ÁR NDUI AR KORINTIO 1:1 1 ÁR NDUI AR KORINTIO 1:9

ÁR NDUI AR KORINTIOAr ꞌbetꞌo heꞌmi bi ꞌyotꞌa ar Pablo bi mempa

ya me NkorintoAr nzengwa

1 Nuga dar Pablo, xi tsꞌonkagi ga pota ar tsi HmuHesukristo, ngetho njapꞌu bi ne Jö. Nuga ne ar ku Sostene,

2 di peñꞌahe nunar heꞌminu, nuꞌahu ár nijöꞌihu Jö giꞌbuhunu Nkorinto. Xi xukꞌahu ar tsi Hmu Hesukristo, nexi ꞌwekꞌahu go ár metiꞌihu Jö, mahyegiwi nuꞌu habu gathomatꞌwa ár thuhu ar tsi Hmu Hesukristo, ár Hmuꞌu ne maHmuhu nꞌehe.

3 Jö ma tsi Dadahu ne ar tsi Hmu Hesukristo da ꞌraꞌahunꞌar hogamꞌui ne da hwëkꞌahu yá ñho.

Ar Pablo umba njamödi Jö xi hwëkwa yá ntꞌuni xi tꞌumba yaku

4Hindi tsaya di umba njamödi Jö, di beñꞌahu ne ya ñhoxi hwëkꞌahu Jö, ngetho gi ꞌbuhwihu ar tsi HmuHesukristo.

5 Ngetho gi ꞌbuhwihu, xa xi nhwëkꞌahu nzeye ya ñho,xa ja te gi möñhu, ne gi peꞌsu ar mfödi xiñho.

6Ne xi nheki xi mpe ha ri mꞌuihu nunar mhö da xiꞌahundi nonga ar tsi Hmu Hesukristo.

7 Xa gi peꞌsfu gatho yá ntꞌuni Jö, hinte gi kꞌathu, gitoꞌmthohu da penga ar tsi Hmu Hesukristo.

8 Nöꞌö nꞌehe ma da zetꞌa ri ñꞌemuihu, ne njapꞌu da zagi tsoñhu hár ngötsꞌi ar ꞌñu, ne hinte di ja te da thösꞌahumajöni har ngöxapa da penkꞌö.

9 Jö otꞌa nöꞌö mö, ne go gehnu togo bi zoꞌahu gintsixkwihu ár Tꞌu, gehnu ma tsi Hmuhu Hesukristo.

Ya ku me Nkorinto xi ñhege

ÁR NDUI AR KORINTIO 1:10 2 ÁR NDUI AR KORINTIO 1:2110 Tsi kuhu, di aꞌahu ar möte hár thuhu ar tsi Hmu

Hesukristo, gi ñöhu nꞌadar mhö, ne hinda nja ya ñhege.Mahyoni gi peꞌsu nꞌadar mfeni ne nꞌatꞌwu gi pehu.

11Tsi kuhu, xta ode ximönga yámëni ar Kloe, enö hingibeñhu mahyegi ne gi ntsahñökihu.

12 Gehnu di ne ga beñꞌahu, ꞌra gi eñhu: Nuga ár metigiar Pablo. Maꞌra gi eñhu: Ár metigi ar Apolo. Ha maꞌra: Ármetigi ar Pedro. Ne maꞌra gi eñhu: Ár metigi ar Kristo.

13 Hage xi nxenga ar tsi Hmu Hesukristo ꞌmu. Hage bitsꞌuta har pontꞌi ar Pablo ne njapꞌu xka mpohu. Wa ganxixthehu hár thuhu ar Pablo.

14Di umba njamödi Jö hinto xta xixtheꞌihu, honse ar kuKrispo ne ar ku Gayo.

15Njapꞌu hinto da tsa da ñꞌenö xi nxixthe ha ma thuhu.16 Da xixthe yá mëni ar ku Estefana nꞌehe. Hindi beni

ha xta xixthe maꞌra.17 Ar tsi Hmu Hesukristo himbi menkagi ga xixthe. Bi

menkagi ga mönga ar hoga mhö; hinge ngu ár mfödi yameximhai, ne njapꞌu da hñökwa ár tsꞌedi ár ndöte ar tsiHmu Hesukristo har pontꞌi.

Ar tsi Hmu Hesukristo gehnu ar tsꞌedi ne ar hoga mfödi xiunga Jö

18 Nunar mhö nonga ár ndöte ar tsi Hmu bi tsꞌuta harpontꞌi, handa ngu nꞌar ꞌbemfeni nuꞌu togo xi mꞌedi. Hanuju togo xta mpohu, gehnu ár tsꞌedi Jö xi tꞌakagihu.

19Ngetho njanu enga hár Tꞌofo Jö:Ma ga hwatwabi yá mfödi nuꞌu togo ja yá mfödi,ne ma ga emba yá mfeni nuꞌu togo xa ti yá mfeni.

20 Hinjoꞌo nꞌar nimfenipya. Hingi thinga nꞌar bötꞌofo.Habu tsa da thinga nꞌa togo thö xiñho nuya payu. NgethoJö handwa yá mfeni ya meximhai ngu nꞌar ꞌbemfeni.

21 Jö xa döta ár mfödi, ne bi hñutsꞌi hinge nda bö ya jöꞌitogoꞌö di tenda yá mfödise. Jange bi beñꞌö mar ñho nda

ÁR NDUI AR KORINTIO 1:22 3 ÁR NDUI AR KORINTIO 1:31po nuꞌu nda ñꞌemui ar hoga mhö xi tꞌenö, mödi handa yajöꞌi ngu ar ꞌbemfeni.

22Nuya xodyo adi da hyanda ya ntꞌudi, ne nuꞌu hingyaxodyo adi da tꞌuta ar mfödi.

23 Ha nuju, di möñhu ar hoga mhö nonga ar tsi HmuHesukristo bi tsꞌuta har pontꞌi. Nunar mhönu japi damfeꞌsa nuya xodyo, ne handa ngu nꞌar ꞌbemfeni nu maꞌrahingya xodyo.

24 Ha nuꞌu togo xi zohna Jö, ngu ya xodyo wa hingyaxodyo, nunar tsi Hmu Hesukristo gehnu ár döta mfödi neár tsꞌedi Jö xi ñꞌudi.

25Ngethonöꞌö benga ya jöꞌi nꞌar ꞌbemfeni pe Jö, töpathoyá mfödi gatho ya jöꞌi. Ha nöꞌö hantꞌu hinte ja ár tsꞌedi Jö,töpatho ár tsꞌedi gatho ar meximhai.

26 Hyanthu xiñho tsi kuhu, tengu xi zoꞌahu Jö. Hingengar nzeyehu ngi peꞌsu ar mfödi ngu benga ya meximhai,hinte mi ja ri tsꞌedihu, hinte mi ja ri nsuhu.

27Nöꞌö handa ya meximhai hinte peꞌsa ár mfödi, go xihwahna Jö da ꞌbetwa yá tsa ya nimfeni. Ne nöꞌö beñꞌuhinte ja ár tsꞌedi, gehnu xi hwahna Jö da ꞌbetwa yá tsa nuꞌuja yá tsꞌedi empꞌö.

28Ne nöꞌö xi ntꞌutsa, xi tꞌei, ne nöꞌö hinter meꞌö, gehnuxi hwahna Jö da hwata nöꞌö peꞌsa ár nsu.

29Njapꞌu hinto tsa da ꞌñexa ár nsu hár nthandiꞌö.30 Jö bi tetju nga ꞌbuhwihu ar tsi Hmu Hesukristo. Ne

njapꞌu bi tꞌakagihu ar hoga mfödi, bi tꞌengagihu hinte matsꞌoki di tuhu, xi ntꞌaxkagihu, ne xi tsꞌimgagihu har tsꞌokindi ꞌbuhu.

31Bi tho njapꞌu ngu enga har Tꞌofo: Nu togo exa ár nsu,dá ꞌñexa ár nsu ꞌbuhwi ar tsi Hmu.

2Ar mhö nonga ar tsi Hmu Hesukristo xi tsꞌuta har pontꞌi

ÁR NDUI AR KORINTIO 2:1 4 ÁR NDUI AR KORINTIO 2:111 Tsi kuhu, núꞌmu nda mapꞌu ma da datꞌahu majöni ár

mhö Jö, hinda tsompꞌu da xiꞌahu ya nzatho mhö ha nꞌardöta mfödi.

2Ngetho da beni gatho ya pa nga ꞌbuhwihu, honse ngazoꞌahu togo ar tsi Hmu Hesukristo, ne hanja bi tsꞌuta harpontꞌi.

3 Núꞌmu nda ꞌbupꞌu, ndi ꞌbu ngu xki wentkatho, ne xandi tsu ne ndi nhwötꞌi.

4Nunar hoga mhö ndi xiꞌahu, hinge ndi ne nga kaꞌahunga jumpa ár mfödi ya meximhai. Da ñꞌu ár tsꞌedi ár HñöJö.

5 Ne njapꞌu ri ñꞌemuihu hindi huxa ha yá mfödi yameximhai, di huxa hár tsꞌedi Jö.

Ar ntꞌuti unga ár Hñö Jö6 Hö, di noñhu ar mfödi, ne di xipabihu nuꞌu togo xi

ñöxa yá ñꞌemui, hinge ngu ár mfödi ya meximhai ne nuꞌuyá ndö. Geseyu txꞌutho ꞌbedi da tho yá tsꞌedi.

7 Ha nunar mfödi di möñhu, gehnu unga Jö hinto mipödi ngetho xki tꞌögi, ne ya mamꞌetꞌo xki hñutsꞌi ndatꞌakagihu ne nga ꞌbuhwihu hár nsunda.

8Nunarmfödinu hinxi bö ya ndö ꞌbu nuya payu, ngethonuꞌmu xi böhmö, hinxi tsuta har pontꞌi ar tsi Hmu togo ármeti ar nsunda.

9 Bi thogi ngu enga hár Tꞌofo Jö:Nöꞌö hinxi hyanda yá da ar meximhai,hinxi ꞌyoxa ár gu, wa xi zopa hár mfeni,gehnu xi ꞌyekwa Jö da umba nuꞌu togo möpa ár ꞌñu.

10 Ha Jö ba pehna ár Hñö bi utkagihu, ngetho ar Hñögatho hetꞌi, hetꞌwabi nöꞌö xi ñhembi da fötwa Jö.

11 Hinjoꞌo nꞌar jöꞌi di pödi tema tsa hár mui manꞌármijöꞌiwi, honse ár hñöse ꞌbu hár muiꞌö. Njapꞌutho nꞌehehinto manꞌa pötwa tema benga Jö, honse ár Hñöse.

ÁR NDUI AR KORINTIO 2:12 5 ÁR NDUI AR KORINTIO 3:5

12 Ne nuju hingi tsixkagihu ár mfeni ar meximhai, gotsixkagihu ar Hñö xpa pehna Jö, njapꞌu ga pöhu tema xihwëgagihu.

13 Jange di ñöhu hindi temfu ár mfödi ar meximhai. Diñöhu ngu utkagihu ár Hñö Jö, ne di othwu ar ꞌñumaꞌra, ditenthu nuya mhö xi nsikagihu.

14 Ha nöꞌö ar ñꞌoho ꞌyo tenga ár mfenise, hingi handanöꞌö unga ár Hñö Jö. Ngetho beñꞌö xi ꞌbe yá mfeni nuꞌutogo oxa nuyamhöyu. Ne hingi tsa da zo ármfeni, ngethonuꞌmu da hñetꞌi, mahyoni ár mfatsꞌi ár Hñö Jö.

15Ha nöꞌö togo tsiꞌspa ármfeni ár Hñö Jö, gatho pödi dahwahni, ne hinto tsa da bötwa tengu peꞌö.

16Ngu mönga hár Tꞌofo Jö: Hinto xi bötwa ár mfeni artsi Hmu, hinto tsa te da uti. Ha nuju di peꞌsfu ár mfeni artsi Hmu Hesukristo.

3Yá maxte Jö

1Tsi kuhu, hinxi tsa xta zoꞌahu ngu nuꞌu togo peꞌspa árHñö Jö. Xta zoꞌahu ngu gar jöꞌithohu, jangu nꞌar tsi tꞌulobötsi ja xi mꞌui; gi njahupꞌu hár ꞌñu ar tsi HmuHesukristo.

2 Pontho di ꞌraꞌahu ar ꞌba, hinge mahyegi ngu ar ñhunitsi ya döta jöꞌi. Ngetho himi tsa ngi tsihu, ha nuya payuhingi tsa gi tsithu.

3 Gar jöꞌithohu ngetho xa gi gesehu, xa gi ntuñhu, nehingi peꞌsu nꞌadar mfeni. Hage hingya jöꞌithoꞌihu ꞌmu, dihñöxꞌathohu gatho nu maꞌra.

4 Ngetho núꞌmu gi eñhu: Nuga ár metigi ar Pablo,ne maꞌra enö: Nuga ár metigi ar Apolo; hage hingarjöꞌithoꞌihu njapꞌu ꞌmu.

