E:PISCOPALE - chiesacattolica.it · 2·.~ Post homiliam,l) ii'l: qua docet fideles de ratione...

20

Transcript of E:PISCOPALE - chiesacattolica.it · 2·.~ Post homiliam,l) ii'l: qua docet fideles de ratione...

E:PISCOPALE: . . ITALIANA

a cura della Segreteria Generale

NUMERO SPECIALE RISERVATO (FUORI SERIE) 15 GIUGNO 1969

E.' [Stato ritenuto opportuno,· a motivo della delicate~za e· riservatezza

dei documenti qui riportati, preparare· un numero speciale, del "- Notizia-

. " r 1.0 •.•

Polche·'. si tratta di una pubblicazione fuoriserie le pagine. sono in-

dicate· con numeri romani e· a .quest i si fara~ t' ifer imento nella c.ompilazio-

ne· dell' indice analitico che· [Sara'. redatto alla fine- dell'annata •.

Si raccomanda vivamente di. cons.icJerare· questa edizione- del "-Notizia-

r io" come· strettamente· L~iservata e personale ..

I

INSTRUCT,IO ilE MINISTRIS:EXTRIlOI\D'INARIIS 'S. '; CO~I~iUNIÒNISEUCHAn.ISTIICAE: ADMINISTRANllAK

NUNZIATURA APOSTOLICA IN ITALIA - PROT. N. 1255 - ROMA, 20.V.1969 Lettera al Segretario Generale della C.E.I., a firma di Mons. Carlo Curis, Incaricato d'Affari a.i.

La. Sacra Congregazione per la Disciplina dei Sacramenti ha inviato a questa Ntrrlziatura Apostolica il testo riveduto ed aggiornato della Istru...,. zione, "Fidei C1.l$ tos ":i~ riguardante· l' anuninis trazione della Santa Comunione da parte dei Milllistri straordinari.:

Sua Santita' ha approvato il testo definitivo delle nuove norme ed ha disposto che i riti relativi alla istituzione del ministro e alla distri­buzione della Santa ComlUlionei< preparati .dal "Consilium ad exsequendam eoO" sti~utionem de sacra LiturgialY:1,9 facciano parte· integrante della Istruzio­ne •.

Mi do premura di trasmettere all~ECcellenza Vostra Reverendissima co~ pia del nuovo testo della predetta Istruzione e, i riti annessi 9 facendo pr§ sente che il Santo Padre, ha stabilito che~ almeno per ora 9 le nuove dispoc sizioni non debhano essere pubblicate" j

SACRA CONGREGATIO DE SACRAMENTIS

Instructio de, Ministris extraordinariis

SQ" C~mmunionis ·Eucharisticae. admiitistrandae

Fidei custoS: 9 Ecclesia5) cuius depositum per hominum aetates servat in'­violattunJl leges onmino canonicas:JI saeculorum decursu.a se latas:9 quas dili­genter tuetur,9 quandoque ob peculiares condiciones novasque· subortas !'1e­cessitates prudenter simul et magnanimiter immutat.~ Cum enim salus anima­rum sit finis Ecclesìae9 canonicae praescriptionés ad hlmc finem aptari de­bent.9,ut prout res et tempora poscuntJl reapse efficaces sint et ad univer­sam Ecclesiae navit~t~m re~te ,temperandam .pertin~ant.:

Hac vero aetat~:9 quahumanae· vitae, c ond ic ione s qU{iJn citJ,.ssime·demutan;.,. . tur..9 Ecclesia praeter alia nequit non animadvertere angustias et difficul­tates in quibus:,9 ob sacrorum ministrorum exiguum nonnullis in regionibus nume rum j/ ipsa versatur cum animarum curae necessitates augescant et pasto­ralj$ .ministerii multiplices labores et .industriae expostulentur.:

II

Quam ob rem visum est 'Beatissimo Patri Paulo VI, pro Sua pastorali sol-1ecitudine"fide1ium votis accedere caute· derogando vigenti iuri5 ita ut5, praeter ministros de,quibus'in can'.: 845]/ huius aetatis necessitate comper­ta5 extraordinarii constituantur ministri5 qui sibi et fide1ibus Sacram Conummionem administrare possint,,:

Quod ut recte fiat ha.e:5 auctoritate SU1JIll1i Pontificis5 decernillltur nor­mae, circa administrationem SS.mae Comml.ll1ionis iuxta ritunl 1atinum:

l.~ Episcopi residentia1es5 Coadiutores omnibus iuribus et officiis ~ piscopa1ibus praediti5, Abbates de regimme5 Prae1ati Ordinarii 10corum5Vi­carii Capitu1ares5 Administratores Aposto1ici5 Vicarii ac Praefecti Apo­sto1ici9" etsi charactere episcopali carentes9 qu;i.que in: hoc Decreto Pasto­res vocantur5 adire pOSSilllt Sacras Congregationes de, Disciplma Sacranlen­torum ac pro Gentiunl E.vangelizatione, seu de Propaganda Fide5 pro suae, po­testati subiectis5 ad assequendant facultatem 9 qua personae cuidam idoneae permittere valeant administrationem Sanctae Commilllionis sibi et fidelibl~:

a) quoties minister Ide, quo in can.: 845 C.J.C.: deest;

b) quoties idem minister SS.mam Communionem administrare nequeant sine in commodo ratione adversae valetudiniS:~u\,provectae aetatis ac pastoralis ndnisterii;

c) quo~ies numerus fidelimn ad SS. inam Commmionem, accedentium i ta notabi­lis sit ut Missae celebratio nimis protrahatw.:

2 ..... Praedicti Pastores hanc :facultatem acceptanl delegare possmt Epi­scopis Auxiliaribus5 Vicariis Generalibus5 Vicariis Episcopalibus et Dele­gatis.:

