Provìntzia de Aristanis Ufìtziu de sa Limba Sarda ... · cittadinus po calisiat informazioni,...

27
Comuni de Narabulia Provìntzia de Aristanis Ufìtziu de sa Limba Sarda Isportellu Linguìsticu Comunali Associazione Culturale “Nieddi” Narbolia Operadoris Gonario Carta – Silvia Mastinu Novas de Narabulia Annu IV,n.1 de su mesi de Austu 2015 A torrau a apèrriri s’Ufìtziu de sa Limba Sarda e s’Isportellu Linguìsticu in su Comuni de Narabulia. Su 4 de Austu 2015, a torrau a apèrriri in su Comuni de Narabulia s’Ufìtziu de sa Limba Sarda o Isportellu Linguìsticu Comunali. S’Isportellu est apèrtu, comenti narat su calendariu postu a suta e est allogiau in su Palatzu Comunali, in su primu pianu a pustis de is iscalinas a manu

Transcript of Provìntzia de Aristanis Ufìtziu de sa Limba Sarda ... · cittadinus po calisiat informazioni,...

Comuni de Narabulia Provìntzia de Aristanis

Ufìtziu de sa Limba Sarda Isportellu Linguìsticu Comunali

Associazione Culturale “Nieddi” Narbolia

Operadoris Gonario Carta – Silvia Mastinu

Novas de Narabulia

Annu IV,n.1 de su mesi de Austu 2015

A torrau a apèrriri s’Ufìtziu de sa Limba Sarda e s’Isportellu Linguìsticu in su Comuni de Narabulia.

Su 4 de Austu 2015, a torrau a apèrriri in su Comuni de Narabulia s’Ufìtziu de sa Limba Sarda o Isportellu Linguìsticu Comunali. S’Isportellu est apèrtu, comenti narat su calendariu postu a suta e est allogiau in su Palatzu Comunali, in su primu pianu a pustis de is iscalinas a manu

manca, in fundu in s’ultimu aposentu a manu dereta a facci de s’aposentu in ue est su Sindigu. IsOperadoris funti a disponimentu de totu is cittadinus po cali siat informatzioni chi pertocat sa Limba Sarda.

Cun s’apèrtura de s’Isportellu Linguìsticu, at a cumintzai fintzas unu servitziu periòdicu de informatzioni istitutzionali intre s’Amministratzioni Comunali e is cittadinus, in Limba Sarda, poita custus, siant semperi informaus de is faìnas chi s’Amministratzioni fàit e fintzas po ddis amentai de is iscadentzias de prus importu, dendi in su matessi tempus visibilidàdi pùblica e ufìtziali a su sardu, una limba ancora bia in sa comunidàdi nostra, ma chi si faeddat solu in cuntestus informalis e pagu in situatzionis ufìtzialis e prus pagu ancora benit iscrita.

**************************************

Novas de Narabulia

Si podit arretziri fintzas a domu, basta a ddu pediri, imbiendi una punta de bulletti eletrònicu a s’indiritzu: www.comunenarbolia.it iscriendi: “cherzo arretziri Novas de Narabulia”. Iscriendi fintzas su nòmini, su sambenau e s’indiritzu de posta eletrònica a inue si cherit chi s’imbiet.

*****************************************

Sa redatzioni de Novas de Narabulia est contivizàda de su servìtziu linguìsticu sardu de su Comuni de Narabulia, operadoris Gonario Carta e Silvia Mastinu, de s’Assòtziu Culturali “NIEDDI” de Narabulia.

****************************************

Onnia nùmeru de Novas de Narabulia at a èssiri fintzas integrau de curiosidàdis a suba de sa limba sarda, comenti po èsempiu: nòminis de logu, aìnas de triballu, gramatica e arrègulas de iscritura de sa limba sarda, ditzius ecc.

Giorni e ore di apertura dello Sportello Linguistico Comunale.

L’Ufficio della Lingua Sarda e lo Sportello Linguistico Comunale è aperto tutti i Martedì dalle ore10.30 alle ore 12.30 e ogni.. .

Gli Operatori dello Sportello Linguistico sono a disposizione di tutti i cittadini per qualsiasi informazione , approfondimento, dubbio, curiosità , bibliografia che riguardi la Lingua Sarda e per consigli sulle regole di scrittura del Sardo.

L’Ufficio della Lingua sarda e lo Sportello Linguistico Comunale è ubicato nel palazzo del Comune, al primo piano, a sinistra dopo le scale, nell’ultima stanza adestra, di fronte all’Ufficio del Sindaco.

Gli Operatori dello Sportello linguistico

Dott. Gonario Carta

Dott.ssa Silvia Mastinu

Diis e oras de abertura de s’Isportellu Linguìsticu Comunali.

S’Ufìtziu de sa Limba sarda e s’Isportellu Linguìsticu comunali esti abertu onnia martis de is dexi e mesu a mesudi e mesu de mangianu (10.30 – 12.30) e su.

Is Operadoris de s’Isportellu Linguìsticu funti a disposizioni de tottu is

cittadinus po calisiat informazioni, profundamentu, duda, curiosidadi, bibliografia, chi pertocat sa Limba Sarda e po consillus a susu de is arrègulas de iscritura de su Sardu.

