UPB ta Informá SIGURÁ BO MAÑAN AWE · dilanti di un krusada ku ta determinante pa su futuro. Sea...

Elekshon 2007 VVVVVota Monchiota Monchiota Monchiota Monchiota Monchi

Ban duna tur ku tinRamonsito i UPB mester kaba e trabou

Nos futuro ta den nos mes man Awor òf nunka mas

UPB ta IUPB ta IUPB ta IUPB ta IUPB ta Informánformánformánformánformá

SIGURÁ BO MAÑAN AWESIGURÁ BO MAÑAN AWE

Aprel 2007

2 Korant informativo UPB

INTRODUKSHON

KRALENDIJK--Momentu di Ramonsito Booi i Alexander Pechthold a firma e futurodirekshon di Boneiru, ku ta e laso direkto desea pa e pueblo mediante e ultimo referen-dum.

Boneiru un bes mas den historia ta pará dilanti di un krusada ku ta determinante pa su futuro. Sea nos taskohe pa mantené e rumbo positivo ku Boneiru ta bayendo aden,

òf un Boneiru ku tin ku chambuká sin ningun perspektiva serio pasu yunan. Si nos mantené e rumbo positivo aktual nos lo krea

finalmente un Boneiru Nobo ku oportunidatnan pa un kalidat dibida mas haltu posibel pa tur su hendenan i barionan.

Awor mas ku nunka ta e mihó kapitan mester nabegá ebarku. Un kapitan ku eksperensha i konosementu di e

laman brutu i tin biaha hasta insigur, pa ankra e barkuden e mihó haf i na e boeinan di mas fuerte i mas sigur.

Boneiru i e demas islanan di Reinado Hulandes ta bibando momentonan históriko i di krusialimportansha pa su habitantenan i pa su futuro generashonnan. Despues di mas ku 20 aña kuAntia Hulandes a tuma despedida di isla hermana Aruba, nos pueblonan ta para atrobe dilanti diun despedida históriko. E bia aki ta pa tuma despedida di Antia komo entidat estatal i komopais. E último 20 aña a purba den tur forma pa laga e Antia di sinku isla funshoná, sinembargosin resultado konkreto òf positivo. Finalmente e pueblonan di tur sinku isla a yega na e konklushonku e konosido analogia ku Karibe Ingles di dies kita unu ta sero (10-1=0) tambe den e kaso diAntia Hulandes ta bèrdat, esta ku seis kita unu tambe ta sero (6-1=0). Dia 12 di sèptèmber2004 pueblo di Boneiru den un referèndem a skohe pa sali for di Antia Hulandes i opta palasonan direkto ku Hulanda. Den e añanan ku ta tras di lomba UPB di un forma konsistente iinkansabel a trese su punto di bista dilanti i splika ku e Antia di 5 no ta funshoná na bienestar die desaroyo di e islanan en general i di Boneiru en partikular. E struktura di un Antia di 5 isla kua nase na 1986 a para bira un estorbo struktural pa e desaroyo di tur isla. Nos vishon a dunafruta i awe Boneiru ta para dilanti di un komienso nobo ku por krea e espasio nesesario pa ekomunidat Boneriano por realisá su aspirashonnan realístiko.

E siguiente resúmen ta dunaalgun di e momentonan idesishonnan klave ku a kedatuma den e último 5 aña i ku akondusí na e akuerdo di dia12 di febrüari último den kuanos a akordá pasonankonkreto pa implementá estruktura nobo ku mayoria dinos pueblo a boga pe.Proseso di struktura estatalFecha yüni 2000;St. Maarten atraves direferèndem ta skohe pa statusdi Land den ReinadoHulandes.

Sèptèmber 2002;Posishon di UPB pone dendokumento: “POSITIONPAPER politieke partij U.P.B.van Bonaire “Een keerpunt inde Staatkundigeverhoudingen”.

Òktober 2004;Boneiru den referèndem taskohe pa laso direkto kuHulanda 10 di sèptèmber2004;

Rapport Jesurun “Nu kan hetNu moet het”.

yanüari 2005;BC ta instalá komishon pakonsehá riba e trayekto payega na un laso direkto kuHulanda.

23 di sèptèmber 2005.Eilandsraad ta akordá nota didiskushon, Rapòrt “BoneiruNobo, (Avansá pa un mihóFuturo)” pa guia e proseso dikambio.

22 di òktober 2005;Intentieverklaring kuHulanda.

26 di novèmber 2005.Start RTC ku ta tuma edesishon pa desmantelá e paisAntia.

11 di òktober 2006.E tres islanan BSS ta yegana akuerdo ku Hulanda ku

UN BISTA BÈK RIBA EDESAROYONAN PA YEGA NA UN

STRUKTURA ESTATAL NOBO

Ramonsito Booi informando miembronan di e komishonnegoshado pa Boneiru detayes di e vishon ‘Laso Direkto’.

Sigui lesa pag. siguiente

Aprel 2007

3Korant informativo UPB

E momentu historiko kaminda Ramonsito Booi tabatafirma e relashon ofisial entre Boneiru i Hulanda, kumpliendoasina riba loke pueblo a skohe den e referendum 2001.

nan ta bira “OpenbaarLichaam” i lo kaidirektamente bou diHulanda (Slotverklaringmini conferentie)

2 di novèmber 2006;Slotakkoord ku Kòrsou i St.Maarten ta keda aprobá naDen Haag i luego aprobá dordi Tweede Kamer i KonsehoInsular di ST. M., B, S, S.

28 di novèmber 2006;Eilandsraad di Kòrsou tarechasá Slotverklaring

12 di febrüari 2007;Overgangsakkoord.

20 di aprel 2007;Desishon ken ta bai guiaBoneiru drenta e status nobo

15 di desèmber 2008.Fecha final pa e status nobodrenta na vigor.

VISHON PA UN FUNDESHI NOBOPA BONEIRU

4 puntonan di lansa pa logra esakiUnion Patriótiko Boneriano suvishon pa desaroyo di Boneiruta kla, konsistente i ta kuadraku e aserkamentu definí papromé bia den Rapòrt Pourierdi 1992. E ta enserá:Kresementu ekonómiko kumantenshon di nos naturalesai nos kultura.· nos isla mester kresedi un forma balansá ku rèspètpa nos medio ambiente, noskultura i nos identidat propio;· kresementu mesterenserá adelanto ekonómikobèrdadero pa puebloBoneriano den su totalidat ialabes un outonomia finansierofuerte;· adelanto ekonómiko Sigui lesa pag. siguiente

Momentu ku sr. Will Johnson (Saba), sr. Roy Hooker (St.Maarten) i sr. Ramonsito Booi ta brinda na okashon fdifirmamentu di e ‘overgangsakkoord’ 12 di februari 2007.

mester bai kompañá paadelanto sosial, kuido panaturalesa i mester kondusí naun bon kalidat di bida pa un itur ku ta biba aki na Boneiru;tur esaki mester ta bou di unseguridat i trankilidatindiskutibel;· fundeshi di e tipo dikresementu aki mester ta unkomunidat bon eduká i bonformá, pues basá riba kapitalhumano i kapital sosial. Kuotro palabra, nos pueblo nomester konsistí solamente dihendenan ku ta téknikamentebon eduká, sino tambe ku unsentido spiritual i síviko bondesaroyá, ku por kombibí itraha den harmonia ku otro pa

logra metanan komun pa asinakontribuí na bienestar i interesgeneral di Boneiru den sutotalidat.· kresementu mester tabasá riba sierto balornanpositivo – manera: konfiansa,koperashon, rèspèt pa otro, –ku ta guia nos den nos luchapa adelanto.

E liña di pensamentu aki taankra den e Nota Stratégiko,Rapòrt “Boneiru Nobo”, kuEilandsraad di Boneiru aaprobá den su totalidat dia 23di sèptèmber 2005 pa drentanegosiashonnan ku Hulandaover di un struktura estatal

Aprel 2007


Okt 2002 Okt 2004 Okt 2006Poblashon total 9928 10432 11793% di desempleo 11.6 8.9 7.8% di desempleobou di hubentut14-24 aña 31.5 25.2 20.5

Total Total Total Total2003 2004 2005 2006

Total 166 185 244 317

2003 2004 2005 2006Konstrukshon di kas 59 83 113 151


nobo. Pa realisá e vishon aki,UPB ta komprometé su mesku 4 meta prinsipal padesaroyo di Boneiru. Nan ta:Un kalidat di bida haltuEsaki ta enserá entre otro kupueblo por disfrutá di un altogrado di seguridat i trankilidat,un naturalesa riku, i nivelnanadekuá di salubridat, bibienda,kuido sosial, kuido pa nosgrandinan edukashon iformashon, fasilidatnan direkreo i deporte.

Kresementu ekonómikosólido i duraderoKresementu ekonómikomester kondusí na empleo patur ku ke traha, devisa pa nospor paga mas tantu posibel turloke nos tin di importá for diestranheria. Un presupuesto digobièrnu balansa ku ta sirbikomo instrumento pa fasilitá eproseso di transformashon paun Boneiru Nobo. Usoefisiente i efikas di e ayudopresupuestario Hulandes i diUnion Europeo pa di un formarápido rekobrá e retraso kunos isla a sufri den e añanan diAntia di 5.

Bon gobernashonBon gobernashon ta nifikágobernashon demokrátiko,efektivo i efisiente na servisiodi pueblo, denter di unstruktura estatal ku ta respetáoutonomia i e prinsipio disubsidiaridat (esta, lokeBoneiru mes mester hasi i turloke Boneiru mes por hasi,Boneiru ta hasi). Tur esaki takondishonnan klave pagobièrnu por karga i dunakontenido na e vishon komunna nòmber di pueblo.

Un identidat komun iintegrashon sosial fuertePueblo di Boneiru tambe taduna hopi importansha na epensamentu ku kualkieraserkamentu di desaroyomester ta basá riba unidentidat komun i integrashonsosial fuerte.Esaki ta nifiká: bonkoperashon entre e diferentegremio- i sektornan di noskomunidat, a base di balornan

spiritual, kultural i étiko, ipartisipashon real di un i tur kuta biba aki na Boneiru den eproseso di desaroyo di e isla.

Pa logra e metanan akiUPB lo konsentrá riba esiguiente puntonan di lansa:

1. ASPEKTONANE K O N Ó M I K O /F I N A N S I E R O /INFRASTRUKTURA

EKONÓMIKODen final di añanan nobentapueblo a hasi un yamadaatrobe riba UPB pa goberná ia kuminsá pone ekonomiakana. Den komienso di añanandos mil e krísis den gobièrnusentral sinembargo, a konosésu momentonan di mas grave.E situashon na e hermana isladi Kòrsou a bai di malu birapió. Nos ke menshoná porehemplo e problemanan densektor di aviashon ku a hasihopi daño na nos industria diturismo. No opstante tur ekontratempunan akigobernashon di Boneiru a sadi wanta kabes riba awa i kuhopi lucha a logra di realisáalgun proyekto importante pakontrarestá e krísisekonómiko. Un di eindikadónan importante di nosekonomia, e desaroyo didesempleo, ta mustra ku nosa sa di bringa e kurso negativodi fin di añanan nobenta ikuminsamentu di añanan dosmil (2000). Sifranan di Ofisinadi Statistik (CBS) (ResultatenArbeidsmarkt onderzoekBonaire 2006) ta duna entreotro e siguiente bista.