5Termeka, ne terme ar Apolo. Nuje honse yá ꞌbegogihear tsi Hmu togo da hösꞌahe ár mhöꞌö, ne da mfaxtehe ga

ÁR NDUI AR KORINTIO 3:6 6 ÁR NDUI AR KORINTIO 3:18

ñꞌemuihu. Da jahepꞌu nꞌa ngu nꞌa da othe ngu bi ꞌrakagihear tsi Dada.

6Ngu nꞌar ꞌbotꞌi, nuga da potꞌi, ar Apolo bi ꞌñunthe. HaJö go bi japi bi teꞌö.

7Nuꞌmú, hintermꞌefi nöꞌö togompotꞌi wa nöꞌö ꞌñunthe,ngetho Jö go japꞌö da te.

8Nöꞌö togo mpotꞌi, ñhehwitho nöꞌö togo ꞌñunthe, mödima da hñönga nꞌa ngu nꞌa ár nthöhö ngu xi ꞌyotꞌa ar ꞌbefi.

9Ngetho nuje yá maxtegihe Jö, ha nuꞌahu ár ꞌbotꞌiꞌihu,ne ár nguꞌahu Jö nꞌehe.

10 Nuga, Jö xi hwëgagi ngu nꞌar hongu pödi xiñho, daduꞌmba ár wa ar ngu, ha manꞌa bi gutsꞌi di hetsꞌi. Dájamasu nꞌa ngu nꞌa da hyandi hanja juxa ar ngu.

11 Ngetho hinjoꞌo togo da guxa manꞌár ndui ar ngu.Nunar tsi Hmu Hesukristo gehnu ar nduiꞌö.

12 Ha mañö nunar nduinu, tsa da tꞌuxya kꞌaxtꞌi wa yatꞌaxbojö, ya nzatho do, ar za, ya tꞌei, ya xiza.

13 Ha nu xta zonga ar pa da thöꞌspa majöni, ka ma danhekinu ár ꞌbefi nꞌa ngu nꞌa; ngethoma da thoka har tsibi,ne njapꞌu da födi tema bi gu bi hyoka ár ꞌbefi.

14 Nöꞌö togo hinda zötꞌa ár ꞌbefi bi gutsꞌi, ma da meꞌsaár nthöhö.

15Nuꞌmu ár ꞌbefi nꞌa da zötꞌi, damꞌepꞌu, ne honsema dakꞌontꞌi ngu núꞌmu da kꞌontꞌa ha nꞌar tsibi.

16Ha hingi pöhu go ár nijöꞌihu Jö, ne ár Hñö Jö ꞌbu ha rimuihu.

17 Nuꞌmu togo da hwatwa ár nijö Jö, ma da nhwatꞌönꞌehe, ngetho ár nijö Jö go ár metiꞌö, ne go geꞌahu.

18 Yo gi nkasehu. Ha nuꞌmu nꞌa gi beñhu gi peꞌsfu ármfödi ar meximhai, ꞌyothu ngu hinte gi pöhu, ne njapꞌumajöni gi peꞌsu ar hoga mfödi.

ÁR NDUI AR KORINTIO 3:19 7 ÁR NDUI AR KORINTIO 4:619 Ngetho nunar mfödi jawa har ximhai, Jö handi ar

ꞌbemfeni, ngu enga har Tꞌofo: Jö bi japi bi mfeꞌsase ha yátsꞌomfeni.

20 Manꞌagi enö: Jö emba yá mfeni ya bömfödi, hintermeꞌu.

21 Jange hinto gi ꞌñexa ri nsuhu gi teñhu ya jöꞌi, ngethogatho ri metihu.

22Nuꞌmu ar Pablo, ar Apolo, wa ar Pedro, ar ximhai, arte, ar ndöte, ár pania, nöꞌö xi ꞌñepꞌu, gathoꞌu go ri metihu.

23 Ne nuꞌahu ár metiꞌihu ar tsi Hmu Hesukristo, harHesukristo ár meti Jö.

4Ár ꞌbefi yá mpote ar tsi Hmu Hesukristo

1 Di ne ga xiꞌahu, gi nugagihe ngu yá ꞌbegogihe ar tsiHmu Hesukristo; xi hñuxkagihe Jö ga möñhe nöꞌö himi fömamꞌetꞌo ne xi utkagihepya.

2 Nuyá ꞌbego Jö xi tꞌumba nꞌar ꞌbefi, mahyoni da ꞌyotꞌangu xi nsipabi.

3 Nuga hinte tupka ma mui te gi kꞌaskagihu, wa nꞌartsꞌutꞌwiwa har ximhai. Gekasegi hindi handase ma ꞌbefiwa xiñho wa hinꞌö.

4Ngethonuga,mödi hinte tsukamamfeni, hingenjapꞌuda tsa ga enö gatho xta otꞌe xiñho. Ha nöꞌö togo ma dahñöska majöni, gehnu ar tsi Hmu.

5 Jange hinto gi theñhu nuya payu. Toꞌmhu da zo ar pada epꞌu ar tsi Hmu, togoma da guka har hyatsꞌi nöꞌö hingifödi tꞌotꞌa har ꞌbexui, ne ma da mönga nöꞌö te peꞌsa ha yámui ya jöꞌi. Nuꞌmú hö, Jö ma da ꞌñeꞌspa ár nsu nꞌa ngu nꞌa.

6Tsi kuhu, gathonuna xta xiꞌahu, xta nonga ar Apolo nexta nhonsega. Njapꞌu gi pöhu tema gi pehu. Hingi thohugi beñhu nöꞌö hinxi tꞌotꞌi, ne gi ꞌñeꞌsfu ár nsu nꞌa, nemanꞌadi txꞌutho.

ÁR NDUI AR KORINTIO 4:7 8 ÁR NDUI AR KORINTIO 4:15

7 Yoꞌö xa gi ñꞌexu. Hage ja te gi peꞌsu ne hinxi ꞌraꞌahuJö. Ha nuꞌmu xi ꞌraꞌahu Jö, yoꞌö xa gi exu ri nsuhu, wandego xka ꞌyotꞌasehu.

8 Nuꞌahu to da ꞌñenö hinte gi kꞌathu. Gi eñhu gipeꞌsu gatho nöꞌö gi hoñhu, gar ndöhu hingi hoñhu mamfatsꞌihe. Xömhö gar ndömhöhu, ngetho njapꞌu ngandömhöhu mahyegi.

9 Nꞌandi nuga di beni, nuyá mpote ar tsi Hmu xihñuxkagihe har ngötsꞌi. Di ñhehe ngu nuꞌu tsꞌitsꞌi xitꞌentꞌi da tho, ne xi mꞌetkagihe ma tsahe madeda ya enxene ya jöꞌi.

10Nuje ngethodi pefe ar tsi HmuHesukristo, nhugagihengu hinte di pöhe, ha nuꞌahu hö, gi eñhu xa gi pöhu negi ꞌyohu xiñho. Nuje hiñꞌotho ma tsꞌedihe, ha nuꞌahu gibeñhu xa gi peꞌsu ar tsꞌedi. Xa nuꞌahu xiñho ya jöꞌi, hanuje hingi ne da nugagihe.

11Hinxi ntsayatho di thohe ar thuhu, ar duthe, hinte diköhe ar dutu, mfebgagihe, ne hindi peꞌse nꞌar ngu ha gaꞌbuhe.

12 Tsakagihe di mpesehe ga töhe te ga tsihe. Tsꞌangag-ihe, ha nuje di tethe Jö. Te gatho tꞌotkagihe, ha nuje ditsetathohe.

13 Thoxkagihe ar nhemhñö, ne nuje di afe Jö da matsꞌi.Thandgagihe hinter mꞌefigihe, gatho engagihe. Di nja-hethopya nuya payu.

14Gatho nuna te di xiꞌahu, hindi japꞌu di ne ga ꞌbetꞌahuri tsahu. Di otꞌahu nunar heꞌminu, di ne ga hupꞌa ri muihungu ma hmöka bötsiꞌihu.

15 Ngetho mödi gi ꞌñehmöhu nꞌanthebe ya nthebe yautate utꞌahu ár ꞌñu ar tsi Hmu Hesukristo, hingi ꞌñehunzeye ya dada. Nuga go ri dadagihu, pontho ga mꞌuhunúꞌmu nda hösꞌahu ar hoga mhö ne ga ñꞌemuihu ar tsiHmu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 4:16 9 ÁR NDUI AR KORINTIO 5:5

16 Jange di aꞌahu ar möte gi temgathogihu ma mꞌui.17 Ne di peñꞌaꞌihupꞌu ar ku Timoteo, pontho ma tꞌu xa

di mödi, gehnu nꞌár hoga ꞌbego ar tsi Hmu. Xta zompꞌunugo ma da bempꞌahu tengu di pepa ar tsi Hmu, ne hanja dimömbabi ár mhöꞌö ha gatho ya nijö di ꞌyo.

18 ꞌRaya ñꞌetsꞌi ya mengupꞌu kaxmbeni hinga ma gapengi ga mapꞌu.

19 Hö, ma ga mapꞌu ngutꞌa, nuꞌmu njapꞌu da ne ar tsiHmu. Ne gahandanuyañꞌetsꞌi, hage xamajöni hömpabiꞌuár tsꞌedi Jö, wa honse möntho.

20Ngetho ár tsꞌutꞌwi Jö hinda ñꞌudi di mönthu, da nhekihár tsꞌedi Jö.

21Hanja gi nehu ga mapꞌu, di tsukar kwe, wa gar mapꞌugar peꞌsa ar mhöte ne ar hogamui.

5Hanja da thöꞌspa majöni nꞌar gamfi xi ntsꞌoki

1 Xi nunga ar ꞌbede mhö, xi tꞌenö, nꞌaꞌahu ꞌbuhwi árhome ngu ár ꞌbehñö. Nunar tsꞌokinu hindi numhöhu diotꞌa nuꞌu hingya gamfi.

2 Honse xa gi ñꞌexu, hingi tupꞌa ri muihu. Hage hingemꞌetꞌo ngi ꞌyemhöhu har nijö nöꞌö togo bi ꞌyotꞌa njapꞌu.

3 Majöni nuga hindi ꞌbuhwihu, mödi ma mfeni hinxihyekꞌahu. Jange nuga hö, xta beni te da njapa nöꞌö xiꞌyotꞌa njapꞌu.

4 ꞌYothu nꞌar mhuntsꞌi ꞌmu hár thuhu ar tsi HmuHesukristo. Ka gi ꞌbuhwihunu ma mfeni, mahyegiwi ártsꞌedi ar tsi Hmu.

5 Nunar ñꞌohonu dá tꞌentꞌwa hár ꞌye ar tsꞌondöhi danhwatwa ár tsꞌojöꞌi, ne njapꞌu da mpo nor pa xta pengaar tsi Hmu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 5:6 10 ÁR NDUI AR KORINTIO 6:26Hingi ho gi ꞌñexa ri nsuhu, gi ꞌñeñhu gi ꞌbuhu xiñho.

Ha hingi pöhu ar hmö, enö: Nꞌa tsi tui ar njoxthuhme japida joxa gatho ar juni xi ꞌbantꞌi.

7 Jange ngu ar juni, hñöju gatho ar njoxthuhme, ne giñhehwihu nꞌar ꞌraꞌyo juni hinte xi tꞌutsꞌi, go gi njahupꞌu.Ngetho ar tsi Hmu Hesukristo gehnu ar tsi Ntxönandöni,bi tho hama dango baxjwahu, ngu nꞌar mꞌoñho, ne njapꞌubi hñöga ma tsꞌokihu.

8 Jangema ga njohyahu ga othu ar dango baxjwapya, gañhogamuihu ne ga teñhu nöꞌö majöni, njanu di tsithu arthuhme hinxi njotsꞌi. Ga hehu ar tsꞌomfeni ne ar tsꞌoki,ñhehwi ar njoxthuhme xi ndönziatho.

9Xta otꞌahu hingi nthöskwihu nuꞌu togo ꞌbengwi ya jöꞌi.10 Núꞌmu nda xiꞌahu njapꞌu, hinge ndi nonga ya mex-

imhai ꞌbengwi ya jöꞌi, wa nuꞌu togo xamöya bojö, nuya bë,nuya ndönga ya tsita empꞌö. Nuꞌmu di njapꞌu, mahyoni gipoñhu har ximhai ꞌmu.

11 Nuga ndi xiꞌahu nuꞌu enö ya kuhmö nꞌehe, ꞌbeng-witho ya jöꞌi, xa mö ar bojö, ndönga ya tsita empꞌö, waya tsꞌone, ya nti, ya bë. Nuyu hingi ñungwihu.

12Hindi ꞌñepkagihu ga höꞌsfu majoni nuꞌu hingi ku harnijö. Di ꞌñepkagihu ga höꞌsfu majöni nuꞌu ku mbo.

13Ngetho nuꞌu ꞌbu nthi, Jö go ma da hñöꞌspa majöniꞌu.Jange ꞌyeñhu nunar ꞌyotꞌatsꞌoki gi ꞌbuhwihu.

