19 -20124 - gsags.it · Per definizione sappiamo che in geografia, una gola (detta anche forra o...

Post on 17-Feb-2019

223 views 1 download

Transcript of 19 -20124 - gsags.it · Per definizione sappiamo che in geografia, una gola (detta anche forra o...

Collana manuali tecnici CNSAS a cura della Direzione del Corpo Nazionale Soccorso Alpino e Speleologico Via Petrella 19 - 20124 Mill�llOTECA DEL G.S.A.G.S . • CA www.cnsas.lt �ii± _____ _

N' Prog. �S� .. _----­

ATTENZIONE!

Il contenuto del presente lavoro, che si propone come strumento di formazione tecnica per la progressione in sicurezza, la prevenzione degli incidenti e per una corretta gestione del salvataggio di un infortunato, non impegna l'autore né l'editore per eventuali danni o incidenti derivanti dall'uso et o dall'interpretazione delle tecniche illustrate. La fase di apprendimento dei contenuti del presente manuale deve essere seguita dalla Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra, in attuazione dello specifico piano formativo.

© Copyright 2013 Direzione Corpo Nazionale Soccorso Alpino e Speleologico

Ogni diritto sui contenuti del presente manuale è riservato, ai sensi della normativa vigente per tutti i paesi. La riproduzione, la pubblicazione e la distribuzione, totale o parziale, di tutto il materiale originale contenuto nel presente volume, sono espressamente vietate in assenza di autorizzazione scritta da parte della Scuola Nazionale Tecnici Soccorso in Forra del CNSAS

P edizione marzo 2013

ISBN 978-88-95656-02-1

ASSOCIAZIONE ITALIA NA CANYONING

www.aic·canyoning.it

CORPO NAZIONALE SOCCORSO ALPINO E SPELEOLOGICO

Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra

MANUALE TECNICO DI

PROGRESSIONE E SOCCORSO IN FORRA

testi di GIUSEPPE ANTONINI

fotografie GIUSEPPE ANTONINI

OSKAR PIAZZA

fotografie extra testuali GIUSEPPE ANTONINI

elaborazione immagini GIUSEPPE ANTONINI

supervisione al testo MAURIZIO BIONDI (t)

ROBERTO FRISINGHELL I FRANCO GIACOMELLI

OSKAR PIAZZA GIOVANNI PIZZORNI

ANDREA PRATI MAURIZIO ZAPPA

LA SNAFOR

La Scuola Nazionale Tecnici Soccorso in Forra nasce nel 2005, dall'incontro dei tecnici specialisti provenienti dai settori del Soccorso Alpino e del Soccorso Speleologico e, nello specifico, da SNaTe, SNaTSS e Commissione Tecnica Forre. Dopo aver strutturato il regolamento ed il piano formativo, la SNaFor si è immediatamente impegnata nella realizza­zione del manuale tecnico di progressione e soccorso in forra. II presente lavoro è il risultato di 5 anni di riunioni e di sessioni fotografiche specifiche o ritagliate durante le attività

didattiche svolte sul territorio della penisola. Questo manuale rappresenta di fatto il riferimento tecnico e didattico per tecnici ed istruttori, augurandosi che possa essere per tutti una traccia da seguire nell'organizzazione di eventi formativi e di addestramento. Per quanto possa sembrare incauto dirlo, ci si augura anche che le tecniche ed i materiali illustrati in queste pagine vengano presto superati, con l'affacciarsi di novità migliorative in fatto di sicurezza. Buona lettura

Istruttori Nazionali Tecnici di Soccorso in Forra-INFor (2005-2012)

Giuseppe Antonini, Maurizio Biondi (t), Roberto Frisinghelli, Franco Giacomelli, Mauro Mabboni, Oskar Piazza, Giovanni Pizzorni, Andrea Prati, Ennio Rizzotti, Maurizio Zappa

MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA U Scuola Nazionale Tecnid

