 2,66

Genk 65.224 91 59.393 1,09 3,10

Gent 248.813 102 254.312 0,76 1,99

Hasselt 75.579 113 85.057 1,71 3,19

Kortrijk 75.120 104 78.132 0,99 2,78

Leuven 97.692 114 111.506 0,88 1,63

Mechelen 82.602 105 86.393 0,63 2,09

Oostende 69.969 100 69.899 1,16 3,01

Roeselare 59.340 102 60.556 0,96 3,54

Sint-Niklaas 73.280 101 73.918 0,98 3,21

Turnhout 42.008 101 42.491 1,32 2,90

13 centrumsteden 1.597.702 1.598.004 1,00 2,47

Steden > 30,000 2.662.392 2.734.269 0,89 2,32


Opvallend is het feit dat de correlatie tussen binnenstedelijke leegstand en totale WVO per koopkrachteenheid

een stuk hoger ligt (0,44). Dit betekent dat een groot aanbod (of overaanbod) aan WVO in buitengebied een nog

sterkere invloed heeft op de binnenstedelijke leegstand. Voorbeelden zijn Sint-Niklaas, Genk, Oostende en

Turnhout. Deze steden hebben een totale WVO per koopkrachteenheid van 2,9 of meer en kennen elk een

binnenstedelijke leegstand die ver boven het gemiddelde van de 13 centrumsteden ligt. Al mag ook hier niet

veralgemeend worden: Roeselare kent de hoogste ratio WVO per koopkrachteenheden, maar heeft een

binnenstedelijke leegstand onder het gemiddelde.

Figuur 2: Leegstandscijfers 2013

Figuur 3: Totale WVO per koopkrachteenheid versus binnenstedelijke leegstand

2013% Leegstand

binnenstad

% Leegstand

buitengebied

% Leegstand

totaalAalst 14,8% 4,5% 8,0%

Antwerpen 20,2% 17,5% 18,9%

Brugge 4,9% 7,3% 6,7%

Genk 21,0% 14,9% 17,0%

Gent 9,7% 5,4% 7,1%

Hasselt 9,2% 10,6% 9,8%

Kortrijk 19,3% 20,3% 20,0%

Leuven 10,5% 10,1% 10,3%

Mechelen 10,9% 9,7% 10,1%

Oostende 19,6% 10,4% 14,0%

Roeselare 15,5% 4,7% 7,6%

Sint-Niklaas 40,9% 6,6% 17,0%

Turnhout 26,3% 5,7% 15,1%

Centrumsteden 16,9% 10,7% 13,2%


Evoluties leegstand volgens het principe van koopkrachteenheid

Onderstaande figuur geeft voor de 13 centrumsteden weer wat de evoluties zijn op vlak van

winkelvloeroppervlakte in de binnenstad, het buitengebied (verspreid, baanwinkels, shoppingcentra) en het

totaal. Het betreft de evolutie tussen 2009 en 2013. De cijfers zijn gecorrigeerd voor de eventuele veranderde

welvaartsindex en aantal inwoners: het betreft telkens wvo’s per koopkrachteenheid. Daarnaast wordt

weergegeven wat de evolutie is op vlak van leegstand in procentpunten.

Een eerste vaststelling is de correlatie tussen evoluties in de winkelvloeroppervlakte van de binnenstad, en

evoluties van de leegstand in de binnenstad. Een aantal steden zag de WVO dalen, wat gepaard ging met een

leegstandsdaling (Roeselare, Brugge, Mechelen) of ondergemiddelde stijging (Genk, Gent). Bij andere steden

ging een sterke stijging van de WVO in de binnenstad gepaard met een bovengemiddelde leegstandsstijging:

voorbeelden zijn Oostende en Antwerpen. Er zijn ook tegenvoorbeelden: de zeer sterke stijging van de WVO in

de Hasseltse binnenstad gaat gepaard met een relatief lichte stijging van de leegstand.

Een opvallende vaststelling hier is het feit dat de recente evoluties op vlak van WVO in het buitengebied zeer

weinig verklaring bieden voor evoluties in de leegstand van de binnenstad. Ook als de evolutie van WVO in het

buitengebied wordt gecorrigeerd voor niet-concurrerende productgroepen (bv auto’s), vinden we amper een

correlatie terug met leegstand in de binnenstad. In enkele steden gaat een sterke stijging van WVO in het

buitengebied gepaard met een kleine stijging of zelfs van de leegstand in de binnenstad. Dit is bijvoorbeeld het

geval in Roeselare, Leuven in Genk. In andere steden ging een daling van de WVO in het buitengebied gepaard

met een stijging van de leegstand in de binnenstad, zoals in Hasselt en Oostende.

Figuur 4: Evoluties in winkelvloeroppervlakte per koopkrachteenheid en evoluties in leegstand

Tussentijdse bevindingen

Gezien de relatief lage correlatie tussen enerzijds bijkomend aanbod in buitengebied enerzijds, en

leegstandsevoluties in de binnenstad anderzijds, moeten ook nog andere verklarende factoren aan de grondslag

liggen voor de evoluties op vlak van leegstand in de binnenstad.

De cijfers zijn gecorrigeerd voor evoluties op vlak van aantal inwoners en welvaartsindex binnen de eigen stad.

Evoluties hierin kunnen dus geen verklarende factor vormen. Een aantal externe factoren zoals Vlaams beleid,

Evolutie 2009-

2013

WVO

binnenstad /

KKE

WVO

buitengebied

/ KKE

WVO totaal /

KKE

Leegstand

binnenstad

(procentpunt)

Leegstand

buitengebied

(procentpunt)

Leegstand

totaal

(procentpunt)Aalst 6,8% 0,6% 2,7% 9,5% 1,7% 4,3%

Antwerpen 16,7% 6,7% 11,5% 5,3% 3,7% 4,5%

Brugge -12,4% 1,4% -2,4% -1,2% 0,6% 0,2%

Genk -2,6% 11,4% 6,0% 1,2% 6,2% 4,1%

Gent -0,4% -2,2% -1,5% 2,4% 1,2% 1,7%

Hasselt 25,2% -7,1% 7,9% 3,5% 2,2% 2,7%

Kortrijk 21,8% 12,0% 15,3% 1,6% 12,4% 8,7%

Leuven -4,2% 28,8% 8,6% 4,6% 2,8% 3,9%

Mechelen -5,9% -1,8% -3,1% -4,5% 5,0% 2,0%

Oostende 30,1% -9,1% 2,8% 6,5% 1,4% 3,7%

Roeselare -7,7% 7,6% 3,0% -1,3% -0,5% -1,0%

Sint-Niklaas 6,3% 0,2% 2,0% 12,0% 3,9% 6,7%

Turnhout 4,7% 14,8% 10,0% 9,5% -4,2% 1,9%

Centrumsteden 8,5% 3,4% 5,4% 4,3% 3,0% 3,6%


conjunctuur en evoluties op vlak van e-commerce zijn voor elk van de centrumsteden gelijkaardig, en kunnen de

sterke verschillen niet verklaren.

Mogelijke oorzaken die wel aan de grondslag kunnen liggen van dit resultaat zijn de volgende:

- Winkelgebieden in de binnenstad en het buitengebied zijn zeker geen perfect communicerende vaten;

- Vertraging op de leegstand. De cijfers overspannen een periode van 4 jaar: het is goed mogelijk dat een

sterke stijging of daling van het aanbod in het buitengebied in de periode 2009-2013 zijn impact op de

leegstand nog niet helemaal heeft kunnen maken in de binnenstad anno 2013, en zich voorlopig enkel laat

voelen op vlak van oppervlakte-productiviteit. De impact op leegstand kan zich mogelijk pas later

manifesteren;

- Evoluties in omliggende gemeenten wegen sterk door. Voor vele centrumsteden, zoals bijvoorbeeld Kortrijk

en Leuven, liggen de baanwinkellocaties die op de stad gericht zijn buiten de gemeentegrenzen van de stad.

Ook vele shoppingcentra liggen buiten de gemeentegrenzen van de centrumstad (bv Wijnegem);

- Evoluties in omliggende (centrum)steden zorgt voor sterke verschuivingen in koopbinding en koopattractie

van de eigen stad, waardoor een daling in het aanbod van de eigen gemeente toch met een stijging van de

leegstand gepaard kan gaan;

- Centrummanagement speelt een belangrijke rol. Een doordacht beleid op vlak van aantrekkelijkheid van de

openbare ruimte, mobiliteit, communicatie, events, citymarketing,... kan zorgen voor sterke daling van de

koopvlucht en stijging van de koopattractie. Dit heeft als gevolg dat een eventuele stijging van het aanbod

in de binnenstad of het buitengebied toch gepaard kan gaan met gelijkblijvende of dalende leegstand.

3.3 Enkele praktijkvoorbeelden

In het onderstaande volgt een beschouwing van enkele steden vanuit het perspectief van de

koopkrachteenheden:

Ronse

Ronse heeft in 2013 een WVO per koopkrachteenheid van 0,91 in de binnenstad, wat gemiddeld is voor een

gemeente van meer dan 30.000 inwoners, terwijl Ronse slechts 25.000 inwoners telt. De WVO in het

buitengebied is bovengemiddeld, zodat ook de totale WVO per koopkrachteenheid met 2,84 hoger ligt dan de

gemiddelde waarde voor de 13 centrumsteden.

De binnenstedelijke leegstand in Ronse is, met 19,3%, hoog te noemen. Door een lage leegstand in het

buitengebied ligt de totale leegstand in Ronse op het gemiddelde van gemeentes met meer dan 30.000 inwoners

(ca. 11%).

