ชววทยาและนเวศวทยาของเพลยแปงและศตรธรรมชาตในมนส าปะหลง

Manihot esculenta (Crantz) และนอยหนา Annona squamosa L.

นางสาวปฐมาวด บตกร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพชศาสตร

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ปการศกษา 2557

BIOLOGY AND ECOLOGY OF MEALYBUGS AND

THEIR NATURAL ENEMIES IN CASSAVA,

Manihot esculenta (Crantz) AND SUGAR APPLE,

Annona squamosa L.

Pattamawadee Boottakorn

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Degree of Master of Science Program in Crop Science

Suranaree University of Technology

Academic Year 2014

ปฐมาวด บตกร : ชววทยาและนเวศวทยาของเพลยแปงและศตรธรรมชาตในมนส าปะหลง Manihot esculenta (Crantz) และนอยหนา Annona squamosa L. (BIOLOGY AND ECOLOGY OF MEALYBUGS AND THEIR NATURAL ENEMIES IN CASSAVA, Manihot esculenta (Crantz) AND SUGAR APPLE, Annona squamosa L.) อาจารยทปรกษา : อาจารย ดร.รจ มรกต, 68 หนา. มนส าปะหลงและนอยหนาเปนพชเศรษฐกจทส าคญของจงหวดนครราชสมา เพลยแปงเปน

แมลงศตรทส าคญของพชทงสองชนด มรายงานวาเพลยแปง 4 ชนดท าลายมนส าปะหลง ไดแก เพลยแปงลาย Ferrisia virgata Cockerell เพลยแปงแจคเบยดเลย Pseudococus jackbeardsleyi Gimpel&Miller เพลยแปงมนส าปะหลงสเขยว Phenacoccus madeirensis Green และเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ Phenacoccus manihoti Matile-Ferrero เพลยแปงท าลายนอยหนาม 2 ชนด ไดแก เพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus neobrevipes Beardsley และเพลยแปงลาย แมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi Schneider และผเสอลง Spalgis epius (Westwood) เปนศตรธรรมชาตทส าคญของเพลยแปงมนส าปะหลงและนอยหนา การศกษานม 2 วตถประสงคไดแก 1. เพอศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงและผเสอลง 2. เพอศกษาชววทยาของแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi Schneider และการเปลยนแปลงประชากรเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาตในนอยหนา การศกษาการเปลยนแปลงประชากรของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงทงสชนดและผเสอลง ด าเนนการในแปลงเกษตรกร อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ในชวงเดอนตลาคม 2555 ถงเดอนตลาคม 2556 พบวาเพลยแปงทพบมาก ไดแก เพลยแปงแจคเบยดเลย และเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ โดยพบประชากรสงทสด เฉลย 8.32 และ 1.12 ตวตอตน ในเดอนกมภาพนธและกรกฎาคมตามล าดบ การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต ด าเนนการในสวนนอยหนาของเกษตรกร อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ตงแตเดอนเมษายนถงเดอนกนยายน 2556 ในสวนซงไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (สวนท 1) และสวนทมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (สวนท 2) พบวาในสวนท 1 ประชากรเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย มากทสดเฉลย 1.94±1.82 และ 0.14±0.20 ตวตอผล ในเดอนมถนายนและสงหาคม ศตรธรรมชาตไดแก แมลงชางปกใส ผเสอลง และดวงเตา Cryptogonus orbiculus (Gyllenhaal) เฉลย 0.044±0.049, 0.01±0.03 และ 0.05±0.23 ตวตอผล ในเดอนมถนายน กรกฎาคม และกรกฎาคม ในสวนท 2 พบประชากรเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย มากทสดเฉลย 1.88±2.68 และ 0.010± 0.015 ตวตอผล ในเดอนมถนายนและสงหาคม ศตรธรรมชาตทพบ คอ แมลงชางปกใสเพยงชนดเดยว พบไขเฉลย 0.0005±0.0012 ฟองตอผล ประชากรสงสดเดอนสงหาคม การศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของแมลงชางปกใส

ข

P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนาพบวาแมลงชางปกใสตวออนวย 3 สามารถกนเพลยแปงนอยหนา วย 1 ไดมากทสด เฉลย 136.23 ตวตอวย แตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถตกบการกนของแมลงชางปกใสวย 2 และ 3 การศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ในสภาพหองปฏบตการ ณ อณหภม 26±2 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 70±5 เปอรเซนต ทเลยงโดยใชเพลยแปงนอยหนา พบมอตราการขยายพนธสทธ (R0) มคาเทากบ 14.29 มชวงอายขยของกลม (Tc) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา มคาเทากบ 36.229 วน มความสามารถในการขยายพนธทางกรรมพนธ (rc) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา มคาเทากบ 0.0734 แสดงวาประชากรของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาจะมเสถยรภาพของชวงอาย มอตราการรอดชวตและการออกลกทคงท มอตราการเพมทแทจรง (λ) เมอเลยงดวยเพลยแปง มคาเทากบ 1.1249 แมลงชางปกใสทเปนศตรธรรมชาตทส าคญทสดของเพลยแปงท าลายนอยหนา

สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช ลายมอชอนกศกษา___________________________ ปการศกษา 2557 ลายมอชออาจารยทปรกษา_____________________

PATTAMAWADEE BOOTTAKORN : BIOLOGY AND ECOLOGY OF

MEALYBUGS AND THEIR NATURAL ENEMIES IN CASSAVA,

Manihot esculenta (Crantz) AND SUGAR APPLE, Annona squamosa L.

THESIS ADVISOR : RUT MORAKOT, Ph.D., 68 PP.

Cassava/sugar apple/Mealybug/Matile-Ferrero/Dysmicoccus neobrevipes Beardsley/

Ferrisia virgate/Plesiochrysa ramburi (Schneider)/Spalgis epius Westwood

Cassava and sugar apple are economically important crops in Nakhon

Ratchasima province, Thailand. Mealybugs are major insect pests of both crops. Four

species of mealybugs namely, striped mealybug; Ferrisia virgate Cockerell,

jackbeadsleyi mealybug; Pseudococus jackbeardsleyi Gimpel & Miller, Madeidera

mealybug; Phenacoccus madeirensis Green and cassava mealybug; Phenacoccus

manihoti Matile-Ferrero and and two species of mealybugs namely, annona mealybug;

Dysmicoccus neobrevipes Beardsley and striped mealybug have been reported as pests

of cassava and sugar apple, respectively. A green lacewing, Plesiochrysa ramburi

Schneider and apefly, Spalgis epius (Westwood) have been reported as natural

enemies of mealybugs. The study on population dynamics of the four species

mealybugs and the apefly as carried out in a farmer’s field in Chokchai district,

Nakhon Ratchasima province from October 2012 to July 2013. The results reveal that

the most abundant mealybugs were Ps. Jackbeardsleyi and Ph. manihoti for which the

highest numbers were in February and July 2013 (av. 8.32 and 1.12 individuals/plant).

The studies of the population dynamics of the annona mealybug and striped mealybug

and their natural enemies were carried out in two sugar apple orchards in Pakchong

district, Nakhon Ratchasima province from April to September 2013. Insecticides

ง

were not used in the first orchard (Site 1) for the control of insect pests, but they were

used in the second orchard (Site 2). The results for site 1 reveal that the incidence of

the annona mealybug and the striped mealybug were highest (Av. 1.94±1.82 and

0.14±0.20 individual per fruit) in June and August 2013, respectively. The natural

enemies of the mealybugs found in Site 1 were the green lacewing; P.ramburi, apefly;

S.epius and the lady beetle Cryptogonus orbiculus (Gyllenhaal) for which the

incidence was found to be the highest (av. 0.044±0.049, 0.01±0.03, 0.05±0.23

individual per fruit) in June and July 2013, respectively. The incidence of the annona

and striped mealybugs were highest in site 2 (av. 1.88±2.68 and 0.010±0.015

individual per fruit) in June and August 2013, respectively. The natural enemy of

both mealybugs in site 2 were found to be the green lacewing P. ramburi whose egg

population was also found to be highest (av. 0.0005±0.0012 individuals per fruit) in

August 2013. The feeding capacity of the green lacewing, P. ramburi for the annona

mealybug used the first, second and third instar nymph of mealybugs as prey and the

third instar of the green lacewing had the highest feeding capacity when feeding on

first instar of the annona mealybug (av. 136.23 in individual/instar) which differed

significantly from the first and second instar. This green lacewing has shown potential

as an effective biological control agent of the mealybug. Life table for the green

lacewing, P. ramburi for the annona mealybug was conducted in the laboratory at

26±2⁰C and 70±5% RH. The results showed that the net reproductive rate per

generation (Ro) was 14.29 while the cohort generation times (Tc) were 36.229 days

respectively.

School of Crop Production Technology Student’s Signature__________________

Academic Year 2014 Advisor’s Signature__________________

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด ผวจ ยขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.รจ มรกต อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทานกรณาใหความร ค าแนะน า ค าปรกษา และตรวจทานแกไขจนวทยานพนธเสรจสมบรณ

ขอขอบพระคณ ผอ านวยการศนยสงเสรมเทคโนโลยดานอารกขาพช จงหวดนครราชสมา และนกวจย เจาหนาททกทาน ทอ านวยความสะดวกในทกดาน ระหวางการด าเนนงานวจยครงน

ขอขอบพระคณ ทานเกษตรต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา รวมทงเกษตรกรผปลกนอยหนา อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ทใหความอนเคราะหแปลงมนส าปะหลง และแปลงนอยหนา ในการท างานทดลองวจย และขอขอบคณเพอนทกคนทใหความชวยเหลอและเปนก าลงใจมาตลอดโดยดเสมอมา สดทาย ขอกราบขอบพระคณครอบครวและญาตทกคนเปนอยางสง ทเปนก าลงใจ สนบสนนและชวยเหลอในทกดาน จนบรรลผลส าเรจในการศกษา ผวจยหวงเปนอยางยงวางานวจยครงนคงเปนประโยชนตอผอนตอไป

ปฐมาวด บตกร

สารบญ หนา บทคดยอ (ภาษาไทย) ..................................................................................................................................... ก บทคดยอ (ภาษาองกฤษ) ................................................................................................................................ ค กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................................................... จ สารบญ ............................................................................................................................................................. ฉ สารบญตาราง .................................................................................................................................................. ฌ สารบญภาพ ..................................................................................................................................................... ฎ บทท 1 บทน า 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ............................................................................ 1 1.2 วตถประสงคการวจย ............................................................................................................ 3 1.3 สมมตฐานการวจย................................................................................................................. 3 1.4 ขอบเขตการวจย.......................................................................................................... 3 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.................................................................................................. 4 2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 2.1 ความส าคญของมนส าปะหลง ............................................................................................. 5 2.2 แมลงศตรมนส าปะหลง........................................................................................................ 5 2.3 การปองกนก าจดเพลยแปงมนส าปะหลง ................................................................... 6 2.4 ศตรธรรมชาตของเพลยแปงมนส าปะหลง ................................................................. 7 2.5 นอยหนา ..................................................................................................................... 8 2.6 ลกษณะทางพฤกษศาสตร ........................................................................................... 9 2.7 พนธและลกษณะประจ าพนธทพบในประเทศไทย .................................................. 10 2.8 การปลก การดแลรกษา และการเกบเกยว ................................................................. 11 2.9 แมลงศตรนอยหนา ................................................................................................... 13 2.10 การแพรกระจาย........................................................................................................ 14 2.11 ผลกระทบทางเศรษฐกจ ........................................................................................... 15

ช

สารบญ (ตอ)

หนา

2.12 การปองกนก าจด ...................................................................................................... 15 2.13 รปราง ลกษณะและวงจรชวต ................................................................................... 16 2.14 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการควบคมแมลงศตรพช ............ 17 3 วธด าเนนงานวจย 3.1 ตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด ของผเสอลง .............................................................................................................. 20 3.1.1 การทดลองท 1 : การศกษาตารางชวตของผเสอลงทกนเพลยแปง มนส าปะหลง 4 ชนด ................................................................................... 20 3.2 การทดลองท 2 : การศกษาการเปลยนแปลงประชากร ตามฤดกาลของเพลยแปง

ท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด และผเสอลง................................................................. 21 3.3 การทดลองท 3 : การเปลยนแปลงประชากรเพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus

neobrevipes Beardsley เพลยแปงลาย Ferrisia virgate (Cockerell) และศตรธรรมชาต .................................................................................................... 22 3.4 การทดลองท 4 : ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการ กนเพลยแปงนอยหนา .............................................................................................. 23 3.5 การทดลองท 5 : การศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดยใชเพลยแปงนอยหนา .............................................................................. 24 4 ผลการวเคราะหขอมล และการอภปราย 4.1 การทดลองท 1 : ตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลาย มนส าปะหลง 4 ชนดของผเสอลง ............................................................................ 26 4.2 การทดลองท 2 : การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปงท าลายมน ส าปะหลง 4 ชนด และผเสอลง................................................................................. 26 4.3 การทดลองท 3 : การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาล เพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต ................................................ 29 4.4 การทดลองท 4 : ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนา D. neobrevipes. ......................................................... 35

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

4.5 การทดลองท 5 : ตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดย ใชเพลยแปงนอยหนาเปนเหยอ ................................................................................ 37

5 สรปผลและวจารณการทดลอง ..................................................................................................... 41 รายการอางอง ................................................................................................................................................. 43 ภาคผนวก ....................................................................................................................................................... 46 ประวตผเขยน .................................................................................................................................................61

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงท าลาย มนส าปะหลง 4 ชนดจากการส ารวจ 33 ครง ณ ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวด

นครราชสมา ตงแตเดอน ธนวาคม 2555 ถง กรกฎาคม 2556 ......................................................... 31 2 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงนอยหนา จากการส ารวจ 15 ครง แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง 25 กนยายน 2556 .............................................................................. 33

3 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงนอยหนา จากการส ารวจ 21 ครง (site 2) แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคมถง 26 พฤศจกายน 2556 ................................................................... 37

4 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 1 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน หองปฏบตการ ......................................................................................................................... 41 5 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 2 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน

หองปฏบตการ......................................................................................................................... 41 6 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 3 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน

หองปฏบตการ......................................................................................................................... 41 7 ระยะการเจรญเตบโต (วน) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลย แปงนอยหนาวยตาง ๆ ในหองปฏบตการ ............................................................................... 42 8 ความกวางและความยาวล าตว (มลลเมตร) ของแมลงชางปกใส Pramburi เมอเลยงดวย เพลยแปงนอยหนาวยตาง ๆ ในหองปฏบตการ ....................................................................... 42 9 ระยะการเจรญเตบโตของแมลงชางปกใส P. Ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา ในหองทดลองทอณหภม......................................................................................................... 49 10 ความกวางและความยาวล าตว (มลลเมตร) ของแมลงชางปกใส P. ramburi ระยะไข ระยะตวออนวย 1, 2, 3 และ ดกแด เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา ในหองปฏบตการ .......... 44 11 แสดงคณลกษณะทางชววทยาของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเพาะเลยงดวย เพลยแปงนอยหนา ในหองปฏบตการ ..................................................................................... 45

ญ

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 12 แสดงคณลกษณะทางชววทยาของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเพาะเลยงดวย เพลยแปงนอยหนา ในหองปฏบตการ ...................................................................................... 46 ตารางภาคผนวกท 1 แสดงคาสงสด ต าสด และคาเฉลยของอณหภม และความชนสมพทธ ณ แปลงทดลอง ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระวางวนท 1 ธนวาคม 2555 ถง 26 กรกฎาคม 2556 ................................................................................................................... 54 2 แสดงปรมาณน าฝน(มลลเมตร) ณ แปลงทดลอง ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวด

นครราชสมาระวางเดอนธนวาคม 2555 ถงเดอนกรกฎาคม 2556 ........................................... 57 3 แสดงปรมาณน าฝน(มลลเมตร) สวนท 1 ไมใชสารเคม ณ แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวด

นครราชสมา ระหวางวนเดอนมถนายน ถงกนยายน 2556 ...................................................... 58 4 แสดงปรมาณน าฝน(มลลเมตร) สวนท 2 ใชสารเคม ณ แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนกรกฎาคมถงเดอนพฤศจกายน 2556 .................................. 59 5 การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและ ศตรธรรมชาต (site 1) ไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ระหวางวนท 11 มถนายนถงวนท 25 กนยายน 2556 ..................................................................................... 60 6 การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลาย และศตรธรรมชาต (site 2) ใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ระหวางวนท 2 กรกฎาคมถง 26 พฤศจกายน 2556 ........................................................................................ 61

ฎ

สารบญภาพ ภาพท . หนา

1 แสดงจ านวนประชากรเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนด ทพบจากการส ารวจ 33 ครง ณ ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ตงแตเดอนธนวาคม 2555 ถง กรกฎาคม 2556.........................................................................................................................28 2 แสดงคาอณหภมของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอน ธนวาคม 2555 ถง กรกฎาคม 2556 ...........................................................................................28 3 แสดงคาความชนสมพทธของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนธนวาคม 2555 ถงกรกฎาคม 2556 .......................................................................29 4 แสดงปรมาณน าฝนของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนธนวาคม 2555 ถงกรกฎาคม 2556 ......................................................................29 5 แสดงการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและ ศตรธรรมชาต (site 1) ณ อ าเภอปากชอง จงหวด นครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง กนยายน 2556 .....................................................................................................................32 6 แสดงอณหภมของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง 25 กนยายน 2556 .......................................................................34 7 แสดงความชนสมพทธของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง 25 กนยายน 2556 .......................................................................34 8 ปรมาณน าฝนของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง 25 กนยายน 2556 .......................................................................34 9 การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต ในสวนของเกษตรกรทมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (Site 2) ปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนกรกฎาคมถงเดอนพฤศจกายน 2556 ....................36 10 แสดงคาอณหภมของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคม ถง 26 พฤศจกายน 2556 ..................................................................37 11 แสดงคาความชนสมพทธของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคม ถง 26 พฤศจกายน 2556 ..................................................................38

ฏ

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท . หนา 12 แสดงปรมาณน าฝนของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคม ถง 26 พฤศจกายน 2556 ..................................................................38 ภาพภาคผนวกท 1 การส ารวจสภาพไร แปลงท 1 (site 1 ) และแปลงท 2 (site 2) ..................................................62 2 แสดงลกษณะการเขาท าลายของเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย แปลงท 1 (site 1) ........62 3 แสดงลกษณะการเขาท าลายของเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย แปลงท 2 (site 2) ........63 4 แสดงลกษณะการเขาท าลายของเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย แปลงท 2 .....................64 5 แสดงศตรธรรมชาตทพบ คอ ผเสอลง ในสภาพไร...................................................................65 6 แสดงศตรธรรมชาตทพบ คอ ดวงเตา ในสภาพไร ....................................................................65 7 แสดงลกษณะของตวออนเพลยแปงนอยหนา ...........................................................................66 8 แสดงลกษณะของตวออนเพลยแปงนอยหนา ...........................................................................66 9 แสดงลกษณะตวออนแมลงชางปกใส ......................................................................................67 10 แสดงลกษณะตวเตมวยแมลงชางปกใส ....................................................................................67

บทท 1

บทน ำ

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

มนส าปะหลง Manihot esculenta L. นบเปนพชเศรษฐกจทมความส าคญของโลก เพราะนอกจากเปนวตถดบในอตสาหกรรมตาง ๆ เชน โรงงานแปงมนส าปะหลง สาค โรงงานท าอาหารสตว และการบรโภค ยงเปนพชพลงงาน เพราะใชเปนวตถดบในการผลตเอทานอลเชนเดยวกบออย (ประภาส ชางเหลก, 2554) ประเทศไทยมพนทปลกมนส าปะหลงเปนอนดบ 2 ของโลก โดยมผลผลตประมาณ 28.60 ลานตน รองจากประเทศไนจเรย สวนในกลมประเทศอาเซยน ประเทศไทยเปนผผลตมนส าปะหลงมากทสด รองลงมา คอ อนโดนเซย เวยดนาม กมพชา และฟลปปนส ผลการส ารวจมนส าปะหลงประจ าป 2558 มพนทเกบเกยวตอไร 8,591,761 ไร ผลผลตเฉลยตอไร 3.598 ตน ผลผลตหวมนสด 30,909,720 ตน แหลงผลตมนส าปะหลง กวา 50% มาจากภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รองลงมาคอ ภาคกลางและภาคเหนอ ตามล าดบ โดยเฉพาะในจงหวดนครราชสมา ก าแพงเพชร กาญจนบร ชยภมและสระแกว (ศนยสารสนเทศการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2558) ในอดตการปลกมนส าปะหลงไมไดรบความสนใจเทาทควร เพราะเปนพชทปลกงาย การดแลรกษานอย ทนทานและปรบตวกบสภาพแวดลอมไดด ท าใหไมมปญหาเรองแมลงศตรพช แตปจจบนมความตองการผลผลตมนส าปะหลงมากขน ท าใหราคามนส าปะหลงสงขน เกษตรกรเพาะปลกมากขน พนทการปลกเพมขน มรายงานวาในชวงป 2551-2553 พบการระบาดของเพลยแปง (mealy bug) ซงเปนแมลงทอยในวงศ Pseudococcidae อนดบ Homoptera ลกษณะของเพลยแปงมล าตวเปนขอ ปลอง รปรางกลมหรอยาวร สวนหวและขาอยใตล าตว ม 6 ขา ไมมปก มผงแปงคลมตว ปากเปนแบบดดกน ขยายพนธโดยการใชเพศและไมใชเพศ ซงเพศเมยไมตองไดรบการผสมพนธจากเพศผกสามารถออกลกได มทงประเภทออกลกเปนไขหรอออกลกเปนตว (อมพร วโนทย, 2552) เพลยแปงศตรมนส าปะหลงม 4 ชนด คอ เพลยแปงลาย Ferrisia virgata Cockerell เพลยแปงสเทาหรอเพลยแปงแจคเบยดเลย Pseudococus jackbeardsleyi Gimpel&Miller เพลยแปงมนส าปะหลงสเขยว Phenacoccus madeiresis Green และเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ Phenacoccus manihoti Matile-Ferrero โดยเฉพาะเพลยแปงสชมพเปนชนดใหมของประเทศไทยทมถนก าเนดในทวปอเมรกาใต พบการระบาดรนแรงในประเทศไทยต งแต ป 2551 ในภาคตะวนออก จากน นขยาย พน ท สภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ โดยในป 2552 พบวาระบาดครอบคลม 20 จงหวดเปนพนทกวา 1 ลานไร ท าความเสยหายของมนส าปะหลงโดยท าใหมนส าปะหลงไมลงหวและยนตนตาย หากท าลาย