Soccorso in Forra

Per definizione sappiamo che in geografia, una gola (detta anche forra o canyon), è una valle profonda con pa­reti ripide. È il risultato di fenomeni erosivi che si verificano quando un fiume o un torrente incidono vigorosamente il pro­prio letto. Sappiamo anche che, il primo uomo che approcciò questi ambienti con mentalità "torrentistica" fu il grande speleologo francese Edouard-Alfred Martel che, negli anni a cavallo fra XIX e XX secolo, compì alcune imprese straordinarie quali la traversata della grotta di Bramabiau nella Tarn o la discesa del canyon del Verdon, allora non regolato dalla presenza delle dighe che attualmente ne limitano la portata. Di acqua sotto i ponti (e nelle forre evidentemente), è proprio il caso di dirlo, ne è passata, da quei tempi epici, veramente tanta. Diverse e opposte scuole di pensiero vorrebbero collocare le forre, ovviamente, in modo diametralmente e for­temente contrastante: chi nel mondo della speleologia, chi nel mondo dell'alpinismo. Mi piace pensare e definire le forre come una sorta di "cerniera" che, anziché dividere questi due mondi appa­rentemente incompenetrabili, sanno unire due realtà per certi versi molto simili. Una sorta di moderna "terra di mezzo" che, seppur non popolata da creature fantasiose e fiabesche, vede agire sempre più numerosi frequentatori certamente un poco particolari nei loro "abiti" e non sempre "capiti" da chi li vede sbucare magari a ridosso di una frequentata piazza. Il manuale che, dopo non poche difficoltà, vede la luce è stato con impegno preparato ed è la conferma oggettiva che le forre sono una vera e propria linea di connessione fra culture e tecniche apparentemente diverse, quella speleo e quella alpina appunto. L'unione, senza scomodare annosi motti, è in grado di fornire risultati e compiacenze diversamente imperfetti. Il frutto tangibile di questa sinergica collaborazione fra soggetti con provenienze disuguali, culture dissimili seppur uniti da competenze conformi è assolutamente di primo ordine e rende ampio merito ai diversi soggetti interessati. Materiali, tecniche di progressione e tecniche di soccorso, sono accortamente trattati incardinandosi su anni di esperienza e basandosi su concrete conoscenze. Il mio ringraziamento personale ed istituzionale va indistintamente a tutti coloro che, a vario titolo, si sono spesi per questo manuale "sforrando" esausti ma soddisfatti come al termine di una composita progressione.

Piergiorgio Baldracco Presidente Nazionale CNSAS

_ INDICE

Indice

1. LA SNAFOR .................. ........ ......... ............... . . .... . . . . . ...... .. . . . . . .. . ....... ....... . . ... . . . . . . .. ... . . . . . .. .. . . . . . . . .. ........ . . . . . . . . . ... 5

2. AMBIENTE E SICUREZZA . . . . . . . . ...... . .. .. . . . . . . . . ........... . . . . . .. . ............ .. .... . ... . . . . . .. . . .......... . .......................... . . ....... .. 7 LA FORRA, L'AMBIENTE .......................................................................... .......................................................... ............... . . . . . . . . 8

LA MODERNA TECNICA DI CANYONING ...... . . . . . . . . . . ....... . . . . . . ...... . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . ................................................ 11

I PERlCOU OGGETTIVI ................................................... ............................................................... ....................................... 13

SICUREZZA IN FORRA, FILOSOFlA ................ . . . . . . . . . . . ....................... . . . . . . . . . . . .......................... . . .... . . . . . ................ . . . . .. . . . ...... . . . . .... 15

ANAUSI DEL RISCHIO .......................................................................................................................................................... 16

PROCEDURE DI SICUREZZA E LINEE GUIDA ......... ................................................................. . . ..................................... ...... . . . . 20

BUONI CONSIGLI .................................... ..................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ .......................................................... 21

L'ACQUA, LA FORZA, I MOV1MENTI ........................................................................................................................................ 22

TRAPPOLE ACQUATICHE, I SIFONI ......... . . . ........ ....................................................... ... . . ........................ . . . . . . . . . . . . . ...... . . . . ......... 51

ALTRI PERICOLI ................................................................................................................................................................... 54

LA PIENA ................................................. . . . . . .............................................................. . . ............................... . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 58

ALTRI PERICOLI . . . . . . ................... . . . . . ..................................................................................................................................... 62

3. EQ UIPAGGIAMENTO PERSONAL E .................................................... ........ ............................... .................... 63 CARATTERISTICHE ......... . . . . . . . .............. . . . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................................. 64

CASCO ................................................................. ................................................................................................................ 76

IMBRAGO ED ATTREZZI ..................................... . . . . .. . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . ..... . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . . . . ....... ...... . . . ........... 77

LONGES E/O CORDINI DI POSIZIONAMENTO ......................................................................................................................... 80

ABBIGLIAMENTO E CALZATURE .............................................................................. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . ...................... 83

TRASPORTO E PROTEZIONE DEI MATERIALI .......................................................................................................................... 86

COME PORTARE IL SACCO ...................................................................................................................... . . ...................... . . . . . . . 87

TRASPORTO E PROTEZIONE DEI MATERlAU . . . . . . . . . .......... . . . . . . . . . . .. . . . . ............. .......................................................................... 93

MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA U Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra

" MANUALE TECNICO DI P.ROGRESSIONE E -) ... . >._- soè:co

·RscfIrÙ:ORR.iC

· '.�" INDICE

MATERIALE DI SOPRAWIVENZA ...........................•........•...........................•................ . . . . ......................•.... ...... ........... ........... 94

DOTAZIONI SPECIALI ........................................................................................................................................................... 95