S’Ufìtziu de sa Limba Sarda e s’Isportellu Linguìsticu Comunali esti collocau in su Palazzu de su Comuni, in su primu pianu, apusti de is iscalinas a manu manca, in s’urtimu aposentu a manu dereta, a facci de s’Aposentu de su Sindigu.

Is Operadoris de s’Isportellu Linguìsticu

Dot. Gonario Carta.

Dott.ssa Silvia Mastinu

Austu: ndi benit de su latinu Augustus mensis, chi bolit nai mesi cunsagrau a Augustu s’imperadori. Diziu: “Chini marrat sa bingia in Austu, prenit sa carrada de mustu”.

Proamus a lu nàrrere in sardu,

S’Ufìtziu Limba Sarda de su Comunu de Narabulia, provat a chistionare de problemas sotziales in sardu cun una filera de mazines chi tratant argumentos coment sa ghia de is bufadores, s’amistade, is betzos e sa violèntzia contra de is fèminas.

Proamus a lu nàrrere in sardu,

Sa familia

Pro incomintzare, naraus ca est de importu mannu connoschere is nòmenes de is chi faghent parte de sa familia.

Babu Padre- BabboMaridu- Pobiddu MaritoFizu- Fillu- Figiu FiglioFrade- Fradi (carrale) Fratello (carnale)Tiu- Ziu- Ciu ZioFradile- Fradili CuginoNebode- Nebodi NipoteConnau- Connadu CognatoZeneru- Ghenneru- Generu Genero

Socru- Srogu- Sogru SuoceroJaiu- Babbai Nonno ( padre del padre o della madre)Nonnu Padrino (di battesimo o di cresima)Fizolu- Figiolu FiglioccioGomparte- Compare- Gompai CompareMama Mamma-MadreMuzere- Pobidda- Mulleri MoglieFiza- Figia- Filla FigliaSorre- Sorri SorellaTia- Zia- Cia ZiaSorresta- Sorrestra CuginaNeta NipoteConnada CognataNura SuoceraSocra- Sroga- Sogra SuoceraMamai- Jaia Nonna (madre della madre o del padre)Nonna Madrina (di battesimo o di cresima)Fizola Figlioccia

Comare- Gomai Comare

Consigios pro cumbatere sa basca

S'istadiali est lòmpidu, eris su 9 de Austu, su termometru singiaiat 34 grados.

Ite fàghere pro cumbatere sa basca?

In is diis chi faghet basca meda, b'at finas umididadi e custu est perigulosu pro sa saludi, ca si suerat e si perdint licuidos ma non si rinfriscat nudda.

Sigomenti si perdint licuidos, custos depint essi reicuilibraus e duncas, si depit bùffai. Ma non dònnia licuidu est giustu, ca su licuidu de bùffai est s'acua. Bùffai duncas acua meda, asumancu unu litru e mesu o finas duos a sa di. S'acua depit essi frisca ma non tropu, bùffai acua mancari non si tengiat sìdiu.

Non bùffeis ne arculu e nemancu caffè, ca custos licuidos funti istimolantes e callentant de prus su corpus.

Si podis abbarra.dì in domu, pruschetotu in is oras de su callentu meda, tiada a essi de is 11 de mangianu a is 6 de merì.

Non si depint fairi traballus grais e pruschetotu a conca a soli.

Pasadì in logu friscu.

Infrisca sa domu, aberri is ventanas in is oras prus friscas, pruschetotu a de noti. A intre di serra totu su logu. Imprea si podis bentuladoris o conditzionadoris.

Besti.di cu bistimentas lèbias de linu o de ambaghi chi funti fibras naturalis, chi lassant alènari su corpus.

Papa cosas lebias e chi non ddui cherit meda cottura. Papa frutas e bìrduras frisca. Ista atentu a comenti custois is cosas de papai, non ddas lessis foras de su friguriferu.

Si leas meighinas pro su coro o sa pressioni (diurèticos), pregunta a su dotori ite diat essi mengius a papai e a buffai.

Arrimbursu de is gastus de biagiu pro is istudiantis chi biagiant a.s. 2014/2015 Martis su 04 de Austu 2015 13:43 Amministrativu

Funti apertus is terminis pro sa presentazioni de is recheestas de arrimbursu

de is gastus de biagiu fatas de is istudiatis chi biagiant de is iscolas segndariasde II gradu. Is domandas depint lompiri a s'ufìziu protocollu de su Comuni a intru de s'11 de Cabudanni de su 2015.

Semus in su prenu de s’istadiale: atentzione a is fogos Donni annu in Sardigna su fogu faghet dannos meda a s’ambiente e a is òmines chi, in prus de pèrdere bestiàmene, pasturas, frutetos, olivàrios, càpitat chi s’istrùpient o fintzas chi morzant istudande su fogu o chircande de salvare su traballu issoro. Sa manera menzus pro firmare su fogu est a non ddu pònnere aposta e a non si ddu fàghere iscapare pro su pagu incuru. Donniunu depet fàghere atentzione a non causare dannos cun su fogu. In cale si siat tempus de s’annu, ma prus che totu in s’istadiale, est perigulosu meda a che fulliare in terra o dae s’automòbile cantos de sigaretas e alluminos. Chie tenet propiedades in su sartu depet fàghere atentu chi nudda potzat causare ischintiddas e pampas e chi non ddue siat cosa chi potzat pigare fogu cun facilidade. In prus, a intro de is datas istabilidas dae sa Regione, depent èssere fatas is doas de protetzione pro su fogu.