2

อยางรนแรงตงแตตนมนส าปะหลงยงเลกท าใหยอดหงกผลผลตจะลดลง 20-80 เปอรเซนต กรมวชาการเกษตรแนะน าใหมการควบคมเพลยแปงโดยวธผสมผสาน เชน เผาท าลายตนมนทมเพลยแปงระบาดมาก หลกเลยงการปลกในชวงปลายฝนและมการแชทอนพนธดวยสารเคมกอนปลก การใชศตรธรรมชาตทสามารถเลยงขยายเปนปรมาณมากไดในการควบคมเพลยแปงเชนแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) และ Plesiochrysa ramburi (Schneider) ซงเปนศตรธรรมชาตทพบในทองถน และแตนเบยน Anagyrus lopezi (De Santis) ทกรมวชาการเกษตร น าเขามาจากประเทศสาธารณรฐเบนน ทวปแอฟรกาใต อยางไรกตาม มรายงานวาพบศตรธรรมชาตทองถนของเพลยแปงอกหลายชนดเชน ดวงเตาลายหยก Menochilus sexmaculotus (Fabricius) ดวงเตาสสม Microspis discolor (Fabricius) ดวงเตาบรมอยเดส Brumoides sp. และผเสอลง Spalgis epius (Westwood) เปนตน ผเสอลง นบเปนแมลงห าทนาสนใจในการศกษา เพราะตวออนเปนตวห าของเพลยแปงหลายชนด ในประเทศอนเดย มการศกษาผเสอลงกนเพลยแปงสม Planococcus citri Rizzo ( Dinesh A. S. et.al, 2010) และเพลยแปงชบา Maconellicoccus hirsutus (Dinesh A. S. and Melally G. V. 2010) และรายงานวา มศกยภาพในการน ามาใชควบคมเพลยแปง ในประเทศไทย ยงขาดขอมลเกยวกบชววทยาและนเวศวทยาของผเสอลง ดงนน จงควรมการศกษาเกยวกบชววทยาและนเวศวทยาของผเสอลงกบเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง เพอเรยนรบทบาทของผเสอชนดนและหาแนวทางในการน ามาใชเปนอกทางเลอกหนงในการควบคมเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง

นอยหนา Annona squamosal Linn. เปนผลไมจ าแนกอยในล าดบ Magnoliales วงศ Annonaceae ชอภาษาองกฤษเรยกวา Sugar apple หรอ Sweetsop นอยหนาเปนไมผลทนยมปลกกนมากในเขตรอน และเขตอบอนของโลก เชน ออสเตรเลย อยปต อนเดย เปนตน ประเทศไทย น าเขามาปลกจากประเทศเวยดนาม ท าใหนอยหนามแหลงปลกอยางแพรหลาย จากรายงานในป 2546 มพนทปลกรวมทงหมด 232,579 ไร (วารสารเพอการพฒนาชนบท, 2553) ปลกมากในเขตพนทจงหวดลพบร สระบร และเขตอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ซงเปนแหลงปลกทมชอเสยงและใหญทสดในประเทศ พนธนอยหนาทปลกมาก คอ 1. พนธพนเมองหรอพนธฝาย 2. พนธนอยหนาหนง 3. พนธลกผสมหรออะตมวยา และ 4. ลกผสมอน ๆ ปจจบนนอยหนาลกผสมเปนพนธใหม ทปลกกนทวทกภาค เพราะเปนพนธทใหผลผลตสง และมรสชาตดจงนยมบรโภค ทงในประเทศและสงออกไปจ าหนายประเทศใกลเคยง เชน ประเทศจน มาเลเซย ฮองกงและสงคโปร การปลกนอยหนาสวนใหญนอกจากแหลงปลก สภาพแวดลอมทด และการดแลรกษา ยงมปญหาทส าคญของการปลก คอ ศตรพช ทท าใหผลผลตลดลงและดอยคณภาพเปนอยางมาก พสทธ เอกอ านวย (2553)ไดรวบรวมขอมลเกยวกบศตรพชนอยหนาทส าคญ เชน หนอนผเสอยกษ (Giant silkwormm) Attacus atlas (L.), หนอนเจาะผลนอยหนา (Custard apple fruit-borer) Anonaepestis bengalella Ragonot, แมลงคอมทอง (Green weevil) Hypomeces squamosus Fabricius, แมลงวนทอง (Guava fruit fly) Bactrocera correcta (Bezzi), หนอนผเสอจ าปธรรมดา Graphium Agamemnon (L.), หนอนผเสอจ าปจดแยก Graphium doson

3

(C.&R. Felder) ทพบระบาด ท าความเสยหายแกนอยหนา คอ เพลยแปงนอยหนา (Annona mealybug) Dysmicoccus neobrevipes Beardsley และเพลยแปงลาย (Stripes mealybug) Ferrisia virgate (Cockerell) แมลงศตรทส าคญทสดของนอยหนา ไดแก เพลยแปงนอยหนา และเพลยแปงลาย เพราะนอกจากจะดดกนน าเลยงจากผลนอยหนาแลวยงท าใหเกดราด าบนผลซงเกดจากมลหวานของเพลยแปง ท าใหมผลตอคณภาพทางการตลาด เกษตรกรนยมใชสารเคมในการปองกนก าจด ซงมผลกระทบตอความปลอดภยในผลผลต รวมทงหากใชอยางไมถกตองจะท าใหแมลงตานทานสารเคม การปองกนก าจดแมลงศตรพชแบบผสมผสานเปนแนวทางทควรปฏบต แตยงขาดขอมลเกยวกบชววทยาและนเวศวทยาของแมลงศตรพชและศตรธรรมชาต ดงนน จงตองมการศกษาการเปลยนแปลงประชากรของเพลยแปงท าลายนอยหนาทงสองชนดและแมลงศตรธรรมชาตโดยเฉพาะแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi (Schneider)

1.2 วตถประสงคของการวจย 1.2.1 เพอศกษาตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด

ของผเสอลง 1.2.2 เพอศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4

ชนด และผเสอลง 1.2.3 เพอศกษาการเปลยนแปลงประชากร เพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus neobrevipes

Beardsley เพลยแปงลาย Ferrisia virgate (Cockerell) และศตรธรรมชาต 1.2.4 เพอศกษาประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนา 1.2.5 เพอศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดยใชเพลยแปงนอยหนา

1.3 สมมตฐานการวจย ผเสอลงและแมลงชางปกใส เปนตวห าทมประสทธภาพในการควบคมประชากรของเพลย

แปงท าลายมนส าปะหลงและนอยหนา

1.4 ขอบเขตการวจย ศกษาการควบคมเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง โดยใชผเสอลง ณ แปลงปลกมนส าปะหลงของเกษตรกรในต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา และศกษาการควบคมเพลยแปงนอยหนา โดยใชแมลงชางปกใส ณ สวนนอยหนาของเกษตรกรในอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา และศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P.ramburi และประสทธภาพการกนเพลยแปงนอยหนาในหองปฏบตการ

4

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.5.1 ทราบชววทยาและตารางชวตของผเสอลงและแมลงชางปกใส เพอเปนขอมลในการ

เลยงขยายพนธแมลงชางปกใส P.ramburi ในปรมาณมาก 1.5.2 ทราบประสทธภาพการกนเพลยแปงนอยหนา ของแมลงชางปกใส P.ramburi 1.5.3 ทราบบทบาทของแมลงชางปกใส P.ramburi ในการควบคมประชากรเพลยแปง

นอยหนาในสภาพไร

บทท 2 ปรทศนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

2.1 ความส าคญมนส าปะหลง มนส าปะหลงมนส าปะหลง (Manihot esculenta L.) อยในวงศ Euphorbiaceae สกล

Manihot มชอสามญในภาษาองกฤษวา Cassava หรอ Tapioca มแหลงก าเนดแถบทลมเขตรอน (Lowland tropics) สนนษฐานวาแหลงก าเนดมนส าปะหลงม 4 แหง คอ 1. แถบประเทศกวเตมาลาและเมกซโก 2. ทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของทวปอเมรกาใต 3. ทางทศตะวนออกของประเทศโบลเวยและทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของประเทศอารเจนตนา และ 4. ทางทศตะวนออกของประเทศบราซล ลกษณะทางพฤกษศาสตรของมนส าปะหลง มล าตนลกษณะคลายขอ เพราะจากกานใบซงแกรวงหลนไป สของล าตนบรเวณใกลยอดจะมสเขยว สวนทต าลงมาจะมสแตกตางกนไปตามลกษณะพนธเชน สเงน สเหลอง สน าตาล ใบมกานใบยาวตดกบล าตน แผนใบเวาเปนแฉกม 3-9 แฉก มดอกตวผและดอกตวเมยอยในชอเดยวกน แตอยแยกคนละดอก ดอกตวผมขนาดเลกอยบรเวณสวนปลายของชอดอก สวนดอกตวเมยมขนาดใหญกวาอยบรเวณโคนของชอดอก ดอกตวเมยจะบานกอนดอกตวผประมาณ 1 สปดาห หลงจากปลกแลวประมาณ 2 เดอนรากจะเรมสะสมแปงและมขนาดใหญขนตามอาย เรยกวา หว จ านวนหว รปราง ขนาดและน าหนก แตกตางกนไปตามพนธ พนทเพาะปลกมนส าปะหลงของโลกมประมาณ 117 ลานไร มแหลงปลกทส าคญอยแถบอเมรกาใต ประมาณ 25 ลานไร ผผลตทส าคญ ไดแก บราซล ปารากวย โคลมเบย เปรและเฮต แถบแอฟรกา มพนทเพาะปลกประมาณ 75 ลานไร ไดแก ไนจเรย คองโก กานา แองโกลา แทนซาเนย และเอเชย มประมาณ 25 ลานไร ไดแก ไทย อนโดนเซย เวยดนาม อนเดยและจน (สดใจ สนาสวนและคณะ, 2554) ประเทศผผลตมนส าปะหลงทส าคญ 5 อนดบแรกของโลก ไดแก ไนจเรย บราซล ไทย อนโดนเซย และคองโก ตามล าดบ ผลการส ารวจมนส าปะหลงประจ าป 2558 มพนทเกบเกยวตอไร 8,591,761 ไร ผลผลตเฉลยตอไร 3.598 ตน ผลผลตหวมนสด 30,909,720 ตน ในประเทศไทย มพนธมนส าปะหลงทไดรบการปรบปรงพนธเพอใชในอตสาหกรรม 12 พนธ ของกรมวชาการเกษตร 8 พนธ ไดแก ระยอง 1, ระยอง 2, ระยอง 3, ระยอง 60, ระยอง 90, ระยอง 5, ระยอง 72, ระยอง 7, ระยอง 9 และหานาท ของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร 2 พนธ ไดแก เกษตรศาสตร 50 และหวยบง 60 ปจจบนพนธมนส าปะหลงทเกษตรกรนยมปลกทวไป ไดแก เกษตรศาสตร 50, ระยอง 5, ระยอง 90, หวยบง 60 และระยอง 72 (ศภวรรณ ใจแสน, 2551) พนธหวยบง 80 เปนมนส าปะหลงพนธใหม ทพฒนา โดยความรวมมอระหวางภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลย

5

เกษตรศาสตร กบมลนธสถาบนพฒนามนส าปะหลงแหงประเทศไทย ผสมระหวางพนธระยอง 5 และพนธเกษตรศาสตร 50 ในป 2535 พนธนมลกษณะเดนทมแปงเฉลยสงถง 27.3 เปอรเซนต ซงสงกวาพนธเกษตรศาสตร 50 และหวยบง 60 ผลผลตหวสดใกลเคยงกบพนธหวยบง 60 แตสงกวาเกษตรศาสตร 50 มลกษณะทรงตนสง แตกกงนอย เหมาะสมกบการปลกของเกษตรกร ตลอดจนผลผลตหวสดเหมาะกบการใชแปรรปท ามนเสน แปง และเอทานอล แตไมเหมาะกบการบรโภคโดยตรง เนองจากมปรมาณไซยาไนดสง (วจารณ วชชกจ, 2554) มนส าปะหลงเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศไทย รองจากขาว ยางพารา และออย (น าตาลและผลตภณฑ) มอตราการขยายตวคดเปนรอยละ 9.61 และมแนวโนมขยายตวอยางตอเนอง ซงมมลคาการสงออก (พ.ศ.2552) กวา 51,641 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 5.2 ของมลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตร (สดใจ สนาสวนและคณะ, 2554) พนทเพาะปลกมนส าปะหลงทส าคญของไทย แหลงผลตมนส าปะหลง 5 อนดบแรก ไดแก จงหวดนครราชสมา ก าแพงเพชร สระแกว ชยภมและกาญจนบร โดยเนอทเพาะปลกมนส าปะหลงมทวประเทศ (ยกเวนภาคใต) โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มเนอทเพาะปลกและเกบเกยวมากทสด รองลงมา ไดแกภาคกลางและภาคเหนอตามล าดบ เนอทเพาะปลกมนส าปะหลง (พ.ศ.2552) มประมาณ 8.6 ลานไร เปนพนทเกบเกยว ประมาณ 8.3 ลานไร หรอคดเปนรอยละ 97 ของพนทเพาะปลกทงหมด ในอดตการปลกมนส าปะหลงเปนการปลกทมการดแลรกษาคอนขางนอย ทนแลงไดดกวาพชอน ปลกงายและเปนพชขามปสามารถปลกไดในเขตรอนและกงรอน โดยเกบเกยวผลผลตไดตงแตอาย 8-24 เดอน ชวงอายเกบเกยวของมนส าปะหลงคอนขางยาวโดยตองผานชวงฤดแลง การปลกไมคอยมฤดกาลทแนนอน (โอภาษ บญเสง, 2554) ปจจบนมนส าปะหลงมความส าคญทางเศรษฐกจ เกษตรกรจงมการเพาะปลกมากขน พนทการเพาะปลกจงเพมมากขน

2.2 แมลงศตรมนส าปะหลง แมลงศตรมนส าปะหลงมนอยชนด เชน แมลงหวขาว ดวงหนวดยาวและเพลยแปงลาย เปนตนซงไมคอยระบาดหรอท าความเสยหายถงระดบเศรษฐกจ แตในป 2551 พบการระบาดของเพลยแปงหลายชนดในมนส าปะหลง ในภาคตะวนออก จากนนจงขยายวงกวางสภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ และในป 2552 เกดการะบาดอยางรนแรงครอบคลม 20 จงหวด เปนพนทกวา 1 ลานไร จากรายงานของกรมวชาการเกษตร พบมเพลยแปง 4 ชนดดงน

1. เพลยแปงลาย (Striped mealybug; Ferrisia virgata Cockerell) มลกษณะล าตวคลายลม ผนงล าตวสเทาเขม มผงแปงปกคลมล าตว เสนขนขนหนาแนน ขนทปกคลมล าตวยาวเปนเงาคลายใยแกว พบการระบาดทวไปในพนทปลกมนส าปะหลง แตความเสยหายยงไมรนแรงมากถงขนเสยหายทางเศรษฐกจ พบไดในพชหลายชนด ไดแก ไมผลและไมดอกบางชนด เชน ชบา เปนตน พบมากในฤดฝน

6

2. เพลยแปงแจคเบยดเลย (Jack-beardsley mealybug; Pseudococcus jackbeardsleyi Gimpel & Miller) ล าตวรปไขคอนขางแบน ผนงล าตวสเทาอมชมพ มผงแปงสขาวปกคลมล าตว ดานขางล าตวมเสนแปงเรยงกนจ านวนมาก พบระบาดทวไปในพนทปลกมนส าปะหลง อาศยบรเวณโคนตนหรอในดน

3. เพลยแปงมนส าปะหลงสเขยว (Madeira mealybug; Phenacoccus madeiresis Green) ล าตวรปไข คอนขางแบนทางดานขาง ผนงล าตวสเขยวอมเหลอง มผงแปงสขาวบาง ๆ ปกคลมล าตวดานขางล าตวมเสนแปงสน เสนแปงทปลายสวนทองยาวกวาเสนแปงดานขางล าตว และทล าตวมสนนน 3 แนวตามความยาวของล าตว เพลยแปงมนส าปะหลงสเขยวชอบดดกนอยทใบแก พบระบาดเฉพาะบางพนททมการปลกมนส าปะหลง พบมากในฤดฝน

4. เพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ (cassava mealybug; Phenacoccus manihot Matile-Ferrero) ล าตวรปไข ผนงล าตวสชมพมผงแปงสขาวปกคลมล าตว ดานขางล าตวมเสนแปงหรอไมปรากฏ ใหเหน เสนแปงทปลายสวนทองคอนขางสน ขยายพนธโดยไมอาศยเพศ วางไขโดยบรรจในถงไข อยเปนกลม เปนชนดทท าความเสยหายมากในมนส าปะหลง (กรมวชาการเกษตร, 2554) นกวชาการเกษตรรายงานวาเปนแมลงทมถนก าเนดในประเทศแถบอเมรกาใต เคยเขาระบาดทประเทศตาง ๆ ในทวปอเมรกาใตเมอป พ.ศ. 2513 ทงตวออนและตวเตมวยจะดดกนน าเลยงจากยอด ใบ และล าตนของมนส าปะหลง ท าใหเกดการชะงกการเจรญเตบโต และหลงจากนนจะขบถายน าหวาน ท าใหเกดราด าขนบรเวณทเขาท าลาย ท าใหตนมนส าปะหลงสงเคราะหแสงไมไดและท าใหผลผลตลดลง อาการของตนมนส าปะหลงทถกเพลยแปงเขาท าลาย มยอดหงกเปนพม (bunch top) ล าตนมชวงขอถ ยอดแหงตาย (die back) ล าตนโคงงอ ล าตนแหงตาย และลกษณะส าคญทสงผลตอผลผลต คอ มนส าปะหลงไมลงหวและยนตนตาย หากเกดการท าลายของเพลยแปงตงแตเลก และท าใหผลผลตลดลง 20-80 เปอรเซนต หายเกดการเขาท าลายอยางรนแรง

2.3 การปองกนก าจดเพลยแปงมนส าปะหลง เกษตรกรควรมการปฏบตเพอปองกนก าจดแบบผสมผสานโดยการบ ารงดแลรกษาใหตนม

ความแขงแรง หากปลกใหมใหเลอกใชทอนพนธทสะอาด และควรท าลายพชอาศยของเพลยแปงทอยรอบ ๆ แปลง และน าสวนทเพลยแปงอาศยไปท าลายนอกแปลง เชน หกยอดมนส าปะหลงทหงกใสถงด าแลวน าไปตากแดดหรอเผาท าลาย เลอกชวงฤดปลก ควรปลกในชวงตนฤดฝนคอ เดอน พฤษภาคม เพอใหชวงระยะแรกและระยะกลางของการเจรญเตบโต (1-8 เดอน) อยในชวงฤดฝนทมการระบาดของเพลยแปงมนส าปะหลงคอนขางนอย ทอนพนธทใชควรมการแชทอนพนธกอนปลก และเกษตรกรควรมความรความเขาใจเรองการควบคมโดยชววธ ซงเปนการใชสงมชวตไดแก ศตรธรรมชาตควบคมศตรพชเพอไมใหเกดความเสยหายแกพชปลก

7

2.4 ศตรธรรมชาตของเพลยแปงมนส าปะหลง ศตรธรรมชาตของเพลยแปง มทงตวห าและตวเบยน ทพบในทองถนของประเทศไทยม หลาย

ชนด และมน าเขาจากตางประเทศคอ แตนเบยน Anagyrus lopezi (Hymenoptera: Encyrtidae) กรมวชาการเกษตรน าเขา จากประเทศเบนน ในทวปอฟรกาใต เพอน ามาขยายพนธและปลดปลอยควบคมเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ เพราะมกรณศกษาวา ประสบผลส าเรจในการควบคมเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพในหลายประเทศในทวปอฟรกา แตนเบยนตวเมยเขาท าลายเพลยแปงได 2 วธ คอ การห า โดยการใชอวยวะวางไขแทงเขาไปในล าตวเพลยแปงเพอสรางบาดแผล แลวจงกนของเหลวจากรอยแผล ท าใหเพลยแปงตายทนท และการเบยนโดยแตนเบยนเพศเมยจะวางไขเขาไปภายในล าตวเพลยแปง หนอนของแตนเบยนเจรญเตบโตและเขาดกแดอยภายใน ท าใหเพลยแปง คอย ๆ ตายกลายเปนมมม จากนนตวเตมวยจะออกจากมมมเปนแตนเบยน ส าหรบแมลงศตรธรรมชาตทส ารวจพบในทองถนประเทศไทยมดงน

1. แมลงชางปกใส เปนแมลงอยในอนดบ Neuroptera วงศ Chrysopidae ม 2 ชนดคอ แมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi (Schneider) และแมลงชางปกใส Mallada basalis Walker ส าหรบแมลงชางปกใส P.ramburi มรายงานวา พบมากในแปลงมนส าปะหลงทมการระบาดของเพลยแปงมกจะพบตวเตมวยของแมลงชางปกใสบนเปนฝงในไรมนส าปะหลง ตวออนมลกษณะคลายเพลยแปงมากเพราะมสขาวคลมตว

2. ดวงเตาตวห า เปนแมลงอยในอนดบ Coleoptera วงค Coccinelidae ททงตวออนและตวเตมวยกนเพลยแปงมนส าปะหลง เชน ดวงเตาลายหยก Menochilus sexmaculatus (Fabricius) ดวงเตาสสม Micraspis discolor (Fabricius) และดวงเตาบรมอยเดส Brumoides sp.