6Nuya gamfi pa bi kaxa nuꞌu hingya gamfi

1Nuꞌmu xka ntunkwihu nꞌa ri kuhu, yoꞌö dama gi kaxunuꞌu hingya gamfi, ne hingi kaxu ya ku.

2Ha hingi pöhu, nuju dar gamfihu ma ga höꞌsfu majönigatho nuꞌu hingya gamfi. Nuꞌmu go ma gi hñöꞌsfu majöniya meximhai, hage hinda tsa gi hñöꞌsfu majöni nꞌar tsitꞌulo hñö ꞌmu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 6:3 11 ÁR NDUI AR KORINTIO 6:13

3Wahingi pöhuma ga höꞌsfu majöni ya enxe. Hage töteár ñhembi nuya tema gi thohupu ꞌmu.

4Nuꞌmu gi thohu nuya hñöyu thokwa har ximhai, yoꞌögi exu da hñösꞌahu majöni nuꞌu hinter mꞌefi har nijö.

5 Di ꞌbetꞌa ri tsahu di xiꞌahu njawa: Hage hinte giꞌñehupꞌu nꞌar ku di peꞌsa ar mfödi da japi da ñhanda nuyaku ntuhni.

6 Ngetho gi ꞌbahwihu ri kuhu ha ya tsꞌutꞌwi, ne giñhandwihu ha yá nthandi nuꞌu hingya gamfi.

7Nuꞌmu gi ntuñhu nꞌa ngu nꞌa, xka ntsꞌoju. Yoꞌö hingitsetathohu togo bi tsꞌokꞌahu. Xiñho gi ñhethu te gathonjaꞌahu.

8Ngetho nuꞌahu hingi jahu njapꞌu. Gi tsꞌojwu ne gi pëfuri kuhu.

9 Ha hingi pöhu, nuya tsꞌokte hinda ma da yutꞌa hártsꞌutꞌwi Jö. Yo gi kase ri mfenihu. Pöhu, nuꞌu ꞌbengwi yajöꞌi, nuꞌu ndönga yá tsita empꞌö, nuya tsinganthöti, nuꞌutogo ꞌbengwi yá mi ndowi,

10 ya bë, nuꞌu togo xa mö ar bojö, ya nti, ya tsꞌone, nuꞌuhatꞌa yá ñꞌohu da hñömba ár bojö, gathoyu hinda ma dayutꞌa hár tsꞌutꞌwi Jö.

11 ꞌRa ngi njahupꞌu núꞌmu hinge ngi ñꞌemuithohu. Hanupya xi nsukꞌahu, xi thökꞌahu gatho ri tsꞌokihu, ne hintema tsꞌoki gi tuhu, ngetho bi gutꞌa ar tsi Hmu Hesukristo,ne ár Hñö ma tsi Dadahu otꞌa ar ꞌbefi ha ri tehu.

Ga ndöñhu Jö ha ma ndoꞌyohu12 Nuju tsa ga eñhu, nzatho ga othu gatho nöꞌö di

beñhu,mödi hinga gatho faxkagihu ga tsuhu ar ñho. Mödinzathohmö, hinga ñhehu da dökagihu.

13 Majöni nunar ñhuni bi thoki da tsꞌi da ma har mui,ha nu ar mui honga ar ñhuni, mödi Jö ma da jöꞌsa nꞌa nemanꞌa. Numa ndoꞌyohu himbi thoki da mempa ar tsꞌoki,

ÁR NDUI AR KORINTIO 6:14 12 ÁR NDUI AR KORINTIO 7:4bi thoki da mempa ar tsi Hmu, ne ar tsi Hmu nda mꞌu hama ndoꞌyohu.

14Ne Jö togo bi koꞌspa ár te ar tsi Hmu Hesukristo, mada ꞌñu ár tsꞌedi da koꞌska ma tehu nꞌehe.

15Wa hingi pöhu, nuna ri ndoꞌyohu gehnu nꞌa xeni árndoꞌyo ar tsi HmuHesukristo. Hagema ga hömfu nꞌa xeniár ndoꞌyo, ne ga tethwu ár ndoꞌyo nꞌar tsꞌoꞌbehñö. Hinꞌö,hinga jahupꞌu.

16Ha hingi pöhu, nöꞌö togo damꞌengwi nꞌar tsꞌoꞌbehñö,da nꞌadar ndoꞌyowi. Ngetho enga har Tꞌofo: Nuya yoho danꞌadar ndoꞌyo.

17Ha nöꞌö togo da mꞌuhwi ar tsi Hmu, da nꞌatꞌwitho árHñö.

18 ꞌWehu gi tsohu yapꞌu ar tsꞌoki gi ꞌbengwihu ya jöꞌi.Gathonumaꞌra ya tsꞌoki otꞌa nꞌar jöꞌi, ꞌyodanthi ár ndoꞌyo,ha nöꞌö ꞌbengwi ya jöꞌi, tsꞌokase ár ndoꞌyo.

19 Ha hingi pöhu, nuna ri ndoꞌyohu hingo ri metihu,gehnu ar ngu habu ꞌbu ár Hñö Jö xi tꞌaꞌahu.

20 Jö bi gutꞌa xi mhödi bi dangagihu. Jange ndöñhu Jöha ri ndoꞌyohu ne ha ri hñöhu, ngetho gatho go yámetiꞌö.

7Tema tho ha ya nthöti

1 Nupya ma ga thötꞌaꞌihu nuya ntꞌani ga ꞌyangagihunúꞌmu nga ꞌyotkagihu, ne di xiꞌahu: Xiñhohmö nuyañꞌoho hinda hyongyá ꞌbehñö.

2 Honse ngetho jar tsꞌoki ꞌra ꞌbengwi ya jöꞌi, xiñho nꞌangu nꞌa da ꞌñese ár ꞌbehñö ne ár döme.

3Ar ñꞌoho da umba nöꞌö di ꞌñepi da umba ár ꞌbehñö, hanunar ꞌbehñö dá japꞌu ár döme nꞌehe.

4Nunar ꞌbehñöpya, hingo ár metise ár ndoꞌyo, gor metiár döme. Njapꞌu nunar ñꞌoho, hingo ár metise ár ndoꞌyo,gor meti ár ꞌbehñö nꞌehe.

ÁR NDUI AR KORINTIO 7:5 13 ÁR NDUI AR KORINTIO 7:14

5 Yo gi nkoñhu nꞌa ngu nꞌa, honse nuꞌmu xka nkohunjapꞌu ne gi umba ri muihu gi ꞌyafu Jö. Mꞌefa gi penju giꞌbuhumahyegi manꞌagi, yoma da tsatꞌahu ar tsꞌondöhi nehinda tsa gi tsethu.

6 Gehnu di xiꞌahu da tsa gi ꞌyothu, mödi hinge nꞌarꞌbepate.

7 Nguga di nemhö hinto da nthöti, honse hingemahyegigihu. Jö xi ꞌrakagihu nꞌar ntꞌuni nꞌañꞌo nꞌa ngunꞌa. ꞌRa umbi da nthöti, maꞌra hinꞌö.

8 Jange di xiꞌahu, nuꞌahu hinxka nthöthu ne nuꞌahu xkanꞌanxuhu, xiñhohmö gi kohu njapꞌutho nguga di ꞌbuse.

9 Ha nuꞌmu gi hanthu hinxi ꞌraꞌahu Jö ar ntꞌuni giꞌbusehu, xiñho gi nthöthu, ne hinge hyaxꞌmu di oda rimfenihunu.

10 Ha núꞌahu xka nthöthu, hingo di ꞌbepꞌahu. Njanuꞌbepꞌahu ar tsi Hmu ne xiꞌahu njawa: Nunar ꞌbehñö, yoma da hye ár döme.

11 Ha nuꞌmu da hyegi, yo ma da mengi da nthöti. Nenuꞌmu da tsahmö da mengi da mꞌuhwi ár döme manꞌagi,dá ꞌyotꞌa njapꞌu. Njapꞌu nunar ñꞌoho, yo ma da hye árꞌbehñö.

12Di ne ga zoꞌahu nꞌehe, di xiꞌahusega, hinxi mönga artsi Hmupyanu. Nuꞌmu nꞌar ku ꞌñe ár ꞌbehñö hingar gamfine hopi da mꞌuhwitho, yo ma da hyegi.

13Njapꞌutho nꞌar nju nꞌehe, nuꞌmu ꞌñe ár döme hingargamfi ne hopi da mꞌuhwitho, yo ma da hyepꞌu.

14 Ngetho nunar döme hingar gamfi, ma da tꞌaxka ármꞌui hár hogamꞌui ár ꞌbehñö. Ha nunar ꞌbehñö hingargamfi,ma da tꞌaxka ármꞌui hár hogamꞌui ár döme. Nuꞌmuhindi njapꞌu, nuya ri bötsihu hindar ñhoꞌu ꞌmu, ha nuyuxintꞌaxipya.

ÁR NDUI AR KORINTIO 7:1514ÁR NDUI AR KORINTIO 7:2715Hanuꞌmu nöꞌö togo hingar gamfida ꞌwege, hyehupꞌu.

Nuya ku hingi njapabi damꞌuhwi, wa ar ndo wa ar ꞌbehñö,ngetho Jö xi zokagihu ga ꞌbuhu nꞌar hogamꞌui.

16 Ngetho te gi pöke tsi nju, xiꞌmu gi japi da ñꞌemui ridöme. Xiꞌge tsi ku, xiꞌmu gi japa ri ꞌbehñö da ñꞌemui.

17Nꞌa ngu nꞌa da ꞌyotꞌa ngu xi hwëkwabi Jö, ne da gohingu bi dinga ar tsi Hmu. Gehnu di ꞌbepabi gatho ya nijö.

18 Hage ngi peꞌspa ár nsegi ya xodyo núꞌmu mi zuꞌa artsi Hmu. Kothu njapꞌu. Wa hinte ngi peꞌsu ar nsegi, yo magi tuthu.

19 Ngetho nunar nsegi hinter meꞌö, ha nuꞌmu hinte gipeꞌsu ar nsegi hinte ja. Nöꞌö xiñho, gi ꞌyothu gatho nöꞌöꞌbepꞌahu Jö.

20 Ngu ngi ꞌbuhu nꞌa ngu nꞌa núꞌmu mi zuꞌahu ar tsiHmu, njapꞌu gi kohu.

21Núꞌmumi zoꞌa ar tsi Hmungi ñꞌemui, hage ngar ꞌbegongi ꞌñe ri hmu. Yo gi tu ri mui, mödi nuꞌmu da tsa gi kꞌotꞌi,hyoni ha gi japi.

22Ngetho nuꞌu togo bi zoꞌahu ar tsi Hmu, ngi mꞌegohungi ꞌñehu ri hmuhu, xi xotꞌahu ar tsi Hmu. Ha nuya bizuꞌahu ngi mhuhu, beñhu nupya ár ꞌbegoꞌihu ar tsi HmuHesukristo.

23 Ar tsi Hmu bi gutꞌa nꞌar döta njutꞌi bi xotꞌahu, jangeyo ma gi ñhehu da njaꞌahu ár meti nꞌar jöꞌi.

24Tsi kuhu, di xiꞌahu manꞌagi, ngu bi zuꞌahu nꞌa ngu nꞌaar tsi Hmu, njapꞌu gi ꞌbuhu hár nthandi Jö.

25Nuya hingi nthöti, hinte xi ꞌbepkagi ar tsi Hmu. Nugadi unga nöꞌö di beni, ngu nꞌar hoga ꞌbego xi dimba árnhwëki Jö.

26Xi ñhembitho nuya pa di ꞌbuhupya, jange xiñhohmöda gota njapꞌu, hinda nthöti.

27 Nuꞌmu xka nthötwi nꞌar ꞌbehñö, yo ma gi hyegi.Nuꞌmu hinte xka nthötwi, yoma gi hyoni hanja damhiꞌaꞌi.

ÁR NDUI AR KORINTIO 7:2815ÁR NDUI AR KORINTIO 7:3828 Mödi njapꞌu, nuꞌmu gi ne gi nthöti, hingi ntsꞌoki.

Ha nuꞌmu nꞌar nxutsi ne da nthöti, hingi otꞌa ar tsꞌoki.Honse nuꞌmu da nthöti, ma da meꞌsa maꞌra ya dumuiwahar ximhai, ne nuga di nemhö hingi thohu.

29 Tsi kuhu, di xiꞌahu txꞌuda ya pa pongi. Jange nuꞌutogo ꞌñe yá ꞌbehñö, humamuihu hinte gi ꞌñehu.

30Nuꞌu togo gi zoñhu, humamuihu ngu hingi zoñhu. Hanuꞌu togo gi johyahu, humamuihu hingi johyahu. Ne nuꞌutogo gi ntañhu, humamuihu hinte gi thehu.

31 Nuꞌu togo tsantꞌö peꞌskwa har ximhai, humamuihuhinte gi peꞌsu, ngetho nöꞌö gi hanthuwa nzatho harximhai, ma da thotho.

