การดูแลผู้ป่วยและคนพิการ...

WWW.SNMRI.GO.TH

สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข

คมอหลกสตรอบรมจตอาสา/อาสาสมครสำาหรบดแลคนพการทางรางกายและการเคลอนไหว

คมอห

ลกสตรอบรม

จตอาสา/อาสาสมครสำาห

รบดแลคน

พการท

างรางกายและการเคลอนไห

วการดแลผ

ปวยและคนพการทางการไดยนหรอสอความหมาย

การดแลผปวยและคนพการทางการไดยนหรอสอความหมาย

การดแลผปวยและคนพการทางการไดยนหรอสอความหมาย



การดแลผปวยและคนพการทางการไดยนหรอสอความหมายISBN 978-974-422-830-7

จดทำาโดย สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข

ทปรกษา แพทยหญงดารณ สวพนธ

บรรณาธการบรหาร แพทยหญงบษกร โลหารชน

บรรณาธการวชาการ สมจต รวมสข

กองบรรณาธการ สวมล รนเจรญ

น.ท หญง.ดรณ ดวงรศม

น.ต.อญชล ยนซอน

ร.ต. อโนชา แกวเลศ

ณฐวฒ ฟพงษ

ภรภทร ธนะศรสบวงศ

ออกแบบรปเลม ณรงส (วทตเมธ) กงแสง

พมพครงท 1

ป/จำานวนทพมพ พ.ศ. 2558 จำานวน 500 เลม พมพท บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลสชง จำากด

59/4 ซ.วดพระเงน ถ.กาญจนาภเษก อ.บางใหญ จ.นนทบร 11140

โทรศพท 0-2903-8257 โทรสาร 0-2921-4587

จดพมพและเผยแพร สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต

ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000

โทรศพท 0-591-5455, 0-2591-4242 (โทรสาร กด 6720)

สารบญ

หนา

1

1

2

3

3

4

4

5

6

6

7

8

9

11

คำานำา

สวนท 1 คมอการฟนฟเบองตนสำาหรบผทมปญหาดานการไดยน

; 1.1 คำานยาม

; 1.2 ระดบความผดปกตทางการไดยน

; 1.3 สาเหต

; 1.4 ปญหาของผทมความผดปกตทางการไดยน

; 1.5 วธคดกรองการไดยนเบองตน

; 1.6 คำาแนะนำาสำาหรบผทมความผดปกตทางการไดยน

; 1.7 คำาแนะนำาสำาหรบการปองกนความผดปกตทางการไดยน

รวมถงการปองกนไมใหหตงมากขน

; 1.8 คำาแนะนำาเบองตนในการดแลอปกรณเครองชวยฟง

; 1.9 วธการแกไขเบองตนเมอเครองชวยฟงมปญหา

;1.10 เกณฑในการสงตอ

;1.11 โรงพยาบาล และศนยฝกฟนฟทมนกแกไขการไดยน

;1.12 เอกสารอางองสวนท 1

;1.13 ภาคผนวกท 1 : แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบเดก

ภาคผนวกท 2 : แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบผใหญ

สวนท 2 คมอการดแลเบองตนเดกทมความผดปกต

ทางการสอความหมาย: เดกพดชา


; 2.2 สาเหต (โรคทสงผลใหเดกพดชา)

; 2.3 พฒนาการดานการสอความหมายในเดกปกต

; 2.4 วธคดกรองเบองตน

; 2.5 คำาแนะนำาและขอปฏบตในการดแลเดก

; 2.6 หลกการกระตนเบองตน

; 2.7 ลกษณะพฤตกรรมทเปนปญหาของเดก

; 2.8 ตวอยางกจกรรมการฝก

; 2.9 เกณฑในการสงตอ

; 2.10 โรงพยาบาลและศนยฝกทมนกแกไขการพด

; 2.11 เอกสารอางองสวนท 2

สวนท 3 คมอการฟนฟผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมปญหาทางการ

สอความหมายสำาหรบผดแลผปวย

; 3.1 ความรทวไปเกยวกบโรคหลอดเลอดสมอง

; 3.2 ความผดปกตดานการสอความหมายทพบไดในผปวยโรคหลอดเลอดสมอง

; 3.3 ความเปลยนแปลงทางบคลกภาพ และพฤตกรรมทพบบอยในผปวยทม

ความผดปกตดานการสอความหมาย

; 3.4 แนวทางในการฟนฟดานการสอความหมาย

; 3.5 วธปฏบตตนตอผปวยทมปญหาทางดานการสอความหมาย

; 3.6 การฝกภาษา และการพดเบองตน สำาหรบผปวยอะเฟเซย

; 3.7 เกณฑในการสงตอผปวยเพอไปฟนฟอยางเตมรปแบบกบนกแกไขการพด

; 3.8 สถานพยาบาลและศนยของรฐ ทมนกเวชศาสตรการสอความหมาย


หนา

13

13

15

18

18

20

33

37

48

49

50

51

53

55

57

58

58

71

71

72

สารบญ

คำ า นำ าปจจบน พบวา ประเทศไทยมแนวโนมจำานวนผสงอาย และคนพการเพมขน โดยมสาเหตจากกลมโรคเรอรง อบตเหต รปแบบการดำาเนนชวตทเปลยนแปลง ตลอดจนปจจยสงแวดลอม เปนตน ซงในป พ.ศ. 2558 มคนพการทมบตรประจำาตวคนพการตามฐานขอมลทะเบยนกลางคนพการ กรมสงเสรมและคณภาพชวตคนพการ จำานวนประมาณ 1.7 ลานคน โดยปญหาสำาคญในการดแลสขภาพคนพการ ไดแก การเขาไมถงบรการ หรอมขอจำากดในการจดระบบบรการทางการแพทย การฟนฟสมรรถภาพคนพการ รวมทงบคลากรทางการแพทย ผดแลคนพการ และครอบครว มขอจำากดในดานความร ความเขาใจ เกยวกบการดแลชวยเหลอคนพการ การฟนฟสมรรถภาพทบาน และการปองกนภาวะแทรกซอน เปนตน

ดงนน เพอใหเกดระบบบรการทางการแพทย และการฟนฟสมรรถภาพคนพการแบบไรรอยตอ ตงแตโรงพยาบาลจนถงชมชน ตลอดจนเปนการสรางองคความรใหแกบคลากรทางการแพทย อาสาสมคร ผดแลคนพการ และครอบครว สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต จงรวมมอกบเครอขายผเชยวชาญจากหลายสถาบน ไดแก สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน สถาบนราชานกล โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ โรงพยาบาลภมพลอดลยเดช โรงพยาบาลศรธญญา กรมสขภาพจต มหาวทยาลยมหดล ผแทนองคการบรหารสวนทองถน ตลอดจนผดแลคนพการ และตวแทนสมาคมคนพการ พฒนาคมอสำาหรบผดแลคนพการทง 7 ประเภทความพการ เพอเปนแนวทางใหผดแลคนพการและครอบครว สามารถดแลคนพการทงดานการสงเสรม ปองกน รกษา และฟนฟ อนจะเปนการสรางใหเกดการมสวนรวมของครอบครว ชมชน สงคม สงผลใหคนพการมคณภาพชวตทดขน

ทางคณะผจดทำา หวงเปนอยางยงวาคมอดงกลาวน จะถกนำาไปใชเปนประโยชนแกคนพการและครอบครวตอไป

คณะผจดทำา

1


ความผดปกตทางการไดยนในเดก เปนความผดปกตทเกดขนตงแตระยะทไขถกผสม ซงรวมถงผทมการถายทอดทางกรรมพนธ และผทมความผดปกตในภายหลง ทมสาเหตของความผดปกตเกดขนขณะทเดกอยในครรภมารดา ชวงคลอด และหลงคลอด

ความผดปกตทางการไดยนในผใหญ เปนการสญเสยการไดยน หรอมความบกพรองทางการไดยนจากโครงสราง หรอระบบการไดยนทมผลกระทบตอการสอสารในชวตประจำาวน

; 1.2 ระดบความผดปกตทางการไดยน

การแบงระดบความผดปกตทางการไดยนคำานวณจากคาเฉลยของระดบการไดยนทความถ 500 1,000 และ 2,000 เฮรตซ เนองจากเปนชวงความถของเสยงพด

สวนท 1 คมอการฟนฟเบองตนสำาหรบผทมปญหาดานการไดยน

2

ระดบการไดยน ความสามารถในการฟง

การไดยนปกต (ตำ�กวา 25 เดซเบล)

หตงนอย (26 - 40 เดซเบล)

หตงปานกลาง (41 - 55 เดซเบล)

หตงมาก (56 - 70 เดซเบล)

หตงรนแรง (71 - 90 เดซเบล)

หหนวก (90 เดซเบล ขนไป)

ไมมความยากลำาบากในการเขาใจ

ภาษา หรอเขาใจเสยงพดเบา ๆ

มความยากลำาบากในการฟงเสยง

เบา ๆ หรอคำาพดทอยในระยะไกล

อาจเขาใจการสนทนาในระยะไมเกน

3 - 5 ฟต

มความยากลำาบากในการเขาใจการ

สนทนาในระดบปกต ตองพดดวย

เสยงดง ๆ จงจะเขาใจ

อาจไดยนเสยงตะโกนในระยะ 1 ฟต

แตไมเขาใจ

ไมไดยนเสยงตะโกน

; 1.3 สาเหต

ความผดปกตทางการไดยนสามารถเกดขนไดใน 3 ระยะหลก ดงน

ระยะตงครรภ ไดแก การตดเชอหดเยอรมน โดยเฉพาะในชวง 3 เดอนแรกของการตงครรภ เชอซฟลส หรอมารดาแพยาบางอยางขณะตงครรภ

ระยะคลอด ไดแก การคลอดทผดปกต เดกทคลอดกอนกำาหนด มกจะทำาใหเดกเกดภาวะขาดออกซเจน นอกจากนน ในเดกทมความผดปกตของหมเลอด ทำาใหเมดเลอดแดงแตก อาจสะสม และทำาใหมประสาทหเสอมได

ระยะหลงคลอด หากเดกทเกดมาปกต แตมสงใดกตามทเปนสาเหตใหเกดความผดปกตทางการไดยนกอนถงวยหดพด จะทำาใหพฒนาการดานภาษาและการพดหยดชะงก นอกจากนยงรวมถงความผดปกตทางการไดยนทเกดในผใหญ ซงเกดขนจากหลากหลายสาเหต อาท อบตเหตกระทบกระเทอนสมองหรอบรเวณห การตดเชอ การสมผสเสยงดงเปนเวลานาน เนองอกทเสนประสาทห และโรคของหชนดตาง ๆ เปนตน

3

; 1.4 ปญหาของผทมความผดปกตทางการไดยน

เดกทมความผดปกตทางการไดยนมกจะมประวต ดงตอไปน

• ไมสะดง หรอตกใจตอเสยงดง• ไมหยดดดนม หรอหยดรองไหเมอไดยนเสยง• อาย 3 เดอน ไมสงเสยง หรอสบตาเมอพดดวย• อาย 9 เดอน ไมหนเมอเรยกจากขางหลง หรอไมออกเสยง “บา บา”• อาย 12 เดอน ไมออกเสยงพยญชนะบางตว เชน ก, ม, น, ด, บ• อาย 18 เดอน ไมพดคำา 1 พยางคทมความหมายเพอแสดงความตองการ• อาย 24 เดอน ไมพดตามคำา หรอวลสน ๆ และไมใชวลสน ๆ ในการพด

แตใชทาทางในการสอความหมาย• ชอบมองหนาเวลาพดดวย• ตอบไมตรงคำาถาม• ดโทรทศน หรอฟงวทยดงกวาปกต• สอความหมายไดไมเทาเดกวยเดยวกน

สำาหรบผใหญทมความผดปกตทางการไดยนสวนมากจะมปญหา ดงตอไปน

• มปญหาในการฟงโทรศพท• มปญหาในการสนทนากบบคคลตงแต 2 คนขนไป ในขณะพดพรอม ๆ กน• ฟงเสยงจากวทย หรอโทรทศนดงเกนไป• เกดความเครยดในขณะสนทนา• มกขอรองใหผอนพดซำ� หรอพดเสยงดงขน• มเสยงดงในห และอาจรสกปวดหเมอไดยนเสยงดง• รสกวาผอนพดเสยงออ ไมชดเจน• ไมเขาใจวาผอนพดอะไร และตอบสนองไมถกตอง• มปญหาในการฟงเสยงเดก หรอผหญง

; 1.5 วธคดกรองการไดยนเบองตน

1. แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบเดก (ภาคผนวก 1)

2. แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบผใหญ (ภาคผนวก 2)