3. แตนเบยน Allotropa sp. (Hymenoptera: Platygasteridae) แตนเบยน Acerophagus sp. (Hymenoptera: Encyrtidae) และแตนเบยน Leptomastidae sp. (Hymenoptera: Encyrtidae) จะเขาท าลายเพลยแปงโดยจะวางไขภายในตวออนเพลยแปง เมอตวออนของแตนเบยนฟกออกจากไขจะกดกนอวยวะภายในท าใหเพลยแปงตาย

4. มวนตวห า Orius maxidentex Ghauri (Hemiptera: Anthocoridae) และมวนตาโต Geocoris ochropterus (Fieber) (Hemiptera: Geocoridae) ระยะตวออนและตวเตมวยกนเพลยแปงและไรแดงเปนอาหาร (ศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต ภาคกลาง, 2554)

5. ผเสอลง Spalgis epius (Westwood) เปนแมลงในอนดบ Lepidoptera วงศ Lycaenidae ตวหนอนของผเสอจะกนเพลยแปงเปนอาหารและพรางตวโดยมผงแปงสขาวเชนเดยวกบเพลยแปง เมอโตขนจงสามารถสงเกตเหนตวหนอนอยางชดเจนแปง ผเสอชนดนมเขตแพรกระจายอยในอนเดย พมา ศรลงกา บงคลาเทศ ฟลปปนส อนโดนเซยและประเทศไทย บปผา เหลาสนชย และ ชลดา อณหวฒ (2543) รายงานวาพบผเสอลงกนเพลยแปง Planococcus minor (Maskell) ศตรทเรยน

8

กลวยน าวา นอยหนา เงาะ ลางสาด และสวนใบพวกหงอนไก มนฝรง และมะมวงหมพานต เพลยแปง Planococcus lilacinus (Cockerell) เพลยแปง Maconellicoccus hirsutus (Green) ศตรใบโสน พทรา และเพลยแปง Dysmicoccus neobrevipes Beardsley ศตรมะมวง นอยหนา ช ามะเลยง หมากเขยว กลวยน าวา มะขาม ทบทม ใบ กงและผลของฝรง ขนน ในประเทศอนเดย มการศกษาชววทยาของผเสอลงกนเพลยแปงสม Planococcus citri Rizzo และเพลยแปงชบา Maconellicoccus hirsutus (Dinesh A. S. and Melally G. V. 2010 และ Dinesh A. S. et.al, 2010 ) และรายงานวา นาจะเปนตวห าทมศกยภาพในการควบคมเพลยแปง ผลการศกษาผเสอลงกนเพลยแปงสมพบวา มวงจรชวตระยะไขถงตวเตมวยเฉลย 23.8 วนระยะไข 3.9 วน หนอนม 4 วย ระยะหนอนเฉลย 9.4 วน ระยะกอนเขาดกแด 0.9 วนและดกแด 9.5 วน หนอนวย 1 ขนาดยาว 1.9 มลลเมตรและวย 4 ขนาดยาว 11.4 มลลเมตร หนอนวย 1-4 สามารถกนไขเพลยแปงเฉลย 199.6, 722.6, 1908.8, และ 4625.6 ฟองหรอกนตวออน 21.5, 77.0, 168.5, และ 670.5 ตวหรอกนตวเตมวย 3.2, 7.2, 16.0 และ35.1 9 ตวตามล าดบ ส าหรบการศกษาผเสอลงกนเพลยแปงชบา พบวาหนอนวย 1-4 สามารถกนไขเพลยแปงเฉลย 181.3, 679.1, 1770.4 และ 4333.0 ฟองหรอตวออน 19.1, 67.7,153.0 9 ตว และ 639.0 หรอตวเตมวย 2.72, 6.26, 13.8 และ 32.1 ตว ส าหรบในประเทศไทยยงไมมการศกษาผเสอลง S. epius ดงนนจงนบเปนแมลงห าทนาสนใจในการศกษาเพราะตวออนเปนตวห าของเพลยแปงหลายชนดนอกจากเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง หากเพาะเลยงขยายพนธเปนปรมาณมากได จะมประโยชนในการใชควบคมเพลยแปงศตรมนส าปะหลงและศตรพชอน ๆ การศกษาน มวตถประสงคเพอศกษาชววทยาและนเวศของผเสอลง เพอใชเปนขอมลพนฐานในพฒนาการเลยงขยายพนธเปนปรมาณมากและประสทธภาพในการควบคมเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง

2.5 นอยหนา

นอยหนา มชอสามญวา Sugar apple or Sweet Sop มชอวทยาศาสตรวา Annona sguamosa L. เปนไมผลจดอยในวงศ Anonaceae ชออน ๆ คอ หมกเขยบ (ตะวนออกเฉยงเหนอ) ลาหนง (ปตตาน) มะนอแน มะแน (เหนอ) หนอเกละแซ (เงยว-แมฮองสอน) มะออจา มะโอจา (เงยว-เหนอ) เตยบ (เขมร) เปนพชยนตน ถนก าเนดอยในแถบอเมรกากลาง และใต แตจะพบอยทวไปในเขตรอน ในประเทศไทย ปลกมากทางภาคกลางและตะวนออกเฉยงเหนอ นอยหนาเปนพชทมการปลกมาทวทกภาคของประเทศไทย ปจจบนมพนทปลกกวา 34,000 ไร ผลผลตปละไมนอยกวา 30,000 ตน ผลผลตประมาณ 91 เปอรเซนต จ าหนายภายในประเทศ และ 9 เปอรเซนต สงออกตลาดตางประเทศ เชน ประเทศจน ฮองกง ออสเตรเลย สหรฐอาหรบเอมเรสต เปนตน (ขาวไทยพบเอส , 2556) นอยหนา เปนผลไมทสรางรายไดและชอเสยงใหแกเกษตรกรคอ นอยหนาพระนารายณ จงหวดลพบร นอยหนากลางดง จงหวดนครราชสมา นอยหนาจดเปนพชทมความส าคญทางเศรษฐกจของประเทศ

9

บราซล อยปต อสราเอล อฟรกากลาง อนเดย และบางประเทศแถบเอเชย พนทปลกนอยหนาของประเทศไทย จากฐานขอมลนอยหนาในจงหวดนครราชสมารายงานป 2546 มพนทปลก 232,579 ไร พนทปลกมากคอ อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ปลกนอยหนาพนธหนงและนอยหนาพนธฝายมากทสด

2.6 ลกษณะทางพฤกษศาสตร ล าตน : นอยหนาเปนไมยนตน มลกษณะเปนพมหรอเปนตนเตยๆสงประมาณ 2-8 เมตร

จดเปนไมยนตนขนาดเลก ล าตนจรงของนอยหนาสงประมาณ 30 เซนตเมตร จากนนจะแตกกงกานเปนกงหลก กงรอง กงแขนง และกงยอย ๆ ซงการแตกกงกานของนอยหนาอยในระดบต า กงกานของนอยหนาเปราะและหกงาย เปลอกล าตนคอนขางเรยบสน าตาล มรองตนตามความยาวของเปลอก

ใบ : เปนแบบใบเดยวและเรยงสลบกน ลกษณะใบจะบางยาว เรยวคลายรปหอก ปลายใบแหลมหรอเปนรปลม ทโคนของใบจะมขยปกคลมอยทว ใบออนจะมสเขยวออนและมขยมาก เมอเรมแกจะเปลยนจากสเขยวเปนเขยวเขมปนน าตาล

ดอก : นอยหนาเปนพชทดอกมาก ดอกจะออกเปนกลมตามขอของกงทแตกออกมาใหม กานดอกโคงลง ท าใหอยในลกษณะต า สวนใหญดอกชอหนงจะมดอกสน าตาลออน ดอกทสมบรณเพศมกลบดอก 3 กลบ ลกษณะตดกน กลบดอก 3 กลบแยกกน มสเหลองยาวประมาณ 2.5-3.5 เซนตเมตร เกสรตวผมจ านวนมากประมาณ 182-185 อน ประกอบดวยกานและอบละอองเกสรรวมกน อยเปนกลมรอบเกสรตวเมย จ านวนรงไขพบตงแต 80-119 อน ตงแตเรมออกดอกจนกระทงดอกบานใชเวลา 50-55 วน

ผล : จะเกดปฏสนธหลงจากดอกบานได 7 วน ผลมการเจรญเตบโตรวดเรวในระยะแรก และอตราการเจรญจะลดลงในระยะหลง และจะคงทเมอถงระยะแก ผลนอยหนาเปนผลกลม (aggregate fruit) เนอของผลเปนสวนทเจรญเขามาในรงไข ผลนอยหนามลกษณะเปนผลกลมร ขวบมเลกนอยเรยวลงมาเหมอนรปหวใจ ขนาดเสนผาศนยกลาง 7-10 เซนตเมตร ผวเปนตานนสเขยวแกมเหลอง เนอนม ชมน า รสหวาน

เมลด : มลกษณะสน าตาล ด า กลม ยาวเรยว เมลดมเปลอกหมทแขงแรง ภายในเมลดมอาหารสะสมอยจ านวนมาก และมถงน ามนอยภายใน เมลดของนอยหนาแขงแรงและทนทาน สามารถเกบไวไดหลายป สามารถน ามาขยายพนธดวยการเพาะเมลดไดด (กลมเกษตรสญจร, 2547)

10

2.7 พนธและลกษณะประจ าพนธทพบในประเทศไทย นอยหนาในประเทศไทยแบงออกเปน 2 พนธ (cultivars) ไดแก พนธนอยหนาพนเมองหรอ

นอยหนาฝายและพนธนอยหนาหนง 1. นอยหนาฝาย พนธนอยหนาฝาย แบงยอยออกได 2 พนธ ไดแก พนธผวผลสเขยว (ฝาย

เขยว) และพนธผวผลสครง (ฝายครง) 1.1 พนธผวผลสเขยว (ฝายเขยว) ล าตนกลม เปลอกสน าตาล พมเปนทรงแตกกงกาน

สาขามาก ทรงพมกวางมากกวาความสง ใบรปไข เรยงสลบ ยาวประมาณ 12 เซนตเมตร กวางประมาณ 5 เซนตเมตร สเขยว ดานลางใบจะสากมอเลกนอย ปลายใบเรยวแหลม ฐานใบเปนมมปาน (ธงชย, 2531) ผลมขนาดใหญกวาพนธอนๆรปรางผลรปหวใจ ความยาวโดยประมาณ 7 เซนตเมตร กวางประมาณ 7 เซนตเมตร น าหนกเฉลยเกอบ 200 กรม เมอแกเตมทผวผลมสเขยว รองตาออกเปนสขาว รองตาตน ผลออนนมเมอสกมกแตกจากขว มเนอหยาบ เปลอกไมลอนจากเนอ

1.2 พนธผวผลสครง (ฝายครง) ล าตนกลม เปลอกสน าตาล แตกกงกานพอควร รปทรงตนทรงสามเหลยมดานกวางมากกกวาดานสง ใบเรยงสลบ รปไขถงรปหอก ปลายใบแหลมถงแหลมปาน ใบสเขยวคล า ยาวประมาณ 10 เซนตเมตร กวางประมาณ 5 เซนตเมตร กานใบยาวประมาณ 1.7 เซนตเมตร ผลเปนรปหวใจมขนาดเลกกวาพนธอน ๆ ความยาวประมาณ 6 เซนตเมตร กวางประมาณ 6 เซนตเมตร ผวผลมสมวงเขม ตานน รองตาสชมพ ผลสกจะออนนม เปลอกไมลอน เนอสขาวอมชมพ เนอเละและยย (ธงชย, 2531)

2. นอยหนาหนง หรอนอยหนาญวน เรมแรกเปนนอยหนาพนธหนงเขยว ตอมานอยหนา ทปลกจากเมลดนอยหนาพนธหนงเขยวไดกลายลกษณะเปนพนธหนงสทอง สามารถแบงนอยหนาหนงไดเปน 3 แบบ ไดแก พนธหนงเขยว พนธหนงครง และพนธหนงทอง

2.1 พนธหนงเขยว ล าตนกลมเปลอกสน าตาล แตกกงกานสาขารอบล าตน ทรงพม เปนรปโดม การเรยงใบเปนแบบสลบ ใบเปนรปไขและรปหอก ความยาวประมาณ 12 เซนตเมตร ความกวางประมาณ 5 เซนตเมตร ปลาบใบเรยวแหลมเลกนอย ดานบนของใบสเขยวเขมกวาดานลางเลกนอย ผลแกจะมสเขยวนวล ตากวางไมคอยนน รองตาตน เนอสออน ผลยาวประมาณ 7 เซนตเมตร กวางประมาณ 7 เซนตเมตร น าหนกเฉลย 180 กรม เนอละเอยด เปลอกลอนเปนแผนลอกจากเนอได มเนอมาก ลกษณะเนอเหนยว มกลนหอม และรสหวาน

2.2 พนธหนงทอง เกดจากการกระจายตวทางพนธกรรม เนองจากการเพาะเมลด พนธหนงเขยว ล าตนกลม เปลอกสน าตาล แตกกงกานสาขารอบตน ทรงพมเปนรปโดม ใบเรยงแบบสลบ ยาวประมาณ 12 เซนตเมตร กวางประมาณ 4-5 เซนตเมตร รปไขหรอรปหอก ปลายใบแหลมกวาหนงเขยว ใบสเหลองอมเขยวเมอผลยงเลกอยจะมสเขยว เมอใกลแกผวผลจะเปลยนจากเขยวเปน

11

เหลองทอง รองตาตน ผลกวางประมาณ 7 เซนตเมตร ยาวประมาณ 6 เซนตเมตร น าหนงเฉลย 160 กรม เปลอกลอนลอกไดหมด เนอสขาวละเอยด เนอมาก กลนหอม มรสหวาน ไมเปนทนยมปลก

2.3 นอยหนาพนธหนงสครงหรอหนงครง เกดจากการเพาะเมลดนอยหนาพนธ หนงเขยวทต าบลหมส อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา มลกษณะคลายนอยหนาพนเมองสครง แตตาตนใหญกวารองตาสชมพเขม เปลอกลอนไดหมด เนอเหนยวปนทราย เนอมาก

3. นอยหนาลกผสม ปจจบนยงมการปรบปรงพนธนอยหนาใหไดลกผสมทมลกษณะดเดนกวาพนธพอแม เพอเพมปรมาณผลผลต สถานวจยปากชอง สถาบนอนทรจนทรสถตย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร ไดปรบปรงนอยหนาลกผสมขนใหมจ านวน 15 พนธ และมพนธทแนะน าสเกษตรกร คอ พนธเพชรปากชอง และพนธเนอทอง

3.1 พนธเพชรปากชอง เกดจากการผสมระหวางเชอรมวยากบนอยหนาพนธหนงครง และผสมกบพนธหนงเขยวอกครง มใบรปหอก กวางประมาณ 7.4 เซนตเมตร ยาวประมาณ 14.9 เซนตเมตร สเขยวเขม เหนเสนใบชดเจน ดอกใหญกลบดอกสน กวางประมาณ 0.9 เซนตเมตร ยาวประมาณ 2.8 เซนตเมตร ผลขนาดใหญรปหวใจ เปลอกเหนยวลอกงาย เนอเหนยวเกาะกนเปนกอน รองตาตนคลายนอยหนาหนง ผลออนมสเขยวเขมจด เมอแกจดมสเขยวออนถงขาวนวล (เมลดสน าตาลออน พบประมาณ 36 เมลดตอผล) กวาง 9 เซนตเมตร ยาว 9.7 เซนตเมตร น าหนงผลเฉลย 438.8 กรม อายเกบเกยวยาวนาน 4-9 วน

3.2 พนธเนอทอง เกดจากการผสมระหวางเชอรมวยากบพนธหนงเขยว และผสมกบพนธหนงเขยวอกครงเปนพนธทมลกษณะใบใหญ รปใบเปนรปหอก ความกวางประมาณ 9.8 เซนตเมตร ยาวประมาณ 18.3 เซนตเมตร ใบสเขยวอมเหลอง ดอกขนาดใหญและสน กวางประมาณ 0.8 เซนตเมตร ยาวประมาณ 2.9 เซนตเมตร ผลรปหวใจ ผวผลเรยบไมมรองตา ผลออนสเขยวออน ผลแกจะมสขาวนวลถงเหลองออน เปลอกหนา มเมดทรายอยดานในบรเวณเปลอกและผวของเนอ ผลไมแตเมอสก กวาง 8.8 เซนตเมตร ยาว 9.9 เซนตเมตร น าหนกผลเฉลย 490 กรม เมลดมสด า พบประมาณ 42 เมลดตอผล (เรองศกด กมขนทด และกวศร วานชกล, 2546)

2.8 การปลก การดแลรกษา และการเกบเกยว วฒนา สวรรยาธปตและฉลองชย แบบประเสรฐ, 2531 รายงานวา การปลกนอยหนาควร

เลอกปลกใน ดนทเหมาะสมกบการปลกควรมความเปนกรดเปนดาง ทมคา พเอช 5.5-7.4 นอยหนาสามารถเพาะปลกไดในดนทเปนกรดและเปนกลางมรายละเอยดการปลก การดแลรกษา และการเกบเกยวดงน

1. ระยะปลก ระหวางตนและระหวางแถว นยมตงแต 3x3 เมตร เนอท 1 ไร ปลกนอยหนาไดถง 177 ตน แตถาระยะปลกระหวางตน 4x4 จ านวนตนทปลกจะลดลง เหลอประมาณ 100 ตน ใน

12

พนท 1 ไร แตในระยะ 4x4 เมตร จะเหมาะสมส าหรบการปลกนอยหนา เพราะชวงเดอนมถนายน-กรกฎาคม เปนชวงขาดน า ตนนอยหนาจะเหยวเฉา เนองจากการสญเสยน าสญเสยอาหาร และเมอพมตนโตทรงพมไมชดกนมาก จะสะดวกในการตดแตงกงและดแลรกษา การปลกนอยหนา มวธปลกได 2 วธ คอ ปลกในพนทราบ และปลกแบบขนบนได (เชงเขา)

2. การเตรยมหลมปลก ขนาดหลมทปลกกวาง 40 เซนตเมตร ยาวและลก 40 เซนตเมตร ส าหรบกนหลมควรใสปยคอม หรอปยหมก และดนกนหลมควรท าใหรวนซย ถาบรเวณทปลกเปนทระบายน าไดด หรอดนเหนยวจด ควรผสมดนกบปยคอก ถาเปนดนทระบายน าดควรผสมดนทขดขนมากบปยคอก ใหหลมปลกต ากวาระดบดนเดมประมาณ 5 เซนตเมตร

3. วธปลก เมอขดหลมเตรยมดนใหน าตนกลาทเพาะมาตดยอดออกเลกนอย เพอใหแตก พมไวและลดการคายน า ขดหลมเลกในหลมปลกเดมทผสมดนไว จากนนจงปลกตนกลา ตงล าตนตรงกลางหลมทจะปลกกลบดนใหแนน

การปลก ควรปลกในชวงฤดฝน เพราะตนนอยหนาเจรญและตงตวไดโดยไมใชน ามาก การปลกควรใชเศษหญา เศษฟาง หรอแกลบมาคลมดนผวหนาดนบรเวณหลม เพอกนแสงแดดและชวยเกบรกษาความชนใหกบตนนอยหนา ท าใหดนไมแหงเรวและหญางอกชา การปลกนอยหนาใหผลยาวนาน 10 ปขนไป สวนการปลกดวยเมลด วธหยอดเมลดโดยตรงในแปลงทเตรยมไว หลมละ 3-4 เมลด กอนฝนตกประมาณ 1-2 สปดาห ขอส าคญน าไมขงในหลม หลมทหยอดเมลดนนควรเตรยมหลมแบบการปลกแตงโม เมอตนเจรญเตบโตจงเพมปยและตบแตงหลมใหม แลวคดเลอกตนทเจรญเตบโตและแขงแรงเพยงตนเดยวเทานน

การดแลรกษา ในขณะทตนนอยหนาเลก ควรรดน าใหสม าเสมอ แตไมควรบอยเกนไป เพราะอาจท าใหนอยหนาตายได พอนอยหนาตงตวดควรพรวนดนและดายหญาใหรอบ ๆโคนตน เดอนมนาคม-เมษายนของปทปลก นอยหนาเรมผลดใบ ระยะนตองพรวนดนรอบโคนตน และใชปยคอกหรอปยหมดใสสมโคนไว สวนการใหน า 5-6 วนตอครง ถาหาหญาแหงสมโคนเอาดนทบสลบกบหญาแหงได 2-3 ชน เพราะเมอสลายตวจะกลายเปนปยคอกหมกทด นอกจากน ยงใหความชนกบตนนอยหนา ตนนอยหนาเจรญเตบโตปท 3-4 นอยหนาจะเรมออกดอกออกผล ถาดนดปฏบตรกษาด นอยหนาจะตดผลไดมาก เมอถงระยะออกดอกควรเพมปย เพราะจะท าใหไดผลดขน

การเกบเกยว นอยหนา จะเรมใหผลผลตในปท 2 และปท 3 ในปแรกและรนแรกของการใหผลจะนอย แตปท 3-4 จะใหผลดยงขนตามล าดบ เฉลยประมาณตนละ 50-60 ผล แตถาตดผลมากควรหาไมค ากง การเกบเกยวควรเลอกผลทไดขนาด นอยหนาแตละพนธทมอายตงแตออกดอกจนกระทงเกบเกยวผล จะใชเวลาใกลเคยงกนประมาณ 110-120 วน นอยหนาจะเรมออกดอกในราวเดอนกนยายน การแกของผลนอยหนาจะชาหรอเรวขนอยกบปรมาณน าทตนนอยหนาไดรบมากหรอนอย ถานอยหนาไดรบอยางสม าเสมอจะมผลแกเรวและผลขนาดใหญกวาทไมไดรบน า ผลของ

13

นอยหนาสามารถเกบมาบมใหสกและมรสหวานเพมขน ดงนนการเกบเพอขายตลาด จงนยมเกบเมอรองตาเรมหางและชอตาไมเขมนก

เมลดนอยหนาเรมเปลยนเปนสน าตาล นอยหนาหนงทองผวผลจะเปลยนจากสเขยวเปนเขยวอมเหลอง และจะมสเหลอง และมสเหลองมากขนเมอผลแก นอยหนาพนธสครงจะเปลยนสผวจากเขยวเปนสครง ในระยะทเกบผลไดนอยหนาพนธสครงจะมรองระหวางตาหางสชมพ นอยหนาพนธผวสเขยว เชน ฝายเขยวหรอหนงเขยว ผวเมอผลแกจะมสเขยวอมเหลองนวล รองตาสเหลองครม วธเกบผล ชาวสวนจะเกบเกยวผลโดยใชมอปลดตดขวผลในผลทอยระดบมอเกบถง หรอใชกรรไกรตดขวเหลอยาวประมาณ 1-2 ฟต

นอยหนาจะเกบผลไดราวกลางเดอนมถนายนเปนตนไป ท าการคดขนาดเพอขายในราคาตาง ๆ กน การคดขนาดควรใชมอ ไมควรใชเครองคดขนาด เพราะจะท าใหผวเสยไดงาย เนองจากนอยหนาผวบาง เมอผวเสยราคาจะตก การคดขนาดอาจแบงเปนขนาดพเศษ ใหญ กลาง เลก โดยอาศยความกลมกลนของผลทมขนาดใกลเคยงกน หรอก าหนดโดยอาศยจ านวนลกตอกโลกรม ขนาดพเศษ ประมาณ 3 ลกตอกโลกรม ขนาดใหญ ประมาณ 4-5 ลกตอกโลกรม ขนาดกลาง ประมาณ 7 ขนาดเลก ประมาณ 9 ลกตอกโลกรม

ฤดกาลเกบเกยวผลนอยหนา ม.ค. ก.พ ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค.