4. EQUIPAGGIAMENTO COLLETTIVO . . ... . . .... .. . .. ... . . . . . .. .. . . . . . .... . . . . .. . ... . . . . .... . . .. . ... . . . . . ... .. . . ... . . . . . ... .. . . . ... .. . . . ... . .. . . ... 97 CARATTERISTICHE ............................................................................................................................................................... 98

MATERIALE PER L'ATTREZZAMENTO ...................................................................................................................................... 106

ORGANIZZAZIONE DEL MATERIALE COLLETTIVO . . . . .............. ......................... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 SQUADRA ATTREZZISTI . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ . . . . . . • . . . . . • . . • . . . ........ . • . . . . . . . . . . . . ................................................ 109

KIT TRAPANO ............................................................................................................................................................ 110

KIT ATTREZZISTI ....................................................................................................................................................... 111

KIT CORDA 1 E 2 ........................................................................................................................................................ 112

SQUADRA BARELLA ................................................................ ........... .............................................. .............. 113 KIT CORDA CALATA BARELLA ...................................................................................................................................... 114

KIT CORDA 1 E 2 ...................... ......... ......................... . . . . . . . . . . . . . . . ........................... . . . . . ....................... . . . . . . . . . .......... . ...... 115

SQUADRA RICERCA/PRIMO INTERVENTO . . . . . . . . . . . ........ . . . . . . . . . . ........... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. ....................... 117 KIT CORDA 1 E 2 ............. . . . . . . . . .......................................................................... . . . . . . . . . . . . .................... . . . ...................... 118

KIT CORDA EMERGENZA ............................................................................................................................................. 119

TRATTAMENTO DELLA CORDA ..................................................................................................................................... 120

KIT BOUlE - GESTIONE CORDA .................................................................................................................................. 121

5. COMUNICAZIONI: CODICE VISIVO E SONORO . .. ... .. . . . .. . . . . . . . ... . . . .. ... . . . . . .. . . . ... . . . . ... .. . .. . . . ..... . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . 127 COMUNICAZIONI ................................................ ............................................................... . . . . . . ............................................ 128

COMUNICAZIONI RADIO ...................................................................................................................................................... 130

CODICE VISNO E SONORO .................................................................................................................................................. 134

6. NODI . . . . . . . ... . .. .. . . . . . . . . .. ... . .... . . .... . . . . . .... . . .. . . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . ..... . . ..... . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . ... . . . ...... . . . . . .. . . . . .. .. . . . . . . ... . . . . . 143 TIPOlOGIA DEI NODI .......................................................................................................................................................... 144

NODI DI VINCOLO ............................................................................................................................................................... 146

BOLINA SEMINFILATO (RINFORZATO) ................................................................................................................................... 148

Ol Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

MANUALE TECN!.çQJQ!J P,�O�OtJE.EGj INDICE SOCCO�f"H:'

BOLINA DOPPIO ........................................................ ................ . . . . . . . . ................................... . . . . . .......................................... 149

GUIDE CON FRIZIONE ...............................•........•..................•...........................................•.................•............................... 151

GUIDE CON FRIZIONE DOPPIO ........... . . . . . . . . . . ....................................................... ....... .......................................................... 152

NODO A STROZZO ...........................•.........• .............................................•.............................................................•............. 153

NODO BARCAIOLO ........ . . . . . . . . . . . . . ..........................•.................................. .................•......................................................... . . 154

NODI DI GIUNZIONE ...............•.......••........•........•• ............................................•.......•........... . . . . . . . . .............. ............•............ 155

GALLEGGIANTE ............................................................. ...................................................................................................... 156

GALLEGGIANTE DOPPIO ................................ .................................................................. ................................ . . . . ................ 157

INGLESE DOPPIO .................... ............................................................................................................................................. 158

OTTO TRIPLO . . .................................................................................................................................................................... 159

NODO FETTUCCIA ............................................................................................................... . . . . . ........................................... 160

NODI SCORREVOLI ........................................................................... ................ . . . . . . ............................................................. 161

MEZZOBARCAIOLO .............................................................................. ................................................................................ 163

DA MEZZOBARCAIOLO A BARCAIOLO ......................................................................... ........................................................... 164

MEZZOBARCAIOLO IN RECUPERO .............................................................................. ........................................................... 165

MEZZOBARCAIOLO RINFORZATO .......................................................................................................................................... 166

MEZZOBARCAIOLO RADDOPPIATO .............................................................................. .......................................................... 168

FRENO CUORE ................................................................................................................................ ............................... ...... 169

NODI AUTOBLOCCANTI (NAB) ....................... ................................. . . . . ...................... . . . . . ............................ ........................... 170

MACHARD ............................................... ..................... ................................................... . . ................................. ................. 172

BACHMANN ......................................................................................................................................................................... 173