4

; 1.6 คำาแนะนำาสำาหรบผทมความผดปกตทางการไดยน

• สำาหรบผทหตงเพยงขางเดยว จะทำาใหเกดความลำาบากในการแยกทศทาง

ของเสยง จงไมทราบวาเสยงมาจากทางดานใน ทานจงตองระมดระวง

การสญจรบนทองถนน เชน การขบรถ หรอการขามถนน เปนตน

• สวนผทหตงทงสองขาง ตองอาศยเครองชวยฟงเพอขยายเสยงทเขาสหให

ดงขน ผทหตงและตองการใชเครองชวยฟงจำาเปนตองฝกอานปากรวมกบ

การใชเครองชวยฟงจงจะเขาใจคำาพดมากขน

• สำาหรบผทหตงรนแรง หรอหหนวก และใชเครองชวยฟงไมไดผล การ

ผาตดฝงประสาทหเทยมจะชวยใหไดยนเสยง และอาจตองอาศยการอาน

ปากรวมดวยเชนกน

• สำาหรบเดกทหตงแตกำาเนด เมอใสเครองชวยฟงแลวจำาเปนตองฝกฟงและ

ฝกพดเพอใหรจก และเขาใจความหมายของเสยง จงจะสามารถพฒนา

ภาษาและการพดได

; 1.7 คำาแนะนำาสำาหรบการปองกนความผดปกตทางการไดยน รวมถง

การปองกนไมใหหตงมากขน

• ทกครงทมปญหาเกยวกบห ควรปรกษาแพทย หรอถาเปนไปได ควร

ปรกษาแพทยผเชยวชาญทางหโดยเฉพาะ

• ไมควรหยอดยา หรอรกษาหเองโดยไมปรกษาแพทย

• อยาแคะ หรอลางหโดยไมจำาเปน โดยเฉพาะไมควรใหชางตดผมแคะขห

ใหโดยเดดขาด และไมควรใชของแขงทมปลายแหลม หรอมคมแคะห

• สำาหรบสตรทตงครรภและมอาการแพทองมาก ไมควรซอยารบประทาน

เอง เพราะยาแกแพบางชนดมผลตอเดกในครรภ อาจทำาใหเดกพการได

• ไมควรเขาไปในบรเวณทมเสยงดงมาก ๆ เชน ในโรงงานอตสาหกรรม

บรเวณสนามบน หรอบรเวณทมการจดประทด ระเบด พล หรอยงปน

เปนตน เพราะเสยงดงเหลานจะทำาลายประสาทหได ในกรณททำางานกบ

เครองจกรทมเสยงดงมาก ๆ เชน เครองยนต เครองทอผา เครองไสไม หรอ

เครองจกรในโรงงานหลอมโลหะ โรงงานแกว ฯลฯ ควรใสอปกรณปองกน

เสยงทมประสทธภาพ เพอปองกนประสาทหถกทำาลาย

5

• มยาหลายประเภททเปนพษตอประสาทหโดยเฉพาะ ฉะนนในการใชยา

ทกครง ไมวาจะเปนยาฉด หรอยารบประทานกตาม จำาเปนตองปรกษา

แพทยเสมอ และขอใหหลกเลยงการใชยาดงตอไปน

o ยารกษามาลาเรย (ควนน) หรอยาแกปวด เชน เอ.พ.ซ. แอสไพรน

ถาจำาเปนตองรบประทานแลวรสกหออ ใหหยดยาทนท

o ยาฉดประเภทยาปฏชวนะตาง ๆ เชน สเตรปโตมยซน หรอยา

รกษาวณโรค เนองอก โรคไต อาจทำาใหประสาทหเสอมได

• ถาทานมอาการเวยนศรษะมาก และเวยนแบบตวหมน หรอบานหมน

ควรไปพบแพทย

• สำาหรบครอบครวทมบตรหหนวก หรอหตงแตกำาเนด ควรไปพบนกแกไข

การไดยน และนำาบตรคนอน ๆ ไปตรวจการไดยนเพอคนหาความผดปกต

ทอาจเกดกบบตรคนอน ๆ

; 1.8 คำาแนะนำาเบองตนในการดแลอปกรณเครองชวยฟง

• เมอไมใชเครอง ใหเกบไวในกลองใหเรยบรอย หลกเลยงการวางเครองใน

ทรอน อบหรอชน

• ระวงอยาใหเครองเปยกหรอโดนของเหลว

• ระวงอยาใหเครองตกหรอกระแทกแรงๆ

• ทำาความสะอาดเครองโดยใชผาแหงเชด อยาใชของเหลวทระเหยได เชน

แอลกอฮอล ทนเนอร หรออเทอร เพราะพลาสตกทหมตวเครองจะละลาย

• กรณมเหงอมากหรอเครองมความชน ตอนกลางคนหลงการใชงาน ควร

เกบเครองในกลองทมสารดดความชน แตกอนเกบเครองไวในกลองดด

ความชนตองถอดถานออกจากตวเครอง

• ใชถานสำาหรบเครองชวยฟงโดยเฉพาะ หามใชถานนาฬกา เพราะจะทำาให

เครองเสย

• ควรมถานสำารองพกตดตวไวเสมอ

• ควรใสเครองตลอดเวลา จะถอดออกเมออาบนำ�หรอเขานอน

• ควรตรวจการไดยนอยางนอยปละ 1 ครง

6

สำาหรบผปวยเดก ผปกครองจะไดรบคำาแนะนำาในการใชเครองชวยฟง การ

ดแลรกษา รวมทงการแกไขปญหาเบองตนจากนกแกไขการไดยน โดยมคำาแนะนำา

เพมเตม ดงตอไปน

• ทำาใหเดกคนเคยกบการใสเครองชวยฟง เนองจากชวงแรกเดกมกปฏเสธ

เครองชวยฟง พยายามจะดงออกตลอดเวลา เพราะรำาคาญ ผปกครอง

อาจเรมตนโดยใสเฉพาะพมพหตอนเดกหลบหรอเลนของเลน หลงจาก

เดกเรมคนเคยกบพมพห จงใสเครองชวยฟง และคอยๆเพมระยะเวลาใน

การใส จนสามารถใสไดทงวน

• ควรมสายยดตวเครองตดกบเสอของเดก โดยเฉพาะเดกทเรมใสเครอง

ชวยฟงมกชอบดงเครองออก ทำาใหเครองหายไดงาย

• ตรวจสอบการทำางานของเครองชวยฟงทกครงกอนใสเครองใหเดก

• เดกตองใสเครองชวยฟงตลอดเวลา มใชใสเฉพาะเวลาไปโรงเรยนหรอใน

หองเรยนเทานน

; 1.9 วธการแกไขเบองตนเมอเครองชวยฟงมปญหา

1. เมอเครองชวยฟงไมมเสยง ใหตรวจสอบทพมพหหรอทตวเครองวาม

ขหอดตนหรอไม ถามใหใชแปรงปดเอาขหออก ถาไมมขหอดตนใหลองตรวจสอบ

วาใสถานถกดานหรอไม ถาใสถานถกตองแลวใหลองเปลยนถานกอนใหม ถา

เครองยงคงไมมเสยงใหนำาเครองมาใหนกแกไขการไดยนตรวจสอบ และดำาเนนการ

แกไข หรอสงซอมตอไป

2 . เมอใสเครองชวยฟงแลวมเสยงสะทอน ใหลองขยบพมพหหรอเครอง

ชวยฟงใหพอดกบชองห ถาอาการยงไมหายใหลองดวาเปดความดงมากเกนไป

หรอไม ถาปรบความดงแลวอาการยงไมหาย ใหนำาเครองมาใหนกแกไขการไดยน

ตรวจสอบ และดำาเนนการแกไข หรอสงซอมตอไป ในกรณทพมพหหลวมหรอเสอม

สภาพ ควรทำาแบบพมพหใหม

; 1.10 เกณฑในการสงตอ

ขอพจารณา เมอมประเดนปญหาทควรสงตอเพอใสเครองชวยฟงสำาหรบ

ผปวยทสญเสยการไดยน

7

1. ไมสามารถรกษาใหหายไดดวยยา หรอการผาตด

2. มขอหามในการผาตด หรอปฏเสธการผาตด

3. การสญเสยการไดยนแบบประสาทหเสอมแบบเฉยบพลนหลงการรกษา

ดวยยาอยางตอเนองมากกวา 100 วน

4. เปนอปสรรคตอการสอความหมาย การดำารงชวตประจำาวน ทำาใหคณภาพ

ชวตลดลง

5. เปนอปสรรคตอการพฒนาทางภาษา และการพด

สำาหรบผปวยเดก แนะนำาใหใสเครองชวยฟงเมอไดรบการวนจฉยวามภาวะ

ประสาทหเสอมทงสองขาง ในกรณประสาทหเสอมขางเดยว ใหพจารณาตามความ

เหมาะสมเปนรายบคคล

; 1.11 โรงพยาบาล และศนยฝกฟนฟทมนกแกไขการไดยน

โรงพยาบาลรามาธบด

โรงพยาบาลศรราช

โรงพยาบาลราชวถ

โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา

สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

โรงพยาบาลภมพลดลยเดช กรมแพทยทหารอากาศ

โรงพยาบาลวชรพยาบาล

โรงพยาบาลจฬาลงกรณสภากาชาดไทย

โรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ

โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

โรงพยาบาลปทมธาน

กรงเทพฯ









นครปฐม

ปทมธาน

ปทมธาน

ชอโรงพยาบาล จงหวด

8

โรงพยาบาลพระนารายณมหาราช

โรงพยาบาลอานนทมหดล

โรงพยาบาลสมทรสาคร

โรงพยาบาลศรนครนทร

โรงพยาบาลศนยขอนแกน

โรงพยาบาลมหาวทยาลยนเรศวร

โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห

โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค

โรงพยาบาลคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

โรงพยาบาลสงขลานครนทร

โรงพยาบาลหาดใหญ

ลพบร

ลพบร

สมทรสาคร

ขอนแกน

ขอนแกน

พษณโลก

เชยงราย

อบลราชธาน

มหาสารคาม

สงขลา

สงขลา



• กฤษณา เลศสขประเสรฐ.ประสาทหพการแตกำาเนด: กชกรการพมพ; 2550.

คณะกรรมการวชาชพสาขาการแกไขความผดปกตของการสอความหมาย.มาตรฐาน

การประกอบโรคศลปะ สาขาการแกไขความผดปกตของการสอความหมาย: บรษท

อารตคลอพไฟล จำากด;2554.

• สมาคมโสตสมผสวทยาและการแกไขการพดแหงประเทศไทย.จรรยาบรรณ

เกณฑมาตรฐานวชาชพโสตสมผสวทยาและการแกไขการพด: หจก. ขอนแกนการพมพ;

2543.

• Elena Plante. Communication and Communication Disorders.2 nd ed. Pearson

Education.1999

Jack Katz. Handbook of clinical audiology.4th ed. Williams & Wilkins.1994

9

ภาคผนวก ท 1: แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบเดก

อาย พฤตกรรม ใช ไมใช

0-3 เดอน

3-6 เดอน

6 -10

เดอน

10 - 15

เดอน

ตอบสนองตอเสยงดง ๆ

ตนเมอไดยนเสยงพดดง ๆ หรอเสยงอนในสงแวดลอม

รจกเสยงคนคนเคย เสยงรองไหเบาลงเมอไดยนเสยงคนคนเคย

มองขนดานบนและตอบสนองตอเสยงใหม ๆ

หยดเมอหาม และมการเปลยนแปลงนำ�เสยง

เลยนเสยงตวเอง

สนกกบของเลนทมเสยง

เปลงเสยง เลนปากเลนนำ�ลาย เชน อ/อา/บาบา

กลวเสยงดง

ตอบสนองเมอไดยนเสยงเรยกชอ และเสยงโทรศพท

พด บาย บาย

ทำาเสยงกบตวเองเมออยลำาพง

เรมทำาตามคำาสงงาย ๆ เชน มาน

มองไปยงสงของทคนรอบขางกำาลงพดถง

สนกกบการเลนเสยงกบตนเอง

มองหาเสยงของคนคนเคย

เลยนเสยงคำาพด 1 พยางค งาย ๆ

ชอบเลนจะ เอ

10

อาย พฤตกรรม ใช ไมใช

15 - 18

เดอน

18 - 24

เดอน

24 - 36

เดอน

ทำาตามคำาสงงาย ๆ เชน ใหหยบของ

ใชคำาทรจกบอย ๆ

รจกการพดขอสงทตองการ เรมพดประโยชนทม 2 - 3 คำา

รจกคำา ประมาณ 10 - 20 คำา

เขาใจคำาถาม ใช - ไมใช

เขาใจวลงาย ๆ ทใชบอย ๆ

สนกกบการอาน

ชรปภาพคำาทไดยน

เขาใจ คำาวา “ไมใชตอนน” และ “พอแลว”

เขาใจ “ใหญ” “เลก”

ทำาตามคำาสงงาย ๆ เชน หยบรองเทา

เขาใจคำากรยาตาง ๆ เชน วง กระโดด

**ถาพบอาการเหลาน เดกควรไดรบการตรวจวนจฉยจาก โสต ศอ นาสก

แพทย เพอหาสาเหตและใหการชวยเหลอทถกตองเหมาะสมตอไป

`

11

ภาคผนวกท 2: แบบประเมนเพอคดกรองการไดยนสำาหรบผใหญ

แบบประเมนตนเองนมทงหมด 13 ขอ มวตถประสงคเพอใชสำารวจตนเอง

วา ทานมปญหาหตงแลวหรอยง โดยใหทานเลอกตอบตามอาการตาง ๆ ทตรงกบ

ตวทาน ดงตอไปน

1. การไดยนของทานในปจจบนไมดเหมอนเมอกอน

O ใช O ไมใช

2. คนรอบขางมกเตอนทานบอยๆ วามเสยงเรยกเขาจากโทรศพทของทาน


3. เวลาคยโทรศพท บางครงทานรสกวา ฟงไมคอยรเรอง


4. เวลาพดคยกนตวตอตวทานรสกวาคสนทนาพดไมชดเจนจนตองขอใหพดซำ�บอย ๆ


5. ทานไดยนเสยงพดของคสนทนาดงพอ แตจบใจความไมไดวาพดอะไร


6. ทานไดยนเสยงวง ๆ คลายเสยงจงหรด หรอเสยงซา ๆ คลายฝนตกในหขางใด

ขางหนง หรอทงสองขาง


7. ทานมกเปดวทยหรอโทรทศนดงเกนไปจนคนรอบขางรสกรำาคาญ


8. ทานมความลำาบากในการจบใจความของคำาพด เมอมคนพดพรอมกนหลาย ๆ คน


9. เวลามคนเรยก ทานไมรวาเขาเรยกมาจากทางไหน


12

10. ทานมอาการเจบห ปวดห หรอมนำ� มหนองไหลออกจากห หรอมการไดยน ในห

ขางหนงเลวกวาอกขาง


11. ในระหวางการสนทนา บางครงทานตองแกลงทำาเปนพยกหนาเหนดวย ทง ๆท

ไมแนใจวา คสนทนาพดวาอะไร


12. บอยครงในระหวางสนทนา ทานตองมองปากผพด เพอชวยใหเขาใจคำาพดมากขน


13. ทานมความลำาบากในการฟงเสยงสนทนา ในสภาพแวดลอมทมเสยงรบกวนมาก

เชน การพดคยในภตตาคาร หรอในงานเลยง


** ถาทานตอบวา “ใช” ตงแต 2 ขอขนไป แสดงวาทานอาจม

ปญหาหตง ทานควรหาโอกาสไปปรกษาโสต ศอ นาสกแพทย หรอ

นกแกไขการไดยน เพอตรวจวนจฉยการไดยนอยางละเอยดตอไป

`

13

- 2.1 คำานยาม

พดชาเปนความผดปกตของเดกตงแตแรกเกดถงอาย 14 ป ทไมสามารถ

พฒนาความเขาใจภาษาและการพดไปพรอมๆกบการเจรญเตบโตทางดาน

รางกาย แสดงออกดวยการไมเขาใจคำาพด ไมทำาตามคำาสง ไมพด เรมพดไดชา

พดซำ�ๆ พดตาม พดผดไวยากรณ พดคนเดยว พดแบบนกแกวนกขนทอง พดไม

เปนภาษา พดวกวน รคำาศพทนอย เลาเรองไมไดและไมตอเนอง รวมถงปญหาใน

เรองของความเขาใจและการใชทาทางเพอสอสาร เดกสวนมากมกมอาการหลาย ๆ

อยางซงจะคอย ๆปรากฏออกมาใหเหน

- 2.2 สาเหต (โรคทสงผลใหเดกพดชา)

1. ประสาทหพการ

เดกประสาทหพการแตกำาเนด หมายถง เดกทมการสญเสยความสามารถ

ทางการไดยน ซงมหลายระดบ เดกทพดไดไมสมวยจำาเปนตองไดรบการตรวจวด

ระดบการไดยนเพอใหทราบวาเดกไดยนดหรอไม ถาหากพบความผดปกต ตองได

รบการใสเครองชวยฟงทเหมาะสมเพอเพมความสามารถในการฟง

2. ปญญาออน

ระดบสตปญญาหรอทเรยกวา “ไอคว” นน ในคนปกตมคาเฉลยเทากบ 100

ถาไอควลดลงความสามารถทางการเรยนรกจะลดลงตามไปดวย เดกปญญาออน

มกเรมพดไดชา เมอพดแลวกอาจพดรเรองบางไมรเรองบาง ขาดเนอหาสาระ สวน

ใหญพดไมชด พดเสยงพยญชนะ ความดง และจงหวะของการพดผดปกตไป

สวนท 2 คมอการดแลเบองตนเดกทมความผดปกต

ทางการสอความหมาย: เดกพดชา

14

3. สมองพการ

ภาวะสมองพการทำาใหเดกมความตงตวผดปกต โดยมทง “ความตงตวตำ�”

ททำาใหเดกมตวนม ออนปลวกเปยก และ “ความตงตวสง ททำาใหมตวเกรงแขง เดก

จะมความลำาบากในการควบคมการเคลอนไหวของรางกายและอวยวะทเกยวของ

กบการพด เชน เคลอนไหวนอย กลามเนอตางๆทำางานไมประสานกนและไมตอเนอง

และอาจมปญหาพฤตกรรมรวม เชน วอกแวกงาย ความสนใจสน อารมณไมคงท

แสดงอารมณรนแรงและไมเหมาะสม

4. ออทสตก

ออทสตกเปนความผดปกตทางพฒนาการดานสงคม การสอความหมาย

พฤตกรรมและอารมณ ซงมสาเหตเนองมาจากการทำางานของสมองบางสวนผดปกต

และเปนความผดปกตทพบไดกอนอาย 30 เดอน เดกออทสตกจะมพฒนาการทาง

ภาษาและพดลาชาไมสมวยและเบยงเบนไปจากปกต เชน ไมสนใจฟง ไมเขาใจ

คำาพด ไมทำาตามคำาสง พดไมได ใชภาษาตางดาว (พดแลวฟงไมรเรอง) พดตาม

แบบนกแกวนกขนทอง พดซำ�ๆแตเรองทตนสนใจ ใชคำาศพทและเนอหาไมถกตอง

หรอไมเหมาะสม โทนเสยงผดปกต

5. ขาดการกระตนทางภาษาและการพดทเหมาะสม

เดกทไมไดรบการเลยงดอยางเหมาะสม ไดแก เดกทถกทอดทง ถกเลยงอยใน

สถานสงเคราะห ถกทงใหอยกบป ยา ตา ยาย ญาตพนองหรอพเลยงเปนสวนใหญ

โดยทคนเลยงไมชางพด ชางสอน ขณะทเลยงผเลยงทำางานอยางอน ปลอยใหเดก

ดโทรทศนหรอเลนคนเดยว มสภาพทอยแออด พอแมดแลไมทวถง พอแมมอาย

นอย ตดยาเสพตด เหลา บหร เดกทขาดโอกาส มคนเลยงเปนชาวตางชาตพดหลาย

ภาษาปนกน เดกเจบปวยบอย ผเลยงขาดความรและประสบการณในการเลยงเดก

และเดกทถกเลยงอยางผด ๆ เชน ไดรบการดแลเอาอกเอาใจมากเกนไป เปนตน

สาเหตเหลานนอกจากจะทำาใหเดกไมสนใจทจะสอสารดวยการพดแลว ยงอาจ

ทำาใหเดกมพฤตกรรมตอรอง เรยกรองความสนใจแบบผด ๆ เชน กนยาก เลอกกน

ขกลว ซน งอแง ขอาย ชอบรองไหโวยวาย ทำารายตนเองและผอน

15

- 2.3 พฒนาการดานการสอความหมายในเดกปกต

อาย พฒนาการดานการรบร พฒนาการดานการแสดงออกและการพด

แรกเกด

2 - 3

เดอน

4 - 5

เดอน

6 - 9

เดอน

10 - 12

เดอน

18

เดอน

ตอบสนองตอเสยงดงๆ

เชน สะดง ขยบตว

• สนใจเสยงพดของคน

• เคลอนไหวตว เมอ

ไดยนเสยงของผเลยง

• แยกทศทางของเสยงได

• เขาใจความแตกตาง

ของเสยงและหนหาเสยง

• ตงใจฟงมากขน

• เชอมโยงเสยงกบ

สงแวดลอมได

• ทำาตามคำาสงงาย ๆ

เชน สวสด ตบมอ สงจบ

• เขาใจคำาศพทประมาณ

10 คำา

• ชอวยวะของรางกายได

ถกตอง 1 - 3 อยาง

• รจกชอคน สตว สงของ

ประมาณ 100 คำา

• สงเสยงรองเมอหว เปยก หรอไมสบาย

• ออกเสยงคลายสระอยในลำาคอ

• ทำาเสยงออแอเมอมความพอใจ

• เลนเสยง บรหารเสยงทไมมความหมาย

เชน เลนนำ�ลาย เปาปาก

• เลนเสยงสง ๆ ตำ� ๆ

• เรมมพดตาม เลยนแบบการเลนเสยง

ของผอน

• พดเปนคำาทมความหมายได 5 - 6 คำา

เชน พอ หมำ�

• ใชทาทางรวมกบเสยง เพอเรยกชอคน

และวตถ

• ตอบคำาถามดวยการใชทาทางงาย ๆ

• ทำาเสยงสง ๆ ตำ� ๆ รวมกบการพดของเดก

• พดเปนคำาทมความหมายไดประมาณ

10 - 50 คำา แตสวนใหญยงเปนคำา 1

พยางค

• บอกความตองการงาย ๆ ได เชน เอา

ไป หมำ� เปนตน

16


2 - 2.6

ป

2.6 - 3

ป

3 - 4 ป

• รจกและเขาใจคำาศพท

ประมาณ 500 คำา

• รจกหนาทของสงของ

• รจกชอบคคลใน

ครอบครว

• เขาใจประโยคคำาถาม

หรอคำาสงสน ๆ ไมซบซอน

เชน นอะไร / พออยไหน


500 - 1,200 คำา

• ทำาตามคำาสงทใช

คำาบพบทหรอคำากรยา

ทยากขนได เชน วางบน

โตะ / เกบของเลนดวย

• เขาใจ เลก ใหญ


2,400 - 3,600 คำา

• เรยนรการเขาสงคม

ดวยการพด

• เขาใจคำาบพบท เชน

บน ใต ขางบน ขางลาง

• เขาใจคำาวเศษณ เชน

เกง สวย ใหญ เลก

• เขาใจคำาสงยาว ๆ เชน

กนขาวเสรจกอนแลวด

โดเรมอนได

• พดเปนประโยคยาว 2 - 3 พยางค พด

อาจไมชด และตะกกตะกก แตคนใน

ครอบครวฟงเขาใจประมาณครงหนง

• สามารถพดโตตอบกบคสนทนาได

• พดเปนประโยคยาวขน

• บอกชอและหนาทของวตถได

• ตอบคำาถาม ใคร อะไร ทำาไม ได

• พดคยเกยวกบเรองทกำาลงเกดขนได

• พดคยถามตอบไดใจความมากขนและ

สนทนาไดนานขน พดยาว 3-4 คำา แต

อาจพดไมชด

• พดเสยงสระไดชดทกเสยง

• พดเสยงพยญชะ ม น ห อ ย ค ว ป ก บ

• เลาเรองแบบถามคำาตอบคำา ยงไมเลา

ตอเนอง

• ถามคำาถาม ใคร อะไร ทไหน

17


4 - 5 ป

5 - 6 ป

6 ป


3,600 - 5,600 คำา

• เขาใจรปประโยคท

เปนเหตและผลกน

• เขาใจประโยคคำาสงท

ม 2 - 3 ขนตอน เชน

เอาปากกา (1) ไปวาง (2)