32 Jange di nemhöga gi ꞌbuhu hinte di tupꞌa ri muihu.Nunar ñꞌoho ꞌbuse, umba ár mui da mepa xiñho ar tsiHmu, ne honi hanja da numañhobi.

33 Ha nöꞌö xi nthöti, huxa ár mfeni nöꞌö te jawa harximhai, ne honi hanja da numañhobi ár ꞌbehñö.

34Ne njapꞌutho ya ꞌbehñö nꞌehe, nuna nxutsitho hingiñhehwi nuna xi nthöti. Nunar nxutsi, umba ár mui damepa ar tsi Hmu, xi ꞌweka ár ndoꞌyo ne ár mfeni da datwahár ꞌyeꞌö. Ha nuya xi nthöti, huxa ár mfeni nöꞌö te jawahar ximhai, ne honi hanja da numañhobi ár döme.

35 Gathonu di xiꞌahu di ne ri ñhohu, hinge di ne gakꞌasꞌahu. Di honi gi ꞌbuhu nꞌar mꞌui xiñho, ne hinte dakꞌasꞌahu gi hyoñhu ar tsi Hmu.

36 Ha nuꞌmu ꞌra gi beñhu hingi ho ár tꞌinxu da tho yajeye ne hinxi nthötatho, ne gi hanthu di ꞌñepi da nthöti,ꞌyothu ngu gi beñhu, hingi othu nꞌar tsꞌoki. Hyehu danthöti.

37Ha nöꞌö togo tse ármui ne xi beni hindi ꞌñepi da thötaár tꞌinxu, ne pödi xiñho nöꞌö te pefi, xiñho njapꞌu nꞌehe.

38 Di xiꞌahu, nöꞌö togo da unga ár tꞌinxu da nthöti, otꞌexiñho,mödi nöꞌö togo hinda thöti, töte ár ñho nöꞌö te otꞌe.

ÁR NDUI AR KORINTIO 7:39 16 ÁR NDUI AR KORINTIO 8:939 Nunar ꞌbehñö xi nthöti, ar tꞌofo xipabi da mꞌuhwi

ár döme núꞌmu tetho. Ha nuꞌmu da du, tsa da mengi danthötwi togo neꞌö, nuꞌmu da dinga nꞌar gamfi.

40 Gehnu di benga, nzatho nuꞌmu hinda mengi danthöta manꞌagi, ne di enga di peꞌspa ár Hñö Jö.

8Nuya ntꞌetsꞌi mꞌoꞌspa ya tsita empꞌö

1Nupyama ga xiꞌahu nöꞌö ngi ne gi pöhu: ngi angagihu,ha xiñho da tsꞌipa yá ñhuni ya tsita empꞌö. Gatho di pöhutema ga pehu. Honse nunar mfödi jakagihu ga ñꞌexu, hanunar mhöte utkagihu ga faxu maꞌra.

2Nuꞌmu ꞌra beni xa pö nzeye, hinte pö nöꞌö mahyoni dabödi.

3Ha nuꞌmu ꞌbu nꞌa togo mö Jö, Jö go pöꞌö nꞌehe.4Ma ga noñhu nuya ñhuni mꞌoꞌspa ya tsita empꞌö. Di

pöhu, nuya tsita hinter mꞌepiwa har ximhai, ne di pöhunꞌehe, nꞌadar Jö ꞌbui, hingi ꞌbu nzeye.

5 Mödi enga ꞌra janu nzeye ya jö mhetsꞌi ne nuwa harximhai. Hö, ja nzeye ya tsita ne ya tsi hmu empꞌu.

6 Ha nuju di pöhu, honse nꞌar Jö ꞌbui, togo ma Dadahuhabu xpa e gatho te ja, ne nuju go yámetigihu. Ne di ꞌñehunꞌar tsi Hmu, ar Hesukristo togo bi hyoka gatho ne bi ꞌrajuar te.

7 Hinga gatho ya ku handi njapꞌu. ꞌRa xki bödi mipepa ya tsita empꞌö, ne nupya núꞌmu tsipa yá ñhuni ximꞌoꞌspabi, tsupa yá mfeni, ngetho hingi tse yá ñꞌemui.

8 Di pöhu, nunar ñhuni hingi kwakagihu Jö. Nuꞌmu gatsihu wa hinga tsihu, hinte huꞌskagihu, ne hinte högagi-hu.

9Hyanthu xiñho, yo ma gi jafu da mfeꞌsa nuꞌu hingi tseyá ñꞌemui, da ꞌyentꞌa nöꞌö gi beñhu xiñho da tꞌotꞌe.

ÁR NDUI AR KORINTIO 8:10 17 ÁR NDUI AR KORINTIO 9:710 Ngetho nuꞌmu nuꞌge ja ri mfödi gi huxkwi habu

ñunga ya mepate, ne da thopꞌu nꞌa ri ku hingi tse árñꞌemui, beni hingi ho da tsꞌi. Ha da hyantꞌaꞌi gi tsi nuyañhuniꞌu, hage hinda ne da zi nꞌehe.

11 Ne njapꞌu nuna ri mfödi bi japi bi mꞌe nꞌar ku togohingi tse ár ñꞌemui, nuna nꞌe xki danga ar tsi HmuHesukristo núꞌmu mi unga ár te.

12Nuꞌmu gi otꞌwa ar tsꞌoki ya ku ne gi tsꞌokwa yámfeni,pontho gi tsꞌokwa ar tsi Hmu Hesukristo.

13 Jange nuꞌmu nunar ñhuni di tsi, japa ma ku damfetsꞌe, hinga ma ga tsi, ne hinga japka ma ku da dagi.

9Njanu gi nuhu yá mpote ar tsi Hmu Hesukristo

1 Xiꞌmu, hage hindar mpotegi ar tsi Hmu. Hage hindatsa ga otka nöꞌö di handi xiñho. Hage hinxta handga matsi Hmuhu Hesukristo. Wa hinxka ñꞌemuihu, ne njapꞌu xinheki ma ꞌbefi ndi pepa ar tsi Hmu.

2Mödi ꞌra enö hindar mpote ar tsi Hmu, honse nuꞌahugi hanthu hö njapꞌu. Ngetho xka ñꞌemuihu, ja nhekipꞌu ármpotegi ar tsi Hmu.

3 Gehnu di xipabi nuꞌu togo thengagi eñꞌu hindarmpote:

4Hage hindi ꞌñepkagihe ga höñhe te ga tsihe ꞌmu.5 Hage hindi ꞌñepkagihe ga tsihe nꞌar nju ngu ma

ꞌbehñöhe, jangu nu maꞌra ya mpote, yá jödö ar tsi Hmune ar ku Pedro.

6Wahonse nuga ne ar ku Berhnabe, mahyoni gampehega töhe te ga tsihe.

7 Hage xka nuhu nꞌar ndogu honse nꞌampꞌu te da zi.Habu xka nuhu nꞌar ñꞌoho etꞌa ya obxi ne hingi juxa arsofo. Ne nuꞌu togo su ya meti, hage hingi tsa da zipa árꞌba.

ÁR NDUI AR KORINTIO 9:8 18 ÁR NDUI AR KORINTIO 9:18

8Hage di mönsega ngu mönga ya jöꞌi. Hage hingi e hártꞌofo ar Moise nꞌehe.

9 Ngetho hár tꞌofo ar Moise enö njawa: Yo gi kotwa árne ar boi neꞌma ar tꞌei töki. Hage Jö honse mi benga yameti núꞌmu mi mönga njapꞌu.

10Wa mi bengagihu nꞌehe. Hö, bi tꞌotꞌa mi bengagihu;ngetho peꞌsa nꞌar ndoꞌmi nöꞌö togo mpotꞌi, jangu nöꞌötogo töki, toꞌmi da dö nꞌa tui nꞌehe.

11Nuje pontho xta pothe ármhö ar tsi Hmuha rimuihu,hage di athe nzeye nuꞌmu di ahe te ga tsihe, pontho dixohe.

12 Nuꞌmu maꞌra xi hñönga nunar mfatsꞌinu, töte diꞌñepkagihe ga höñhe nꞌehe. Hinxta ne xta ahe, ne ditsetathohe gatho, di nehe hinte da doꞌspa ár hoga mhöar tsi Hmu Hesukristo.

13Ha hingi pöhu, nuꞌu togo mpe har nijö, ka ponu nöꞌöte da zi. Ha nuꞌu mpe har mꞌoxmꞌoñho, ka ponu te da zinꞌehe.

14Ar tsi Hmu bi ꞌbepkagihu njanu: Nuꞌu togo mönga arhoga mhö, har ꞌbefinu ka da dimpꞌu te da zi.

15Hinte xta höngaga. Hindi peñꞌahu nunar heꞌminu dine ga jaꞌahu gi ꞌyothu njapꞌu. Di ꞌbui ga tumꞌetꞌo, ne hindine da thömga nunar nsu di mpe njapꞌutho.

16 Ngetho nuꞌmu di mönga ar hoga mhö, hinda tsa gaexa ma nsu. Xi njakagi ga mönganu. Hwëkategi nuꞌmuhinga mömba ár hoga mhö ar tsi Hmu.

17 Jange nuꞌmu ga netho ga otꞌe, ma ga peꞌsamanthöhö.Ha nuꞌmu hindi ne ga otꞌe, mahyoni ga otꞌe, ngetho go xizoga ar tsi Hmu nunar ꞌbefinu.

18 Ndana ma nthöhö ꞌmu. Nöꞌö ma nthöhö, gehnu datsa ga mömba ár hoga mhö ar tsi Hmu ne hinte ga adi, nenjapꞌu hinte ga ju nöꞌö di ꞌñepkagi ga höni.

ÁR NDUI AR KORINTIO 9:19 19 ÁR NDUI AR KORINTIO 10:2

19Mödi hinto ár ꞌbegogi, xta mꞌegose ga pepa gatho, dine ga tö nzeye da hñömba ár hoga mhö ar tsi Hmu.

20 Di temba yá mꞌui ya xodyo, ne njapꞌu da yutꞌu hárꞌñu ar tsi Hmu nꞌehe. Di feta nuꞌu togo temba ár tꞌofo arMoise, njapꞌu ga tsiꞌu nꞌehe, mödi nuga hindi temhö.

21 Di feta nuꞌu togo hingi temba yá ꞌbepate ar Moise,ne njapꞌu di ne ga tö nuꞌu hingi teni. Mödi nuga hingexa majöni hindi temba yá ꞌbepate Jö, ngetho di temba yáꞌbepate ar tsi Hmu Hesukristo.

22 Xta ñheꞌbe nuꞌu togo hiñꞌotho yá tsꞌedi, di honi gatöhö da e hár ꞌñu ar tsi Hmu. To gatho di feti, ne njapꞌuhagatho da tsa ga tö ꞌraꞌu.

23 Gathonu di otꞌe di honi da nunga ár hoga mhö ar tsiHmu, ne ga hönga nuya ñho nꞌehe.

24 Ha hingi pöhu, nuꞌu togo ntö har nhixtꞌi, majönigatho nixtꞌi, ne nꞌatho nöꞌö togo ma da hñöxa ar nthöhö.Umba ri muihu gi hñöñhu nunar nthöhönu.

25Nuꞌu togo ñhoki da ntöhö, hingi otꞌa nöꞌö te da kꞌaꞌs-pabi da ntöte. Nuyu xa umba yámui da dö nꞌar nthöhö danhwati, ha nuju di hoñhu nꞌar nthöhö hiñhamꞌu da thege.

26 Nuga di honi ga ntöte, hinge njangu nuꞌu togoñꞌentho, ne nꞌa ngu nuꞌu ntuhni, ense ya mpetgu harndöhi.

27 Hinꞌö, nuga di fe ma ndoꞌyo da ꞌyotꞌa nöꞌö di nega,hinge nöꞌö neꞌö. Ngetho hindi ne da tꞌengagi, mödi di faxamaꞌra da ntöte.

10Ar ñhumamui hinto da ndönga ya tsita empꞌö

1 Tsi kuhu, di ne gi pöhu nꞌehe, ma palehu gatho mihexa ar gui, ne gatho bi ꞌranga ar ñhonthe.

2 Gathoyu pontho bi nxixthe har gui ne har ñhonthe,mi ñꞌowi ar Moise.

ÁRNDUI AR KORINTIO 10:320ÁRNDUI AR KORINTIO 10:163Ne gatho bi zi nꞌadar ñhuni mi pehna Jö.4Ne bi zi nꞌadar dehe mi umba Jö, ngetho mi tsithe har

do xki mehna Jö mi ñꞌowiꞌu, ne nunar donu, gehnu ar tsiHmu Hesukristo.

5 Ha Jö himbi numañho nzeyeꞌu, jange yá ndoꞌyo binxanu ha ya otꞌatꞌoho.

6 Gathoyu bi thogi ne da xo ma dahu, hinga hyoju nöꞌöhingi ho ngu bi hyokꞌu.

7 Jange yo ma ga ndöñhu ya tsita empꞌö, ngu bi ꞌyotꞌaꞌraꞌu. Njanu enga har Tꞌofo: Nuya jöꞌi bi hñu ar ñhuni near tsꞌithe, mꞌefa bi nankꞌu bi ñꞌeni.