3.~ Persona idonea)]' de qua in n.: l5 designabitur iuxta hunc ordinem: subdiaconus9 clericus in ordinibus minoribus constitutus:9 tonsuratUS 9 reli­giosa5, cate.chista (nisi 9 prudenti Pastor,is iOOici09 catechista. religiosae praeferendus sit) aut simplex fidalis: vir et muliell.:

4' ..... Re pressius determinata:

A.: In oratoriis COMml.ll1itatum religiosorum utr.iusque,sexus5Pastores de qU! bus supra)] facultatem assequi possunt permittendi ut5 omni c aut ione

adhibita9 Superior ordine sacro carens vel Antistitia9 aut eorum substitu­ti9 Panem Eucharisticum. distribuant sibi ac suis sodalibUS: 9 :fidelibus :for­te adstantibus Eumque· aegrotis in domo degentibus deferant.:

B.: In Orphanotropheis;,Domibus hospitalibus9 Collegiis et Institutis am­.. plior:e.~erbi si~ificatione acceptis9 quae moderantur religiosi V~l ~

11g1osae9 lldem par1ter Pastores9 de· quibus in n.: l5 :facultate instrui pos sunt qua Superior seu Rector ordine sacro carens vel Antistita aut eor~

III

substitut1!1 aut etiam Christifidelis spectatae pietatis Sanctam Commmio--­·l1.em distribuant sibi,9 alumnispropriae, domus vel etiam ceterìs f:'ideli't.;>us,9 quovis titulo adstàntibus,9 Eamque· aegrotis deferant .. :

5.~ Christifidelis minister extraordinarius SS.inae· Commmioilis cleligen dus,9 vita christiana,9 fiBe moribusque excelleat et maturiore· aetate COImlleu det;ur _oPQrtet,9 r;tecnon rite, .instructus ad tam nobile· munus explendum.Mulier spect~tae pietatis,9 in' casibus necessitatis seligatur.,9 quoties sCl1icet alia persona idonea inveniri nequeat.:

13 .. ~ Persona. idonea ad. SS .• ina.m. Communionem adminis trandam .ab Episcopo n,g minatim.selecta,9 mandatum ab eodem acclpiat iuxta Ritum ·apparatum ad. depù­tandum ministrum et d·istributionem· SS.inae, Communionis 'peragere debet iuxta li t1.J,r.gicas normas.,.

7."J,.. .In ad.minis.tratione S.: Synaxis quodlibet pra.ecaveatur irreverentiae, periculum adversum SSv: Sacramentum!l cui maximus est honor exhibéndus.:

80" ~lemorata facultas Pastoribus,9 de· quibus supra in n.: t,9iusta de· cay sa potent.ibus a Sacris Cbnw.egationibus. de, Disciplina Sacr~ntorum et pro GeÌ1.tium Eva.r:lgelizatione· séu de· Propaganda Fide· ad·· triennium conceditun~~

,'~ ',' .

9.~ Praedicti Pastores,9·elapso triennio!l ne omittant ad praefatas Con­gregationes referre de modo quo res process~~~t et ~trum ad bonUm anima-rum reapse contulerint.: .

EX Aedibus Vaticanisj·die 30 aprilis lSS9.:

Ritus' ad de.llut~ìldti!D :M;;inistrum qui ex 'Indulto (l) Apostolico Sacram Communionem distribuere valeat

1~4- Deputatio fieri ·potest sive intra sive extra M;issarum sollemnia. praesente POpulo!l ab ordinario' 10c1,9 aut a Parocho vel'sacerdote ab eo de­legato.:

1. QUANDO RITUS INTRA MISSAM PERAGITUR

2·.~ Post homiliam,l) ii'l: qua docet fideles de ratione pastorali huius of­ficii in' congregatione fidelium,9 sacerdos praesent~t populo electum ad mi-nisterium sacrae Communionis his vel similibus verbis ~ .

IV

EX indulto Sedis Apostolicae, ,fratri nostro (sorori nostrae) N.:grave, com­mit:titur offic.ium9 ,ut, sacram Communionem 8ibi et aliis'distribuere'valeat, atque· sacrum Viaticurn moribundis deferre.: ' . ,

Tu autem, frater (soror):, qui ad tantum officium deputaris, studeas prae omnibus vit~ christiana, fide moribusque excellere" atque ex· hoc mysterio inlpensius vivere!!· per quod unitas Ecclesiae· apte· significatur et ndrabili­ter efficiatur..: (2)

Cum autem scias nos Corpus Christi manducando et eius Sanguinem bibendo mortem Domini armuntiare donec ipse veniat (3):, opera tua in spirituales oblationes converte>, acceptabiles Deo per Iesum Chr istum., (4)

Insuper quonianlunum corpus multi surnus:, qui de uno pane participamus:, EU­charistiam fratribUSdistribuens,· fraternam caritatem impensius exerceas.,' iuxta Domini praeceptum, qui cum Corpus SUUDI discipulis tradidit mandooan­dum, dixit eis.: IIaec mando vobis:, ut diligatis invicem (5); et ante ipsos genuflexus pedes abluit singulorum.:

3 .. 4- Post allocutionem, Electus stat coram celebrante, qui eum interrer­gat, his verbis:

t) Vis officium quod tibi concreditur praebendi fratribus tuis Corpus Der­minicum9 in servitium et aedificationem Ecclesiae·suscipere?

J{.: Volo.:

2) Vis de eodem Pane vitae impensius vivere· et ad sacrificium Christivi­tam tuam conformare?

.:R.' Volo.:

3) Vis in (asservanda et), ministranda Eucharistia omnem curam et reveren­tiam adhibere'?

J{.' Volo.:

Tunc celebrans surgit et super ministrum se genuflexum hanc profert hg nedictionem:

(1) Indultum petendum est ad normam Instructionis Fidei Custos.a Sacra Congregatione de Sacramentis, vel a S.C. pro Gentium Evangelizatione .. pro suae potestati subiectis".