บนโตะสนำ�ตาล (3)


6,500 - 9,600 คำา

• ทองจำาพยญชนะได

• เขาใจลำาดบเกยวกบ

เวลา กอน หลง เมอ

วานน

• เรมรจกความหมาย

ของปายหรอสญลกษณ

ทพบเหนได


13,500 - 15,000 คำา

• เขาใจวาสงของม

คณลกษณะเหมอนกน

ตางกนอยางไร เชน

ปากกาและดนสอเหมอน

หรอตางกนอยางไร หรอ

หมากบแมวตางกน

อยางไร

• พดใหคนอนเขาใจไดด

• สามารถเลาเรองโดยมเนอหาตอเนอง

กนได

• ชอบถามคำาถาม ทำาไม เมอไหร

อยางไร

• บอกชอจรงของตนเองได

เสยงพยญชนะทพดชดเพมคอ ท ต ล จ

พ ง ด

• เลาเรองทคนเคย คยแลกเปลยนขอมล

กบผอนไดสมพนธกบเรองทกำาลงพด

• เลาเรองเรยงลำาดบเหตการณได

เชน เมอเชากนขาวมนไก กนเสรจกไป

โรงเรยน

• มความตอเนองของเรองราวมากขน

เลาเรองในอดตและปจจบนทกำาลงเกดได

• พดเปนประโยคยาว 6 - 8 คำา

• รจกใชคำาเปรยบเทยบ ขนาด รปราง

ลกษณะ

• เสยงพยญชนะทพดชดเพม คอ ส

สวนเสยง ร จะชดเมออาย 7 ปขนไป

18

- 2.4 วธคดกรองเบองตน

เกณฑทใชในการคดกรองเบองตนวาเดกอาจมภาวะการณพดลาชา

อาย (เดอน) หลกเกณฑทบงชวาเดกพดชากวาปกต

ไมมการเลนเสยงตาง ๆ

• ยงพดคำาทมความหมาย 1 คำาไมได

• ไมเขาใจหรอทำาตามคำาสงอยางงายไมได

ยงไมพดเปนคำาทมความหมาย หรอ พดไดนอยกวา 10 คำา

ยงไมพด 2 คำาตดกน หรอยงไมพดเปนวล

ยงไมพดเปนประโยค

12

18

24

30

36

- 2.5 คำาแนะนำาและขอปฏบตในการดแลเดก

พฒนาการทางภาษาของเดกจะดำาเนนไปไดดวยดยงขน ถาพอแม หรอ

ผเลยงดสนใจ และชวยสงเสรมการพดของเดก ในการสงเสรมการพดนนทำาได

หลายกรณ เชน ใหโอกาสเดกในการฝกเลนเสยง สนใจ และหาวธศกษาการเลนเสยง

วาเสยงใดมความหมายใชประโยชนได และเลยงการใชทาทางโดยหดใหเดกไดนำา

คำาศพทมาใชแทน เปนตน ทงนเพราะพอแม หรอผเลยงดเปนผใกลชดทสดของเดก

จงทำาหนาทเสมอนเปนแบบอยางในการหดพด หดเลยนแบบตาง ๆ ไปโดยอตโนมต

ดวยเหตน เดกทมปญหาในการพดมกเปนเดกทขาดความสนใจจากพอแม หรอ

ผเลยงดในการทจะชวยเหลอในดานน ดงนนขอแนะนำาในการปฏบต คอ

1. พดใหชดเจน พดชาพอประมาณ เพอใหเดกมโอกาสเลยนแบบตามได

งายขน

2. พดใหถกตอง ไมควรแกลงพดไมชด หรอใชภาษาพดแบบเดก ๆ ในขณะ

สนทนา โตตอบกบเดก แมจะลอเลยนดวยความสนกกตาม แตควรชวยใหเดกได

เรยนรภาษาทถกตอง โดยเปนแบบอยางทด

19

3. ใชภาษาทกาวหนาขนตามลำาดบ ภาษามกซบซอนขนตามวย พอแม

หรอผเลยงดควรสงเกต และใชภาษาทเหมาะสมกบวยของเดก ไมควรใชภาษาท

ทำาใหเดกเกดความสบสน ขณะเดยวกนกควรฝกใหเปนประโยคสมบรณมากขน

ตามวย เชน จากคำาวานำ� - ขอนำ� - ขอนำ�หนอยคะ/ครบ เปนตน

4. พดบอย ๆ ควรพดกบเดกทก ๆ อยางทผานเขามาในสายตา และความ

สนใจของเดก เชน เมอเดกเขานอน กพดวา “นอนกนเถอะ” หรอ “นอนหลบฝนด

นะคะ” “หนนอนกบแม” เปนตน ใหเดกไดยนซำ� ๆ กจะชวยใหเดกเขาใจความหมาย

พรอม ๆ กบจำาคำาได

5. พดใหถกหลกไวยากรณ หากเดกพดไมถกตอง ใหแกไขคำาพดและ

ประโยคทถกตอง ใหเดกฟงแทนการด ควรใหเดกรสกปลอดโปรงไมเครยดจนเกนไป

อยางไรกตามการพดตะกกตะกกหรอเรยงคำาไมถกตองถอวาเปนเรองปกตในระยะ

การพฒนาภาษา

6. ฟงอยางสนใจ เดกควรไดรบโอกาสในการพด ครอบครวสมยใหม พอแม

มกสนใจตอกจกรรมของลกและมกเรงเดกจนแทบไมมเวลาทจะฟงเดก เปนเหตให

เดกขาดความมนใจในการใชภาษา กอใหเกดปญหาทางพฤตกรรมตามมาได

7. อานอยางสมำ�เสมอ เดกตองการประสบการณในการฟง ฉะนนพอแม

ควรใชเวลาวนละประมาณ 15 นาท ชวยเดกเลกในการพฒนาการออกเสยง ดวย

การอานใหเดกฟง โดยใหดภาพประกอบและถามใหโตตอบบาง ขณะเดยวกนก

คอยแกไขคำาผดหรอเสยงทไมชดไปดวย แตไมจำาเปนตองแกตลอดเวลาจนหมดสนก

8. หดเรยกชอสงตางๆ ใหพอแมบอกชอสงตาง ๆ ทอยรอบตวทเดกได

พบเหน หรอจากหนงสอทมภาพประกอบ หาคำาศพทใหม ๆ ทมความหมายทำานอง

เดยวกบศพททเดกรแลวมาพดใหเดกเขาใจความหมายทตางออกไป เชน กน หมำ�

ทาน เปนตน

9. กระตนบอย ๆ พอแมควรจดสงแวดลอมใหนาสนใจ เพอใหเดกมโอกาส

พดถง ยงมสงเราใจเดกมากเทาไหรกจะชวยกระตนใหเดกไดใชภาษาพด และพฒนา

ความเขาใจทางภาษามากขน

20

10. การใหรางวล เมอเดกใชคำาพด หรอตอบสนองไดถกตอง เชน ใชภาษาพด

ในการขอสงของแทนการแยง หรอรองไหโวยวาย พอแมควรใหรางวล หรอแรงเสรม

อาจเปนคำาชม ขนม หรอของเลนทชอบ

- 2.6 หลกการกระตนเบองตน

Oral massage (การนวดอวยวะทใชในการพด)

ปญหาดานการพด นอกจากเรองของพฒนาการทางภาษาแลว สวนใหญ

เดกทมปญหาดานการพด มกจะเกดจากความออนแรงของอวยวะทใชในการพด

ซงพบไดในผปวยเดกทมปญหาสมองพการ ภาวะปญญาออน เดกทปญหา

พฒนาการภาษาลาชาหรอพดไมชด และผปวยเดกทมปญหาดานระบบประสาท

ทำาใหเดกไมสามารถยกหรอขยบอวยวะเพอทจะพดไดดวยตวเอง ซงจำาเปนตอง

ไดรบการนวด เพอเปนการกระตนการเคลอนไหวของกลามเนอสำาหรบเตรยม

ความพรอมในการออกเสยงพด

นอกจากหลกการนวดอวยวะทใชในการพดบนใบหนา จะชวยใหเดกออก

เสยงไดหลากหลายแลว ยงชวยในเรองการกนอาหาร ชวยลดการเกรงของกลามเนอ

และชวยแสดงออกทางสหนาไดดวย

ขอแนะนำากอนนวด

1. ใบหนาและลำาคอของเดกควรอยในสภาวะทผอนคลาย

2. ใชแรงกดทเหมาะสม โดยระดบแรงทใชขนอยกบระบบรบสมผสของเดก

3. จำานวนครงในการนวดอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบการใหความรวมมอ

ของเดก หรอปจจยอน ๆ

4. ควรสวมถงมอยางทกครง

5. จบใบหนาและนวดใหกระชบ

:

21

วธการนวดรมฝปาก

ทาบรหาร

ประโยชนทไดรบ

นวดปดรมฝปากบน ใชนวโปงทงสอง

ขาง กดบรเวณใตจมกเหนอรมฝปากบน แลว

ออกแรงกดนวดลากออกไปตามรมฝปากจนถง

มมปาก สลบกบนวดลง 5 - 10 ครง

นวดรมฝปากลาง ใชนวโปงทงสองขาง

กดบรเวณระหวางใตรมฝปากลางกบคางแลว

ออกแรงนวดลากออกไปตามรมฝปาก สลบกบ

นวดขน 10 - 15 ครง

ดานการพด

• ชวยในการออกเสยง

/ม/ /บ/ ป/ /พ/ /ภ/ /ผ/

ดานการกนอาหาร

• ชวยเกบอาหารไวในปาก

• ดมนำ�จากแกว

• กนอาหารจากชอน

1. นวดใหปดปาก

22


2. นวดใหเหยยดปากสลบกบหอปาก

กดนวโปงทงสองขางลงทมมปากซายขวา แลวนวดลากออกใหปากเหยยดสลบกบนวดลากเขามาใหปากหอ ประมาณ 10 - 15 ครง



• ชวยออกเสยง สระ อ เอย เชน

คำาวา “พ”

ดานการแสดงสหนา ความรสก

• ชวยทายม หวเราะ

3. นวดเหยยดและยกมมปาก

กดนวโปงทงสองขางทใตมมปากซาย ขวา แลวนวดลาก

ตามแนวเฉยงออกไปทางใบห 10-15 ครง



• ชวยออกเสยง สระ อ เอย เชน

คำาวา “พ”

ดานการแสดงสหนา ความรสก

• ชวยทายม หวเราะ


23

4. นวดหอปาก

ใชมอนวโปงและนวชจบทมมปากซายและขวา

บบใหปากหอแลวนวดดงออกมาขางหนา 10 - 15 ครง



• สระอ โอ ออ

เอา เชนคำาวา

“ป” “พอ” หรอ

เสยง /ว/


• ชวยในการดดนำ�

จากหลอดหรอจกนม


กจกรรมอนๆเพอ

กระตนการหอปาก

• เลนเสยง วาวา เลน

เสยงสตว เชน โฮง ๆ

อด ๆ มอ ๆ กก ๆ

5.นวดปดปากเปนแบบตว V

ใชนวชและนวกลางกางออกเปนรปตวว วางลงบรเวณ

รมฝปากแลวลบนวเฉยงขนทางดานขางและเฉยงลง

ทางดานลางสลบกนตามรป ทำา 10-15 ครง



• ลดอาการนำ�ลายไหล

• กระตนการรบความรสกรอบรมฝปาก

วธการนวดกระตนคางและขากรรไกร

1.นวดกระตนคาง

ใชนวชและนวโปงวางทคาง แลวนวดออกไปทางดานขางตามขากรรไกรไปจนถงขอตอของขากรรไกรลาง สวนใหญเรมนวดจากทคางและนวดขนโดยนวดออกไปทางดานนอกเทานน ทำา 10 - 15 ครง



• ชวยลดความตงตวของกลามเนอทมากเกนไป

• ชวยใหความตงตวของกลามเนอดขน

2. นวดบรเวณขอตอขากรรไกร

ใชนวโปงกดลงบรเวณใบหนาหตามรป ดวยแรงทพอเหมาะ

แลวนวดคลงประมาณ 10 - 15 รอบ




• ชวยใหสามารถอาปากไดหลายระดบ สามารถเปดปดปากได • ชวยในการออกเสยงสระ อ เอ แอ อา


• ชวยในดานการ

เคยวอาหาร

• การกดฉกอาหาร

กจกรรมอนๆ เพอกระตนการเคลอนไหวของขากรรไกร• อาจจะชวยเดกขยบปาก เชน ใหอาปากกอน แลวคอย ๆขยบหบลงจนปดปาก

25

วธการนวดลนและกระตนในชองปาก


อปกรณทใช : ไมกดลน หรอดานหลงแปรงสฟนทมยางนมๆขนาดเลกเหมาะกบ

ปากของเดก หรอนวมอ

1. การกระตนในชองปากโดยใชแปรงสฟน

ใชแปรงทมขนนมๆแปรงขางลนเบา ๆ

เรมจากบรเวณโคนลนแลวแปรงกลบ

มาปลายลน ทำาซำ�อกขางหนง หรอใช

แปรงสฟนแปรงปลายลนขน


• ชวยกระตนการขยบของลนดานขาง• ชวยเพมการรบสมผสของปลายลน• เพมระยะการเคลอนไหวของลนดานขาง

2. นวดลนเพอเคลอนไหวลนไปทางซาย - ขวา

ถปลายลนเบา ๆ โดยใชไมกดลนมาสมผสทดานซาย

ของลนตามแนวนอน แลวลากไปทางดานขวาของ

ลนตรงตำาแหนงปลายลน ทำาซำ� 10-15 ครง จากนน

ใหสลบถทลนดานขวา แลวลากไปทางดานซาย




• ชวยเลยคราบอาหาร และทำาความสะอาดเศษอาหารทตดคางตามรอง

เหงอก หรอตามซอกฟน

26

3.นวดลนเพอใหเคลอนไหวลนมาดานหนา

ใชอปกรณนวดลนหรอนวมอ แปรงลนมาดานหนา ถอยไป

ดนหลง สลบกนประมาณ 10 - 15 รอบ




• เพอชวยการออกเสยงของ

เสยงพยญชนะ /น/ /ล/ /ต/ /ด/ /

จ/ /ย/


• ชวยเลยคราบอาหาร และทำา

ความสะอาดเศษอาหารทตดคาง

ตามรองเหงอก หรอตามซอกฟน

4. การนวดกระพงแกม

ใชแปรงสฟนหรอผากอซปดในกระพงแกม กระตนเปน

วงกลมขางในแกมแลวคอยๆลงมาทเหงอกลาง ทำาซำ�

10 - 15 ครง



• กระตนการรบสมผสภายในชองปาก

27

Oral motor exercises (การกระตนการเคลอนไหวของอวยวะทใชในการพด)

