CeCilia Bernardinimirsa adami

Beethoven, Brahms, Bartok

de

puur muziek

22.11.2011 | 15:00 | KraaKHUis

2

aandacht! Gelieve uw mobiele telefoon uit te schakelen.

proGramma UiTVoerders

ludwig van Beethoven (1770-1827)sonate nr. 5 in F, opus 24, ‘Frühling’1. allegro2. adagio molto espressivo3. scherzo (allegro molto)4. rondo (allegro ma non troppo)

Johannes Brahms (1833-1897)sonate nr. 3 in d, opus 1081. allegro2. adagio3. Un poco presto e con sentimento4. Presto agitato

Bela Bartok (1881-1945)roemeense volksdansen (bewerking voor viool en piano door Zoltán székely)1. Joc cu bata - allegro moderato2. Braul - allegro3. Pê-loc - andante4. Buciumeana - moderato5. Poarga romaneasca - allegro6. maruntel - allegro

Cecilia Bernardini | vioolmirsa adami | piano

3

Beethoven (1770-1827): Sonate nr. 5 in F, opus 24, ‘Frühling’De vioolsonates die Beethoven in de peri-ode 1797-1803/1812 componeert, dragen bij tot de emancipatie van een genre dat in essentie nog vrij jong is. Pas omstreeks 1770 wordt de praktijk van de begeleide pianoso-nate min of meer doorbroken ten voordele van een sonate met een obligate vioolpartij die evenwel ook door fluit kon worden inge-vuld. Die begeleide pianosonates waarin de violist voornamelijk de melodiestem van de piano verdubbelt, kennen een grote afzet in Wenen aan het einde van de achttiende en in het begin van de negentiende eeuw – de periode waarin de pianist en componist Beethoven in tal van adellijke salons bekend-heid verwerft. De vraag naar kamermuziek is groot, niet alleen voor concerten in hogere kringen, maar ook voor het huiselijk vermaak van de burgerij. Componisten die hopen op regelmatige inkomsten hebben alle belang bij het schrijven van series solo- en duosonates en strijkkwartetten – genres waarin men zijn technische vaardigheden kan bewijzen. Beet-hoven vertrekt op het punt waar Mozart met zijn vioolsonates is aanbeland – dat van de pianoduo’s met viool, waarbij beide instru-menten een voortdurende dialoog voeren. Viool en piano worden bij Beethoven gelijk-waardige partners – een evolutie die ook mogelijk is door Beethovens praktijkervaring als gewezen orkestlid in Bonn en als violist in eigen werk. Er is niet alleen een constante uitwisseling van muzikale ideeën, de rolver-deling tussen solist en begeleider kan op elk moment veranderen.

De eerste schetsen van de sonate nr. 5 date-ren van 1794, maar Beethoven voltooit ze pas in 1801. Net als haar voorganger, nr. 4, wordt deze vioolsonate in 1801 in Wenen door uit-gever Mollo gepubliceerd en opgedragen aan graaf Moritz von Fries, een belangrijk mecenas van de componist. Het is de eerste vioolsonate van Beethoven met vier delen. De bijnaam ‘Frühling’ (lente) wordt pas na de dood van de componist toegevoegd door de uitgever en sluit heel goed aan bij het karak-ter van het werk: opgewekt, fris en levens-blij. Beethoven grijpt voor deze sonate terug naar relatief oude schetsen, wat kan verkla-ren waarom het uiteindelijke resultaat een combinatie is van moderne en oude elemen-ten. De finale is zelfs gebaseerd op thema’s van Mozart, namelijk motieven uit de opera ‘La Clemenza di Tito’. Beethoven maakt van deze sonate een evenwichtig opgebouwd en geïnspireerd meesterwerk. Van het opge-wekte openingsallegro, over het romantische adagio en het korte, humoristische scherzo, tot het exuberante rondo aan het einde: alles ademt elegantie, opgewektheid en frisheid. Nooit ontbreekt het de componist aan ver-fijnde inspiratie.