8 Yo ga ꞌbengwihu maꞌra ya jöꞌi ngu bi ꞌyotꞌa ꞌraꞌu, nenꞌapatho bi du yonthebe ya nthebe.

9Hinga xaꞌsfu ár kwe ar tsi Hmu ngu bi ꞌyotꞌa ꞌraꞌu, nebi duꞌu xki muhna ya kꞌeñö.

10Hinga ñömañꞌuhu ngu bi ꞌyotꞌa ꞌraꞌu, ne bi du bi hyotogo ba ꞌbehni nda hyoꞌu.

11 Gathoyu bi thogi ne da xo ma dahu, ne xi tꞌotꞌi dahñubga ma muihu togo di ꞌbuhu nuya ngöxapayu.

12 Jange nöꞌö togo beni xi nze ár jamfi, dá ntsuni, yo mada mfetsꞌe ne da dagi.

13 Gatho nuya tsꞌati xpa epꞌahu, mahyetho ngu tsꞌatamaꞌra. Ha Jö otꞌa ngu xi mö, hinda hyegi da zopꞌahu nꞌartsꞌati hinda tsa gi tsethu. Ngu xta nheki ar tsꞌati, dama danheki hanja gi poñhu nꞌehe, ne gi tsethu.

14 Jangema tsi hmöka kuhu, ꞌwehu tsohu yapꞌu armfenigi nthöskwihu nuꞌu ndönga ya tsita.

15Di zoꞌahu njapꞌu, ngetho di beni gi pöhu tema gi pehu,jange hyanthu di njapꞌu nöꞌö di mö.

16Núꞌmu di umfu njamödi Jö, ne di tsihu ar ntꞌeni njöpi,ne da ꞌñenö di tsifu ár ji ar tsi Hmu Hesukristo, ne dinꞌatꞌwihuꞌö. Ha nunar thuhme di heju, ne da ꞌñenö dinꞌatꞌwihu ár ndoꞌyoꞌö.

ÁRNDUI ARKORINTIO10:1721ÁRNDUI ARKORINTIO10:2917 Mödi di nzeyehu, nꞌadar thuhme di tsihu, jange di

nꞌadar ndoꞌyohu.18 Jangu nuya xodyo tenda yá ntꞌumbi unga yá mꞌoñho,

ne núꞌmu xta ziꞌu, ne da ꞌñenö nꞌatꞌwi ar mꞌoxmꞌoñho.19Hage gi beñhu di ne ga xiꞌahu nuya tsita ja yá ꞌbefiꞌu.

Wa gi beñhu jár ꞌbefi nöꞌö te tꞌumbabiꞌu.20 Hinꞌö. Nuga di beni, nuꞌu togo poꞌspa ar ñhuni ya

tsita, go poꞌspa ya tsꞌondöhi, hingo umba Jö. Ne nugahindi ne gi ntsixkwihu ya tsꞌondöhi.

21Hingi tsa gi tsifu ár tꞌeni ar tsi Hmu Hesukristo ne ártꞌeni ya tsꞌondöhi, ne hinda tsa gi hñuxu hár mexa ar tsiHmu ne hár mexa ya tsꞌondöhi.

22Wa xiñho ga tsothwu ár mui ar tsi Hmu. Ha gi beñhutöte ma tsꞌedihu.

Gatho nöꞌö ga othu, ga jafu da nheki ár nsunda Jö23Nuju, tsa ga eñhu nzatho ga othu gathonöꞌö di beñhu,

mödi hinga gatho faxkagihu ga tsuhu ar ñho. Mödi gathonzathohmö, hinga gatho faxkagihu da te ma ñꞌemuihu.

24 Hinto gi hyoñhu ri ñhosehu, umba ri muihu gihyomfu ár ñho nu maꞌra.

25 Gatho nöꞌö ꞌba har ꞌbango, tsihu, ne yo gi ñꞌanihutema ngoꞌö, ne hinte da zuꞌa ri mfenihu.

26Ngetho gor meti ar tsi Hmu ar ximhai ne gatho nöꞌöte jawa.

27 Nuꞌmu nꞌar jöꞌi hingar gamfi da zixꞌahu hár ngu, negi ne gi möhu, gatho nöꞌö te da ꞌbosꞌahu har mexa, tsihu,ne yo te gi ñꞌañhu. Njapꞌu hinte da zuꞌa ri mfenihu.

28Ha nuꞌmu nꞌa togo da xiꞌahu xi ꞌboꞌspa ya tsita, yo gitsihu. Hyomfu ár ñho nöꞌö togo bi xiꞌahu, ne hinte da jaár tsumfeni. Gehnu enga har Tꞌofo: Ár meti ar tsi Hmu arximhai ne gatho te jawa.

29 Nuꞌmu di xiꞌahu ar tsumfeni, hingo ri mfenihu,ár meti nöꞌö manꞌa. Da tsa gi ꞌñeñhuhmö, yoꞌö hingi

ÁR NDUI AR KORINTIO 10:30 22 ÁR NDUI AR KORINTIO 11:7

nhumañho ga othe nöꞌö di nehe, honse di hoñhe hinte dazupa ár mfeni nuꞌu maꞌra.

30 Xiꞌmu di umfe njamödi Jö ga ñuñhe, hage ma danthengagihe hanja di othe ꞌmu.

31 Jange nuꞌmu gi ñuñhu, gi tsithehu, wa te manꞌa gipehu, gi ꞌyothu gi hyoñhu mꞌetꞌo da tꞌeꞌspa ár nsunda Jö.

32Yo ma gi jafu da mfeꞌsa ya xodyo, nuꞌu hingya xodyo,wa nuꞌu togo xi ñꞌemui ar tsi Dada.

33 Jangu nuga di honi hanja da ꞌñetꞌa mañho yá muigatho. Hindi honse ma ñho, di homba ár ñho gatho, dine da mpoꞌu nꞌehe.

111Tengagihu mamꞌui ngu di tembaga ár mꞌui ar tsi Hmu

Hesukristo.Hanja da ñhoka ya ꞌbehñö

2Tsi kuhu, di esꞌa ri nsuhu, ngetho hinxka pumhnigihu,ne gi tenthu nuya ntꞌuti da tsokꞌahu.

3 Di ne gi pöhu nꞌehe, ar tsi Hmu Hesukristo gehnu árñöxhmu gatho ya ñꞌoho, ha nunar ñꞌoho ár ñöxhmu árꞌbehñö, ngu Jö gehnu ár ñöxhmu ar tsi Hmu Hesukristo.

4 Jange nuꞌmu nꞌar ñꞌoho koꞌma ár ñö damatꞌa Jö, wa damömba ár mhö Jö, hingi numansu togo ár ñöxhmu.

5 Ha gatho nuya ꞌbehñö matꞌa Jö, wa mönga ya mhöumba Jö, ne hingi koꞌma ár ñö, hingi numansu ár ñöxhmu,jangutho nuꞌmu da ꞌñöxtꞌa ár ñö.

6 Ngetho nuꞌmu ar ꞌbehñö hingi ne da goꞌma ár ñö, dáñꞌöxtꞌmu. Ha nuꞌmu nꞌar mꞌetsa da ñꞌöxi wa da ꞌñöxtꞌa árñö, dá goꞌma ꞌmu.

7Nu ar ñꞌoho hingi ho da goꞌma ár ñö, ngetho di hñöxaJö, ne ka nhekinu ár nsundaꞌö, ha nu ar ꞌbehñö ka nhekinuár nsu ar ñꞌoho.

ÁRNDUI AR KORINTIO 11:823ÁRNDUI AR KORINTIO 11:218 Ngetho nunar ñꞌoho hinxpa e har ꞌbehñö. Nunar

ꞌbehñö xpa e har ñꞌoho.9Nunar ñꞌoho himbi thoki ngetho mi honga ar ꞌbehñö,

nunar ꞌbehñö hö, bi thoki ngetho mi honga ar ñꞌoho.10 Jange ar ꞌbehñömahyoni da goꞌma ár ñö, ne da nheki

numansu ár ñöxhmu, ngetho handa ya enxe.11 Ha nuya xta jamfihu ar tsi Hmu, hingi tsa ga eñhu,

nunar ñꞌoho hingi honga ar ꞌbehñö, wa ga eñhu ar ꞌbehñöhingi japa ar ꞌbedi ar ñꞌoho.

12Ngetho jangu ar ꞌbehñö ba ponga har ñꞌoho, ar ñꞌohomꞌu har ꞌbehñö nuya payu. Mödi Jö go umba ár te gatho.

13 Bensehu, hage xiñho hinda goꞌma ár ñö ar ꞌbehñönúꞌmu ñöwi Jö.

14 Gi pöhu xiñho, njanu bi hyogagihu Jö, ngetho nꞌarmꞌetsa nꞌar ñꞌoho da hye ár xtö da te xi ma.

15Ha nu ar ꞌbehñö nzatho nuꞌmu da hyegi da te ár xtö,ngetho xi tꞌumba ár xtö ngu ar njöxañö.

16Ha nuꞌmu ja togo ne da ntsañhöki, nuje hindi teñhemanꞌar ntꞌumbi, ne njapꞌu nu maꞌra ya gamfi.

Nöꞌö hingi ho da tꞌotꞌa hár tꞌoxi ar tsi Hmu17Nupya ja tema ga xiꞌahu nꞌehe, ne hingama ga esꞌahu

ri nsuhu, ngetho hingi mhunsu gi ꞌyothu nöꞌö xiñho, giothu nöꞌö hingi ho.

18Mꞌetꞌoma ga xiꞌahu, enö núꞌmu gi othu rimhuntsꞌihuhar nijö, di ode jar ñhege, ne di beni hö njapꞌu nꞌa tsi tui.

19Ngetho mahyoni da njapꞌu, ne da nheki togo majönima da demba ár ꞌñu ar tsi Hmu.

20 Jange núꞌmu gi othu ri mhuntsꞌihu, nöꞌö gi tsihuhingár tꞌoxi ar tsi Hmu.

21Ngetho núꞌmu gi ntꞌoxihu, nꞌa ngu nꞌa ꞌbetꞌo da ziseár ñhuni. Njapꞌu ꞌra kotho tunthu, ha maꞌra thotho nöꞌöxi zi.

ÁRNDUI ARKORINTIO11:2224ÁRNDUI ARKORINTIO11:3122 Hage hinte gi peꞌsu ri nguhu habu gi ñuñhu ne gi

ntsithehu. Wa hinte gi nuthwu ár nijö Jö, ne gi ne giꞌbethwu yá tsa nuꞌu hinte petsꞌi. Te ga xiꞌahu. Nuwa hö,hinga esꞌahu ri nsuhu.

Ár tꞌoxi ar tsi Hmu(Mt. 26:26‑29; Mr. 14:22‑25; Lk. 22:14‑20)

23 Ngetho nuga xta utꞌahu nöꞌö xi utkagi ar tsi Hmunꞌehe: Nöꞌö ar pa bi nda ar tsi Hmu Hesu, nor nxuiꞌö bigu ar thuhme.

24 Ne mi wadi bi unga njamödi, bi hyeke ne bi ꞌñenö:Hñöñhu gi tsihu, gehnu ma ndoꞌyo ma da theni da gutꞌari tsꞌokihu. ꞌYothu njanu gi bengagihu.

25 Nu mi wadi bi ntꞌoxi, bi gu ar tꞌeni ne bi ꞌñenö:Nunar tꞌeninu jangunꞌar ꞌraꞌyo nkohimada zokꞌahu Jö xtanhöꞌma ma ji. ꞌYothu njanu núꞌmu gi tsihu gi bengagihu.

26 Jange núꞌmu gi tsihu ar thuhme ne gi tsihu tepo nunar tꞌeninu, gi dahu majöni ár ndöte ar tsi HmuHesukristo. Gi jahupꞌu gi toꞌmhu ar pa da zoho.

Nuꞌu hingi tsipa ár tꞌoxi ar tsi Hmu ngu di ꞌñepi27 Nuꞌmu nꞌa togo da zi nunar thuhmenu ne nunar

tꞌeninu, ne hingi otꞌa ngu di ꞌñepi, ma da thoxa ár ji binhöꞌmbabi ar tsi Hmu, ne ár ndoꞌyo bi tsꞌutꞌwabi.

28 Jange tsasehu nꞌa ngu nꞌa tengu gi ꞌbuhu, ne tsihununar thuhmenu ne nunar tꞌeninu.

29Ngetho nöꞌö togo tsi ar thuhme ne tsi ar tꞌafi po hartꞌeni, ne hingi japamasu tema di bonga ár ndoꞌyo ar tsiHmu, ntsꞌokse njapꞌu.