TRECCIA ............................................................... .............................................................................................................. 175

EDI ................................................................................................ ..................................................................................... 176

CUORE ............................... ................................................................................................................................................. 178

NODI SPECIALI ............................................................................. . . . . . . ...................... ............................................... ............ 180

FALSA ASOLA . . . ................................................................................................................................................................... 181

MEZZO MARGHERITA .......................................... ....... . . . . . . ........................ .......... .................................................................. 182

MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA U Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra

_ INDICE

7. TECNICHE DI PROGRESSIONE ......................................................................................... . .... . . ................. . 185 ARRAMPICATA E DISARRAMPICATA . . . . . . . . . . . ........................................ . . . . . . . . . . . . . . . ........................ ............................................. 186

TOBOGA ......... . . . ..................................... ......... .... . . . ....... ........................... . . ............. ........................................................... 188

TUFFO VERTICALE ............... .................................................. ....................... .............. .................. . . . .................... ................ 192

TUFFO PLANARE . . . . . . . . . . .............. . . . . . . . . . . ....................... . . . . . . . .................... .......................................... ................ .................... 195

TUFFO FRENATO ................................................................. ......................... ...... . . . . ....................................... . . . . . ................. 196

PROGRESSIONE ACQUATICA: FLOTTING . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . .... . . . . . .............. . . . ....... . . . . . ... . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . ....................... . . . . . . . . . . . 197

ATTRAVERSARE IL FIUME ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ .............. ..................................... . . . . ....... ........... .................. 198

8 LA CATENA DI SICUREZZA ....................................................................................................................... 207 LA CATENA DI SICUREZZA ................ ........................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. .................................................................... 208

9. ANCORAGGI ...... . . ............... ... .... .. ......... ..... . . . ........ .................. ........ .. . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ................................. 217 GENERALITÀ . . . . . . . . ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . ............... . . . . . . . . . . ................... ...... . . . ................. ..... . . . . . . . . . . . ............................ 218

POSA IN OPERA DI TASSELLI ......................... .............................. ................ ............ . . . . . . . ..................................................... 220

ANCORAGGI . . . . . . . ............... . . . . ......................................... . . ........ . . . . . ........................................ .................. ............................ 222

ANCORAGGI SPECIALI ............................................................... . . . . . ...... . . ... . . . . . . . ............... .................................................... 223

ATTREZZAMENTO MANUALE . . . . . . . . . . . ............ ........... . . . . . .............. . . . . . .............. . . . . . . . . . . . .............................................................. 224

ATTREZZAMENTO CON TRAPANO ............... ............................................... ..... . . ....... ....... . . . . . . . . . . . . . . ......................... ................ 227

SOSTE SU TASSELLI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................. .......................................... . . . . . . . ....................................... ........... 229

ALBERI E BLOCCHI ................................... ..... ................... ..................... ...... .............................. .............. ............................ 231

CLESSIDRE . . . . . . . . . . . . ............................................. ............... . . . . . . . . . . . . . ....... . . ....... ..................................................................... 232

CATENE ED ANCORAGGI PERMANENTI . . . ...................................... ..................... ............ .................... ....................... .... . . . . . . . . . 234

ATTACCHI UMANI . . . . . . . . . . ......... .................................... . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .... . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . .............................................. .... . . . . . . . . . 237

ANCORAGGI PER IL SOCCORSO . . . . . . . . . . . ............................... ..... .................. ..... .................................. ................. . . ..... ............ 239

10. CONFIGURAZIONE DELLA SOSTA ............................................... ......... ......... ....... . . .......................... . . . . ... 243 CONFIGURAZIONE DELLA SOSTA . . . . . . . . . ................ . ................ ............................ ................................................ .................... 244

FACILITARE IL RECUPERO DELLA CORDA . . . . . . . . . . . . . ................ ....... . . . ................ . . . . . .. . . . . . . ........... . . . . . . ............. . . . ................ . . . ...... 248

M Scuola Nazionale Tecnid

Soccorso i n Forra MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

11. USO DEL DISCENSORE . . .... . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . ... . . . . .. ............ . ......... . ..... . . . . . ... .. . . . . . .. . . . . .. ... . . . ......... . .. . . ............ . . 251 OTTO .................................................................................................................................................................................. 252

OTTO CLASSICO - INSERIMENTO DELLA CORDA ............... ..................................................................................................... 254

OTTO - MODULA2IONE DELLA VELOCITÀ ............................................................... . . . ...................... ............ .......................... 256

OTTO VERTACO - MODULA2IONE VELOCITÀ .......................................................................................................................... 257

OTTO VELOCE - MODULA2IONE VELOCITÀ ............ . . . .......... . . .... . . . . . . . . . . . . ................. .......................................... . . . ................... 258