ตดแตงกง ดอกบานและดแลใหเจรญเตบโต

เกบเกยวผล ระยะพกตน

2.9 แมลงศตรนอยหนา ปญหาการผลตนอยหนาทส าคญ คอ ศตรพช ทท าใหผลผลตลดลงและดอยคณภาพเปน

อยางมาก พสทธ เอกอ านวย (2553) ไดรวบรวมขอมลเกยวกบศตรพชนอยหนาทส าคญ เชน หนอนผเสอยกษ (Giant silkwormm) Attacus atlas (L.), หนอนเจาะผลนอยหนา (Custard apple fruit-borer) Anonaepestis bengalella Ragonot, แมลงคอมทอง (Green weevil) Hypomeces squamosus Fabricius, แมลงวนทอง (Guava fruit fly) Bactrocera correcta (Bezzi), หนอนผเสอจ าปธรรมดา Graphium Agamemnon (L.), หนอนผเสอจ าปจดแยก Graphium doson (C.&R. Felder) แตทพบระบาด และท าความเสยหายแกนอยหนา คอ เพลยแปงนอยหนา (Annona mealybug) Dysmicoccus neobrevipes Beardsley และเพลยแปงลาย (Stripes mealybug) Ferrisia virgate (Cockerell) แมลงศตรทส าคญทสดของนอยหนา ไดแก เพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย ซงมรายละเอยดดงน

1. เพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus neobrevipes Beardsley เพลยแปงนอยหนามชอสามยภาษาองกฤษ คอ gray pineapple mealybug เปนแมลงทมพชอาศยมากชนด ทส าคญ เชน สบปะรด

14

และกลวย เปนพาหะน าโรคเหยว Qin et al. (2010) รายงานวา เปนศตรพชตางถนทส าคญของสาธารณะรฐประชาชนจน เพลยแปงสามารถแพรกระจายไดด เพราะมมด ในสกล Pheidole และ Solenopsis ชวยในการแพรกระจายและปกปองจากการท าลายของศตรธรรมชาต

2. ลกษณะและชวประวต เพลยแปงชนดนตวเมยออกลกแบบเปนไข และเปนตวได ตวเมย 1 ตว ออกลกไดประมาณ 350-1000 ตว (Kessing and Mau, 1992) ตวเมยม 3 ระยะ ใชเวลาเจรญเตบโตประมาณ 26-52 วน ตวผม 4 ระยะ ระยะตวออนใชเวลาประมาณ 22-53 วน ตวเตมวยมรปไข และปกคลมดวยไขสขาว ขนาดล าตวยาว 1.5 มลลเมตร กวาง 1.0 มลลเมตร ตวเมยสามารถอยไดนานประมาณ 48-72 วน ในขณะทตวผอยไดเพยง 2-7 วน

2.10 การแพรกระจาย พบระบาดในเขตรอนของทวปอเมรกา และในเขตกงรอนหรอเมดเตอรเรเนยน มการน าเขา

ไประบาดในสาธารณรฐประชาชนจน ประเทศญปน ศรลงกาและลธวเนย ในประเทศไทยพบในกรงเทพฯ นนทบร นครปฐม สมทรสาคร สพรรณบร ราชบร กาญจนบร ลพบร นครสวรรค ฉะเชงเทรา ชลบร สระบร ปราจนบร

พชอาศย พบในพชมากชนดทส าคญ ไดแก สบปะรด กลวย และนอยหนา สวนในประเทศไทย พบใน กลวยน าวา กลวยเลบมอนาง ศรนารายณ หมากเหลอง แคแดง เทยนญปน พะยอม จามจร กราง ช ามะเลยง ทบทม ปบ ขนน ทานตะวน ลนทม มะขาม สก มะมวง หมากเขยว นอยหนา (เสกสรรค หอมจนทร, 2548)

ลกษณะการท าลาย การะบาดอยางรวดเรวของโรคเหยวเฉาตายของสบปะรดน เปนเพราะมการแพรระบาดของแมลงพาหะคอ เพลยแปงทมนสยการดดกนน าเลยงจากตนสบปะรด ทเปนโรคเหยวตายสตนทปกตในรปแบบการกระจายตวแบบวงกลมมการขยายจากจดกลาง (ตนเกดโรค) แลวคอย ๆ ลกลามไปเรอย ๆ โดยมมด ซงเปนตวการน าเพลยแปงสตนอน ๆ ขณะทบางชวงอายเพลยแปงจะสรางปกบนได จงสามารถอพยพสตนสบปะรดอน ๆ ไดเชนกน เพลยแปงเปนพาหะน าเชอไวรสสตนสบปะรดในขณะดดกนน าเลยงผานทาง phloem และเชอไวรสจะเขาฟกตวในตนสบปะรด และจะแสดงอาการเมอออนแอ และสภาพแวดลอมเหมาะสม ส าหรบเพลยแปงนน ม 2 ชนด คอ เพลยแปงสบปะรดสชมพ (Dysmicoccus brevipes (Cockerell) มกพบเสมอบรเวณรากขางหนอ-ตน (บรเวณโคนของหนอ,ตนบรเวณผวดน หรอใตดนเลกนอย) หรออาจพบทสวนบนตน ปลายใบและผลออน และเพลยแปงสบปะรดสเทา (Dysmicoccus neobrevipes (Beardsley) มกพบบรเวณสวนบนตนใบและผลสบปะรด มกปะปนอยกบเพลยแปงสชมพ

การกระจายพนธของเพลยแปงอาศยมดชนดตาง ๆ ชวยในการขนยาย โดยจะน าเพลยแปงจากตนสบปะรดสตนสบปะรดแลวจะขยายเผาพนธมากขน ซงมดทพบในแปลงสบปะรดนนม 2

15

ชนด ทเปนตวการขนเพลยแปง คอ มดหวโต (Big Headed Ant: Pheidole megacephala (F.) และมดแดง (Fire Ant : Solenopsis geminata ( F) นอกจากน ยงมมดชนดอนอก 4-5 ชนด ทอาจเปนพาหะขนยายเพลยแปงใหกระจายการระบาดไดรวดเรวขน โดยความสมพนธระหวางเพลยแปงและมดนน เปนไปแบบพงพากน (Symbiosis) คอ เมอเพลยแปงดดน าเลยงในทออาหาร (phloerm) จากตนสบปะรดจะขบถายสาร honey drew ทเปนสารเขมขนเหนยวและมความหวาน ซงจะสะสมในบรเวณทมการระบาดของเพลยแปง จงเปนแหลงอาหารของมดและเชอรา (sooty mold ) โดยมดจะม การอพยพหรอขนเพลยแปงจากตนหนงไปแหลงอาหาร ตนอน ๆ เปนวฏจกรไป

2.11 ผลกระทบทางเศรษฐกจ เพลยแปงชนดน ท าลายพชเศรษฐกจหลายชนด เชน สบปะรด กลวย และนอยหนา ม

รายงานโดย Sether and Hu (2002) วาเพลยแปงท าใหผลผลตสบปะรดลดลง 35% ในนอยหนา และท าใหคณภาพทางการตลาดลดลง

2.12 การปองกนก าจด Jahn (1990) รายงานวาการควบคมมดเปนการชวยลดประชากรเพลยแปงได Kessing and

Mau, 1992 รายงานวา การท าแนวปองกนมด และการใชเหยอพษมประสทธภาพสง สารเคมทใชเปนเหยอ ไดแก hydramethylnon ศตรธรรมชาตของเพลยแปงมมากชนด แตจะมประสทธภาพในการควบคมประชากรกตอเมอปราศจากมด การใชสารเคมจะไดผลดแตมเพลยแปงบางสวนทดดกนในสวนตามซอกลกของพชจะไมตาย นอกจากน ไขแปงจะชวยปองกนการซมของสารเคมได สารเคมทนยมใชเปนพวก organophosphates เชน malathion และ คารไพลฟอส

แมลงศตรธรรมชาตของเพลยแปงสกล Dysmicoccus 1. ดวงเตา Cryptolaemus montrouzieri Mulsant (Coleoptera: Coccinellidae) พบทงตว

หนอน และตวเตมวยเปนแมลงห าของเพลยแปง D.brevipes ตวเตมวยเปนดวงทมล าตวยาวประมาณ 4.2-4.6 มลลเมตร กวางประมาณ 2.8-3.0 มลลเมตร มสด า หวและอกปลองแรกมสสม ปกคหนาส าด าปลายปกมสสม ตวหนอนมขนาดเลก ล าตวปกคลมดวยไขแปง มลกษณะเปนเสนยาวคลายเสนแปงของเพลยแปง (Mani et al, 1995) รายงานวาพบดวงเตาชนดน 1 ตว สามารถกนตวออนเพลยแปง Rastrococcus iceryoides (Green) ได 498 หรอกนไขได 355 ฟอง นอกจากน สมหมาย ชนราม (2545) รายงานวา ดวงเตาC.maontrouzieri เปนแมลงห าของเพลยแปงสม Nipaecoccus viridis (Newstead), D.brevipes, Maconellicoccus hirsutus (Green) และ R. iceryoides (Green)

2. หนอนผเสอ Spalgis epius Westwood (Lepidoptera : Lycaenidae) พบตวเหนอนเปนแมลงห าท าลายเพลยแปง D.neobrevipes ตวหนอนมขนาดเลก ล าตวยาวประมาณ 5.0-10.0 มลลเมตร

16

กวางประมาณ 3-3.5 มลลเมตร ล าตวประกอบดวยขนเลก ๆ ละเอยด และปกคลมดวยสารสขาวคลายแปง ท าใหดคลายเพลยแปง ดกแดมสด า ลกษณะคลายหนาลง ตวเตมวยเปนผเสอกลางวนขนาดเลก ปกดานบนสน าตาลแกมเทา ดานลางสขาวอมเทา (ศรณและคณะ, 2550)

3. แมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi (Schneider) เปนแมลงในอนดบ Neuroptera วงศ Chrysopidae ตวออนเปนตวห าทส าคญของแมลงในอนดบHomoptera ดวงทพย, 2547 รายงานวาพบแมลงชางปกใส P.ramburi เปนศตรธรรมชาตทส าคญของเพลยแปงหลายชนด เชน เพลยแปงสม N. viridis เพลยแปงชบา M.hirsutus พมลพร นนทะ (2545) รายงานวาแมลงชางปกใส P. ramburi กนแมลงและไรศตรพชไดหลากหลายชนด เชน เพลยออน เพลยแปง ตวออนเพลยหอย เพลยไฟ เพลยไกแจสม เพลยไกฟา ไรแดง ไร 2 จด ตวออนแมลงหวขาว ตวออนของดวง รวมทงเปนตวห าของไข และหนอนวย 1-2 ของหนอนผเสอหลายชนด เชน หนอนเจาะสมอฝาย หนอนมวนใบ และหนอนชอนใบสม เปนตน ในการเขาท าลายเหยอของตวออนแมลงชางปกใสจะใชเขยวทโคงยาวยนจบเหยอและดดกนของเหลวภายในตวเหยอจนเหยอตาย สวนตวเตมวยกนน าหวานเปนอาหาร ทงตวออน และตวเตมวยของแมลงชางปกใสไมท าลายพช นบเปนแมลงศตรธรรมชาตทสามารถน าไปใชประโยชนเพอควบคมแมลงศตรพชโดยชววธในสภาพไรได Anderson et al., (2003) รายงานวาในทวปออสเตรเลยไดมการน าแมลงชางปกใส P. ramburi มาท าการเพาะเลยงเพมปรมาณในเชงพาณชย เพอใหไดปรมาณทเพยงพอตอการน าไปใชในการควบคมศตรพชโดยชววธ ในประเทศไทยพบแมลงชางปกใสชนด P. ramburi แตมการศกษาแมลงชางปกใสชนดน นอยมาก แมลงชางปกใสชนด P. ramburi ตวออนม 3 ระยะ ตวออนจะไมเกบซากของเหยอไวบนหลงซงตางจากแมลงชาง P. brasiliensis และแมลงชางปกใสในสกลอน (Tauber et al., 2001) มการส ารวจพบแมลงชางปกใสชนดนบางฤดในบรเวณทมศตรพช เชน เพลยแปง และ เพลยออน มศกยภาพในการควบคมศตรพชคอนขางสงถามปรมาณแมลงชางปกใสทมากพอ และน าไปใชประโยชนในการควบคมศตรพช

2.13 รปราง ลกษณะและวงจรชวต แมลงชางปกใส มการเจรญเตบโต เปน 4 ระยะ ไดแก ระยะไข ระยะตวออนหรอหนอน

ระยะดกแด และระยะตวเตมวย ระยะตาง ๆ มรายละเอยด ดงน ระยะไข ไขเปนฟองเดยว มกานชไขสขาวใส ไขมลกษณะยาวรสเขยวออน เมอใกลฟกจะ

เปลยนเปนสน าตาลเขม ระยะไข 3-4 วน ระยะตวออน ตวออนม 3 วย รปรางคลายจระเข สวนปากมกรามยาวโคงยนออกไปทาง

ดานหนา ใชแทงเขาเหยอ แลวดดของเหลวจากเหยอ ระยะตวออนมผงแปงสขาวคลม เปนการพรางตวคลายกบเพลยแปงซงเปนเหยอ ระยะตวออนประมาณ 9-11 วน

17

ระยะดกแด ตวออนวยสดทายจะสรางเสนใยสขาวปกคลมล าตว และเขาดกแดอยภายใน มกเขาดกแดตดกบใบ และกงของพช ดกแดมขนาดประมาณ 5 มลลเมตร ระยะดกแดประมาณ 10-11 วน

ระยะตวเตมวย ล าตวสเขยวออน มตารวมสแดง ปกบางใส สวนทองของเพศเมยมลกษณะเรยวยาว ในเพศผมลกษณะเพรยว ปลายทองตดตรง เพศเมยมขนาดล าตวใหญกวาเพศผ ตวเตมวยเพศเมยจะวางไขเปนกลม ตวเมย 1 ตว จะสามารถวางไขได 300-600 ฟอง

2.14 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการควบคมแมลงศตรพช ตวออนของแมลงชางปกใสสามารถกนเหยอทเปนแมลงศตรพชไดมากชนด เชน เพลยแปง

เพลยออน เพลยไฟ แมลงหวขาว (Anderson, 2003) อกทงยงสามารถกนเหยอไดทกระยะการเจรญเตบโตของเหยอ ตงแตไข ตวออน ดกแดและตวเตมวย ตวหนอนของแมลงชางปกใสจะเขาท าลายเหยอโดยใชปากทมเขยวยาวจบเหยอดดกนของเหลวจากตวเหยอเปนอาหารจนเหยอตวแหง (กรมวชาการเกษตร, 2554) ดวงทพย กนฐา, 2549 ศกษาประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงชบา (Maconellicoccus hirsutus Green) พบวา ตวออนแมลงชางปกใสวยท 1, 2 และ 3 สามารถกนเพลยแปงชบาไดเฉลย 19.55±1.19, 38.05±2.04 และ 20±1.68 ตว ตามล าดบ ประภสสร เชยค าแหง และคณะ (2553) ศกษาประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปง Pseudococcus jackbeardsleyi ไขผเสอขาวสารCorcyra cephalonica เพลยออนถว Aphis craccivora และไรแดงอฟรกน พบวาวย 1, 2 และ 3 กนของแมลงชางปกใส กนเพลยแปงไดเฉลย 54.45±16.67, 163.75±30.19 และ 290.90±63.46 ตว ตามล าดบ กนไขผเสอขาวสาร ไดเฉลย 32.10±13.32, 137.60±44.17 และ 207.95±82.90 ฟอง ตามล าดบ กนเพลยออนถวได 41.70±18.09, 160.45±35.69 และ 193.65±95.30 ตว ตามล าดบ และกนไรแดงอฟรกน ไดเฉลย 31.30±12.98, 94.90±43.54 และ 156.00±100.30 ตว ตามล าดบ

ในประเทศไทย มการเลยงขยายพนธแมลงชางปกใสเปนปรมาณมากเพองานทดลอง ใชควบคมแมลงศตรพชหลายชนด โดยหนวยงานของภาครฐ เชน กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร และศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรยแหงชาต โสภณ อไรชน และคณะ (2550) ท าการศกษาความเปนไปได ในการพฒนาเทคโนโลยการเพาะเลยงแมลงชางปกใส P. ramburi ในเชงพาณชย พบวาเพลยแปงชบา M.hirsutus ท าใหคาอตราการขยายพนธสทธ (Ro) ของแมลงชางปกใส เทากบ 15.175 เทา โดยใชผลฟกทองซงเปนพช อาหารทเหมาะสมในการน ามาเพาะเลยงเพลยแปง อาหารของตวเตมวยแมลงชางปกใสสตรน าผง : ยสต ในอตราสวน 1:1 มความเหมาะสมในการเพมจ านวนไขแมลงชางปกใส การใหน าแกตวเตมวยของแมลงชางปกใส P. ramburi ทก 6 ชวโมง มความเหมาะสมตอจ านวนไขของแมลงชางปกใส กรมวชาการเกษตร (2554) รายงานวา ม

18

การใชแมลงชางปกใส P. ramburi ในการควบคมเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ โดยการปลอยไขแมลงชางปกใส โดยการแขวนซองหรอถงพลาสตกบรรจไข บนตนมนส าปะหลงและแยมปากถงไว เพอใหตวออนของแมลงชางปกใสทฟกออกจากไขสามารถออกมาหาเพลยแปงกนได โดยใชอตราปลอย 10 จดตอไร จดละ1 ซอง หรอถง การปลอยตวออนของแมลงชางปกใส ควรเลอกปลอยบรเวณตนหรอยอดมนส าปะหลงทมการท าลายของเพลยแปงมนส าปะหลง โดยมอตราการปลอย 200-500 ตวตอไรขนอยกบความหนาแนนของปรมาณเพลยแปงมนส าปะหลง โดยน าตวออนของแมลงชางปกใสทเกาะอยบนกระดาษในกลองเลยงวางบรเวณตนหรอยอดมนส าปะหลงทมการท าลายของเพลยแปงมนส าปะหลง

บทท 3 วธด าเนนงานวจย

งานวจยม 5 การทดลอง ดงน

3.1 ตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนดของผเสอลง 3.2 การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด และ

ผเสอลง 3.3 การเปลยนแปลงประชากร เพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus neobrevipes Beardsley

เพลยแปงลาย Ferrisia virgate (Cockerell) และศตรธรรมชาต 3.4 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนา 3.5 ตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดยใชเพลยแปงนอยหนา

การเพาะเลยงเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพเพอท าสตอค (ดดแปลงจาก อมพร วโนทย 2553) ปลกตนมนส าปะหลงในกระถางขนาดเสนผาศนยกลาง 8 นว ใชทอนยาวประมาณ 25 เซนตเมตร ปลกกระถางละ 2 ทอน ใหน า และใสปย เปนเวลา 45 วน จากนนน าตนมนส าปะหลงไปวาง ขางกรงเลยงเพอใหตวออนวย 1 เดนขนบนตนมนส าปะหลง ทงไวประมาณ 1 วน น าตนทมตวออนวย 1 วางไว ในหองทมแสงเพยงพอ ทงไวประมาณ 15 วน ตดสวนของใบมนส าปะหลงทมเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพวย 3 วางบนลกฟกทองพนธบงกาฬหรอพนธศรเมอง ขนาดหนกประมาณ 0.5-1 กโลกรม น ามาเพาะเลยงเพลยแปงในกรงเลยงแมลงขนาด 50x60x100 เซนตเมตร ใชฟกทอง 10 ลกตอกรง เพลยแปงจะเดนลงบนลกฟกทองเมอใบมนแหงใชเวลาประมาณ 1 วน เกบใบมนส าปะหลงทแหงออก หลงจากนนประมาณ 5 วนเพลยแปงจะเจรญเปนตวเตมวยบนลกฟกทองประมาณ 300-400 ตวตอลก การเพาะเลยงผเสอลง เกบรวบรวมหนอนหรอดกแดของผเสอลงจากสภาพธรรมชาตมาเพาะเลยงท าสตอกโดยใชเหยออาหาร คอเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพทเพาะเลยงบนฟกทอง ในกรงเลยงแมลงขนาด50x60x100 เซนตเมตร จนไดตวเตมวยผเสอลง จงน าผเสอไปเลยงในกรงผสมพนธขนาด 4x4x4 เมตร กรงละ 10 ค ใหอาหารผเสอดวยกอนส าลชบดวยน าหวานโดยแขวนไวในกรงดวยเชอกน าตนมนส าปะหลงทปลกไวในกระถางขนาด 8 นว อายประมาณ 45 วน วางไวในกรงจ านวน 10 ตนเพอใหผเสอวางไข เกบไขทวางในวนเดยวกนจ านวน 100 ฟองไปเพาะเลยงเพอศกษาตารางชวตตอไป

20

3.1 ตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนดของผเสอลง

การเพาะเลยงเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพเพอท าสตอค (ดดแปลงจาก อมพร วโนทย 2553) ปลกตนมนส าปะหลงในกระถางขนาดเสนผาศนยกลาง 8 นว ใชทอนยาวประมาณ 25 เซนตเมตร ปลกกระถางละ 2 ทอน ใหน า และใสปย เปนเวลา 45 วน จากนนน าตนมนส าปะหลงไปวาง ขางกรงเลยงเพอใหตวออนวย 1 เดนขนบนตนมนส าปะหลง ทงไวประมาณ 1 วน น าตนทมตวออนวย 1 วางไว ในหองทมแสงเพยงพอ ทงไวประมาณ 15 วน ตดสวนของใบมนส าปะหลงทมเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพวย 3 วางบนลกฟกทองพนธบงกาฬหรอพนธศรเมอง ขนาดหนกประมาณ 0.5-1 กโลกรม น ามาเพาะเลยงเพลยแปงในกรงเลยงแมลงขนาด 50x60x100 เซนตเมตร ใชฟกทอง 10 ลกตอกรง เพลยแปงจะเดนลงบนลกฟกทองเมอใบมนแหงใชเวลาประมาณ 1 วน เกบใบมนส าปะหลงทแหงออก หลงจากนนประมาณ 5 วนเพลยแปงจะเจรญเปนตวเตมวยบนลกฟกทองประมาณ 300-400 ตวตอลก

การเพาะเลยงผเสอลง เกบรวบรวมหนอนหรอดกแดของผเสอลงจากสภาพธรรมมาเพาะเลยงท าสตอคโดยใชเหยออาหาร คอเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพทเพาะเลยงบนฟกทอง ในกรงเลยงแมลงขนาด 50x60x100 เซนตเมตร จนไดตวเตมวยผเสอลง จงน าผเสอไปเลยงชาตในกรงผสมพนธขนาด 4x4x4 เมตร กรงละ 10 ค ใหอาหารผเสอดวยกอนส าลชบดวยน าหวานโดยแขวนไวในกรงดวยเชอกน าตนมนส าปะหลงทปลกไวในกระถางขนาด 8 นว อายประมาณ 45 วน วางไวในกรงจ านวน 10 ตนเพอใหผเสอวางไข เกบไขทวางในวนเดยวกนจ านวน 100 ฟองไปเพาะเลยงเพอศกษาตารางชวตตอไป

3.1.1 การทดลองท 1 : การศกษาตารางชวตของผเสอลงทกนเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนด น าไขของผเสอลงซงมอายเทากน จ านวน 100 ฟอง เพาะเลยงในกรงเลยงขนาด 50x60x100

เซนตเมตร เมอไขฟกออกเปนตว ท าการแยกเลยงเดยวในกลองพลาสตกเลยงแมลงขนาด 17.5 x 25 x 9 เซนตเมตร ใชเพลยแปงวย 3 เปนเหยออาหารโดยเปลยนอาหารทกวน โดยสงเกตและบนทกการเจรญเตบโตแตละวนของไขผเสอจ านวน 100 ฟองและการเปลยนแปลงของตวหนอน การตายและสาเหตการตาย จนกระทงตวหนอนเขาดกแดและออกเปนตวเตมวย จ าแนกเพศ บนทกจ านวนทตวเตมวยทออกในแตละวน และน าตวเตมวยจบคผสมพนธในกรงขนาด 4x4x4 เมตร และตรวจนบจ านวนไขทกวนจนผเสอหยดวางไขและตายหมด น าขอมลทไดมาสรางตารางชวตแบบ biological life table และค านวณคาทางสถตตาง ๆ ไดแก อตราการขยายพนธสทธ (net reproductive rate) ชวอายขยของกลม (cohort generation time) คาสมประสทธการเพมทางกรรมพนธของประชากร (capacity for increase of population) อตราการเพมทแทจรงของประชากร (finite rate of increase of population) ตามวธทอธบายไวโดย Southwood (1980) และ Price (1975)