Tussen 2009 en 2013 is de WVO per koopkrachteenheid in de binnenstad gelijk gebleven, terwijl de WVO per

koopkrachteenheid in het buitengebied zelfs gedaald is. Desondanks is de leegstand in het buitengebied

verdubbeld, en is de leegstand in de binnenstad in deze periode zelfs meer dan verdubbeld. Verklaringen hiervoor

kunnen gezocht worden bij een plotse stijging van koopvlucht en daling van de koopattractie, door het minder

aantrekkelijk worden van Ronse als winkelstad. Waarschijnlijk kunnen verminderde inspanningen op vlak van

centrummanagement in deze periode hier mee aan de grondslag liggen.

Turnhout

Turnhout heeft in 2013 een WVO per koopkrachteenheid van 1,32 in de binnenstad, wat bovengemiddeld is voor

een centrumstad. Dit is mede het gevolg van de het verzorgingsgebied van Turnhout, dat veel inwoners telt ten

opzichte van het relatief kleine aantal inwoners van de stad zelf. De WVO in het buitengebied is licht

bovengemiddeld voor een centrumstad, zodat ook de totale WVO per koopkrachteenheid met 2,9 hoger ligt dan

de gemiddelde waarde voor de 13 centrumsteden.

De binnenstedelijke leegstand in Turnhout is, met 26%, zeer hoog te noemen. Door een lage leegstand in het

buitengebied ligt de totale leegstand in Turnhout met 15% net boven het gemiddelde van de 13 centrumsteden.


Tussen 2009 en 2013 is de WVO per koopkrachteenheid in de binnenstad licht gestegen, terwijl de WVO per

koopkrachteenheid in het buitengebied zeer sterk gestegen is. De leegstand in de binnenstad steeg in deze

periode van 17 naar 26,5%, een stijging met 9,5 procentpunt. Turnhout is dan ook één van de weinig steden

waar een sterke stijging van de WVO in het buitengebied gepaard gaat met een sterke stijging van de leegstand

in de binnenstad. Dit komt doordat deze stijging van concurrerend aanbod niet gecompenseerd werd door

bijvoorbeeld een stijgende aantrekkelijkheid van de binnenstad, een stijgende koopattractie of een dalende

koopvlucht. Mogelijk vormen de binnenstad van Turnhout en de andere winkelgebieden van Turnhout wel

communicerende vaten, in tegenstelling tot de situatie in andere centrumsteden.

Roeselare

Roeselare heeft in 2013 een WVO per koopkrachteenheid van 0,96 in de binnenstad, wat gemiddeld is voor een

centrumstad. De WVO is evenwel sterk bovengemiddeld voor een centrumstad, zodat zelfs de totale WVO per

koopkrachteenheid met 3,54 de hoogste is van alle centrumsteden.

Desondanks ligt de binnenstedelijke leegstand in Roeselare, met 15%, licht onder het gemiddelde van de

centrumsteden. In het buitengebied, met zijn grote relatieve WVO, is de leegstand zelfs zeer laag (4,7%), zodat

ook de totale leegstand in Roeselare sterk onder het gemiddelde van de centrumsteden ligt. Deze hoge relatieve

WVO in combinatie met lage leegstand geeft aan dat Roeselare weinig koopvlucht kent en/of een

verzorgingsgebied heeft dat groot is ten opzichte van het eigen inwoneraantal.

In vergelijking met 2009 is de WVO per koopkrachteenheid in de Roeselaarse binnenstad verder gedaald. Dit

werd meer dan gecompenseerd door een stijging van de WVO in buitengebied. Opmerkelijk genoeg is de

leegstand zowel in de binnenstad als in het buitengebied gedaald.


3.4 Leegstand: een relatiemodel voor de detailhandelsstructuur

Leegstand doet zich uiteindelijk voor binnen een winkelpand. Echter, er zijn een flink aantal factoren die maken

dat leegstand ontstaat. In het onderstaande model1 zijn de belangrijkste factoren weergegeven:

De essentie van het model is de visie dat het winkelpand deel uit maakt van een groter geheel binnen een

detailhandelsstructuur. De gehele detailhandelsstructuur is binnen dit model opgedeeld in 4 clusters van factoren

die elkaar beïnvloeden.

De meest essentiële factoren zijn van macro-economisch aard, betreffen de basisevoluties aan zowel de vraag als

de aanbodzijde en het beleid (of ontbreken ervan) van hogere overheden. Dit zijn autonome en doorgaans

structurele factoren, waar de andere niveaus geen invloed op hebben. Ze kunnen slechts bepalen hoe ze hiermee

omgaan.

En dat is ook precies het voorwerp op het tweede niveau: hoe spelen we hier op in, wetende wat de huidige

situatie is ten aanzien van de regionale/lokale vraag en het aanbod, de huidige ruimtelijke structuur en andere

meer kwalitatieve aspecten. Daarbij wordt ook het omliggende concurrerende aanbod beoordeeld, alsmede de

socio-demografische perspectieven van de regio.

1 Dit model is niet kwantitatief onderbouwd en niet wetenschappelijk gevalideerd. Dit was niet haalbaar binnen de scoop van de

Interprovinciale Studie Detailhandel. Verder onderzoek zal dit moeten onderbouwen en verfijnen.

Macro-economischefactoren/trendsenontwikkelingen

Situa eopregionaal/stedelijkniveau

Situa eopwinkelgebiedsniveau

Situa eopwinkelpandniveau

Macro-economischesitua e(conjuntuur,bevolkingsgroei,….)

©IDEAConsult,2014

Hetruimtelijk-economischfunc onerenvandedetailhandel

Trends-enontwikkelingenbijconsumenten

Trends-enontwikkelingenaande

aanbodkant

Landelijkbeleid(detailhandel,ruimte,

mobiliteit,…)

Lokaaldetailhandelsbeleid

Omstandighedenvraagzijde(inkomen,bevolkingsgroei,…)

Aanbodstructuurdetailhandelbinnen

gemeente

Loca epandbinnenwinkelgebied

Ondernemerschapvanhandelaar(trekkracht)

Ruimtelijkekwaliteitvanwinkelpand

Regionaalconcurrerendewinkelclusters

Ruimtelijkestructuurwinkelgebied

Kwan teitenaardvanhetaanbod

Belevingenvoorzieningenpakket

Iden teit,marke ngenpromo e

Uitstralingvanwinkelpand


Het functioneren van een winkelgebied is voor een deel afhankelijk van de regionale/lokale situatie en de

ruimtelijk/economische beleidskeuzes die worden gemaakt. Echter: een winkelgebied kan ook zijn eigen sterktes

en zwaktes hebben, en er kan door de beheerder/eigenaar/regisseur van een winkelgebied actief gewerkt worden

aan zaken zoals de ruimtelijke structuur, de positionering in de markt, het aanbod, de ruimtelijke kwaliteit, de

marketing enz. Deels is deze dus afhankelijk van externe factoren, en deels bepaald het winkelgebied haar eigen

kracht en functioneren.

Tenslotte dalen we af op het niveau van een winkel, waar de leegstand feitelijk ontstaat. Waarschijnlijk 90% van

de factoren die er toe leiden dat er al of geen leegstand ontstaat, zijn voor het winkelpand exogene factoren. Als

de macro-economische situatie en de ontwikkelingen van vraag en aanbod tegenwerken, als er geen beleid/visie

is op bovenlokaal of lokaal niveau, als het winkelgebied als geheel niet goed functioneert, als er veel concurrentie

is van omliggende winkelclusters, en als een winkelpand gesitueerd is op een uiteinde van een aanloopstraat, dan

kan een winkelpand op zichzelf nog zo goed zijn, maar is de kans op leegstand zeer groot. Voor de overige ca.

10% spelen wel een aantal winkelpandgebonden factoren, die de leegstand kunnen bevorderen of beperken. Dat

betreft de ruimtelijke kwaliteiten, de functionaliteit, en vooral de kracht van de ondernemer die er gevestigd is.

Als dit een handelaar/winkel is die een zeer grote trekkracht heeft, dan zal de kans op leegstand ook

verminderen.

Welke factoren veroorzaken leegstand:

Leegstandsfactoren op macro-economisch niveau

Economische factoren op Vlaams niveau:

krimpende economie

afnemende omzetten voor fysieke winkels ten opzichte van internetaankopen

algemene inkomensgroei lager dan de inflatie (bijv. door een indexsprong)

Als deze factoren zich voordoen, dan leidt dit zeker tot een afnemende vraag en tot extra leegstand in alle

winkelgebieden (afhankelijk van de intensiteit en duur van de krimp).

Trends en ontwikkelingen in de detailhandelssector:

verschuiving van bezoek van consumenten van kleinere naar grotere aanbodclusters

toenemende eisen van consumenten op het gebied van ruimtelijke kwaliteit

toenemende vraag van consumenten naar beleving en voorzieningen

toenemende vraag naar laaggeprijsde artikelen

toenemend aanbod van winkelvloeroppervlakte/dalende vloerproductiviteit

behoefte aan groter oppervlakte en lagere huisvestingskosten retailers / uitbreiding en/of realisatie

van nieuwe perifere clusters

Als deze factoren zich voordoen, dan kan dit leiden tot leegstand, indien hier onvoldoende op wordt

ingespeeld op het niveau van een winkelgebied.

Landelijk detailhandels- en ruimtelijk beleid

het ontbreken van een landelijke/provinciale visie op de detailhandel

het ontbreken van een ruimtelijke beleidsvisie op de inplanting van nieuwe grootschalige

detailhandelsclusters

het ontbreken van ruimtelijke randvoorwaarden voor de inplanting van nieuwe grootschalige


het ontbreken van randvoorwaarden vanuit de mobiliteit voor de inplanting van nieuwe

grootschalige detailhandelsclusters

het ontbreken van bevoegdheden, sturingsinstrumenten en besluitvormingsprocedures vanuit

economie en/of ruimtelijke ordening voor bevoegde besluitvormende actoren op

lokaal/provinciaal/Vlaams niveau.