OTTO VERTACO - ASOLA DI BLOCCAGGIO ............................................................................................................................. 259

OTTO VERTACO - CONTROASOLA ..................................... ......................... . . . . . ...................................................................... 260

OTTO - USO SCORRETTO .................. . .................................................................................................................... .............. 261

OTTO CLASSICO - ASOLA DI BLOCCAGGIO ............................................................................................................................ 262

OTTO CLASSICO - CONTROASOLA ........................................... . . ........................................................................................... 263

OTTO IN DOPPIA - MODULA2IONE VELOCITÀ ........................................................................ . . . . . .... . . .......... .......................... 264

OTTO IN DOPPIA - ASOLA DI BLOCCAGGIO ....................................................................................................................... " .. 265

OTTO IN DOPPIA - CONTROASOLA ..... . . . . . . . . . . . ........................................................... ....... . . . . . . ............................................... 266

OTTO IN DOPPIA - MODULA2IONE VELOCITÀ ." ...... "" .... " .. " .. "" ...... "." ...... " .. " ..... " ..... " ...... "" .............. " .. ,, ....................... 267

OTTO IN DOPPIA - ASOLA DI BLOCCAGGIO . . . . . . . . ................................................................................................................... 268

OTTO IN DOPPIA - CONTROASOLA .................................................................................................... ................................... 269

PIRANA .................................................. . . ................ ..................................................................................... . . . . . . . . .............. 270

PIRANA - MODULA2IONE VELOCITÀ .................................................................... . . . . . .. . ............... ....... . . . . . .............................. 271

PIRANA - ASOLA DI BLOCCAGGIO ................................... .................. . . . . . . .............................................................................. 273

PIRANA - CONTROASOLA DI BLOCCAGGIO ................................................................................... .. . . . . . . . . ............................... 277

PIRANA IN DOPPIA - ASOLA DI BLOCCAGGIO ........................................................................................................................ 278

PIRANA IN DOPPIA - CONTROASOLA .... . . . ................ ............................................................................................................. 280

ANSA BLOCCATA SU PIEDE ................................................................................ . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . ......... ........................... 281

12. PARTENZA DALLA SOSTA .. . . ..... . . . . . . .... . ..... ... ............... .......... . ..... ...... . . . .. . .. . . . .. . . . . . ... . . . . .. .. .. . . . . . . . . . . . . .... . . . . . .. 283 PARTENZA DALLA SOSTA ......................................................................................................... ............................................ 284

MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

� fd Scuola Na,zionale Tecnici 'W' Soccorso In Forra

_ INDICE

13. CORDA SVINCOLABILE . ... . . . . . . . ... . . . . . ..... . . . . . . . . . . ....... . . . ..... . . . . .. . . . . . ... . . . . . . . .... . . . . .... . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . . . .. . . . . . .... 297 SU MEZZOBARCAIOLO ......................................................................................................................................................... 298

SU ANCORAGGI SCOLLEGATI ................................................................................ . . . . . . .................................. ................ . . ..... 307

SU OTTO A BATTUTA ............................................................................................................................................................ 309

SU OTTO FORO GRANDE ...................................................................................................................................................... 320

14. CORDA A MISURA . . . . . . . ... . . . . . .. . . . . . ...... . . . . . . . . . . ....... . . . . ... . . . . ... . . . ........ . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . 327 CORDA A MISURA . . . . . . .......................................................................................................................................................... 328

CORDA A MISURA SENZA VISUALE ................. .............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 CORDA A MISURA SENZA VISUALE ................................................................................................................................... 336

GESTIONE ABRASIONI ................................................•..•..•.. ................•.................•........................•..•............... 345 GESTIONE ABRASIONI LOCALIZZATE .................................................................................... . . . . . ............. . . . . . . ................... 348

GESTIONE ABRASIONI - FALSA ASOLA .................... . . . . . .................. .................................................................................. 349

GESTIONE ABRASIONI LOCALIZZATE ....... ...................................................... . . . . . . .................. .............. ........................... .354

15. AL LESTIMENTO CORDA DOPPIA ............................................................................................................. 359 IN AUTOMOULINETTE ........ .................................................................................................................................................. 36O

DA SINGOLA SVINCOLABILE ...................................... ................................................................................... . . . . . . .................. 364

RAMI SINGOLI DI CORDA DOPPIA ........................................................................................................................................ 368

16. CORDA DOPPIA SVINCOLA BILE . ... . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . ........ . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 CORDA DOPPIA SVINCOLABILE .................................. . . . . . . ................................................................................. ................... 372

17. ALL ESTIMENTO SOSTE ESPOSTE ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . ... . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . ... . 381 MANCORRENTE RECUPERABILE ................................................................................ ............... . . . . . . . . .......... . . . . . . ..................... 382