Si bides fogu: avisa luego e poni·di a su seguru!

PRUS ATENTZIONE, PRUS PAGU FOGOS!

Si cherimus bene a s’isula nostra, faghimus.ddu a bìdere!!

In su 1300 chie poniat fogu nche ddi segaiant sa manu dereta si non pagaiat su dannu (Carta de Logu) Cussu de is fogos est semper unu problema mannu meda in s’istiu.

In custa istajone, cando non proet, is àrbures si nche sicant e bastat pagu pro ddis fàghere pigare fogu. Is oras prus perigulosas sunt: dae is undighi de manzànu a is ses de sero

Finas pro su 2015 sa Regione at aprontadu, comente aiat zai fatu is annos in

antis, unas cantas mesuras pro parare fronte a su problema de is fogos. Pro assegurare una publitzitade de gabale, su manifestu est istadu apicadu in totus isEntes Pùblicos, in is Comunes, Iscolas, portos, aeroportos e istruturas turìstisticas de Sardigna.

Is règulas cunfirmant cantu est istadu aprovadu s’annu passadu: si podet afoghizare dae su primu a su 30 de làmpadas e dae su 15 de cabudanni a su 31 de santugaine, cun su permissu de is servìtzios territoriales de sa Forestale e solu si su tempus ddu permitit. In prus, si si presentant prozetos ispetzìficos a suSìndigu e si issu ddos aprovat, si podent afoghizare terrinos prus mannos de 10 ètaros.

Mancari is inditos dados dae sa Regione Sardigna siant de importu mannu in sa batalla contra de su fogu, tocat a nois a fàghere atentzione cando ddu manizamus, pro non fàghere dannu a cosas e pessones.

COMENTE TI DEVES CUMPORTARE SI BIDES FOGU

SI BIDES PAMPA O MANCARI FUMU EBBIA, TZÈRRIAIMMEDIATU A SU NÙMERU BIRDE 1515 DE SA FORESTALE, ASU 113 DE SA POLITZIA E A SU 112 DE IS CARABINERIS PRO

CHI BI SIAT SU TEMPUS DE APRONTARE TOTU

PRO DD'ISTUDARE; NON PENTZES MAI CHI ÀTERE DD’APATZAI FATU

SI ISCHIS COSA CHI POTZAT AZUDARE A ISCOBÈRRERECHIE AT POSTU SU FOGU, DEVES TZERRIARE IS NÙMEROS

INDITADOS IN SUBRA;

SI BIDES CHI EST PIGHENDE FOGU, DEVES CHIRCARE DEDD'ISTUDARE CUN CHIMUZA, MA SOLU SI SES SEGURU CHI

FAGHET A TI NCHE FUIRE;

NON TI FRIMES A DD’ABBAIDARE: SU FOGU NO EST UNISPETÀCULU

NO ABARRES MAI A INGHÌRIU DE SU FOGU O IN LOGOS IN UETIRAT BENTU;

NON RUGRES S'ISTRADA PRENA DE FUMU O PAMPA; NONLASSES SA MACHINA IN MESU DE S'ISTRADA: DEVET

ABARRARE LÌBERA PRO FÀGHERE PASSARE IS MACHINASPRO ISTUDARE SU FOGU

NON LASSES SA MÀCHINAS PRO ISTUDARE SU FOGU; NOABARRES IN VATU DE ÀTERAS MÀCHINAS E SI FAGHET,

TORRA IN DAE SEGUS;

NARA A IS ISCUADRAS DE SUCURSU CALES SUNT ISISTRADAS E IS CAMMINOS IN UE EST MENZUS A PASSARE;

PONE A DISPONIMENTU DE CHIE EST ISTUDENDE SU FOGU RISERVA DE ABBA E ATERAS ATRETZADURAS;

SI SES INGHIRIADU DAE SU FOGU CHIRCA DE TI NCHE FUIREO ABARRA IN UNU ZASSU SEGURU IN UE NON BI SIAT COSACHI DIAT PÒDERE LEARE FOGU; ABARRA A UNA DISTÀNTZIA

CHI SIAT A SU NESSI BATOR BORTAS PRUS MANNA DE SALONGHESA DE SA PAMPA

RUGRA SU FOGU IN UE B'AT PRUS PAGU PAMPA E PASSA INSU TRETU ZAI BRUSIADU;

SI SES IN MARE, ABARRA IN S'ISPIÀGIA E INTRA A

S'ABBA,EST SU LOGU PRUS SEGURU;

NON CHIRCHES DE COBERARE MÀCHINAS, MOTO, TENDAS OCANTU B'AT A INTRO, DIAS PÒDERE ABARRARE IN MESU

SENA TI NCHE PÒDERE FUIRE;

SINNALA SA PRESÈNTZIA TUA;

ISTÈSIA DAE SU FOGU BÒMBOLAS DE GAS E BOTOS DELÌCUIDU CHI PODENT LEARE FOGU;

NON LASSES SA DOMO SI NON SES SEGURU DE TI NCHEPÒDERE FUIRE;

ISTUDA S'INTERRUTORE ZENERALE DE SA LUGHE;

SIZILLA CUN PAPERI ADESIVU O PANNOS ISSUSTOSGHENNAS E VENTANAS;

APRONTA BOTOS DE ABBAE PANNOS ISSUSTOS E CHIRCAAMPARU IN IS ZASSOS PRUS A INTRO DE SA DOMO; ALENA

CUN UNU PANNU ISSUSTU IN BUCA

CANDO B'AT PRUS PERÌGULU - SU PERÌODU DAE SU PRIMUDE LÀMPADAS A SU BÌNDIGHI DE SANTUAGAINE EST CUSSU

PRUS PERIGULOSU PRO SU FOGU IN IS BUSCOS.