30 Jange nzeye gi hñeñhu, ne xi wentꞌahu, maꞌra xihyoñꞌahu Jö.

31Nuꞌmu ga tsasehu tengu di ꞌbuhu, hinte da thoxkagi-hu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 11:32 25 ÁR NDUI AR KORINTIO 12:8

32Ha nuꞌmu da thimgagihu xta ntsꞌoju, ar tsi Hmu ꞌrajuma njutguhu, ne njapꞌu hinga möhu har tsibi mahyegiwinu maꞌra ya meximhai.

33 Jange di xiꞌahu tsi kuhu, núꞌmu gi mhunsu gi ntꞌoxi-hu, toꞌmhu nꞌa ngu nꞌa ri ñꞌohu.

34Nuꞌmu gi tunthuhu, ñuñhu ha ri nguhu, hinte di ja teda thoxꞌahu núꞌmu gi kwathu har mhuntsꞌi. Nu maꞌra yantꞌani ga ꞌyangagihu, ga xiꞌahu xka ñöhumꞌefa xkamapꞌu.

12Ya hogantꞌuni unga Jö

1 Tsi kuhu, di ne gi pöhu xiñho nuya hogantꞌuni ungaJö.

2Ha hingi beñhu, núꞌmu hinge ngi pöhu ár mhö Jö, ngimꞌethu habu gatho mi tsꞌixꞌahu ma ngi ndöñhu ya gonetsita.

3 Jange di ne ga xiꞌahu, hinjoꞌo nꞌar jöꞌi da ꞌñenö ñö xinzimba ár tsꞌedi ár Hñö Jö, ne tsanga ar tsi Hmu Hesu. Nehinjoꞌo nꞌa da ꞌñemba ar Hesu gehnu ar Hmu, nuꞌmu hingipeꞌspa ár Hñö Jö.

4Ma ga xiꞌahu hö, ja nzeye ya hogantꞌuni, mödi nꞌadárHñö Jö togo uni.

5 Ne ja nzeye ya ꞌbefi hanja ga mpehu, mödi nꞌadar tsiHmu di pefu.

6 Ja nzeye hanja nheki ár tsꞌedi Jö, ha geseꞌö togo ungartsꞌedi ne otꞌa gatho.

7Gathogihu xi nheki ha ma tehu ár tsꞌedi ár Hñö Jö, nenjapꞌu ga mfaxu nꞌa ngu nꞌa.

8 Ár Hñö Jö xi umba ꞌra da meꞌsa ar hoga mfödi da ñö,maꞌra xi tꞌumba nꞌar hoga mfeni da uta maꞌra. Gathoyugetꞌár Hñö Jö togo uni.

ÁRNDUI AR KORINTIO 12:926ÁRNDUI AR KORINTIO 12:229Maꞌra xi tꞌumba nꞌar döta ñꞌemui, maꞌra xi tꞌumba ar

tsꞌedi da othe ya dathi. Nuyu nꞌehe getꞌár Hñö Jö togo xiumbi.

10 Maꞌra xi tꞌumba ar tsꞌedi da ꞌyotꞌa ya ntꞌudi, maꞌrada mönga ya hñö xi umba Jö. Maꞌra xi tꞌumba ar mfödida bödi ha hömpa ár Hñö Jö nꞌa togo ñö wa hinꞌö. Maꞌraxi tꞌumbabi da ñö ya hñö nꞌañꞌo, ne maꞌra xi tꞌumbabi dabödi tema di bonga nuya hñöꞌu.

11Ne gatho nuya ꞌbefiyu, nꞌase togo otꞌe, gehnu ár HñöJö togo hemba nꞌa ngu nꞌa ngu neꞌö da umbabi.

12Ngethonjangu árndoꞌyonꞌar jöꞌi, mödi nzeye yá xeni,nꞌadar ndoꞌyo. Njapꞌutho ár nijö ar tsi Hmu Hesukristonꞌehe.

13 Di nꞌadar ndoꞌyohu, ngetho nꞌatꞌwu da nxixthehugatho hár Hñö Jö, wa ya xodyo wa nuꞌu hingya xodyo, yaꞌbego wa ya hmu, gatho bi tꞌakagihu ga höñhu nꞌadár HñöJö.

14Nunar ndoꞌyo ꞌmu, hingi nꞌadar xeni, nzeye.15Nuꞌmu da ꞌñenga arwa: Nuga hingármetigi ar ndoꞌyo

ngethohindar ꞌye. Hagenjapꞌu hingármeti ar ndoꞌyo ꞌmu.16Wa nuꞌmu da ꞌñenga ar gu: Hingár metigi ar ndoꞌyo

ngetho hindar da. Hage hingármeti ar ndoꞌyo njapꞌu ꞌmu.17 Nuꞌmu har da da nxogepꞌu ar ndoꞌyo, hanja nda tsa

nga ohu ꞌmu. Wa nuꞌmu har gu nda nxogepꞌu ar ndoꞌyo,hanja nda tsa nga mpöhu ꞌmu.

18 Ne Jö go xi tuta nꞌa ngu nꞌa ya xeni har ndoꞌyo, nguxi neꞌö.

19 Ngetho nuꞌmu nꞌadar xeni di jwata xoge ar ndoꞌyo,hage ar ndoꞌyo njapꞌu ꞌmu.

20Majöni nzeye ya xeni, ha nꞌadar ndoꞌyo.21 Nunar da hingi tsa da ꞌñemba ar ꞌye: Hindi hoñꞌi.

Nunar ñö hingi tsa da ꞌñemba ar wa: Hingi jaka ar ꞌbedi.22Hinꞌö, hingi njapꞌu. Di xiꞌahu, nuꞌu nheki hinte peꞌsa

yá tsꞌedi, go xa mahyoniꞌu.

ÁRNDUI AR KORINTIO 12:2327ÁRNDUI AR KORINTIO 13:223Nuya xeni hintsꞌu peꞌsa yá nsu, go xa di japamasuhu

di hethu. Ha nuꞌu ya xeni hingi nzatho, go di hethuxiñhoꞌu.

24 Ngetho nuꞌu ya xeni xi nzatho, hinga mahyoni danjapamasu. Jö bi toka ar ndoꞌyo, ne bi umba ár nsu nuꞌumi kꞌatꞌwi.

25Ne njapꞌu hinda nja ar ñhege, ne nꞌa ngu nꞌa da maxaár ñꞌohu.

26 Njapꞌu nuꞌmu nꞌa xeni tho ar ugi, gatho ar ndoꞌyotsamañꞌu. Ha nuꞌmu nꞌa xeni tꞌeꞌspa ár nsu, gatho arndoꞌyo johyawi.

27 Di njahupꞌu nꞌehe. Nguju ár ndoꞌyogihu ar tsi HmuHesukristo, ne nꞌa ngu nꞌa, nꞌa xenigihu di jwathwu árndoꞌyoꞌö.

28Ne xi ꞌñexkagihu Jö har nijö: Mꞌetꞌo xi ꞌñexa yámpotear tsi Hmu, mꞌefa nuꞌu mönga ya hñö xi umba Jö. Ár hñuya utate, mꞌefa nuꞌu otꞌa ya ntꞌudi. Mꞌefa nuꞌu togo othe,ne nuꞌu faxte, nuꞌu togo ya ndö, ne nuꞌu ñö ya nꞌañꞌo hñö.

29 Hage gatho ya mpote. Wa gatho mönga ya hñö xiumba Jö. Wa gatho ya utate. Wa gatho otꞌa ya ntꞌudi.

30Hage gatho xi tꞌumbabi ar tsꞌedi da othe maꞌra. Hagegatho ñö ya nꞌañꞌo hñö. Wa gatho pödi te di bonga nuyahñöyu.

31Umba ri muihu gi peꞌsu nuya hogantꞌuni töte yá nsu.Ha nuga ma ga utꞌahu nꞌar ꞌñu töte ár ñho.

13Ar mhöte

1 Tsi kuhu, nuꞌmu gar ñömhö maꞌra yá hñö ya jöꞌi,wa gar ñömhö ngu ya enxe, ne hindi peꞌsa ar mhöte, diñheꞌbetho nꞌar xiujö ngani, wa nꞌar bojö fatꞌi.

2Nuꞌmu di mömba nöꞌö xika Jö, gar pö gatho nöꞌö hindifödi, di tsomamfeni gathonöꞌö pö ya jöꞌi, ne gar peꞌsa nꞌar

ÁR NDUI AR KORINTIO 13:3 28 ÁR NDUI AR KORINTIO 13:13

ñꞌemui da tsa ga japa ya tꞌoho da mponi, ha hindi peꞌsa armhöte, hinter mekagi.

3Mödi ga umhö gatho ma ñho da themba ya hyoya, nega umhö ma ndoꞌyo da tsꞌötꞌi, ne hindi peꞌsa ar mhöte,hinte da maxkagiꞌö.

4 Nöꞌö togo peꞌsa ar mhöte, xa ja ár tsꞌeti, ar hogajöꞌi,ne hingi hyokwa yá ñho nu maꞌra. Hingar ñꞌetsꞌi, hingargese.

5 Hingar boka, hingi honse ár ñho. Hingi mbo ár kwe,ne hingi kwatatho hár mui.

6 Hingi johya handa maꞌra otꞌa nöꞌö hingi ho, ngethonöꞌö togo peꞌsa ar mhöte johya da hyanda ar ñho.

7Nöꞌö togo peꞌsa armhöte, tsetatho gatho te da ꞌñepabi,ñꞌemuitho gatho, hingi tsaya toꞌma ar ñho, hingi ñhegi dadö ya thogi.

8Nunar mhöte hiñꞌotho ár ngötsꞌi. Ma da göxa ar tsꞌedixi tꞌumbabi nuꞌu togo mönga te xipa Jö, ma da göxa yanꞌañꞌo hñö, ne ma da the ar pa di ja ar hoga mfeni.

9Ngetho nꞌa xenitho di pöhu, nemanꞌa xeni xi utkagihuJö ga möñhu.

10Ha nu xta epꞌu ar pa ga pöhu xiñho, nuna tsi xenithodi pöhu da göxꞌö.

11Núꞌmu ndar bötsi ndi ñö ngu nꞌar bötsi, ndi peꞌspa ármfeni nꞌar bötsi, ne ndi handa gatho ngu handa nꞌar bötsi.Ha núꞌmu nda te, ne da ñꞌoho, da hepꞌu nöꞌö ndi hñöxkaginꞌar bötsi.

12Nupya di hanthu ngu nꞌar ñhe xi mboitho; nuya paꞌuma ga hanthu xiñho. Nupya di pöhu nꞌa xenitho, hanuꞌmú hö, ma ga pöhu ngu xi bökagihu Jö.

13 Nupya di peꞌsu ar ñꞌemui, ar ndoꞌmi ne ar mhöte,nuya hñuyu, ha nunar mhöte go töte ár nsuꞌö.

ÁRNDUI AR KORINTIO 14:129ÁRNDUI AR KORINTIO 14:1114

Ar hogantꞌuni da ñö ya nꞌañꞌo hñö1Umba ri muihu gi peꞌsu ar mhöte. Hyoñhu ya hogan-

tꞌuni unga Jö, ne nuya hogantꞌuniyu, hyoñhu mꞌetꞌo gimöñhu nöꞌö xiꞌahu Jö.

2 Ngetho nöꞌö togo ñö ya nꞌañꞌo hñö, hingi zo ya jöꞌi,ñöwise Jö. Hinto pödi tema mö, mödi mönga nöꞌö himi fömamꞌetꞌo ngu umba ár Hñö Jö da mö.

3 Ha nöꞌö togo mönga tema xipa Jö, zo ya jöꞌi da te yáñꞌemui, da humbyá mui, ne da hotꞌi.

4Nöꞌö togo ñö ya nꞌañꞌo hñö, japase ár ñꞌemui da te. Hanöꞌö mönga te xipa Jö, faxa gatho ya ku da te yá ñꞌemui.

5 Jange nuga di nemhögatho gi ñömhöhu ya nꞌañꞌo hñö,mödi tote ár ñho gi mömfu te da xiꞌahu Jö. Ngetho nöꞌötogo mönga te xipa Jö, töpa ár nsu togo ñö ya nꞌañꞌo hñö.Nuyu xiñho, honse nuꞌmu ja togo da mö tema di boni, neda maxa ar nijö.

6 Tsi kuhu, xiꞌmu ga mapꞌu di ñö ya nꞌañꞌo hñö, temañho di hösꞌahu. Gar hösꞌahu nꞌar ñho nuꞌmu gar xiꞌahunöꞌö xi utkagi ne xi ꞌraka Jö ga mö, ne di utꞌahu ya hogamfeni xi tꞌakagi.

7 Njangu nuya nthuza ne ya ꞌbida, nuꞌmu hindi nꞌañꞌoyá nzuni, hindi födi tema thuhu da thutꞌi di zuntꞌa nꞌa wamanꞌa.

8Ha nuꞌmu nꞌar kꞌaxtꞌathuxi hinda unga xiñho ár mꞌei,nuya ndogu hinda ñhoki da ntunmꞌu.

9Gi njahupꞌu nꞌehe, nuꞌmu hinto tso yámfeni nöꞌö te gimöñhu, pontho gi ñösehu.