PASSAGGIO DEL PUNTO INTERMEDIO .................................................................................................................................. 404

MANCORRENTE RECUPERABILE SU ALBERI ............................................................... ........................................................... .406

PROGRESSIONE SU MANCORRENTE ............................................................................................................... . . . . . . ................. 416

AUTOMOULINETTE ............. . . . . ...................... ....... . . . . . . . . ....................................................................................................... .422

Hl Scuola Nazionale Tecnici Soccorso in Forra MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

_ �ANUt\LEI TECt:ilCO , DIffiBOGB&SSlO!::J E1 c.-" �,}:�: INDICE

AUTOMOULINETTE: VARIANTE IN TELEFERICA .................................................................................................................... .432

MOULINETTE ................. . . . . . .................................................. .............................................................................................. .433

18. ALTRE TECNICHE DI PROGRESSIONE SU CORDA . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . .. . . .. . . . .. . . . . .. . . . . . . .. ... . .. . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . 437 IL DEVIATORE .................................................................................................................................................................... .438

IL DEVIATORE - DISCESA DELL'ULTIMO ................................................................................................................................ 441

VARIANTE DEL DEVIATORE SVINCOLABILE ........................................................................................................................... 443

IL DEVIATORE SVINCOLABILE .............................................................................................................................................. 445

IL FRAZIONAMENTO ............................................................................................................................................................ 449

IL FRAZIONAMENTO IN DISCESA ......................................................................................................................................... .450

PASSAGGIO DEL NODO IN DISCESA ..................................................................................................................................... 456

DISCESA IN AUTOASSICURAZIONE ...................................................................................................................................... .464

TECNICA DI RISALITA SU CORDA ........................................................................................................................................ .467

CONFIGURAZIONE BLOCCANTE VENTRALE .......................................................................................................................... .469

CONFIGURAZIONE BLOCCANTE MOBILE .............................................................................................................................. .471

APERTURA DEI BLOCCANTI ................................................................................................................................................. .472

TECNICA DI RISALITA SU CORDA - SEQUENZA DI MANOVRA ................................................................................................. 474

COME AFFERRARE LA MANIGLIA .......................................................................................................................................... .475

RISALITA SU CORDA CON BLOCCANTI .................................................................................................................................. 476

PASSAGGIO DEL FRAZIONAMENTO IN SALITA ...................................................................................................................... .479

MANIGLIA SU FORI GEMELLI ............................................................................................................................................... .484

MANIGLIA SU FORI GEMELLI - CORRIMANO .......................................................................................................................... 485

MANIGLIA SU FORI GEMELLI - PIANI INCLINATI .................................................................................................................. .487

19. SOSTA REMOTA . . . . . . . . . . . . ... . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . .. . . . . .. . . . .. . . .. .. . . . . ... .. . . .. . ... . . . . . . ... .. . .. ... . . . . . ... . .. ..... .. . . . . .. . . . . . .. . . . . . .. .... 489 SOSTA REMOTA .................................................................................................................................................................. .490

20. GRANDI VERTICALI .. . . . .. .. . . . . . .. . . .. . . .. .. . .. . . .. .. .. . . . . ... . . . . . . .. .. . . .. . .. . .. . . . .. .. . . . . . . . .. . . . . . . .. . ... . . .. .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . .. . . . 497 PROCEDURE DI CALATA E RECUPERO ................................................................................................................................... 498

MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

" y Scuola Nazionale Tecnici "W Soccorso In Forra

_ INDICE

PROCEDURE DI CALATA ....................................................................................................................................................... 500

SICURA DAL BASSO ............................................................................................................................................................. 503

PROCEDURE DI RECUPERO ................................................................................................................................................. .504

PASSAGGIO DEL NODO IN CALATA ............... ................................. . . ... ... . . . . .. ....................................................... 509 COSTRUZIONE DELLA TRECCIA ...................................................................................................................................... .521

21 TECNICHE DI DISATIREZZAMENTO ..... ... ..... . . . ... ......... .... . . . .... . . . .. . . .. . .. ... . .. . . . . .... . .. ...... . . . ... .. . ........... .......... 525 PROCEDURA DELL'ULTIMO ................................................................................................................................................... 526

GIUNZIONE DI CORDE ......................................................................................................................................................... 534

NODO TAMPONE. ................................................................................................................................................................. 537

OTTO A BATTUTA BLOCCATO ................................................................................................................................................ 539

OTTO A BATTUTA RIPASSATO .............................................................................................................................................. 540

OTTO A BATTUTA STROZZATO ............................................................................................................................................. .542

OTTO A BATTUTA· PROBLEMI IN RECUPERO ........................................................................................................................ 544

OTTO PRONTO ................................................................................................................................................................... .545

MOSCHETTONE SEPARATORE .............................................................................................................................................. .548