E tabla aki ta mustra konmiéntras poblashon tabatabandoná Boneiru, desempleoa subi i a yega un rekòrt di11.6% na aña 2002. Bou dihubentut e la yega te na 31.5%.Ku trabou duru, dedikashon i

konvikshon gobernashon diUPB a sa di para e trènt aki.A stimulá invershonnan ku akrea empleo nobo. Di 2002pa 2004 no solamente epoblashon di Boneiru a kreseatrobe i a yega e nivel di 1994pero tambe a sa di yuda kreakuponan di trabou ku a redusíe desempleo di 11.6% te na7.8% na òktober 2006.Desempleo bou di hubentut aser redusí di 31.5 na òktober2002 te na 20.5% na òktober

2006. Mester remarká akinanku Ofisina di Statistik (CBS)ta usando sifranan dipoblashon basá riba sensonanku nan sa tene. Esaki ta poneku tin un diskrepansia entre esifranan di Ofisina di Statistik(CBS) i e sifranan di RegistroSivil di Boneiru ku ta bisa kuna e momentunan aki tinalrededor di 14.500 hende tabiba aki na Boneiru. Un otroindikadó importante ku taindiká si un ekonomia ta kreseòf si e ta den krísis ta esun ku

ta indiká kuantu konstrukshonta tumando lugá. For disifranan di DROB nos por miraun kresementu kontinuodurante e añanan 2003-2006

Kantidat di pèrmitnan otorgá pa DROB den añanan 2003-2006

pa dal un stap grandi dilanti irekobrá un parti di e tempu kunos a pèrdè den e añanan kua pasa. E asina ya “Sociaal-Economisch Initiatief” ku taforma parti di e Akuerdo tahabri kaminda pa nos duna nosekonomia un empuhe grandi inos ta sita.

Unda nos ke yega, nosvishon ekonómiko:Sigui baha desempleo te na unmínimo òf mihó bisa na unsituashon ku tur Boneriano kuke traha ta haña trabou puesna un porsentahe ku tin ku tabou di 5%. Sigui stimulá

Mas o ménos mitar tabata pa konstrukshon di kas di famia

Un otro indikadó importanteta esun di e kresementu di nosekonomia ku mustra unkresementu di un averahe di3% den 2002, 2003, 2004 i2005 i atrobe un kresementudi 3 % na aña 2006. Pues nospor konkluí ku no opstante unkantidat múltiple dikontratempu riba tereno digobernashon sentral i unsituashon di défisit finansierostruktural, gobernashon diUPB a sa di surpasá e krísis ipone nos ekonomia kanaatrobe. Ku e Akuerdo firmáku Hulanda dia 12 di febrüariúltimo na St. Maarten, Boneiruta bai ta den un posishon awor

Aprel 2007



kresementu di nos ekonomiaku un porsentahe di 4%-5%pa aña. Pa logra metanan akiUPB lo: 1. Konvertí e InisiativaSoshal Ekonómiko yamenshoná aki riba den unprograma pa desaroyoduradero di mas aña ku ta siguie patronchi deskribí bou di ekapítulo 2.2. aki riba. Pues unplan ku ta integrá e aspektonandi kresementu ekonómiko/finansiero/infrastruktura,desaroyo soshal/kultural,kuido di ekologia/medioambiente i gobernashonefektivo/transparente. 2. Sigui stimulá kresementudi e sektor di turismo, ku unmaneho di turismo ku ta dirigíriba e merkado di turistanan kuke gosa di nos naturalesa itrankilidat tantu bou di awakomo riba tera. E kantidat dikamber lo tin ku yega na untotal di aproksimadamente1800 den e periodo digobernashon ku ta nos dilanti.Próksimamente e grupo di DiviResorts & Hotels lo kuminsáku konstrukshon di un hotèl

nobo na e sitio di SunsetBeach ku lo konta kualrededor di 280 kamber i 70a p a r t a m e n t o .Negosiashonnan ta tumandolugá pa konstrukshon di unhotèl nobo den e área di eislanan banda di airopuerto iku lo ser manehá pa unkadena internashonalprestigioso. Asina tin masproyektonan di kambernan dihotèl ku ta repartí riba diferentesitionan riba e isla. 3. Un estudio di faktibilidatlo ser hasi pa determiná konpor hasi mihó uzo di e statusnobo di Boneiru pa desaroyáBoneiru komo un sentro diservisionan spesialisá. Masaleu mester tambe hasimenshon di posibilidatnannobo di hasi ekonomia ku lohabri na momentu ku Boneirutin su relashon nobo kuHulanda. 4. Empresa Chikí: Edesaroyo di empresa chikí, takuadra ku nos prinsipio di undesaroyo ku nos forsananlokal tambe por kargakaminda esaki ta posibel.

Empresa Chikí ta e wesu dilomba di un ekonomiadinámiko i vibrante. Lo siguistimulá e desaroyo di e sektoraki pa medio di fondonan kuta disponibel atraves di por lopronto Antia i despuesfondonan ku Boneiru ta hañadi Hulanda. Alabes lo eksploráe posibilidatnan pa instituí unfondo ku por fasilitá kapital dipartisipashon pa empresananku ta kuminsá òf esnan ku keekspandé. Mas aleu pormenshoná ku den e relashonnobo ku Hulanda diferenteinsentivá pa empresa chikí kuawor aki ta konta paempresanan chikí na Hulandaso, lo bai konta tambe pa nosempresanan chikí.

FINANSIERODen kuadro di enegosiashonnan ku Hulandapa yega na un struktura estatalnobo e situashon finansiero ditur isla di Antia ta un punto diagènda importante. A base dilokual a keda kumbiní den eakuerdo di prinsipio disèptèmber 2005, gruponan di

trabou miksto Boneriano/Hulandes a analisá e situashonfinansiero prekario di Boneiru.A base di e análisis aki a yegana entre otro e siguientekonklushonnan konkreto ku akeda firma dia 12 di febrüari2007 na St. Maarten, a kedakumbiní ku:a. Hulanda lo eliminápagonan atrasá di Boneiru tena un montante di F. 55.3mion;b. Hulanda lo eliminádebenan ku Boneiru tin nainstitushonnan manera APNA,e montante ku ta inkluí akinanta alrededor di 102 mionflorin;c. Hulanda lo tuma eparti di Boneiru den debenantotal di Antia, e montante kuta inkluí akinan ta alrededor di101 mion florin.d. Ademas Hulanda loatendé separadamente kuBoneiru pa yega na e montanteku lo mester paga naretrasonan den e sektor disalubridat, miéntras tantuHulanda a pone 3 mion florinaworakí disponibel pa suavisáasuntunan di falta di fondonanden salubridat.e. Den tempu kortoHulanda lo pone nadisposishon di Boneiru unmontante di F. 2,1 mion florinpa atendé ku un kantidat diproyekto den sektor sosial i diinfrastruktura. Finansiamentudi e proyektonan aki ta korevia di USONA i mesterkuminsá ku ehekushon di turproyekto promé ku yüni 2007.

Unda nos ke yegaBoneiru ke yega na unsituashon finansiero kamindaku yudansa di Hulanda den e

próksimo 4 aña ta stabilisá epresupuesto di nos isla di talmanera ku no ta traha kudéfisit mas. Den e periodo akimester likidá tur debe atrasá ilo mester rekobrá mas tantuku ta posibel e retrasonan kuBoneiru a sufri den e añananku a pasa. E presupuesto diBoneiru nobo mester kuminsáku un posishon sano i kusufisiente espasio pa hiba unmaneho di desaroyo duraderoresponsabel. Esaki ta nifiká kutin sufisiente fondonan pamanehá sektornan importanteku ta klave pa nos desaroyomanera entre otro enseñansa iformashon; kuido soshal;deporte; kuido di hubentut i digrandinan; stimulá sektorturístiko; desaroyá i kuidabunitesa di nos isla tantu ribatera komo bou di awa. Ku otropalabra un situashon ku ta hasiposibel pa manehá nos isla pabira un di e islanan di maspróspero den Karibe ikaminda tur Boneriano ta sintinan mes orguyoso di ke biba.Tur esaki ta eksigí ku nos lomanehá finansa públiko di unforma transparente, dor di unekipo di profeshonalnan bonentrená, ku mekanismonan dikòntròl bon desaroyá i bonimplementá.

INFRASTRUKTURA:Debí na e situashon finansierodi añanan tras di lomba, tabatapráktikamente imposibel pahiba un maneho efektivo diinfrastruktura. Ku e pokomedionan ku gobièrnu tabatinna su disposishon, a lucha pahasi lo mas importante pa dital manera atraé aktividatnanekonómiko i krea kuponan di

Aprel 2007


Ramonsito Booi ta un lider ku ta priminti i kumpli. Prueba di esaki tanos dos pilotonan lokal ku ta piloteando avionnan pa DAE, eks-BonairExel. Sigui lesa pag. siguiente

trabou. Esaki ta kontapartikularmente pa noskayanan ku mester dimantenshon urgente. Manehodi otro áreanan diinfrastruktura manera awa,k o r i e n t e ( W E B ) ,telekomunikashon (TELBO),maneho di shushi(SELIBON),a ser reorganisá i ta dunandomihó resultado. Debí na eretrasonan grandi aki, UPB ainsistí ku den kuadro di etransishon pa un Boneiru

Nobo, Hulanda ta ponefondonan disponibel pa ponenos infrastruktura na nivel. Partidi e akuerdo sera ku Hulandata enserá un programa diurgensha pa mehorákamindanan den barionan,drecha infrastruktura diskolnan den barionan, drechakasnan den problema. Tambetin fondonan disponibel pamehorá medioambiente denbarionan i mantené parke iplenchinan.