In het geval van Vlaanderen is wel degelijk sprake van visies, randvoorwaarden en sturingsinstrumenten, of

zijn in voorbereiding. Over de effectiviteit van vooral het huidige sturingsinstrumentarium en de besluit-

vormingsprocessen bestaan verschillende meningen.

Leegstandsfactoren op regionaal en stedelijk niveau

Socio-economische factoren op regionaal en lokaal niveau:

krimpende lokale economie (bedrijvigheid, toerisme,….)

achterblijvende of krimpende bevolking

vergrijzende bevolking

relatief lage / achterblijvende of krimpende inkomensontwikkelingen

Als deze factoren zich voordoen, dan leidt dit tot een afnemende vraag en tot extra leegstand in alle

winkelgebieden (afhankelijk van de intensiteit en duur van de ontwikkelingen), tenzij een winkelgebied door

extra aantrekkingskracht te creëren, aanvullende koopbinding of koopattractie kan genereren.

Veranderende aanbodstructuur op lokaal en regionaal niveau

het substantieel uitbreiden van, of inplanting van een nieuw, winkelgebied in een nabijgelegen

gemeente

het substantieel uitbreiden van, of inplanting van een nieuw, lokaal winkelgebied, (kan extra

leegstand genereren in een ander lokaal winkelgebied)

Als deze factoren zich voordoen, dan leidt dit tot een afnemende vraag en tot extra leegstand in alle

omliggende winkelgebieden, tenzij een ‘getroffen’ winkelgebied door extra aantrekkingskracht te creëren,

aanvullende koopbinding of koopattractie kan genereren.

Lokaal detailhandels- en ruimtelijk beleid

het ontbreken van een lokale visie op de detailhandel

het ontbreken van een ruimtelijke beleidsvisie op de afbakening van bestaande winkelgebieden, de

inplanting van nieuwe winkels of de inplanting (uitbreiding) van nieuwe (bestaande) grootschalige


het ontbreken van ruimtelijke randvoorwaarden voor de inplanting van nieuwe (grootschalige)


het ontbreken van randvoorwaarden vanuit de mobiliteit voor de inplanting van nieuwe

(grootschalige) detailhandelsclusters

het ontbreken van feitelijke sturing conform eventueel opgemaakte visies en randvoorwaarden

Als deze factoren zich voordoen, dan leidt dit tot een afnemende vraag en tot extra leegstand in alle lokale

winkelgebieden, tenzij een winkelgebied door extra aantrekkingskracht te creëren, aanvullende koopbinding

of koopattractie kan genereren.

Leegstandsfactoren op het niveau van een winkelgebied

Achterblijvende aantrekkelijkheid op het gebied van ruimtelijke structuur en ruimtelijke kwaliteit

het onvoldoende bieden van een logische looproute

onderbrekingen in de winkellinten door woningen, scholen, kantoren, enz.

het onvoldoende bieden van een uniforme en aantrekkelijk ogende openbare ruimte

het onvoldoende bieden van een proper en veilig winkelgebied

Achterblijvende aantrekkelijkheid van het winkelaanbod in kwantitatieve en kwalitatieve zin

teruglopend aanbod van periodieke goederen in een recreatief winkelgebied

onvoldoende kritische massa van aanbod in een recreatief winkelgebied

teruglopend aanbod in het midden en hoger segment


het onvoldoende bieden van breed en diep assortiment van binnen branches

het onvoldoende bieden van een breed aanbod van verschillende branches

een onvoldoende aanbod van ketenwinkels

een onvoldoende aanbod van unieke formules

Achterblijvend aanbod van winkelbeleving en voorzieningen

weinig winkelgerelateerde evenementen

weinig winkels die inspelen op beleving

weinig tot geen aanbod van voorzieningen, zoals gratis wifi, gratis toiletten,

kinderanimatie/kinderspeelfaciliteiten, enz. (bij grotere winkelgebieden met ook een recreatief

winkelaanbod)

Onvoldoende situatie op het gebied van bereikbaarheid en parkeren

matige of slechte bereikbaarheid per auto en/of openbaar vervoer van het winkelgebied als geheel

of bepaalde winkelstraten in het bijzonder

parkeersituatie die onvoldoende afgestemd is op de bezoekmotieven van de consumenten

te weinig parkeerplaatsen

betaalregime met vooraf betalen

Onvoldoende situatie op het gebied van marketing en communicatie

slecht imago van een winkelgebied

onduidelijke positionering en identiteit van een winkelgebied (wat voor soort winkels zijn er)

geen of onvoldoende actieve promotie op het niveau van het winkelgebied als geheel

geen of onvoldoende actuele en wervende website met het aanbod, promoties, activiteiten,

openingstijden, plattegrond, enz.

Onvoldoende situatie op het gebied van het management van een winkelgebied

geen of onvoldoende visievorming, aansturing en monitoring ten aanzien van de voorgaande

aspecten

geen of onvoldoende structureel uitvoerend beheer van het winkelgebied als geheel, ten aanzien

van de voorgaande aspecten

Als deze factoren zich voordoen, dan leidt dit tot een afnemende aantrekkingskracht, en dus tot een

afnemende koopbinding, koopattractie en omzet. Dit leidt weer tot extra leegstand.

Leegstandsfactoren op het niveau van een winkelpand

ligging van een winkelpand binnen een winkelgebied

in een doodlopende straat

aan het einde van een aanloopstraat

ruimtelijke kwaliteit van een winkelpand

zeer beperkte gevelbreedte

slechte verhouding gevelbreedte/diepte winkelpand

onvoldoende hoogte van de winkelruimte

verouderde vloeren, plafond, installaties

uitstraling van een winkelpand

slechte onderhoudsstaat van gevel, schrijnwerk of daken

weinig aantrekkelijke etalage

overdadige reclame uitingen aan gevel en op ramen

kwaliteit van een handelaar

onvoldoende onderscheidend aanbod van het winkelconcept

onjuiste prijs/kwaliteitverhouding van het aanbod


onvoldoende service en klantvriendelijkheid

Of leegstand daadwerkelijk optreedt, is afhankelijk van de mate waarin voorgaande factoren cumulatief aan

de orde zijn, dan wel dat bepaalde negatieve elementen gecompenseerd worden door andere positieve

elementen. Een voorbeeld is de situatie dat een solitaire winkel in een woonwijk toch goed kan functioneren

als de handelaar een goed concept heeft en daarmee een grote aantrekkingskracht.

3.5 Verwachtingen voor de toekomst

We hebben geconstateerd dat, over de gehele lijn, er een duidelijke trend is van een oplopende leegstand. Dit

zowel in absolute als relatieve zin. Opvallend is dat vanaf 2013-2014 de leegstand versneld toeneemt. Er is geen

enkele indicatie dat bij ongewijzigd beleid deze trend zal ombuigen. Sterker nog, de in het hoofdrapport

aangegeven trends, zoals de verwachte toename van het aanbod, de dalende vloerproductiviteit, de

schaalvergroting, de uitschuifbeweging naar perifere gebieden, de toenemende afvloeiing van bestedingen naar

het internetwinkelen enz., maken dat de leegstand zal toenemen.

3.6 Mogelijke maatregelen en rol van de publieke actoren

Mogelijke beleidsmaatregelen gericht op het terugdringen van de leegstand, worden in het onderstaande

gerelateerd aan het eerder aangegeven model:

Beleidsmaatregelen op macro-economisch niveau

We onderscheiden hier vier blokken van variabelen die de leegstand veroorzaken. Vanuit de detailhandel kan

geen invloed uitgeoefend worden op de macro-economische en socio-economische factoren. Ook op de trends

trends en ontwikkelingen als zodanig kan geen substantiële invloed worden uitgeoefend. Dit neemt niet weg dat

vanuit andere sectoren, bijvoorbeeld vanuit de sector economie, ruimtelijke ordening of mobiliteit,

beleidsmaatregelen genomen kunnen worden. Voorbeelden zijn:

ruimtelijke beleidsvisie op de inplanting van nieuwe grootschalige detailhandelsclusters;

ruimtelijke randvoorwaarden voor de inplanting van nieuwe grootschalige detailhandelsclusters;

randvoorwaarden vanuit de mobiliteit voor de inplanting van nieuwe grootschalige detailhandelsclusters;

economische (detailhandel) visie op de detailhandel;

het bieden van bevoegdheden en mogelijkheden voor de verschillende overheden om te sturen op de

detailhandel.

Deze maatregelen zijn van zeer groot belang voor de beperking van de leegstand. Als de verschillende publieke

actoren onvoldoende sturingsbevoegdheden en –mogelijkheden hebben, dan zullen zich trends zoals het

uitschuiven van de detailhandel blijven voortzetten. Beleidsmaatregelen op winkelclusterniveau lopen dan achter

de feiten aan.

Op dit moment hebben de Vlaamse en provinciale overheden een aantal visies en maatregelen opgesteld (maar

nog niet volledig goedgekeurd) en deels in uitvoering of de voorbereiding daartoe, die de sturingskracht moeten

doen verhogen.

Beleidsmaatregelen op regionaal en stedelijk niveau

Op regionaal en stedelijk niveau zijn eveneens mogelijkheden om leegstandsbeperkend beleid te voeren:

het in regionaal perspectief sturen op de detailhandel. Dit vanuit een provinciale/bovenlokaal niveau, via

een detailhandels- en ruimtelijke visie en via concrete detailhandelsdossiers. Hierbij speelt een

bovengemeentelijk afstemming een belangrijke rol, teneinde onderlinge concurrentie te beperken;

het vanuit een lokaal niveau sturen op de detailhandel. Dit heeft betrekking op het opmaken van een

visie op de lokale detailhandelsstructuur, en het sturen hierop bij nieuwe concrete detailhandelsdossiers.


