1

UNIONE ITALIANA Talijanska unija - Italijanska Unija

Via – Ulica – Uljarska 1/IV 51000 FIUME – RIJEKA - REKA

Tel. +385/51/338-285(911); Fax. 212-876 E-Mail: tremul@unione-italiana.hr

www.unione-italiana.hr ID Skype: unione.italiana.fiume GIUNTA ESECUTIVA

Sig. Amm. 013-04/2013-15/16

N° Pr. 2170-67-02-13-8

Ai sensi dell’articolo 43 dello Statuto dell’Unione Italiana e degli articoli 4, 19 e 26 del “Regolamento di procedura della Giunta Esecutiva dell’Unione Italiana”, dopo aver preso in esame la richiesta del Museo Civico di Fiume, la Giunta Esecutiva dell’Unione Italiana, nel corso della sua XLV Sessione ordinaria, tenutasi a Isola, il 16 ottobre 2013, su proposta della Titolare del Settore “Cultura”, ha approvato la seguente:

CONCLUSIONE 16 ottobre 2013, N° 491,

“Sostegno finanziario al Museo Civico di Fiume per le mostre allestite in occasione delle 'Giornate della Cultura e della Lingua italiana a Fiume'”

1. Si approva un sostegno finanziario di 3.000,00 euro (al lordo) al Museo Civico di Fiume

per l'allestimento delle mostre dedicate al critico e artista fiumano Francesco Drenig e all’architetto Giovanni Rubinich in occasione delle "Giornate della Cultura e della Lingua italiana a Fiume”.

2. I mezzi finanziari per l'attuazione di quanto deliberato al punto 1 della presente Conclusione vanno individuati dal “II Assestamento al Programma di lavoro e Piano finanziario dell’Unione Italiana per il 2013”, Capitolo 4 “CULTURA, ARTE, SPETTACOLO E INFORMAZIONE”, alla Voce n. 1 “Attività generale e promozione” (2.340,00 Euro) e dai Fondi della Regione istriana (640,00 Euro).

3. L'erogazione del finanziamento è subordinata alla dichiarazione del Beneficiario che l'importo stanziato non supera il costo complessivo della voce di finanziamento.

4. L'erogazione dei fondi è inoltre subordinata alla presentazione di una dichiarazione, firmata dal Beneficiario, la quale attesti che per l'iniziativa di cui trattasi il Beneficiario non ha ricevuto contributi di terzi che sommati a quelli di cui al presente Atto superano la spesa effettivamente sostenuta.

5. Il soggetto beneficiario dei contributi di cui al punto 1. della presente Conclusione è tenuto ad evidenziare, con il dovuto rilievo, che l'iniziativa in questione si realizza con il finanziamento dell'Unione Italiana e dell'Università Popolare di Trieste.

6. Entro 10 (dieci) giorni lavorativi dalla conclusione dell'iniziativa di cui al punto 1. della presente Conclusione, il Beneficiario è tenuto a rendicontare all'Unione Italiana l'utilizzo del contributo assegnato, dietro presentazione delle copie degli atti e della documentazione giustificativa delle spese sostenute, tradotte in lingua italiana .

7. Entro venti (20) giorni lavorativi dall'accredito al Beneficiario dei mezzi finanziari di cui al punto 1. del presente Atto, il Beneficiario è tenuto ad inviare all'Università Popolare di Trieste, dandone comunicazione all’Unione Italiana, copia dell'ordine di bonifico bancario o copia dell'estratto conto bancario riferito al pagamento delle relative spese.

8. L’attuazione della presente Conclusione è di competenza dei Servizi Amministrativi dell’Unione Italiana.

2

9. La presente Conclusione entra in vigore il giorno della sua approvazione. Se ne dispone la pubblicazione sul sito dell'Unione Italiana www.unione-italiana.hr.