10 Xa ja nzeye ya hñö har ximhai, ne gathoꞌu o yá ꞌñutema di boni.

11 Ha nuꞌmu hindi pöhu tema di bonga nꞌa ngu nꞌanuya hñö mönga nöꞌö togo ñö, handgagihu ngu dar meyapꞌuhu, ne njapꞌu di hanthuꞌö nꞌehe.

ÁR NDUI AR KORINTIO 14:12 30 ÁR NDUI AR KORINTIO 14:22

12 Jange nuꞌahu, xa gi nehu gi peꞌspabihu ꞌra ya hogan-tꞌuni unga Jö, umba ri muihu xa gi peꞌsu nuꞌu da maxa yaku da te yá ñꞌemui.

13 Jange nöꞌö togo ñö ya nꞌañꞌo hñö, ꞌyafu Jö da tsa gipöhu ne gi xifu ya ku tema di boni nꞌehe.

14Ngetho nuꞌmu di ñöwihu Jö hamanꞌar hñö hingi födi,ma hñöhu matꞌajö, ha numa mfenihu hinte fatsꞌi.

15 Te ga pehu ꞌmu. Ma ga ñöwihu Jö ha ma hñöhu, gapöhu nꞌehe tema di xipabihu. Ma ga tuthwu Jö ha mahñöhu, ga pöhu tema di tuthwu nꞌehe.

16Ngethonuꞌmu di nsundahu Jö dimöñhu yamhöhingiponga ma mfenihu, honse po ha ma hñöhu, nöꞌö togo xima da ꞌyoxtho, hanja tsa da ꞌñenö, hö njapꞌu nöꞌö di umfunjamödi Jö, nuꞌmu hingi pödi tema di möñhu.

17 Nuju majöni di umfu njamödi Jö, ha nöꞌö manꞌaoxkagihu, hinte faxa nöꞌö di möñhu.

18Di umba njamödi Jö di töꞌahu ga ñö ya nꞌañꞌo hñö.19 Mödi har nijö, töte ár ñho ga mönga kutꞌa ya mhö

ne ga pödi tema di boni, ne njapꞌu ga uta maꞌra, hinge gamönga nꞌanthebe ya nthebe yamhöhamaꞌra ya hñö hingifödi.

20 Tsi kuhu, hyehupꞌu gi beñhu ngu nꞌar tsi bötsi. Hö,di hñöxꞌahu nꞌar tsi bötsi hingi pö ar tsꞌoki, ha gi hyanthuxiñho tema gi beñhu ngu nꞌar döta jöꞌi nꞌehe.

21 Jangu xi tꞌotꞌa hár Tꞌofo Jö: Ma ga zo nunar hnininuha ya nꞌañꞌo hñö ñö ya jöꞌi ꞌbu maꞌra ya hai, mödi njapꞌuhinda ma da ꞌyode, njanu enga ar tsi Hmu.

22 Nuya nꞌañꞌo hñö gehnu nꞌar ntꞌudi, hingi tꞌumba yagamfi, tꞌumba nuꞌu hingya gamfi. Ha nuꞌu togo mönga texipa Jö, hingi nsipa nuꞌu hingya gamfi; nuyu hö, nsipabinuya gamfi.

ÁR NDUI AR KORINTIO 14:23 31 ÁR NDUI AR KORINTIO 14:33

23 Nuꞌmu gatho ya ku nꞌatꞌwu da mhuntsꞌi ne gatho diñö ya nꞌañꞌo hñö, ne da yutꞌa nꞌar ꞌraꞌyo wa nꞌa hingargamfi hinte pödi, ha hinda ꞌñenö xka ꞌbe ri mfenihu.

24Hingi njapꞌu nuꞌmu gatho gi möñhu nöꞌö te xi ꞌraꞌahuJö, ne da yutꞌa nꞌar ꞌraꞌyo, wa nꞌa hingar gamfi, ne daꞌyoxꞌahu, ma da zo ármui nöꞌö te gi xifu, ne da zo ármfeni.

25Nedanhekitho gatho temapeꞌsa hármui, jange damada ndandihmö da nsundabi Jö, ne da ꞌñenö, majöni giꞌbuhwihu Jö.

26 Tsi kuhu, nöꞌö gi pehu núꞌmu xki mhunsu, nꞌa ngunꞌa möñhu nöꞌö gi höhu: gi tuthu ya nsadi, gi uthu ya ku.Thokwabihu nöꞌö xi utꞌahu Jö, gi möñhu ya nꞌañꞌo hñö,wa gi möñhu te di bonga nuya hñöyu. Gathonu ꞌyothu,hyoñhu da te yá jamfi ya ku.

27Ha honse ngu yoho hñu, ne ꞌramanꞌa di ñö maꞌra yanꞌañꞌo hñö, ne di ꞌbu nꞌa togo da mönga tema di bonganöꞌö mö.

28Ha nuꞌmu hinjoꞌo togo damönga tema di bonga nuyahñöyu, dá ñhe har nijö, ne di ñöwise Jö.

29 Njapꞌu nuya mönga te xipa Jö da ñö, dá ñö yoho wahñu, ne nuya maꞌra da nu ha xiñho te mö wa hinꞌö.

30Ne nuꞌmu nöꞌö to hudi, da tꞌumba ár mhö Jö, dá ñhenöꞌö manꞌa, ne da ñöꞌö.

31 Ngetho tsa gi möñhu te xi ꞌraꞌahu Jö, ꞌramanꞌa giñöhu. Njapꞌu da bö gatho nöꞌö hingi pödi, ne gatho danhuꞌmba yá mui.

32Nuya togo mönga te xi xipa Jö, dá bödi da zixa nunarntꞌuninu.

33 Ngetho Jö hingi numañho ar ñöxhnatho, neꞌö arhogamꞌui. Jangu otꞌa ha ya mhuntsꞌi gatho nu maꞌra yanijö, gehnu gi tenthu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 14:34 32 ÁR NDUI AR KORINTIO 15:6

34Nuya ꞌbehñö da ñhetho ha ya mhuntsꞌi, ngetho hingitꞌumba ar seki da ñö. Dá ꞌyoxtho nöꞌö nsipabi, ngu möngahar Tꞌofo.

35Ha nuꞌmu ne te da bödi, xta zonga hár ngu da ꞌyambaár döme, ngetho hingi nheki xiñho da ñö nꞌar ꞌbehñö harmhuntsꞌi.

36 Beñhu hinxpa pompꞌu ár mhö Jö, ne hingi honseꞌihutogo xka ꞌyohu.

37 Ne nuꞌmu nꞌa gi kaxmbenihu gi möñhu nöꞌö xiꞌahuJö, wa gi peꞌsu maꞌra ya ntꞌuni unga ár Hñö Jö, pöhu ꞌmunuya mhöyu di otꞌahu, yá ꞌbepate ar tsi Hmu.

38Ha nöꞌö hingi ne da japamasu, yo gi jafumasu nꞌehe.39 Jange tsi kuhu, umba ri muihu gi möñhu te xiꞌahu Jö,

ne hingi hñöjwu togo ne da ñö ya nꞌañꞌo hñö.40Gatho gi ꞌyothu ngu di ꞌñepi, ne di o ár ꞌñu.

15Ár menga nte nuꞌu xi du

1 Tsi kuhu, di ne gi beñhu nunar hoga mhö da xiꞌahu,gehnu xka hñöñhu ne hinxka hyehupꞌu.

2 Jange xkampohu, nuꞌmu xa gi umba rimuihu gi teñhununar hogamhö xta xiꞌahu. Ha nuꞌmu hinꞌö, xi mꞌepꞌuthori ñꞌemuihu.

3Ngethomꞌetꞌo xta utꞌahu nöꞌö xi tꞌutkagi nꞌehe: Nunartsi HmuHesukristo bi unga ár te bi gutkama tsꞌokihu, nguenga hár Tꞌofo Jö.

4Bi tꞌagi ne bi mengi bi nte manꞌagi, ngu enga har Tꞌofonꞌehe.

5Ne bi ñꞌudi bi hyanda ar Pedro, mꞌefa bi hyanda nuꞌumaꞌra yá mpote.

6Ne mꞌefa bi ñꞌudi bi nꞌamahyanda mi tho kutꞌanthebeya ku. Nzeye ꞌbutho, maꞌra xi du.

ÁRNDUI AR KORINTIO 15:733ÁRNDUI AR KORINTIO 15:187 Ne bi ñꞌudi bi hyanda ar Hakobo, mꞌefa bi ñꞌudi bi

hyanda gatho ya mpote.8 Ne ár ngötsꞌi bi ñꞌudi da handga, ngu nꞌar tsi ñaxki

hingi jwata yá pa.9 Nuga go ár ngötsꞌigi gatho yá mpotegihe ar tsi Hmu.

Hindi ꞌñepkagi da tꞌengagi ár mpotegi, ngetho ndi kumbaár nijö Jö.

10Ha Jö xi hwëgagi xi ꞌraka nunar nsunu. Ne hinximꞌedinöꞌö te xi hwëgagi, ngetho xta töta gatho nu maꞌra yampote xta otꞌa nzeye ar ꞌbefi. Mödi hingo xta pesega, ximaxkagi ár nhwëki Jö.

11Ngetho hinte ja nuꞌmu go geke wa go geꞌu. Gatho dimömfe ár mhö ar tsi Hmu, ne go gehnu xka ñꞌemuihu.

12Ha nuꞌmu xta xiꞌahe ar tsi Hmu Hesukristo xki du nebi mengi bi ntemanꞌagi, hanja ꞌra gi eñhu ꞌmu hingi pengida nte nuꞌu xi du.

13Nuꞌmu gi eñhu hingi pengi da nte nuꞌu xi du, njapꞌugi koñhu bi mengi bi nte ar tsi Hmu Hesukristo.

14Ha nuꞌmu ar tsi Hmu Hesukristo himbi mengi bi ntemanꞌagi, xi mꞌepꞌu nöꞌö te xta xiꞌahe ꞌmu, ne hinter meꞌöri ñꞌemuihu.

15 Ne pontho yá ꞌbegogihe Jö di katehe. Ngetho xtadahe majöni di eñhe, Jö bi koꞌspa ár te manꞌagi ar tsi HmuHesukristo. Ne hindi njapꞌu nuꞌmu majöni nöꞌö gi eñhuhinda mengi da nte nuꞌu xi du.

16Ngetho nuꞌmu nuya xi du hingi pengi da nte, njapꞌuar tsi Hmu Hesukristo hinxi mengi xi nte ꞌmu.

17 Ha nuꞌmu himbi mengi bi nte manꞌagi ar tsi HmuHesukristo, hinter mꞌefi ri ñꞌemuihu ꞌmu, ne hinxithökꞌathoꞌihu ri tsꞌokihu.

18Ne gatho nuꞌu xi dumi ñꞌemui ar tsi HmuHesukristo,hage xi mꞌeꞌu ꞌmu.

ÁRNDUI ARKORINTIO15:1934ÁRNDUI ARKORINTIO15:3219 Nuꞌmu da göxkwa gatho har ximhai nöꞌö di toꞌmhu

da ꞌraju ar tsi Hmu Hesukristo, hwëkategihu, ne di töhugatho nu maꞌra ñꞌuda ma mꞌuihu.

20 Nunar tsi Hmu Hesukristo, hö, bi mengi bi ntemanꞌagi, ne go gehnu ngu ar ꞌbetꞌo sofo. Mꞌetꞌo xi mengixi nte, ne mꞌefa gatho nu maꞌra.

21 Ngetho nuꞌmu nꞌadar ñꞌoho bi kutꞌa ar ndöte harximhai, ma nꞌadar ñꞌoho bi kutꞌa ar menga nte.

22Hö, njangu ar Adan bi kutꞌa ar ndöte ne gatho nda du,ar tsi Hmu Hesukristo bi kutꞌa ar menga nte ne gatho ndamengi nda te.

23 Ne gatho o ár ꞌñu nꞌa ngu nꞌa. Mꞌetꞌo ar tsi HmuHesukristo, gehnu bi xokwa ar goxthi nu maꞌra. Mꞌefanuꞌu togo xi jamfibi, ma da nangi xta penkꞌö nꞌehe.

24Ne da e ar ngötsꞌi, nu xta wadi da hyomahai gatho yansu, ya ndö, ne gatho nuꞌu peꞌsa yá tsꞌedi, ne da datwa ártsꞌutꞌwi Jö ár Dada.

25Nemadandöthoꞌö, hanuxtawadi da thomahai gathoyá ñꞌuni, da da ar ndö.

26Nunár ñꞌuni ma da hwata ár ngötsꞌi, gehnu ar ndöte.27 Ngetho gatho te ja, xi thomahai ne xi tsꞌeꞌmba hár

wa. Ne nu habu enö, gatho bi tsꞌeꞌmba hár wa, hingi ne daꞌñenö xi tsꞌeꞌmba nöꞌö togo bi umba nunar nsunu nꞌehe.

28Ne mꞌefa nu xta wadi da tsꞌeꞌmba hár wa, gese ár TꞌuJö nꞌehemada ñhese damꞌu hárwanöꞌö togo bi hyomahaigatho. Njapꞌu Jö di ndö gatho nöꞌö te ja.