IN CUSTU PERÌODU NON SI PODENT ALLUMARE FOGOS, NENMANCU PRO AFOGHIZARE ISTULA!!

- IN TOTUS IS ÀTEROS MESES DE S'ANNU, FORAS DE CUSSOSINDITADOS, SUNT PROIBIDAS TOTUS CUSSAS ATZIONES CHI

PODENT FÀGHERE PIGARE FOGU

COSAS DE FÀGHERE PRO PREVÈNNERE IS FOGOS

- AMMENTA!!!

NO ABRUSES COMAS E NON NCHE FÙLIES DAE SA MÀCHINAE NON LASSES IN TERRA ALLUMINOS, TZICAS E CALE SI SIAT

ÀTERA COSA ALLUMADA: S’ERBA SICA CHI B’EST ORU ORUDE IS ISTRADAS, DE SAS FERROVIAS ECC, PODET LEARE

FOGU, DUNCAS FULIA.NCHE S’ÀLIGA IN IS LOGOS A POSTA;

- NO ABRUSES CHIMUZA,PAZA E ATEROS RESURSOS DECAMPAGNA SENA LEARE TOTUS IS MESURAS DE SEGURESA.

RESPETA IS INDITOS DE SA REGIONE!! ARA BENE UNUCANTU DE TERRINU TOTU A INGHÌRIU CA IN PAGU TEMPUS

SU FOGU TI NCHE PODET ISFUZIRE;

CANDO PIGAT SU FOGU, S’ARRISCU DE DANNU NO EST PRO ÀRBURES E ANIMALES EBBIA, MA FINAS PRO TOTU S’ECOSISTEMA NOSTRU E, DUNCAS, FINTZAS PRO S’ÒMINE, CHI NDE FAGHET PARTE

Comente onni annu, ma non bastant mai is cussìgios de sa Politzia e de is carabinieris pro unu problema chi torrat comentesu tempus malu:

Pro non tènnere sa domo isrobada in tempus de fèrias

In custu tempus de fèrias sa Politzia de Istadu at publicadu carchi cussìgiu pro nontènnere sa domo isrobada cando si andat a foras de domo. Su primu est de noiscrìere in Facebook (o in àteros social network) a in ue si andat, cantu si b'abarrat ecando si recuit a domo.

Bidu chi gente meda a custas cosas non bi pensat, amus pensadu de nde fàghereuna locandina e de la publicare in custa pagina a manera chi chie cheret si la potzatleghere e finas iscarrigare e dare a chie est interessadu.

Ammentamus chi ocannu passadu finas is Carabineris aiant publicadu una filera decussìgios pro is betzos, chi podides agatare a suta in custa pàgina.

Cussìgios de sa Politziapro is chi bessint foras de domo in vacantzia

No iscries, pro ddu fàghere ischire, in is social network a in ue andas, cantu tempusb’abarras e cando torras.Incàrriga gente fidada de ti retirare sa posta, pro chi ismalintentzionados non s’abbìgient chi mancas dae domo.Pone unu dispositivu automàticu chi allumat e istudat lughe, ràdiu e televisione pro carchi ora onni die.Afrisca bene ghenna e ventanas, e non lasses sa crae in suta de su tapeteddu o in logu nòdidu.Non lasses puntas de billete apitzigadas a sa ghenna, ca sicumprendet luego chi non b’at nemos in domo.Chistiona cun is bighinos pro chi istent a s’oretu.

E in ùrtimu:si agatas sa ghenna de domo iscangiadaNO INTRES !!ca bi podet àere ancora gente a intro!Mègius telèfona a su 113.

Cussigios pro sa siguresa de sa domo

Ddoe est calicuna simpre faina chi si podet fàghere cun fatzilidade pro che istruliare is malintentzionados e chi podent pàrrere sene cabu, ma dae s’esperièntzia direta chi tenimus bos cunsigiamos.

A esèmpiu non est difficile pensare chi is primos logos in ue is furuncos in chirca de dinari e de oro sunt is guardarrobas, is calassios, is vasos, is letos, is tepetos ecc e ddoe sunt ancora meda persones chi los impreat. Duncas si depides cuare in domo balores, chircade de tènnere unu pagu de inventiva.

Est prima de totu de importu faghere sa fotografia a is ogetos chi podent èssere furados, ca casu mai benzant furados est de importu dare a is fortzas de s’òrdine finas sas fotografias pro nde tènnere connoschentzia

Custu servìtziu est de cabale pro tènnere is informatziones e is fotografias de is ogetos denuntziados e/o tzapados a manera de fàghere prus fatzile a is propietàriossa chirca tra is benes crobados e nde otènnere su torru.

http://questure.poliziadistato.it/bacheca/

Cando in domo non ddui ses

Pro pagu tempus

• Lassa calche lughe aalluta, sa radiu, s'impiantu stereo o sa televisore in

funtzione.