Unda nos ke yegaKu infrastruktura taimportante pa kresementuekonómiko i pa desaroyososial i di medio ambiente dinos isla no tin mester di muchusplikashon. Meta prinsipaldurante e periodo digobernashon aki ta parekuperá e retraso ku a kresedurante di e añanan. Pa lograesaki e siguiente aspektonan lohaña atenshon speshal. Lotraha un plan maestro integralpa rekobrá retraso deninfrastruktura di kareterananprinsipal i otro fasilidatnanmanera korida di awa. E planlo ser ehekutá di 2007-2009.Kayanan manera KayaKorona, Kaya Papa Cornes,Kaya Broertje Janga, KayaNikiboko Zuid i Nort, ringwegTera Cora, i otronan tur lo serdrecha. Huntu ku Hulanda, tatrahando riba un presupuestoi programa di mas aña. Epresupuesto i programa aki loatendé tambe ku kayanan ditera ku mester keda asfaltá.Kareteranan nobo: Lo trahaun kaminda nobo ku lo koredi Hato pa Rincon (Kaminda“Broertje Janga”). E invershonaki ta ser kalkulá na mas oménos Naf. 20 mion florin.Bou di infrastruktura nos tinatenshon speshal pa e siguienteterenonan spesífiko ku ta“ENERGIA (AWA I LUS),TELEKOMUNIKASHON ITRANSPORTE”.

ENERGIA: AWA ILUS:

Nos suministro di koriente iawa ta dependé ketu baidemasiado di instanshanan i

fuentenan ku nos no tin ningunsorto di kòntròl riba dje i kuno ta kontribuí na e prinsipiodi desaroyo duradero. Den eúltimo añanan a logra paparsialmente trese kambio denesaki dor di negoshákontratonan nobo ku ta masna benefisio di e desaroyo diBoneiru. Tambe a lograreorganisá e maneho di ekompania ku ta enkargá ku esektor importante aki.

Unda nos ke yegaPa loke ta toka e maneho dienergia, UPB ke pa Boneiruyega na un suministro dienergia ku ta ménosdependiente posibel di petroli.Pa logra esaki ta trahando ribaun plan pa introdusígradualmente produkshon dienergia pa medio di bientu denkombinashon ku generatornanku ta traha riba bio-diesel. Kue proyekto aki Boneiru lo tindi bira un di e promé islananku lo no ta dependiente dipetroli i tur esaki na preisnanpagabel.

TELEKOMUNIKASHONDen e último añanan Boneirusu telekomunikashon a konoséun avanse grandi. Si den aña1998 a kuminsá ku uso diInternet via di liña di telefon,ya pa 2002 a introdusíInternet via kabel i awendiamas i mas no tin mester di hasiuso di liña di telefon pa usaInternet (wireless). Na aña2004 a introdusí e sistema dimobil GSM i gradualmente asigui modernisá e sistema ku easina yama Internet Protokòlku ta hasi posibel pa inkorporádata i bos via un sistema kuno tin mester di usa liña ditelefon.

Unda nos ke yegaTelekomunikashon mester biraun di e instrumentonan di masimportante den tantu ekresementu ekonómiko i edesaroyo sosial di Boneiru.Telekomunikashon moderno,rápido i barata tin ku habrioportunidatnan pa desaroyoden e sektor di servisio

Aprel 2007


BONEIRU DESAROYANDO SATISFATORIAMENTE

Aprel 2007



internashonal i kreaposibilidatnan nobo den esektor di enseñansa iformashon pa nos hendenan.Durante 2007 Boneiru lo tin dibira e promé isla den Karibeku ta ofresé servisio diInternet, telefon, i televishonden un pakete (Triple Play).

TRANSPORTE

Komunikashon marítimo iaéreo adekuá pa un isla chikímanera Boneiru ta un retograndi i pues un foko diprekupashon konstante pagobernashon di Boneiru.Gobernashon di UPB a dalstapnan grandi ku hopi riesgopa loke ta trata nosaeropuerto i noskomunikashon aéreo, p’asina

amplia posibilidatnan dikonekshon aéreo pa Boneiru.Invershonnan den airopuertodi Boneiru a kreamoveshonnan ekonómiko for-mal pa Boneiru i a sakaBoneiru for di e reseshonekonómiko ku e tabatin. Wafdi kònteiner pa basta tempukaba ta yegando su límite dikresementu i no tin espasio pa

ekspanshon. Estudionan ta serhasi pa re-aloká e waf i hib’éna un lokalidat ku ta kuadraku e kriterionan di ekspanshoni alabes duna empuheekonómiko nobo na otro

regionnan di Boneiru.

Unda nos ke yegaBoneiru ta para dilanti di e retopa sigui atraé mas liñanan

April 2007

1Informatieve Krant UPB

Stem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem UPBStem UPBStem UPBStem UPBStem UPB

Stem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem op lijst # 2 - Groene lijstStem UPBStem UPBStem UPBStem UPBStem UPB

1. R.T. (Monchi) Booi

14. C.D.J. (Nelson) Crestian 15. V.A. (Yola) Coffy 16. M.S.H. (Juni) Piar 17. F.G. (Boy) Clarenda

2. P.J. (James) Kroon 3. R.R. (Yonchi) Dortalina

13. V.A. (Vanessa) Tunk12. E.N.T. (Elvis) Flores11. R.V.M. (Richena) Look10. G.E. (Earon) Rosaria

4. M.D. (Maritza) Silberie 5. A.T.C. (Antho) Nicolaas

9. E.N. (Nununu) Josephia8. E.E.J. (Elvis) Tjin Asjoe7. F.J. (Frencel) Janga6. H.E. (Onni) Emerenciana

April 2007

2 Informatieve Krant UPB

InleidingWederom staat Bonaire op eenhistorisch kruispunt enmoet haar toekomst bepalen.Of wij kiezen voor voortgang opde positieve weg die Bonaireheeft ingeslagen, of Bonairehobbelt weer voort zonder enigwaarachtig perspectief vooronze kinderen. Als wij kiezenvoor voortgang op de huidigepositieve weg, dan zullen wein staat zijn het NieuweBonaire te creëren met een zohoog mogelijkelevensstandaard voor al haarbewoners en wijken. De UPB gaat er principieel vanuit dat noch autonomie, nochstaatkundige structuur doel opzich is, doch middel om eenhoger doel te bereiken. Dithogere doel is een zo hoogmogelijke levensstandaard vooralle inwoners van Bonaire.

In dit actieprogramma staan westil bij twee beginselen die desteunpilaren vormen van hetNieuwe Bonaire dat we willenopbouwen. Dit zijn: het beginselvan subsidiariteit en het beginselvan duurzame ontwikkeling.

Nu meer dan ooit moet de bestekapitein het schip besturen. Eenkapitein met ervaring die deruwe zee met al zijn gevarenkent, teneinde het schip vooranker te laten gaan in deveiligste haven en af te merenaan de beste, sterkste en zekersteboeien.

Met deze beeldspraak willen wijhet Bonaireaanse volk ditactieprogramma aanbieden. Eenprogramma waarin deachterliggende filosofie enbeginselen op eenvoudige wijzeworden uitgelegd. Deactiepunten voor de toekomstworden tevens op schematische

wijze uiteengezet. Dit pro-gramma heeft tot doel het volk,dat op een cruciaal kruispuntstaat, in staat te stellen een keuste maken voor zijn toekomst enom de dag van morgen zeker testellen. De vier regeringsjaren diein juli 2007 zullen aanvangen zijnvan cruciaal belang voorBonaire. Gedurende dezeregeringsperiode zal concreteinhoud gegeven worden aan hetNieuwe Bonaire en zal het fun-dament worden gelegd voor eenduurzame ontwikkeling die hetlevenspeil van alle Bonaireanenzal moeten verhogen.

Een Nieuw Fundamentgebaseerd op de beginselenvan subsidiariteit enduurzame ontwikkelingVan het begin af aan heeft de UPBervoor gekozen om de nieuweband met Nederland te baserenop enkele basisprincipes.Evenals in alle modernesamenwerkingsovereenkomstentussen landen het geval is enzoals onder andere ook in deEuropese Unie gebruikelijk is, isde UPB ervan uitgegaan dat hetzeer belangrijk is om vanaf hetbegin zich te realiseren en aan tegeven welke beginselen enwaarden de nieuwe relatie metNederland moeten bepalen. Inovereenstemming hiermee lezenwij in het Principe-Akkoord(Intentieverklaring tussenNederland, Bonaire, SintEustatius en Saba inzake eendirecte/nieuwe band), getekendte Bonaire op 22 oktober 2005,het volgende:1. De grondbeginselenvan de directe/nieuwe bandtussen Bonaire, Sint Eustatius enSaba met Nederland zijn:a. Eerbied voor demenselijke waardigheid, vrijheid,democratie, goed bestuur,gelijkheid, de rechtsstaat eneerbiediging vanmensenrechten.

b. De relatie wordt verdergekenmerkt door subsidiariteit,pluralisme, non-discriminatie,v e r d r a a g z a a m h e i d ,rechtvaardigheid, solidariteit,diversiteit en gelijkwaardigheidtussen vrouwen en mannen.2. De grondbeginselenmoeten ertoe leiden dat er op dedrie eilanden – in nauwesamenwerking met Nederland –een duurzame sociaal-economische ontwikkelingwordt bereikt welke gericht isop:Een evenwichtige economischegroei, volledigewerkgelegenheid, socialevooruitgang, een hoog niveauvan bescherming en veiligheid eneen continue zorg voor dekwaliteit van het milieu, alsmedezorg voor het verkrijgen vaninvesteringsmiddelen dienoodzakelijk zijn voor debevordering van die duurzameontwikkeling. Dit moet leiden toteen aanvaardbaarvoorzieningenniveau voor deburgers van Bonaire, SintEustatius en Saba”.De UPB heeft steeds de nadrukgelegd op twee beginselen, t.w.het beginsel van subsidiariteit enhet beginsel van duurzameontwikkeling en heeft deze tweebeginselen gemaakt totsteunpilaren voor het NieuweBonaire.