Il Presidente

Maurizio Tremul Isola, 16 ottobre 2013 Recapitare:

- Al Museo Civico di Fiume; - Al Presidente dell’Unione Italiana, On. Furio Radin. - Alla Presidentessa dell’Assemblea dell’Unione Italiana, Sig.ra Floriana Bassanese Radin. - Al Vicepresidente dell’Assemblea dell’Unione Italiana, Sig. Paolo Demarin. - Al Segretario Generale dell’Ufficio dell’Assemblea e della Giunta Esecutiva, Dott.ssa Christiana Babić. - Alla Direttrice dei Servizi Amministrativi dell’UI, Sig.ra Orietta Marot. - Al Segretario della GE, Sig. Marin Corva. - All’Ufficio dell’Assemblea e della Giunta Esecutiva. - Archivio.

3

MOTIVAZIONE

In occasione delle ‘Giornate della Cultura e della Lingua italiana a Fiume, il Museo Civico di Fiume allestirà due mostre che riguardano direttamente la cultura italiana di Fiume: la mostra dedicata al critico e artista fiumano di spicco, Francesco Drenig, e l’esposizione sulle opere dell’architetto Giovanni Rubinich. La mostra sull’artista Francesco Drenig, intitolata “Connessioni culturali italo-croate a Fiume. 1900-1950” (in programma dal 10 ottobre al 22 novembre 2013) vuole ricordare con una mostra fotografica, documentale e artistica l’attività culturale svolta da Francesco Drenig (Fiume, 1892 - Fabriano 1950) per promuovere l’arte fiumana in Europa, e, tramite le riviste “Delta” e “Termini”, far conoscere le opere letterarie croate e delle altre terre del Bacino Danubiano al pubblico italiano. Drenig morì esule a Fabriano, lasciando dietro di sé un fecondo ricordo che è stato conservato dalla Società di Studi Fiumani e verrà raccolto in un saggio dal prof. Ervin Dubrović. La mostra “Opere dell’architetto Giovanni Rubinich” (in programma dal 24 ottobre 2013 al 31 gennaio 2014) è incentrata sulla produzione di Giovanni Rubinich con i numerosi esempi della ricca attività dell’architetto fiumano. L’esposizione e la monografia saranno curate da Deborah Pustišek, nota al pubblico fiumano per aver realizzato la mostra e la monografia su Emilio Ambrosini.

FRANCESCO DRENIG avangardist i pokretač prekograničnih tokova Muzej grada Rijeke i Società di Studi Fiumani (Archivio-Museo di Fiume u Rimu)

Francesco Drenig, Riječanin porijeklom Slovenac (izvorno Drenik, Rijeka 1891.-Fabbriano

1950.), oženjen Marijom Radović, Hrvaticom iz Mrkoplja, odgojen je u talijanskom duhu i

već uoči Prvog svjetskog rata iskazuje se kao predstavnik borbene riječke mladeži okupljene

pod geslom Giovine Fiume , te je član čuvene "atentatorske grupice" koja baca bombu u vrt

Guvernerove palače, zorno i glasno iskazujući mađarskom guverneru svoje raspoloženje.

No Drenig se, za razliku od nekih drugih, brzo hladi od naglašena nacionalizma, no i nadalje s

talijanskim uvjerenjem pristupa međunacionalnoj kulturnoj suradnji te, kao član uredništva

sva tri međuratna talijanska časopisa za kulturu, La Fiumanella, Delta i Termini (1919-943.),

djeluje na promicanju odnosa talijanske i hrvatske kulture no također i s neostvarenom

ambicijom da, uz prevođenje s hrvatskoga, prevodi i s ruskoga i drugih slavenskih jezika.

Čovjek od kulture i pera pisao je i prevodio pjesme, eseje i novinske prikaze, zainteresirao se i

za likovnu umjetnost te je početkom 1930.-ih postao predvodnik i zagovornik grupe modernih

riječkih umjetnika, koji su se tek vratili s akademija i već prvim nastupima oštro suprotstavili

"starima".