• Serra sempre sa gianna a crae e non lasses is craes a suta de su tapetinu o in àteros logos in ue totus ddue podent lòmpere.

• Ammenta chi is iscritas in sa ghenna faghent bidere chi in domo non ddui est nemos.

• Si ddoe tenes ogetos de balia chi deves lassare in domo, fotògrafa.los: ca si ddosfurant nde podes fàghere prus fàtzile sa chirca.

• Faghe.lu ischire a is de bighinadu poita fatzant atentu a sonos suddidos in domo. A sinuncas non fàghere a mancu de zerriare su 113.

• Si torrende a domo, agatas sa ghenna aberta, no intres. Su furuncu si podet bortare Non faghes s'eroe e telefona luego a su 113

Pro tempus prus longu

• Non faghes ischire a chie non si devet is programmas tuos de biagiu e vacantzias. Istranside de publicare in is social network (Facebook o àteros) is programas bostros de biagiu poita custas informatziones podent lòmpere finas a manera indireta a persones malintentzionadas;

• Pone, si podet, unu dispositivu automaticu chi, de in tantu in tantu, allumat is lughes, sa radiu, sa televisione.

• Faghe a manera chi in sa cassitta de is litteras non abarret pro meda tempus sa posta, pregontende a unu de bighinadu de la leare.

• Non faghere ischire sa data de cando faghes rientru e, finas in sa segreteria telefonica, non lasses informatziones ca non ses in domo.

Una domo sigura

• Faghe siguras ghennas e ventanas. Sa mengius cosa est una ghenna brindada cun afriscu antifura e spioncinu.

• Si podes pone in domo unu sistema de antifura eletrònicu o bidros antisfundamentu.In alternativa balent semper is retzadas, russas e non prus largas de 12 centimetros.

• Si s'interruttore de sa lughe est in foras, faghe a manera chi nissunu ddu podet

tocare e potzat istacare sa currente.

• Est mengius de non tennere in domo dinari meda, gioiellos o ogetos de balore.

• Ammenta.di chi lughe e sonos tenent a largu is malintintzionados: se ses solu lassa sa lughe alluta in duas o prus aposentos pro fàghere bidere ca in domo ddoe sunt prus persones.

• Se ses in domo pone su gantzu o sa cadena de siguresa;

si t’intendes in perigulu tzirria luego su 113.

• Si ti servet una crae noa, incàrriga una persone fidada a dda fàghere, non lasses sa targhitedda cun su nùmene e s’induritzu.

• Si perdes sa crae de domo o dda furant, càmbia s’afriscu.

• Assicura.di, bessende e rientrende, chi sa ghenna de domo e su portone de su palatzu siant tancados.

• Non faghes ischire, foras de is familiares, si in domo ddoe sunt ogetos de balore o cassias fortes e nemmancu in ue est sa tzentralina de s’allarme.

Cussìgios de is Carabineris a is betzos

Sa Legione Carabineris de Casteddu at aprontadu unu Vademecum pro agiudare a isbetzos a non nche rùere in is trampas de is malintentzionados.

REGIONE CARABINERIS “SARDIGNA”

Autoridade Provintziale de Aristanis

Istatzione de is Carabineris de Narabulia

Via Umberto 1 - 09070 Narabulia (OR) tel: 0783 57526

Sighi is cussìgios nostros:

Non si fideis mai de is aparièntzias.

Su tramperi pro si fàghere aperrire sa ghenna e intrare in domo de boisàteros, si

presentat in diferentes modos.

Medas bortas est una persone distinta, elegante e prus che totu garbosa. Narat de èssere unu funzionàriu de is Postas, de s’INPS o de una Sotziedade de Servìtzios, comente cussa de sa lughe, de s’abba, de su gas ecc. e a bortas fintzas de is Carabineris, de sa Finantzia o de sa Politzia.

Amentai-si ca de sòlitu s’ispetzione de is utentzias de domo, benit fatu prima cun d’unu avisu, in ue si narat s’arresone, sa die e s’ora de sa ispetzioni de su tècnicu/funzionàriu.

Unu prontuàriu in “pindulas”, podet èssere de agiudu:

• No aperides mai a sa gente non connota e non ddus fadeis intrare a domo. Siaisdifidentes cun sa gente non connota chi benit a domo bostra in oras non sòlitas,prus che totu cando seis solos in domo;

• A ònnia modu, prima de aberrere sa ghenna, controllade bene e si non connoschides sa persone, aperide sa ghenna cun sa cadenedda de siguresa;

• Prima de ddu fàghere intrare, assegurai-si de s’identidade e fai-si bidere su tesserinu de reconnoschimentu;

• Si seis ancora diffidentes, e si carchi cosa non bos cumbinchet, telefonai a s’Ufìziu de zona de s’Ente e controllade si est beru su controllu. Istade atentos a non tzerriare a is nùmeros de telèfonos donados de s’istràngiu, poita podent èssere frassos e podet rispòndere unu complitze;

Custos sunt una pariga de cussìgios fàtziles de is Carabineris chi ispiegant chi a diesde oe est mègius a no abèrrere ghenna a gente chi non si connoschet (mancu candosi presentat che funtzionàriu pùblicu), de no andare solos ne a sa Banca, ne a saPosta ne a butega, de no abèrrere a chie pedit limùsina e àteros cussìgios chi podentagiudare a salvare portafòlliu e vida.