Het beginsel vansubsidiariteit

Nederland heeft dit beginsel inde overeenkomsten die metNederland gesloten zijn erkend.Dit beginsel houdt onder anderein dat onze eigen mensen enonze eigen wijken de pilarenmoeten zijn van onze eigenontwikkeling. Alles wat onzeeigen mensen, organisaties eninstituten hier op Bonaire zelfkunnen doen, moeten zij ook zelfdoen. Zodra we verlost zijn vande centrale overheid van deNederlandse Antillen, is het mo-ment aangebroken voor onseilandelijk bestuur om nog meeraandacht te schenken aan een

benadering die uitgaat van water onder de mensen en in dewijken leeft. Om dit te bereiken,zullen wij in de komenderegeringsperiode een proces ingang zetten om hetbestuursbeleid nog dichter bij demensen in de wijken te brengen.Wij zullen geleidelijk aanstructuren en faciliteiten creërendie de wijken in staat zullenstellen om hun behoefteskenbaar te maken ten einde voorelke wijk eenontwikkelingsprogramma tekunnen opstellen.Overheidsdiensten die vanbelang zijn om een dergelijkbeleid te ondersteunen zullenworden opgezet en geïnstrueerdom dit proces te faciliteren enwaar nodig zullenmultifunctionele kantoren in dewijken worden geopend.Onderwijs en vorming vanjongeren en volwassenen zalabsolute prioriteit krijgen en allewijken zullen faciliteiten krijgenvoor de opvang van kinderentussen 0-4 jaar en naschoolseopvang. Daarnaast zullen debuurtcentra worden versterkt enzullen zij worden geholpen bij hetopzetten van educatieveprogramma’s voorvolwassenen.Wat onze relatie met Nederlandbetreft, houdt dit beginsel in datwe een beleid zullen voeren daterop gericht is om de kwaliteitvan ons overheidsapparaat enonze overheidsdiensten constantte verbeteren. En dit op eendusdanige wijze dat al wat deBonaireaanse overheid moet enkan doen, ook steeds door onzeeigen mensen en instantiesgedaan zal worden. Dit houdttevens in dat er steeds aandachtzal zijn voor de verhoging vande kennis en kunde van onzemensen en van onze organisatiesdoor middel van constanteopleidingen en trainingen en waarnodig d.m.v. reorganisatie vande structuren van onze diensten.Programma’s om Bonaireanendie nu in andere delen van hetKoninkrijk of in het buitenlandwonen, aan te trekken zullen

worden opgezet om op die wijzealle voor handen zijnde ‘humanresources’ in te kunnen zetten omhet Nieuwe Bonaire waar wijallen naar verlangen, te kunnenrealiseren.

Het beginsel van duurzameontwikkeling

Dit beginsel is verankerd in deverdragen van de Europese Unie,en maakt integraal deel uit vande overeenkomst metNederland. Zoals in de inleidingreeds uitgelegd, is dit beginselgebaseerd op de overtuiging datonze ontwikkeling ook rekeningmoet houden met toekomstigegeneraties. De UPB erkent datdit beginsel drie dimensies heeft,t.w. 1) economische groei, 2) socialeen culturele ontwikkeling en 3)zorg voor ons milieu. De UPB iservan overtuigd dat deze driedimensies in evenwicht moetenzijn met elkaar. In de praktijk isdit niet altijd even gemakkelijk.Er moet voor worden gewaaktdat niet alleen economische groeialtijd de hoogste prioriteit zalkrijgen, evenals het ook niet zokan zijn dat uitsluitend de zorgvoor het milieu of de sociale zorgde hoogste prioriteit kunnenhebben. Dus in dit geval kan menzeggen ‘it takes three to tango’.Gezamenlijk vormen deze driede duurzame ontwikkeling diekan leiden tot een betere ‘qual-ity of life’ voor de huidige entoekomstige generaties. Om eenzo goed mogelijk evenwicht tebereiken, zal een politiek beleidworden gevoerd dat erop gerichtis een benadering van deze driedimensies te stimuleren enfaciliteren. Dit vereist eenbestuur en een publieke sectordie transparant, doelmatig enefficiënt functioneren.Wij zouden deze integralebenadering als volgt willenillustreren:Wat betekent dit allemaal voorhet overheidsbeleid gedurende deovergangsperiode die thans voorde deur staat? Laten we eerst

Nieuw Fundament voor eenNieuw Bonaire

Actieprogramma voor Bonaire in hetovergangsproces naar een nieuwe

staatkundige structuur

Door lezen vlgde. pag.

April 2007

3Informatieve Krant UPBeens kijken naar hetgeen delaatste tijd op bestuursniveauheeft plaats gevonden en bezienhoe Bonaire het daarheen heeftweten te leiden dat de beslissingdie het volk bij referendum d.d.12 september 2004 heeftgenomen, thans verwezenlijktkan worden. Terugblik op deontwikkelingen die leidennaar een nieuwe staatkundigestructuur In het volgende overzichtworden een aantal crucialemomenten en belangrijkebeslissingen van de afgelopen 5jaar genoemd, die geresulteerdhebben in het akkoord van 12februari jl., waarin concretestappen zijn overeengekomenom de nieuwe structuur die demeerderheid van ons volkverlangt, tot stand te brengen.

JUNI 2000St. Maarten kiest bij referendumvoor de status van Land in hetKoninkrijk der Nederlanden;

SEPTEMBER 2002De UPB bepaalt zijn positie in hetdocument: “POSITION PAPERpolitieke partij U.P.B. van Bonaire“Een keerpunt in de Staatkundigeverhoudingen”;

10 SEPTEMBER 2004Bonaire kiest bij referendumvoor een directe band metNederland;

OKTOBER 2004Rapport Jesurun “Nu kan het,Nu moet het”;

JANUARI 2005Het BC benoemt een commissievan advies terzake het traject omtot een directe band metNederland te komen;

23 SEPTEMBER 2005De Eilandsraad keurt dediscussienota, “Boneiru Nobo,(Avansá pa un mihó Futuro)”goed als leidraad voor hetveranderingsproces;

22 OKTOBER 2005Intentieverklaring geaccordeerdmet Nederland;

26 NOVEMBER 2005Start RTC waarin beslotenwordt dat het Land deNederlandse Antillen zal wordenontmanteld;

11 OKTOBER 2006De drie BSS eilanden komen metNederland overeen dat zij een“Openbaar Lichaam” zullenworden en direct onderNederland zullen vallen(Slotverklaring mini-conferentie);

2 NOVEMBER 2006Slotverklaring met Curaçao enSt. Maarten wordt te Den Haaggeaccordeerd en daarnagoedgekeurd door de TweedeKamer en de Eilandsraad van ST.M., B, S, S.;

28 NOVEMBER 2006Eilandsraad van Curaçaoverwerpt de Slotverklaring;

12 FEBRUARI 2007Overgangsakkoord;

20 APRIL 2007(VERKIEZINGEN OPBONAIRE)Beslissing welke partij Bonairezal leiden naar haar nieuwe sta-tus;

15 DECEMBER 2008Datum waarop de nieuwe sta-tus in werking zal treden;

Visie van een nieuw funda-ment voor Bonaire en 4speerpunten om dit tebereiken De visie van de Union PatriótikoBoneriano voor de ontwikkelingvan Bonaire is helder en consis-tent en stemt overeen met debenadering zoals die voor heteerst in het Rapport Pourier in1992 werd ontvouwd.Het houdt in: Economische groeimet behoud van onze natuur encultuur.· ons eiland moet opevenwichtige wijze groeien metrespect voor ons milieu, onzecultuur en onze eigen identiteit;

· groei moet inhoudenechte economische vooruitgangvoor het gehele volk van Bonaireen tevens sterke financiëleautonomie;· e c o n o m i s c h evooruitgang moet gepaard gaanmet sociale vooruitgang en zorgvoor de natuur en moet leidentot een goede levensstandaardvoor een ieder die op Bonairewoont; en dit alles in eenonvoorwaardelijk veilige enrustige omgeving;· de basis voor dit soortgroei moet zijn een goedgeschoolde en gevormdebevolking, dus gebaseerd opmenselijk en sociaal kapitaal.Met andere woorden, ons volkmoet niet louter bestaan uitmensen die technisch goedopgeleid zijn, maar die ook eengoed ontwikkelde burgerzin enspirituele ontwikkeling hebbenmeegekregen, zodat zij in goedeharmonie samen kunnen levenen werken ten eindegezamenlijke doelen te bereiken,waarmee zij bijdragen aan hetwelzijn en het algemeen belangvan geheel Bonaire.· groei moet gebaseerdzijn op bepaalde positievewaarden – zoals: vertrouwen,samenwerking, respect voorelkaar, – als leidraad in de strijdvoor vooruitgang.Deze gedachtegang is verwoordin de Strategische Nota, het Rap-port “Boneiru Nobo”, welk rap-port door de gehele Eilandsraadvan Bonaire werd goedgekeurdop 23 september 2005 en datgediend heeft als leidraad voorde onderhandelingen metNederland over de nieuwestaatkundige structuur.Om deze visie te verwezenlijken,heeft de UPB zich 4 hoofddoelengesteld voor de ontwikkelingvan Bonaire. Dit zijn:

Een hoge levensstandaardDit houdt onder andere in dat hetvolk kan genieten van een hogegraad van rust en veiligheid, eenrijke natuur en een behoorlijkniveau van gezondheidszorg,huisvesting, sociale zorg,ouderenzorg, onderwijs envorming, recreatieve faciliteitenen sport.

Stevige en duurzameeconomische groeiEconomische groei moet ervoorzorgen dat er werk is vooriedereen die werken wil, en dater voldoende deviezen zijn omte betalen wat we uit hetbuitenland moeten importeren.Een sluitende begroting die dientals instrument voor de opbouwvan het Nieuwe Bonaire.Efficiënt en doelmatig gebruikvan de Nederlandse en Europesebegrotingshulp om snel deachterstand te kunnen inhalen dieons eiland heeft opgelopengedurende de jaren van deAntillen van 5.

Behoorlijk bestuurBehoorlijk bestuur houdt indemocratisch, effectief enefficiënt bestuur ten dienste vanhet volk, binnen een staatkundigestructuur waarin autonomie enhet beginsel van subsidiariteitworden gerespecteerd (d.w.z. alwat Bonaire zelf kan en moetdoen, doet Bonaire ook zelf). Ditzijn allemaal randvoorwaardenvoor een overheid om degezamenlijke visie van het volkuit te dragen en concrete inhoudte geven.

G e m e e n s c h a p p e l i j k eidentiteit en sterke socialecohesieHet volk van Bonaire hecht veelwaarde aan de gedachte datwelke benadering vanontwikkeling dan ook gebaseerd

moet zijn op eengemeenschappelijke identiteit ensterke sociale cohesie. Dit houdtin: goede samenwerking tussende verschillende groepen ensectoren in onze samenleving,gebaseerd op culturele enethische waarden en actievedeelname in de ontwikkeling vanons eiland door een ieder die opBonaire woont.

Om deze doelen te bereikenbaseert de UPB haar beleid opacties zoals aangehaald in desamenvatting:

——— Zie MATRIX ———

Waarom kiezen voor de UPBDe uitdaging waar wij voorstaan is niet gemakkelijk. Hettraject dat wij achter onshebben, kende ook velemoeilijkheden. Wij staan thansvoor één van de meest crucialemomenten in de politiekegeschiedenis van Bonaire. Onsvolk heeft thans de belangrijketaak om leiders te kiezen die hetbest in staat zijn om het NieuweBonaire te realiseren. Gedurendede komende regeringsperiodeheeft Bonaire meer dan ooit debeste leiders nodig om degestelde (staatkundige) doelen tekunnen bereiken en aan deverwachtingen van het volk tevoldoen. Om het NieuweBonaire te grondvesten op eensolide fundament, is er leidingnodig met visie, capaciteiten,daadkracht en ervaring, Mensendie bewezen hebben in staat tezijn moeilijke hindernissen uit deweg te ruimen ten einde dedoelen van het Bonaireaansevolk te verwezenlijken. De UPBis zich bewust van de moeilijketaak die voor ons ligt en heefteen kandidatenlijst gepresenteerdbestaande uit personen die dezeuitdaging aankunnen. Personenmet bestuurservaring enpersonen die zich reeds bewezenhebben in verschillende sectorenvan onze samenleving. Personendie bereid zijn om hard te werkenvoor het welzijn van een NieuwBonaire. Personen die willenhelpen om Bonaire hetwelvarendste eiland in deCariben te maken met hethoogste welzijnsniveau. HetUPB-team wordt aangevoerddoor een leider met visie, die hetbeste met het volk voor heeft.Hij heeft bewezen leiding tekunnen geven in moeilijke tijdenen heeft steeds de beste krachtenweten te mobiliseren ter

Door lezen vlgde. pag.