การกระตนการเคลอนไหวอวยวะทใชในการพด หมายถง การทำางาน

เคลอนไหวของกลามเนอในชองปาก (ปาก ลน และขากรรไกร) รวมถงบนใบหนา

ในการเคยว การกลน ตลอดจนการเคลอนไหวอวยวะเพอใชในการพด เดกจำาเปน

ตองมความแขงแรงของกลามเนอ ระยะการเคลอนไหวและการประสานงานของ

กลามเนอทด จงจะพดสอสารไดชดเจน

การกระตนอวยวะทใชในการพดแบงออกไดเปน 3 ลกษณะ คอ

1. Passive Exercise เปนการกระตนการเคลอนไหวอวยวะทใชในการพด

โดยผฝกเปนผกระตนใหกบเดก เนองจากเดกไมสามารถทจะเคลอนไหวกลามเนอ

ไดเอง

2. Active Exercise เปนการกระตนการเคลอนไหวอวยวะทใชในการพด

โดยทเดกออกแรงในการเคลอนไหวทาตาง ๆ ดวยตนเอง ผฝกเพยงกำาหนดทา

บรหารตาง ๆ และอาจทำาเปนแบบใหดเทานน

3. Resisted Exercise เปนการกระตนโดยใหเดกเปนผออกแรงเองในขณะ

ทผฝกออกแรงตาน เพอเพมความแขงแรงของกลามเนอ โดยสงเกตวาเดกสามารถ

ตานแรงของผฝกไดมากนอยแคไหน

กระตนการทำางานของกลามเนอรมฝปาก (Lip activity) โดยมเปาหมายในการ

กระตน

• ทำาใหกลามเนอรมฝปาก แกม และขากรรไกรแขงแรงขน

• ชวยลดภาวะนำ�ลายไหล

• ชวยกระตนเสยงพยญชนะทใชรมฝปาก ไดแก /ป/ /ม/ /บ/ /ผ/ /ว/

• ฝกลมหายใจใหดขน

28

1. การกระตนรมฝปากบน

ใชเนยถว เยลล นำ�ผง หรอของเหลวชนดอนมาปายท

ขอบของรมฝปากลาง พยายามใหเดกใชรมฝปากบน

เพยงอยางเดยวมาเชดของเหลวนน ทำา10 - 15 ครง

2. ฝกทำาเสยงบรนๆ

หายใจออกในขณะทเมมปากเลกนอย ใหเกดแรงสนท

รมฝปากบน - ลาง ทำา 10 - 15 ครง

3. ฝกทาดดปาก

ปดรมฝปากใหสนท แลวทำาทาเหมอนวากำาลงดดนำ�

จากหลอด แตรมฝปากตองปดสนท แลวดดดานในของ

แกม คลายกบการดดปาก ทำาทาคางไว10 - 15 วนาท

4. ฝกทาอมลมแกมปอง

ทำาแกมปองในขณะปดรมฝปาก อมลมในแกมเอาไว

ไมใหลมรวออกทางจมกและปาก ทำาทาคางไว 10 - 15

วนาท

29

5. ฝกทำาทาสงจบ

ปดรมฝปากและทำาทาสงจบ ทำาซำ� 10 - 15 ครง อาจ

เพมความยากโดยทำาเสยงจบใหนานทสด

6. ฝกทำาทายมหวาน

ยมกวางใหเหนฟนบนและฟนลาง เปดขากรรไกร

คงรปปากในทาเหยยดเอาไวใหนาน 10 - 20 วนาท

7. ฝกเปา

ใชอปกรณหรอของเลนทตองใชการเปา (เชน

นกหวด Bubble เปากบ ฯลฯ) กระตนใหเดกเปา

รวมไปถง การควบคมแรงเปา (เบา/แรง)

8. ฝกคาบสงของ

วางมมหรอขอบของกระดาษ ผาเชดปาก ผาเชดหนา

ไวระหวางรมฝปาก กดโดยใชเพยงรมฝปากดวยแรงท

เหมาะสม คาบไวใหนาน 20 วนาทหรอมากกวานน

30

9. ฝกอาปากกวาง ๆ

อาปากเปดขากรรไกรใหกวาง คางไว 10 - 15 วนาท

10. ฝกหอปาก

หอปากเปนรปตว O คางไว 10 - 15 วนาท

:

31

กระตนการทำางานของกลามเนอลน (tongue cavity)

เปาหมายในการกระตน

• ชวยใหลนเหยยดและแขงแรงมากขน

• กระตนเสยงพยญชนะทใชปลายลน ไดแก /ล/ /ต/ /ท/ /ด/ /น/

• กระตนเสยงพยญชนะทใชโคนลน ไดแก /ก/ /ค/ /ง/

• ชวยเพมระยะการเคลอนไหวของลนใหมากขน

• ลดความไวของการรบสมผสทลน

1. ฝกแลบลนยาวตรง

แลบลนออกมาใหพนรมฝปาก คางไว 10 - 15 วนาท

2. ฝกแลบลนเลยวตถ

ใชเนยถว เยลล คาราเมล หรออน ๆ ทสามารถนำามาตด

ทหนาไมกดลนได ถอไมกดลนแนวตงอยระดบรมฝปาก

ของเดก แลวใหเดกใชเพยงปลายลนมาเลยเทานน ทำาซำ�

10 - 15 ครง

3. ฝกเลยรอบรมฝปาก

แลบลนยนออกมาเลยรอบฝปาก โดยใชแคปลายลน

เพยงอยางเดยว ทำ�ซำ� 10 - 15 ครง

4. ฝกแลบลนแตะมมปากซาย - ขวา

แลบลนแตะมมปากขวาคางไว 10 วนาท จากนนยาย

ไปแตะทมมปากซายคางไว 10 วนาทเชนกน และแลบ

ลนแตะสลบมมปากซาย - ขวาไปมา

5. ยกลนแตะหลงฟนบน

ยกปลายลนแตะปลายของฟนบน แลวกวาดลนตาม

แนวฟนไปซายขวา คางไวดานละ 5 วนาท คอย ๆพฒนา

ความสามารถของเดกใหทำาใหไดถง 90 ครงใน 1 นาท

ในระหวางยกลนขนใหออกเสยง

“ท ท ท ท ท” “ด ด ด ด ด” “ล ล ล ล ล”

6. ยกลนแตะรมฝปากบน

แลบลนออกมา ยกลนแตะรมฝปากบน อาจใชนวชและ

นวโปงจบรมฝปากลางหรอคางไวไมใหยกขนตามไปดวย

7. ฝกหดลนแบบมแรงตาน

แลบลนยาวตรง ใชตาขายหรอผาหมลนเบา แลวยด

ลนออกชา ๆ ใหยาวทสด ใหเดกพยายามตานแรง

โดยหดลนกลบเขาไปในปาก ทำาซำ� 5 - 10 ครง

คางไว 10 วนาท โดยไมดงแรงเกนไป

32

8. ฝกแลบลนแบบมแรงตาน

ใชไมกดลนหรอสวมถงมอมาสมผสทปลายลน ดน

ปลายลนตรง ๆ ใหกลบเขาไปในปาก แลวใหเดก

ออกแรงตานทจะดนปลายลนออกมาขางนอก ทำาซำ�

5 - 10 ครง คางไว 10 วนาท

การปรบพฤตกรรมเบองตนปญหาของพฤตกรรมทเกดขนกบเดก สวนใหญเปนปญหาทเกยวของกบการ

เจรญเตบโตและพฒนาการ จะเปนลกษณะของการปรบตวตอสภาพแวดลอม ซงถา

เดกไดเรยนรจากสงแวดลอมอยางไมเหมาะสม โดยขาดการดแลเอาใจใสจากพอแม

หรอผเลยงดแลวนน กอาจจะกอใหเกดปญหาทางพฤตกรรมขน

- 2.7 ลกษณะพฤตกรรมทเปนปญหาของเดก

พฤตกรรมทเปนปญหา วธการปรบพฤตกรรม

1.พฤตกรรมอยไมนง (ซน) 1.จดสภาพแวดลอมใหเปนระเบยบ โดยลดสงเรารอบตวเดก เชน • เกบของเลนเขาตหรอลนชกใหเรยบรอย • ลดภาพหรอของตกแตงภายในหองเดกใหเหลอนอยทสด2. สรางความสนใจและฝกสมาธในขณะทำากจกรรม • ใหเดกเลนของเลนครงละ 1 ชน เมอเลนเสรจ ใหเดก“เกบ”ของเขาท และเลอกของเลนชนตอไปนำามาเลนอยางตอเนอง • ชวงเวลาของการเลนในระยะแรก อาจเปนชวงสน ๆ ประมาณ 1-2 นาท/ชน และคอย ๆ เพมระยะเวลาในการเลนกบเดกตอไป

33

3. จดตารางเวลาการทำากจกรรมหรอกจวตรประจำาวนของเดกอยางเปนระบบ โดยตองทำากจกรรมเหลานตามขนตอนทจดไวทกวน4. จดกจกรรมอยางหลากหลาย เพอกระตนความสนใจใหเดกใหเกดสมาธในการเรยนร โดยจดกจกรรมทมการเคลอนไหวมากกอน เชน การวง เตะบอล กระโดด เพอใหเดกระบายพลงงานทมอย แลวจงเบยงเบนไปสกจกรรมทมการเคลอนไหวนอยกวา 5. หากจกรรมทเนนการฟงและการมสมาธ เชน งานศลปะ รองเพลง6. ในกรณทเดกมภาวะอยไมนงมาก อาจพจารณาใชยารวมกบการปรบพฤตกรรม ซงตองอยในความดแลของแพทยผเชยวชาญเทานน

1. ถาพฤตกรรมไมรนแรง และไมเปนอนตรายตอตวเองและผอน เชน รองไห โวยวายเสยงดง ใหเพกเฉย ไมหวเราะตอพฤตกรรมทเดกแสดงออก

2. ถาพฤตกรรมรนแรงและเปนอนตรายตอตวเดกและผอน เชน ปาของ ตหรอกดแม เอาศรษะโขกพน ใหหยดพฤตกรรมนนทนท โดย

• ใชวธกอดรด ถาเดกตวใหญอาจใชผาหอรดตวเดกแทน หรอจบมอเดกไมใหทำาพฤตกรรมนน• ใชการลงโทษ แตควรใชเปนวธสดทายกบเดก เพราะเดกไมสามารถเขาใจถงเหตผลตาง ๆ ทเกดขน แตกลบเรยนรวาถาจะหยดพฤตกรรมอน ๆ จะตองใชการลงโทษ (ซงอาจใชการต การกด) ไปใชแกปญหากบเดกหรอผอนแทน


1.พฤตกรรมอยไมนง (ซน)

2. พฤตกรรมกาวราว

ทำารายตวเองและผอน

หรอทำาลายสงของ

34

• ใชวธ time out โดยจดมมใดมมหนงของบาน

ใหเปนมมทเงยบและไมมสงทเดกสนใจ เมอเดก

มพฤตกรรมกาวราวใหนำาเดกแยกออกจาก

สงแวดลอมขณะนน และนำาเขามมทจดไวสำาหรบ

ปรบพฤตกรรม โดยใหเดกอยภายในมมนน

ชวคราว 2 - 5 นาท โดยคอยดแลอยหาง ๆ

3. หลงจากพฤตกรรมเดกสงบลง ใหเบยงเบน

ความสนใจของเดกออกจากเหตการณนนไปทำา

กจกรรมอนแทน และไมพดยำ�เหตการณนนอก


2. พฤตกรรมกาวราว

ทำารายตวเองและผอน

หรอทำาลายสงของ

3.พฤตกรรมไมยอม

แบงปนและไมรจก

รอคอย

1. ฝกใหเดกเขากลมเลนกบเพอนวยใกลเคยง

กน 2 - 3 คน ใหเดกผลดกนเลนของเลน แลวให

สญญาณเตอน เมอตองการใหเดกแลกเปลยน

ของเลนกน จะทำาใหเดกทกคนในกลมไดเรยนร

การเลนอยางมกฎเกณฑ

2. ถากรณของเลนทเดกสนใจและมจำานวนจำากด

ควรตงกฎกบเดกใหชดเจน เชน ใหยกมอขน ถา

ใครอยากเลนของเลนชนน แลวจบเวลาการเลน

ใหเลนคนละ 5 - 10 นาท เมอครบเวลาใหเดกสง

ของเลนใหเพอนทยงไมไดเลนตอไป

3. ถาเดกไมรจกการรอคอย พยายามจะแยงของ

อยางเดยว ใหจบเดกแยกออกจากกลม

4. เพกเฉย ไมสนใจ ถงแมวาเดกจะรองไห โวยวาย

เพอใหเดกไดเรยนรในพฤตกรรมทเหมาะสมเปน

รปธรรมทชดเจน

35

• สงเกตพฤตกรรมโดยพจารณาความถทเกดขน

และพฤตกรรมเหลานเกดในเหตการณใดบาง

• ใหความรก ความเอาใจใส อยาดวา ตำาหน หรอ

ชนำาพฤตกรรมทไมพงประสงค และเบยงเบนให

เดกสนใจในกจกรรมอนแทน อาจใชของเลน หรอ

เกมการเลนอนเขามาแทน


4. พฤตกรรมการ

กระตนตวเอง เชน

การโยกตว

การดดนว ฯลฯ

5. พฤตกรรมดอรน 1. ไมบงคบเดกหรอตามใจเดกมากเกนไป

2. ถาสงใดทำาไมได หรอของอะไรทใหไมได ให

บอกเดกใหเดดขาด ชดเจน แตมความออนโยน

ในทาทางทแสดงออก

3. เมอตงกฎอะไรขนมากตาม ตองทำาตามกฎขอ

นนอยางสมำ�เสมอ เชน

“ถาไมเชอแม หนจะไมไดเลนของเลนชนน” เมอ

เดกดอ ใหรบของเลนทนท อยาเพยงแคขเดก

เพราะเดกจะเรยนรวา แมไมเคยทำาโทษจรง ๆ

ดงนนเดกจะไมเกดการเรยนรทจะปรบพฤตกรรม

4. อยาใหสงของใดกตามเพอตดปญหาในขณะ

ทเดกแสดงพฤตกรรมดอรน

5. ถาเดกรองไห ปลอยใหเดกรอง อยาแสดง

อาการวตกกงวลกบพฤตกรรมของเดกทเกดขน

เดกกจะคอย ๆ สงบและเงยบลง

6. เมอเดกเงยบใหเบยงเบนความสนใจไปทางอน

พฤตกรรมดอรนกจะลดลง

36

- 2.8 ตวอยางกจกรรมการฝกสำาหรบเดกทยงไมพด

ชอกจกรรม ประโยชน อปกรณ วธการ

กจกรรม

ท 1

นวดนด

นวดหนอย

1.แกปญหานำ�ลายไหล 2.ชวยกระตนกลามเนอทออนแรง3.ชวยกระตนเสยงพยญชนะทใชรมฝปาก เชน ป ม บ 4.ลดการเกรงของกลามเนอ

1.ถงมอยาง

2.ไมกดลน

1.จดทาของเดกใหเหมาะสม จะนงหรอนอนกได2.นวดปาก,ลนของเดก โดยระหวางนวดอาจรองเพลงหรอเปดเพลงทเดกชอบใหเดกรสกผอนคลาย3.ใหเดกพยายามเคลอนไหวปาก,ลนดวยตวเอง โดยลดการนวดและการชวยจบลง (เชน ใหเดกปดหรอเมมรมฝปากเอง)

กจกรรม

ท 2

เยนเยน

อนอน

กระตนการ

รบความรสก

ของกลามเนอ

รมฝปากและลน

1.นำ�อน

2.นำ�เยน

3.ชอน

สแตนเลส

1. ใชชอนสแตนแลสจมนำ�เยน/

นำ�อน คางไว 10 - 15 วนาท

เพอใหชอนมอณหภมตามนำ�

ทจม

2. นำาชอนมากดเบา ๆตาม

กลามเนอรอบรมฝปากของเดก

เชน บรเวณแกม รมฝปาก

กระพงแกม (ถาเดกยอมให

ความรวมมอ) โดยกดเบา ๆ

คางไว 10 - 15 วนาท ใหใช

นำ�อนสลบกบนำ�เยนในแตละ

ทาทาง

37


กจกรรม

ท 3

เปาฟองสบ

1.ชวยฝก

ลมหายใจ

ใหดขน

2.กระตนการ

บรหารอวยวะ

ทใชในการพด

ได

นำ�ยาเปา

ฟองสบ

1. เปาฟองสบใหเดกด กอนเปาสามารถกระตนคำาศพท “เปา” ได โดยเลนเสยง “ปะ ปะ ปะ…เปา”ในเดกทยงไมพดอาจใหพยกหนาหรอสอสารดวยเสยง เออ อา ทเดกสามารถทำาได2. เมอเปาฟองสบแลวฟองแตก ใหผฝก เปาะปาก หรอใชคำาพดเชน “ฟองแตกดง……โปะเลย” จากนนกระตนใหเดกลองเปาะปาก ตาม3. ลองใหเดกเปาฟองสบเอง หากเดกทำาไมได ใหใชมอชวยหอปากเดก หรอใชการสมผสโดยเปาลมทหลงมอของเดกใหรวาตองมลมออกมาจากปาก

กจกรรม

ท 4

ออกเสยง

สระ

1.ชวยขยบ

อวยวะทใชใน

การพดใหมากขน

2.ฝกเปลงเสยง

อยางงาย

ของเลน

ตามความ

สนใจของ

เดก

1. ใหเดกเลอกของเลนทสนใจ การใหเดกเปนผเลอกจะทำาใหเดกมแรงจงใจทอยากจะทำามากขน 2. กระตนออกเสยงสระเดยว ไดแก อา อ อ เอ แอ ไอ โอ ออ พยายามใหเดกมองรปปากของผฝก โดยอาจนำาของเลนมาถอไวตรงหนาของผฝกเพอดงความสนใจของเดก จากนนสลบบทบาทใหเดกทำาบาง3. ถาเดกออกเสยงตาม ใหเลนของเลนเปนแรงเสรม

38


กจกรรม

ท 5

แขงรถ

กระดาษ

1.กรวย

กระดาษ

2.ปากกาส

1. นำากรวยกระดาษมาวาดรป

ใหเปนรถ หรอหากเดกสามารถ

วาดรปไดใหเดกมสวนรวมในการ

วาดรปดวย

2. ใหเดกเปากรวยกระดาษให

ไปถงเสนชยทผฝกกำาหนดไว

(เชน จนกวากรวยจะตกจากโตะ)