S'Ufìtziu Limba Sarda at bortadu custu documentu in sardu e chie cheret lu podetiscarrigare e impreare.

West Nile Disease

Sa Maladia de su Nilo Otzidentale

SA MALADIA DE SU NILO OTZIDENTALE

Sa maladia de su Nilo otzidentale, connota de prus comente asa callentura de su Nilo (febbre de Nilo), est una maladia infetiva chi benit dae unu virus chi tenent is pugiones arestes.

Sa tzìntzula, si in antis punghet unu pugione infetu, punghende a pustis a is òmines ddis podet atacare sa maladia.

Sa tzìntzula faghet is oos e creschet in ue ddoe est e ddoe abarrat abba paulada: tumbinos de is domos, botos, latinas, istertzos pro abbare (arrosiadores e àteros), cobertones fuliados, pratos chi si ponent in suta de is vasos, …..).

Cale sunt is sinniales in is òmines?

In s’85% de is casos s’infetzione non dat sinniales. In su 15% de is casos is sinniales sunt comente a una influèntzia lèbia: callentura, dolore de conca, gana mala, vòmitos, ràndulas unfradas, isfogu in su corpus.

Is sinniales podent durare carchi die o carchi chida e èssere diferentes segundu de s’edade de sa persona. Pro su prus a ispipios atacat pagu callentura e a is giòvanos benit callentura prus arta, is ogos rujos, dolore de conca e dolores muscolares.

Is sinniales in is antzianos e in is personas dèbiles podent èssere prus graves.

Prus pagu de s’1% de is casos tenet sinniales neurològicos graves comente meningite, encefalite o paràlisi.

Sunt pagas meda is bortas chi custa maladia portat a sa morte.

Cale sunt is sinniales in is caddos?

In is caddos is sinniales sunt neurològicos: debilesa, perdentis capatzidades de coordinare is movimentos, paràlisi. Su 36-40% de is animales malàidos si morit.

Ite podent fàghere is tzitadinos?

Poninde·si sustàntzias in sa pedde e tzintzuleras in is fentanas depent chircare de non si fàghere pitzigare dae sa tzìntzula. Pulire, assentare o ammuntare is zassos e is istertzos in ue abarrat abba apaulada, in foras e a intro deis domos (arrosiadores, ampullas, in suta de is testos, cobertones, cale si siat istertzu, ...). Ònnia chida isboidare s’abba dae is istertzos postos a suta de is testose cussos in ue bufant is animales.

Ammuntare is cuntenidores prenos de abba chi non si podent isboidare (pischinas, lacos, lacheddos, bartzas, botos pro abbare) e, in ue non faghet a ddu fàghere, bisongiat de pònnere filos de ràmene o, comente in is funtanas de is giardinos, bisongiat a ddue pònnere

pisches chi si papent is oos de sa tzìntzula.

Is cobertones, a pustis de ddos àere isboidados dae s’abba, tocat a ddos ammuntare e, si non faghet, tocat a ddos disinfestare. Si non serbint prus, tocat a nche ddos fuliare rispetende sa lege.

In is aziendas agrìculas cale si siat depòsitu de abba depet èssere controlladu.

Pro àteras informatziones e pro ischire ite sunt faghende is istitutziones (Regione, Provìntzias, Comunes e Aziendas Sanitàrias Locales) si podent consultare is sitos:

www.sardegnasalute.it

www.sardegnasociale.it.

Comune di Narbolia

Provincia di Oristano

Narbolia 25 Agosto 2015

Ai signori Amministratori e ai signori Dipendenti.

Oggetto: Legge 482/99 “Norme in materia di tutela delle minoranze linguistiche storiche”.

Inizio delle attività dello Sportello Linguistico sovra comunale.

Annualità di finanziamento 2011.

Gentili Amministratori e Dipendenti, abbiamo il piacere di informarvi, che a partire dal 04/08/2015, ha riaperto nel Comune di Narbolia, lo Sportello Linguistico per la Lingua Sarda, allestito ai sensi degli articoli 9 e 15 della Legge n. 482/1999 di cui all’oggetto.

Lo Sportello Linguistico che quest’anno si presenta, sarà un servizio sovra comunale, in quanto insieme al Comune di Bonarcado (capofila), sono associati anche i Comuni di Baratili, Bauladu, Milis, Nurachi, Santulussurgiu, Seneghe, Tramatza e Narbolia.

Lo Sportello Linguistico è di aiuto per gli Amministratori, i Dipendenti e a tutti i Cittadini che vogliono usare il Sardo sia oralmente che nello scritto.

Lo Sportello Linguistico, svolge dunque servizio di interpretariato/traduzione per tutti quelli che, siano Consiglieri, Assessori, Sindaco, che vogliano utilizzare il sardo nei rispettivi Organismi; per il personale dipendente del Comune che che vuole scrivere anche in sardo gli Atti Amministrativi che producono.

L’Operatore dello Sportello Linguistico è altresì a disposizione di tutti i cittadini per qualsiasi informazione, approfondimento, dubbio, curiosità, bibliografia concernente la Cultura e la Lingua Sarda, per suggerimenti sulle regole di scrittura del sardo.