(2) Consto Lumen gentium, n. 11; A.A.S. 57, 1965, p. 15. (3) cfr .. I Coro 11, 26.' (4) 1 Petr. 2,5. (5) lo. 15,17.

V

Deus omnipotens:.,9 fons omnis gratiae et omnis benedictionis:!) te benedi­cere dignetur ad officium Corporis Christi ministrandi,9 ut qui Panem'vitae fratribus tuis fideliter distribues:,9 huius Sacramenti robore confort8.tUS,9 caelesti convivio partem habere mereariSr.~:

Per Christum Dominum nostrum.:

Omnes respondent:

Amen.:

4' .... In oratione fidelium habeatur invocatio pro ministro nuper electo":

In, processione ad offertoriuM,9 minister deputatus defertvasculum eu­charisticum 'cum particulis:,I) et in Comnumione'9 accipit, Eucharistiam sub u­traque specie.:

II., QUANDO RITUSEXTRA MISSAM PERAGITUR

5 .... Si ritus extra Missam peragitur.,9 populo congregatio!) canitur ali­quis cantus congruus*: Deinde qui celebrationi praeest brevem allocutionem.9

uti supra (ne I 2) dictum est.9 habet,9 in qua populum docet de ratione pasto­rali huius officii in cOlmmmitate:,9 et praesentat electum ad ministerium s~ crae Communionis his vel similibus verbis~

Sequitur invitatio ad orandum,9 oratio in silentio totius coetus liturgici et deprecatio illius qui Coetui praeest,9 ut habetur n.: 4.:

3e~ Deinfit oratio fidelulm9 in qua habetur invocatio pro ministro nu per electo!) datur benedictio.9 formula consueta~ et celebratio concluditur congruo cantu,9 dum omnes in pace discedunt.:

Ritus administrandi SeJCommunionem

a r,tinistro ex Indulto (1) Sedis Apostolicae· facultatem Hahente

I. PRAENOTANDA

lQ'" Ad altareaccendantur saltem duo cerei.: Super mensam ponatur cor-

(1) Indultum petendum est ad normam JnRtructionis Fidei Custos.a Sacra Congregatione de Sacramentis, vel a S.C. pro Gentium Evangelizatione "pro suae potestati subiectis".

VI

porale; . prope· tabernaculum verovasculum cum aqua,9 et purificatorium,9 ad purificandos digitos post sacrae,Communionis distributionem.:

2.~ Mlnister.,9 qui debet sacram Communionem distribuerej manus lavet,get vestemhuic sacro myil.isterio convenieptem induat.:·

II, RITUS LONGIOR

3.~ Antequamsa.cra Communio distribuatur.,9 praesertìm diebus do~inicis et festis de, praecepto,9 fit sacra Verbi Dei celebraio (2):,9 eadem fere, ra­ttone ordinata ac liturgia verbi in Missa: legtmtur E"pistula et EVangelium e, Missa diei,9 cantibus:,9' praesertim e psalmis,9 praemissis et interiectis (3) •

Is qui praeest homiliam ab Episcopo vel a parocho significatam legere' poterit.:Deinde fit oratio universalis seu oratio fidelium.:

Orationeuniversali absoluta,9 recitant omnes o:rationem dominicam,9' et r::onfiteor (omissis verbis Tibi, Pater, et Te, Pater) vel actwn contritio­nis,9 qui in' singulis regionibus adhibetur.~

Deinde· minister dicit Scce· Agnus. Dei, ecce qui tollit peccata mundi,et onmes subdunt semel: Domine" non sum dignus., ut intres. sub tectum meum,sed tantum dic verbo et sanabitur anima mea •.

Minister,9 antequam aliis sacram Communionem distribuat,9' poterit ipse eam sumere.'j secreto dicens: Corpus. Chr isti custodia t me in vitam aeternam •. Amen ..

Deinde sacram Communionem aliis distribuit,9·dicens singulis: Corpus. Ghr 1st i.; cui ipsi respondent: Amen"",

Ritus absolvitur aliquo cantu vel aliquaoratione in gratiarum actio­nem •.

III. RITUS BREVIOR

4:.~ Antequam sacra CommlIDio distribuatur.,9 loco celebrationis Verbi Dei,9 legi poterit,9 si rerum adiuncta id suadeant,9 10.3,9 5~58 vel alia lectio brevis e Sacra Scriptura.:

(2) Consto De,Sacra Liturgia, art. 35.4; A.A.S. 56. 1964; P.109. Instructio Ìnter Oecu­menici. nn.37-39; A.A.S. 56,1964; pp. 884-885.

(3) Instructio Inter Oecumenici, ·n.37; A.A.S .. 56,1964; pp.884~885.

VII

Deinde reci tatur oratio dominica et fiunt c~t~rà~ quae supra (n,. I 3) iridicailtUI1.~ "

5 ...... Si autem rerum,adiun9ta idJ,"equiraI1t!} ritus, poterit directe, illl­

tium'capere ab oratiane dominioa.:Cetera fiant, sicut supra (noi 3) indican tun.: J ' .

ISTRUZIONE S:ÙLLR SSo j MESSE: PER, 'GRUPPI PART'ICOLARI,

NUNZIATURA APOSTOLICA IN ITALIA - PROT. N. 1293 - ROMA, 31.V.1969 Lettera al Segretario Generale della C.E.I.a firma di Mons. Carlo Curis, Incaricato d'Affari a.i.

Mi do premura di trasmettere alI v Eccellenza VO$tra ReverendissipIa il testo di lilla Istruzione, della Sacra Congregazione per il Culto Divina~ . I­struzione che· regola la celebrazione della Messa nei Gruppi particolari.:

L'Istruzione e i redatta in lingua nazionale; non vi e' testo ufficiale latina, trattandosi di documento ch~ ha carattere provvisorio.