29Nuꞌmu hingi pengi da nte nuꞌu xi du, tema ñho jukanuꞌu togo nxixthe pota nuꞌu xi du. Yoꞌö otꞌa njapꞌu ꞌmu.

30Yoꞌö di ñꞌenthe ma tehe gatho ar pa ꞌmu.31Tsi kuhu,majöni di xiꞌahu, hyaxꞌmu di entꞌama te. Ne

di johya ngetho xka ñꞌemuihu ma tsi Hmuhu Hesukristo.32 Núꞌmu xa da entꞌa ma te núnu Efeso, pontho da

ntsaꞌbe ya ꞌmuhu, honse ndi honi nga temba yá mfeni ya

ÁRNDUI ARKORINTIO15:3335ÁRNDUI ARKORINTIO15:44jöꞌi, ne nuꞌmu hiñꞌotho ar menga nte, tema ñho ꞌmu. Hahingi töte ár ñho ga ñuñhu, ga tsithehu, ngetho xudi gatuhu, ngu mhö.

33 Yo ma gi ñhehu togo da hyaꞌahu, ngetho nuꞌu togoñꞌowi ya tsꞌojöꞌi ma da tsꞌomba yá hogamꞌui.

34 Zotꞌa ri dahu, ne hyehu ar tsꞌoki, ngetho ꞌra hingipöhu Jö. Di ꞌbetꞌa ri tsahu di xiꞌahu njapꞌu.

35Da tsa gi ꞌñeñhu ꞌra: Hanja ma da mengi da nte nuyaxi du. Tema ndoꞌyo ma da meꞌsa nu xta nanga manꞌagi.

36 Xa xka ꞌbe ri mfenihu. Gi pöhu, nöꞌö te gi pothu,mꞌetꞌo da du, ne ka da botsꞌe.

37 Nuna te gi pothu, hinga getꞌö ma da boxa manꞌagi,honse ár mui ar tꞌei, wa manꞌar nda go poxꞌö.

38Ha Jö gehnu umba yá ꞌbai ngu bi neꞌö. Ne nꞌa ngu nꞌaya nda bi umba ár ꞌbaise, hingi ñhehwi nu maꞌra.

39 Njapꞌu nuꞌu togo peꞌsa yá ndoꞌyo, hingi ꞌrangutho.Nꞌañꞌo ár ngo ya jöꞌi, manꞌa yá ngo ya mangazuꞌwe; manꞌayá meti ya hwö, ne manꞌa yá meti ya tsꞌintsꞌu.

40 Ne nꞌañꞌo yá ndoꞌyo nuꞌu ꞌbuhnu mhetsꞌi, ne nꞌañꞌonuꞌu ꞌbukwa har ximhai. Ne hingi ñhe ár nzatho nuꞌuꞌbuhnu mhetsꞌi ngu nuꞌu ꞌbukwa har ximhai.

41 Nꞌár nzatho ar hyadi, manꞌár nzatho ar zönö, nemanꞌa ár nzatho ya tso. Ne nuya tsoho hingi ñhe ár nzathonꞌa ngu manꞌa.

42Njapꞌu ármengantenuꞌu xi du, da tꞌa ár ndoꞌyo tsꞌoni,ne da mengi da nanga nꞌar ndoꞌyo hinda ma da tsꞌoni.

43Nöꞌö da tꞌagi, ꞌbepkagihu ma tsahu, ha nöꞌö da nangieska ma nsuhu. Nöꞌö da tꞌagi wentꞌatho, ha nöꞌö ma danangi, xa di ja ár tsꞌedi.

44Ma da tꞌa nunar ndoꞌyonu xta peꞌsuwa har hai, ne xtamengi da nte di ñhehwi ár ndoꞌyo nuya bi ꞌbu mhetsꞌi.Nꞌañꞌo ar ndoꞌyo di peꞌsuwa har ximhai, ne nꞌañꞌo arndoꞌyo ma ga peꞌsunu.

ÁR NDUI AR KORINTIO 15:45 36 ÁR NDUI AR KORINTIO 15:55

45 Njanu xi ntꞌotꞌa har Tꞌofo: Bi thoka ar mꞌetꞌo ñꞌoho,gehnu ar Adan te ár hñö. Nöꞌö ar ꞌbefa Adan, gehnu arHñö unga ar te.

46 Ne hingi ꞌbetꞌo nunar ndoꞌyo ñhehwi nuꞌu bi ꞌbumhetsꞌi. ꞌBetꞌo nuꞌu peꞌspa yá ndoꞌyo ya meximhai, nemꞌefa nuꞌu peꞌspa yá ndoꞌyo nuꞌu bi ꞌbuhnu mhetsꞌi.

47 Nunar mꞌetꞌo ñꞌoho, ar meximhai bi nju ar hai bithoki. Ha nunar ñoho ñꞌoho, gehnu ar tsi Hmu armemhetsꞌi.

48Nuꞌu di hñöxa nöꞌö bi nju ar hai bi thoki, gehya nuyaꞌbukwa har ximhai. Ha nuꞌu dimamhetsꞌi, di ñhehwi nöꞌöxpa e mhetsꞌi.

49Ne jangu di hñöxkagihu nöꞌö ꞌbukwa har ximhai, nꞌarpa di hñöxkagihu nöꞌö xpa e mhetsꞌi.

50Ne di xiꞌahu tsi kuhu, nunar ndoꞌyonu di peꞌsuwa harximhai, hinda ma da hñönu ár tsꞌutꞌwi Jö. Hinda yutnunöꞌö da tsꞌoni, hinda nthöskwi nöꞌö hinda tsꞌoni.

51 ꞌYohu ma ga xiꞌahu nꞌar mhö himi födi: Hinga gathoma ga hwëthu, mödi hö, gatho ma da mpongagihu maꞌbaihu.

52 Ngu ár nihi nꞌar hwei dama da thotho, njapꞌu xtanzunga ar ngöxa kꞌaxtꞌathuxi. Ngetho ma da thuxtꞌi, nenuya xi du ma da njutsꞌi da tꞌumba manꞌar ndoꞌyo hindama da du. Ne nuju gar ꞌbuthu, ma da ꞌbongagihu mandoꞌyohu.

53 Ngetho mahyoni nunar ndoꞌyonu thege, da mponi,hinda mengi da du. Nupya tu, ne nuꞌmú, hinda thege.

54 Ne nu xta wadi da mponga nuna tu, hinda ma dathege, ne nuna thepya, hinda the ꞌmu. Nuꞌmú hö, da thonöꞌö enga har Tꞌofo: Xi nhwata ar ndöte, hinda mengi dameꞌsa ár tsꞌedi.

55Tsi ndöte, habu ba ko ri mꞌite. Tsi ntꞌagi, te bi ja nuyapa ngi töte.

ÁR NDUI AR KORINTIO 15:56 37 ÁR NDUI AR KORINTIO 16:8

56 Ngetho nunár mꞌite ar ndöte, gehnu ar tsꞌoki, hanunar tsꞌoki ju ár tsꞌedi ha ya ꞌbepate.

57 Ma ga umfu njamödi Jö xi jaju xta ntötehu xtañꞌemuihu ma tsi Hmuhu Hesukristo.

58 Jange ma tsi hmöka kuhu, hñuxa xiñho ri ñꞌemuihu.Yo ma gi ñhehu togo da masꞌa ri ñöhu. Ne xa gi umbari muihu gi mpehu hár ꞌbefi ar tsi Hmu. Gi pöhu, gathonunar ꞌbefi gi pefu ar tsi Dada, hinda ma da njapꞌutho.

16Nꞌar mfatsꞌi ꞌbempa ya ku

1 Nupya di xiꞌahu, nunar mfatsꞌi ꞌbempa ya ku hyoya,tenthu nunar mhö da ꞌbepa ya nijö ꞌbuhnu har hai Ngala-sia.

2Tatꞌa hñöto har ꞌbetꞌo mpa, nꞌa ngu nꞌa gi ꞌweju nꞌa tsitui tengu ár nzeye xka töhu. Nzöñhu gi kwathu, ne núꞌmuxka tsompꞌu, hinge ka gi ndui gi johu.

3 Ne xka tsompꞌu, ga pehna nuꞌu xka hwañhu, ne xkaumfu nꞌar heꞌmi da hñöxa ar mfatsꞌi ma da umba ya kume Herusalen.

4Ha nuꞌmu xiñho ga maga nꞌehe, ga meꞌbeꞌu.Nuya ꞌbefi beni da ꞌyotꞌa ar Pablo

5Ma ga mapꞌu ga kꞌösꞌahu nu xka jwadi ga tho har haiNmasedonia, ngetho mahyoni ga thohnutho.

6 Di beni ga kohwihu ꞌra ya tsi pa. Nuꞌmu da tsa gaꞌbuhwihu ga toꞌmi da tho ya tse, nemꞌefa gi ꞌraju nꞌar hogantꞌedi, ga ju ma ꞌñu habu gar ma.

7Ngetho nupya hindi ne ga nuꞌahu nhixtꞌitho. Di ne gaꞌbupꞌu ꞌra ya tsi pa, nuꞌmu da ꞌraka nseki Jö.

8 Ma ga ꞌbukwatho Efeso, ga toꞌmi da tho ar dangoPentekoste.

ÁRNDUI AR KORINTIO 16:938ÁRNDUI AR KORINTIO 16:239 Ngetho xa xi xo ar goxthi tsa ga pepa ar tsi Hmu. Di

toꞌmi ga tö nze ya jöꞌi, mödi ja nzeye togo hingi ne dahyegagi.

10 Núꞌmu da zompꞌu ar ku Timoteo, hyanthu di ꞌbuixiñho, ngetho nöꞌö, otꞌwa ár ꞌbefi Jö nguga nꞌehe.

11 Jange numansuhu ne umfu nꞌar hoga ntꞌedi da pengida e da kꞌöskagi, ngetho di toꞌmi da zohwi numaꞌra ya ku.

12Ha nu ar tsi ku Apolo, da apa ar möte nda mewi ya kuma nda kꞌösꞌahu. Himbi ne bi mapya, mödi da mapꞌu, nuxta nja ár mpongi.

Ya ngöxanzengwa13 Zotꞌa ri dahu, zeta ri ñꞌemuihu. Yo gi wenthu, ne xa

gi noxju.14Gatho nöꞌö te gi ꞌyothu, gi peꞌsu ar mhöte gi ꞌyothu.15 Tsi kuhu, gi pöhu ar ku Tefa ne yá mëni. Gehyu ya

ꞌbetꞌo ku xi jamfi núnu Akaya, ne xi ꞌyentyá teyu da maxaya gamfi.

16Di aꞌahu ar möte gi ꞌyothu gatho nuya faxte nguꞌu, nenuꞌu tsabi mpe hár ꞌbefi Jö.

17Da njohya bi zo ar ku Tefa, ar Fortunato ne ar Akaiko,gehyu togo potꞌahu ꞌbukwa.

18 Ngetho bi hubga ma mui ne ri muihu nꞌehe, jangenumañhobihu nuya kuyu.

19Zengwaꞌihu ya kumhuntsꞌa ha ya nijö ꞌbukwa har haiAsia. Ne ar Akila, ar Prisila ne ya kumhuntsꞌa ha yá nguꞌu,gathoyu zengwaꞌihu har mhöte unga ar tsi Hmu.

20Zengwaꞌihu gatho ya ku ꞌbu ingekwa. Nzengwahu nꞌangu nꞌa, ñhuhu ngu gar kuhu.

21 Nuga dar Pablo, di peñꞌahu nunar nzengwanu diotꞌase.

22Nöꞌö togo hingi mö ar tsi Hmu Hesukristo, dá zutwaár kwe Jö. Ar tsi Hmu Hesukristo ꞌbapꞌutho da ehe.

23Dá hyexꞌathoꞌihu ár nhwëki ar tsi Hmu Hesukristo.

ÁRNDUI ARKORINTIO16:2439ÁRNDUI ARKORINTIO16:2424 Di möꞌahu gi gathohu har mhöte unga ar tsi Hmu

Hesukristo. Dá njapꞌu.

40

Àr 'ra'yo nkohi Jö har ñhöñhö maxei ntongwi ár mahwifihar hai m'onda ne har ñhömfo

New Testament in Otomi, Querétaro (MX:otq:Otomi, Querétaro)copyright © 2009 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Otomi, QuerétaroTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Otomi, QuerétarootqMexico

Copyright Information© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rights reserved.This translation text ismade available to you under the terms of the Creative CommonsLicense: Attribution-Noncommercial-No Derivative Works. (http:// creativecom-mons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuationof the Bible.Youmay share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from thiswork, provided that you include the above copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us withyour request.The New Testamentin Otomi, Querétaro

© 2009, Wycliffe Bible Translators, Inc. All rightsreserved.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

41Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2014-04-30PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 12 Feb 2021 from source files dated 1 Dec2020a3e32dbb-4826-53d8-92fc-afaa86ffff04