April 2007

4 Informatieve Krant UPB

Samenvatting UPB ActieprogrammaSamenvatting UPB ActieprogrammaSamenvatting UPB ActieprogrammaSamenvatting UPB ActieprogrammaSamenvatting UPB Actieprogramma

VisieVisieVisieVisieVisieHet leggen van een Nieuw Fundament voor een Nieuw Bonaire gebaseerd op de beginselen van subsidiariteit en duurzame ontwikkeling,Het leggen van een Nieuw Fundament voor een Nieuw Bonaire gebaseerd op de beginselen van subsidiariteit en duurzame ontwikkeling,Het leggen van een Nieuw Fundament voor een Nieuw Bonaire gebaseerd op de beginselen van subsidiariteit en duurzame ontwikkeling,Het leggen van een Nieuw Fundament voor een Nieuw Bonaire gebaseerd op de beginselen van subsidiariteit en duurzame ontwikkeling,Het leggen van een Nieuw Fundament voor een Nieuw Bonaire gebaseerd op de beginselen van subsidiariteit en duurzame ontwikkeling,

een Bonaire met economische groei, maar met behoud van natuur en cultuur,een Bonaire met economische groei, maar met behoud van natuur en cultuur,een Bonaire met economische groei, maar met behoud van natuur en cultuur,een Bonaire met economische groei, maar met behoud van natuur en cultuur,een Bonaire met economische groei, maar met behoud van natuur en cultuur,een Bonaire dat in 10 jaar tijd het welvarendste eiland in de Cariben wordt met het hoogste welzijnsniveau.een Bonaire dat in 10 jaar tijd het welvarendste eiland in de Cariben wordt met het hoogste welzijnsniveau.een Bonaire dat in 10 jaar tijd het welvarendste eiland in de Cariben wordt met het hoogste welzijnsniveau.een Bonaire dat in 10 jaar tijd het welvarendste eiland in de Cariben wordt met het hoogste welzijnsniveau.een Bonaire dat in 10 jaar tijd het welvarendste eiland in de Cariben wordt met het hoogste welzijnsniveau.

Strategische doelenStrategische doelenStrategische doelenStrategische doelenStrategische doelen• Hoog welzijnsniveau voor alle Bonairianen: Hoog welzijnsniveau voor alle Bonairianen: Hoog welzijnsniveau voor alle Bonairianen: Hoog welzijnsniveau voor alle Bonairianen: Hoog welzijnsniveau voor alle Bonairianen: Dit houdt onder meer in een hoge graad van rust en veiligheid, een rijke natuur, adequate gezondheidszorg,

(sociale) woningbouw, sociale zorg, ouderenzorg, onderwijs en vorming, alsmede recreatiefaciliteiten en sport.• Stabiele en duurzame economische groei:Stabiele en duurzame economische groei:Stabiele en duurzame economische groei:Stabiele en duurzame economische groei:Stabiele en duurzame economische groei: Dit zal werkgelegenheid creëren voor een ieder die werken wil en deviezen om zoveel mogelijk te kunnen betalen wat

uit het buitenland moet worden geïmporteerd. Een sluitende begroting zal instrumenteel zijn om de transformatie naar een Nieuw Bonaire te realiseren. Door efficënt endoelmatig gebruik van de Nederlandse en Europese begrotingshulp zal in korte tijd de opgelopen achterstand van de Antillen van 5 worden ingehaald.

• Deugdelijk bestuurDeugdelijk bestuurDeugdelijk bestuurDeugdelijk bestuurDeugdelijk bestuur: Dit betekent democratisch bestuur, effectief en efficiënt, ten dienste van het volk, binnen een staatkundige structuur uitgaande van hetsubsidiariteitsbeginsel.

• Een gemeenschappelijke identiteit en sterke sociale cohesie:Een gemeenschappelijke identiteit en sterke sociale cohesie:Een gemeenschappelijke identiteit en sterke sociale cohesie:Een gemeenschappelijke identiteit en sterke sociale cohesie:Een gemeenschappelijke identiteit en sterke sociale cohesie: Dit betekent: goede samenweking tussen de verschillende groeperingen en sectoren van onzesamenleving, gebaseerd op spirituele waarden, cultuur en ethiek, en daadwerkelijke inbreng van alle Bonaireanen in de ontwikkeling van ons eiland.

Samenvatting van SpeerpuntenSamenvatting van SpeerpuntenSamenvatting van SpeerpuntenSamenvatting van SpeerpuntenSamenvatting van Speerpunten

Economische/Financiële/InfrastructureleEconomische/Financiële/InfrastructureleEconomische/Financiële/InfrastructureleEconomische/Financiële/InfrastructureleEconomische/Financiële/InfrastructureleAspectenAspectenAspectenAspectenAspecten

Sociale AspectenSociale AspectenSociale AspectenSociale AspectenSociale Aspecten Milieu Aspecten & EcologieMilieu Aspecten & EcologieMilieu Aspecten & EcologieMilieu Aspecten & EcologieMilieu Aspecten & Ecologie Bestuurlijke Aspecten en de band metBestuurlijke Aspecten en de band metBestuurlijke Aspecten en de band metBestuurlijke Aspecten en de band metBestuurlijke Aspecten en de band metNederlandNederlandNederlandNederlandNederland

Samen met Nederland het Sociaal EconomischInitiatief afronden, zodat dit in werking kan treden inde tweede helft van 2007, hetgeen inhoudt eeninvestering van F. 19,- miljoen. Dit zal dewerkeloosheid terugbrengen tot onder de 5%.

Uit de fondsen van het SociaalEconomisch Initiatief worden geldenbestemd voor de ontwkkeling van eencultuurbeleidsplan.

Het ruimtelijk ontwikkelings- enmilieuplan verder uitwerken enformaliseren.

Doorgaan met uitvoering van het programma vanupgrading van het openbaar beleid en, waar nodig, ditaanpassen ter ondersteuning van de overgang naar eenNieuw Bonaire.

Blijven focussen op de toeristische sector met nadrukop duurzaam toerisme en uitbreiden van het aantalkamers naar 1800; intussen wordt onderzocht welkenieuwe economische activiteiten mogelijk worden alsgevolg van de nieuwe staatkundige band metNederland.

Doorgaan met de reorganisatie van deonderwijssector en een master planopstellen voor de integratie van allesectoren van onderwijs, vorming enjeugdzorg. Het openen van centra voorde zorg voor kinderen in alle wijken.

Voortgaan met de ontwikkeling vanprogramma’s voor het integreren vanlesmateriaal over natuurbehoud in hetonderwijssysteem

Geleidelijk aan een bestuursmodel introduceren dathet openbaar en ontwikkelingsbeleid dichter bij demensen in de wijken brengt.

Speciale aandacht schenken aan het kleinbedrijf en hetbestaande programma dat door de Europese Uniewordt gefinancierd, verder uitbreiden.

Het urgentieprogramma voor degezondheidszorg uitvoeren en eennieuw systeem opzetten dat zo goedmogelijk inspeelt op de voordelen vanhet Nederlandse systeem. Centraopenen voor specialistische zorg,zoals een nier-, long- en hart-centrum

Programma’s uitvoeren voor het behouden de verbetering van de natuur en hetmilieu in alle wijken.

Prioriteit geven aan de hieronder genoemdezorggebieden, zodat de noodzakelijke wetswijzigingenin werking kunnen treden vóór december 2008.Sociale zekerheid, onderwijs en jeugdzorg, veiligheiden politie, en openbare financiën.

Met Nederlandse hulp in het kader van hetOvergangsakkoord alle achterstallige schuldenafbetalen en een nieuw begrotingssysteemintroduceren met planning, controle en rapportage opdagbasis.

Ontwikkelen en uitvoeren van eenprogramma voor ouderenzorg,rekening houdend met de noden vanalle wijken.

Uitvoeren van het project voor deaanleg van riolering gefinancierd doorhet Ontwikkelingsfonds van deEuropese Unie.

Onderzoek verrichten naar wat voor politiemacht(materieel en immaterieel benodigd is om het bestuurvan Bonaire in staat te stellen de bewoners de bestmogelijke veiligheid te garanderen.

Onderzoek verrichten naar de haalbaarheid van eennieuwe containerhaven en voor de vernieuwing van debestaande haven; onderzoek verrichten naar demogelijkheden voor uitbreiding van internatio-naledienstverlening in de haven en luchthaven Hetbestaande wegennet verbeteren en nieuwe wegenaanleggen, en voorts zandwegen in de wijkenasfalteren.

Het sportbeleid voortzetten en voort-gaan met uitbreiding van centraalgelegen faciliteiten, en tevens openenvan haalbare faciliteiten in alle wijken.Een integraal sportbeleids-planontwikkelen en meer nadruk leggen opprogramma’s om sport-leiders op teleiden voor alle wijken.

Het bevorderen van samenwerkingtussen alle organisaties die werk-zaamzijn op het gebied van natuur-behoud enmilieu, zowel NGO’s alsoverheidsorganisaties.

Opstellen van een meerjarenbegrotingOpstellen van een meerjarenbegrotingOpstellen van een meerjarenbegrotingOpstellen van een meerjarenbegrotingOpstellen van een meerjarenbegrotingrekening houdend met alle zorg-gebieden enrekening houdend met alle zorg-gebieden enrekening houdend met alle zorg-gebieden enrekening houdend met alle zorg-gebieden enrekening houdend met alle zorg-gebieden enbeleidsprioriteiten die een solide fundamentbeleidsprioriteiten die een solide fundamentbeleidsprioriteiten die een solide fundamentbeleidsprioriteiten die een solide fundamentbeleidsprioriteiten die een solide fundamentzullen leggen voor een Nieuw Bonaire.zullen leggen voor een Nieuw Bonaire.zullen leggen voor een Nieuw Bonaire.zullen leggen voor een Nieuw Bonaire.zullen leggen voor een Nieuw Bonaire.

versterking van zijn teamwanneer dat nodig was omNederland te overreden debeslissing van het Bonaireaansevolk te accepteren. De leider vande UPB werkt hard en boektresultaten. Onder zijn leiding enmet zijn ervaring,doortastendheid en hard enonvermoeibaar werk, alsook zijndoorzettingsvermogen entoewijding voor de Bonaireaansezaak, staat de UPB klaar om hetvolk van Bonaire te blijvendienen.