Secondo le, direttive ricevute, ho inviato copia·di·detta Istruzione al Presidente della' CommiSsione Liturgica S.E:.: ,Mons.: Antonio Mistrorigo!j Ve-scovo di Treviso.: .. "

SACRA CONGREGATIO PRO CULTO DIVINO - PROT. N. 77/69

Istruzione, sulle, SSo .. Messe per gruppi particolari

Rientra tra i fi-rli principali del l 'azione, pastorale, della Chiesa quel­lo di educare, i fedeli all' inserimen'to nella comunita' ecclesiale:~, si ~ ,che ognuno si senta operosamente lillito con i fratelli nella comunione della Chiesa stessa, sia universale che locale, soprattutto mediante, le celebra­zioni liturgiche" Liassemblea liturgica,9 presieduta da chi e' rivestito del la potesta w di rilillire:9 dirigere:, istruire, e santificare, II popolo di Dio,9 e' segno e strumento dellijlillione di tutti'gli uomini,Sl e,segnatamente, della Chiesa con Cristo (Cfr..: Cos't.: Lumen gentium., n.:' l; Cost.: Sacrosanctum Con­cilium. n.: 83) ~ I

VIII

Cio Q si realizza principalmente nella celebrazione comunitaria della Eucarestia9 soprattutto la domenica e, gli altri giorni festivi 9 sia attor­no al Vesèovo}l sia nel! v assemblea parrocchiale'9 il cui pastore fa le veci del Vescovo (Cfr.' Cost.: Lumen gentium" n.25'9 289 etc.:; Cost.: Sacrosanctum Concilium, n.41-42; Istn.: Eucharisticum mysterium del 25 maggio t957.9n.23 .... 27) 0 \

La cura pastorale' si dirige anche a gruppi particolari 9 non gia' allo scopo di alimentare, la tendenza alla separazione,.9' alla "chiesuola":19 al pri­vilegio9 ma di andare incontro a speciali bisogni o di approfondire, e in'­tensificare"la vita cristiana secondo le· esigenze· e, la preparazione delle persone componenti i gruppi medesimi.9 avvalendosi a tale, fine, dei vantaggi provenienti dalia identita V di lID peculiare impegno spirituale o apostoli­co e dal desiderio della mutua edificazione.:

Vesperienza dimostra lOefficacia dell' azione pastorale, in questi gru12 pi.: Se sono bene guidati e illuminati,9 non devono nuocere, all'unita' della parrocchia,9 ma devono 'giovare alla sua azione nIÌssionaria.9 a ravvicinare, alcuni fedeli,9 ad approfondire la formazione, di altri~:

La loro vitalita V deriva dal fatto che, lo studio in comune, della veri­tal cristiana e lo sforzo.9' parimente comunitario9 ·di conformare ad essa la propria esistenza e la propria condotta.9 confluiscono nelle riunioni di prg ghiera,9 attuate in modi e forme piu~ consone, al grUPPO.9' e soprattutto nel­la lettura e meditazione della Parola di Di0,9 e spesso nella celebrazione dell l Eucarestia9 'che conferisce pienezza e coronamento alle riunioni stes­se.:

Il desiderio di avere la celebrazione deli 9Eucarestia in questi gruppi e' oggi particolarmente, sentito#' PerciO' e'~ sembrato opporttmo dare, alcune norme' che regolino tale cel~ ra.zione.\! affinche'v si svolga sempre, con ordi­ne9 'proprieta' e serieta'; con vantaggio spirituale, dei partecipanti.genel rispetto del suo essenziale, carattere di culto sacro e religio~o.:

L, ..... Spettera v al Vescovo esaminare accuratamente tutte' le circostanze per giudicare 9 caso per cas0.9 se sia. pastoralmente, opportuna la celebrazi~. ne eucaristica,9 o se sia invece, preferibile, consigliare unO altra celebra-' zione' religiosa.,: .

2e .... l' gruppi particolari ai quali pUOi essere concessa la celebrazione' dell'Eucarestia sono i seguenti;

a) Gruppi riuniti ,per gli esercizi spirituali,9 per studi religiosi o pastQ rali9 di uno o piuo giorni 9 o per convegni.9 di apostolato dei laici o di associazioni simili;

b) Riunioni per motivi pastorali di alcuni settori della parrocchia;

c) Gruppi di fedeli che abitano lontano dalla chiesa parrocchiale, e che pe­riodicamente si radunano per coltivare la loro formazione, religiosa.:

d) Gruppi di persone di 11lla stessa condizione9 che periodicamente si riu­niscono per l'istruzione, o la formazione, religiosa loro appropriata.:

IX

e) Gruppi familiari riuniti attorno a persone malate o anziane'j/che· non pO§ sono uscire, di casa e che, altrimenti non parteciperebbero mai alla ce­lebrazione, eucaristica.: Ad essi si associano anche· i vicini e coloro che harmo cura della persona anziana o inferma. I

f) Gruppi familiari riuniti per la veglia di un defUnto o per qualche oc­casione, religiosa eccezionale.:

3.~ L'Eucarestia per i gruppi particolari si celebri abitualmente in luogo sacro.:

·4' .... Fermo restando il disposto del can.: 822:,!/ paragrafo 4j' del Codice di Diritto Canon.ica~ e· del n.: 7 della prima parte, del MçltuProprio Pasto­rale, Munus del .30.novembre t9S3j/ la facolta.' di celebrare, IVEUcarestia per i gruppi particolari fuori di un luogo s'acro puo' essere data solo dall' Or dinario del luoga ll il qualej/ specialmente, se si tratta di celebrazione in case· private o in istitutij/ darai questo permesso solo se· il gruppo si riy nisce la' dove non c'e,9 cappella' o oratoriaj/ e solo se· vi e 9 un luogo adaL to e conveniente !I ,esclusa sempre, la celebrazione,' nelle, camere da letto.:

Ricercando luoghi piu' ampi e· piu' nobili,9 non si preferiscono inten­zionalmente alcune, famiglie· alle, altre~ facendo rivivere 9 sotto altra for­mali i privilegi disapprovati dalla Cost.: concilìare sulla sacra Liturgia (Sacrosanctum Concilium" n. \ 32) .'