21

3.1.2 การวเคราะห วเคราะหตารางชวต ไดแก อตราการขยายพนธสทธ (net reproductive rate of increase) R0 = ∑ lxmx ชวอายขยของกลม (cohort generation time ) Tc = ∑xlxmx/Ro คาสมประสทธการเพมทางกรรมพนธของประชากร (capacity for increase) rc = lnR0/Tc อตราการเพมทแทจรงของประชากร (finite rate of increase) = Crc ประกอบดวย คา x คอ อาย ก าหนดสญลกษณเปน x คอชวงอายตงแต x จนถง x+1 คา lx คอ คาการมชวตรอดในแตละอาย คา mx คอ คาเฉลยของจ านวนลกทเกดขนจากสงมชวตทมอาย x เมอใหเวลาระยะหนง

3.1.3 ประสทธภาพการกนเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดของผเสอลง ใชหนอนวย 1 ของผเสอลงจ านวน 10 ตว แยกเลยงเดยวในกลองพลาสตกเลยงแมลงขนาด 17.5 x 25 x 9 เซนตเมตร ฝากลองเจาะและบดวยตาขายมงลวดทองเหลอง ใชเพลยแปงมนส าปะหลงทง 4 ชนด ทเพาะเลยงไวบนฟกทองใชระยะไขหรอตวออนวย 2 หรอ ตวออนวย 3 หรอตวเตมวยเปนเหยอครงละ 50 ตวทกวน บนทกจ านวนเพลยแปงในแตละระยะทหนอนผเสอลงกนทกวนจนกระทงเขาสระยะดกแด

3.2 การทดลองท 2 : การศกษาการเปลยนแปลงประชากร ตามฤดกาลของเพลยแปง

ท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด และผเสอลง คดเลอกแปลงมนส าปะหลงพนธหวยบง 80 ของเกษตรกรทไมมการใชสารปองกนก าจด

แมลง ในอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา เลอกแปลงประมาณ 1 ไร ท าการส ารวจประชากรเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดไดแก 1. เพลยแปงลาย (F.virgata Cockerell) 2. เพลยแปงแจคเบยดเลย (P. jackbeardsleyi) 3. เพลยแปงมนส าปะหลงสเขยว (P. madeiresis) 4. เพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ (P. manihoti) และ ผเสอลง ส ารวจ 2 สปดาหตอครง สมส ารวจตวอยางอยางเปนระบบ (systematic sampling) โดยเวนขอบแปลงไว 5 แถว ส ารวจ 5 ตนและเวน 10 ตนในแถวเดยวกน สวนระยะแถวส ารวจ 5 แถวเวน 5 แถว ใหครอบคลมพนทแปลงส ารวจ ท าการส ารวจปรมาณเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงทง 4 ชนดในระยะวย 3 และตวเตมวย ทงบนใบใตใบและยอด ส ารวจไข หนอนและดกแดผเสอลงทวทงตน ด าเนนการส ารวจตงแตมนส าปะหลงอาย 1 เดอนถงเกบเกยว บนทกขอมล ไดแก สถานทส ารวจ ชอพนธ อาย วนทส ารวจ อณหภม ความชนสมพทธ และสภาพอากาศในแตละวน บนทกจ านวนเพลยแปงทง 4 ชนด รวมทงหนอนและดกแดผเสอลงทพบ

22

3.2.1 วเคราะหผลการทดลอง น าขอมลประชากรผเสอลงและเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดทส ารวจทไดมาวเคราะหทางสถตโดยใชโปรแกรม (Statistical Package for the Social Sciences) SPSS for Windows Version 13.0

หาคา Regression และ Correlation ระหวางผเสอลง กบเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนด วเคราะหปจจยทเปนตวควบคมการเปลยนแปลงประชากรของเพลยแปงมนส าปะหลง 4

ชนด ในรอบ 1 ป ตามวธการของ Napompeth (1973) ดวยสมการดงน

log Nt+1 = log a + b log Nt

โดยท Nt = จ านวนของเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดในชวงเวลาหนง Nt+1 = จ านวนของเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดในชวงเวลาถดมา

3.2.2 ระยะเวลาการด าเนนงาน ตงแตธนวาคมถงกรกฎาคม 2556 3.2.3 สถานทท าการศกษาวจย

1. แปลงเกษตรกร อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา 2. ศนยเครองมอวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

3.3 การทดลองท 3 : การเปลยนแปลงประชากรเพลยแปงนอยหนา Dysmicoccus

neobrevipes Beardsley เพลยแปงลาย Ferrisia virgate (Cockerell) และศตรธรรมชาต ท าการทดลองในสวนนอยหนาของเกษตร 2 รปแบบ คอ 1. ไมมการใชสารเคมก าจดศตรพช

และ 2. มการใชสารเคมก าจดศตรพช ณ อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา สวนรปแบบท 1 (site 1) ปลกนอยหนาพนธฝาย อาย 12 ป เนอทประมาณ 20 ไร จ านวนตนประมาณ 1,250 ตน ท าการสมตนนอยหนาเพอเกบขอมลจ านวน 20 ตน สมแถวละ 5 ตน จ านวน 4 แถวในแปลงปลก

สวนรปแบบท 2 (site 2 ) ปลกนอยหนาพนธเพชรปากชอง อาย 10 ป เนอทประมาณ 20 ไร จ านวนตน 1,250 ตน ส ารวจ 20 ตน จาก 1 แถว (เพราะเกษตรกรใหส ารวจแค 1 แถว) ในแถวมประมาณ 80 ตน ท าการส ารวจเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต ทก 7 วน ตงแตเดอนมนาคมถงพฤศจกายน 2556 โดยท าการสม 20 ยอดหรอ 20 ผลตอตนและตรวจนบแมลงทพบและบนทกชนดและจ านวน

ระยะเวลาการทดลอง ตงแตเดอนเมษายนถงกนยายน 2556

23

3.4 การทดลองท 4 : ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนา

การเพาะเลยงแมลงเพอการทดลองท 3.4 และ 3.5 3.4.1 การเพาะเลยงเพลยแปงนอยหนา D. neobrevipes. เกบรวบรวมเพลยแปงนอยหนาจากผลนอยหนาทวางขายตามทองตลาด น ามาเลยง

ขยายพนธเพมปรมาณโดยวางผลนอยหนาทมเพลยแปงบนลกฟกทองทไมแกหรอออนเกนไป เพอใหเพลยแปงยายลงไปบนฟกทอง จากนนน าฟกทองไปวางในกรงเลยงแมลงขนาด 50x100x60

เซนตเมตร โดยใชกนขวดพลาสตกเปนฐานรองลกฟกทอง รองกนดวยกระดาษหนงสอพมพ ทงไว 1 สปดาห เพลยแปงนอยหนาจะเจรญเตบโตเปนประชากรรนลก เตมลกฟกทอง มประชากรโดยประมาณ 500-1,000 ตวตอลก หรออกวธการหนง คอ การใชพกนเขยตวออนหรอกลมไขเพลยแปงนอยหนาจากลกนอยหนาลงบนผลฟกทองโดยตรงท าใหปรมาณของเพลยแปงมากพอทจะน าไปเพาะเลยงตอไปได จะไดเพลยแปงเจรญเตบโตเปนประชากรรนลกประมาณ 300-500 ตว

3.4.2 การเพาะเลยงแมลงชางปกใส P. ramburi

ท าการเลยงแมลงชางปกใสโดยใชเพลยแปงทเพาะเลยงไวบนลกฟกทองโดยน าไขของแมลงชางปกใส จ านวน 100 ฟองจากหองปฏบตการของศนยบรหารศตรพช จงหวดนครราชสมา มาวางบนลกฟกทองทเลยงเพลยแปงนอยหนา จากนนน าลกฟกทองไปวางไวในกลองพลาสตกเลยงแมลงทรงกระบอกขนาดเสนผานศนยกลาง 23 เซนตเมตร สง 10 เซนตเมตร ฝากลองเจาะเปนรและกรดวยตาขายเพอระบายอากาศ ตวออนแมลงชางปกใสทฟกออกมาจะกนเพลยแปงเปนอาหารและเจรญเตบโตเปนตวเตมวย เกบเกยวตวเตมวยเพศผและเพศเมยทงหมดใสในกรงเลยงแมลงขนาด 50x50x50 เซนตเมตร เพอใหจบคผสมพนธและวางไข ภายในกรงเลยงวางฟองน าทชบน าผงผสมยสตเพอเปนอาหารของตวเตมวย

3.4.3 วธการทดลอง

เตรยมแมลงชางปกใสตวออนวย 1, 2 และ 3 จ านวน 20 ตว ตอการทดลอง แยกเลยงเดยวในเพลท ขนาดเสนผานศนยกลาง 10 เซนตเมตร ใหเหยอ คอ เพลยแปงนอยหนาวย 1, 2, หรอ 3 จ านวน 100-200 ตวตอเพลท นบจ านวนเหยอทถกกนทก 24 ชวโมงและเปลยนเหยอใหม จนกระทงแมลงชางปกใสเปลยนวย

3.4.4 แบบการทดลอง ใชการทดลองแบบ Factorial in CRD ม 9 กรรมวธ ๆ ละ 20 ซ า กรรมวธท 1 คอ แมลงชางปกใสวยท 1 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 1 กรรมวธท 2 คอ แมลงชางปกใสวยท 1 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 2 กรรมวธท 3 คอ แมลงชางปกใสวยท 1 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 3

24

กรรมวธท 4 คอ แมลงชางปกใสวยท 2 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 1 กรรมวธท 5 คอ แมลงชางปกใสวยท 2 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 2 กรรมวธท 6 คอ แมลงชางปกใสวยท 2 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 3 กรรมวธท 7 คอ แมลงชางปกใสวยท 3 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 1 กรรมวธท 8 คอ แมลงชางปกใสวยท 3 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 2 กรรมวธท 9 คอ แมลงชางปกใสวยท 3 ทเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวย 3

3.4.5 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหหาคาเฉลยจ านวนเพลยแปงทถกกนเปนตว วเคราะหความแตกตางทางสถต (ANOVA) และเปรยบเทยบคาเฉลยแบบ Duncan’s New Multiple Rang Test (DMRT) หาคาเฉลยของวนทใชในการเจรญเตบโต และคาเฉลยของความกวางล าตว ความยาวล าตวของแมลงชางปกใส (P. ramburi) ระยะตวออนวย 1, 2, 3 และ ดกแด

3.4.6 ระยะเวลาในการด าเนนงาน

ตงแตเดอนเมษายนถงมถนายน 2557

3.4.7 สถานทท าการศกษาวจย

อาคารผลตและขยายตวห า ณ ศนยสงเสรมเทคโนโลยดานอารกขาพช จงหวดนครราชสมา

3.5 การทดลองท 5 : การศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดยใช

เพลยแปงนอยหนา 3.5.1 วธการทดลอง

น าไขแมลงชางปกใส P. ramburi ทวางไขในวนเดยวกนมาเลยงในกลองพลาสตก ขนาดเสนผาศนยกลาง 5 เซนตเมตร สง 8 เซนตเมตร เมอไขฟกเปนตวออนแยกเลยงเดยว ในกลองพลาสตกกลมใสขนาดเสนผานศนยกลาง 5 เซนตเมตร สง 8 เซนตเมตร ปดดวยกระดาษรเมยขนาด 7x9 เซนตเมตร ปดทบดวยฝาทกรดวยลวดตาขายละเอยดกลองละ 1 ฟอง จ านวน 100 กลอง โดยใหอาหารเปนเพลยแปงนอยหนาวย 2ในปรมาณ 100 ตว เปลยนอาหารทก 2 วน จนกระทงแมลงชางปกใสตวออนเขาดกแดและเปนตวเตมวย น าตวเตมวยทไดมาจบคผสมพนธกลองพลาสตกเสนผานศนยกลาง 23 เซนตเมตร สง 10 เซนตเมตร อาหารทใชเลยงส าหรบตวเตมวย คอ น าผงผสมยสตททาบนแผนฟองน ากวาง 1 เซนตเมตร ยาว 10 เซนตเมตร หนาประมาณ 1 มลลเมตร และใชกอนส าลชบน าหมกานใบมนเพอใหตวเตมวยวางไข วางบนเพลทเปลา หลงจากตวเตมวยวางไขแลว 1 วน ยายตวเตมวยไปไวทกลองพลาสตกใหม ท าเชนนทกวนจนกระทงแมลงชางเพศเมยตายหมด การเกบไข

25

ของแมลงชางปกใสท าโดยใชพกน สวนไขทตดตามขอบกลองหรอใบมนใชกรรไกรตดกานไขออก และน าไขทตดไดมาใสกลองพลาสตก การทดลองไดด าเนนการในหองปฏบตการ ณ อณหภม 26±2 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 70±5 เปอรเซนต

3.5.2 การบนทกขอมล ตรวจนบและบนทกจ านวนแมลงชางปกใสแตละตวทกวนทรอดชวตทกวนตงแตระยะไข

จนกระทงเปนตวเตมวย ตดตามสงเกตการณเจรญเตบโตสระยะตางๆจนเปนตวเตมวย ตรวจนบจ านวนตวเตมวยทเกดขน จ านวนไขทตวเตมวยเพศเมยวางทงหมดทกวนจนกระทงตวเตมวยตายหมด

3.5.3 การวเคราะหขอมล

1) อตราการขยายพนธสทธ (net reproductive rate of increase) R0 = ∑lxmx

2) ชวอายขยของกลม (cohort generation time ) Tc = ∑lxmx . X / ∑lxmx

3) คาสมประสทธการเพมทางกรรมพนธของประชากร (capacity for increase) rc = lnR0/Tc

4) อตราการเพมทแทจรงของประชากร (finite rate of increase) λ =anti log rc

โดยท x = ชวงอาย

lx= คาการรอดชวตในแตละชวง

mx= คาเฉลยของจ านวนลกทเกดขนจากสงมชวตทมอาย x

5) คาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation, S.D.) และคาพสย

26

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมลและการอภปรายผล

4.1 การทดลองท 1: ตารางชวตและประสทธภาพในการกนเพลยแปงท าลายมน

ส าปะหลง 4 ชนดของผเสอลง พบวาจ านวนหนอนผเสอลงทเกบรวบรวมได มปรมาณนอยไดครงละไมเกน 10 ตว ทงน

เนองมาจาก การระบาดของเพลยแปงทกชนด ในแปลงทดลองนอย พจารณาจากตวเลขประชากรเพลยแปงแจคเบยดเลย มคาเฉลยสงสดเพยง 8.32 ตวตอ 25 ตน เมอเลยงจนไดผเสอตวเตมวยยงคงมจ านวนนอยและเมอจบคผสมพนธกนแตไมพบการวางไขของผ เสอ ดงนนจงยตการทดลอง แตประภสสรและคณะ (2555) ไดศกษาพฒนาการเพาะเลยงและศกยภาพการเปนตวห าของผเสอตวห า Spalgis epius (Lepidoptera: Lycaenidae) โดยการเกบรวบรวมจากพช 5 ชนด คอ มนส าปะหลง นอยหนา ชบา มะเขอยาว และวชพช ระหวาง เดอนธนวาคม 2554 ถง กนยายน 2555 พบผเสอตวห า S. epius ในระยะตวหนอน จ านวน 160 ตว และระยะ ดกแด จานวน 35 ดกแด ซงเปรยบเทยบการพบจ านวนของผเสอลงในแปลงมนส าปะหลง ทมการระบาดของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงทง 4 ชนด พบวา แตกตางกนมาก อาจเนองจากการระบาดของเพลยแปงทมการควบคมโดยศตรธรรมชาตบางชนดในธรรมชาต เชน แตนเบยน A.lopezi และ แมลงชางปกใส P.ramburi ท าใหบทบาทของผเสอลงในธรรมชาตมนอยกวาศตรธรรมชาตทง 2 ชนดทกลาวมา ดงนนการศกษาชววทยาและประสทธภาพการกนของผเสอลงจงควรมการเกบรวบรวมจากพชชนดอน ทมการระบาดของเพลยแปงดวย

4.2 การทดลองท 2: การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนด และผเสอลง

ผลการส ารวจไดเกบขอมลเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนดและผเสอลง ณ แปลงเกษตรกร ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ตงแตธนวาคม 2555 ถง กรกฎาคม 2556 ตลอดการเกบขอมล 33 ครง

มรายละเอยดดงน พบเพลยแปงแจคเบยดเลย จ านวนครงมากทสดท งหมด 30 ครง (ภาพท 1) โดยเรมตงแตสปดาหท 3 ของเดอน ธนวาคม 2555 พบสงทสด ในวนท 27 กมภาพนธ 2556 มคาเฉลย 8.32 ตว พบเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ จ านวนครงรองจากเพลยแปงแจคเบยด

27

เลย ทงหมด 25 ครง สงสดในวนท 3 พฤษภาคม 2556 มคาเฉลย 1.12 ตว พบเพลยแปงลาย ทงหมด 5 ครง สงทสด ในวนท 3 เมษายน 2556 มคาเฉลย 0.2 ตว และไมพบเพลยแปงสเขยวและผเสอลง ตลอดการส ารวจ จากขอมลพบวาประชากรของเพลยแปงทกชนด จะพบมากในชวงฤดแลงหรอฝนทงเปนเวลานาน เนองจากเมอความตองการน าของพชถกจ ากดลง ใบทสรางขนในชวงแลง พบวา เปนใบมกระบวนการเมตาโบลซมสง ท าใหใบมคณคาทางอาหารสงดวยเหมาะตอสภาวะการเจรญเตบโตของเพลยแปง หรออาจกลาวไดวาเพลยแปงชอบดดน าเลยงของใบทสรางในชวงแลงมากกวาในชวงฝน การทไมพบผเสอลงกเปนเพราะประชากรของเหยอคอเพลยแปงมนอยซงเปนธรรมชาตของตวห าโดยทวไป เหตผลอกประการหนงอาจเปนผลมาจากการรณรงคควบคมเพลยแปงของหนวยงานทงภาครฐและเอกชนรวมทงเกษตรกร โดยใชทกการปองกนก าจดทกวธการในชวงป 2553-2554 ตามค าแนะน าของเอกสารวชาการ เรองการจดการเพลยแปงมนส าปะหลง (2554) เชน การเตรยมดนกอนปลก ตากดนนานอยางนอย 2 สปดาห เพอท าลายหรอลดปรมาณไขและตวออนของเพลยแปงมนส าปะหลงทยงหลงเหลออยในดน การเลอกฤดปลก ในชวงตนฤดฝน คอ เดอนพฤษภาคม เพอใหชวงระยะแรกและระยะกลางของการเจรญเตบโต (1-88 เดอน) อยในชวงฤดฝนซงมการระบาดของเพลยแปงมนส าปะหลงคอนขางนอย การจดการใหมระบบการใหน าในไรมนส าปะหลง เนองจากธรรมชาตเพลยแปงมนส าปะหลงจะถกท าลายโดยน า ท าใหปรมาณเพลยแปงลดลง การปลกพชหมนเวยน ปลกระหวางพชหลกกบพชทไมใชอาหารของแมลงศตรพช เพอหลกเลยงไมใหมแหลงอาหารและทอยอาศยของแมลงศตรพชตดตอกนเปนเวลานาน การสรางแนวพชปองกน เชน ตะไครหอม ดาวเรอง และการจดการทอนพนธมนส าปะหลง ไมใชทอนพนธจากแหลงทมการระบาดของเพลยแปง ตนพนธทกองไว หากพบเพลยแปงหามเคลอนยาย เพราะจะท าใหไขและตวออนกระจายมากขน และกอนปลกมการแชทอนพนธกอนปลกดวยสารเคมตามค าแนะน า

28

ภาพท 1 จ านวนประชากรเพลยแปงมนส าปะหลง 4 ชนด จากการส ารวจ 33 ครง ณ ต าบล

พลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ตงแตเดอนธนวาคม 2555 ถงเดอน กรกฎาคม 2556

ภาพท 2 แสดงคาอณหภมของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมาระหวางเดอนธนวาคม 2555 ถง

เดอน กรกฎาคม 2556

8.32

1.12

0

1

2

3

4

5

6

7

8

96 ธ.ค. 55

22 ธ.ค

. 55

19 ธ.ค

. 55

26 ธ.ค

. 55

3 ม.ค

. 56

9 ม.ค

. 56

17 ม

.ค. 56

22 ม

.ค. 56

30 ม

.ค. 56

8 ก.

พ. 56

15 ก

.พ. 56

21 ก

.พ. 56

27 ก

.พ. 56

8 ม.ค

. 56

22 ม.ค

. 56

29 ม.ค

. 56

3 เม

.ย. 56

9 เม

.ย. 56

19 เม.ย

. 56

25 เม.ย

. 56

3 พ.ค

. 56

10 พ

.ค. 56

17 พ

.ค. 56

23 พ

.ค. 56

1 ม.ย

. 56

7 ม.ย

. 56

14 ม.ย

. 56

21 ม.ย

. 56

28 ม.ย

. 56

5 ก.