PROBLEMI NEL RECUPERO .................................................................................................................................................. .550

SACCO ZAVORRATO ............................................................................................................................................................. 552

PROBLEMI NEL RECUPERO ................................................................................................................................................... 553

22. CORDA GUIDA. . . .. .... ..................................................................................................................... 557 CORDA GUIDA ........................................... . . . . . . . . ..................................................... ............................................ . . . . . . ........... 558

23. TELEFERICA RECUPERABIL E . ....... . ...... . . . .... . .. .. .. . ... . . . ..... .. . ..... . . .. ...... .. . ..... . . . .............. . . . ...... . . . .... . . . . . ..... ... . 567 TELEFERICA RECUPERABILE ................................................................................................................................................. 568

24. CALATA A GRAPPOLO .. . . ... . ... . ...... .. . . .... . . .... . . . . . . . . ..... ....... . .... . .... . . . .. . . . . ... ... . . . ..... .. ...... .. . ...... .. . ... ... ... . ........ 591 CALATA A GRAPPOLO ........................................................................................................................................................... 592

CALATA A GRAPPOLO IN PARALLELO ..................................................................................................................................... 595

CALATA A GRAPPOLO IN SERIE ............................................................................................................................................ .599

� q Scuola Na.zionale Tecnici 'W Soccorso In Forra MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

MANUAta r� D1iE R� � INDICE

25. ANCORA GAL LEGGIANTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. . . . . . . . 601 ANCORA GALLEGGIANTE . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 602

SACCA DA LANCIO PILOTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 608

26. TECNICHE DI EMERGENZA . . . . ... . . . ... " " ".""""." " " " " " " ". " " "".""" . ......................... ........................ .. 611 SICURA ALL'ULTIMO IN MOUUNETTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 612

VARIANTE CON CORDE GIUNTATE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617

PASSAGGIO DEL NODO SENZA ATTREZZI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622

BLOCCO DELL'OTTO · TAGLIO DEL FUSIBILE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628

BLOCCO DELL'OTTO · TAGUO IMBRAGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632

TRECCIA A MOSCHETTONI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636

NODO CECOSLOVACCO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642

FRENO MOSCHETTONE DOPPIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 645

RISAUTA CON OTTO AUTOBLOCCANTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649

27. RECUP ERO CORDE A NODI . . . . .. . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . .. . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . .. . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655 RECUPERO CORDE A NODI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656

28. TECNICHE DI AUTOSOCCORSO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . 671 INTERVENTO DALLA SOSTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672

TAGUO DELLA SOSTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680

INTERVENTO DIRETTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684

FRAZIONAMENTO SU CORDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 690

SENZA CESOIE: TAGLIARE UNA CORDA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695

USCIRE DALLA VASCA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697

AUTOSOCCORSO DAL BASSO . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705

29. TECNICHE DI SAL VAMENTO IN ACQ UA . . . .. . . . . . .. ... . . . . . . . . . . . . . ... . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . 715 SACCA DA LANCIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716

MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA fd Scuola Nazionale Tecnici

Soccorso in Forra

_ INDICE

UOMO DI SALVATAGGIO ASSISTITO . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . ... . . ... . . ... . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . ............ . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . ..... 721

UOMO DI SALVATAGGIO NON ASSISmo ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ 726

30. NEVAI E TU NNEL . . . . . . . . . . . . . .. . .. . ... . ....... . ... . .. .. . .... . .......... . ............ ......... . ......... . . . ....... . .. . .... ..... . ........... . ........ 731 I NEVAI . . ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ . . . . . . .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . .. . . . . . . . . . . . . .......•...... . . • .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732

PROBLEMATICHE DELLA PROGRESSIONE . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... . . . . . . . ..... ... . . . . . . . . . . . ..... . . .. . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . .............. . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . 739

CORPI MORTI . . ... . . . . . . . . . .......... . . . . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 756

NODI TAMPONE E CORPI TAMPONE . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ................... . . . . . . . . . ... . . . . 762

31. LA BARELLA CANy ON ............................................................................................................................. 765 ANATOMIA . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............ . . . . . . . . . ............ . . . . . . . 766

TRASPORTO DELLA BARELLA VUOTA . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . .. . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................. 779

LONGE UNE . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................. .............. . . . ........... . . . . . . . . . . . . 782

32. TRASPORTO DELLA BARELLA IN TORRENTE.. . . . . . . . . .. . . . . .... . . . . . . .. . .. . . . ... . . . .. . . . . .. . . . . .. .. .... . . .... . ........................ . 785 TECNICHE DI TRASPORTO DELLA BARELLA . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . ................... . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . .. 786

TRASPORTO IN ALVEO . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .......... . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 789

PASSAMANO ...... . ...... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . .... . . .. . . . . . ... . . . . . ... . . . ... . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . 793