Johannes Brahms (1833-1897): Sonate nr. 3 in d, opus 108Brahms is 45 als hij aan de eerste van zijn drie vioolsonates begint te werken. Hij vol-tooit de laatste ongeveer tien jaar later. Die producten van zijn rijpe genie behoren tot de beste in hun soort. Dit drietal vioolsona-tes dat wordt geschreven tussen 1878 en

BeeTHoVen, BraHms, BarToK

4

1886 illustreert Brahms’ grote vermogen om romantische gevoelens gedisciplineerd in klassieke vormen te gieten. Hoewel de werken liefdevol zijn ontworpen en een overheersend lyrisch karakter bezitten, getuigen ze ook van een grote melodische verscheidenheid en stemmingscontrasten.De derde sonate voor viool en piano heeft vier bewegingen en symfonische proporties. Ze heeft een uitgebreide thematische basis, van waaruit zeer vrij doorgewerkt wordt. Het resultaat is een krachtig, dramatisch, soms grillig werk. Het hoogtepunt wordt gevormd door het zeer ontroerende tweede deel, een korte en eenvoudige dromerij die als een van Brahms’ zuiverste romantische uitingen mag gelden. Na een koortsachtig scherzo volgt een ongewoon breedvoerige finale. Daar leiden drie thema’s, plus een laat ingebracht vierde motief, naar een spontaan en energiek einde.

Bartok: Roemeense volksdansenNaast componist en pianist staat Bartok bekend als een verwoed etnomusicoloog. Hij publiceert bijna tweeduizend volksmelodieën, voor het merendeel afkomstig uit Hongarije, Roemenië en voormalig Joegoslavië. Het is slechts een fractie van alles wat hij tijdens expedities in Midden-Europa, Turkije en Noord-Afrika verzamelde. Tijdens zijn expe-dities gaat hij op zoek naar volksmelodieën. Eens hij er een gevonden heeft, maakt hij er een opname van en transcribeert ze op een strook papier, ook wel een tamlap genoemd. Bartok is heel nauwgezet in de notatie van de volksmelodieën. Hij noteert de kleinste nuanceverschillen, woordaccenten en ver-sieringen. Hij maakt gebruik van het traditi-onele notenschrift en transponeert thuis alle verzamelde melodieën naar dezelfde slot-

toon (sol) om zo een vergelijking tussen de verschillende melodieën mogelijk te maken. De invloed van de volksmuziek op Bartoks werk kan niet onderschat worden. Zo worden zijn zes strijkkwartetten getypeerd door een ingenieuze vervlechting van de vormentaal van de klassieke muziek met kenmerken uit de volksmuziek. In zijn vierenveertig duo’s voor twee violen komen de kenmerken van de volksmuziek uit Oost-Europa nog explicieter aan bod.In 1915 bundelt Bartok enkele volksdansen uit de honderden melodieën die hij intussen verzamelde in een cyclus voor klavier. In 1917 volgt een bewerking voor klein orkest.Maar het is vooral de versie voor viool en piano die heel populair wordt door de violist Zoltán Székely, met wie Bartok geregeld optrad.