ค. 56

12 ก

.ค. 56

18 ก

.ค. 56

26 ก

.ค. 56

จ ำนวนเพล

ยแปง ตว

ตอ 25

ตน

วนทส ำรวจ

P.jackbeardsleyi

F.virgata

P.madeirensis

P.manihoti

0.00

5.00

10.00

15.00

20.00

25.00

30.00

35.00

6.ธ.ค.12

12.ธ.ค.12

19.ธ.ค.12

41269.0

0 3.ม

.ค.13

9.ม

.ค.13

17.ม.ค.13

22.ม.ค.13

30.ม.ค.13

8.ก

.พ.13

15.ก.พ.13

21.ก.พ.13

27.ก.พ13

2.ม

.ค.13

22.ม.ค.13

29.ม.ค.13

3.เม.ย.13

9.เม.ย.13

19.เม.ย13

25.เม.ย13

3.พ

.ค13

10.พ.ค13

17.พ.ค13

23.พ.ค13

1.ม

.ย13

7.ม

.ย13

14.ม.ย13

21.ม.ย13

28.ม.ย13

5.ก

.ค13

12.ก.ค13

18.ก.ค13

26.ก.ค13

อณหภ

ม (องศาเซ

ลเซย

ส)

วนทส ารวจ

29

ภาพท 3 แสดงคาความชนสมพทธของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนธนวาคม 2555 ถงกรกฎาคม 2556

ภาพท 4 แสดงปรมาณน าฝนของอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนธนวาคม 2555

ถงกรกฎาคม 2556

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

6.ธ.ค.12

12.ธ.ค.12

19.ธ.ค.12

41269.0

0

3.ม.ค.13

9.ม.ค.13

17.ม.ค.13

22.ม.ค.13

30.ม.ค.13

8.ก.พ.13

15.ก.พ.13

21.ก.พ.13

27.ก.พ1

3

2.ม.ค.13

22.ม.ค.13

29.ม.ค.13

3.เม.ย.1

3

9.เม.ย.1

3

19.เม

.ย13

25.เม

.ย13

3.พ.ค13

10.พ.ค13

17.พ.ค13

23.พ.ค13

1.ม.ย1

3

7.ม.ย1

3

14.ม.ย1

3

21.ม.ย1

3

28.ม.ย1

3

5.ก.ค13

12.ก.ค1

3

18.ก.ค1

3

26.ก.ค1

3

ปรมาณค

วามช

นสมพ

ทธ (เป

อรเซนต

)

วนทส ารวจ

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

6.ธ.ค.12

12.ธ.ค.12

19.ธ.ค.12

41269.0

0

3.ม.ค.13

9.ม.ค.13

17.ม.ค.13

22.ม.ค.13

30.ม.ค.13

8.ก.พ.13

15.ก.พ.13

21.ก.พ.13

27.ก.พ1

3

2.ม.ค.13

22.ม.ค.13

29.ม.ค.13

3.เม.ย.1

3

9.เม.ย.1

3

19.เม

.ย13

25.เม

.ย13

3.พ.ค13

10.พ.ค13

17.พ.ค13

23.พ.ค13

1.ม.ย1

3

7.ม.ย1

3

14.ม.ย1

3

21.ม.ย1

3

28.ม.ย1

3

5.ก.ค13

12.ก.ค1

3

18.ก.ค1

3

26.ก.ค1

3

ปรมาณน

าฝน (มลล

ลตร)

วนทส ารวจ

30

การวเคราะหความสมพนธระหวางเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนดกบสภาพแวดลอม โดยหาความสมพนธระหวางอณหภม ปรมาณฝน และความชนสมพทธกบประชากรเพลยแปงมน

ส าปะหลงสชมพและศตรธรรมชาต จากการวเคราะหหาคาสหสมพนธ พบวาประชากรเพลยแปงแจดเบยดเลย เพลยแปงลาย เพลยแปงสเขยวและเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ กบปรมาณน าฝน ไมมความสมพนธกน (ตารางท 1) สวนความสมพนธของประชากรเพลยแปงแจดเบยดเลย เพลยแปงลายและเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ กบอณหภม มความสมพนธแบบบวก กลาวคอ เมออณหภมเพมขนปรมาณของเพลยแปงแจดเบยดเลย เพลยแปงลายและเพลยแปงมนส าปะหลงสชมพ จะเพมขนตามดวย เชนเดยวกบความสมพนธของประชากรเพลยแปงแจดเบยดเลย กบ

ความชน ทมความสมพนธแบบลบ กลาวคอ มความสมพนธแบบผกผนกน ถาความชนมปรมาณต า ปรมาณของเพลยแปงแจดเบยดเลย จะเพมปรมาณขนดวย พฒตาล ทพเพง (2558) กลาววาผลกระทบของอณหภมทรอนขนท าใหมผลตอแมลงศตรพช คอ ระยะเวลาในการพฒนาจนเปนตวเตมวยเพมขน เนองจากอาหารมคณภาพต าลง อตราการตายเพมขนหรอระดบประชากรลดลง เกดการแพรกระจายและระบาดของแมลงศตรพชชนดใหมแทนทศตรหลก ความสมบรณ และขนาด

ของไขลดลงในประชากร รนท 2 และแมลงพวกเจาะดด มอตราการพฒนาเปนตวเตมวยสงขน ท าใหมประชากรเพมขน ในชวงอณหภมสงขน สอดคลองกบการวจยทอณหภมเพมขนแมลงศตรพชมนส าปะหลงจะเพมปรมาณดวย ในชวงเดอนมนาคมและเมษายน เชนเดยวกบการศกษาของวศษฐ สทธเกษตร (2550) ทพบวาปจจยทางภมอากาศมอทธพลโดยตรงตอแมลง คออณหภมทเพมขน จะ

เปนตวเรงการเจรญเตบโตของแมลง และแมลงเหลานยงตองการอาหารเพอใชในการเจรญเตบโตมากขน และเพอวางไขทเพมสงขนดวย ผลกระทบจากการเปลยนแปลงภาวะอากาศของผวโลกทเกดขนกบระบบนเวศ ผลผลตทางการเกษตร และตอแมลงศตรพช ประภสสร เชยค าแหงและคณะ

(2546) ศกษาประชากรตามฤดกาลของเพลยไฟฝาย พบวาในชวงฤดฝนพบการระบาดของเพลยไฟอยตลอดชวงฤดน เชนเดยวกบ Patel et al. (2008) ทศกษาการเปลยนแปลงประชากรเพลยไฟพรกและหาความสมพนธ กบปจจยทางกายภาพ พบวา ปรมาณน าฝนมอทธพลตอการเพมลดของประชากรเพลยไฟ การทดลองของปยะรตน เขยนมสข และคณะ (2541) พบวาอณหภมสงจะท าใหพบอตราการเจรญเตบโตเรว วงจรชวตสนลง เชนเดยวกบรนจตร ฝกแต (2548) ทพบวาความชน

สมพทธลดลงจะท าใหจ านวนเพลยไฟเพมขน

31

ตารางท 1 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนดจากการส ารวจ 33 ครง ณ ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ตงแตเดอน ธนวาคม 2555 ถง กรกฎาคม 2556

P. jackbeardsleyi F. virgata P. madeirensis P. manihoti ปรมาณน าฝน -0.12ns -0.068 ns -0.043 ns 0.094 ns

อณหภม 0.369* 0.434** 0.158 ns 0.499** ความชน -0.519** -0.270 ns -0.247 ns 0.004 ns

*แตกตางทางสถตในระดบ 0.05 **แตกตางทางสถตในระดบ 0.01 nsไมแตกตางทางสถต

4.3 การทดลองท 3: การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา

เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต 1. สวนท 1 (site 1) ไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ผลการทดลองแสดง

ในตาราง ท 3 มรายละเอยดดงน พบเพลยแปงนอยหนามากทสด เฉลย 9.56±19.53 ตวตอผลในเดอนสงหาคม ส าหรบ

เพลยแปงลาย พบมากทสด เฉลย 0.51±0.66 ตวตอผล ในเดอนสงหาคม ศตรธรรมชาตแมลงชางปกใส พบมากทสด เฉลย 0.17±0.27 ตวตอผล ในเดอนสงหาคม ผเสอลงพบมากทสด เฉลย 0.03±0.09 ตวตอผล ในเดอนกรกฎาคม และดวงเตาพบมากทสด เฉลย 0.0006±0.001 ตวตอผล ในเดอนกรกฎาคมและสงหาคม รายละเอยดของผลการทดลองดงน

1.1 เพลยแปงนอยหนา จากการส ารวจ 15 ครง พบเพลยแปงทงหมด 15 ครงโดยพบในระยะผลทงหมด ไม

พบในระยะแตกใบออน โดยพบปรมาณเพลยแปงสงสด 81.55 ตวตอผล เฉลย 9.56±19.53 ตวตอผล ในเดอนสงหาคม

1.2 เพลยแปงลาย จากการส ารวจ 15 ครง พบเพลยแปงทงหมด 15 ครง โดยพบในระยะผลทงหมด

ไมพบในระยะแตกใบออน โดยพบปรมาณเพลยแปงสงสด 2.38 ตวตอผล เฉลย 0.51±0.66 ตวตอผล ในเดอนสงหาคม

1.3 แมลงชางปกใส จากการส ารวจ 15 ครง พบเพลยแปงทงหมด 14 ครง โดยพบในระยะผลทงหมด

ไมพบในระยะแตกใบออน โดยพบปรมาณแมลงชางปกใสสงสด 0.62 ตวตอผล เฉลย 0.19±0.19 ตวตอผล ในเดอนสงหาคม

32

1.4 ผเสอลง จากการส ารวจ 15 ครง พบผเสอลงทงหมด 8 ครง สงสดจ านวน 0.26 ตวตอผล

เฉลย 0.0006±0.001 ตวตอผล ในเดอนกรกฎาคม 1.5 ดวงเตา

จากการส ารวจ 15 ครง พบดวงเตาทงหมด 2 ครง สงสดจ านวน 0.005 ตวตอผล ในเดอนกรกฎาคมและสงหาคม

ภาพท 5 การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาตในสวนของเกษตรกรทไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (Site 1) ณ อ าเภอปากชอง จงหวด นครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง กนยายน 2556

จากการวเคราะหความสมพนธระหวางประชากรเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาตกบสภาพแวดลอม หาความสมพนธระหวาง อณหภม ปรมาณฝน และความชนสมพทธ กบประชากรเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต โดยการวเคราะหคาสหสมพนธ (Correlation Analysis) พบวาประชากรเพลยแปงนอยหนากบแมลงชางปกใส มความสมพนธ แบบบวก อธบายไดวา เมอปรมาณของเพลยแปงนอยหนาเพมขน แมลงชางปกใสจะเพมปรมาณตามดวย จากรายงานของศนยวจยกฏวทยาปาไมท 2 กลาววาแมลงจะมการสบพนธทมประสทธภาพสงมาก สามารถแพรพนธเพมปรมาณไดอยางรวดเรว แตแมลงกมศตรธรรมชาต

81.55

2.38

0.62

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

จ านว

นตวตอต

น

วนทส ารวจ

เพลยแปงนอยหนา

เพลยแปงลาย

แมลงชางปกใส

ผเสอลง

ดวงเตา

33

มากมายทคอยควบคมประชากรของแมลงใหอยในสมดล แตความสมพนธระหวางประชากรเพลยแปงนอยหนา กบผเสอลง ดวงเตา อณหภม ปรมาณน าฝน และความชน ไมมความสมพนธกน เชนเดยวกบความสมพนธระหวางเพลยแปงลาย กบผเสอลง ดวงเตา อณหภม ปรมาณน าฝน และความชน ซงไมมความสมพนธกนและประชากรแมลงชางปกใสกบอณหภม ปรมาณน าฝน และความชนไมมความสมพนธกน เชนเดยวกบประชากรผเสอลงและดวงเตา การอนรกษศตรธรรมชาตเพอใชควบคมแมลงศตรพช จงนาจะเปนวธทมความปลอดภยและตนทนต าทสด ส าหรบเกษตรกร ขอควรค านง คอ การใชสารเคมฆาแมลงชนดหนง จะท าใหเกดการระบาดของแมลงชนดอนได เนองจากสารเคมก าจดแมลง ท าใหแมลงศตรธรรมชาตทมอยตายไป แมลงชนดอนจงเจรญเตบโต แพรระบาดโดยไมมแมลงศตรธรรมชาตควบคม ท าใหเกดการระบาดของแมลงชนดใหมได (กรมวชาการเกษตร, 2558) การทศตรธรรมชาตมจ านวนเพมมากขนตามระดบความหนาแนนของแมลงศตรพช อาจเปนการรกษาระดบความหนาแนนของประชากรของแมลงศตรพชใหอยต ากวาระดบทจะท าใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจ ตารางท 2 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงนอยหนา ใน

สวนของเกษตรกรทไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (Site 1) ณ อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถงวนท 25 กนยายน 2556

แมลงชาง ปกใส

ผเสอลง ดวงเตา อณหภม ปรมาณ น าฝน

ความชน

เพลยแปงนอยหนา 0.671** -0.114ns -0.094ns 0.020ns 0.000ns -0.048ns

เพลยแปงลาย 0.533* -0.256ns -0.131ns 0.055ns 0.346ns -0.026ns

แมลงชางปกใส 0.364ns 0.366ns 0.234ns

ผเสอลง -0.140ns -0.139ns -0.137ns

ดวงเตา -0.143ns -0.111ns -0.132ns

*แตกตางทางสถตในระดบ 0.05 **แตกตางทางสถตในระดบ 0.01 nsไมแตกตางทางสถต

34

ภาพท 6 แสดงคาอณหภมของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน ถง

25 กนยายน 2556

ภาพท 7 แสดงคาความชนสมพทธของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11

มถนายน ถง 25 กนยายน 2556

25.0

25.5

26.0

26.5

27.0

27.5

28.0

28.5

11-ม.ย.

18-ม.ย.

25-ม.ย.

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

อณหภม (องศำเซ

ลเซยส)

วนทส ำรวจ

40

50

60

70

80

90

100

11-ม.ย.

18-ม.ย.

25-ม.ย.

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

ควำมชนสมพท

ธ (เปอรเซนต)

วนทส ำรวจ

35

ภาพท 8 แสดงปรมาณน าฝนของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 11 มถนายน

ถง 25 กนยายน 2556 2. สวนท 2 (site 2) มการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ผลการทดลองแสดงลงใน

ตารางท 5 มรายละเอยด ดงน เกษตรกรมการใชสารเคมก าจดศตรพช คอ มาลาไธออน และเมทโทมลใน ชวงนอยหนา

ตดผลออน เดอนมถนายน จนกระทงเกบเกยวในเดอน พฤศจกายน มการส ารวจทกสองสปดาห ถาเพลยแปงมปรมาณมากพนสารเคมซ า เมอเกบเกยวหากพบผลมเพลยแปงปรมาณไมมากเกษตรกรจะใชน าฉดลางเพลยแปงออกกอนคดเกรดเพอสงออก

ผลการส ารวจพบเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย ตลอดฤดเฉลย 4.32±5.51 และ0.024±0.031 ตวตอผล ตามล าดบ ศตรธรรมชาตทพบคอ คอ แมลงชางปกใส พบเฉลย 0.002±0.004 ตวตอผล รายละเอยดผลการทดลองม ดงน

2.1 เพลยแปงนอยหนา จากการส ารวจ 21 ครง พบเพลยแปงนอยหนาทงหมด 21 ครง โดยพบระยะผล

ทงหมดไมพบในระยะแตกใบออน โดยเรมพบเพลยแปงนอยหนา ตงแตเดอนกรกฎาคม จนกระทงมปรมาณสงสดจ านวน 20 ตวตอผล ในเดอนพฤศจกายน

0.00

10.00

20.00

30.00

40.00

50.00

60.00

70.00

11-ม.ย.

18-ม.ย.

25-ม.ย.

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

ปรมาณน

าฝน (มลล

ลตร)

วนทส ารวจ

36

2.2 เพลยแปงลาย จากการส ารวจ 21 ครง พบเพลยแปงลายทงหมด 14 ครง โดยพบระยะผลทงหมด

ไมพบในระยะแตกใบออน โดยเรมพบเพลยแปงลาย ตงแตเดอนกรกฎาคม จนกระทงมปรมาณสงสดเฉลย 0.12 ตวตอผล ในเดอนพฤศจกายน

2.3 แมลงชางปกใส จากการส ารวจ 21 ครง พบแมลงชางปกใสทงหมด 5 ครง ในชวงเดอนกรกฎาคม

และสงหาคมโดยพบระยะผลทงหมด ไมพบในระยะแตกใบออน โดยพบไขแมลงชางปกใส สงสดเฉลย 0.0019±0.004 ฟองตอผล ในเดอนสงหาคม ซงเปนปรมาณทนอยอาจเปนเพราะประชากรเพลยแปงทงสองชนดมนอยหรออาจเปนเพราะผลกระทบจากการใชสารเคมปองกนก าจดแมลง

ภาพท 9 การเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต

ในสวนของเกษตรกรทมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช (Site 2) ณ อ าเภอ ปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนกรกฎาคมถงเดอนพฤศจกายน 2556

จากการวเคราะหความสมพนธระหวางประชากรเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตร

ธรรมชาตกบสภาพแวดลอม คอ อณหภม ปรมาณฝน และความชนสมพทธ พบวาเพลยแปงนอยหนา และแมลงชางปกใส ไมมความสมพนธกบอณหภม ปรมาณน าฝน และความชน เชนเดยวกบเพลยแปงลายและแมลงชางปกใส ทไมมความสมพนธกน อาจเนองมากจากมการปฏบตในการดแลรกษาเปนอยางด คอ การพนสารเคมก าจดแมลง และการหอผลนอยหนา

0

5

10

15

20

25

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

1-ต.ค.

8-ต.ค.

15-ต.ค.

22-ต.ค.

29-ต.ค.

5-พ.ย.

12-พ.ย.

19-พ.ย.

26-พ.ย.

จ านว

นตวต

อตน

วนทส ารวจ

เพลยแปงนอยหนา

เพลยแปงลาย

พนสารเคม

37

ตารางท 3 คาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบจ านวนประชากรของเพลยแปงนอยหนา (site 2) แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนกรกฎาคม ถงเดอนพฤศจกายน 2556 แมลงชางปกใส อณหภม ปรมาณน าฝน ความชน

เพลยแปงนอยหนา -0.264ns -0.071ns 0.122ns 0.040ns เพลยแปงลาย -0.128 ns -0.313 ns 0.036 ns -0.238 ns แมลงชางปกใส -0.199 ns -0.064 ns -0.204 ns

*แตกตางทางสถตในระดบความเชอมน 0.05 **แตกตางทางสถตในระดบ 0.01 nsไมแตกตางทางสถต

ภาพท 10 แสดงคาอณหภมของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคม ถง 26 พฤศจกายน 2556

21

22

23

24

25

26

27

28

29

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

1-ต.ค.

8-ต.ค.

15-ต.ค.

22-ต.ค.

29-ต.ค.

5-พ.ย.

12-พ.ย.

19-พ.ย.

26-พ.ย.

อณหภม (องศำเซ

ลเซยส)

วนทส ำรวจ

38

ภาพท 11 แสดงคาความชนสมพทธของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2กรกฎาคม ถง 26 พฤศจกายน 2556

ภาพท 12 แสดงปรมาณน าฝนของอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนท 2 กรกฎาคม

ถง26 พฤศจกายน 2556

30

40

50

60

70

80

90

100

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

1-ต.ค.

8-ต.ค.

15-ต.ค.

22-ต.ค.

29-ต.ค.

5-พ.ย.

12-พ.ย.

19-พ.ย.

26-พ.ย.

ควำมชนสมพท

ธ (เปอรเซนต)

วนทส ำรวจ

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

2-ก.ค.

9-ก.ค.

16-ก.ค.

23-ก.ค.

30-ก.ค.

6-ส.ค.

13-ส.ค.

20-ส.ค.

27-ส.ค.

3-ก.ย.

10-ก.ย.

17-ก.ย.

24-ก.ย.

1-ต.ค.

8-ต.ค.

15-ต.ค.

22-ต.ค.

29-ต.ค.

5-พ.ย.

12-พ.ย.

19-พ.ย.

26-พ.ย.

ปรมำณน ำฝน (มลลลตร)

วนทส ำรวจ

39

4.4 การทดลองท 4: ประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงนอยหนา D. neobrevipes.

ผลการศกษา ประสทธภาพการกนของตวออนแมลงชางปกใส P. ramburi แสดงในตารางท 4-8 ทใหเหยออาหารเพลยแปงนอยหนา ระยะตวออนวย 1, 2 และ 3 ไดผลการดทดลอง ดงน

แมลงชางปกใสระยะตวออนวย 1 สามารถกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ3 ไดเฉลย 51.39±11.77, 0..58±0.70 และ 0.0±0.0 ตว ตามล าดบ

แมลงชางปกใสระยะตวออนวย 2 สามารถกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ไดเฉลย

120.68±23.94, 4.43±1.97 และ 1.53±1.13 ตว ตามล าดบ แมลงชางปกใสระยะตวออนวย 3 สามารถกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ไดเฉลย

136.23±33.6,1.83±1.46 และ 1.27±1.61 ตวตามล าดบ จากผลการทดลองพบวาแมลงชางปกใสวย 1 ไมสามารถกนเหยอทเปนเพลยแปงนอยหนา

วย 3ได เนองจากเหยอมขนาดใหญและมผนงล าตวทหนา ในขณะทแมลงชางปกใสวย 1 นนมขนาดเลกและกรามซงอาจไมแขงแรงพอทจะแทงเขาไปในตวเหยอ และแมลงชางปกใสตวออนวย 3 สามารถกนเพลยแปงนอยหนา วย 1 ไดมากทสด เฉลย 136.23 ตวตอวย แตกตางอยางมนยส าคญยงทางสถตกบการกนของแมลงชางปกใสวย 2 และ 3 จงนาจะเปนวยทเหมาะสมในการปลดปลอยใหควบคมเพลยแปงแบบทตองการผลรวดเรว การทดลองของศนยบรหารศตรพช (2557) พบวาประสทธภาพการกนของแมลงชางปกใส จะสามารถกนแมลงไดหลายชนด สามารถกนไดครงละมากๆตวหนอน 1 ตว สามารถกนเพลยออนได 100-600 ตว ตวหนอนระยะท 3 สามารถกนตวหนอนระยะอนๆได สอดคลองกบการทดลองทแมลงชางปกใสสามารถกนเพลยแปงนอยหนาไดประมาณ 100 ตวขนไปและตวออนวย 3 จะสามารถกนไดมากทสด เชนเดยวกบขอมลของ หนงสอเทคโนโลยการเพมผลผลตมนส าปะหลง จงหวดนครราชสมา (2557) ทใหขอมลแมลงชางปกใส ในระยะหนอนเปนตวห าของไรแดง เพลยแปง และแมลงหวขาว สามารถกนเพลยแปงได 300-500 ตว และดวงทพย กนฐา และคณะ (2547) เรองประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการกนเพลยแปงชบา (Maconellicoccus hirsutus Green) พบวาตวออนแมลงชางปกใสวย 2 สามารถกนเพลยแปงชบาวย 2 ไดดทสดคอ 38.05±2.04 ตว และจากผลการทดลองยงพบวาแมลงชางปกใส (P. ramburi) วย 1, 2 และ 3 สามารถกนเพลยแปงนอยหนาเฉลย 105.98 ตว ซงมผลสอดคลองกบรายงานวจยของกฤษณย บรรจงปร (2557) ทศกษาเรองประสทธภาพการกนของแมลงชางปกใส (P. ramburi) วย 1, 2 และ 3 ในการกนเพลยแปง 4 ชนด คอ F. virgata, P. jackbeardsleyi, P. madeirensis และ P. manihot พบวาแมลงชางปกใส P. ramburi รวมระยะตวออนวย 1, 2 และ 3 สามารถกนเพลยแปง (P.manihot) ไดมากทสด เฉลย 105.25 ตว แตเมอเปรยบเทยบกบ

40

ประสทธภาพการกนเหยอชนดอนของแมลงชางปกใส P. ramburi พบวามความสอดคลองกน โดยรายงานการวจยของประภสสร และคณะ (2548) พบวา แมลงชางปกใส P. ramburi วย 3 สามารถกนแมลงหวขาวใยเกลยวไดดทสด คอ 209.8 ตว และแมลงชางปกใส P. ramburi ทกวยกนแมลงหวขาวใยเกลยว เฉลย 111.01 ตว และเมอเปรยบเทยบกบแมลงชางปกใสชนดอน ยงพบวามผลในท านองเดยวกน จากรายงานวจยของ ณฏฐณ ศรมาจนทร(2548) ทศกษาเรองประสทธภาพการกนของตวออนแมลงชางปกใส (Malada basalis) ตอการกนเพลยออนถว (Aphis craccivora) พบวา ตวออนแมลงชางปกใส (M. basalis) วย 3 สามารถกนเพลยออนถว (A. craccivora) ไดมากทสดคอ 223.08 ตว และรวมระยะตวออนสามารถกนเพลยออนถวไดเฉลย 95.42 ตว