Nešto kasnije iskazao se i sam kao "likovnjak" – zagrijao se za fotografiju te 1933. izlagao

svoje prve radove. Iako je započeo u konvencionalnom impresionističkom ozračju, već

slijedeće godine iskazuje se prizorima "modernog naturalizma", oštro kadriranim trivijalnim

detaljima s ulice, s gradilišta i iz svakodnevnog života.

Unatoč osobnoj stvaralačkoj aktivnosti Francesco Drenig se najviše nametnuo svojom

uredničkom, predvodničkom i posredničkom ulogom. Poticatelj mladih slikara bio je i

najuvjereniji zagovornik međukulturnih odnosa i suradnje s hrvatskim umjetnicima,

doživljavajući Rijeku i nadalje kao grad na raskrižju etnosa i kultura, smatrajući pogranični

položaj i multinacionalnu povijest kao prednost koja u talijanskom nacionalnom kontekstu

Rijeku čini posebnom i iznimnom.

Za hrvatsku je stranu Drenigova pojava važna koliko i za talijansku – on je među prvima

uočio važnost djela Janka Polića Kamova, prevodio ga i predstavljao Talijanima, kao što je

među prvima prevodio mlade hrvatske pjesnike (poput Gustava Krkleca i Dragutina

Tadijanovića, čije su pjesme već 1937. objavljene u časopisu Termini).

TROŠKOVNIK Troškovi putovanja (istraž.) (Rim, Padova, Trst) 9.000,00 kn

Lektura, korektura (tekst 100 kartica x 20 kn) 2.000,00 kn

Prijevod na talijanski 100 kartica x 100 kn 10.000,00 kn

Fotografije i presnimci cca 50 kom x 100 kn 5.000,00 kn

Izložbeni panoi – fotografije i tekstovi 13.000,00 kn

Reklamni transparent - banner 3.000,00 kn

Materijal izložbe 3.000,00 kn

Design postava izložbe i monografije 17.000,00 kn

Tisak monografije 23 x 28 cm x 96 str. 35.000,00 kn

Plakat, pozivnica 3.000,00 kn

Trošak distribucije plakata 1.000,00 kn

Otvorenje izložbe i okrugli stol 4.000,00 kn

Čuvanje izložbe 2.000,00 kn

Osiguranje izložbe 1.000,00 kn

Troškovi ured. materijala i poštarine 1.000,00 kn

ukupno 109.000,00 kn

Izvori

Grad Rijeka 30.000,00 kn

Ministarstvo kulture 22.000,00 kn

Županija 8.000,00 kn

Ostali prihodi 49.000,00 kn

Francesco Drenig – Bruno Neri

Francesco Drenig, Jutarnja magla, 1933.

Francesco Drenig , Večernja svijetla, 1933.

Francesco Drenig, Mrtva priroda, 1934.-1940.

Francesco Drenig, 1934. – 1940.

1

OPĆI PODACI O PROGRAMU - izložba NAZIV PROGRAMA Giovanni Rubinich – arhitehtonski opus SAŽETI OPIS PROGRAMA:

Giovanni Rubinich (1876. – 1945.)

Sin je poznatog lovranskog graditelja Andrea Rubinicha. Diplomu inženjera stekao je 1900. godine na Politehničkom fakultetu u Budimpešti. Osnovao je vlastito projektno i građevinsko poduzeće, a radio je i u Tehničkom gradskom uredu. Prve narudžbe počeo je zaprimati 1902. godine kada samostalno izvodi dogradnju osnovne škole za djevojčice (danas se u toj zgradi nalaze Sveučilišna knjižnica i Muzej moderne i suvremene umjetnosti) i vilu Lado. Na arhitektonskoj sceni ubrzo se pojavljuje i s nekoliko ostvarenja koja su nedvosmisleno upozorila na izniman arhitektonski talent budućeg plodnog graditelja. Najbolje projekte ostvario je u razdoblju od 1904. do 1913. godine nakon čega slijedi period zatišja koji nam je slabo poznat. Ipak, u desetogodišnjoj aktivnosti Rubinich je ostvario niz važnih objekata stekavši reputaciju vrsna konstruktora i esteta te stručnjaka široka polja djelovanja. Karijeru je započeo kao predstavnik srednjoeuropskog visokog historicizma da bi ga zatim pojava modernog znanstvenog urbanizma, početkom 20. stoljeća, navela na projektiranje objekata secesijskih obilježja.