5

Cecilia BernardiniCecilia Bernardini begint haar vioolstudie bij Julia Veerling, en vervolgt ze aan het Con-servatorium van Amsterdam, bij Jan Repko, Vesko Eshkenazy en Ilya Grubert. Ze rondt haar bachelorstudie af met een unanieme 10 cum laude. Daarna volgt ze een master aan de Guildhall School of Music and Drama, waar ze bij David Takeno studeert en barokvioolles-sen neemt bij Rachel Podger en Pavlo Bezno-siuk. Ook hier sluit ze af met onderscheiding. Bernardini behaalt eerste prijzen bij het Prin-ses Christina Concours, de Iordens Vioolda-gen en het Davina van Wely Concours, waar ze ook de VSB prijs krijgt voor de beste uitvoe-ring van de verplichte moderne compositie. In 2000 wordt ze finaliste bij het internati-onale vioolconcours “Andrea Postacchini”in Italië en in 2003 krijgt ze de Flesch prijs uit-gereikt tijdens de Carl Flesch Akademie in Baden-Baden. Samen met de pianiste Mirsa Adami, met wie ze een vast duo vormt, wint ze het Vriendenkrans Concours 2003 van het Koninklijk Concertgebouw van Amsterdam. Bovendien wordt haar de 2e prijs toegewe-zen op het Nationaal Vioolconcours Oskar Back 2005, waar ze ook wordt onderscheiden met de prijs voor de beste vertolking van ‘I’m Asleep’ van Guus Janssen. Als soliste of als concertmeester werkt ze samen met dirigen-ten als Jurjen Hempel, Daan Admiraal, Jussi Jaatinen en Philip Pickett en is ze te gast op talloze festivals (Prussia Cove Open Chamber Music, Grachtenfestival Amsterdam, Stori-oni Festival, Sainte-Mere Festival, London Handel Festival, Varazdin barokni veceri, etc.). Onlangs bracht ze, samen met de celliste

Maartje-Maria Den Herder, de wereldpremi-ère van het dubbelconcert van Philip Glass, in samenwerking met het Residentie Orkest en het Nederlands Dans Theater. Als barok-violiste speelt Bernardini regelmatig met ensembles als La Serenissima, Zefiro, Colle-gium Marianum Prague, New London Consort en The Orchestra of the Age of Enlighten-ment, vaak met een solistische of leidende rol. Zij heeft enkele opnames op haar naam staan, waaronder divertimenti van Mozart met ensemble Zefiro voor Sony Classics. Cecilia bespeelt een viool gebouwd door Santo Seraphin in Venetië (1750), haar ter beschikking gesteld door het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds (www.muziekin-strumentenfonds.nl). Ze wordt ook als eerste Nederlander toegelaten tot de Jumpstart Foundation, van wie ze een Camillus Camilli barokviool uit 1743 in bruikleen krijgt.

Mirsa AdamiDe pianiste Mirsa Adami begint haar piano-studies in Tirana (Albanië) bij Elsa Veizi en Takuina Adami. Op jonge leeftijd speelt ze daar met verschillende orkesten en geeft vele recitals. In 1991 komt ze naar Nederland om haar studie te vervolgen, eerst bij Jan Hui-zing in Groningen en later bij Jan Wijn aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam. Ze behaalt in 2000 met lof het diploma als uit-voerend musicus en is sindsdien verbonden als repetitor bij De Nieuwe Opera Academie in Amsterdam. Haar brede interesses leiden tot gevarieerde concerten en activiteiten. Elke zomer begeleidt ze de cellisten bij de mas-

Bio

6

terclasses van de Holland Music Sessions. In opdracht van HMS organiseert ze in 2003 een succesvolle serie kinderconcerten voor de basisscholen rond Apeldoorn. Ze werkt met schrijvers Willem Jan Otten en Vonne van de Meer en draagt regelmatig gedichten voor in haar recitals. Ze treedt meerdere malen op op het Prinsengrachtfestival en geeft concerten in Nederland, Italië, Frankrijk, Duitsland en Japan. Ze vormt een vast duo met de violiste Cecilia Bernardini met wie ze in maart 2003 de Vriendenkrans van het Amsterdamse Concertgebouw wint. In 2004 maakt ze haar debuut in de Grote zaal van het Concertge-bouw met het derde pianoconcert van Pro-kofiev met het VU orkest o.l.v. Daan Admiraal. Ook dat jaar geeft ze met de violiste Birthe Blom een serie concerten over Thema en Vari-aties van de Eerste Weense school. In 2005 neemt ze als lid van het Darius Ensemble deel aan de serie Het Debuut. In december 2005 speelt ze met het Kennermerjeugdoerkst o.l.v. Mathijs Broers het 2de pianoconcert van Rachmaninov in het Concertgebouw in Haar-lem. In januari 2006 soleert ze met hetzelfde pianoconcert in haar geboortestad Tirana met het Albanees Omroeporkest onder de Russische dirigent Leonid Nikolayev. Sinds 2007 is Mirsa een van de pianisten/presenta-toren van de Classic Express bus, ontwikkeld door het Prinses Christina Concours. De bus reist door het hele land en brengt klassieke kamermuziek voor klassen van lagere scho-len. In april 2008 speelt ze met de Noorse cel-list Håkon Samuelsen in de serie “Masters on tour” in het Concertgebouw Amsterdam, in Bratislava en in Riga.