เมอเปรยบเทยบพบวา แมลงชางปกใสP. ramburi ทเลยงดวยเหยออาหารเพลยแปงนอยหนา มประสทธภาพมากกวาแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงดวยเพลยแปงมนส าปะหลงทง 4 ชนด การเพาะเลยงแมลงชางปกใส P. ramburi ชนดนใหไดปรมาณมากมหลายวธการ เชน การเพาะเลยงโดยใชไขผเสอขาวสาร (Corcyra cephalonica Stainton) หรอเพลยแปงชบา (M. hirsutus) ชลดา สตยวงศ และคณะ (2556) แตยงไมพบรายงานวจยในดานการใชประโยชนจากแมลงชางปกใส P. ramburi เพอควบคมศตรพชในนอยหนาในประเทศไทย บทบาทของแมลงชางปกใส P. ramburi ในการควบคมเพลยแปงนอยหนาจงไมคอยไดรบความนยมมากนก แตมการน าแมลงชางปกใส P. ramburi ไปใชประโยชนในพชชนดอน เชน มนส าปะหลง ส าหรบในประเทศไทย กรมสงเสรมการเกษตรไดเพาะเลยงแมลงชางปกใส P. ramburi เปนจ านวนมาก เพอใชในการควบคมเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงสชมพซงระบาดรนแรงในชวงป 2553 และ 2554 ในพนทปลกมนส าปะหลงทวประเทศโดยมการแนะน าใหปลอยแมลงชางปกใสตวออน อยางนอย 100 ตว/ไร (กรมสงเสรมการเกษตร, 2554) โดยศนยวจยควบคมศตรพชโดยชวนทรย แหงชาต ไดแนะน าการใชแมลงชางปกใส P. ramburi ในการควบคมเพลยแปงท าลายมนส าปะหลงสชมพในสภาพไรวาควรส ารวจการระบาดของเพลยแปงมนส าปะหลงโดยการสมตรวจ 10 จดตอไร โดยเดนตามแนวทแยงมมหรอสมตามแนวปะทะลมของแปลง นบจ านวนยอดทถกเพลยแปงท าลายตอจ านวนยอดทงหมดใน 1 จด ถาพบ พบเพลยแปง 2 ตวตอยอดถอวาระบาดในระยะเรมตน ใชแมลงปกใส 1 ตวตอยอด ถาพบนอยกวา 2,000 ตวตอยอด เปนระยะปานกลาง ใชแมลงปกใส 5 ตวตอยอด และหากมากกวา 2,000 ตวตอตน ถอวาระบาดรนแรง ตองใชแมลงปกใส 10 ตวตอยอด แตขอควรระวงไมควรปลอยแมลงปกใสในจดทไมมเพลยแปงลงท าลาย เพราะจะท าใหแมลงชางปกใสไมมอาหารกน และควรปลอยในชวงเชาหรอเยนตอนทมแสงแดดออน ซงจากการด าเนนการไดผลในการควบคมเพลยแปงไดเปนอยางด จงเปนอกทางเลอกหนงทเกษตรกรไทยน าไปใช ดงนนการพฒนาการเพาะเลยงแมลงชางปกใสชนดนเชงการคาและน าไปใชประโยชนในการควบคมเพลยแปง เพลยออน หรอศตรพชเศรษฐกจอนๆ จงเปนทนาสนใจ ดงนนเพลยแปงนอยหนาสามารถใชขยายพนธใหไดปรมาณมาก

41

เพอเปนเหยออาหารแมลงชางปกใส P. ramburi ศตรธรรมชาตในการควบคมเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงมนส าปะหลงตอไปได ตารางท 4 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 1 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน

หองปฏบตการ ระยะตวออน แมลงชางปกใส

เหยออาหารระยะตวออน เพลยแปงนอยหนา

จ านวนการกน (ตว)

วย 1 วย 1 51.39a/1 วย 2 0.58b วย 3 0.00b /1ตวอกษรทเหมอนกนในคอลมนเดยวกน แสดงวาไมมความแตกตางทางสถตทระดบ 0.05

ตารางท 5 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 2 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน หองปฏบตการ

ระยะตวออน แมลงชางปกใส

เหยออาหารระยะตวออน เพลยแปงนอยหนา

จ านวนการกน (ตว)

วย 2 วย 1 120.68a/1 วย 2 4.43b วย 3 1.53b /1ตวอกษรทเหมอนกนในคอลมนเดยวกน แสดงวาไมมความแตกตางทางสถตทระดบ 0.05

ตารางท 6 ประสทธภาพของแมลงชางปกใส วย 3 ในการกนเพลยแปงนอยหนาวย 1, 2 และ 3 ใน

หองปฏบตการ ระยะตวออน แมลงชางปกใส

เหยออาหารระยะตวออน เพลยแปงนอยหนา

จ านวนการกน (ตว)

วย 3 วย 1 136.23a/1 วย 2 1.83b วย 3 1.27b

/1ตวอกษรทเหมอนกนในคอลมนเดยวกน แสดงวาไมมความแตกตางทางสถตทระดบ 0.05

42

ตารางท 7 ระยะการเจรญเตบโต (วน) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวยตางๆ ในหองปฏบตการ

ระยะแมลงชางปกใส

เหยออาหาร วย 1 เหยออาหารวย 2 เหยออาหารวย 3 คาเฉลยการเจรญเตบโต

(วน)

พสย (วน)

คาเฉลยการเจรญเตบโต

(วน)

พสย (วน)

คาเฉลยการเจรญเตบโต

(วน)

พสย (วน)

วย 1 2.95±0.72/1 2-4 2.40±0.49 2-4 - -

วย 2 3.18±0.39 3-4 2.77±0.65 2-4 2.93±0.55 2-4

วย 3 3.35±0.48 3-4 3.22±0.56 3-4 4.40±0.79 3-5

/1คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

ตารางท 8 ความกวางและความยาวล าตว (มลลเมตร) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาวยตางๆ ในหองปฏบตการ

ระยะ แมลงชาง ปกใส

เพลยแปงนอยหนา วย 1 เพลยแปงนอยหนา วย 2 เพลยแปงนอยหนา วย 3 ความกวางล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

ความยาวล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

ความกวางล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

ความยาวล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

ความกวางล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

ความยาวล าตว (มลลเมตร)1

( x ±sd.)

วยท 1 1.16±0.11 1.96±0.11 1.36±0.15 2.42±0.32 - - วยท 2 1.52±0.28 3.90±1.07 2.00±0.35 4.60±0.66 2.16±0.15 4.14±0.90 วยท 3 3.30±0.41 8.72±9.16 3.40±0.32 8.26±1.08 3.72±0.19 8.96±0.49

4.5 การทดลองท 5: ตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทเลยงโดยใชเพลยแปงนอยหนาเปนเหยอ

ชววทยาแมลงชางปกใส P. ramburi ผลการศกษาการเจรญเตบโต วงจรชวตและลกษณะรปรางของแมลงชางปกใส P. ramburi

แตละระยะการเจรญเตบโตไดผลดงน ระยะไข (Egg stage) ไขจะวางเปนกลมหรอฟองเดยว ๆ มกานชสขาวใสคลายเสนดาย

ความยาวเฉลย 5.6 มลลเมตร ลกษณะไขรปรางยาวร มสเขยวออนเมอวางใหม ๆ เมอใกลฟกจะเปลยนเปนสน าตาล ไขมขนาดความกวางไขเฉลย 0.34±0.01 มลลเมตร ความยาวเฉลย 0.74±0.01 มลลเมตร มอาย 3±0.31วน

ระยะตวออน (Larval stage) ตวออนของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอฟกเปนวย 1 จะเปนตวห าทนท ตวออนม 3 วย ลกษณะรปรางแตละวย ดงน

43

ตวออนวยท 1 เมอฟกออกจากไขใหม ๆ จะมสน าตาลออน ความกวางล าตวโดยเฉลย 0.32±0.04 มลลเมตร ความยาวล าตวโดยเฉลย 1.13±0.13 มลลเมตร มอาย 3±0.51 วน

ตวออนวยท 2 ล าตวมสน าตาลเขมขน สวนอกและสวนทองมขนาดใหญขน ความกวางล าตวโดยเฉลย 0.96±0.19 มลลเมตร ความยาวล าตวโดยเฉลย 3.54±0.66 มลลเมตร มอายเฉลย 3±0.44 วน

ตวออนวยท 3 ล าตวมสขาวขน ขนาดล าตวโตกวาระยะอน ๆ ความกวางล าตวโดยเฉลย 1.09±0.10 มลลเมตร ความยาวล าตวโดยเฉลย 3.86±0.33 มลลเมตร มอาย 3±0.50 วน

ระยะดกแด (Pupal stage) ดกแดมรปรางกลม ตวออนวย 3 จะสรางเสนใยสขาวปกคลมล าตวแลวเขาดกแดอยภายในและมเศษขยะปกคลมอยดานนอก โดยตวออนมกเขาดกแดตดกบใบพชหรอภาชนะทเลยง ความกวางดกแดโดยเฉลย 2.69±0.06 มลลเมตร ความยาวดกแดโดยเฉลย 3.08±0.19 มลลเมตรมอาย 9.20±0.45 วน

ตวเตมวย (Adult) ตาสแดง สเขยวออนใส และมเสนปกจ านวนมาก ขนาดเทากนทง 4 ปก ล าตวมสเขยวออน โดยเพศผมสล าตวจางกวาเลกนอย มปลองทองจ านวน 8 ปลอง บรเวณสวนทองของเพศเมยมรปรางกลมมน ปลายทองแหลม สวนทองของเพศผมรปรางเพรยว ปลายทองตดตรง ขนาดตวเพศเมยจะใหญกวาเพศผ ความกวางล าตวเพศเมยโดยเฉลย 1.07 มลลเมตร ความยาวล าตวโดยเฉลย 8.35 มลลเมตร ความกวางล าตวเพศผโดยเฉลย 0.66 มลลเมตร ความยาวล าตวโดยเฉลย 7.07 มลลเมตร หลงจากจบคผสมพนธกนแลว 4-7 วนเพศเมยจงเรมวางไข ตวเตมวยเพศเมย 1 ตว สามารถวางไขไดเฉลยประมาณ 184 ฟอง ตวเตมวยเพศผและเพศเมยมอายประมาณ 41 วน ตลอดอายขยตวเตมวยเพศเมยสามารถวางไขไดเฉลยประมาณ 184 ฟอง

จากการศกษาตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา จากขอมลอตราการเกด อตราการตาย สามารถทจะค านวณหาคาอตราการขยายพนธสทธ (R0) ชวงอายขยของกลม (Tc) ความสามารถในการขยายพนธทางกรรมพนธ (rc) และอตราการเพมทแทจรง (λ) แมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา มอตราการขยายพนธสทธ (R0) มคาเทากบ 14.29 มชวงอายขยของกลม (Tc) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา มคาเทากบ 36.229 วน มความสามารถในการขยายพนธทางกรรมพนธ (rc) ของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา มคาเทากบ 0.0734 แสดงวาประชากรของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาจะมเสถยรภาพของชวงอาย มอตราการรอดชวตและการออกลกทคงท มอตราการเพมทแทจรง (λ) เมอเลยงดวยเพลยแปง มคาเทากบ 1.1249

44

ตารางท 9 ระยะการเจรญเตบโตของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา ในหองปฏบตการ

ระยะการเจรญเตบโต คาเฉลย (วน)

ชวงการเจรญเตบโต (วน)

ไข 3±0.31/1 2-3 ตวออน : วย 1 3±0.51 2-4 วย 2 3±0.44 2-4 วย 3 3±0.50 2-4 รวมระยะตวออน 9±1.45 7-11 ดกแด 9.20±0.45 9-14 ตวเตมวย : ตวผ 33±4.72 28-34 ตวเมย 34±6.40 27-41

/1 คาเบยงเบนมาตรฐาน ตารางท 10 ความกวางและความยาวล าตว (มลลเมตร) ของ ไข ตวออน ดกแด และตวเตมวยของ

แมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนาในหองปฏบตการ ระยะการเจรญเตบโต ความกวางของล าตว ความยาวของล าตว (มลลเมตร)/1 (มลลเมตร) 1

ไข 0.34±0.01/2 0.74±0.01 ตวออน วยท 1 0.32±0.04 1.13±0.13 วยท 2 0.96±0.19 3.54±0.66 วยท 3 1.09±0.10 3.86±0.33 ดกแด 2.69±0.06 3.08±0.19 ตวเตมวย เพศผ 0.66±0.07 7.07±0.06 เพศเมย 1.07±0.05 8.35±0.11 1 /1 คาเฉลยจาก 3 ซ า /2 คาเบยงเบนมาตรฐาน

45

จากการศกษาครงน พบวาเพลยแปงนอยหนา นาจะเปนเหยออาหารทเหมาะสมอกชนดหนงกบการเลยงแมลงชางปกใส P. ramburi โดยมอตราการขยายพนธสทธ (Ro) ประมาณ 14 เทา ซงสอดคลองกบรายงานวจยของกฤษณย บรรจงปร และรจ มรกต (2557) โดยใชเพลยแปงมนส าปะหลงทง 4 ชนด คอ F. virgata, P. jackbeardsleyi, P. madeirensis และ P. manihot มอตราการขยายพนธสทธ 15.83, 13.80, 11.69 และ 16.64 เทาตามล าดบ ในขณะทตารางชวตของแมลงชาง ปกใส (M. basalis) ทเลยงดวยเพลยออนถว พบวา อตราการขยายพนธสทธ (Ro) สงถง 97.91 เทา (ณฏฐณ ศรมาจนทร, 2548) ซงมคาสงกวาแมลงชางปกใส P. ramburi ประมาณ 7 เทา อยางไรกตามการเลอกอาหารเพอเพมปรมาณของศตรธรรมชาตนน นอกจากตองค านงถงอตราการขยายพนธแลว ยงตองค านงถงความสะดวก และความเปนไปไดในการจดหาอาหารนนดวย โดยเฉพาะอยางยงอาหารทเปนแมลงทมชวตทจ าเปนตองเลยงเพมปรมาณใหไดจ านวนมาก ดวยตนทนทไมสงเกนไปจนไมสามารถปฏบตได (Nordlund and Morrison, 2001) ตารางท 11 แสดงคณลกษณะทางชววทยาของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเพาะเลยงดวยเพลย

แปงนอยหนา ในหองปฏบตการ คณลกษณะทางชววทยา อาหารทใชศกษา

เพลยแปงนอยหนา อตราการขยายพนธสทธ (R0) 14.29 คาสมประสทธการเพมทางกรรมพนธ (rc) 0.0734 ชวงอายขยของกลม (Tc) 36.229 อตราการเพมทแทจรง (λ) 1.1249

x = ระยะการเจรญเตบโต lx = จ านวนทมชวตเมอเรมตนอาย x (survivorship)

dx = จ านวนทตายในชวงอาย x (age-specific death rate) qx = สดสวนของจ านวนทตาย เมออยในชวงอาย x Lx = อายของทกตวทมชวตรอดอยถงชวงอาย x Tx = รวมอายทกตวทมชวตอยตอไปเมออายถง x

46

ตารางท 12 ตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi เมอเลยงดวยเพลยแปงนอยหนา ในหองปฏบตการ

x lx dx qx Lx Tx Ex ไข 100 0 0 100 429 4.29 ตวออน วย 1 100 9 0.090 95 329 3.29 วย 2 91 2 0.021 80 234 2.925 วย 3 89 0 0.000 79 154 1.949 ดกแด 80 4 0.050 75 75 1.000 ตวเตมวย 76 เพศผ 22 เพศเมย 54

x = ระยะการเจรญเตบโต lx = จ านวนทมชวตเมอเรมตนอาย x (survivorship)

dx = จ านวนทตายในชวงอาย x (age-specific death rate) qx = สดสวนของจ านวนทตาย เมออยในชวงอาย x

Lx = อายของทกตวทมชวตรอดอยถงชวงอาย x Tx = รวมอายทกตวทมชวตอยตอไปเมออายถง x

47

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

1. จากศกษาชววทยาของผเสอลงและการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลของเพลยแปง

ทท าลายมนส าปะหลงและผเสอลง ณ แปลงเกษตรกร ในอ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ในชวงเดอนธนวาคม 2555 ถงเดอนกรกฎาคม 2556 พบประชากรเพลยแปงท าลายมนส าปะหลง 4 ชนดในระดบทต า และไมกอใหเกดความเสยหายกบตนมนส าปะหลง และไมพบผเสอลงเพราะปรมาณเพลยแปงต าอนเปนธรรมชาตทวไปของตวห า การรณรงคปองกนก าจดมนส าปะหลงโดยใชวธการปองกนก าจดทกรปแบบในชวงป 2553-2554 นาจะมผลตอการควบคมเพลยแปงทกชนดโดยเฉพาะเพลยแปงมนส าปะหลง

2. การเปลยนแปลงประชากรเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาตในนอยหนา ในพนทการส ารวจ อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา พบวาในสวนท 1 ทไมมการใชสารเคม ในการควบคมศตรพช พบเพลยแปงนอยหนาเรมระบาดตงแตเดอนมถนายน แตมากทสด ในเดอนสงหาคม แมจะเปนชวงฤดฝน แตเปนชวงฝนทงชวงหรอลกษณะผลของนอยหนามสวนในการหลบซอนตวของเพลยแปง ท าใหฝนไมมผลตอการตายของเพลยแปง อยางไรกตาม เมอมการระบาดของเพลยแปงนอยหนา กพบศตรธรรมชาตมบทบาทในการควบคมเพลยแปงนอยหนาเชนกน คอ แมลงชางปกใส ทพบมากทสดในชวงเดอนสงหาคม เชนเดยวกนกบเพลยแปง ดงนนแมลงชางปกใสจงนาจะเปนศตรธรรมชาตทมประสทธภาพในการควบคมเพลยแปงนอยหนาไดเปนอยางด เมอไมมการใชสารเคมก าจดแมลงศตรพช

ส าหรบสวนท 2 มการใชสารเคมในการควบคมศตรพช ในชวงระยะตดผลออนจะเรมใชสารเคมครงท 1 และเมอผลเจรญเตบโตเกษตรกรจะใชสารเคมอกครงในควบคมศตรพช จนกระทงเกบเกยวผล และทส าคญมการหอผลเพอปองกนเพลยแปงดวย แตจากส ารวจยงคงพบเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลาย โดยเพลยแปงนอยหนามากทสด ศตรธรรมชาตทพบ คอ แมลงชางปกใส พบในปรมาณทนอย ทงนเพราะมการใชสารเคมซงมผลกระทบตอแมลงชางปกใส เกษตรกรควรมการส ารวจและก าหนดระดบการตดสนใจในการพนสารเคม หากมเพลยแปงไมมากไมควรใชสารเคมก าจดแมลง เพราะมผลกระทบตอแมลงศตรธรรมชาต และอาจมสารพษตกคางในผลผลตได

3. การเปรยบเทยบประสทธภาพของแมลงชางปกใส P. ramburi วย 1, 2 และ 3 ในการกนเพลยแปงนอยหนา วย 1, 2 และ 3 พบวา แมลงชางปกใสตวออนวย 3 เปนระยะทมประสทธภาพมากทสด ในการกนเพลยแปงนอยหนา ดงนนการใชระยะวย 2 และ 3 อาจใชเปนระยะทใชปลดปลอยใน

48

การควบคมเพลยแปงนอยหนาในสภาพไรได หากตองการเหนผลในการควบคมเพลยแปงนอยหนาอยางรวดเรว

4. ตารางชวตของแมลงชางปกใส P. ramburi ทกนเพลยแปงนอยหนาเปนอาหาร มอตราการขยายพนธทสง ประมาณ 14 เทาตอชวงอายขย และมชวงอายขย ประมาณ 36 วน ดงนนเพลยแปงนอยหนานาจะเปนเหยออาหารอกหนงชนดทสามารถใชในการเลยงพนธเพมปรมาณแมลงชางปกใสไดในหองปฏบตการ นอกจากน ยงแสดงใหเหนวานาจะมประสทธภาพในการเปนศตรธรรมชาตทจะขยายพนธเพมปรมาณใหสมดลกบเหยอได ในสภาพไร หากปลดปลอยแบบเพาะเลยงในชวงตนฤดทเพงมการปรากฏตวของเพลยแปงนอยหนา

49

รายการอางอง

กรมวชาการเกษตร. (2547). เอกสารวชาการ มนส าปะหลง. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: โรงพมพ หจก.ไอเดย สแควร. 123 หนา

กรมวชาการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และกรมสงเสรมการเกษตร. (2554) . การจดการ เพลยแปงมนส าปะหลง. บรษท จ-เบรน จ ากด : กรงเทพฯ. 60 หนา.

กลมเกษตรสญจร. (2547). นอยหนา. เทพพทกษการพมพ กรงเทพฯ. 64 หนา กฤษณย บรรจงปร และ รจ มรกต. (2557). การเปรยบเทยบประสทธภาพของแมลงชางปกใส

(Plesiochrysa ramburi (Schneider), Neuroptera : Chrysopidae) ในการกนเพลยแปงท าลาย มนส าปะหลง 4 ชนด. วารสารพฤกษศาสตรไทย 6 (ฉบบพเศษ) : 243-252.

ขาวไทยพบเอส. (2013). ยกระดบมาตรฐานสนคา “นอยหนา” รบตลาดสงออก. [ออนไลน].ได จาก: http://news.thaipbs.or.th เมอ 18 มถนายน 2556

ฉลองชย แบบประเสรฐ. (2531). ไมผลสกลนอยหนา เอกสารประกอบการสอนวชาพชสวน 441 (ไมผลเขตรอน) ภาควชาพชสวน. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ดวงทพย กนฐา. (2549). ชววทยาและการใชประโยชนของแมลงชางปกใส Plesiochrysa ramburi (Schneider) (Neuroptera:Chrysopidae) ในการควบคมศตรพชโดยชววธ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชากฎวทยา ภาควชากฎวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ธงชย เนมขนทด. (2531). นอยหนา. โครงการหนงสอเกษตรชมชน กรงเทพฯ. 72 หนา บปผา เหลาสนชย และชลดา อณหวฒ. (2543). เพลยแปง และเพลยหอยศตรพชทส าคญ.กลมงาน

อนกรมวธาน กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ. 68 หนา. ประภาส ชางเหลก สดประสงค สวรรณเลศ และสกล ฉายศร. (2554). มนส าปะหลง” เพออาหาร

และพลงงานทดแทนของโลกCassava: The plant for alternative food and energy of the world [ออนไลน]. ไดจาก: http://www.rdi.ku.ac.th/kasetresearch52/plant/prapart/ plant_00.html เมอ 19 ธนวาคม 2554.

ประภสสร เชยค าแหง รจนา ไวยเจรญ และอมพร วโนทย. (2553). ศกษาศกยภาพการผลตและ การใชประโยชนจากแมลงชางปกใส Mallada basalis (Walker) และ Plesiochrysa ramburi (Schneide) (Neuropteran : Chrysopidae) ในการควบคมแมลงศตรพช. กองกฏและสตววทยา กรมวชาการเกษตร หนา 729-734.