5 .... Si abbianQ presenti i principi fondamentalij/ esposti nella IstruziQ ne Euchar.isticum mysferium (n.' 3) 9 soprattutto i seguenti:'

a) Il Sacrificio e il sacro Convito appartengono allo stesso mistera ll al punto da essere, legati l'uno all'àltro da strettissimo vincolo teologi­co s· sacramentale.'

b) NesslIDa S .• : Messa sia considerata azione esclusiva di un gruppo partico.-. larej/ ma celebrazione della Ch~esa:ll nella quale il $acerdotejesercitan:... do il suo ufficiaj/ presiede,\) cOlJle,miJ;1istro della Chiesa stessaj/' IO azio­ne· liturgica.: .

c) Tutto deve essere ordinato in' modo tale, che9 sia nella disposizione,del luoga ll sia negli atteggiamenti delle· persone· e· nell vuso delle,cose'9ven:... ga tributato al Sacramento dell 1Eucarestia il culto di latria che· gli e·t dovuto.:

S,,- Per ottenere lIDa celebrazione· realmente rispondente alle· circostan ze e alI Q ambiente'!1 ' le sue singole, parti siano convenientemente organizza­te9 tenendo presenti le norme generali e, i principi seguenti:

a) SI favorisca al massimo la partecipazione dei fedeli 9 a seconda delle particolari circostanze nelle quali avviene le celebrazione e· delle po§

sibilita' di ottenerla.:

b) La celebrazione· potra' essere preceduta da un tempo di meditazione sul­la Sacra Scrittura o da istruzione su cose spirituali9 ·adattate alle, c~ ratteristiche del gruppo.:

c) Oltre, a una monizione, inizialej/ il celebrante pUOI brevemente introdur-

x

re la liturgia della parola prima delle· letture e la liturgia eucaristica prima del prefazioj/ e interv~nire ancora prima del congedo.: Qualsiasi in­tervento e' escluso durante la liturgia eucaristica.:

d) Fermo restando quanto indicato alle seguenti lettere f):J/ h):J/ e· salva la parte eventualmente svolta dalla l'lguida"' o Commentatoreji i 'féctél:i,. si a­sterranno·da interventi a modo di riflessione~·esortazione o simili.:

e) Nella liturgia della parola si possono scegliere le letture piu' adatte alla particolare celebrazione:9 sempre· prese,9 pero':ji dal lezionario ap­provato.:

f) Le letture che· precedono il vangelo potranno essere lette da qualcuno dei partecipanti (uomo o dorma); il vangelo)1 invece·, deve essere·procl,!!. mato dal sacerdoteji o eventl,lalmenteji da !.ID diacono.:

g) Nell'omelia il sacerdote ricor.~i il carattere particolare della celebr~ zione e i suoi legami con la Chiesa locale e universale.:

h) la preghiera universale (lioratio fideliuml'l~ si pUOI adattare alla cir­costanza~ conservandole sempre il suo dovuto carattere religioso.: Non si omettano del tutto le, intenzioni generali per la Chies al/ il mondoji' i fratelli indigenti e l' asse;mblea riunita.~ Qualche· :intenzioneparticola­re:'!i debitamente preparata,9 puo' essere, proposta dai partecipanti.:

7.~ la partecipazione· piuv ,completa e' perfetta alla celebrazione euca­ristica si ha con la Santa Comunione.:

Per quanto riguarda la ComlU'lione sotto le due specie,9 ci si atterra' strettamente alle disposizioni deila Istruzione, Eucharisticum mysterium(n. ' 32) • I ESsa e f esclusa quando la Santa ~d:essa, viene, celebrata n~+le' case.:

Anche, quando l'Eucarestia si celebra in luogo sacroji i comunicandi non prenderanno da se stessi le, sacre specie,Si ne" riceveranno la sacra Ostia sulla mano.:

8 o .t- Per favorire la partecipazione dei present~~ potra' risultare uti­le~9 in alcune circostanzeS) usare anche del canto,9 come elemento che, fonde maggiormente gli' animi.: SI osservino,9 anche in questo settore,91e norme ri­guardanti il canto e· la musica nelle sacre celebraziont.9 evitando quanto e O contrario alla santita~ del rito e alla pieta' dei partecipanti.:

ge~ Gli adattamenti sopra indicati,9 an~essi esclusivamente, per questi casiSl non si introducano nelle celebrazion,i fatte· in Chiesa per tutta la comunita9 dei fedeli.: '

lOu~ Afrinche ç si possa celebrare lçEucarestia per gruppi particolari fuori del 'luogo sacrOl/' specialmente, nelle case priva'W.; si richiedono que­ste condizioni previe'~

a) La facolta' di cui al n,.: 4' non si dia per le· domeniche e i giorni festi vi di precetto.: .

b) Sempre ferma restando la necessita' di ottenere il permesso dell ' Ordi­nario del luogo,9 se il sacerdote celebrante, non e' il parroçodovra' pri ma avvertire il parroco competente.· Questil/ POiSi dara' relazione al Ve­scovo sulle celebrazioni avvenute~:

XI

c) Si osservino le norme sul digilIDo eucaristico.: InnesslID caso laS.Mes­sa po~ra! . es~ere, preceduta da lID" agape,.: Se m t agapè' dovesse seguire:~ges­non Sl. terra sulla stessa mensa sulla quale si e' celebrata la S.: Eu­carestia.:

d) Il pane, per l~Eucarestia resta il pane, azimo9 lIDico ammesso 9 e non sen~ za gravi motivi5) nella Chiesa latina~: Esso sara! con:fezionato nella stes sa forma che si usa normalmente per le, altre SS.: Messe.: -

e) le celebrazioni non avvengano a notte, jnoltrata.:

f) Nei gruppi familiari non si escluda chi9 per giusti motivi!) chiede di parteciparvi.: .