Het implementeren van de visie door middel van acties, zal plaatsvinden op winkelgebiedsniveau, en zal

daar ook behandeld worden;

Ook deze maatregelen zijn van zeer groot belang voor de beperking van de leegstand. Als de verschillende

publieke actoren geen detailhandelsvisie opmaken, kan er ook niet (goed) gestuurd worden op de inplanting van

nieuwe (grootschalige) winkels. Dit zal doorgaans leiden tot extra leegstand in de bestaande winkelgebieden.

Zonder visie op (boven)lokaal niveau zal ook het formuleren van acties en het alloceren van middelen naar de

verschillende winkelgebieden niet goed mogelijk zijn.

Het aantal Vlaamse steden en gemeente dat een detailhandelsvisie heeft of momenteel aan het opmaken is,

neemt sterk toe.

Beleidsmaatregelen op het niveau van een winkelgebied

De leegstandbeperkende beleidsmaatregelen voor winkelgebieden kunnen pas echt effectief zijn indien er

leegstandsbeperkende maatregelen op (boven)lokaal niveau zijn voorzien. Als bijvoorbeeld het aanbod binnen

een winkelcluster in een gemeente sterk toeneemt, dan mag verwacht worden dat in een af meerder andere

winkelclusters extra leegstand gaat ontstaan. Dit is een economische logica in een krimpende markt voor fysieke

winkels. In dit voorbeeld loopt men met leegstandsbeperkende maatregelen in de andere gebieden achter de

feiten aan.

De leegstandbeperkende beleidsmaatregelen voor winkelgebieden kunnen ingedeeld worden in een aantal

groepen. We hanteren hiervoor een door IDEA Consult opgemaakt model:

Deze 7 groepen van beleidsmaatregelen omvatten tezamen de beleidsmaatregelen vanuit de toolkit die als

afzonderlijk onderdeel in dit bijlageboek is opgenomen. Het betreft dezelfde hoofdindeling als binnen de toolkit,

met dien verstande dat de toolkit een afzonderlijke groep ‘bestrijden leegstand’ bevat. De facto leiden alle

maatregelen uit de toolkit tot een beter functionerend winkelgebied, met meer trekkracht richting consumenten

en dus tot een beperking van de leegstand.


Beleidsmaatregelen op het niveau van een winkelpand

Maatregelen gericht op het structureel oplossen van leegstand voor individuele winkelpanden zijn eveneens in de

toolkit opgenomen. Voorbeelden hiervan zijn:

het bieden van een subsidie voor de renovatie van een winkelpand

het bieden van een subsidie voor de renovatie van een winkelgevel

het pro-actief op zoek gaan naar handelaars voor een leegstaand winkelpand

het verlagen van de huur indien de aantrekkingskracht van het winkelgebied als geheel afneemt

een ingroeihuur toestaan voor een nieuwe huurder

het samenvoegen van een kleine en redelijk onrendabel winkelpand met een naastgelegen winkelpand

Welke maatregelen in welke situatie?

In het algemeen geldt dat de inzet van deze maatregelen afgestemd moeten worden op maat van een specifieke

lokale situatie. De specifieke knelpunten, het al of niet aanwezige draagvalk voor veranderingen bij het lokale

bestuur, bij de handelaars en bij pandeigenaren zijn van grote invloed.

Een belangrijke factor hierbij is het vinden van voldoende financiële middelen om een pakket aan wenselijke

maatregelen uit te kunnen voeren.

De uitdaging is om door middel van een doordachte aanpak een evenwicht te vinden tussen de wenselijke

maatregelen, de beschikbare financiële middelen en een structurele beheerstructuur, en hiervoor de nodige

draagvlak te vinden. Dit leidt in de praktijk nooit tot een ideale, maar wel tot een optimale situatie.

Beheer-ac viteiten

Organisa e-structuur

Financierings-structuur


Welke actoren zijn aan zet?

Van de lokale besturen, maar ook van de handelaars(vereniging) zelf, mag verwacht worden dat zij een

probleemsituatie (h)erkennen en onderling bespreekbaar maken. Een van de partijen, of bij voorkeur in

samenwerking, zal de regie moeten voeren gericht op oplossingen. Hiervoor dient eerst een proces vormgegeven

worden, waarbinnen eerst een analyse van de huidige situatie moet plaatsvinden, daarna een visie gevormd

wordt op lokaal- en winkelgebiedsniveau, gevolgd door een samenhangend pakket aan maatregelen, de

financiering ervan en een structurele organisatie. De ‘leidraad Strategisch commercieel plan’ geeft verschillende

aanpakken ervan weer.

Provincies kunnen eveneens initiërend, coördinerend en ondersteunend optreden. Ze kunnen lokale problemen op

het gebied van detailhandel zichtbaar maken, bestuurlijk bespreekbaar maken en met voorstellen komen hoe dit

aan te pakken. Ze kunnen ook inhoudelijk adviseren naar oplossingen en financiële ondersteuning bieden voor te


4/ Afbakening van het kernwinkelgebied

4.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag hoe de afbakening van een kernwinkelgebied kan plaatsvinden en hoe hiervoor draagvlak

verkregen kan worden. Onderwerpen:

- Wat kunnen aanleidingen zijn om tot (her)afbakening over te gaan?

- Welke criteria gelden doorgaans bij het bepalen van een afbakening?

- Welke andere maatregelen binnen het nieuwe afgebakende kernwinkelgebied zijn doorgaans nog aan de

orde?

- Hoe kan het proces van de afbakening optimaal verlopen?

- Hoe kan draagvlak gevonden worden voor de afbakening?



Als casus geldt het afbakeningsproces van de stad Maaseik.


De stad Maaseik heeft in 2013 een commercieel plan opgemaakt, met een bijzondere aandacht voor het

revitaliseren van het kernwinkelgebied. Bij de opmaak van dit commercieel plan zijn een aantal workshops

georganiseerd met verschillende groepen stakeholders, waaronder een zeer ruime vertegenwoordiging van

handelaren. Een van de eerste actiepunten betrof de afbakening van het kernwinkelgebied.

De redenen voor de afbakening waren: 1. het kunnen creëren van een voor de consumenten herkenbaar

winkelgebied, met een logische structuur, en waarin vervolgens gericht uniforme ruimtelijke kenmerken en

kwaliteiten aangebracht kunnen worden; 2. het gericht en efficiënt kunnen inzetten van schaarse middelen en

acties.

De afbakening is tot stand gekomen in slechts 1 sessie met de handelaars, maar kaderde wel in een ruimer

proces. De stappen waren:

1. voorbereiding met de betrokken schepen en diensthoofd Lokale economie

Aan de orde kwamen praktische aspecten zoals het bepalen van een datum, wie en hoe uit te nodigen,

bepalen van de locatie, maar ook de achtergronden en werking van een vroegere afbakening, de visie op de

afbakening van de betrokken schepen, het diensthoofd en de externe moderator, de verwachte voor- en

tegenstanders van een bepaalde afbakening, mogelijke milderende maatregelen,…….

2. voorbereiding van de workshop

In deze stap werden de praktische voorbereidingen uitgevoerd. Tevens werd de workshop inhoudelijk

voorbereid (opmaak presentatie, plattegronden van het centrumgebied, schrijfmateriaal,…).


functiekaart van het kernwinkelgebied

3. uitvoering van de workshop

De avondsessie werd ingedeeld in vier stappen. Allereerst is door de moderator aangegeven wat de nut en

noodzaak was van de afbakening, vervolgens zijn de criteria voor de afbakening aangegeven, in een derde

stap is in 6 groepen van 6 personen door de deelnemers een afbakening aangeduid op een plattegrond, en

in een laatste stap heeft een vertegenwoordiger van elke groep hun visie plenair gepresenteerd. Tenslotte is

door de moderator een eindconclusie aangegeven.

De gehanteerde criteria voor de afbakening waren:

waar zijn nu de huidige winkels gevestigd, waar de horeca en waar is de meeste leegstand

hoeveel van de leegstand in het gebied zou ongeveer opnieuw ingevuld kunnen worden en hoeveel niet

(met andere woorden: in welke mate moet het winkelgebied krimpen?)

wat zijn de bronpunten in of nabij het gebied (parkings, busstops,…)

hoe kan een logische looproute ontstaan binnen het gebied

De oefening van de verschillende groepen leidde tot een vrijwel uniform resultaat: op 2 delen van een straat

na waren de resultaten gelijk. Voor deze verschillen is een praktische oplossing bedacht: een

uitdoofscenario (een deel van een straat blijft voorlopig wel binnen de afbakening, maar hier wordt niet

meer in geïnvesteerd) en een ingroeiscenario (een deel van een straat waar nu nog geen winkels zijn, maar

die wel potentie daarvoor heeft gelet op nieuwe woonontwikkelingen, is als reserve binnen de afbakening

opgenomen, ook weer zonder hier voorlopig in te investeren).


nieuwe afbakening van het kernwinkelgebied

Voor de handelaars die buiten het afgebakende gebied vielen, geldt dat deze niet gedwongen worden te

verhuizen, maar dat er een financiële verhuisregeling is ontwikkeld, die een vrijwillige verhuizing kan

bevorderen.

4. nabespreking met de betrokken schepen en diensthoofd Lokale economie

Op basis van de resultaten is een figuur gemaakt van het afgebakende gebied. Vervolgens is met de

betrokken schepen en diensthoofd het proces geëvalueerd.

Het is redelijk uitzonderlijk dat in slechts één sessie tot een afbakening gekomen kon worden: doorgaans zijn hier

twee sessies voor nodig. Dit was alleen mogelijk omdat er in het kader van het commercieel plan al twee sessies

hadden plaatsgevonden. Hierdoor waren de meeste aanwezigen al overtuigd van de noodzaak voor de

afbakening en de daaropvolgende investeringen en acties in het gebied.