CALATE BREVI . . . . . . ... . . . ......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 794

PASSAMANO IN STRETTOIA . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . ........ . . . . . . 796

NAVIGAZIONE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797

MANOVRA DI ESKIMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . ...... . . . . . . . . . . ............ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . ........ . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798

CALATE BREVI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . .......... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............... . . . . . . . . . . . . . . . . . 799

33. CALATA BARELLA . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... ......... ...... .. . ............. .. . ...... . ............... 801 BARELLA ORIZZONTALE .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... . . . . . . . . . ... . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ... . . ... . . . . . . ... . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. 802

LEGATURA PER CALATA ORIZZONTALE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . . . . .. . . . . ..... . . . . . . 804

ORIZZONTALE - ACCOMPAGNATORE . . . . .... . . ... . . . . . . ......... . . . . . . . . . . ... . . . . .. . . . . . ... . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 805

BARELLA VERTICALE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . . ....... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . .... . . . . . . ... . . . . . . . . ... . ................ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 807

LEGATURA PER CALATA IN VERTICALE ............... . . . . ............ . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . . . . . . . . . . .......... . . . . . . . . . . . . . . . .......... 810

� Id Scuola Nazionale Tecnici � Soccorso 10 Forra MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

M ANUAL E TECNICO DI PRO�,R. ESSIONE E " INDICE SOCCORSO IN F ORRA " � , ,

VERTICALE - ACCOMPAGNATORE IN CODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 811 ACCOMPAGNATORE IN CODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815 VERTICALE - IN TANDEM CODA E CODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 816 VERTICALE - ACCOMPAGNATORE IN TESTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 819 VERTICALE - IN TANDEM TESTA E CODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820 FINE CALATA - ASSISTENZA ALLA BARELLA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822

34. TECNICHE DI CALA TA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823 TECNICHE DI CALATA DELLA BARELLA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 824 DISPOSIZIONE DEI FRENI DI CALATA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 826 PARTENZA SEMPLICE - PENDOLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 VERTICALE - ACCOMPAGNATORE IN CODA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831

TECNICHE SPECIAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833 RIPRESA ANCORAGGI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834 DEVIATORE DI PARTENZA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843 SUPERAMENTO DEL NODO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 849 SUPERAMENTO DEL NODO SU DEVIATORE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 854

35. TEL EFERICA A GRAPPOLO ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .. . . . .. . . ... . . . . . . .. . . .. . . 857 TELEFERICA A GRAPPOLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 858 LEGATURE DELLA BARELLA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 859 LEGATURA PER TELEFERICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 GRAPPOLO UMANO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 862 CONFIGURAZIONE DEGLI ATTACCHI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 864

36. RECUPERO DELLA BARELLA .... . ...... . . . ....... . ....... . . ....... . . ....... . . ....... . ...... . . . ...... . . . ..... . . ........ . ....... . . ..... . .. . ...... 867 RECUPERO DELLA BARELLA VERSO L'ALTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 868 IL PARANCO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872 IL CONTRAPPESO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 876

MANUALE TECNICO DI SOCCORSO IN FORRA M Scuola Nazionale Tecnid

Soccorso in Forra

SOCCORSO I N FOR

37. SCHEMI OPERAT IVI ........... . . . .... . . .. . ........................... ............ . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . ....... . . . . . ... . . . ................ . ...... 881 PREMESSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 882

SQUADRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 883

SQUADRA SU SALTI - SEQUENZA LOGICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 885

BARELLA IN ALVEO - SEQUENZA LOGICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 898

VERTICALI IN SERIE - SEQUENZA LOGICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . 902

38 PRESCRIZIONI NELL' USO DELL' ELICOTT ERO .. ...... . . .. . .. . . ... ..... . . . . .. . . . . . . ... .. . . . . . . .. . . ...... . . . .. ..... . . ....... . .. .......... . 913 GENERALITÀ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 914

CONFIGURA2IONE DELL1MBRAGATURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 915

COLLEGAMENTI AL GANCIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 920

39. GESTI ONE DELL1 NT ERVENT O - LI NEE GUIDA - ................................... .................................................... 923

INDI CE ..... . . .. . . .. . . ... .... . . . . . . . . . .. . .. . ....................... ......... . . ... . ... . ....... . ............. .............................. . . . ........ . . . . . . .... 933

U Scuola Nazionale Tecnici Soccorso in Forra MANUALE T ECNICO DI SOCCORSO IN FORRA

Grazie a

Umberto Galli del centro rafting «Le Marmore», per i preziosi consigli sulle tecniche di progressione in fiume Francesco Viscomi e Leonardo Primavera per i calcoli sulla profondità d'immersione nei tuffi da varie altezze

Le donne e gli uomini del CNSAS che hanno collaborato in varia misura alla realizzazione delle immagini del manuale