3. หากเดกเขาใจกตกาการแขงขน

อาจใหเดกแขงกนเปากบผฝก

กจกรรม

ท 6

จะเอ

1.เปนการสราง

ปฏสมพนธ

ระหวางเดก

กบผฝก

2.ฝกมองหนา

สบตา

3.เปนกจกรรม

ทฝกใหเดก

เลยนแบบตาม

ผฝกได

ผาเชดหนา

หรอ

หนากาก

การตน

1. ฝกเลนจะเอกบเดก โดยอาจ

เลนผานผาเชดหนา/ มอ/ หรอใช

หนากากลายการตนทเดกชอบ

กอนทจะเปดมาจะเอเพอเพม

ความนาสนใจ

2. กอนเปดหนาใหนบเลขชา ๆ

1…..2.....3.....จะ....เอ!! โดยใช

นำ�เสยงทนาตนเตน เพอดงความ

สนใจเดกและฝกการรอคอยชวง

เวลาสน ๆ

3. ขณะทเปดหนามาจะเอกบ

เดกผฝกขยบอวยวะทใชในการ

พด เชน หอปากแลบลนยาว ยม

หวาน และกระตนใหเดกขยบ

อวยวะทใชในการพดตาม

ชวยใหะบบ

หายใจดขน

39


กจกรรม

ท 7

กนขาว

อำ� อำ�

1. กระตนการ

ปดรมฝปาก

2. ฝกบรหาร

ขากรรไกร

ของเลน

สมมตชด

ทำาอาหาร

1. ผฝกเลนทานอาหารกบเดก

โดยผฝกทำาทากนใหเดกดกอน

แลวออกเสยง “อม” จากนนผฝก

ปอนเดกใหเดกเลยนแบบ หาก

เดกปดปากเองไมไดอาจชวยจบ

ใหปดปาก พรอมบอกวา “อม”

2. ผฝกทำาทาเคยวอาหาร และ

กระตนใหเดกทำาทาเคยวตาม

หากเดกยงเลยนแบบไมไดผฝก

อาจตองชวยจบขากรรไกรใหขยบ

เปนทาเคยวอาหาร

กจกรรม

ท 8

ขบรถ

บรน บรน


ปดรมฝปาก

2.กระตนเสยง

พยญชนะทใช

รมฝปากได

รถของเลน 1. ผฝกนำารถของเลนมาเลนกบ

เดก โดยนำารถของเลนไปไตบน

ตวเดกหรอเลอนบนโตะหรอพน

2. ขณะเลนผฝกบรนปากไปดวย

และพยายามกระตนใหเดกบรน

ปากตาม หากเดกไมสามารถ

บรนปากตามได ผฝกอาจชวย

โดยการนวดบรเวณรมฝปาก

ของเดก หรอชวยจบบรเวณมม

รมฝปากของเดกเพอใหเดก

สามารถบรนปากไดงายขน

40


กจกรรม

ท 9

กน

ชอคโกแลต

กบเยลลกน

1. เยลลหรอ

ชอกโกแลต

2. ถงมอ

1. ใชชอคโกแลตหรอเยลล

ชวยในการนวดปากเดก โดยนำา

ชอคโกแลตหรอเยลลมาตดไวกบ

ถงมอยางหรอไมกดลนกอนทจะ

นวดปากและลนใหเดก

2. นำาชอคโกแลตหรอเยลลแปะ

บรเวณรมฝปากบนหรอลาง แลว

ใหเดกใชรมฝปากงบขนม

3. นำาชอคโกลแลตหรอเยลล

แปะบรเวณรมฝปากบน ลาง

หรอมมปาก แลวใหเดกใชลน

ตวดเขาปาก

กจกรรม

ท 10

Melody

ลนลา

1.กระตนระบบ

ประสาทสมผส

2.ฝกใหเดก

เลยนแบบ

เสยงตาง ๆ

ตามทไดยน

3.ฝกสมาธและ

ความจดจอ

เครองดนตร

มเสยงหรอ

ของเลนม

เสยง

1. ผฝกใชเครองดนตร หรอ

ของเลนทมเสยง นำามาใหเดกต

เคาะ หรอกด เพอเปนการ

ฝกประสาทสมผสทง 5 ดาน

การสมผส การมอง และการฟง

2. ในแตละครงทไดยนเสยง

เครองดนตร ใหผฝกเลยนแบบ

เสยงเครองดนตรนนอยางชา ๆ

ใหเดกฟงอกครงหนง แลวใหเดก

เลยนแบบเสยงดวยตวเองบาง


เคลอนไหวลน

2.เปนเทคนค

ดงความสนใจ

ของเดกขณะท

นวดปากและ

ลนได

41

ตวอยางกจกรรมฝกสำาหรบเดกทพดไดบางแตไมสมวย


กจกรรม

ท 1

รปไหน

อะไรเอย?

1.ชวยสอน

ความเขาใจ

คำาศพทให

มากขน

2. เปนการ

ฝกฟงเขาใจ

รปภาพ

คำาศพท

ในหมวด

ตาง ๆ

1. ใหเดกดรปภาพในหมวดตาง ๆ

ครงละ 2 - 3 รป โดยเลอกจาก

หมวดทงายไปหายาก หรอทเดก

มความสนใจ เชน ผลไม สตว

ของใช เปนตน และรปภาพทให

ดควรมจำานวนพยางคหรอเสยง

พยญชนะทเดกสามารถออกได

2. ในกรณทเดกยงไมรจกคำาศพท

นนใหผฝกสอนคำาศพทกอน

3. ผฝกออกคำาสงใหเดกชรปภาพ

ตามทกำาหนด เชน มรป หมา หม

หม ผฝกอาจใชคำาสง “ชรปหมา”

โดยพดทวน 2 ครง ขณะออกคำา

สงใหพดชาลง และรอคอยการ

ตอบสนองของเดก

กจกรรม

ท 2


กนไหมคะ

1. ชวยฝกการ


คำาศพทตาง ๆ

รปภาพ

คำาศพท

ในหมวด

ตาง ๆ

(ใชรป

เดยวกบ

กจกรรม

กอนหนา)

1. จากรปภาพในกจกรรมทแลว

หลงจากทเดกชรปภาพไดถกตอง

ใหผฝกออกเสยงคำาศพทนนให

เดกฟงชา ๆ อกครง แลวใหเดก

ออกเสยงตามบาง

2. ในกรณทเดกออกเสยงไมได

หรอออกไดไมถกตอง ใหผฝก

ชวยจบรปปากหรอแนะตำาแหนง

ของการออกเสยง

42


กจกรรม

ท 3

รองเพลง

ฮาเฮ

CD สำาหรบ

เพลงเดก

หรอจะใช

การรอง

ปากเปลา

กได

1. ผฝกเปดเพลงใหเดกฟง โดย

เลอกเพลงทเนอรองสน ๆ และ

คำาไมยากจนเกนไป เชน เพลง

เปด (กาบ กาบ กาบ…….เปด

อาบนำ�ในคลอง) ในระหวางรอง

ใหตบมอตามจงหวะไปดวย และ

ใหเดกตบมอตามไปดวยกน

2. หากเดกเรมรองเพลงได ผฝก

สามารถรองเพลงโดยใหเดกพด

ตอคำารองทายประโยคได เชน

ตากจองแล………..(เดกพดตอ

“มอง”) เพราะในคลองม………..

(เดกพดตอ “หอย ป ปลา”)

3. ทายสด หากเดกสามารถ

รองไดจนจบเพลง ใหผฝกกบ

เดกรองเพลงรวมกน

กจกรรม

ท 4

ไหน ใคร

ทำาอะไร?

1. ฝกการมอง

ลายระเอยด

ของภาพ

2. ฝกใหเดก

ตอบพนฐาน

ใคร อะไร

ทไหน

บตรภาพ

เลาเรอง

1. ผฝกใหเดกดบตรภาพ แลว

ถามเดกดวยคำาถามปลายเปด

“หนเหนอะไรบาง…เลาใหฟง

หนอย” หากเดกหยดเลา ใหผปวย

กระตนถามตอเรอย ๆ ฝกใหเดก

มองรปภาพใหละเอยดมากขน

1. ฝกสมาธ

ใหดขน

2. สรางความ

ผอนคลาย

และกระตน

การสอสารได

3. ฝกทกษะ

การฟง

43


กจกรรม

ท 5

วาดรป

ตามใจหน

1.ชวยสราง

ปฏสมพนธ

ระหวางผฝก

กบเดก

2.ฝกใหเดก

สราง

จนตนาการ

แลวถายทอด

ออกมาเปน

คำาพด

กระดาษ

เปลา/

สไม/ส

เมจก

2.ในกรณทเดกเลาไมได ใหผฝกลดความยากลงโดยถามคำาถามปลายปดแทน เชน “ในรปนหนเหนใครบาง” “เขากำาลงทำาอะไรอย” “ตอนนเขาอยทไหน” เปนตน เมอเดกอธบายจบในแตละคำาถาม ใหผฝกเลาทวนเนอหาของเดกซำ�อก 1 รอบใหเปนประโยคทสมบรณขน เชน “ในรปนหนเหนใครบาง” (เดกตอบ เหน เดกผชาย พอ แม) ผฝกเลาทวนซำ� “ในรปหนเหนเดกผชาย เหนพอและแมของเดกผชาย”

1. ผฝกชวนเดกมาวาดรปดวยกน

โดยเรมจากรปงาย ๆทเดกคนเคย

เชน วาดตวเอง วาดรปบาน

วาดรปสตวตาง ๆ เปนตน

2. ผฝกกระตนใหเดกสราง

จนตนาการโดยใหเดกบอก

รายละเอยดเกยวกบรปทจะวาด

เชน ถาผฝกวาดรป หมา ลอง

ถามเดกวา “หมาขนาดตวเปน

ยงไง” “หมามตาเปนยงไง”

“หมากำาลงทำาอะไรอย” “หมา

ตวนสอะไร” “หมาชออะไรดนะ”

44


3. ถาเดกยงตอบคำาถามไดสน ๆ

หรอคำาศพทมไมมากพอ ผฝกให

ตวเลอกเดก เชน “หมาตวใหญ

หรอหมาตวเลกคะ”

ตวอยางกจกรรมการฝกสำาหรบเดกทมปญหาดานความเขาใจ


กจกรรม

ท 1

อวยวะ

อยไหน

ไมจำาเปน

ตองใช

1. สอนอวยวะตาง ๆทเดกควร

รจก ไดแก ตา ห จมก ปาก ฟน

แกม แขน ขา พง (หรอสอน

มากกวานตามศกยภาพของเดก)

2. ผฝกออกคำาสงใหเดกชอวยวะ

ของตวเองหรอของผฝก โดยเรม

จาก

• คำาสง 1 ขนตอน ชอวยวะ 1

อยาง

• คำาสง 2 ขนตอน ชอวยวะ 2

อยาง เชน ชตาและจบจมก ชห

และจบปาก เปนตน

3. ถาเดกชไมถก ใหจบมอเดกไป

ชตำาแหนงทถกตอง

1. เพมคำาศพท

ใหเดก

2. ฝกฟงเขาใจ

คำาสง


45


กจกรรม

ท 2

รปไหน

อะไรเอย?

1.ชวยสอน

ความเขาใจ

คำาศพทให

มากขน

2. เปนการ

ฝกฟงเขาใจ

รปภาพ

คำาศพท

ในหมวด

ตาง ๆ

1. ใหเดกดรปภาพในหมวดตาง ๆ

ครงละ 2 - 3 รป โดยเลอกจาก

หมวดทงายไปหายาก หรอทเดก

มความสนใจ เชน ผลไม สตว

ของใช เปนตน และรปภาพทให

ดควรมจำานวนพยางคหรอเสยง

พยญชนะทเดกสามารถออกได

2. ในกรณทเดกยงไมรจกคำาศพท

นนใหผฝกสอนคำาศพทกอน

3. ผฝกออกคำาสงใหเดกชรปภาพ

ตามทกำาหนด เชน มรป หมา หม

หม ผฝกอาจใชคำาสง “ชรปหมา”

โดยพดทวน 2 ครง ขณะออกคำา

สงใหพดชาลง และรอคอยการ

ตอบสนองของเดก

กจกรรม

ท 3

ฟงใหไว

1. สอนคำาศพท

หมวดกรยา


ในระดบวล

3.ฝกสมาธ

ของเลน

สมมตทำา

อาหาร

1. สอนคำาศพทหมวดกรยา เชน

ขอ เอา เท ใส เปนตน โดยเลอกคำา

ทเดกไดใชบอยในชวตประจำาวน

2. ขณะเลนสมมตทำาอาหาร

ใหผฝกออกคำาสงใหเดกทำาทา

ประกอบ เชน

• ตกขาวใสจาน

• เทนำ�ใสแกว

• ขอ (ผก/ผลไม) หนอยคะ

• กนขาว อำ� อำ�

• ดมนำ�จากหลอด

46


กจกรรม

ท 4

ลากเสน

สรางภาพ

รปภาพ

ลากเสน

ตามรอยปะ

ใหเดกฝกลากเสนตามรอยปะ

เพอใหเหนรปภาพทถกซอนไว

ระหวางทำากจกรรมใหเดกนบเลข

ออกเสยง ถาเดกนบเลขตอไมถก

ใหสอนการนบเลขแลวใหเดก

ลากเสนไปหาตวเลขนน

*ในเดกเลก (อนบาล) รปภาพ

ควรมตวเลขไมเกน 20

*ในเดกโต(วยประถม) รปภาพ

สามารถเพมตวเลขไดมากขน

กจกรรม

ท 5

แปะรป

ตามสง

ปล.กจกรรม

นเหมาะกบ

เดกทมความ

เขาใจอย

ระดบ

ปานกลาง

ขนไป


ระดบประโยค


3. ไดความ

เพลนเพลน

จากงานศลปะ

1. กระดาษ

แขง

2. รปภาพ

ตดแปะ

ตาง ๆ

(ขนอยกบ

วาเดก

สนใจ

เรองอะไร)

3. กาวนำา

1.ฝกกลามเนอ

มอและตา

ใหทำางาน

ประสานกน

2. ชวยเพม

คำาศพท

หมวดตวเลข

ใหมากขน

3. ฝก

จนตนาการ

1. หารปภาพตดแปะในเรองท

เดกสนใจ เชน ถาเดกชอบไป

สวนสตว ใหหารปเปนรปสตว

ตาง ๆ และมรปประกอบอน

เชน ตนไม ทองฟา คน กรง

สวนนำ�พ

2. ผฝกใหเดกหยบรปไปแปะ

ลงบนกระดาษแขง ตามคำาสงท

สงเดก เชน

• นกบนอยบนทองฟา

• หนาประตมคนยนอย

• มตนไมปลกใกลประต

• สวนนำ�พอยตรงกลางสวนสตว

• เสออยในกรง

47

- 2.9 เกณฑในการสงตอ

เมอไหรควรสงตอเพอฝกเรองพดชา

อาย เดกทมพฒนาการลาชา

ยงไมเลนเสยง ไมช ไมสอสารดวยทาทาง

ยงไมเรมพดคำาทมความหมาย

ยงไมพดเปนคำาสองพยางค

ยงไมพดเปนประโยค

ยงไมสามารถเลาเรองได

12 เดอน

18 เดอน

2 ป

3 ป

4 ป

ตวอยาง หากเดกอาย 3 ป ยงไมสามารถเลาเรองได ยงไมตองสงฝกพด เพราะพด

ไมเปนตามวย

หากเดกอาย 4 ป ยงไมพดเปนประโยค ใหสงนกแกไขการพด เพราะพฒนาการลาชา

เมอไหรควรสงตอเพอฝกเรองพดไมชด

อาย เดกยงพดเสยงตอไปนไมชด

ม น ห อ ย ค

ว ป ก บ ท ต ล จ พ

ง ด ฟ

ช ส

ร

3 ป

4 ป

5 ป

6 ป

7 ป

ตวอยาง หากเดกอาย 4 ป ยงพดเสยง ส ไมชด ยงไมตองสงฝกพด เพราะพดไมชด

ตามวย

หากเดกอาย 5 ป ยงพดเสยง ป ไมชด ใหสงนกแกไขการพด เพราะพฒนาการลาชา

48

โรงพยาบาลรามาธบด

โรงพยาบาลศรราช

โรงพยาบาลราชวถ

โรงพยาบาลพระมงกฏเกลา

โรงพยาบาลเดก

โรงพยาบาลภมพลดลยเดช กรมแพทยทหารอากาศ

โรงพยาบาลวชระ

โรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ

สถาบนสขภาพเดกแหงชาตและวยรนราชนครนทร

สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน

โรงพยาบาลเลดสน

โรงพยาบาลตำารวจ

สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต

โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ

โรงพยาบาลสมเดจพระบรมราชเทว ณ ศรราชา

โรงพยาบาลพระนางเจาสรกต

โรงพยาบาลธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

โรงพยาบาลสมทรสาคร

โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภสวางคนวาส

โรงพยาบาลศรนครนทร

โรงพยาบาลขอนแกน

โรงพยาบาลเชยงรายประชานเคราะห













นนทบร

นครปฐม

ชลบร

ชลบร

ปทมธาน

สมทรสาคร

สมทรปราการ

สมทรปราการ

ขอนแกน

เชยงราย


- 2.10 โรงพยาบาลและศนยฝกทมนกแกไขการพด

49

โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

โรงพยาบาลจตเวชนครราชสมาราชนครนทร

โรงพยาบาลสรรพสทธประสงค

โรงพยาบาลหวหน

โรงพยาบาลสกลนคร

โรงพยาบาลเมองฉะเชงเทรา

โรงพยาบาลราชบร

โรงพยาบาลวชระภเกต

โรงพยาบาลหาดใหญ

โรงพยาบาลยะลา

นครราชสมา

นครราชสมา

ประจวบครขนธ

อบลราชธาน

สกลนคร

ฉะเชงเทรา

ราชบร

ภเกต

สงขลา

ยะลา


- 2.11 เอกสารอางองสวนท 2

• รชน สภวตรจรยากล, เดกพดชา ชดเผยแพรความรความผดปกตของการสอความหมาย

เลม 6, 2550

• ศรยา-ประถสร นยมธรรม. (2551). พฒนาการทางภาษา. กรงเทพฯ : สำานกพมพแวนแกว

• จอมสรางค โพธสตย. (2555). เดกพฒนาการภาษาลาชาหรอภาวะพดชา (Child’s

Delayed language or speech development). เขาถงไดจาก: http//www.haamorr.com

(วนทคนขอมล: 2 เมษายน 2558).