“UW TOEKOMST IS VERZEKERD INDIEN U VANDAAG KIEST VOOR DE UPB”. =============== GEEN WOORDEN MAAR DADEN ====================

<<<<<<<=======>>>>>>>

DIRECTE BAND

Aprel 2007


VVVVVota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeVVVVVota UPBota UPBota UPBota UPBota UPB

VVVVVota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeota Lista # 2 - Lista berdeVVVVVota UPBota UPBota UPBota UPBota UPB

1. R.T. (Monchi) Booi

14. C.D.J. (Nelson) Crestian 15. V.A. (Yola) Coffy 16. M.S.H. (Juni) Piar 17. F.G. (Boy) Clarenda

2. P.J. (James) Kroon 3. R.R. (Yonchi) Dortalina

13. V.A. (Vanessa) Tunk12. E.N.T. (Elvis) Flores11. R.V.M. (Richena) Look10. G.E. (Earon) Rosaria

4. M.D. (Maritza) Silberie 5. A.T.C. (Antho) Nicolaas

9. E.N. (Nununu) Josephia8. E.E.J. (Elvis) Tjin Asjoe7. F.J. (Frencel) Janga6. H.E. (Onni) Emerenciana

Aprel 2007



aéreo pa bin bula Boneiru iasina aportá na kresementu dinos sektor di turismo, i fasilitáe mobilidat di nos hendenan.Banda di esaki e infrastrukturanobo di airopuerto denkombinashon ku esun ditelekomunikashon, tin ku sirbipa atraé otro tipo diaktividatnan ekonómiko pa e

isla. Un di e proyektonan kutin ku materialisá den e periododi gobernashon benidero ta einvershon di KLM den unsentro di mantenshon diavionnan tipo MD11. Pa loketa trata komunikashonmarítimo, ta e intenshon paamplia posibilidatnan dikonekshon marítimo. Den e

periodo di gobernashon dilantiporta lo traha ku fondonan diHulanda un waf di kònteinernobo ku lo tene kuenta ku eproyekshon di futurokresementu ekonómiko i ku lokumpli ku tur e eksigenshanantékniko moderno. E fasilidatnobo aki tambe lo mester habriposibilidatnan nobo pa

desaroyo di otro tipo diservisionan internashonal dene sektor aki.

2. ASPEKTONANSOSHAL/KULTURAL

Un desaroyo sosial i kulturaloptimal di nos hendenanmester ta e fruta di masimportante di un desaroyoduradero di Boneiru. Epotensial humano ta e motortras di tur desaroyo ikresementu ekonómiko dikualkier komunidat. Desaroyoduradero mester fasilitá i habrikaminda pa tur siudadano porhasi máksimo uzo di nanpotensial i kapasidatnan. Boudi e aspektonan soshal ikultural nos ta distinguí esiguiente terenonan spesífikoku ta “KULTURA,ENSEÑANSA IF O R M A S H O N ,SALUBRIDAT, KUIDO PAG R A N D I N A N ,REKREASHON IDEPORTE”.

KULTURAPa kuida i preservá nos kultura

UPB ta boga pa ankra easpektonan aki den edukashoni formashon di nos hendenan.Mantenshon di nos identidatkultural solamente ta posibel sinos por forma nos hendenanden lokual nos ta identifikákomo e totalidat di nosnormanan i balornan, noskustumbernan, nos rikesafolklóriko, nos idiomapapiamentu, nos herensiakultural, nos kushina outéntiko,nos historia i nos arkitekturatípiko. Tambe ta hopiimportante pa krea posibilidatpa Bonerianonan ku ke, porhiba un bida di kalidat haltu naBoneiru mes. Si nos hendenantin ku sigui bai for di Boneirupa motibu ku nan no tin unrason ekonómiko sosial pakeda riba nan isla, esaki lo nokontribuí na un kultura iidentidat fuerte. Nos futuro tasintá den nos kapasidat pakonsientisá nos hendenan, fordi grandi te ku chikí, di elokualnan ta distinguí noskomo Boneriano. Na mesmomentu basa riba e forsa di

Aprel 2007



nos propio identidat nosmester por ta fleksibel paapsorba influenshanan positivodi otro kulturanan. Nos kereferí aki na loke e gran liderdi India Mahatma Gandhi ayega di bisa:“I do not want my house tobe walled in on all sidesand my windows to bestuffed.I want the cultures of all thelands to be blown about myhouse as freely as possible.But I refuse to be blown offmy feet by any.”(“Mi no ke pa mi kas ta seraku muraya di tur banda i mi

bentananan blindá.Mi ke pa kulturanan di tur paiswaya pasa den mi kas masliber ku por.Pero mi ta ningaredondamente pa ser suplá unbanda pa ningun di nan.”)Den e relashon nobo kuHulanda nos lo para riba paapliká e prinsipio didiversividat. Esaki ta enserá kunos ta rekonosé ku nos tur sukultura no ta igual i ta ku rèspètpa otro nos por biba den har-monia ku otro. Pues den formasimbóliko: Nos ta kere denkrea un “makutu di fruta” i noden un “djus di fruta”. For di e

Sociaal Economisch Initiatief,pa kua Hulanda ya a pone 19mion florin disponibel, lodestiná fondonan pa yudadokumentá i fortifiká noskultura i stimulá nos identidatkomo Boneriano. Al final, nota pòrnada e kredo pa nosdesaroyo duradero ta:“Kresementu ekonómiko kumantenshon di nosnaturalesa i nos kultura.”

ENSEÑANSA,FORMASHON I KUIDO

PA HÓBENNANUn di e puntonan di salida masfuerte ankrá den e ideologia di

UPB, ta e konvikshon kuenseñansa i formashon ta efaktor di mas importante pakrea un komunidat Bonerianoku ta gosa di un kapitalhumano i un kapital sosial bondesaroyá. Un pueblo eduká iformá den tur aspektonan,tantu sosial i spiritual ta unkondishon sin mas pa logra unsosiedat bon desaroyá i ku unkalidat di bida haltu. Pa lograesaki UPB a kuminsá kutrayektonan di inovashon denenseñansa básiko i avansá. Etrayektonan aki ta kana nankaminda pero enseñansa no taun kuestion di e aspektotékniko so. Enseñansa takonsistí di tres aspekto ku

mester ta bon reglá i tafunshoná den harmonia kuotro. E tres aspektonan aki tae aspekto tékniko, esunorganisatorio i esun finansiero.Si e tres faktornan aki no tabon regla i bon harmonisá kuotro, diferente problemanan losurgi den enseñansa i esaki lopor ta un menasa serio pa emetanan ku nos mester lograku enseñansa i formashon.Den e trayekto di inovashonden enseñansa nos por tumanota ku mester di hopi masatenshon pa organisashon ifinansa, entre otro e parti dikapital humano (kantidat dimaestronan prepará

Aprel 2007



adekuadamente). UPB nunkano a kere ku Boneiru den estruktura estatal aktual lo porta kapas di karga e pakete to-

tal di enseñansa i formashon kuta ideal pa Boneiru. UPB dennegoshashon di e akuerdonobo ku Hulanda,

enfátikamente a splika ku nosmuchanan mester haña emesun posibilidatnan dienseñansa i formashon ku e

muchanan ku ta biba naHulanda. Ku Hulanda komopartner UPB ta kere ku nospor krea e situashon ideal diposibilidatnan di enseñansa iformashon pa nos muchanan.Puntonan spesífiko ku UPB lokier atendé den enseñansa takuminsá ku spletmentu diKomunidat di SkolBoneriano, esta SGB. Mesterkrea un skol apart pamuchanan di HAVO/VWO.Di otro banda e parti di SGBku keda eksistí mester bira uninstituto nobo kaminda porkonsentrá mas riba tipo dienseñansanan ku por kualifikános hóbennan pa por drentaproseso laboral un besdespues di skol, den kaso kunan ta deseá esaki. Den esakimester mira si por instituí unskol di horeca i turismo aki naBoneiru. Pa loke ta trataHAVO/VWO mester invertíden traha un edifisio nobo i unstruktura nobo pa hinka e tipodi enseñansanan aki den dje.Mester analisá mira kon leupor hasi un integrashon den estruktura aktual di UNICOLLEGE ku ta eksistí naBoneiru i ku tin un grado haltukaba di éksito. Pa loke ta trataenseñansa pa adultonan

mester sigui ku e bondesaroyo riba e tereno aki imira si por fortifiká i amplia eposibilidatnan di enseñansa iformashon pa adulto aki naBoneiru mes. Ku e teknologiamoderno di telekomunikashonposibilidatnan nobo lo habritambe riba e tereno dienseñansa i formashon paadultonan. UPB ta para tambetras di un sistema mas integralpa atendé ku hóbennan ku diun òf otro manera ta kai for die sistema regular di enseñansai formashon. E hóbennan akimester haña un akohidaintegral i dirigí pa asina porprepará nan pa por drentamerkado laboral rápidamentesi nan ta deseá esaki i mantenénan tambe aktivo ribamerkado laboral. Den kaso kunan ke sigui studia, mesterkrea e posibilidat pa dirigí nanbèk den e trayektonan regulardi enseñansa i formashon.

SALUBRIDATE sektor di kuido pa salú ta unparti importante di nos bidasoshal i nos ekonomia. Sektordi salú banda di kuida salú dinos mes komo Bonerianotambe ta duna un aporte na

Aprel 2007

13Korant informativo UPBdesaroyo di turismo. Ta pa talmotibu a konvensé Hulanda paya for di den promé instansha

pone fondonan disponibel pakuminsá invertí den nos sektordi salubridat. Den e akuerdo

firmá na St. Maarten nafebrüari último a ser pone Naf.3 mion disponibel pa saneá

debenan den sektor disalubridat. Den e akuerdo akeda stipulá tambe ku kambiodi e sistema di salubridat lo seratendé ku urgensha. Esaki paevitá ku den futuro lo surgi mesun problemanan. E sistemanobo lo sòru ku tur Bonerianolo por gosa di un kuido bon ipagabel. Pa e motibu aki aakordá un lokual nos ta yama“blanco cheque” painvershonnan den sektor dikuido.Banda di e kambio densistema di salubridat yamenshoná, UPB lo konsentráriba e siguiente puntonanrealístiko di akshon den eperiodo di gobernashon ku tanos dilanti.· Sentro di diálisis di nir· Sentro spesialisá paproblema di kurason i pulmon· Fasilidat pa atendé problemadi kanser· Amplia koperashon kusentro médiko na Venezuela· Amplia e kuido di salú men-tal· Kuminsá kuido di djente dinos mucha i hóben nan· Introdusí un sistema nobo diseguro pa malesa

KUIDO PA GRANDINANNos grandinan ta nos tesoro.Nos meta ta pa sòru pa un bonkuido pa nos grandinan. Asinanan por gosa di nan penshun,gosa di famia i nan nietunan.Gobièrnu di UPB tin unkompromiso ku nosgrandinan. Nos mester dunaun alivio den kaso di malesa,entrada òf kaminda di biba.UPB ta komprometé su mespa den e próksimo 4 aña lograe siguiente puntonan realístikodi akshon pa nos grandinan:· Un bon penshun ku unentrada ku nos grandinan porbiba desentemente i sin dolódi kabes.· Un bon kuido médikomanera nan tin derecho ariba· Un bon kuido na kaskaminda lo duna e sostennesesario pa nos grandinankeda den nan propioambiente.· Pa esnan ku no por keda dennan kas lo konstruí kasnan ku

ta kumpli ku nan nesesidat.