L’Ufficio della Lingua Sarda e lo Sportello Linguistico Comunale è ubicato presso il Palazzo del Comune al primo piano, a sinistra dopo le scale in fondo nell’ultima stanza di fronte a quella del Sindaco ed è aperto come da calendario allegato.

Sottolineando della grande importanza dell’iniziative, affiché la Lingua Sarda abbia visibilità e la si utilizzi a fianco dell’italiano nella Pubblica Amministrazione, fiduciosi nella vostra adesione, vi salutiamo cordialmente.

L’Assessore alla Cultura Il Sindaco

David Zou Maria Giovanna Pisanu

Comuni de Narabulia

Provìntzia de Aristanis

Narabulia su 25 de Austu de su 2015

A is sennoris Amministradoris e a is sennoris Dipendentis

Ogetu: Lei 482/99 “Normas in matèria de tutela de is minorias linguìsticas istòricas”. Incomintzu de is fainas de s’Isportellu Linguìsticu Comunali. Annualidadi de finantziamentu 2011.

Amministradoris e Dipendentis garbosus, teneus su praxeri de s’informai, ca a incumentzai de su 4 de custu mesi de Austu, at torrau a aberri in su Comuni de Narabulia, s’Isportellu Linguìsticu po sa Limba Sarda, aparitzau cunformi a is articulus 9 e 15 de sa Lei 482/99 de ogetu.

S’Isportellu Linguìsticu de ocànnu, esti unu servìtziu subra comunali, ca, paris cu su Comuni de Bonàrcadu (capu filera), ddui ant cumpartziu finas is Comunis de Baulau, Boàtiri, Milis, Nurachi, Santulussurzu, Seneghe, Tramatza e Narabulia.

S’Isportellu esti de agiudu poi s Amministradoris, is Dipendentis e po totu is Tzitadinus chi bollint impreai su sardu in s’oralidadi e in s’iscritura.

S’Isportellu Linguìsticu, ispoddiat duncas servìtzius de interpretariau/tradusidura po totu cussus chi, siant Consilleris, Assessoris, Sindigu, chi bollint manigiai su sardu me inis Organismus issoro; po su personali dipendenti de su Comuni, chi bollit iscriiri in sardu puru is Atus Amministrativus chi produisint.

Is Operadoris de s’Isportellu Linguìsticu funti a su matessi tempus a disponimèntu de totu in Tzitadinus po cali siat informazioni, profundamentu, duda, crosidadi, bibliografia chi pertocat sa Cultura e sa Limba Sarda, po consillus de in is arrègulas de iscritura de su sardu.

S’Ufìtziu de sa Limba Sarda e s’Isportellu Linguìsticu Comunali s’agatat in su Palatzu de su Comuni, in su primu pianu, a manu manca a pustis de is iscalinas, in fundu, in s’urtimu apusentu a facci de cussu de su Sindigu, esti apèrtu comenti narat su calendariu postu a suta.

Sutaliniendi de s’importu mannu de s’initziativa, po chi sa Limba Sarda tèngiat visibili dadi e s’impreit a costau de s’italianu in s’Amministratzioni Pùblica e cunfidèndi in s’adesioni de bois àteros, si mandaus is saludus pius bellus.

S’Assessori de sa Cultura Su sindigu

David Zou Maria Giovanna Pisano

Comuni de Narabulia

Provìntzia de Aristanis

Ufìtziu de sa Limba Sarda Isportellu

Linguìsticu Comunali

Assòtziu Culturali “Nieddì” Narabulia

Presentada de su progetu de ocannu

Su 4 de custu mesi de Austu, at torrau a apèrriri s’Ufìtziu de sa Limba Sarda, esti a nàrriri s’Isportellu Linguìsticu in su Comuni de Narabulia.

Ocànnu puru, s’Isportellu esti unu servìtziu subra comunali, in cantu isOperadoris andat in diversus Comunis.Su progetu e s’Isportellu Linguìsticu esti finantziadu dae sa Lei n. 482/99 “normas in matèria de tutela de is minorias linguìsticas istòricas” , annada de finantziamentu 2011.

Su Comuni de Narabulia, impàris cun is Amministratzionis Comunalis de Bonàrcadu (capu filera), Baulau, Boàtiri, Milis,Nurachi, Santulussurzu, Seneghe e Tramatza , anti crèfidu ancora una bòrta, promoviri, isvilupai e afortziai s’impreu de su sardu, non soluin familia e cun is amigus e cun sa genti connota e chi si tenit cunfidentzia, ma mascamenti in cussas cantas situatzionis formalis, comenti podet essiri in s’Amministratzioni Pùblica, in su linguàgiu giuridicu-amministrativu, iscriendi puru cantus atus de s’Amministratzioni Pùblica in limba sarda.

Duncas, s’Ufìtziu e s’Isportellu Linguìsticu esti su riferimentu istituzionali chi permitit asu Comuni de promoviri e avalorai in su logu, sa Limba e sa Cultura Sarda, cunformi a isLeis de setori.

Totu is Comunis interessaus a custu progetu funti làcanargius. In sa bidda de Narabulia isterrida po 40 Kmq ddui bivint pagu prus a mancu 1737 persònis, Narbuliesus. Su territoriu comunali andat dae su monti a su mari. Narabulia esti atesu de Aristanis 18 Km. Tenet terrinus meda produtivus e produit agruminis, laòres, legùminis, binu e ozu.