• Debra Gangle. The Source for Oral-Facial Exercises. U.S.A. LinguiSyetems

• ชมรมจตเวชเดกและวยรนแหงประเทศไทย. (2548). เทคนคการปรบเปลยนพฤตกรรม.

เขาถงไดจาก: http://www.rcpsycht.org (วนทคนขอมล 15 เมษายน 2558)

• สมจต รวมสข, การกระตนพฒนาการทางภาษาและการพดในเดกสมองพการ.

เอกสารเผยแพร งานอรรถบำาบด สถาบนสรนธรเพอการฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย

แหงชาต

• รปภาพประกอบ oral massage และ oral motor exercises วาดโดย นายปฏพทธ

อนรกษธรรม นกเวชศาสตรการสอความหมาย หนวยโสตสมผสและแกไขการพด คณะ

แพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด

50

:3.1 ความรทวไปเกยวกบโรคหลอดเลอดสมอง

โรคหลอดเลอดสมอง เปนโรคสำ�คญทพบไดบอย เปนส�เหตของก�รเสย

ชวตหรอคว�มพก�ร ซงห�กไดรบก�รรกษ�ททนทวงทกจะส�ม�รถลดคว�มสญเสย

ได โรคหลอดเลอดสมอง แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. สมองขาดเลอด เกดจ�กหลอดเลอดแดงทไปเลยงสมองเกดก�รตบหรอ

อดตน ทำ�ใหสมองข�ดเลอดเกดอมพ�ตต�มม�ในทสด ซงเปนผลจ�กปจจยเสยง

ต�ง ๆ เชน โรคเบ�หว�น คว�มดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง สบบหร ฯลฯ

2. หลอดเลอดสมองแตก เกดจ�กก�รแตกของหลอดเลอดสมอง กอนเลอด

จะเบยดดนเนอสมองสวนทด ทำ�ใหสมองทำ�ง�นผดปกต เกดอมพฤกษอมพ�ต

ต�มม� ซงเปนผลจ�กปจจยเสยงต�ง ๆ เชน โรคคว�มดนโลหตสงทไมไดรบก�ร

รกษ�อยเปนเวล�น�น คว�มเครยด ดมสร� ฯลฯ

โรคหลอดเลอดสมองจะสงผลใหเกดคว�มผดปกตในหล�ย ๆ ด�น ไดแก

ด�นก�รเคลอนไหว ด�นอ�รมณ ด�นพฤตกรรม ด�นก�รรบคว�มรสก ด�นคว�มจำ�

ด�นคว�มเข�ใจ ด�นก�รใชเหตผล ด�นก�รตดสนใจ รวมถงด�นก�รสอคว�มหม�ย

โดยคว�มรนแรงจะม�กหรอนอยเท�ใดนนขนอยกบตำ�แหนงของเนอเยอสมองทถก

ทำ�ล�ย

สวนท 3 คมอการฟนฟผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมปญหา

ทางการสอความหมาย สำาหรบผดแลผปวย

51

ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง ไมว�จะมคว�มผดปกตท�งระบบประส�ท

อนรวมดวยหรอไม อ�จมอ�ก�รผดปกตด�นก�รสอคว�มหม�ยได ผปวยอ�จม

อมพ�ตร�งก�ยซกใด ซกหนง หรอไมมกได และผปวยแตละคนจะมอ�ก�รแตกต�ง

กน ทงลกษณะและคว�มรนแรง แมว�จะมคว�มผดปกตของภ�ษ�และก�รพดใน

กลมเดยวกน ผปวยบ�งร�ยอ�จมคว�มรนแรงจนพดไมได หรอฟงคำ�พดไมเข�ใจ

หรอทงสองลกษณะรวมกน ร�ยทมคว�มผดปกตเพยงเลกนอยอ�จมเพยงก�รพด

ไมชด หรอก�รนกคำ�พดลำ�บ�ก แมจะเปนคำ�พดทใชบอย ดงนนในก�รประเมน

และฝกแกไขก�รพดจะตองว�งแผนกระทำ�เปนร�ย ๆ ไปซงจะตองทำ�ง�นเปนทม

สหส�ข�วช�ชพ โดยตวผปวยและญ�ตผปวยจะตองใหคว�มรวมมอดวย จงจะได

ผลสมฤทธทด

ผปวยโรคหลอดเลอดสมอง นอกจ�กจะสญเสยหน�ทก�รทำ�ง�นด�น

ต�ง ๆ ของร�งก�ย อนไดแก ก�รเคลอนไหวแขน และข� ก�รรบสมผส ก�รพด

ก�รกลน หรอล�นส�ยต� แลว ผปวยอ�จประสบปญห�ด�นก�รปรบตวหรอท�ง

ด�นจตใจอนไดแก ก�รข�ดสม�ธ มพฤตกรรมทำ�อะไรซำ� ๆ คว�มสนใจในตนเอง

ลดลง มอ�ก�รตงเครยดง�ย ระงบอ�รมณตนเองไมได อ�รมณแปรปรวน ซมเศร�

ไมยอมรบคว�มพก�รของตนเอง ซงปญห�ดงกล�วจะมผลตอก�รฝกแกไขก�รพด

รวมทงก�รฝกด�นก�ยภ�พทงหมดเชนกน ผลกระทบของปญห�คว�มผดปกต

ของก�รสอคว�มหม�ยทเกดขนในผปวยโรคหลอดเลอดสมองขนกบระดบคว�ม

รนแรง และคว�มส�ม�รถของผปวยทมอยเดม ผลกระทบอ�จมตอตวผปวยโดยตรง

และในท�งออมจะกระทบตอบทบ�ทในครอบครวสงคม และประเทศช�ตดวย

ผปวยจะไมส�ม�รถสอส�รกบบคคลใกลชดไดอย�งทตองก�ร อ�จสอส�รผดหรอ

ทำ�ไดดวยคว�มย�กลำ�บ�ก ไมส�ม�รถอธบ�ยคว�มตองก�ร คว�มรสก หรอรบร

สงต�ง ๆ รอบตวดวยภ�ษ�พดหรอภ�ษ�เขยน อ�จเข�ใจภ�ษ�ก�ยง�ย ๆ เชน

ก�รยม พยกหน� ส�ยหน� ก�รช เปนตน ผปวยอ�จมพฤตกรรมทผดปกตในก�ร

สอคว�มหม�ย เชน อ�ก�รกร�ดเกรยว ก�รส�ยศรษะอย�งไรคว�มหม�ย หรอ

ก�รนงเฉย ซงจะทำ�ใหก�รสอคว�มหม�ยถกจำ�กด ในด�นสงคมนอกจ�กมคว�ม

บกพรองในหน�ทก�รง�นแลว ก�รรบรข�วคร�วในสงคม หรอก�รตอบสนองตอ

สงคมกอ�จเกดปญห�ได และอ�จตองเปนภ�ระใหแกสงคมตอไปในภ�ยภ�คหน�

52

:3.2 ความผดปกตดานการสอความหมาย ทพบไดในผปวยโรค

หลอดเลอดสมอง

คว�มผดปกตของก�รสอคว�มหม�ยในผปวยโรคหลอดเลอดสมองมหล�ยประเภท ซงมคว�มแตกต�งกนอย�งชดเจนและในบคคลหนงอ�จเกดคว�มผดปกตของก�รสอคว�มหม�ยหล�ยอย�งรวมกนหรอเกดรวมกบคว�มผดปกตอน แบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก

1. ความผดปกตทางภาษาทเกดจากความผดปกตของระบบประสาท

หรอทเรยกวา อะเฟเซย (Aphasia)

หม�ยถง คว�มผดปกตในก�รเข�ใจภ�ษ�และก�รใชภ�ษ�เพอก�รสอ

คว�มหม�ย เนองจ�กมพย�ธสภ�พในสมองในบรเวณทเกยวของกบภ�ษ� เปนผล

ทำ�ใหผปวยมคว�มบกพรองท�งภ�ษ�อย�งใดอย�งหนงหรอหล�ยอย�งรวมกน เชน

คว�มส�ม�รถในก�รฟงเข�ใจ ก�รพดเอง ก�รพดต�ม ก�รอ�น หรอก�รเขยน เปนตน

ตวอย�งคว�มบกพรองท�งภ�ษ�ในผปวยอะเฟเซย

• มปญห�ในก�รออกเสยงพยญชนะและสระต�ง ๆ พดคำ�ต�ง ๆ ไมชดเจน

ถ�เปนรนแรงกจะมคว�มย�กลำ�บ�กในก�รพดต�ม หรอพดแลวผอนฟง

ไมเข�ใจ ก�รพดโตตอบโดยอตโนมตจะพดไดคอนข�งดกว�ก�รพดดวย

คว�มตงใจเชน พด “สวสดครบ” “ไมเอ�ครบ” ได แตถ�ตงใจพดคำ�ดงกล�ว

หรอคำ�อน ๆ จะพดไมได

• พดไมคลอง จะมก�รพดตะกกตะกก มก�รเวนชองระหว�งคำ�พด เกดขน

บอยทำ�ใหไมส�ม�รถพดเปนประโยคทตอเนองได

• มปญห�ในก�รนกคดคำ�พด หรอคำ�ศพทประเภทต�ง ๆ ใชเวล�น�นในก�ร

นกชอสงต�ง ๆ พบว�พวกคำ�พดทใชบอยในชวตประจำ�วน จะนกพดออก

ม�ไดง�ยกว�คำ�ทไมคอยไดใช ห�กเปนรนแรงม�ก จะบอกชอสงของโดย

ใชคำ�กรย�หรอคำ�คณศพทง�ย ๆ ไมได ในร�ยทเปนนอย กจะพย�ย�มพด

อธบ�ยถงคว�มหม�ยของคำ�นน หรอห�วธเลยงไมพดคำ�นน แลวใชคำ�ท

มคว�มหม�ยคล�ยคลงแทน ตวอย�งเชน ผปวยพดว� “มตำ�รวจอยเยอะ ๆ”

ผปวยนกถงคำ�ว�”สถ�นตำ�รวจ”ไมออกจงเลยงม�ใชคำ�อธบ�ยแทน เปนตน

53

• มปญห�ในก�รพดต�มคำ� วล หรอประโยคทย�วขนต�มลำ�ดบ ในร�ยท

เปนรนแรงม�ก จะพดสงทเรยงต�มลำ�ดบอย�งมระเบยบไดอย�งลำ�บ�ก

เชน นบเลข ไลวน เดอนไมถกตอง

• ใชไวย�กรณไมถกหลก ทงในด�นก�รพดและก�รเขยน ยงถ�ตองพดเปน

ประโยคย�วขนหรอซบซอนขน กจะมคว�มบกพรองในก�รใชไวย�กรณ

ม�กขน

• จะพดแบบใชเสยงหนงแทนอกเสยงหนงโดยไมตงใจ หรอมก�รใชคำ�หนง

แทนคำ�หนงโดยไมรตว เชน “ต�” เปน”ก�” หรอพด “นำ�” เปน “นม” ผปวย

จะไมรว�ตนเองพดผด ในร�ยทเปนรนแรงม�ก จะพดไมเปนภ�ษ�มก�ร

ใชคำ�แปลก ๆ ทำ�ใหฟงไมรเรอง ผปวยจะพดตดตอกนย�ว ๆ โดยไมรตวว�

คำ�พดของตนเองนนไมถกตอง

• มปญห�ในก�รฟงเข�ใจคำ�พด ในร�ยทเปนรนแรงไมส�ม�รถชสงต�ง ๆ ต�ม

ทผอนบอกได เชน เมอถ�มว� โตะอยไหน ป�กก�อยไหน เสออยไหน จะ

ทำ�ไมได ถ�มปญห�ระดบป�นกล�งจะฟงเข�ใจคำ�สงต�ง ๆ ไดพอสมควร

แตถ�ประโยคทพดนนย�วหรอซบซอนม�กขนผปวยจะฟงไมเข�ใจ

• มปญห�ในก�รอ�นหนงสอ ผปวยบ�งร�ยมคว�มบกพรองด�นนม�กจน

อ�นคำ�ง�ย ๆ ไมไดเลย ทง ๆทมก�รศกษ�อยในระดบสง ในร�ยทเปนนอย

อ�จมก�รอ�นตก ๆ หลน ๆ เปนบ�งคำ� หรออ�นประโยคทใชคำ�ศพทหรอ

ไวย�กรณทซบซอน ไมเข�ใจ

• มปญห�ในก�รเขยน สะกดคำ� หรอแตงประโยคไมถกตองต�มหลกไวย�กรณ

ในร�ยทเปนรนแรงม�กอ�จเขยนตวอกษรไทยต�มทบอกไมไดทง ๆ ทเคย

เขยนหนงสอเกงม�กอน

• มปญห�ในก�รคดเลข ตงเขมน�ฬก� ทอนสต�งค บอกเวล� เขยนแผนท

บอกท�ง เปนตน

54

2. ความผดปกตของระบบประสาทควบคมการพด (Motor speech

disorders) แบงออกเปน 2 กลม ไดแก

2.1 ก�รควบคมกล�มเนอในก�รพดผดปกต (Dysarthria) หรออ�ก�รพด

ไมเปนคว�ม

เปนก�รพดไมชดทเกดจ�กคว�มผดปกตในก�รควบคมกล�มเนอทชวยใน

กลไกก�รพด เนองจ�กมอ�ก�รออนแรง อมพ�ตของกล�มเนอ ก�รเคลอนไหวท

ช�ไมประส�นกน และ/หรอคว�มตงตวของกล�มเนอผดปกต อ�จพบคว�มผดปกต

ในกลไกก�รพดอย�งใดอย�งหนงหรอหล�ยอย�งปนกน ในร�ยทเปนนอยอ�จมเพยง

เสยงแหบเลกนอย พดไมชดเสยงขนจมก และห�ยใจลำ�บ�กเลกนอย ห�กเปนม�ก

จะพบว�พดไมชด พดรวเรวม�กจนผฟงไมส�ม�รถจบใจคว�มได และอ�จพบ

ปญห�นำ�ล�ยไหลรวมดวย

2.2 ก�รควบคมโปรแกรมก�รพดผดปกต (Apraxia of Speech) หรอภ�วะ

เสยก�รรปฏบตด�นก�รพด

เปนก�รพดไมชดทเกดจ�กคว�มผดปกตในโปรแกรมก�รพด ซงควบคม

กล�มเนอและอวยวะทชวยในก�รพดใหทำ�ง�นประส�นกนต�มลำ�ดบ ซงจะพบ

อ�ก�รตดขดของก�รเคลอนไหวของอวยวะในชองป�กและใบหน� พดแลวตด

พดไมคลอง จงหวะผดปกต มก�รหยดอย�งไมเหม�ะสม ใชสำ�เนยงผดปกต เสยง

พดจะคล�ยภ�ษ�ต�งประเทศ เสยงเพยนแบบไมแนนอน ประโยคทย�วขนและ

ซบซอนม�กขน จะพดผดม�กขน ก�รฝกใหพดซำ� ๆ จะทำ�ใหพดไดดขน จงหวะ

และระดบเสยงสง - ตำ�จะผดปกต จะมก�รพดสะดดตดขด ผปวยส�ม�รถรบร

ไดว� ก�รพดของตนนนผดปกต แตแกไขเองไมได คำ�พดทใชบอย หรอก�รพดท

เปนอตโนมต จะพดไดดกว�ก�รพดแบบตงใจ ในร�ยทเปนรนแรง ก�รพดจะฟงไม

เข�ใจม�กขน หรอผปวยอ�จพดไมไดเลย

:3.3 ความเปลยนแปลงทางบคลกภาพ และพฤตกรรมทพบบอย

ในผปวยทมความผดปกตดานการสอความหมาย

55

1. ก�รควบคมอ�รมณตนเองไมได เชน รองไหง�ย หวเร�ะแบบยงไมได หงดหงดง�ย โกรธอย�งรนแรง ซงพฤตกรรมนน ๆ ไมเหม�ะสมตอสถ�นก�รณ บอยครงจะพบว�ผปวยมกจะกลมใจในเรองทไมสำ�คญ

2. มอ�ก�รเศร�ซมแยกตว ไมคอยสนใจในบคคลหรอสงแวดลอม 3. มคว�มรสกผด รสกว�ตนเองเปนภ�ระของอน 4. มอ�ก�รทำ�อะไรซำ� ๆ โดยห�มตวเองใหหยดทำ�ไดย�ก ซงพบทงในด�น

ก�รพด ก�รเขยน และก�รแสดงท�ท�ง ดงตวอย�งเชน เมอผปวยเหนรปหม� แลวพดคำ�ว�“หม�” ตอม�เมอใหดรปแมว กยงจะพดคำ�ว� “หม�” ซำ� ๆ

5. ก�รตอบสนองสงกระตน จะเปลยนแปลงไปไดตลอดเวล� บ�งเวล�จะพดหรอทำ�สงต�ง ๆ ไดด บ�งเวล�จะทำ�ไมไดเลย ควบคมตวเองลำ�บ�ก ในเวล�ทผปวยผอนคล�ยจะพดไดดกว�ในขณะทเพลย และผปวยพดกบคนทแสดงอ�ก�รรบรอน จะพดลำ�บ�กกว�พดกบคนทแสดงท�ท�งสบ�ย ๆ

6. ชวงคว�มสนใจ มคว�มตงใจในก�รทำ�ง�นลดลง 7. มก�รเปลยนแปลงท�งพฤตกรรม อนเปนผลเนองม�จ�กก�รทผปวยรว�

ตนเองไมส�ม�รถสอภ�ษ�ใหดไดดงแตกอน ทำ�ใหผปวยบ�งคนไมอย�กพดโตตอบ ไมเข�สงคม หงดหงดง�ย เพร�ะพย�ย�มเท�ไรกพดไมถก โกรธคนรอบข�ง เพร�ะไมมใครเข�ใจคำ�พดของเข�

ดงนนเพอใหผปวยส�ม�รถตดตอสอส�รกบผอนได จงจำ�เปนทจะตองไดรบก�รประเมนและก�รฟนฟท�งด�นภ�ษ�และก�รพดใหเรวทสด ผปวยจำ�เปนตองไดรบก�รกระตนใหเกดรปแบบก�รสอคว�มหม�ยทถกตองเหม�ะสม กระตนไมใหก�รพดถกระงบ เรงเร�ใหก�รสอคว�มหม�ยกลบคนใหม�กทสดและเรวทสดเท�ทคว�มส�ม�รถของผปวยจะกระทำ�ได โดยก�รจดระบบก�รสอคว�มหม�ยใหม ไมว�จะเปนก�รสอคว�มหม�ยดวยก�รพด หรอก�รสอคว�มหม�ยรวม คอใชก�รเขยน หรอท�ท�งประกอบในก�รพด และปองกนไมใหผปวยมพฤตกรรมทผดปกตในก�รสอคว�มหม�ย ซงผปวยมกจะใชท�ท�งอนในก�รสอคว�มหม�ย หลกเลยงก�รสอคว�มหม�ย หลกเลยงก�รพด รวมทงพย�ย�มปองกนอ�ก�รท�งจตใจ ใหผปวยมทศนคตทดเกยวกบอ�ก�รเจบปวยของเข� คอยใหกำ�ลงใจผปวย ใหเข�มสงแวดลอมทดในก�รฟนฟสมรรถภ�พ เมอเข�มอ�ก�รพดตดขดขณะทโรคกำ�ลงฟนตว

56

:3.4 แนวทางในการฟนฟดานการสอความหมาย

แนวท�งในก�รฟนฟด�นก�รสอคว�มหม�ยนใชสำ�หรบ แพทยเวชศ�สตร

ฟนฟ/แพทยระบบประส�ท พย�บ�ลทผ�นก�รอบรมก�รดแลผปวยโรคหลอดเลอด

สมอง นกเวชศ�สตรก�รสอคว�มหม�ยระดบปรญญ�ตร และสหวช�ชพทเกยวของ

เชน นกก�ยภ�พบำ�บด/นกกจกรรมบำ�บด/นกจตวทย� เปนตน และผดแลผปวย

จดประสงคของการฟนฟดานการสอความหมายเพอใหผปวยส�ม�รถสอส�รกบญ�ตและผดแลไดเรวทสด โดยสงเสรมใหใช

ภ�ษ�พดม�กกว�ภ�ษ�ท�ท�งในก�รสอคว�มหม�ยต�มคว�มเหม�ะสมกบผปวย

แตละร�ย ในก�รฝกควรจะทำ�ซำ� ๆ เรมจ�กกจกรรมทง�ยไปสกจกรรมทย�กขน

เปนลำ�ดบขนตอน และควรจะใชวตถของจรงทพบไดบอยในชวตประจำ�วนม�ฝก

กอนรปภ�พ และในกรณทผปวยไมส�ม�รถทำ�บ�งกจกรรมไดใหทำ�กจกรรมอน

ไปกอน ไมจำ�เปนตองทำ�ครบทกกจกรรม แนวท�งก�รฝกเบองตนนห�กทำ�แลว

ประสบกบปญห�ควรสงปรกษ�นกแกไขก�รพดต�มสถ�นพย�บ�ล หรอศนยรกษ�

ฟนฟของรฐทมนกเวชศ�สตรก�รสอคว�มหม�ย โดยเรวทสด หรออย�งช�ไมเกน

สองเดอน

แนวทางการฝกผปวย• ก�รฝกตองทำ�อย�งเปนขนตอน จ�กง�ยไปสกจกรรมทย�กขน

• ก�รฝกตองฝกอย�งตอเนอง และสมำ�เสมอ ควรฝกวนละ 15 - 20 น�ท

ทกวน โดยมญ�ต/ผดแลคอยชวยเหลอ และไมควรปลอยใหผปวยฝกแต

เพยงลำ�พง ซงจะทำ�ใหเบอหน�ยและไมมกำ�ลงใจ ห�กผปวยทำ�ไมไดให

ทำ�ใหดเปนตวอย�งแลวใหผปวยทำ�ต�ม

• ก�รฝกตองทำ�ก�รประเมนเปนระยะ ๆ เพอดคว�มก�วหน�ในก�รฝก

• ก�รฝกตองก�รกระตนเพอใหทำ�สงทไดว�งเป�หม�ยไว

• ก�รฝกตองไดรบคำ�แนะนำ� เชน ก�รใชเสยง คว�มหม�ย หรอองคประกอบ

ทเกยวของอน ๆ

• ก�รฝกตองก�รสอ เชน ของจรง หนจำ�ลอง ภ�พ ของเลนหรอสออเลคทรอนค

57

:3.5 วธปฏบตตนตอผปวยทมปญหาทางดานการสอความหมาย

1. ครอบครวผปวยควรทำ�คว�มเข�ใจผปวย

2. ไมปลอยใหผปวยอยคนเดยวตลอดเวล� ควรชวนคย กระตนใหผปวยอย�กพด 3. อย�ปฎบตตนเหมอนเข�เปนเดก ใหโอก�สผปวยชวยเหลอตนเอง 4. สงเกตคว�มส�ม�รถในก�รสอภ�ษ�ของผปวยใหละเอยด 5. ชวยฝกทกษะท�งด�นภ�ษ�และทำ�ต�มคำ�แนะนำ�ของนกแกไขก�รพด 6. ก�รฝกระยะแรกควรเปน คำ�น�ม เรยกชอสงของทผปวยใชบอย ๆ 7. ควรพดกบผปวยช�ๆ ใชคำ�ศพททง�ยๆ พดคำ�สน ๆ ฟงเข�ใจง�ย 8. ก�รฝกควรฝกในหองทเงยบ ไมมเสยงดงรบกวน 9. ใหผปวยหยดพกเปนระยะ ๆ ในชวงของก�รฝก10. ก�รพดทเสยงพดไมชด ควรแกไขบ�ง แตไมบอยเกนไป11. สนบสนนใหผปวยพดดวยตนเอง แสดงคว�มสนใจฟงเรองทเข�พด12. ไมควรแสดงคว�มกงวลใจเมอผปวยทำ�ไมได13. ห�กผปวยควบคมอ�รมณไมได ควรเอ�มอแตะแขนเบ� ๆ และเรยกชอผปวย14. ผปวยบ�งร�ยมก�รเขยนดกว�ก�รพด ใหเข�ใชก�รเขยนสอส�รบ�ง

15. ผปวยบ�งร�ยมกคำ�นงถงแตเรองของตวเอง ควรระวงในก�รเลอกเรองสนทน�

อย�ใหเข�หมกมนกบเรองของตวเองม�กนก

:3.6 การฝกภาษา และการพดเบองตน สำาหรบผปวยอะเฟเซย

1. ฝกทำาตามคำาสง อยางงาย 1 ขนตอน

ยกมอขน

หลบต�

กำ�มอ

อ�ป�ก

ชอวยวะ

ชของใชในชวตประจำ�วน(ของจรง/รปภ�พ)

เอ�มอลง

ลมต�

แบมอ

ปดป�ก

ต� ห จมก ป�กแขน มอ ข� ผม

ชอน สอม จ�นเสอ ก�งเกง รองเท�

58

2. ฝกนบเลข 1 - 30

1

11

21

2

12

22

3

13

23

4

14

24

5

15

25

6

16

26

7

17

27

8

18

28

9

19

29

10

20

30

3. ฝกทองวนในสปดาห

จนทร องค�ร พธ

พฤหสบด ศกร เส�ร อ�ทตย

4. ฝกทองเดอนในป

มกร�คม กมภ�พนธ มน�คม เมษ�ยน พฤษภ�คม มถน�ยน

กรกฎ�คม สงห�คม กนย�ยน ตล�คม พฤศจก�ยน ธนว�คม

5. ฝกบอกชอสงของ

จากของจรงจากรปภาพ

คำาศพททวไป

แกว ชอน จาน

59


ทว ตเยน โทรศพท

เกาอ โตะ เตยง

ต พดลม แอร

รม แวนตา เสอ

60


กางเกง รองเทา ถงเทา

นาฬกา รถยนต เงน

กระเปา ทชช ผา

ขนม ขาว นำ�

61


ผลไม ไข ขนมปง

ยา หว นอน/งวง

บ�นไปข�งนอก/เทยว โรง(พย�)บ�ล

62

การฝกพดเบองตน สำาหรบผปวยพดไมชด (Dysarthria)

ฝกบรหารรมฝปากและแกม

อาปาก ปดปาก

หอปากจ ยงฟน

เมมปาก เปาะปาก

ทำาแกมปอง ทำาแกมปองทละขางสลบกน

ฝกการเปา เชน เป�ฟองสบ เป�นำ� เป�เทยน เป�กระด�ษ เปนตน

ฝกออกเสยงตดตอกนอยางรวดเรว

ป� ป� ป� ม� ม� ม� บ� บ� บ�

พ� พ� พ� ว� ว� ว�63

การฝกพดเบองตน สำาหรบผปวยพดไมชด (Dysarthria)

ฝกบรหารลน

แกวงลนซาย – ขวา

ฝกออกเสยงตดตอกนอยางรวดเรว

ต� ต� ต� ล� ล� ล� ค� ค� ค�

ค�ล� ค�ล� ค�ล�

แลบลนเขาออกจากปาก

ลนแตะฟนบนฟนลางสลบกน

ใชปลายลนดนกระพงแกมซาย-ขวา

64

ฝกการฝกพนลม ออกเสยง“ส……………ส”

การนวดรมฝปาก

นวดปดปากบน

นวดปดปากลาง

65

การนวดลน

นวดคลายลน-ยดลน

ดนลนเคลอนไปทางขวา - ซาย

ดนลนใหกระดกขนแตะขางบน

66

นวดหอปาก - เหยยดปาก

ฝกการออกเสยงสระ ก�รออกเสยงสระเดยว โดยเนนก�รว�งป�กและลนใหถกตำ�แหนง

การออกเสยงสระอ

ลน : ลนสวนหน�ยกสง

รมฝป�ก : ป�กเหยยด

ข�กรรไกร : ระดบ 1

การออกเสยงสระเอ

ลน: ลนสวนกล�งยกสงระดบกล�ง



การออกเสยงสระแอ

ลน : ลนสวนหน�ตำ�ลง



การออกเสยงสระออ

ลน: ลนสวนกล�งยกสงต�มปกต



67

การออกเสยงสระเออ

ลน : ลนสวนกล�งยกสงระดบกล�ง

รมฝป�ก : ป�กเหยยด ไมหอป�ก


การออกเสยงสระอา

ลน : ลนว�งลงตำ�ต�มปกต

รมฝป�ก : อ�ป�ก


การออกเสยงสระอ

ลน : ลนสวนหลงยกสง

รมฝป�ก : ป�กหอ


การออกเสยงสระโอ

ลน: ลนสวนหลงยกสงระดบกล�ง



การออกเสยงสระออ

ลน : ลนสวนหลงลดตำ�



68

ก�รออกเสยงสระผสม โดยเนนก�รว�งป�กและลนใหถกตำ�แหนง

การออกเสยงสระเอย

ออกเสยงสระอ แลวออกเสยงสระอ� ตอเนองกน

การออกเสยงสระเออ

ออกเสยงสระออ แลวออกเสยงสระอ� ตอเนองกน

การออกเสยงสระอว

ออกเสยงสระอ แลวออกเสยงสระอ� ตอเนองกน

69

ก�รออกเสยงสระเอ�

ออกเสยงสระอ� แลวออกเสยงสระอ ตอเนองกน

ก�รออกเสยงสระอำ�

ออกเสยงสระอ� แลวปดป�กออกเสยง ม.ม� ตอเนองกน

ก�รออกเสยงสระไอ

ออกเสยงสระอ� แลวออกเสยงสระอ ตอเนองกน

หมายเหต : ควรฝกวนละ 15 - 20 น�ททก ๆ วน โดยมญ�ต/ผดแลคอยชวยเหลอ

และไมควรปลอยใหผปวยฝกแตเพยงเกดคว�มลำ�พง ซงจะทำ�ใหเบอหน�ยและ

ไมมกำ�ลงใจ ห�กผปวยทำ�ไมไดใหผฝกทำ�ใหดเปนตวอย�งแลวใหผปวยทำ�ต�ม

70

:3.7 เกณฑในการสงตอผปวยเพอไปฟนฟอยางเตมรปแบบกบ

นกแกไขการพด

1. ผปวยมปญห�ท�งภ�ษ� เชน ไมเข�ใจคำ�พดหรอภ�ษ�พด พดไมเปน

ภ�ษ� พดจ�โตตอบไมได

2. ผปวยมปญห�เสยงผดปกต เชน เสยงแหบ เสยงเบ�ม�กหรอดงม�กเกน

ไป เสยงสน เสยงมลมแทรก พดแลวเสยงห�ยคล�ยไมมแรงจะพด

3. ผปวยพดไมชด เชน ทกคำ�ทพดเปนเสยง “อ” หมด พดแมสะกดไมได พด

เสยงสระไมชด ใชเสยงวรรณยกตผด

4. ผปวยพดผดจงหวะ เชน พดเรวจนจบใจคว�มไมได หรอพดช�เกนไป

พดย�นค�ง พดตดอ�ง

5. ผปวยทไดรบก�รฝกเบองตนแลว แตไมมอ�ก�รดขน

6. ผปวยและญ�ตทมคว�มประสงคจะขอเข�รบบรก�รกบนกแกไขก�รพด

:3.8 สถานพยาบาลและศนยของรฐ ทมนกเวชศาสตรการสอความหมาย

โรงพย�บ�ลร�ม�ธบด

โรงพย�บ�ลศรร�ช

โรงพย�บ�ลร�ชวถ

โรงพย�บ�ลพระมงกฏเกล�

สถ�บนสขภ�พเดกแหงช�ตมห�ร�ชน

โรงพย�บ�ลภมพลดลยเดช กรมแพทยทห�รอ�ก�ศ

สถ�บนร�ช�นกล

โรงพย�บ�ลวชรพย�บ�ล

โรงพย�บ�ลเจรญกรงประช�รกษ

สถ�บนสรนธรเพอก�รฟนฟสมรรถภ�พท�งก�รแพทยแหงช�ต

กรงเทพ ฯ









นนทบร


71

โรงพย�บ�ลเมตต�ประช�รกษ

โรงพย�บ�ลสมเดจพระบรมร�ชเทว ณ ศรร�ช�

โรงพย�บ�ลธรรมศ�สตรเฉลมพระเกยรต

โรงพย�บ�ลสมทรส�คร

โรงพย�บ�ลยวประส�ทไวทโยปถมภ

โรงพย�บ�ลศรนครนทร

โรงพย�บ�ลขอนแกน

โรงพย�บ�ลเชยงร�ยประช�นเคร�ะห

โรงพย�บ�ลมห�ร�ชนครร�ชสม�

โรงพย�บ�ลจตเวชนครร�ชสม�ร�ชนครนทร

โรงพย�บ�ลหวหน

โรงพย�บ�ลสรรพสทธประสงค

โรงพย�บ�ลร�ชบร

นครปฐม

ชลบร

ปทมธ�น

สมทรส�คร

สมทรปร�ก�ร

ขอนแกน

ขอนแกน

เชยงร�ย

นครร�ชสม�

นครร�ชสม�

ประจวบครขนธ

อบลร�ชธ�น

ร�ชบร


3.9 เอกสารอางอง (สวนท 3)

• พ.ท.หญงวรรณภ� ห�รชมพล. ก�รพดผดปกตจ�กระบบประส�ท. พมพครงท 1; 2550.

• ร.ศ. น.พ. จนทรชย เจรยงประเสรฐ. ก�รฝกพดสำ�หรบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทม

ปญห�ด�นก�รพด [อนเทอรเนต]; [เข�ถงเมอ 16 ก.ย. 2558]. เข�ถงไดจ�ก:

http://www.vichaiyut.co.th/jul/32_03-2548/32_03-2548_P35.pdf

• สมจต รวมสข. ก�รฟนฟผปวยทไดรบบ�ดเจบจ�กอบตเหตจร�จรท�งถนนทมปญห�

ด�นภ�ษ�และก�รพด.ศนยสรนธรเพอก�รฟนฟฯ. 2555.

• รชน สภวตรจรย�กลและคณะ. คมอก�รชวยเหลอบคคลเสยก�รสอคว�มหม�ย.

โรงพมพไทยศร จงหวด สระบร 2554.

• รจน� ทรรศทร�นนท ชนตถ อ�คม�นนท สม�ล ดจงกจ. คว�มผดปกตของก�รสอ

คว�มหม�ย. บรษท รกษสปป จำ�กด. โรงพมพ เรอนแกวก�รพมพ . 2529.

72

สทธเบองตนตามกฏหมายสำาหรบผพการคนพก�ร หม�ยถง บคคลซงมขอจำ�กดในก�รปฏบตกจกรรมในชวตประจำ�วน

หรอเข�ไปมสวนรวมท�งสงคมเนองจ�กมคว�มบกพรองท�งก�รเหนก�รไดยน

ก�รเคลอนไหวก�รสอส�รจตใจอ�รมณพฤตกรรมสตปญญ�ก�รเรยนรหรอ

คว�มบกพรองอนใดประกอบกบมอปสรรคในด�นต�ง ๆและมคว�มจำ�เปนเปนพเศษ

ทจะตองไดรบคว�มชวยเหลอด�นหนงด�นใดเพอใหส�ม�รถปฏบตกจกรรม

ในชวตประจำ�วนหรอ เข�ไปมส วนร วมท�งส งคมไดอย�งบคคลท ว ไป

ทงนต�มประเภทและหลกเกณฑทรฐมนตรว�ก�รกระทรวงก�รพฒน�สงคม

และคว�มมนคงของมนษยประก�ศกำ�หนด(ความหมายตามพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. ๒๕๕๐

มาตรา ๔)

ประก�ศกระทรวงก�รพฒน�สงคมและคว�มมนคงของมนษย เรอง ประเภท

และหลกเกณฑคว�มพก�ร (ฉบบท๒) พ.ศ. ๒๕๕๕ กำ�หนดประเภทคว�มพก�ร ๗

ประเภท ดงน

(๑) คว�มพก�รท�งก�รเหน

(๒) คว�มพก�รท�งก�รไดยนหรอสอคว�มหม�ย

(๓) คว�มพก�รท�งก�รเคลอนไหวหรอท�งร�งก�ย

(๔) คว�มพก�รท�งจตใจหรอพฤตกรรม

(๕) คว�มพก�รท�งสตปญญ�

(๖) คว�มพก�รท�งก�รเรยนร

(๗) คว�มพก�รท�งออทสตก

การทำาบตรประจำาตวคนพการต�มพระร�ชบญญตสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�ร พ.ศ. ๒๕๕๐

และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๖ กำ�หนดใหคนพก�รมสทธเข�ถงและ

ใชประโยชนไดจ�กสงอำ�นวยคว�มสะดวกอนเปนส�ธ�รณะ ตลอดจนสวสดก�ร

และคว�มชวยเหลออนจ�กรฐ ดงนน เพอประโยชนในก�รไดรบสทธต�ง ๆ ต�ม

กฎหม�ย คนพก�ร ผปกครอง ผพทกษ ผอนบ�ล หรอผดแลคนพก�ร จงส�ม�รถ

ยนขอมบตรประจำ�ตวคนพก�รไดโดยมร�ยละเอยด ดงน

75

สถานทใหบรการออกบตรประจำาตวคนพการกรงเทพมหานคร ยนคำ�ขอมบตรประจำ�ตวคนพก�รและออกบตรประจำ�ตวคนพก�ร

ไดท ศนยคมครองสวสดภ�พชมชน ๑๒ เขต (หนวยใหบรก�รรวมกระทรวงก�ร

พฒน�สงคมและคว�มมนคงของมนษย) หรอโรงพย�บ�ลร�ม�ธบด โรงพย�บ�ล

นพรตนร�ชธ�น, โรงพย�บ�ลเมตต�ประช�รกษ(วดไรขง), โรงพย�บ�ลผสงอ�ย

บ�งขนเทยน, โรงพย�บ�ลพระร�ม ๒, โรงพย�บ�ลสรนธร, สถ�บนสขภ�พเดก

แหงช�ตมห�ร�ชน ฝ�ยสงคมสงเคร�ะหโรงพย�บ�ลศรร�ช ง�นสทธประโยชน

สถ�บนร�ช�นกล โรงพย�บ�ลพระมงกฏเกล�

ตางจงหวด ยนคำ�ขอมบตรประจำ�ตวคนพก�รและออกบตรประจำ�ตวคนพก�ร ไดท

สำ�นกง�นพฒน�สงคมและคว�มมนคงของมนษยจงหวด กระทรวงพฒน�สงคม

และคว�มมนคงของมนษย (พมจ.) ทศ�ล�กล�งจงหวดทกจงหวด หรอศนยบรก�ร

คนพก�รระดบจงหวด

หลกฐานทใชในการขอมบตรประจำาตวคนพการ๑. สำ�เน�เอกส�รประจำ�ตวอย�งใดอย�งหนง จำ�นวน ๑ ฉบบ ดงน

(ก) สำ�เน�บตรประจำ�ตวประช�ชน

(ข) สำ�เน�บตรประจำ�ตวข�ร�ชก�ร

(ค) สำ�เน�สตบตรสำ�หรบบคคลอ�ยตำ�กว�สบห�ป

(ง) หนงสอรบรองก�รเกดต�มแบบทกรมก�รปกครองกำ�หนด

๒. สำ�เน�ทะเบยนบ�นของคนพก�ร จำ�นวน ๑ ฉบบ

๓. รปถ�ยคนพก�รขน�ด ๑ นว ถ�ยม�แลวไมเกน ๖ เดอน จำ�นวน ๒ รป ในกรณ

ทคนพก�รไมไดม�ยนคำ�ขอดวยตนเอง

๔. เอกส�รรบรองคว�มพก�ร ซงรบรองโดยผประกอบวช�ชพเวชกรรมของสถ�น

พย�บ�ลของรฐ หรอสถ�นพย�บ�ลเอกชนทอธบดประก�ศกำ�หนด เวนแตกรณ

สภ�พคว�มพก�รเปนทเหนไดโดยประจกษต�มประก�ศกรม เรอง แบบและร�ยละเอยด

ของสภ�พคว�มพก�รทส�ม�รถเหนไดโดยประจกษไมตองมเอกส�รรบรองคว�ม

พก�ร ทงน ใหเจ�หน�ทผรบคำ�ขอถ�ยภ�พสภ�พคว�มพก�รไวเปนหลกฐ�นของ

ผดแลคนพก�ร

76

กรณผดแลคนพการการยนขอทำาบตรประจำาตวคนพการแทน

ห�กคนพก�รไมส�ม�รถขอมบตรประจำ�ตวคนพก�รไดดวยตนเอง ใหมผอนดำ�เนนก�รขอมบตรประจำ�ตวคนพก�รแทนไดในกรณตอไปน

• กรณเปนผเย�ว คนเสมอนไรคว�มส�ม�รถ หรอคนไรคว�มส�ม�รถ• กรณทคนพก�รมสภ�พคว�มพก�รถงขนไมส�ม�รถไปยนคำ�ขอดวยตวเองได

*ผดแลคนพก�ร ตองเปนผซงมชออยในทะเบยนบ�นเดยวกนกบคนพก�ร หรอเปนผดแลคนพก�ร ซงคนพก�รอ�ศยอยดวยต�มคว�มเปนจรง*

หลกฐานผขอมบตรประจำาตวคนพการแทน๑. เอกส�รหลกฐ�นก�รขอมบตรประจำ�ตวคนพก�ร

๒. สำ�เน�บตรประจำ�ตวประช�ชน จำ�นวน ๑ ฉบบ

๓. สำ�เน�ทะเบยนบ�น จำ�นวน ๑ ฉบบ

๔. หนงสอมอบอำ�น�จจ�กคนพก�ร (ห�กคนพก�รไมไดม�ตดตอดวยตนเอง)

ด�วนโหลดจ�กเวบไซต พก. และไมตองตดอ�กรสแตมป จำ�นวน ๑ ฉบบ

สทธประโยชนทคนพการควรไดรบคนพก�รทมบตรประจำ�ตวคนพก�รแลวส�ม�รถยนคำ�ขอใชสทธประโยชน

สงอำ�นวยคว�มสะดวกอนเปนส�ธ�รณะตลอดจนสวสดก�รและคว�มชวยจ�กรฐต�มม�ตร� ๒๐ แหงพระร�ชบญญตสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�รพ.ศ. ๒๕๕๐ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๖ หรอต�มกฎหม�ยอน

กำ�หนดไดแก

• สทธคนพการดานสวสดการเบยความพการ

มสทธไดรบเบยคว�มพก�รร�ยเดอน เดอนละ ๘๐๐ บ�ท ตลอดชวต

• สทธคนพการดานบรการใหกยมเงนทนประกอบอาชพ

คนพก�รทบรรลนตภ�วะ (อ�ย ๒๐ ปบรบรณ) และผดแลคนพก�รต�มกฎหม�ยส�ม�รถกยมเงนทนประกอบอ�ชพหรอขย�ยกจก�รจ�กกองทนสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�รร�ยละไมเกน ๔๐,๐๐๐ บ�ท หรอร�ยกลม ๆ ละไมเกน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บ�ท ผอนชำ�ระภ�ยในระยะเวล�ไมเกน ๕ ปโดยไมคดดอกเบย

77

• สทธคนพการดานการคมครองสทธคนพการทางสงคมและสวสดการ

เพอใหก�รคมครองสทธคนพก�รท�งสงคมและสวสดก�รเปนไปอย�งทวถง

เชน ใหบรเวณล�มภ�ษ�มอก�รชวยเหลอท�งกฎหม�ยก�รจดใหมผชวยคนพก�ร

ก�รชวยเหลอคนพก�รทไมมผดแลโดยก�รสนบสนนผชวยคนพก�รก�รลดหยอน

ค�โดยส�รขนสงส�ธ�รณะสำ�หรบคนพก�ร

• สทธคนพการดานการปรบสภาพแวดลอมทอยอาศยสำาหรบคนพการ

ใหบรก�รปรบสภ�พแวดลอมทอยอ�ศยสำ�หรบคนพก�รเพอเพมคว�ม

สะดวกในก�รดำ�รงชวตและปฏบตกจกรรมในชวตประจำ�วนในทอยอ�ศยของ

คนพก�รเอง เชน ก�รปรบปรงหองนำ�โดยก�รประยกตใชวสดทมในทองถนทคนพก�ร

อ�ศยอยเปนหลกในอตร�เหม�จ�ยร�ยละไมเกน ๒๐,๐๐๐ บ�ทต�มทกฎหม�ย

กำ�หนด

• สทธคนพการดานการจดใหมสงอำานวยความสะดวก

ใหคนพก�รเข�ถงและใชประโยชนไดเพอคมครองสทธคนพก�รมใหสภ�พ

แวดลอมเปนอปสรรคตอก�รเข�ม�มสวนรวมท�งสงคมสำ�หรบคนพก�ร

• สทธคนพการทางการแพทย

คนพก�รส�ม�รถเข�ถงบรก�รส�ธ�รณสขของรฐไดทกแหงโดยไมตองม

ใบสงตอ และมสทธไดรบบรก�รท�งก�รแพทยไดแก ก�รตรวจวนจฉย ก�รตรวจ

ท�งหองปฏบตก�ร ก�รตรวจดวยวธพเศษอนต�มสทธ ก�รแนะแนวใหคำ�ปรกษ�

และก�รบรก�รเปนร�ยกรณเชน ก�ยภ�พบำ�บด พย�บ�ลจตเวช เปนตน

• สทธคนพการดานการฟนฟสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย

ในเรองก�รบรก�รฟนฟสมรรถภ�พโดยกระบวนก�รท�งก�รแพทยและ

ค�ใชจ�ยในก�รรกษ�พย�บ�ลค�อปกรณเครองชวยคว�มพก�รและสอสงเสรม

พฒน�ก�รเพอปรบสภ�พท�งร�งก�ยจตใจอ�รมณสงคมพฤตกรรมสตปญญ�

ก�รเรยนรหรอเสรมสร�งสมรรถภ�พใหดขน

78

• สทธคนพการดานการศกษา

มสทธไดรบก�รศกษ�โดยไมเสยค�ใชจ�ยตงแตเรมเข�เรยนจนถง

ปรญญ�ตร พรอมทงก�รไดรบเทคโนโลยสงอำ�นวยคว�มสะดวก สอ บรก�ร และ

คว�มชวยเหลออนใดท�งก�รศกษ� ไดรบก�รศกษ�ทมม�ตรฐ�นและประกนคณภ�พ

ก�รศกษ� โดยใหหนวยง�นทรบผดชอบเกยวกบสงอำ�นวยคว�มสะดวกสอบรก�ร

และคว�มชวยเหลออนใดท�งก�รศกษ�สำ�หรบคนพก�รใหก�รสนบสนนต�ม

คว�มจำ�เปนและเหม�ะสมอย�งทวถง สถ�นศกษ�ระดบอดมศกษ�และสถ�บน

อ�ชวศกษ�ทกสงกดมหน�ทรบคนพก�รเข�ศกษ�ในสดสวนหรอจำ�นวนท

เหม�ะสม สถ�นศกษ�ใดปฏเสธไมรบคนพก�รเข�ศกษ�ใหถอเปนก�รเลอกปฏบต

โดยไมเปนธรรมต�มกฏหม�ย นอกจ�กนคนพก�รหรอผดแลยงมสทธกยมเงน

กองทนสงเสรมและพฒน�ก�รศกษ�สำ�หรบคนพก�รเพอจดซอ จดห� สงอำ�นวย

คว�มสะดวก เทคโนโลย สอ บรก�ร และคว�มชวยเหลออนใดท�งก�รศกษ�

สำ�หรบคนพก�ร

• สทธคนพการดานการสงเสรมอาชพและคมครองการมงานทำาของ

คนพการ

ในก�รฟนฟสมรรถภ�พด�นอ�ชพก�รใหบรก�รทมม�ตรฐ�นก�รคมครอง

แรงง�นม�ตรก�รเพอก�รมง�นทำ�ตลอดจนไดรบก�รสงเสรมก�รประกอบอ�ชพ

อสระบรก�รสอสงอำ�นวยคว�มสะดวกเทคโนโลยหรอคว�มชวยเหลออนใด เพอ

ก�รทำ�ง�นและประกอบอ�ชพของคนพก�รต�มหลกเกณฑวธก�รและเงอนไข

ทรฐมนตรว�ก�รกระทรวงแรงง�นประก�ศกำ�หนดและก�รจ�งง�นคนพก�รใน

สถ�นประกอบก�รหนวยง�นของรฐหรอสถ�นศกษ�เอกชน

สทธประโยชนของผดแลคนพการผดแลคนพก�ร คอ บด�ม�รด�บตรส�มภรรย�ญ�ตพนองหรอบคคลอนใด

ทรบดแลหรออปก�ระคนพก�ร เปนบคคลทมชอระบอยในบตรประจำ�ตวคนพก�ร

ว�เปนผดแลคนพก�รและ ตองใหก�รอปก�ระดแลคนพก�รคนนนจรง ๆ

79

ผดแลคนพก�รมสทธไดรบคว�มชวยเหลอในเรองต�ง ๆ ไดแก

• ก�รบรก�รใหคำ�ปรกษ� แนะนำ�

• ฝกอบรมทกษะก�รเลยงดคนพก�รใหไดม�ตรฐ�นต�มหลกวช�ก�รและ

วช�ชพ

• ก�รจดก�รศกษ�โดยสงเสรมก�รเรยนรและพฒน�ทกษะเพอก�รพฒน�คณภ�พชวตคนพก�ร

• ก�รสงเสรมก�รประกอบอ�ชพอสระ• ก�รทำ�ง�นในสถ�นประกอบก�ร• ก�รฝกอ�ชพ• ก�รสนบสนนเงนทนประกอบอ�ชพ (กยมเงนกองทนสงเสรม และพฒน�

คณภ�พชวตคนพก�รได กรณเปนผดแลคนพก�รท�งสตปญญ�หรอคนพก�รท�งจตใจหรอพฤตกรรม)

• ก�รใหสมปท�นหรอสถ�นทจำ�หน�ยสนค�• ก�รจดจ�งแบบเหม�ง�นและอน ๆ• ก�รไดรบก�รลดหยอนภ�ษเงนไดบคคลธรรมด�• ก�รใหคว�มชวยเหลออน ๆ เพอประโยชนในก�รสงเสรมและพฒน�คณภ�พ

ชวตคนพก�ร

ขอเสนอแนะ

ผมคว�มบกพรองด�นก�รเรยนรระดบรนแรงทไมส�ม�รถอ�นหรอเขยน

หนงสอได จะประสบปญห�กรณไปตดตอง�นหรอรบบรก�รต�ง ๆ ทตองใชคว�ม

ส�ม�รถด�นก�รอ�น หรอก�รเขยน เชน ก�รอ�นขนตอนในก�รรบบรก�ร ก�รกรอก

แบบฟอรมขอรบบรก�ร หนวยง�นต�ง ๆ ทงภ�ครฐและเอกชน จงควรจดใหมบรก�ร

เชงสวสดก�รสงคม เพอลดคว�มย�กลำ�บ�กและลดอปสรรคในก�รเข�ถงบรก�รแก

คนกลมน อ�ท ตดภ�พแสดงขนตอนก�รรบบรก�รทชดเจน หรอประก�ศเสยงต�มส�ย

แจงขนตอนก�รรบบรก�รเปนระยะ หรอมอ�ส�สมครชวยกรอกแบบฟอรมขอรบ

บรก�ร เปนตน

80

เอกสารอางอง

• สำ�นกง�นสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�รแหงช�ต กระทรวงก�รพฒน�สงคม

และคว�มมนคงของมนษย.พระร�ชบญญตสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�ร

พ.ศ. ๒๕๕๐ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒). กรงเทพ; ๒๕๕๖

• ประก�ศกระทรวงก�รพฒน�สงคมและคว�มมนคงของมนษยเรองประเภทและ

หลกเกณฑคว�มพก�ร (ฉบบท๒) พ.ศ. ๒๕๕๕

• สำ�นกง�นสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�รแหงช�ต กระทรวงก�รพฒน�สงคม

และคว�มมนคงของมนษย. คมอสทธของคนพก�ร. กรงเทพ; ๒๕๕๔

• คมอคนพก�ร กรมสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�ร กระทรวงก�รพฒน�สงคม

และคว�มมนคงของมนษย. พมพท โรงพมพชมนมสหกรณก�รเกษตรแหงประเทศไทย;

๒๕๕๖

• คมอสทธของคนพก�ร. สำ�นกง�นสงเสรมและพฒน�คณภ�พชวตคนพก�รแหงช�ต

กระทรวงก�รพฒน�สงคมและคว�มมนคงของมนษย.พมพครงท ๓.กรงเทพ; ๒๕๕๕

81

การดูแลผู้ป่วยและคนพิการ...

Documents

Transcript of การดูแลผู้ป่วยและคนพิการ...