Ue4- Per garantire la riuscita di queste celebrazioni e per ottenere ma maggiore efficacia spirituale:'9 esse siano ben preparate e sempre svol­te con dignita V e sacralitav,.: Se ne, curi attentamente la formaSi si scelga­no gli elementi piu l adatti 9 nel rispetto delle· norme liturgiche.: PE'(.rC~o'::

a) I testi della S.: Messa siano presi esclusivamente dal Messale o dai sup-, plementi approvati.' Ogni cambiamento]/ salvo' quanto e·' detto al n.3!1 Iet-

tera h):SI e,l arbitrario9 e percio ' riprovato~:

b) la suppellettile dello altare (croce,9 tovaglia)) candele.,)) messale:)) manu­tergio9 purificatoio,9 corporale:9 comunichino):9 i vasi sacri (calicej/pa­tena9 pisside):9 i paramenti (amitto!> crunice:]/ c ingoIo SI stola9 pianeta) dovranno essere.,? nel numero,9 nella forma e· nella qualita':,9 quelli volu-ti dalla legislazione 'vigente,.: .

c) I gesti rituali e' le cerimonie del celebrante.9 nonche~ l~atteggiamento dei partecipanti)) devono essere quelli prescritti per la celebrazione eucaristica abitualR.:

Si esortano vivamente· i pastori d'anime, a voler considerare e approfon dire il valore spirituale e formativo di queste, celebrazioni. Esse sono va­lide solo se· conducono i partecipanti a una maggiore, consapevolezza del mi, stel'O cristiano.9 all'incremento del culto divino)) all~inserimento nella compagine della comlIDi ta v eccles iale:'9 e alI ~ esercizio fecondo dell q apos to­lato e della carita i verso i fratelli.:

Benche·' ai nos tri giorni non manchino quelli che· l'i tengono di essere "aggiornati"j solo se possono esibire' "novita v "151 talvolta bizzarre:9 o esco­gitare forme arbitrarie, di celebrazioni liturgiche>!> i sacerdoti9 del clero sia secolare, che regolare9 pensosi del vero bene dei fedeli 9 sappiano che soltanto in una fedelta U generosa e irremovibile alla volonta V della Chie­sa.'1 espressa nelle sue direttive.9 norme e, strutture:.'1 sta il segreto di un successo pastorale duraturo e santificante·.:

Cio' che allontana da questa linea j anche se apparentemente allettan­te: 9 finisce· per creare disorientamento nei fedeli)) men1;;remortifica e ste­rilisce il ministero sacerdotale~:

. Questa Istruzione)) preparata,9 per Superior.e, ma.i1dato,9 dalla Sacra Con­gregazione· per il culto divino,9 regolera' ogni tipo di celebrazione, di SS. Messe, per gruppi particolari finche' la Sede Apostolica non disporra v al­trimenti. : Citta i del Vaticano9 l5 maggio 196~ Festa dell' Ascensione del Signore;.-

A., BUGNINI, Segretario BENNO CARDo GUT, Prefetto

XII

INSTR.UCTIO OKMODO S~NCTt\M COMMUNIONE:M MINISTRANDI

NUNZIATURA APOSTOLICA IN ITALIA - PROTo No 1304' - ROMA, 70 VI. 1969 Lettera al Cardinale Presidente della CoE.Io,a firma di Mons. Carlo Curis, Incaricato d'Affari a. i.

La Sacra Congregazione per il Culto DivinOl/ per speciale mandato del Santo Padrej/ ha preparato una Istruzione "de· modo sanctaIil Communionem .. mi~ nistrandi":Ij/ in risposta ~lla cons~t~zione· fatta nei mesi scorsi presso lo Episcopato di tutto il mondo.:

In ossequiQ ~lle"istruzioni impartitemi mi do premura di far pervenire all'Eminenza Vostra Reverendissima copia di detto documento 51 grato se vo­lesse, portarlo a conoscenza di tutti i Vescovi d~Italia-: alla cui respon­sahilita~ il Santo Padre si affida in una materia tanto grave o,

SACRA CONGREGATIO PRO CULTO DIVINO - PROT. N o 149/69

Instructio de' modo·Sanctam Communionem ministrandi

Memoriale Domini celebrans)/ Ecclesia ipso .ritu testatur fidem et 'ado­rationem Christi qui in sacrificio praesens est et iis.)/ qui mensam Eucha­risticam participant)/ ut cibus datum.:

Hac de causa mùl tum interest ipsius:)/ ut Eucharistia modo qu<;Ul1 digrds­SÌIllO maximeque. frugifero celebretur' ac partecipet~9 inviolate· servando il lam ad nos progressione quadam pertingentem traditionem)/ cuius divitiae, ir1 usum et vi tam Ecclesiae sunt transfusae.: Historiae enim documentis proba­tur ,modum ce,lebrandi et sumendi Sacram EUcharistia.nl multiformem fuisse·.His etiam temporibus nostris in celebrationem eiusdem EUcharistiae, mutationes nec paucae·nec leves)/ quoad ritum9 sunt inductae9·quo magis congrueret ho­minum nune viventium spiritualibus et psycologicis necessitatibus; atque in ipsam disciplina.m,9 quae fideliuwl rationem divini Sacramenti participan~ di mOderatur.)/ iterum9 ob quaedam rerum adiuneta9 invecta est Communio SLID utraque specie panis et vin:t.)/ quae· olim ritui quoque Latino communis pau­latim in' desuetudinem abiit.: Qui quid,em sic exortus status iam ubique. in­valuit tempore Conéilii Tridentini.'i) quod eum dogmatica doctrina comproba­vit atque· defendit ut condicionibus illius aetatis consentaneum.: (1)