De aanpak was om twee redenen verstandig. Ten eerste bevorderde dit het draagvlak voor de te nemen

maatregelen. Ten tweede werd hiermee voorkomen dat het stadsbestuur een eigen afbakeningsvoorstel moet

gaan verdedigen bij de handelaars die buiten het gebied vallen en dus meestal tegen een bepaald plan zijn. Het

zijn nu immers de handelaars zelf die in de groepen hun collega’s overtuigen van de logica van een bepaalde

afbakening.

Het is duidelijk dat een lokale bestuur de afbakening moet initiëren: het initiatief komt zelden of nooit van

handelaars zelf. De provincies kunnen een aantal rollen vervullen bij een afbakeningsproces. Op de eerste plaats

kunnen zij gemeentebesturen proactief adviseren omtrent de nut en noodzaak van een afbakening, voorbeelden

hierbij aanreiken en aangeven hoe een gemeente dit kan aanpakken. En mits de juiste vaardigheden aanwezig

zijn, kunnen provincies gemeenten ondersteunen bij het doorlopen van een afbakeningsproces.


5/ Detailhandel en het toeristisch-cultureel aanbod

5.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag welke koppelingen er gemaakt kunnen worden tussen de detailhandel en het aanbod op

het gebied van cultuur, horeca, vrije tijdsvoorzieningen enz., teneinde een wederzijdse meerwaarde te bereiken.

Onderwerpen:

- Welke koppelingen zijn denkbaar tussen de detailhandel en ander (toeristisch) aanbod?

- Hoe kunnen deze koppelingen worden gerealiseerd?

- Welke effecten en ervaringen zien we in de praktijk met betrekking tot deze cross-overs?


- Welke rol kunnen de provincies hierbij vervullen?

Als casus gelden de steden Mechelen en Oostende, waar al geruime tijd koppelingen worden gemaakt tussen het

toeristisch aanbod, cultuur en de detailhandel.


Centraal staat de vraag welke koppelingen er gemaakt kunnen worden tussen de detailhandel en het aanbod op

het gebied van cultuur, horeca, vrije tijdsvoorzieningen enz., teneinde een wederzijdse meerwaarde te bereiken.

Voor deze case zijn twee steden uitgekozen aan welke onderstaande dieptevragen zijn gesteld. Mechelen is

uitgekozen omwille van haar gekende acties tussen toerisme en detailhandel. Mechelen is immers naast een

centrumstad ook een kunststad. Ook centrumstad Oostende is meegenomen en dit omwille van haar

kusttoerisme en de link met detailhandel. Verder is onderzocht hoe enkele Nederlandse steden hiermee zijn

omgegaan.

Huidige praktijk in Mechelen en Oostende

Beide steden gaven aan actief bezig te zijn met koppelingen te maken tussen de twee domeinen en dit vooral

onder de vorm van promotie. Van Mechelen zijn er enkele voorbeelden van acties onderaan aangegeven. De

resultaten van deze acties zijn echter (nog) niet weergegeven in cijfers. In Mechelen gaf het stadsbestuur echter

wel aan dat uit kwalitatieve interviews met handelaars bleek dat zij een positief effect hiervan zien in hun

cliënteel en omzet. In Mechelen worden de volgende koppelingen gemaakt:

Bij activiteit Musical 14-18:

promotiefilmpje Mechelen (waaronder detailhandel) wordt getoond aan het publiek.

Mechelenbon (koppeling toerisme met “Geef Mechelen cadeau”)

“Wat geef je cadeau?

De gids 'Horen, zien & Mechelen': een nieuwe gids die zintuigen prikkelt

Twee Prikkelpakketen: een Prikkelpakket is een bonnenboekje waarmee je bij zes typisch Mechelse zaken je

smaakpapillen kan laten verwennen met proevertjes.

Een Mechelenbon: deze cadeaubon kan je verzilveren in meer dan 160 zaken in Mechelen (horeca, winkelen,

cultuur, wellness, vrije tijd, …). De bon in dit pakket heeft een waarde van € 10.

Twee postkaarten met mooie foto's uit Mechelen


Wat het geschenk nog unieker en als een écht hebbeding maakt, is de exclusieve cover van de verpakking: een

tekening van de Mechelse stadsartiest Gijs Vanhee.

Voor slechts € 23,90 kan je Mechelen al cadeau geven.

Het 'Geef Mechelen Cadeau'-pakket is te koop op de kerstmarkt in Mechelen en bij Toerisme Mechelen.”

Libelle winterfair

4 dagen lang winterfeest waarbij allerlei workshops, kinderanimatie en degustaties georganiseerd worden, alsook

stijl- en woonadvies gegeven wordt en dit in samenwerking met winkeliers zoals E5-Mode en Blokker.

In Oostende worden onder andere de volgende koppelingen gemaakt:

Mode in Oostende, hét shoppingweekend aan de kust

Op ondermeer de website www.visitoostende.be wordt er reclame gemaakt voor dit shoppingweekend.

“In samenwerking met toerisme Oostende organiseren we deze zomer op zaterdag 23 augustus en zondag 24

augustus #MODEinOOSTENDE. Speciaal voor jou hebben wij een parcours uitgestippeld met alle fashion en

gastronomische hotspots om jou een top shoppingweekend te bezorgen! Elke deelnemende winkel voorziet dan

ook een extraatje voor jullie.”

Op deze zelfde website wordt er ook algemeen promotie gemaakt voor “Shoppen in Oostende (ook open op

zondag)”. Er wordt daarbij ook heel duidelijk en bewust de link gemaakt tussen de activiteit winkelen en naar het

strand gaan.

“Oostende, shoppen met zicht op zee!

Shoppen in Oostende, dat is shoppen met zicht op zee. In Oostende kan je winkelen afwisselen of combineren

met een bezoekje aan zee of strand. Je loopt van de altijd sfeervolle Kapellestraat door de Vlaanderenstraat recht

op de vernieuwde zeedijk. Even uitwaaien, wat drinken of een ijsje eten? Nergens anders vind je zo’n uitgebreid,

divers aanbod op wandelafstand van de zee.”

De koppelingen die steden zoals Mechelen en Oostende maken tussen de twee domeinen, missen volgens de

handelaars hun effect niet maar er zijn geen aantoonbare cijfermatige resultaten over beschikbaar. Deze acties

worden tot op heden beperkt of niet gemonitord.

Koppelingen in Nederland

In Nederland zijn vier steden onderzocht naar de wijze waarop daar koppelingen tussen toerisme en detailhandel

worden gelegd.

Amsterdam heeft een centrale website voor bezoekers aan de stad (waaronder toeristen):

http://www.iamsterdam.com/nl-NL/experience/de-stad-in/shoppen

Hier zijn niet alleen alle bezienswaardigheden, (culturele) activiteiten, horeca en overnachtingsmogelijkheden

opgenomen, maar ook duidelijk het aanbod van winkelclusters. Er wordt informatie verstrekt omtrent het type

winkelgebieden, waar te vinden, welke belangrijke internationale of juist typisch Amsterdamse winkels, de

openingstijden, hoe te bereiken, tijdelijke evenementen, enz. Dit alles ook in 5 andere talen. De website is

actueel, zeer overzichtelijk en wervend.

Voor Rotterdam zijn er verschillende websites te vinden die de koppeling leggen tussen het toerisme en

detailhandel. Voorbeelden

http://www.cityguiderotterdam.com/nl/er-op-uit/winkelen/

http://www.visitoostende.be/

http://www.iamsterdam.com/nl-NL/experience/de-stad-in/shoppen

http://www.cityguiderotterdam.com/nl/er-op-uit/winkelen/


http://www.youropi.com/nl/rotterdam/article/leuke-straten-12-1001

Dit betreft zeer overzichtelijke sites waar de bezoekers alle relevante informatie over de stad kan krijgen,

waaronder het winkelaanbod. Anders dan in Amsterdam betreft het hier privaat beheerde websites.

De stad Maastricht heeft, net zoals Amsterdam, een eigen website met alle toeristische informatie, waaronder het

winkelaanbod:

http://www.vvvmaastricht.nl/shoppen.html

Ook hier zijn niet alleen alle bezienswaardigheden, (culturele) activiteiten, horeca en overnachtingsmogelijkheden

opgenomen, maar ook het aanbod van winkelclusters. Er wordt informatie verstrekt omtrent het type

winkelgebieden, waar te vinden, welke belangrijke internationale of juist typisch Maastrichtse winkels, de

openingstijden, hoe te bereiken, tijdelijke evenementen, enz. Dit alles in maar liefst 9 talen. Ook deze website is

zeer overzichtelijk en wervend.

Wat zegt de literatuur hierover?

Er zijn maar beperkte of gefragmenteerde studies gedaan naar de resultaten van combinatiebezoeken. Uit het

kunststedenonderzoek van Toerisme Vlaanderen (2011) bij de 5 Vlaamse Kunststeden en Brussel naar de

bestedingen van de recreatieve verblijfstoerist kunnen we wel afleiden dat dit type toerist gemiddeld 24%

van zijn budget aan shopping besteed. Dit is goed voor een gemiddelde van circa 34 € per nacht per persoon.

Qua bestedingen komt shopping op de derde plaats na uitgaven in reca en logies. In Brussel ligt dit aandeel het

hoogste (30%), gevolgd door Vlaamse koploper Antwerpen (28%). Mechelen komt vervolgens op de 3e plaats

met nog 18% van het budget dat naar shopping gaat. Opvallend is verder dat de bestedingen in reca relatief

gezien het hoogste liggen in Brugge.