Narabulia tenet un istòria antiga meda, e in su territoriu cosa sua, s’agatant logus de importu mannu .

Su nòmini, arribat de atesu meda, giai in s’Edadi de Mesu, custu nòmini s’incontràt in suCondaghi de Santa Maria de Bonàrcadu (1120-1146) e in unu Atu de Paxi de su 1388, fatu dae su re de Aragona e sa Giuighess Eleonara de Arbarè.

Medas funti is avantzus de fraigus antigas chi ancora oi si bidint in su territoriu de Narabulia. Po bidi e legi prus a fundu de cuscus argumentus e finas de àterus de sa bidda de Narabuluia, si podit andai a su situ internet de su Comuni.

Po su chi pertocat sa Limba Sarda, in Narbulia esti connota e foeddada de mannus e piticus, sa variedadi esti su Narabulisu.

Oe in die, in Narabulia si podit agatai Atus Amministrativus, Deliberas, Regulamentus, Normativas de Lei, Istatutu, Certificatzionis iscritas in sardu.

S’Isportellu chi oi torrat a apèrriri, esti fatu po sensibilitzai sa genti a sa cultura de s’identidadi, a tènniri a contu e avalorai su patrimòniu istòricu, linguìsticu, culturali.

Si custu tènniri a contu e avalorai balit meda poi s costuminis, is usantzias, tantu de pius balit po sa limba, custu non po torrai a su tempus colau, a su connotu o po èssiri a

càlchi moda, ma de seguru, comenti testimòniantzia de una realidàdi chi esti a beru bia e cherit chi totu custu arribit a sa genti benidora.

Su progetu de custa annualidadi 2011, pertocat mascamenti:

• S’apèrtura de s’Isportellu Linguìsticu Comunali;

• Sa formatzioni de su personali de su Comuni (su progetu est a carrigu e imparis cun sa Provìntzia de Aristanis);

• Interbèntus culturalis (comente su de duus esti imparis cun sa Provìntzia de Aristanis.

Ite si bolit fàiri?

* Fàiri attividadi de interpreti po sa genti chi ddu preguntat e ddu cherit;

* Bortai in limba sarda (LSC) cantus atus de su Comuni, de sa Provìntzia, de sa Regioni de cali siat tipu: Regulamentus, Ordinantzias, Deliberas, Determinas ecc. e àterus iscritus po usu pùblicu;

* Tènniri a contu su situ internet de su Comuni, po su chi pertocat sa limba e sa cultura sarda, iscritu in sardu, cun su forum interativu, po fàiri in modu chi sa genti, seni si moviri de domu sua, podit praticai e iscriiri in limba sarda;

* Agiuai candu serbit, in su Cossigiu Comunali, e me in is àterus Organismus cun su triballu de bortadura e de interpretatzioni;

* Isvilupai attividadis e progetus po avalorai in dònnia logu sa limba e sa cultura sarda, segùndu is Lèis 26/97 Regionali, 482/99 Natzionali e totu is àteras normas Regionalis, Natzionalis e Europeas de setori;

* ‘Essiri a cuncordia cun is rapresentantis de is consultas Comunalis /L.R. n.26/97 art.8), candu ddui funti, po biiri is critèrius de is atividàdis e iscurtai is proponimentus de triballu;

* Avalorai, afortziai, isvilupai su triballu de is Associatzionis arrèconnotas;

* Triballai paris cun is iscòlas de dònnia livellu (maternas, elementares, segundàrias deprimu e de segùndu gradu), totu custu po sensibilitzai e fairi connosciri sa cultura e sa limba sarda;

* Inghiai modus e diis po si pònniri a cunfrontu cun is àteras realidàdis de duas limbas, cali funti su Trintinu Altu Adige, sa Badde de Aosta, su Friuli Venetzia Giulia;

* De importu mannu meda, su èssiri a cuncordu paris cun s’Ufìtziu de sa Limba e sa Cultura Sarda de sa Provìntzia de Aristanis, po su chi pertocat sa formazioni de su personali dipendenti de su Comuni e su chi pertocat is Interbèntus Culturalis.

Totu custu poita?

• Po afortziai in sa genti benidora, finas utilitzendi tecnologias noas, su praxeri a sa limba e sa cultura sarda.

• Po fàiri bortadura de Atus Amministrativus.

• Po èssiri a disponimentu de is Amministradoris, is Dipendentis candu serbit.

• Po si cunformitzai comenti narat sa Lèi Regionali n.9 de su 12 /06/2006.

• Po promoviri manifestatzionis culturalis.

• Po èssiri mediu po binchiri is particularismus localis.

• Po assigurai sa pratica de su sardu in is Ufìtzius Pùblicus.

• Po promoviri sa pràtiga de su sardu intre is dipendentis comunalis e is tzitadinus.

• Po assegurai a su sardu sa matessi dignidadi de s’italianu.

Po dd’acabai, naraus ca s’Isportellu Linguìsticu esti in Narabulia su riferimentu istituzionali po sa limba e sa cultura sarda, chi permitit de promoviri e de avalorai in bidda, cunformi a is lèis de setori, sa Limba e sa Cultura Sarda.