Riječ je o projektima za stambeno-poslovne i sportske objekte, vile, industrijska postrojenja itd. U njegovu su arhitektonskom studiju osmišljeni i projekti za druge javne objekte socijalne i gospodarske namjene. Bavio se i dizajniranjem urbane opreme.

Izložba bi uključivala podatke o inženjerovu školovanju i pregled razvoja njegova opusa. Obradili bi se historicistički objekti koje je sam ili u suradnji s drugim arhitektima projektirao u Rijeci. Iscrpno bi se prikazao inženjerov opus s početka 20. stoljeća s ostvarenjima na tragu Wagnerove škole, s kulisno nalijepljenim secesijskim visoko kvalitetnim ukrasom na fasadi. Monografija opremljena slikovnim prilozima, prikupljenim kroz terenski rad i kataloškim pregledom svih poznatih Rubinichevih objekata (uključujući i urbanu opremu) razvrstanih po gradskim zonama također bi bila jedna od sastavnica ovog projekta. Izložba bi se bazirala na tekstualnom dijelu i fotografijama objekata te slikovnim prilozima, projekcijama, filmu, interaktivnim sadržajima itd. Uz spomenuti materijal u planu je i izlaganje originalnih projektnih nacrta koji se čuvaju u Povijesnom arhivu u Rijeci. Izložba i monografija o Giovanniju Rubinichu bila bi sedma po redu u Muzeju grada Rijeke od 1999. godine kada se počelo priređivati monografske retrospektivne izložbe posvećene arhitektima čiji objekti doprinose bogaćenju grada urbanističkim naglascima – Igor Emili 1999., Vladimir Grubešić 2003., Ninoslav Kučan 2005., Zdravko Bregovac 2007., Andrija Čičin Šain 2009. i Emilio Ambrosini 2011. VRIJEME ODRŽAVANJA studeni 2013. – ožujak 2014.

2

POSEBNI PODACI O PROGRAMU

Detaljan opis programa

Opći opis

- Opis programa (metode i načini)

- Izložba „Giovanni Rubinich – arhitektonski opus“

Aktivnosti siječanj 2012. – kolovoz 2012.

Aktivnosti/mjeseci 1 2 3 4 5 6 7 8 Čitanje stručne literature X X X X X X X X Istraživanje i prikupljanje građe

X X X X X X X X

Evaluacija prikupljene građe X X Obilazak terena X X X X X X Sastavljanje karte Rubinicevih objekata po gradskim četvrtima za potrebe rada na terenu (fotografiranja, bilježenja podataka o zatečenom stanju i sl.)

X X X X X

Pisanje teksta kataloga X X X X X X

Aktivnosti rujan 2012. – studeni 2013.

Aktivnosti/mjeseci 9 10 11 12 1 2 3 4 Čitanje stručne literature X X X X X X X X Istraživanje i prikupljanje građe

X X X X X X X X

Evaluacija prikupljene građe X X Obilazak terena X X X X X X X X Sastavljanje karte Rubinicevih objekata po gradskim četvrtima za potrebe rada na terenu (fotografiranja, bilježenja podataka o zatečenom stanju i sl.)

X X X X

Pisanje teksta kataloga X X X X X X

3

Aktivnosti/mjeseci 5 6 7 8 9 10 11 Čitanje stručne literature X X Istraživanje i prikupljanje građe

X X

Obilazak terena X X Pisanje teksta kataloga X X X X Lektura teksta kataloga X X Prijevod teksta kataloga X Grafičko oblikovanje kataloga X X Promotivne aktivnosti X X Tisak pozivnice, plakata i kataloga

X

Dizajn izložbe X Postavljanje izložbe X Gostovanje u medijima X X Stručna vodstva i radionice X →

- Ciljevi koji se postižu provedbom predloženog programa

Upoznavanje riječke publike s djelom ovog značajnog arhitekta na prijelazu iz 19. u 20. stoljeće. Usvajanje znanja i informacija o njegovu bogatom opusu koji zadivljuje brojnošću i kvalitetom realizacija. Podizanje opće kulture i svijesti o vrijednosti arhitektonske baštine i potrebe njena očuvanja. Isticanje značaja secesijske ostavštine u europskom kontekstu.