Tabel 16: Bestedingen in euro van de recreatieve verblijfstoerist (per nacht per persoon)

Antwerpen Brugge Brussel Gent Leuven Mechelen Totaal

logies 43 39 47 38 35 41 43

reca 54 52 53 45 45 47 52

attracties 8 8 12 5 1 9 9

transport ter plaatse 3 2 5 3 2 5 4

shopping 41 14 50 19 16 23 34

andere 0 0 0 0 0 0 0

totaal 149 114 169 111 100 125 142

Bron: Toerisme Vlaanderen, 2011, verwerkingen door IDEA Consult

Op basis van de herkomst van de recreatieve verblijfstoerist heeft het onderzoek ook aangetoond dat mensen uit

Frankrijk met 51 € het meeste per nacht per persoon uitgeven aan shopping, gevolgd door de Belgen zelf (46 €)

en op de derde plaats komen mensen uit Rusland (42 €). Dit geldt ook in relatieve zin. De gemiddelde

verblijfsduur van deze toerist in de Vlaamse kunststeden staat daarbij op 2 nachten.

Op basis van de studie monitor dagtoerisme i.o.v. Steunpunt Recreatie en Toerisme (2010), kunnen we verder

afleiden dat voor de dagtoerist (in tegenstelling tot de recreatieve verblijfstoerist) funshopping in de stad met

ruime voorsprong juist de activiteit is waarbij de besteding het hoogst ligt. Dit gaat om 60,2 €. In relatieve zin

betekent dat van de bestedingen op een daguitstap gemiddeld 38% naar shopping gaat, bij een bezoek aan één

van de kunststeden is dat 44%, aan de Vlaamse Regio’s gaat dit over 35% en aan de kust bestaat dit uit 29%.

Globaal kunnen we verder stellen dat bij dagtoerisme 5,9% van de daguitstappen door Vlamingen gericht is op

funshoppen in de stad en 2,1% op funshoppen in een winkelcentrum. Funshoppen in de stad (als hoofdactiviteit)

http://www.youropi.com/nl/rotterdam/article/leuke-straten-12-1001

http://www.vvvmaastricht.nl/shoppen.html


wordt in de kunststeden het vaakst gecombineerd met een gastronomische uitstap en met funshoppen in een

winkelcentrum.

Funshoppen in de stad fungeert in de kunststeden echter ook vaak als nevenactiviteit voor mensen die gaan

sightseeën in de stad (16,5%), voor wie musea bezoekt (7%), voor wie een eigen traject wandelt (43,9%), een

muzikaal evenement bijwoont (17,6%), en naar de zoo/dierenpark gaat (26,7%).

We kunnen voorzichtig besluiten dat bij een daguitstap aan de kunststeden vanuit de hoofdactiviteit funshoppen

er minder afgeleiden naar andere activiteiten zijn behalve voor reca (restaurants en cafés) Andersom worden

combinatiebezoeken wel sneller gemaakt. Vooral mensen die tijdens hun daguitstap in de eerste plaats een eigen

traject in de stad wandelen, een bezoek aan de zoo/dierenpark brengen en een muzikaal evenement bijwonen,

gaan daarnaast ook recreatief winkelen.

In algemene zin, zonder onderscheid naar type stad/gemeente/regio, zien we dat het shoppen als nevenactiviteit

bij de daguitstap het vaakste gecombineerd wordt met de hoofdactiviteiten: bezoek aan pretpark (21%),

bezichtigen van religieuze gebouwen (20,5%), sightseeing stad (18,1%), fietstocht met eigen traject (17,2%),

bezoek aan zoo en dierenpark (13,5%), en bezoek aan de kust (13,4%). Dit wijkt wel enigszins af van het

patroon bij een bezoek aan een kunststad.

Voorgestelde maatregelen

Koppelingen tussen toerisme en detailhandel zijn zeer relevant. Als de term ‘combinatiebezoeken‘ ergens van

toepassing is, is het wel hierbij. Het type te leggen koppelingen zijn divers van aard, maar zijn enerzijds

communicatief en anderzijds praktisch van aard:

Centrale website met daarin wervende informatie over detailhandel.

Internet is tegenwoordig de belangrijkste bron van waaruit toeristen zich voorbereiden op een bezoek aan een

stad of gemeente. Een praktische, goed toegankelijke en actuele website waarin naast de toeristische

bezienswaardigheden ook het winkelaanbod naar voren komt, is een noodzakelijkheid. De twee onderzochte

Vlaamse steden, alsmede Amsterdam en Maastricht, zijn wat dit betreft goede voorbeelden.

Verwijzingen in het promotiemateriaal van individuele attractiepolen.

In toenemende mate zien we dat in het promotiemateriaal van de individuele attractiepolen, zoals musea,

historische gebouwen, … ook verwijzingen opgenomen worden naar andere polen. Een verwijzing naar het

winkelaanbod in de stad of gemeente is zeker wenselijk.

Verwijzingen binnen de individuele attractiepolen.

Het is wenselijk om op die plaatsen die veelvuldig bezocht worden door toeristen, zoals musea, historische

gebouwen, hotels, restaurants,… ook foldermateriaal op te nemen van het winkelaanbod in de stad of gemeente.

Ruimtelijke verwijzingen voor bezoekers van de stad.

Het is wenselijk om binnen de steden en gemeenten met een substantieel aantal toeristische bezoekers, een

duidelijke bewegwijzering naar de winkelgebieden aan te brengen.

Speciale evenementen voor toeristen

Tijdens het hoogseizoen zijn vaak veel toeristen aanwezig in de stad of gemeenten. Het is dan logisch om

speciale evenementen rondom de detailhandel te organiseren. Een voorbeeld is een shoppingmiddag, waar

toeristen een zogenaamde (gedeeltelijke) tax-refund ontvangen. Ook speciale acties, met extra kortingen bij

combinatiebezoeken (zie ook onder), is aangewezen.


Combinatievoordelen voor toeristen.

Toeristen geven het meeste geld uit aan overnachtingen, eten en drinken, en winkelen. Het is dan aangewezen

om combinaties te bieden. Een voorbeeld is een restaurantvoucher bij een (totale) shoppingbesteding boven een

bepaald bedrag.

Bezorgservice voor toeristen

Een van de redenen waarom toeristen niet kopen, betreft het moeten ‘meenslepen’ van het gekochte tijdens de

vervolgreis. Zeker voor toeristen die met het openbaar vervoer/vliegtuig komen speelt dit sterk. Omdat

bezorgkosten in het algemeen dalende zijn, als gevolg van de toenemende internet aankopen, kan overwogen

worden om de aankopen thuis te laten bezorgen. Hiermee wordt het vakantiegevoel thuis voortgezet, omdat de

aankoop dan kan worden uitgepakt. Het verdient de aanbeveling om dit tenminste (ook) op het niveau van een

winkelgebied te organiseren. Dit is efficiënter en leidt tot kostenreductie omdat met een vervoerder

prijsafspraken gemaakt kan worden.

Wat kunnen de verschillende publieke actoren doen?

Voorgaande aanbevelingen vergen een centrale regie. Het overstijgt immers de individuele aanbieders en

handelaars. Lokale besturen kunnen optreden als initiator van allerlei van deze acties of ingeval een

handelaarsvereniging dit opneemt kunnen zij ook eerder een faciliterende rol opnemen.

In de praktijk kunnen deze koppelingen gemaakt worden op basis van samenwerking tussen dienst toerisme en

dienst lokale economie (Centrummanagement), of met een handelaarsvereniging. Afstemming met andere

diensten, zoals Openbare werken voor de bewegwijzering, is eveneens noodzakelijk.

Verder kan het lokaal bestuur stimuli vormgeven, door bijvoorbeeld een opstartsubsidie te bieden.

Voor de provincies geldt dat zij:

informatie kunnen verstrekking over initiatieven genomen in andere gemeenten en steden;

pilootprojecten kunnen opzetten rondom een van de thema’s;

budget in de vorm van subsidie ter beschikking kunnen stellen;

de uitgevoerde acties hieromtrent monitoren en evalueren, met terugkoppeling van de leereffecten aan de

steden en gemeenten.


6/ De relaties met de Vastgoedsector

6.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag hoe de vastgoedsector betrokken kan worden bij het realiseren van de verschillende

beleidsdoelstellingen op het gebied van detailhandel. Onderwerpen:

- Over welke beleidsdoelstellingen hebben we het zoal?

- Welke vastgoedactoren, inclusief belangenorganisaties, kunnen onderscheiden worden.

- Welke types van afstemming is aan de orde (kennisoverdracht, globale afstemming,

prestatieovereenkomsten?

- Welke alternatieve communicatievormen kunnen hierbij aan de orde zijn

- Welke ervaringen zijn hierbij opgedaan binnen of buiten de detailhandelssector en op welke niveau’s?




De vastgoedmarkt kan en zal in beeld komen bij het realiseren van vrijwel alle beleidsthema’s. Uiteindelijk zijn het

marktpartijen die winkels uitbaten en die eigenaar zijn van de winkelpanden. Of het nu gaat zaken om zoals

verdichting van het winkelgebied, het genereren van bewoning boven winkels, gevelverfraaiing, promotie van het

winkelgebied en het versterken van de identiteit, op zijn minst dient er draagvlak te zijn bij de marktpartijen. Dit

wil niet zeggen dat alle type marktpartijen ook altijd bij de vormgeving van het beleid betrokken moeten zijn.

De volgende marktpartijen spelen een belangrijke rol binnen de detailhandels- en relevante vastgoedsector:

Hoofdgroepen van actoren Subgroepen Voorbeelden van partijen

Eigenaren Federatie van professionele winkelbeleggers BLRW (Belgisch-Luxemburgse Raad voor Winkelcentra), RFB (Retailforum Belgium)

Professionele winkelbeleggers Redevco, Wereldhave, AG Real Estate

Kleinschalige winkelbeleggers Lokale spelers (meestal families)

Individuele verhuurders Lokale spelers

Eigenaar-handelaars Lokale handelaars

Ontwikkelaars Federatie van ontwikkelaars/vastgoedsector BVS (Beroepsver. Vastgoed Sector), CIB (Confederatie van Immobiliën Beroepen)

Gespecialiseerde winkelontwikkelaars Group GL, City Mall (voorheen Foruminvest)

Algemene ontwikkelaars Besix, Van Roey, Democo

Retailers Federatie van retailers (grootwinkelbedrijven) COMEOS, VoKa

Federatie van zelfstandige handelaars UNIZO

Grootwinkelbedrijven (ketens) Fun, Torfs, AVV

Individuele zelfstandigen Lokale spelers

Makelaars Federatie van makelaars BIV (Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars)

Landelijke werkende makelaars Cushman&Wakefield, Colliers Internat.