REKREASHON IDEPORTE

UPB su vishon ta pa por kreafasilidatnan básiko pa práktikadeporte den tur bario iestablesé fasilidatnan sentral dihasi deporte akí na Boneiru,manera Stadion di Playa kuyerba artifisial i un pista papráktika atletismo. Mas aleu evishon ta pa krea lidernan dentur rangonan di deporte aki naBoneiru. Lidernan di deportemester tantu duna epreparashonnan nesesario nasu deportista komo tambe mirapa Boneiru por tinkompetenshanan duradero dideporte aki na Boneiru. Noske pone tur hende denmoveshon deportivo aki naBoneiru. Nos kerensha ta kudeporte no solamente ta sanopa físika i ta duna nosmuchanan posibilidat di amplianan posibilidatnan praktikandodeporte pero tambe deporteta e instrumento mas sano pakrea moveshon sosial i te hastaekonómiko na Boneiru. Turnos pensamentunan den eañanan benidero lo kedaestablesé den un maneho noboi integral di deporte.

3. ASPEKTONAN DINATURALESA/MEDIOAMBIENTE/EKOLOGIAUPB ta konvensí ku undesaroyo duradero mester serguiá teniendo kuenta ku tresaspekto.1. E aspekto di kresementu dinos ekonomia,2. E aspekto di desaroyososial i kultural di nos pueblo;3. E aspekto di kuido di nosnaturalesa.Manera a ser konstatá kaba,e reto ta pa mantené unbalanse entre e tresaspektonan aki. Pa logra esakii sigui duna kontenido na ekredo di desaroyo duradero diBoneiru “Kresementuekonómiko ku mantenshon dinos kultura i naturalesa, UPBlo hiba e siguiente strategia.· Stimulá un estrechoSigui lesa pag. siguiente

Aprel 2007


Fuera di e crashtendernan na aeropuerto Flamingo, a logra reforsa e trucknan pa kompatikandela ku dos truck super moderno. Riba kombinashon di potret por mira momentu ofisialku a introdusi esakinan.

tur e leinan Antiano pa leinanHulandes. Despues di ku e sta-tus nobo pa Boneiru drenta navigor na desèmber 2008, lowak unda tin ku kambia eleinan eksistente i adaptá nanna e leinan Hulandes. Den eperiodo di transishon ku adrenta na vigor ku efirmamentu di e akuerdo di 12di febrüari 2007, UPB lo siguikoperá ku Gobièrnu Sentral paatendé ku tur loke ta nesesariopa e transishon tuma lugá masmihó posibel. Den e periodoaki UPB lo duna prioridathuntu ku Hulanda na esiguiente áreanan di tal maneraku e kambionan di lei ku tanesesario lo tuma lugá proméku desèmber 2008. Nan ta:· Leinan ku ta retardá esistema di salubridat di talmanera ku Boneiru lo porpartisipá den e sistema disalubridat Hulandes;· Leinan ku ta atendéku seguridat sosial, enseñansai hubentut, seguridat i polis, ifinansa públiko.· Pa loke ta toka

seguridat di nos pueblo, lo biniun investigashon di kiko ta eforsa polisial, tantu di materialavansá komo e parti di rekursohumano, ku ta nesesario pagobièrnu di Boneiru porgarantisá habitantenan un mihóseguridat posibel.· Pa loke ta tokafinansa públiko, lo sigui ku eproseso pa mehorá e manehoi e sistema atministrativo huntuku e instanshanan Hulandakonserní. Den e kuadro aki lorevisá e presupuesto di aña2007 i kaminda ta nesesariolo adaptá esaki. Tambe loprepará un presupuesto dimas aña ku lo enserá tur eáreanan i prioridatnan ku tanesesario pa pone un fundeshifuerte pa Boneiru Nobo.Miéntras tantu e programa kugobernashon di UPB taehekutando pa kapasitashon dimaneho públiko lo sigui kore ilo ser intensivá i kaminda tanesesario adaptá pa sostené etransishon pa un BoneiruNobo.

koperashon entre turinstanshanan envolví denkuido di nos medio ambiente,tantu esnan gubernamentalkomo no gubernamental.· Sigui konsientisá noshubentut pa ku konservashondi naturalesa komo parti inte-gral di nos enseñansa regular.· Kaba di desaroyá e plan dimaneho di espasio(bestemmingsplan) i formalisáesaki.· Implementá e proyekto dikloaka finansiá pa Fondo diDesaroyo di Union Europeo· Instituí un órgano ofisial dikonsulta igual ku e struktura di“SER” pa konsehágobernashon na momentu ditoma di desishon ribatópikonan ku e potensial di tin

efekto riba duradero ribadesaroyo sosial i ekonómiko itambe nos naturalesa.

4. ASPEKTONAN DIBONB GOBERNASHONI RELASHON NOBO KUHULANDAPa UPB, bon gobernashon tabasá riba diferente balornanimportante, maneratransparensha, kapasidat,subsidiaridat, dedikashon iliderazgo efektivo. E kambiodi struktura estatal ta habrikaminda pa nos introdusígradualmente un modelo digobernashon nobo ku ta tresemaneho públiko i maneho didesaroyo mas serka di nosbarionan i nos hendenan. Esaki

no solamente ta yuda dunakontenido na e prinsipio disubsidiaridat, sino tambe takondishon sin mas pa undesaroyo duradero ku ta tumalugá ku partisipashon dikomunidat. UPB ta konvensíku nos barionan i nosorganisashonnan boluntario ilidernan den nos barionan sahopi bon kiko ta nesesario panan bario por yega na un mihókalidat di bida. Gobernashoni atministrashon públiko tin kusostené e inisiativanan i yudaidentifiká programanan iproyektonan ku ta kontribuína desaroyo di e barionan i suhabitantenan. Den e akuerdofirma ku Hulanda dia 12 difebrüari último, a keda aprobáku Boneiru lo bira un kuerpopúbliko dentro di e sistemakonstitushonal Hulandes diakuerdo ku artíkulo 134 di eKonstitushon Hulandes.Tambe a keda akseptá ku esistema legal eksistente lokeda na vigor ya ku no taprudente ni posibel pa adaptá

Ban duna tur ku tin

Ramonsito i UPB mester kaba e trabouNos futuro ta den nos mes man

Awor of nunka mas

VOTA BON - VOTA UPB

Aprel 2007


e tarea difísil ku ta nos dilantia presentá un lista di kandidatoku ta konsistí di personanan kupor bai e reto aki. Personananku eksperensha digobernashon i personanan kua prueba nan mes den váriossektor di nos komunidat.Personanan ku ta dispuesto patraha duru na bienestar diBoneiru Nobo i yuda krea eisla di mas próspero i ku ekalidat di bida di mas haltu diden Karibe. E ekipo di UPBta enkabesá pa un lider ku aprueba ku e tin vishon, i ku tastima su pueblo. E la mustraku e tin kapasidat pa dirigí dentempunan difísil i a sa dimobilisá e mihó forsanan pareforsá su ekipo ora esaki tanesesario, pa konvenséHulanda pa akseptá edesishon di e pueblo diBoneiru. E lider di UPB tatraha i ta logra.

DIKON SKOHE PA E PROGRAMA DIUNION PATRIOTIKO BONERIANO

I SU LIDERAZGOUPB ta konvensí ku kualkestruktura mester sirbi un metamas ayá. Den e kaso distruktura estatal nobo paBoneiru e meta mas ayá ta unkalidat di bida mas haltuposibel pa tur Boneriano.UPB ta kere den un Boneiruku ta krese ekonómikamenteku mantenshon di nosnaturalesa i nos kultura. Den eprograma di akshon aki UPBden un forma kòrtiku peroklarito a duna un splikashonkon e ke traha un fundeshifuerte pa yega na un BoneiruNobo den e 4 aña ku ta nosdilanti. E programa aki taesun ku lo yuda krea efundeshi pa krea unBoneiru Nobo ku lo bira eisla di mas próspero i ku ekalidat di bida di mas haltuden Karibe.

Dikon skohe pa e liderazgo diUPBE reto ku ta nos dilanti no ta

unu fásil. E trayekto ku ta trasdi lomba, tampoko no tabatasin su difikultatnan. Awor nosta pará dilanti di un di emomentonan mas krusial denhistoria polítiko di Boneiru.Nos pueblo ta pará dilanti di etarea importante di skohe eliderazgo ku e ke pa sigui dirigíe proseso pa yega na unBoneiru Nobo. Den e periododi gobernashon nos dilanti masku nunka Boneiru mester di sumihó liderazgo pa alkansá emetanan i kumpli ku eespektativanan di e pueblo diBoneiru. Pa yega na unBoneiru Nobo basá riba unfundeshi fuerte, mester di unliderazgo ku vishon, kukapasidat, ku determinashon,ku eksperensha i ku a pruebadi por logra venseopstákulonan difísil pa logrametanan di e puebloBoneriano. UPB, konsiente di

Bou di guia di RAMONSITO BOOI, ku suBou di guia di RAMONSITO BOOI, ku suBou di guia di RAMONSITO BOOI, ku suBou di guia di RAMONSITO BOOI, ku suBou di guia di RAMONSITO BOOI, ku sueksperensha, determinashon, trabou duru ieksperensha, determinashon, trabou duru ieksperensha, determinashon, trabou duru ieksperensha, determinashon, trabou duru ieksperensha, determinashon, trabou duru iinkansabel, perseveransha i dedikashon painkansabel, perseveransha i dedikashon painkansabel, perseveransha i dedikashon painkansabel, perseveransha i dedikashon painkansabel, perseveransha i dedikashon pae kousa Boneriano, UPB ta disponibel pae kousa Boneriano, UPB ta disponibel pae kousa Boneriano, UPB ta disponibel pae kousa Boneriano, UPB ta disponibel pae kousa Boneriano, UPB ta disponibel pasigui sirbi pueblo di Boneiru. “BO MAÑANsigui sirbi pueblo di Boneiru. “BO MAÑANsigui sirbi pueblo di Boneiru. “BO MAÑANsigui sirbi pueblo di Boneiru. “BO MAÑANsigui sirbi pueblo di Boneiru. “BO MAÑANTA SIGURA SI BO SKOHE TA SIGURA SI BO SKOHE TA SIGURA SI BO SKOHE TA SIGURA SI BO SKOHE TA SIGURA SI BO SKOHE AWEAWEAWEAWEAWE PA UPB”PA UPB”PA UPB”PA UPB”PA UPB”,,,,,“““““PUNTOPUNTOPUNTOPUNTOPUNTO”””””