Caligula: opera in 17de-eeuws marionettentheater

op zaterdag 3 december staat er een wel heel bijzondere voor-stelling op het programma in De Bijloke.

De venetiaanse opera Caligola delirante (1672) van de Itali-aanse componist Giovanni maria Pagliardi (1637-1702) wordt opgevoerd door Le Poème harmonique, onder leiding van luitist en dirigent vincent Dumestre. en daar blijft het niet bij: het ensemble werkt voor deze uitvoering samen met poppenspeler mimmo Cuticchio, die zijn 17de-eeuwse marionettentheater meebrengt.

De opera vertelt het verhaal van de keizer die verliefd wordt op een buitenlandse koningin, tot grote jaloezie van keizerin Caesonia. In een magistrale waanzinscène, een pareltje in de partituur van Pagliardi, verklaart Caligula zijn liefde aan konin-gin teosena en vervolgens ook aan de maan.

De voorstelling is een complex samenspel van muziek, theater, poppenspel en scenografie. De zangers en musici zullen op het voorplan staan, de marionetten hogerop op het achterplan, in een prachtig decor dat op enkele discrete spotjes na, volledig belicht wordt door kaarslicht. Laat je meedrijven op de magie.

Za | 3 deCemBer | 17:00 & 20:00Caligula, marionettenoperatickets € 28reductie € 24 / € 5 (-18)

Goed om Te weTen

7

wo | 1 FeBrUari | 15:00ronald Brautigamronald Brautigam speelt een programma dat de hele 19e eeuw doorkruist, van Beethovens ‘mondscheinsonate’ uit 1801 tot de ‘suite Bergamasque’ van Debussy uit 1905.In die evolutie is mendelssohn een logische schakel, erik satie is een geval apart. satie lokte in zijn tijd schande uit door de ‘edele’ concertmuziek te degraderen tot gewone omgangsmu-ziek, ja zelfs tot muzikaal behang. Daarmee kondigde satie de muzakcultuur aan, maar bezwoer ze meteen ook weer. Door zijn radicaliteit haalde hij in één klap de europese muziek weg van het Germaanse spoor.

ronaLD BraUtIGam, piano

LUDWIG van Beethoven | sonate in cis, opus 27/2, ‘mondschein’FeLIX menDeLssohn | 6 Lieder ohne Worte, opus 67

erIk satIe | Gnossienne nr. 1 & nr. 3 | Gymnopédie nr. 1 | embryons desséchésCLaUDe DeBUssY | suite Bergamasque

Vr | 23 maarT | 15:00Guido de neve, Frank agsteribbeIn de barokperiode werden honderden sonates geschreven voor viool en klavecimbel. tot de bekendste voorbeelden horen die van Bach, haendel en Corelli. Bach noteert bij zijn sonates expliciet ‘voor klavecimbel en viool’. niet het klavecimbel als begeleiding van een viool, maar twee gelijkwaardige partners. Gevestigde waarden gaan samen met een vondst. Guido de neve en Frank agsteribbe diepen een sonate op van een ver-geten barokmusicus uit ons land. Componist en vioolvirtuoos Willem Gomaar kennis (1717-1789) was in zijn tijd een sterk-houder van het Leuvense muziekleven.