His vero ipsis modis rehovatis signum Convivii Eucharistici et omnimo­da adimpletio mandati Christi magis perspicua et vivida sunt effecta9s~~uJ tamen plenior pa~ticipatio celebrationis Eucharisticaej/ per sacramentalem Communionem significata)) hic et illiC:,9per hos proximos annos desiderium

(1) Cfr. CONCo TRIO., Sess, XXI, Doctrina de communione sub utraque·specie et parvulorum: Denz. 1726-1727 (930); Sesso XXII, Decretum supero petitionem concessionis calicis: Denz, 1760

XIII

excitavit ad i11um r~de1..Uldi usum!jex quo panis Eucharis,ticus in fidelis ma­nu deponitur.j) qui eum ipse ori suo,9' communicando,9 ingerat.:

Quin etiam,9 in qUibu..<:;dam cOmIn1..Ulitatibus et 10cis,9 eiusmodi ritus est peractus,9 quamquam approbatio Sedis Apost01icae, antea impetrata non erat,9' atque interdum ita,9 ut fidelibus opport1..Ula praeparatio deesset.:

Est quidem verum ex vetere usufidelibus quondam licuisse divinam hanc a1imoniam in manum accipere atque, per se ipsos ori inferre:jl atque, etiam,9 aetate antiquissima,9 e, laco,9 ubi sacra fiebant"Sanctissimum secum porta­re:,9 propterea potissimum ut,9. si forte pro Fidei confessiOne iis esset di­micandum, eo tamquarri viatico uterentw.:

Verumtamen praescripta Ecc1esiae'Patrumque documenta copiose testantur ma.x:imam reverentiam summamque prudentiam erga sacram EUcharistiam adhibi tam. ~ Etenim "nemo.l:.,:.111am carnem ~anducatj) nisi prius adoraverit"( (2):,9 atque, in ea sumenda quisque admonetur~ ",1.,:.,:.11100 percipe; advigilans ne, quid ex eo tibi depereat", (3);' liCorpus enim est Christi"i (4).,

Praeterea cura et minis terium Corporis et Sanguinis Domini peculiari prorsus modo sacrorum administris vel hominibus ad hoc ipsum ascitis com­mittebantur~ IiPostquam vero is:,9 qui praeest 9 preces absolvitjJ et populus omnis acclamavit,9 qui apud nos diCl.mtur diaconi panem et Vinum et aquam9 in quibus gra:t:i.ae actae Slll1t,9 unicuique praesentium participanda distribu1..Ult,9 et ad absentes perfer1..Ult'i\ (5),.:

Quare mox sacram Eucharistiam absentibus deferendi mlll1US s01is sacris administris concreditum est9 hanc ob causaTII9 ut reverentiae· Corpori Chri­sti debitae::)l simul ac fideliumnecessitati,9' cautius consuleretur.lnsequen­ti tempore:9 postquam eucharistici mys,terii veritas,9 eius virtus ac praesen tia Christi in eo altius explorata slmt,9 urgente sensu sive reverentiae· eI: ga hoc Sanctissimum SacramentuIIl sive· humilit;:ttis qua illud sumatur oportet,9 consuetudo.'l inducta est9 ut per se minister panis consecrati particulam in' lingua Comm1..Ulionem suscipientiUlll deponeret.:

Hic sanctam CommlIDionem distribuendi modus:,I) hodierno Ecclesiae, statu in universum considerato, servari debet 9 non s'ùlum quia in tradito p1urium saeculorum more innititur9 sed praesertim quia Christifidelium reverentiam erga EUcharistiam significat.: Huiusmodi autem usus nihil de dignitate. per­sonae detrahit iis,9 qui ad tantum Sacramentum accedlIDt> atque ad eam prae­parationem' pertinet,9 quae requiritu}.9 ut Corpus Domini modo ma.x:ime, ,frugi­fero percipiatur (3)'N:

Haec reverentia non lipanis et potus commlIDis'1, (7)9' sed Corporis et San guinis Domirii commlIDionem significat; vi cuius .populus Dei bona sacrif'i-' cii paschalis participat 9 renovat novum foedus semel in sflnguine, Christi a Deo cum hominibus factum,9 ac in fide et spe' convivium eschatologicum in r~' gno Patris praef'igurat et praevenit" I (8)..:

Praeterea hac agendi ratione j quae translaticia iam censenda est ll ef­ficacius cavetur.,9 ut sacra COInInilllio qua par est reverentia,9 decore· atque,

(2) AUGl,lSTINI, Enarrationes. in Psalmos, ·98, 9:PL 37. 1264 .. (3) Cfr .. CYRILLI HlEROSo, Catecneses.Mystagogicae, V,21: PG 33, 1126. (4) HIPPOLYTY, Traditio Apostolica, n, 37: ed, . B.. Botte, 1963, p. 84; (5) IUSTINI, Apologia I, 65: PG 6, 427. -(6) Cfro AUGUSTINI,Enarrationes. in Psalmos, 98,9; PL 37, 1264~1265 (7) Cfr. IUSTINI, Apologia 1,66: PG 6, 427; Cfr. lRENAEI, Adversus.Haereses, ,1,4; c .. 18.

n.5: PG 7, 1028-1029.' (8) Sacra Congregatio Rituum, Instructio Eucharisticwn Mysteriwn, n.3a,AAS 59 (1967), p. 541. .