50

พมลพร นนทะ รจ มรกต สถต ปฐมรตน และบงอร สมานอคนย. (2538). การศกษาประชากรของหนอนชอนใบสมโอ. ว.กฎและสตววทยา 17,2 (เม.ย.-ม.ย. 2538) : 86-93

พศทธ เอกอ านวย. (2553). โรคและแมลง ศตรพชทส าคญ. นอยหนา Custard apple, Sugar apple

Annona-squamosal L., ANNONACEAE. : กรงเทพฯ. 264-267. เรองศกด เนมขนทด และกวศรวานชกล. (2546). พนธนอยหนาและนอยหนาลกผสมในประเทศไทย

และแนวทางการผลตนอยหนาและนอยหนาลกผสมตามระบบเกษตรดทเหมาะสม (GAP) Cultivars of Sugar Apple and Annona Hybrids in Thailand and Guidelines of Good Agricultural Practices (GAP) for Sugar Appleand Annona Hybrids [ออนไลน]. ไดจาก : http://www.rdi.ku.ac.th/kasetresearch52/04plant/ruangsak/plant_00.html. เมอ 20 พฤษภาคม 2558

วารสารเพอการพฒนาชมชนชนบท. (2553). พนธนอยหนาและนอยหนาลกผสมในประเทศไทยและแนวทางการผลตนอยหนาและนอยหนาลกผสมตามระบบเกษตรดทเหมาะสม (GAP) [ออนไลน].ไดจาก:http://www.rdi.ku.ac.th/kasetresearch52/04plant/ruangsak/plant_00.html. เมอ 20 เมษายน 2558

วจารณ วชชกจ (2554). มนส าปะหลงพนธหวยบง 80. [ออนไลน]. ไดจาก http://www2.rdi.ku.ac.th/ newweb/?p=18172 เมอ: 16 ธนวาคม 2554.

วฒนา สวรรยาธปต และฉลองชย แบบประเสรฐ. (2537). การปลกนอยหนา. กรงเทพฯ: โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. 127 หนา

ศภวรรณ ใจแสน. (2551). ยคทองมนส าปะหลง พชพลงงานแหงอนาคต. กรงเทพฯ: ส านกพมพนาคา- อนเตอรมเดย. 140 หนา.

ศรณ พนไชยศร ชลดา อณหวฒ ลกขณา บ ารงศร ยวรนทร บญทบ ณฐวฒน แยมยม และสทธศโรดม แกวสวสด. (2550). อนกรมวธานแมลงศตรพช ศตรธรรมชาต Taxonomy of Insect Pests and Natural Enemies.อนกรมวธานของเพลยแปง สกล Dysmicoccus. ใน รายงานผลงานวจย เรองเตม ป 2550. ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สดใจ สนาสวน ยรรยง สมบตวชาธร สรมา ธนะพงศพพฒน คนางค ดวงมณ และเสาวณต วรดษฐ. (2554). รายงานผลการศกษาสนคาเกษตรประเภทมนส าปะหลง . [ออนไลน]. ไดจาก www.aftc.or.th /itc/uploads/documents/Case_study_of_cassava.pdf. เมอ : 15 ธนวาคม 2554.

51

เสกสรรค หอมจนทร. (2548). การศกษาชววทยาของเพลยแปง และมาตรการการก าจดทเหมาะสม หลงการเกบเกยวในมงคดสงออก . วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร). หนา 9-21.

โสภณ อไรชน ณฏฐณ ศรมาจนทร อรพรรณ เกนอาษา กตตยา สขเสน และววฒน เสอสะอาด. (2550). การศกษาความเปนไปไดในการพฒนาเทคโนโลยการเพาะเลยงแมลงชางปก ใส

Mallada basalis (Walker) และ Plesiochrysa ramburi Schneider (Neuroptera: Chrysopidae) ใน เ ช งพาณชย . ศนยว จยควบคมศต รพชโดยชวนท รยแหงชาต : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2558). ขอมลการผลตสนคาเกษตร/มนส าปะหลง ป 2556-2558. [ออนไลน ]. ไดจาก : http://www.oae.go.th/download/prcai/DryCrop/cassava.pdf เมอ 1 กรกฎาคม 2558

โอภาษ บญเสง. (2554). เพลยแปง มหนตภยตอมนส าปะหลง. [ออนไลน]. ไดจาก http://www. thaitapiocastarch.org/article20_th.asp เมอ: 16 ธนวาคม 2554.

Anderson, L.K., Jamie, S.E. and Rowe, R. (2003). Influence of a dorsal trash-package on interaction between larvae of Mallada signata (Schneider) (Neuroptera : Chrysopidae). Aust. J. Entomol. 42: 363-366.

Dinesh, A. S. and Venkatesha, M. G. (2010). Prey consumption by the mealybug predator Spalgis epius on pink hibiscus mealybug (Maconellicoccus hirsutus).

PHYTOPARASITICA 39 (1): 11-17. Dinesh, A.S., Venkatesha, M.G. and Ramakrishna, S. (2010). Development, life history

characteristics and behaviour of mealybug predator, Spalgis epius (Westwood)

(Lepidoptera: Lycaenidae) on Planococcus citri (Risso) (Homoptera:Pseudococcidae). J. Pest Sci. 83(3): 339-345.

Kessing, J.L.M. and Mau, R.F.L. (1992). Dysmicocus neobrevipes (Beardsley). [Online]. Available www.extento. hawaii.edu/kbase/crop/type/d_neobre.htm Jul.1-2015

Nordlund, D.A., Cohen A.C. and Smith, R.A. (2001). Mass-rearing release techniques and augment action. In: pp.303-319. Lacewings in the crop environment, P.K. Mcewen. T.R. Newand A.E. Whitting. Cambridge University Press. Cambridge

Sether, D.M. and Hu, J.S. (2002). Yield impact and spread of Pineapple mealybug wilt associated virus-2 and mealybug wilt of pineapple in Hawaii. Plant Dis. 86(8): 867-874.

52

Tauber, C.A., Tauder, M.J. and Albuquebque. G.S. (2001). Plesiochrysa brasiliensis (Neuroptera: Chrysopidae) Larval Stages, Biology, and Taxonomic Relationships. Ann. Entomol. Soc. Am. 94: 858-865.

ภาคผนวก

54

ตารางภาคผนวกท 1 : แสดงคาสงสด ต าสด และคาเฉลยของอณหภม และความชนสมพทธ ณ แปลงทดลอง ต าบลพลบพลา อ าเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ระวางวนท 1 ธนวาคม 2555 ถงวนท 26 กรกฎาคม 2556

ธนวาคม พ.ศ. 2555 มกราคม พ.ศ. 2556 กมภาพนธ พ.ศ. 2556 วนท อณหภม ความชน วนท อณหภม ความชน วนท อณหภม ความชน

1 27.7 75 1 21.8 69 1 26.1 70 2 27.2 73 2 23.8 70 2 26 72 3 27.7 77 3 24.9 68 3 25.6 70 4 27.9 76 4 22 78 4 27.5 68 5 28.2 71 5 22.6 74 5 28.3 69 6 26.2 74 6 23 73 6 28.8 66 7 27.1 74 7 24.3 69 7 29.3 68 8 26.8 74 8 26.2 67 8 30 67 9 26.6 75 9 26.3 70 9 27.2 80 10 27.8 72 10 25.8 67 10 27.1 72 11 27.7 71 11 25.2 68 11 27.3 67 12 26.5 70 12 25.7 68 12 28.1 62 13 25.8 73 13 25.3 67 13 26.6 61 14 26.4 73 14 25.6 68 14 27.3 64 15 27.6 72 15 25.4 70 15 28.2 61 16 28 71 16 26.2 67 16 28.6 63 17 27.8 67 17 24.9 55 17 29.1 65 18 27.7 72 18 24.3 60 18 28.6 67 19 26.9 74 19 22.8 65 19 29.4 65 20 26.4 73 20 23.4 66 20 29.2 67 21 27 69 21 25 64 21 28 60 22 26.6 71 22 26.1 63 22 27.1 56 23 26.6 63 23 26.8 64 23 25.8 56 24 22.3 62 24 27.8 65 24 26.5 57 25 22.8 68 25 27.7 70 25 29.6 59 26 24.8 69 26 27.2 76 26 29.7 65 27 26.4 69 27 26.1 82 27 30.7 60 28 26 71 28 22.9 84 28 30.3 68 29 26.8 69 29 23.4 79

30 26 70 30 24.8 75 31 21.2 64 31 26 71 เฉลย 26.47 71.03 เฉลย 24.95 69.42 เฉลย 28.07 28.07

สงสด 28.20 77.00 สงสด 27.80 84.00 สงสด 30.70 80.00

ต าสด 21.20 62.00 ต าสด 21.80 55.00 ต าสด 25.60 56.00

55

ตารางภาคผนวกท 1 : (ตอ) มนาคม พ.ศ. 2556 เมษายน พ.ศ. 2556 พฤษภาคม พ.ศ. 2556

วนท อณหภม ความชน วนท อณหภม ความชน วนท อณหภม ความชน

1 31.1 66 1 31.7 61 1 31.6 59

2 30.9 63 2 31.6 61 2 32.2 61

3 27.3 75 3 32.9 59 3 31 64 4 22.6 75 4 33 58 4 28.2 74 5 23.9 70 5 32.6 57 5 27.6 74 6 25.8 65 6 32.6 53 6 30.1 69 7 27.4 63 7 30.8 59 7 28.9 73 8 27.5 61 8 29.7 60 8 28.9 75 9 27. 8 62 9 30.8 51 9 30.8 66 10 28.7 66 10 31.4 59 10 30.9 66

11 29.8 66 11 30.3 64 11 31.1 65

12 30.2 65 12 29.7 65 12 31.2 68

13 30 61 13 30.3 56 13 31.8 66

14 29.5 64 14 31.3 58 14 31.9 64

15 27.3 76 15 28.1 76 15 32.5 61

16 28.5 73 16 27.5 78 16 30.2 71

17 30.1 66 17 27 79 17 29.3 78

18 29.9 69 18 28.7 74 18 28.2 85

19 29 74 19 29.7 69 19 27.9 82

20 30.1 64 20 31.1 66 20 30.5 73

21 30.7 63 21 30.6 66 21 31.1 69 22 30.5 64 22 28.4 75 22 30.7 70

23 31.3 59 23 26.3 88 23 30.7 69

24 31.8 58 24 27.1 74 24 30.7 70 25 32.3 57 25 29.5 75 25 30.2 71

26 31.1 55 26 29.9 71 26 29.5 72

27 31.1 58 27 29.5 72 27 30.9 67 28 31.5 56 28 31 64 28 31.6 65

29 32.2 57 29 30.9 65 29 29.1 74 30 32.7 56 30 31.5 65 30 27.6 85 31 32.6 56

31 28.2 81

เฉลย 29.52 63.97 เฉลย 30.18 65.93 เฉลย 30.16 70.55

สงสด 32.70 76.00 สงสด 33.00 88.00 สงสด 32.50 85.00

ต าสด 22.60 55.00 ต าสด 26.30 51.00 ต าสด 27.60 59.00

56

ตารางภาคผนวกท 1 : (ตอ) มถนายน พ.ศ. 2556 กรกฎาคม พ.ศ. 2556

วนท อณหภม ความชน วนท อณหภม ความชน

1 28.6 78 1 29.9 68

2 27.1 84 2 29.2 73

3 27.9 79 3 29.7 75

4 28.8 78 4 27.4 83

5 27.1 84 5 27.3 87

6 28.2 80 6 29.1 77

7 29.1 80 7 27.9 81

8 30.1 73 8 26.9 85

9 30.7 71 9 27.5 79

10 30.6 68 10 27.1 80

11 29 78 11 28.1 78

12 27.2 84 12 28.7 74

13 26.8 89 13 29.7 68

14 28.5 80 14 29.1 75

15 30 69 15 29.4 75

16 29.7 72 16 28.4 74

17 29.5 74 17 28.4 73

18 29.4 74 18 29.1 73

19 28.9 82 19 28.9 71

20 29 78 20 28.1 75

21 29.3 75 21 28.7 74

22 28.8 77 22 29 73

23 27.8 80 23 26.8 87

24 29.2 77 24 25.5 92

25 28.5 81 25 27 82

26 27.7 84 26 28.1 81

27 28.4 78 27 28.9 75

28 29.6 70 28 26.5 88

29 29.6 68 29 27.1 83

30 29.7 67 30 27.7 80

31 26.9 84

เฉลย 28.83 77.07 เฉลย 28.13 78.16 สงสด 30.70 89.00 สงสด 29.90 92.00

ต าสด 26.80 67.00 ต าสด 25.50 68.00

57

ตารางภาคผนวกท 2 : แสดงปรมาณน าฝน(มลลเมตร) ณ แปลงทดลอง ต าบลพลบพลา อ าเภอ โชคชย จงหวดนครราชสมา ระวางเดอนธนวาคม 2555 ถงเดอนกรกฎาคม 2556

วนท ธนวาคม มกราคม กมภาพนธ มนาคม เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม

1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.6 12.3 3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.4 1.5 0.0 4 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 53.2 5 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 4.5 2.3 6 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 4.5 0.0 2.4 8 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.0 8.2 9 0.0 0.0 7.5 0.0 0.0 0.0 0.0 1.6 10 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 11 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 0.0 47.8 0.0 12 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 16.7 0.0

13 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0 0.0

14 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.0 0.0 15.9 15 0.0 0.0 0.0 1.8 10.2 0.0 0.0 0.0 16 0.0 0.0 0.0 0.0 3.8 0.2 0.0 0.0 17 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.8 0.0 0.0 18 0.0 0.0 0.0 16.6 0.0 0.4 0.6 2.8 19 0.0 0.0 0.0 4.3 0.0 6.3 0.7 0.0 20 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 13.2 2.3 21 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 22 0.0 0.0 0.0 0.0 32.1 0.0 0.0 49.8 23 0.0 0.0 0.0 0.0 71.2 0.0 0.3 7.6 24 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 13.4 25 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 2.0 0.0 26 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.5 0.6 27 0.0 9.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.9 0.4

28 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.2

29 0.0 0.0

0.0 0.0 61.0 0.0 4.7 30 0.0 0.0

0.0 0.0 7.8 0.0 0.1

31 0.0 0.0

0.0

7.6

48.4

เฉลย 0.0 0.3 0. 3 0.7 3.9 3.0 3.1 7.4

สงสด 0.0 9.3 7.5 16.6 71.2 61.0 47.8 53.2

58

ตารางภาคผนวกท 3 : แสดงปรมาณน าฝน (มลลเมตร) สวนท 1ไมใชสารเคม ณ แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางวนเดอนมถนายน ถงกนยายน 2556

วนท มถนายน กรกฎาคม สงหาคม กนยายน

1 2.7 0.0 27.5 0.0

2 4.7 0.0 6.8 0.8

3 5.5 0.0 0.5 0.0

4 3.1 1.8 5.8 0.0

5 15.5 0.5 0.0 0.4

6 22.2 0.7 40.3 0.4

7 0.9 3.1 39.3 5.6

8 0.0 0.5 0.0 3.9

9 0.0 10.5 0.0 23.1

10 0.0 0.0 0.0 12.2

11 64.8 0.0 49.8 18.0

12 0.6 0.0 0.0 5.4

13 2.8 0.0 8.9 18.9

14 0.0 0.1 0.0 4.0

15 0.0 0.0 0.0 28.9

16 0.0 0.3 0.0 5.9

17 0.0 0.0 0.0 7.4

18 3.5 0.0 0.0 0.0

19 10.1 0.0 0.0 89.9

20 0.7 0.0 0.5 71.9

21 0.3 0.0 0.6 3.1

22 4.4 3.1 12.9 1.6

23 3.4 1.7 3.3 4.4

24 1.4 15.2 0.0 1.4

25 2.6 0.0 0.0 3.0

26 0.2 0.0 0.0 43.8

27 1.4 1.0 0.1 14.8

28 0.0 7.2 0.0 0.4

29 0.0 7.4 0.0 10.4

30 0.0 3.0 0.0 0.0

31

3.6 0.0 เฉลย 4.86 1.93 6.33 12.25

สงสด 64.8 15.2 49.8 89.9

59

ตารางภาคผนวกท 4 : แสดงปรมาณน าฝน(มลลเมตร) สวนท 2 ใชสารเคม ณ แปลงทดลอง อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ระหวางเดอนกรกฎาคม ถง พฤศจกายน 2556

วนท กรกฎาคม สงหาคม กนยายน ตลาคม พฤศจกายน 1 0.0 27.5 0.0 16.0 0.0 2 0.0 6.8 0.8 8.8 0.0 3 0.0 0.5 0.0 45.8 0.0 4 1.8 5.8 0.0 0.0 0.0 5 0.5 0.0 0.4 0.0 0.0 6 0.7 40.3 0.4 0.0 0.2 7 3.1 39.3 5.6 0.0 3.6 8 0.5 0.0 3.9 0.0 0.0 9 10.5 0.0 23.1 0.0 0.0

10 0.0 0.0 12.2 0.0 0.0 11 0.0 49.8 18.0 0.0 0.0 12 0.0 0.0 5.4 0.0 0.6 13 0.0 8.9 18.9 19.1 0.0 14 0.1 0.0 4.0 0.0 0.0 15 0.0 0.0 28.9 3.5 0.2 16 0.3 0.0 5.9 47.5 0.3 17 0.0 0.0 7.4 20.3 0.0 18 0.0 0.0 0.0 83.0 0.0 19 0.0 0.0 89.9 11.4 0.0 20 0.0 0.5 71.9 0.0 0.0 21 0.0 0.6 3.1 0.0 0.0 22 3.1 12.9 1.6 0.0 0.0 23 1.7 3.3 4.4 0.0 0.0 24 15.2 0.0 1.4 0.0 1.8 25 0.0 0.0 3.0 0.0 0.0 26 0.0 0.0 43.8 0.0 0.0 27 1.0 0.1 14.8 0.0 0.0 28 7.2 0.0 0.4 0.0 0.0 29 7.4 0.0 10.4 0.0 0.0 30 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 31 3.6 0.0 0.0 0.0 0.0 เฉลย 1.93 6.33 12.25 8.2 0.2 สงสด 15.2 49.8 89.9 83.0 3.6

60

ตารางภาคผนวกท 5 : การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต (site 1) ไมมการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ระหวางวนท 11 มถนายนถงวนท 25 กนยายน 2556

วนท จ ำนวนตวตอผล

เพลยแปงนอยหนำ

เพลย แปงลำย

แมลงชำงปกใส ผเสอลง ดวงเตำ

Jun.11-2013 14.35 0.9 0.56 0 0

un.20-2013 3.54 0.3 0.16 0.16 0

Jun.26-2013 0.05 0.1 0.35 0.065 0

Jul.2-2013 3.74 0.09 0.09 0.09 0

Jul.9-2013 5.64 0.13 0.28 0.26 0

Jul.16-2013 3.51 0.08 0.04 0 0.005

Jul.25-2013 4.19 0.63 0.1 0 0

Jul.31-2013 3.54 0.44 0.05 0 0

Aug.6-2013 6.94 1.61 0.07 0.005 0

Aug.13-2013 6.29 0.53 0.08 0 0.005

Aug.20-2013 81.55 2.38 0.62 0.01 0

Aug.27-2013 6.5 0.23 0.025 0.005 0

Sep.3-2013 2.66 0.18 0.25 0.005 0

Sep.10-2013 0.53 0.18 0.2 0 0

Sep.25-2013 0.48 0.01 0 0 0

เฉลย 9.57 0.52 0.19 0.04 0.001

SD 20.22 0.66 0.19 0.08 0.002

คาสงสด 81.55 2.38 0.62 0.26 0.005

61

ตารางภาคผนวกท 6 : การศกษาการเปลยนแปลงประชากรตามฤดกาลเพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลายและศตรธรรมชาต (site 2) ใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช ระหวางวนท 2 กรกฎาคมถง 26 พฤศจกายน 2556

วนท จ านวนตวตอผล

เพลยแปงนอยหนา เพลยแปงลาย แมลงชางปกใส

2-ก.ค. 0.25 0 0

9-ก.ค. 0.31 0 0

16-ก.ค. 1.22 0 0

25-ก.ค. 0.99 0 0.005

31-ก.ค. 1.08 0.01 0.005

6-ส.ค. 0.7 0.03 0

13-ส.ค. 0.61 0.05 0.01

20-ส.ค. 0.1 0.01 0

27-ส.ค. 1.67 0.005 0.015

3-ก.ย. 2.84 0 0.005

10-ก.ย. 2.21 0.02 0

17-ก.ย. 1.6 0.03 0

25-ก.ย. 3.61 0.02 0

2-ต.ค. 13.51 0.005 0

15-ต.ค. 16.61 0.07 0

22-ต.ค. 6.44 0.01 0

29-ต.ค. 7.39 0.06 0

5-พ.ย. 20 0.00 0

12-พ.ย. 3.92 0.12 0

19-พ.ย. 1.89 0.06 0

26-พ.ย. 4.86 0.00 0

คาเฉลย 4.32 0.02 0.0019

SD 5.51 0.03 0.004

คาสงสด 20 0.12 0.015

62

ภาพภาคผนวกท 1 การส ารวจสภาพไร แปลงท 1 (site 1 ) และแปลงท 2 (site 2)

ภำพภำคผนวกท 2 แสดงลกษณะการเขาท าลายของเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย แปลงท 1 (site 1)

63

ภำพภำคผนวกท 3 แสดงลกษณะการเขาท าลายของเพลยแปงนอยหนาและเพลยแปงลาย แปลงท 2 (site 2)

64

ภำพภำคผนวกท 4 แสดงศตรธรรมชาตทพบ คอ แมลงชางปกใส ในสภาพไร

65

ภำพภำคผนวกท 5 แสดงศตรธรรมชาตทพบ คอ ผเสอลง ในสภาพไร

ภำพภำคผนวกท 6 แสดงศตรธรรมชาตทพบ คอ ดวงเตา ในสภาพไร

66

ภำพภำคผนวกท 7 แสดงลกษณะของตวออนเพลยแปงนอยหนา ตวออนระยะท 1 ตวออนระยะท 2 ตวออนระยะท 3

ภำพภำคผนวกท 8 แสดงลกษณะไขแมลงชางปกใส

1 2

3

67

ภำพภำคผนวกท 9 แสดงลกษณะตวออนแมลงชางปกใส ตวออนระยะวย 1 ตวออนระยะวย 2 ตวออนระยะวย 3

ภำพภำคผนวกท 10 แสดงลกษณะตวเตมวยแมลงชางปกใส

1 2

3

ประวตผเขยน

ขาพเจานางสาวปฐมาวด บตกร เกดเมอวนท 3 กนยายน พ.ศ. 2530 ณ โรงพยาบาลขนหาญ

ส าเรจการศกษาระดบประถมศกษา จากโรงเรยนบานสรขนหาญ อ าเภอขนหาญ จงหวดศรษะเกษ และไดส าเรจการศกษาระดบมธยมตน และมธยมปลายจากโรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครรนทร ศรสะเกษ อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ และไดเรมเขาศกษาระดบปรญญาตร สาขาวชาเทคโนโลยการผลตพช ส านกวชาเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร และไดส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร เมอป พ.ศ. 2552 ภายหลงจากส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร แลว ไดเขาศกษาตอในระดบปรญญาโท สาขาเทคโนโลยการผลตพช มหาวทยาลยเทคโนโลย สรนาร