Regionaal en lokaal werkende makelaars Lokale spelers


Wel is het aangewezen om de beleidsthema’s in te delen op verschillende niveaus, teneinde hier de diverse

marktpartijen aan te kunnen koppelen.

Beleidsniveau

Type vraagstukken Subgroepen

Provinciaal / Vlaams niveau

Thematisch onderzoek Federatie van professionele winkelbeleggers

Beleidsvorming

Enkele professionele winkelbeleggers

Federatie van ontwikkelaars/vastgoedsector

Enkele gespecialiseerde winkelontwikkelaars en alg. Ontwikkelaars

Federatie van retailers (grootwinkelbedrijven)

Federatie van zelfstandige handelaars

Enkele zelfstandige handelaars

Federatie van makelaars

Enkele zelfstandige makelaars

Onderzoek en structurele afstemming Individuele projecten

Primair bovengenoemde Federaties, en secundair individuele actoren (verdiepingen) Individuele actoren

Fed. van zelfstandige handelaars (lokale afd.)

Gemeentelijk niveau

Beleidsvorming en beleidsmaatregelen Enkele individuele zelfstandigen (pand-eigenaren en huurders)

Enkele grootwinkelbedrijven (ketens)

Enkele region. en lokaal werkende makelaars


Enkele kleinschalige winkelbeleggers

Individuele zelfstandigen

Structurele afstemming (bijv. via een Middenstandsraad)

Zie voorgaande actoren op gemeentelijk niv.

Winkelgebieds-niveau

Visievorming, afbakening, implementatie van verbeteracties,….. Individuele zelfstandigen / grootwinkelbedr.

Regionaal en lokaal werkende makelaars


Enkele kleinschalige winkelbeleggers

Een gespecialiseerde winkelontwikkelaar

Structurele samenwerking bij winkelgebieds-management

Zie voorgaande actoren op winkelgebiedsniveau

Winkelpandniveau implementatie van verbeteracties

Individuele zelfstandige / grootwinkelbedrijf

Individuele pandeigenaar

Een gespecialiseerde winkelontwikkelaar


Detailhandelsstructuur op interprovinciaal / Vlaams niveau

De betrokkenheid van de marktpartijen werkt op dit niveau in twee richtingen: enerzijds bieden de marktpartijen

kennis en onderliggende informatie over de werking van marktpartijen en de evoluties hierbij. Anderzijds geeft

het de betrokken marktpartijen meer inzicht in de achterliggende motieven van de overheden om al of niet in te

grijpen in de marktwerking. Vervolgens kan gezocht worden naar (tussen)oplossingen die mede uitgevoerd

kunnen worden door de marktpartijen.

Detailhandelsstructuur op gemeentelijk niveau

Op gemeentelijk niveau moet het beleid daadwerkelijk fysiek geïmplementeerd worden. Juist daarom is draagvlak

voor een lokale beleidsvisie van groot belang. Het zoeken naar compromissen waarbij de marktpartijen hun

medewerking verlenen, is dan vaak productiever dan het vormen van beleid dat door gebrek aan steun niet

geïmplementeerd kan worden. De berokken marktpartijen dienen wel een lokale verankering te hebben. Een

aandachtspunt hierbij is wel dat lokale belangen van marktpartijen van invloed kan zijn op hun visie.

Er kan ook op een meer structurele wijze samengewerkt worden, bij voorbeeld in een Raad lokale economie of

Middenstandsraad. Voorbeelden hiervan vinden we in vele steden en gemeenten.

Detailhandelsstructuur op winkelgebiedsniveau

Op winkelgebiedsniveau speelt de betrokkenheid van de marktpartijen maximaal. Zonder de steun ervan zal er

dan ook vrijwel geen implementatie van acties kunnen plaatsvinden. In de praktijk zal gezocht moeten worden

naar compromissen. Zonder compromissen is er onvoldoende draagvlak en zal er niet veel gebeuren.

Onderwerpen zijn op de eerste plaats de noodzakelijke / wenselijke acties binnen het gebied. Daarnaast zal

overeenstemming gevonden moeten worden over wie bepaalde acties zal uitvoeren, en op welke wijze

ondersteuning daarbij nodig is. Een voorbeeld hiervan is de gemeente Overijse, waar in interactie tussen vooral

handelaars en het gemeentebestuur een pakket van maatregelen is samengesteld voor het beheer van het

kernwinkelgebied.

Er kan ook sprake zijn van overleg en afspraken met een projectontwikkelaar, indien het gaat over een nieuw te

ontwikkelen winkelgebied of deel hiervan. Een voorbeeld hiervan is het binnenstedelijk herontwikkelingsgebied

Arena in Tienen, waar tussen het stadsbestuur en de projectontwikkelaar afspraken gemaakt zijn over het volume

en de aard van de winkels binnen het programmaonderdeel Winkelen.

Detailhandelsaspecten op winkelpandniveau

Ook op winkelpandniveau is draagvalk van de handelaar/winkeleigenaar noodzakelijk. Het verdient de

aanbeveling om generieke en specifieke maatregelingen (premies voor gevelrestauratie of voor andere fysieke

kwaliteitsverbeteringen) niet alleen te publiceren, maar ook in direct contact te treden met de individuele leden

van doelgroep. Er kan ook sprake zijn van overleg en afspraken met een projectontwikkelaar, indien het gaat

over een nieuw of te herontwikkelen winkelpand.

De afstemming met de vastgoedactoren kan diverse vormen aannemen gaande van eenmalige workshops

tot een structureel en periodiek overleg. Zowel op Vlaams, als op provinciaal en lokaal niveau zien wij een

duidelijke meerwaarde voor een structureel overleg tussen genoemde publieke en private actoren. Verschillende

thema’s kunnen dan aan de orde komen, zoals branchevervaging, de rol van de marktpartijen bij kernversterking,

enz.. Een convenant kan een middel zijn om afspraken op sectorniveau met elkaar vast te leggen. Dit periodiek

overleg kan in het geval van beleidsvorming aangevuld worden met specifieke overlegmomenten met een

geselecteerde groep van private actoren.

Voor nieuwe detailhandelsontwikkelingen geldt dat een één op één overleg tussen de lokale en provinciale sector

enerzijds en een private actor anderzijds wenselijk is. Dit vergt een sterke regierol voor de lokale of hogere

beleidsniveau’s waarvan de onafhankelijkheid buiten kijf staat. Om die onafhankelijkheid te garanderen kan een

werkkader worden gecreëerd met een (ambtelijke) expert. De provinciale overheid kan dit faciliteren door een


dergelijke (ambtelijke) expert aan de lokale overheden ter beschikking te stellen ten behoeve van een specifiek

project. Ook hier kan een convenant een middel zijn om afspraken naar invulling van een project vast te leggen.

De provinciale overheden kunnen bovengemeentelijke initiatieven nemen waarbij ze de lokale handel in beeld

brengt met het provinciaal uitrollen van initiatieven welke hun succes reeds aantoonden in één of enkele

gemeenten (bvb. met belgerinkel naar de winkel). Hier stapt de provinciale overheid uit de functie van adviseur

door het gelijktijdig aansturen van dergelijke impulsen over de gehele provincie. Verder kan de provincie focussen

op een breder draagvlak door bovenlokaal overleg te organiseren met de diverse stakeholders uit de lokale

besturen en winkeliersverenigingen, vakorganisaties en belangrijke marktspelers zoals de grotere winkelketens,

investeerders of makelaarskantoren. Doel van dat overleg is de zoektocht naar onderscheidend vermogen voor de

zelfstandige handelaars, een betere uitwisseling van trends en ideeën, alsook een ruimere en efficiëntere toetsing

ervan. Mogelijks komt men tot het bovenlokaal inplannen van winkelclusters rond bepaalde specialismen

(diamantkwartier, meubelboulevards, maar ook bvb. de Duffelcoat), zet men in op verdichting binnen een

kernwinkelgebied of binnen bestaande perifere clusters of wordt gewerkt rond het gezamenlijk opzetten van

online platforms voor zelfstandige detailhandelaars en kan men dit op provinciaal vlak promoten.

Zodra bovenlokale belangen aan de orde zijn, zoals bij het realiseren van winkelcentra met een groot

attractiegebied, kan de provincie tussenkomen om de afstemming met de omliggende detailhandel te

optimaliseren om zo de verdere fragmentatie van de detailhandel te voorkomen. Het uiteindelijke doel is het tot

stand brengen van een polycentrisch netwerk van steden met een daarop geënte detailhandelshiërarchie. Het

planmatig bewaken van dit kernversterkend streefdoel, alsmede het duidelijk doorcommuniceren naar

vastgoedeigenaars en -beleggers, projectontwikkelaars en makelaars vergt een bovenlokale structuur waarvoor

op (inter)provinciaal niveau een belangrijke rol is weggelegd, zij het in een ondersteunende rol voor de lokale

besturen. De focus kan hierbij zelfs liggen op binnenstedelijke schaalvergroting om aldus de retailers terug te

halen uit de periferie. Een detailhandelsfonds vormt in deze een aangewezen provinciaal vehikel om de

noodzakelijke voorinvesteringen tot stand te brengen.


7/ Detailhandel en markten

7.1 Vraagstelling

Centraal staat de vraag welke functies de markten kunnen vervullen en hoe de relaties met detailhandel optimaal

kunnen zijn. Onderwerpen:

- Wat is de betekenis van markten voor de steden en gemeenten?

- Welke verschillende functies hebben de markten?