XlV

dignitate distribuat~,9ut quodvis pericuhun arceatur species eucharisticas profanandi9 in quibus "modo singularl,9 adest totus et integer Christus:,9Deus et homo9 substantialiter et continenter"" (9):9 ut denique diligenter cura serve tur 9 quam de, ipsis panis consecrati fragmentis Ecclesia semper commeo davit: "Quod eninl intercidere patieris:9 id tibi tamquam ex propriis mem­bris deminutum puta" I (10),:'-:

Quapropter. j cum paucae, quaedam Conferentiae Episcopales atq~~ nonnulli singulares Episcopi postulassent9 ut in suis territoriis usus admitteretur consecrat;um pane m in christifidelium manibus ponendi9 Swmn.us Pontifex sta­tuit ut singuli lIDiversi Ecclesiae, latinae Episcopi rogarentur quid cense­rent de opportlIDitate hUlusmodi ritum introducendi.: Mutatio enim in re tan ti momenti, quae·antiquissima et veneranda traditione irmititur,9 praeter­quam quod disclplinam. pertingit,9pericula etiam. secumferre potest9quae, ti­mentur forte, ori tura ex novo modo sacram CommlIDionem ministrandi9 ne sci­licet peryeniatur sive· ad minorem erga Augustum altaris Sacramentum reve­rentiam9 sive, ad eiusdem Sacramenti pròfanationem9 sive ad rectae doctrinae adulterationem.: -

Quam ob rem Episcopis tres quaestiones propositae,suntjl quibU$ usqu~ ad diem t2 superioris mensis Martii hoc,9 qui sequitur9 modo responsum est:

1.\Videturne·exaudiendum votum,9 ut praetermodum traditum9 etiam ritus recipiendi sacram Commusionem in manu permittatur?

Placet: 567

Non placet: 1.233

Pl.: iuxta modum: 315

Suffragia invalida~ 20

2.' Placetne ut experimenta huius novi ritus in parvis commlIDitatibus prius fiant 9 assentienteOrdinario loci?

Placet: 751

Non placet~ 10215

Suffragia invalida: 70

3 o' Putasne· fideleS:'9 pos t praeparationem catecheticam bene ordinatam9 hune novum ritum libenter esse accepturos?

Placet: 835

Non placet~, t. :185'

Suffragia invalida: 128

Ex redditis igitur responsispatetEpiscopos longe plurimos censere ho­diernam disciplinam haudquaquam esse iIlllllutandam;. quae immo si inlmutetur9 id

(9) Cfr, Ibidem, n09, po '5470 (10) CYRILLI HIEROS., Gatecheses Mystagogicae, V/21: PG 33, 11260

tum sensui tlÙll spirituali cultui eortuldem Episcopor~ plurimorumque fide-lium offensioni fore.: '

Itaque 9 attentis animadversionibus consiliisque eorum,9 quos "Spiritus Sanctus posuit Episcopos regere"l Ecclesias (U):,9 pro rei gravitate et al­lato rum argumentorummomento,9 Surnooo Pontifici non est visum modum iamdiu receptum sacrae, Communionis fidelibus ministrandae il11Il1utare'.~

Quapropter Apostolica Sedes Episcopos et sacerdotes et fideles vehemen ter hortatur.,9 ut validae iterumque confirmatae, legi studiose obsequantur':,9 sive, ad iudièium a maiore, catholici E:piscopatus parte latum.9 sive ad for­mam qua hodiernus sacrae' Liturgiae, ritus utitur.!ì sive, denique ad COl11Il1tule' ipsius Ecclesiae, bonum respicientes.:

Sicubi vero contrarius usus.9 sanctam nempe CODUntulionem in manibus po­nendi,9 iam invaluerit,9 eadem Apostolica Sedes:,9 ut ,Episcopales aduivet Con-'ferentias ad pastorale officium implendum,9 pro hodiemo rerum statu saepe' difficilius,9 jj-Bdem Cbnferentiis conunittit onus ac mtulus peculiaria adiun~ tal? si quae sunt.9 expèndendi,9 dwnmodo tamen et quodvis praecaveatur peri­culwu,9 ne,' reverentiae defectus vel falsae de SS.ina Eucharistia opiniones irre~t in animos:!I et alia etiam incommoda sedulo tollantur.:

Porro hisce in casibus,9 ad eiusmodi US1.Ull recteordinandum,9 Episcopales Conferentiae opporturias:.9 prudenti praemisso examine~ deliberationes capient,9 quae secretis suffragiis duabusque, e tribus partibus suffragiorum faventi­bus ferendae SlIDt.; quas quidem deliberationes deinde Sanctae, Sedi:;, neces­sariae confirmationis causa (12),9 proponent,9' adiecta accurata expositione, causarum.9 quibus ad eas capiendas irmpulsi SlIDt.: Sancta Sedes singulos ca­sus accurate perpendet,9 illius haud oblita conilmctionis,9' quae var'fis 1'0:"

corum' Ecclesiis int~r se vel earum unicuique curn Ecclesia lIDiversa inter'­cedit:; ad provehendum COmDllme bontun commlIDemque aedifiqationem.9 atque' ad fidei pietatisque incrementum.9 quod mutuo ab exemplo profluit.:

Haec Instructio9 quae, de speciali mandato Swnmi Pontificis Pauli VI com posita est,9 Apostolicae, vi auctoritatis die XXVIII mensis Maii,9' anno MC~n:xIX,9" ab go est rite approbata,9 Qui etiam statuit 9 ut in sacrorum Antistiturn no­titiam per Praesides Conferentiarum Episcopalium perferretur.:

Contrariis quibusvis nihil obs tantibus.:

Romae:.9 die XXIX memsis Maii,9 anno MCMIXIX

A, BUGNINI, a Secretis BENNa CARD. GUT, praefectus

(11) Cfr. ACT. 200 28., (12) Cfr. CONCo OECUM. VAT. II, Decr.ChristusDominns;, n. 38, 4, AAS 58 (1966) p.693.

XVI