GUIDo De neve, vioolFrank aGsterIBBe, klavecimbel

Johann seBastIan BaCh | sonate nr. 2 in a voor klavecimbel en viool, BWv 1015 | Chaconne in d uit ‘Partita nr. 2 voor viool, BWv 1004’GeorG FrIeDrICh haenDeL | suite in e voor klavecimbel, hG II/i/5WILLem Gomaar kennIs | sonate nr. 6 in G, opus 3

di | 8 mei | 15:00Takashi watanabeBachs ‘Goldbergvaria-ties’ danken hun naam aan een anekdote uit een vroege biografie van de componist. Bach zou het werk geschreven hebben op aandringen van graaf hermann Carl von key-serlingk, die een jonge klavecinist in dienst had, Johann Gottlieb Goldberg.

Wanneer de graaf last had van slapeloosheid, liet hij Goldberg enkele variaties spelen. over het waarheidsgehalte van deze anekdote bestaat grote twijfel. Zeker is dat dit werk een schar-niermoment is in Bachs oeuvre. In het laatste decennium van zijn leven tast hij de grenzen van zijn kunst af in abstracte composities. De ‘Goldbergvariaties’ gelden als een ware tour de force.

takashI WatanaBe, klavecimbel

Johann seBastIan BaCh | Goldbergvariaties, BWv 988

ConCerTKalender maTinee

Do | 24.11.11 | 20:00Kayhan Kalhor & madjid Khaladj ensemblePerzische liederen op gedichten van hafez en rumi

vr | 25.11.11 | 20:00Carlos mena, romina lischka, sarah ridy & richard sweeney | UITVERKOCHTkapsberger, Ferrari, Dalla Casa, mazzocchi, sances, rognoni, monteverdi

Zo | 27.11.11 | 15:00symfonieorkest Vlaanderen, seikyo Kim (dirigent), pieter wispelwey (cello)ravel, Lalo, sibelius

vr | 02.12.11 | 20:00ensemble organum | UITVERKOCHToudromeinse gezangen uit de kerstliturgie

Za | 03.12.11 | 17:00 & 20:00le poème Harmonique o.l.v. Vincent dumestreCaligula: marionettenopera

Zo | 04.12.11 | 16:00deFilharmonie, Clara Cleymans, Thomas VandervekenDe schone slaapster, kIDconcert

Wo | 07.12.11 | 20:00Geri allen & Time line QuartetJazz

vr | 09.12.11 | 20:00deFilharmonie, Jaap van Zweden (dirigent), Katia en marielle labèque (piano)Poulenc, sjostakovitsj

Za | 10.12.11 | 20:00Brussels philharmonic, michel Tabachnik (dirigent), eugene Ugorski (viool)Bartok, sibelius, schumann

Wo | 14.12.11 | 20:00ricercar Consort, oltremontanoschütz, scheidt, Praetorius

Do | 15.12.11 | 20:00 | mIrYZaaLleipziger streichquartett, pianoduo Tal & Groethuysenmendelssohn

Za | 17.12.11 | 20:00moneim adwan ensemblearabische soefimystiek

Zo | 18.12.11 | 15:00Jakob lindbergBach, Weiss

Wo | 11.01.1220:00 | Christian mendoza Group22:00 | marius neset QuartetJazz

BinnenKorT

Bespreekbureau muziekcentrum de Bijloke GentJ. Kluyskensstraat 2, 9000 GentDi - vr 10:00 - 12:00 & 13:00 - 17:00 | za 13:00 - 17:0009 269 92 92 | tickets@debijloke.be | www.debijloke.be

v.u. | Daan Bauwens© | muziekcentrum De Bijloke Gentinfo@debijloke.bemuziekcentrum De Bijloke is mobiel dankzij het partnershipmet Gent motors (www.gentmotors.be)