Aprel 2007


<<<<<<<=======>>>>>>>

DIREKTOLASO

Resúmen di programa di akshon di UPBResúmen di programa di akshon di UPBResúmen di programa di akshon di UPBResúmen di programa di akshon di UPBResúmen di programa di akshon di UPB

VishonVishonVishonVishonVishonKrea un Fundeshi Nobo pa un Boneiru Nobo ankra riba e prinsipionan di subsidiaridat i desaroyo duradero,Krea un Fundeshi Nobo pa un Boneiru Nobo ankra riba e prinsipionan di subsidiaridat i desaroyo duradero,Krea un Fundeshi Nobo pa un Boneiru Nobo ankra riba e prinsipionan di subsidiaridat i desaroyo duradero,Krea un Fundeshi Nobo pa un Boneiru Nobo ankra riba e prinsipionan di subsidiaridat i desaroyo duradero,Krea un Fundeshi Nobo pa un Boneiru Nobo ankra riba e prinsipionan di subsidiaridat i desaroyo duradero,

Un Boneiru ku ta krese ekonómikamente miéntras e ta mantené su naturalesa i su kultura,Un Boneiru ku ta krese ekonómikamente miéntras e ta mantené su naturalesa i su kultura,Un Boneiru ku ta krese ekonómikamente miéntras e ta mantené su naturalesa i su kultura,Un Boneiru ku ta krese ekonómikamente miéntras e ta mantené su naturalesa i su kultura,Un Boneiru ku ta krese ekonómikamente miéntras e ta mantené su naturalesa i su kultura,Un Boneiru ku den e próksimo 10 aña ta bira e isla di mas próspero di Karibe, ku e kalidat di bida di mas haltu.Un Boneiru ku den e próksimo 10 aña ta bira e isla di mas próspero di Karibe, ku e kalidat di bida di mas haltu.Un Boneiru ku den e próksimo 10 aña ta bira e isla di mas próspero di Karibe, ku e kalidat di bida di mas haltu.Un Boneiru ku den e próksimo 10 aña ta bira e isla di mas próspero di Karibe, ku e kalidat di bida di mas haltu.Un Boneiru ku den e próksimo 10 aña ta bira e isla di mas próspero di Karibe, ku e kalidat di bida di mas haltu.

Metanan stratégikoMetanan stratégikoMetanan stratégikoMetanan stratégikoMetanan stratégiko• Kalidat di bida haltu pa tur Boneriano:Kalidat di bida haltu pa tur Boneriano:Kalidat di bida haltu pa tur Boneriano:Kalidat di bida haltu pa tur Boneriano:Kalidat di bida haltu pa tur Boneriano: Esaki ta enserá entre otro, alto grado di seguridat i trankilidat, un naturalesa riku, i nivelnan adekuá di salubridat,

bibienda, kuido sosial, kuido pa nos grandinan edukashon i formashon, fasilidatnan di rekreo i deporte.• Kresementu ekonómiko sólido i duradero:Kresementu ekonómiko sólido i duradero:Kresementu ekonómiko sólido i duradero:Kresementu ekonómiko sólido i duradero:Kresementu ekonómiko sólido i duradero: Esaki mester kondusí na empleo pa tur ku ke traha, devisa pa nos por paga mas tantu ku ta posibel tur loke nos tin di

importá for di estranheria. Un presupuesto di gobièrnu balansa ku ta sirbi komo instrumento pa fasilitá e proseso di transformashon pa un Boneiru Nobo. Uso efisientee efikas di e ayudo presupuestario Hulandes i di Union Europeo pa di un forma rápido rekobrá e retraso ku nos isla a sufri den e añanan di Antia di 5.

• Bon gobernashon:Bon gobernashon:Bon gobernashon:Bon gobernashon:Bon gobernashon: Esaki ta nifiká, gobernashon demokrátiko, efektivo i efisiente na servisio di pueblo, denter di un struktura estatal ku ta respetá e prinsipio disubsidiaridat

• Un identidat komun i integrashon sosial fuerte:Un identidat komun i integrashon sosial fuerte:Un identidat komun i integrashon sosial fuerte:Un identidat komun i integrashon sosial fuerte:Un identidat komun i integrashon sosial fuerte: Esaki ta nifiká: bon koperashon entre e diferente gremio- i sektornan di nos komunidat, a base di balornanspiritual, kultural i étiko, i partisipashon real di tur boneriano den e proseso di desaroyo di e isla.

Resúmen di Puntonan di LansaResúmen di Puntonan di LansaResúmen di Puntonan di LansaResúmen di Puntonan di LansaResúmen di Puntonan di Lansa

Aspektonan Ekonómiko/Finansiero/Aspektonan Ekonómiko/Finansiero/Aspektonan Ekonómiko/Finansiero/Aspektonan Ekonómiko/Finansiero/Aspektonan Ekonómiko/Finansiero/InfrastrukturaInfrastrukturaInfrastrukturaInfrastrukturaInfrastruktura

Aspektonan SoshalAspektonan SoshalAspektonan SoshalAspektonan SoshalAspektonan Soshal Aspektonan di Medio Ambiente &Aspektonan di Medio Ambiente &Aspektonan di Medio Ambiente &Aspektonan di Medio Ambiente &Aspektonan di Medio Ambiente &EkologiaEkologiaEkologiaEkologiaEkologia

Aspektonan di Gobernashon i relashon kuAspektonan di Gobernashon i relashon kuAspektonan di Gobernashon i relashon kuAspektonan di Gobernashon i relashon kuAspektonan di Gobernashon i relashon kuHulandaHulandaHulandaHulandaHulanda

Finalisá huntu ku Hulanda e Inisiativa SosialEkonómiko pa e por drenta na vigor den e di dosmitar di 2007 ku un invershon di F. 19,- mion.Esaki lo yuda baha desempleo bou di 5%.

For di fondonan di InisiativaSosial Ekonómiko, ta ponefondonan disponibel pa desaroyáun plan di maneho pa kultura.

Kaba di desaroyá i formalisá e planpa maneho di espasio i medioambiente

Sigui implementá e programa pa kapasitashon dimaneho públiko i adapt’é kaminda ta nesesariopa sostené e transishon pa un Boneiru Nobo.

Sigui focus riba e sektor di turismo ku énfasisriba turismo duradero i amplia kantidat di kamberdi hotèl te na 1800; Miéntras ta studia eposibilidatnan di aktividatnan ekonómiko nobobasa riba e relashon estatal nobo ku Hulanda.

Sigui ku e programa pa reorganisásektor di edukashon i desaroyá unplan maestro ku ta integrá tur áreadi edukashon, formashon i kuidopa hubentut. Habri sentronan pakuido di mucha den tur bario.

Sigui desaroyá programa pa integrálèsnan pa konserva naturalesa densistema di enseñansa

Introdusí gradualmente un modelo digobernashon ku ta trese maneho públiko imaneho di desaroyo mas serka di nos barionan inos hendenan.

Duna atenshon speshal na empresa chikí eamplia e programa eksistente finansiá pa UnionEuropeo

Atendé ku e programa di urgenshapa sektor di salubridat i traha ribaun sistema nobo ku ta hasi usooptimal di e bentahanan di esistema Hulandes. Habri sentronanpa kuido spesialisá manera pa nir,kurason i pulmon.

Implementá programa pa konserva imehorá naturalesa i medio ambienteden tur bario

Duna prioridat huntu na e siguiente áreanan dital manera ku e kambionan di lei ku ta nesesariolo tuma lugá promé ku desèmber 2008. Seguridatsosial, enseñansa i hubentut, seguridat i polis, ifinansa públiko.

Rekobrá ku ayudo den kuadro di e akuerdo kuHulanda tur debenan atrasa i kuminsá ku unsistema di presupuesto nobo i ku planifikashon,kontròl i reportahe al dia.

Desaroyá e implementá unprograma pa kuido pa grandinanteniendo kuenta ku e nesesidatnandi tur bario.

Implementá e proyekto di kloakafinansiá pa Fondo di Desaroyo diUnion Europeo

Entamá un investigashon di kiko ta e forsapolisial ku ta nesesario pa gobièrnu di Boneirupor garantisá habitantenan un mihó seguridatposibel.

Finalisá estudio pa un haf di kònteiner nobo i parenobashon di haf eksistente; entamá estudio paamplia servisionan internashonal na aeropuerto ihaf. Drecha ret di kareteranan i traha kamindanannobo, asfaltá kamindanan di tera den barionan.

Kontinuá ku e maneho di deporte isigui amplia fasilidatnan sentralmiéntras ta habri fasilidatnan faktibelden tur bario. Desaroyá un plan dimaneho di pa deporte integral iintensiva programanan paentrenamentu di lidernan pa deportepa tur bario.

Stimulá kooperashon entre turorganisashonnan ku ta envolví denkuido di naturalesa i medioambiente, tantu esnangubernamental i no-gubernamental

Prepará un presupuesto di mas añaPrepará un presupuesto di mas añaPrepará un presupuesto di mas añaPrepará un presupuesto di mas añaPrepará un presupuesto di mas añaku lo enserá tur e áreanan iku lo enserá tur e áreanan iku lo enserá tur e áreanan iku lo enserá tur e áreanan iku lo enserá tur e áreanan iprioridatnan ku ta nesesario pa poneprioridatnan ku ta nesesario pa poneprioridatnan ku ta nesesario pa poneprioridatnan ku ta nesesario pa poneprioridatnan ku ta nesesario pa poneun fundeshi fuerte pa Boneiru Nobo.un fundeshi fuerte pa Boneiru Nobo.un fundeshi fuerte pa Boneiru Nobo.un fundeshi fuerte pa Boneiru Nobo.un fundeshi fuerte pa Boneiru Nobo.

Sigura bo mayan tur tur ku Union Patritiko Boneriano (UPB)

UPB ta Informá SIGURÁ BO MAÑAN AWE · dilanti di un krusada ku ta determinante pa su futuro. Sea...

Documents

Transcript of UPB ta Informá SIGURÁ BO MAÑAN AWE · dilanti di un krusada ku ta determinante pa su futuro. Sea...