- Welke relaties zien we in de praktijk tussen markten en de detailhandel?

- Welke aanvullende relaties zijn nog denkbaar?

- Welke rol kunnen de lokale besturen vervullen bij het versterken van deze relaties?


Deze casus is mede gebaseerd op onderzoek rondom de werking van markten, dat in opdracht van de provincie

Limburg is uitgevoerd door BRO in 2011. Daarnaast heeft de provincie Antwerpen in 2013/214 een studie

uitgevoerd over de markten in deze provincie2.


Als laatste case gaan we na welke functies de markten kunnen vervullen en hoe de relaties met detailhandel

optimaal kunnen zijn.

De betekenis van markten voor steden en gemeenten is historisch gegroeid. Van oudsher werden veelal

landbouwproducten in de stad aangeboden, op afgesproken tijdstippen en thematisch geschikt, vele plaatsnamen

in grotere steden verwijzen ernaar, denk maar aan Eiermarkt, Vlasmarkt, Graanmarkt, ... De markten heden ten

dage bieden nog steeds voedingsproducten, maar het grootste deel van het aanbod bestaat nu uit mode en

luxeproducten.

Naast het functioneel aspect, draagt de markt ook bij aan het imago voor het omliggende gebied en vormt het

een bron van inkomsten voor steden en gemeenten. De markt kan ook de horeca en detailhandel versterken,

mits dit goed wordt georganiseerd. Naast de dienst lokale economie bekommert de toeristische dienst of de

cultuurdienst zich vaak eveneens over het promoten van de markt, wat veelzeggend is.

De functies van markten bestaan hierin om met een verruimd aanbod een publiek trachten aan te trekken, veelal

op vaste dagen in de week, sporadisch gespreid over meerdere dagen (bvb. Handelsbeurs Kapellen,

Landbouwbeurs Libramont), of thematisch met toeristisch wervend karakter (bvb. Rubensmarkt Antwerpen, de

vele Kerstmarkten, Dorpsdagen...). Markten vitaliseren het straatbeeld en ondersteunen de attractiviteit van

winkelkernen.

Ook de horeca genet van de aanwezigheid van een markt, doch ook de detailhandel vaart er wel bij, zeker als er

een complementair aanbod is. Algemeen beschouwd werken markten kernversterkend en ondersteunend aan de

lokale handel.

De situatie ten aanzien van de markten

Over het algemeen verandert de betekenis van markten in onze samenleving. Uit de studies blijkt dat het publiek

veroudert en de omzetten terugloopt. Dit speelt nog meer tijdens de wintermaanden, vooral vanwege de invloed

van het weer. We kunnen dit perfect plaatsen binnen de evoluties in de detailhandel. Het koopgedrag van

consumenten verandert, evenals de structuur van het aanbod en van de aanbieders. In het hoofdrapport wordt

hier uitgebreid op ingegaan, maar enkele relevante aspecten zijn:

2 Cahier Economie: Van alle markten thuis, mei 2014


steeds meer gezinnen hebben twee kostwinners: tijd is een schaarste geworden bij consumenten;

dagdagelijkse boodschappen worden zo efficiënt mogelijk gedaan: steeds meer na werktijden en op

zaterdag;

recreatief winkelen gebeurd in prettige omgevingen en daar waar veel aanbod is (grote kernwinkelgebieden

en shoppingcenters);

goedkope dagdagelijkse producten vinden de consumenten nu ook in supermarkten (discounters);

goedkope kleding wordt ook volop aangeboden door gespecialiseerde ketens.

Het functioneren van de markten verslechtert al geruime tijd. De ambulante handelaars, maar ook de gemeenten

hebben hier nauwelijks beleid op gevoerd, uitzonderingen daargelaten.

Markten in een brede context

We zien dat het type aanbodcluster ‘markt’ onvoldoende is meegeëvolueerd. Het concept ‘markt’ is in essentie

nog dezelfde als de afgelopen eeuwen, afgezien van de themagerichte markten zoals de kerstmarkt. Enerzijds

vinden markten doorgaans plaats op momenten waarop de potentiele klanten in toenemende mate zelf moeten

werken. Anderzijds richten zij zich op een laag prijs-kwaliteitsniveau, dat inmiddels ook bediend wordt door

discounters in de voeding of bijvoorbeeld kleding.

Door deze structurele veranderingen in de detailhandelsstructuur zal naar onze mening het huidige concept van

de traditionele markt op termijn geen stand kunnen houden en daarmee uiteindelijk verdwijnen. Beperkte

maatregelen, zoals aangegeven in meeste rapporten, zullen leiden tot een verlenging van de levensduur van veel

markten, maar uiteindelijk onvoldoende blijken te zijn.

Aanbevelingen

Wij pleiten dan ook voor een sterke aanpassing van het concept ‘markt’, vooral door het creëren van een nieuw

onderscheidend vermogen ten opzichte van de ander aanbodclusters en aanbieders. De krachtlijnen hiervan zijn:

markten richten zich een onderscheidend aanbod, in plaats van lage prijzen;

het aanbod zou dan op kunnen schuiven van doelgericht bezoekmotief, naar recreatief bezoekmotief;

het onderscheidend aanbod zou dan eerder themagericht zijn, dan breed ingevuld;

binnen het thema een (deels) steeds wisselend aanbod, in plaats van jarenlang dezelfde aanbieders

(verassingseffect);

meer nadruk op proeven en proberen kan dan ook zorgen voor verrassing en beleving;

verschuift van door de weeks naar het weekeinde;

hoeft niet elke week plaats te vinden en kan meerdaags zijn;

Kan ook overdekt plaatsvinden, mits in de juiste en kwalitatieve ruimtelijke context.

Het voorgaande wil niet zeggen dat de klassieke markten meteen zouden moeten verdwijnen. Sterker nog: voor

kleinere kernen en buurten, waar onvoldoende economische basis is voor bepaalde speciaalzaken, zoals een

viswinkel, kaaswinkel,…., blijft de markt een goed instrument om aanbod op een periodieke wijze naar de

consumenten brengen.

Wij adviseren dan ook drie sporen te bewandelen:

1. het optimaliseren van de bestaande markten, via onderstaande maatregelen;

2. het parallel hieraan ontwikkelen van nieuwe marktconcepten;

3. het actief zoeken naar mogelijkheden om in kernen en buurten waar het basisaanbod langzaam is

verdwenen, kleine klassieke markten te organiseren.


Voor de bestaande markten zijn nog specifieke aanbevelingen aan de orde:

Denkbare aanvullende relaties tussen markten en detailhandel kan bestaan uit een gezamenlijk initiatief zoals

wederzijdse vertegenwoordiging in overlegorganen. Lokale handelsverenigingen kunnen markthandelaars

uitnodigen bij vergaderingen of opnemen in hun overleg, de website van de handelaarsvereniging kan het tijdstip

en het marktaanbod vermelden mits een financiële steun van de marktkramers, eventueel in de vorm van een

aangepaste ledenbijdrage, met dito betrokkenheid bij de initiatieven van de winkeliersvereniging tot gevolg.

Het lokaal bestuur kan een voortrekkersrol vervullen bij het versterken van relaties tussen markten en

detailhandel door minstens te zorgen voor het uitwisselen van contactgegevens (detailhandel & marktkramers)

doch door bij voorkeur als overlegplatform te fungeren tussen beide partijen en op zoek te gaan naar

complementair aanbod (samenstelling van de markt, lacunes met preferentiële tarieven trachten in te vullen,

kwaliteitsbewaking) en het genereren van gezamenlijke initiatieven gaande van een klassieke tombola tot

braderijvormen allerhande. Het lokaal bestuur kan als initiatiefnemer van de ruimtelijke inplanting van de

markt er zorg voor dragen dat er een naadloze aansluiting tot stand komt met het bestaande winkelaanbod en

de markt bvb. te gebruiken als overbrugging tussen verspreid liggende winkelclusters. Het spreekt verder voor

zich dat de lokale besturen met een aangepast mobiliteits- en parkeerbeleid alsook de inrichting van de betrokken

straten en pleinen de leefbaarheid van markten kunnen faciliteren.

Ook hier kunnen de provincies de rol waarnemen van kenniscentrum, de opgedane ervaringen bundelen en

verspreiden over de diverse marktverantwoordelijken. De wisselwerking met beroepsverenigingen van

marktkramers, vaak eveneens op provinciaal niveau gebundeld, is uiteraard ook aangewezen. Hierbij kunnen de

besognes van de markthandelaars worden opgevangen en naast deze van de detailhandelaars gelegd, met een

gepast vervolgtraject. Interprovinciaal overleg kan een verdere gestructureerde en beter onderbouwde

aanpak bevorderen. De provincies kunnen ook zorg dragen voor de promotie en volgbaarheid van markten en

deze via een website bekend maken, zoals bvb in de Antwerpse Kempen.

(http://www.antwerpsekempen.be/nl/doen/shoppen/markten/weekmarkten).

Het bundelen van verkiezingen in de stijl van “Winkelier van het jaar” en “Marktkramer van het jaar” op

provinciaal niveau met een daaraan gekoppeld afsluitend evenement kan de beide beroepsgroepen stimuleren.

http://www.antwerpsekempen.be/nl/doen/shoppen/markten/weekmarkten


COLOFON

De interprovinciale studie

detailhandel werd uitgevoerd in

opdracht van de vijf Vlaamse

provincies., in de periode 2012-

2014.

Dit rapport kwam tot stand door

een intensieve samenwerking

tussen de vijf provincies, IDEA

Consult, Geo Intelligence en MAS

Research.

Interprovinciale studie Detailhandel Rapport Provincie …...OPWIJK 12 575 13 985 1 410 11,21 % 19,7...

Documents

Transcript of Interprovinciale studie Detailhandel Rapport Provincie …...OPWIJK 12 575 13 985 1 410 11,21 % 19,7...