- Metode kojima će se program provesti

- istraživanje, publiciranje informacija o historicizmu i secesiji u Rijeci i srednjoj Europi, prezentacija monografije, prodaja monografije, edukativne radionice za djecu i mladež, stručno vodstvo po izložbi

- Vrste aktivnosti kojima će se program provesti

Usmeno kroz stručna vodstva i radionice za djecu i mladež te pismeno putem monografije, izložbe i edukativnih materijala.

- Korisnici obuhvaćeni programom, broj i struktura

- građani Rijeke: odrasli, studenti, srednjoškolci, osnovnoškolci i predškolci

- stručnjaci arhitekture, povijesti umjetnosti, kulturnog i urbanog turizma

- turisti

4

- Očekivani rezultati

Divulgiranje podataka o arhitektu kako bi postao dio usvojenih znanja o lokalnoj umjetničkoj baštini na prijelazu iz 19. u 20. stoljeće, ali i njegovo smještanje u širi srednjoeuropski kontekst.

Dokumentacija o programu/projektu

Izložba:

Naslov: „Giovanni Rubinich“

Autorica: Deborah Pustišek, povjesničarka umjetnosti

Vrsta izložbe: tematska, monografska, retrospektivna

Opseg: cca 50 eksponata

Obrazloženje i opis:

Giovanni Rubinich je autor velikog broja projekata u Rijeci od kojih ga neki svrstavaju među intelektualne inovatore u arhitekturi. Izložbom bi se predstavilo sazrijevanje njegova riječkog opusa s naglaskom na najreprezentativnija rješenja secesijskih obilježja.

Nekoliko primjera:

Sl. 1. La scuola cittadina femminile di otto classi (današnja zgrada Sveučilišne knjižnice i Muzeja moderne i suvremene umjetnosti), 1902.

Rubinich dograđuje istočno krilo

Sl. 2. Vila Hadsner-Rosenthal, 1907.

5

Sl. 3. Uglovnica Giordani, 1904.

Sl. 4. Kuća Sirius, 1911.

Sl. 5. Kuća Braun-Biro, 1906.

Sl. 6. Scuola elementare Gelsi, 1905.

6

- Katalog izložbe:

Naslov: „Giovanni Rubinich“

Autorica: Deborah Pustišek, povjesničarka umjetnosti

Urednik: mr. sc. Ervin Dubrović, ravnatelj Muzeja

Prijevod: talijanski jezik

Format: 23 x 28 cm

Opseg: 100 stranica

Broj ilustracija: (cb/u boji): cca 100 u boji

Naklada: 500 primjeraka

- Edukativno-kreativne radionice u sklopu izložbe:

U sklopu izložbe organizirala bi se stručna vodstva i edukativne radionice za djecu i mlade. U nastavku se nalaze primjeri zadataka koje bi posjetioci i polaznici radionice mogli rješavati.

Edukativni materijal – radni listići

UPITNICI (Odgovore na pitanja pronađi na izložbi pa zaokruži je li tvrdnja točna T ili netočna N)

Dvije vrste upitnika s obzirom na dob:

- za djecu do 14 godina (npr. Giovanni Rubinich je bio slikar. T/N)

- za mlade starije od 14 godina (npr. Giovanni Rubinich je bio barokni arhitekt. T/N)

SLAGALICE/PUZZLE (npr. Složi od slagalica pročelje historicističke/secesijske kuće - npr. pročelje kuće Braun-Biro)

- za djecu do 10 godina

NASTAVI CRTEŽ (npr. Nastavi geometrijski/vegetabilni ukras s fasade.)

- za djecu do 14 godina

7

SLIJEDEĆI PLAN GRADA RIJEKE S UCRTANIM NAJREPREZENTATIVNIJIM RUBINICHEVIM OSTVARENJIMA PRONAĐI SLJEDEĆE OBJEKTE (npr. Kuće Braun-Biro, Steinmann, Sirius itd.)

- svi

Odgojno-obrazovni zadaci i ciljevi: Djeca do 14 godina

Upoznati djecu s likovnim jezikom pomoću arhitekture.

Upoznati ih s likovnim elementima kao što su: ploha (s obzirom na određena likovna svojstva, „karakter“ i oblik), crta (osnovna svojstva crta - podjela crta s obzirom na kretanje, „karakter“, značenje, simboliku), površina (tekstura i faktura), volumen (dvodimenzionalnost, trodimenzionalnost), prostor, ritam, harmonija, ravnoteža, kompozicija itd.

Upoznati ih s tipičnim arhitektonskim elementima poput: baza, prizemlje, mezzanin, piano nobile, potkrovlje/mansarda, balkon, erker, zabat, portal itd.

Upoznati ih s pojmovima reljef i skulptura (podjela na geometrijski i figurativni ukras u obliku flore, faune ili ljudskog lika).

Djeca od 14 godina i mladi Osposobiti djecu i mlade za vrednovanje povijesnih kompleksa. Upoznati ih sa stilskim razdobljima - historicizmom i secesijom. Razvijati njihovu sposobnost doživljavanja arhitekture. Predočiti im stilske različitosti pojedinog razdoblja. Poticati zanimanje za stjecanje novih znanja. Uzdizati likovnu kulturu kao dio opće kulture. Razvijati razumijevanje prema zaštiti spomenika i čuvanju okoline. Poticati sudjelovanje djece i mladih u suvremenim likovnim zbivanjima (posjećivanje izložbi, praćenje likovnih publikacija i dokumentarnih emisija). Usmjeriti djecu i mlade na uočavanje bitnog. Vježbati snalaženje u vremenu i prostoru. Prepoznati postojanje međuzavisnosti različitih grana umjetnosti. Pozitivno gledati na likovnu kulturu u vlastitoj sredini (gradu, ulici, u kući ili stanu). Razvijati promatranje i mogućnost prepoznavanja i interpretiranja stilskih obilježja djela.

8

FINANCIJSKI PLAN PROGRAMA

SVEUKUPNI TROŠKOVI PROGRAMA

opis, specifikacija iznos u kunama

Honorar voditelja programa 5.000,00

Ostali honorari

fotografiranje dizajn i priprema monografije, plakata, pozivnica i izložbenih panoa čuvanje izložbe prijevod teksta monografije lektura teksta

10.000,00

10.000,003.000,006.000,002.000,00

Premija osiguranja izložbe 1.000,00

Materijalni troškovi materijal za realizaciju postava

3.000,00

Tiskarski troškovi (pozivnice, plakat, katalog, prijelom, korektura i sl.)

tisak kataloga tisak deplijana, plakata i pozivnica izrada legendi na kapafiksu

37.000,00

8.000,0030.000,00

Troškovi oglašavanja 4.000,00

Troškovi telefona, poštarine, uredskog materijala, interneta i sl.

uredski troškovi 1.000,00

UKUPNO 120.000,00

9

Prilog Od 15. rujna do 29. listopada 2011. u Muzeju grada Rijeke održana je izložba Emilio Ambrosini – arhitektonska ostvarenja u Rijeci i Opatiji 1884. – 1912. u sklopu koje su kustosica Deborah Pustišek i akademska slikarica Mirna Kutleša, organizirale edukativno-kreativne radionice za djecu i mlade, a slična se radionica planira i u sklopu izložbe o Giovanniju Rubinichu. Prilog sadrži fotografije postava izložbe i edukativno-kreativnih radionica.

10

Edukativno-kreativne radionice: