jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo...

19

Transcript of jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo...

Page 1: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle
Page 2: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle
Page 3: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

jana (darejan) kaxianiTamar kiknaZe

qeTevan davlianiZe

Semecneba

Tbilisi2018

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2018 wels

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba

xelovneba daSemoqmedeba

moswavlis saxelmZRvanelo

VI klasi

Page 4: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

xelovneba da Semoqmedebameeqvse klasimoswavlis saxelmZRvanelosaxviT da gamoyenebiT xelovnebaSi

jana (darejan) kaxiani (jgufis xelmZRvaneli) – ilias saxelmwifo universitetis asocirebuli profesori, fsiqologiis da pedagogikis mecnierebaTa doqtori Tamar kiknaZe – bavSvTa fsiqologi, skola `XXI saukunis~ saswavlo programis xelmZRvaneli qeTevan davlianiZe _ mxatvari redaqtori _ TaTia mTvareliZe

dizaini da dakabadoneba _ manana maWavariani, zurab wereTeli

yvela ufleba daculia.am saxelmZRvanelos arc erTi nawili aranairi formiTa da saSualebiT, iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier 2018 wels

ISBN 978-9941-428-81-4

© j. kaxiani, T. kiknaZe, l. gorgaZe, m. CubiniSvili, 2018

© gamomcemloba `Semecneba~, 2018 q. Tbilisi, antonovskaias q., 9b telefoni: 995 32 260 23 15; 995 599 55 05 54

© gamomcemloba palitra L, 2018 q. Tbilisi, iosebiZis q., 49

pirveli gamocema, 2018

Page 5: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

saxelmZRvanelosgamoyenebis instruqcia

pol sezani is frangi mxatvaria, romelmac sicocxlis umetesi nawili mSobliur patara qalaq eqsSi gaatara. sicocxlis bolomde dauRalavi, daZabuli SromiT, ZiebiT Seqmna sakuTari xelwera, romliTac misi namu-Sevrebi gamoirCeva Tanamedroveebisgan. sezani didi siyvaruliT xatavda mis garSemo bunebas, mravalfigurian kompoziciebs, portretebs, natur-mortebs.

sezani namuSevrebis Seqmnisas guldasmiT swavlobda naturas. xSir-ad erTsa da imave Temas xatavda mravaljer. iyenebda sakuTar, specifi-kur ferTa gamas: mofiruzisfro-mwvane, monarinjisfro-yviTeli, cisf-eris sxvadasxva toni. misma Semoqmedebam udidesi gavlena iqonia saxviTi xelovnebis sxvadasxva mimdinareobis ganviTarebaze.

miuxedavad imisa, rom Semoqmedebis dasawyisSi sezani monawileobas iRebda impresionistebis gamofenebSi, mas mxatvrobisadmi sruliad gansx-vavebuli midgoma hqonda. Tu impresionistebisTvis namuSevrebSi mTavari iyo imwuTieri STabeWdilebis, ganaTebis, ganwyobilebis asaxva, sezanisT-vis amas ara aqvs mniSvneloba. misTvis gadamwyvetia sagnis moculobiTi formebis gadmocema, rasac ferebis meSveobiT axerxebs.

1. `naturmorti vaSlebiT~

4. `fiWvis xe eqsTan axlos~

5. `biWi wiTel JiletSi~

6. `mobanaveebi Ria cis qveS~

7. muSaobis etapebi

daxate WurWlis konturi.

gaaferade. aTinaTis adgili datove

SeuRebavi.

moculobis gadmosacemad gaamuqe

Crdilis adgili.

3. `dolabi da cisterna xeebis qveS~

2. `qalbatoni yavadaniT~

daimaxsovre!

natura (laTinurad natura _ buneba)

_ bunebrivi, cocxali nimuSi.

saSinao davalebaSuq-Crdilis, aTinaTis da dacemuli Crdilis

saSualebiT gadmoeci sagnis moculoba.

88 89

35 moculobiTi formebi

• daaTvaliere namuSevrebi. aRwere isini.

• romel JanrSia isini Sesrulebuli?

• isaubre sezanis ferebze.

• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?

gakveTilisnomeri

gverdisnomeri gverdis

nomeri

saSinaodavaleba

gakveTilissaTauri

avtorissaxeli da

gvari.namuSevris

saxelwodeba

ilustraciateqsti

teqsti

SekiTxvebi

daimaxsovre

muSaobis etapebi

Page 6: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

sarCevi

1-2. saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba . . . . . . . . . . . . . . . . 8

I Tavi. baroko

3. baroko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

4. arqiteqtura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

5. moZraoba qandakebaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

6. SuqCrdilis kontrasti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

7. mravalfiguriani tiloebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

8. dauviwyari ferTa gama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

9. portretis didostati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

10. yofiTi Janri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

11. natiurmorti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

12. barokos moda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

13. samkauli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

14-15. barokos memkvidreoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

II Tavi. rokoko

16. rokoko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

17. ferwera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

18. interieri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

19-20. moda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

21. dekoratiul-gamoyenebiTi xelovneba . . . . . . . . . . . . . . 50

III Tavi. klasicizmi

22. klasicizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

23. arqiteqtura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

24. skulptura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

25. mxatvroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Page 7: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

IV Tavi. impresionizmi

26. impresionizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

27. STabeWdileba. mzis amosvla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

28. mocekvaveebis mxatvari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

29. bednierebis momRerali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

30. daumTavrebeli qandakeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

31. yvavilebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

V Tavi. postimpresionizmi

32. postimpresionizmi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

33. mzesumzirebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

34. samoTxe dedamiwaze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

35. moculobiTi formebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

36. avtoportreti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

VI Tavi. Tanamedrove xelovneba

37. mudam ZiebaSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

38. makratliT xatva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

39. usagno xelovneba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

40. gamoqvabulidan caTambjenebamde . . . . . . . . . . . . . . . . 102

41. Tanamedrove qandakeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

VII Tavi. qarTuli xelovneba

42. Tbilisuri portreti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

43. nikala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

44. qandakeba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

45. didi oTxeuli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

46. kakabaZis imereTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

47. didi peizaJisti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

48. portretebze asaxuli istoria . . . . . . . . . . . . . . . . . 122

49. zRapruli samyaro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

danarTi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Page 8: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle
Page 9: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

Sesavali

me-5 klasSi Sen gaecani xelovnebis istoriis ganviTarebas _ gamoqvabu-lis mxatvrobidan renesansamde. naxe, Tu rogor xatavda pirvelyofili adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle uZvelesi qarTuli kulturis SesaniSnavi nimuSebi.

me-6 klasis wignSi ganagrZob xelovnebis gacnobas renesansidan Tan-amedrove xelovnebamde. Seiswavli im ZiriTad mimdinareobebsa da stils, romlebic am periodSi ganviTarda. gaecnobi gamomsaxvelobiTi xelovneb-is brwyinvale warmomadgenelTa Semoqmedebas. gaigeb, Tu raoden didi da mniSvnelovani wvlili Seitanes maT msoflio kulturis ganviTarebaSi, rogori uzarmazari memkvidreoba datoves.

yovel gakveTilze miRebuli codnis gansamtkiceblad geZleva iseTi davaleba, romelic dagexmareba mocemuli periodis an stilis ukeT Sec-nobaSi, misi Taviseburebebisa da damaxasiaTebeli niSnebis danaxvaSi. wina wlebSi gamomuSavebul unar-Cvevebs da miRebul codnas ki gamoiyeneb praqtikuli muSaobisas.

wignSi Setanili masala saSualebas mogcems, gaifarToo Tva lsawieri, gaxde ufro ganaTlebuli, erudirebuli, xelovnebis moyvaruli da dam-fasebeli pirovneba.

gisurveb warmatebas!

Page 10: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

1. tasilin-ajerisplatos mxatvroba

2. sfinqsi

4. koliseumi3. samoTrakieli nike

sagans, romelsac swavlob, saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba hqvia. ukve gaecani sxvadasxva dros Seqmnil arqiteqturul Zeglebs, ferwer-ul tiloebs, freskebs, skulpturebs, dekoratiuli da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebs, Cacmulobas, varcxnilobas da samkauls. im kul-turul memkvidreobas, romelic sxvadasxva civilizaciebma Seqmnes.

xelovnebis gakveTilebze iswavle namuSevrebis sxvadasxva JanrSi Seqm-na, gamoiyene gansxvavebuli masala, Zerwe, beWde, daamzade aplikaciebi da kolaJebi, Seqmeni eskizebi da kostiumebi speqtaklebisTvis, monawileoba miiRe gamofenebsa da viqtorinebSi.

ra codna Segmata am gakveTilebma? ra gaige axali?

8

saxviTi da gamoyenebiTi xelovneba

1-2

Page 11: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

5. domeniko qualio, `reimsis sakaTedro taZari~

6. leonardo da vinCi,`mona liza~ /`jokonda~/

8. Zveli berZnuli keramika7. sveticxoveli

yoveli epoqa, civilizacia qmnida misTvis damaxasiaTebel, ganumeore-bel xelovnebis nimuSebs. swored am nimuSebis daxmarebiT SegviZlia gav-igoT im drois adamianis interesebi, gemovneba, rwmena, SesaZleblobebi.

saSinao davalebainternetSi moiZie informacia SenTvis saintereso epoqaze.

9

• gaixsene da isaubre sxvadasxva epoqis xelovnebis nimuSebze. • riTia igi gamorCeuli, gansakuTrebulad saintereso da ganumeorebeli?• ra aris misTvis damaxasiaTebeli?• romel epoqas, civilizacias miekuTvneba igi?

Page 12: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle
Page 13: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

baroko

Page 14: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

jovani lorenco bernini.`wminda tereza~

Page 15: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

baroko

3. baroko

4. arqiteqtura

5. moZraobaqandakebaSi

6. SuqCrdiliskontrasti

7. mravalfigurianitiloebi

8. dauviwyariferTagama

9. portretisdidostati

10.yofiTiJanri

11. natiurmorti

12. barokosmoda

13.samkauli

14-15.barokosmemkvidreoba

Page 16: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

2. sfinqsi

me-17 saukuneSi, daaxloebiT 400 wlis win, evropis bevr qveyanaSi aR-mocenda da gavrcelda axali stili xelovnebaSi _ baroko. renesansis msgavsad, barokos samSoblod italias miiCneven. barokos periodSi Seiqmna uamravi xelovnebis nimuSi, dResac rom waruSlel STabeWdilebas axdens mnaxvelebze. barokos xelovnebisTvis damaxasiaTebelia sazeimo ganwyoba, mediduroba, morTulobis simdidre.

renesansis dros xelovnebis yoveli dargi damoukidebeli, srul-fasovani iyo. ra xdeba barokos periodSi? arqiteqturaSi Serwymulia qandakeba, ferwera, dekoratiul-gamoyenebiTi xelovnebis nimuSebi. iqm-neba erTiani ansambli, romelic garemos organuli nawili xdeba Tavisi parkebiT, SadrevnebiT da a.S.

1. jovani lorenco bernini,`wminda tereza~

2. wminda petres taZris sakurTxeveli (vatikani)

daimaxsovre!

baroko (portugaliurad

perola barroca) _

uswormasworo

margaliti.

14

3 baroko

Page 17: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

barokos periodis mxatvrebisTvis umTavresi amocana iyo, namuSevarSi gadmoecaT personaJebis emociebi, dramatuli gancdebi, mediduri da bob-oqari buneba. amas isini aRweven moZraobebis, Jestebis, mimikis xazgasmiT. Suqisa da Crdilis mkveTri monacvleoba ki aZlierebs am ganwyobilebis efeqts. swored amitom uwodeben barokos mxatvrobas dramatul-emociur stils.

barokos stili gavrcelda xelovnebis sxvadasxva dargSi _ musikaSi, literaturaSi, Teatralur xelovnebaSi.

4. rembrandti van reini, `balTazaris lxini~

3. peter paul rubensi, `wminda giorgi da drakoni~

5. barokos moda 6. diego velaskesi, `mrTvelebi~

saSinao davalebainternetSi moiZie masala `barokos~ periodis Sesaxeb.

15

• rogor daaxasiaTebdi barokos periodis namuSevrebs?• riTi gansxvavdebian isini renesansis periodis xelovnebis nimuSebisgan?• romeli namuSevari mogewona gansakuTrebiT? ratom?

Page 18: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

ukve ici, rom arqiteqturis nimuSebi ara marto calkeuli Senoba-nagebobebia, aramed qalaqis moednebi da gamzirebi, parkebi da skverebi, eklesiebi da monastrebi, stadionebi.

yvela arqiteqtori cdilobs, Seqmnas iseTi nimuSi, romelic mnaxv-elSi gamoiwvevs grZnobebs, emociebs da Seuqmnis mas garkveul ganwyobasa da damokidebulebas. swored amitomaa arqiteqtura xelovnebis erT-erTi dargi.

barokos periodis arqiteqturis erT-erTi yvelaze TvalsaCino nimu-Sia wminda petres taZris win mdebare moedani vatikanSi, romelic Seqmna arqiteqtorma jovani lorenco berninim.

ra STabeWdilebas tovebs Senze es moedani?

1. wminda petres moedani (vatikani)

3. versalis parkis Sadrevani(versali, safrangeTi)

2. versalis parki(versali, safrangeTi)

16

4 arqiteqtura

Page 19: jana (darejan) kaxiani - mes.gov.ge VI klasi... · adamiani Tavis sacxovrebels, rogori iyo egvipturi kultura. gaecani antikur, gotikur da renesansis periodis xelovnebas. Seiswavle

swored grandiozuli Senobebia damaxasiaTebeli barokos periodis arqiteqturisTvis. umetesad es iyo mefeTa da didebulTa sasaxleebi, eklesia-monastrebi maT garSemo gaSenebuli parkebiTa da moednebiT.

Senobebis rogorc fasadebi, aseve maTi interieric uxvad iyo morTuli qandakebebiT, ornamentebiT, kedlis mxatvrobiT, dekoratiul-gamoyene-biTi xelovnebis nimuSebiT. gansakuTrebuli yuradReba eTmoboda Weris moxatulobas. xSirad Werze ixateboda ca.

3. frauenkirxe/RvTismSoblis taZari/(drezdeni, germania)

4. versalis sasaxle(versali, safrangeTi)

5. Weris moxatuloba(versalis sasaxle)

saSinao davalebaSeqmeni Weris moxatuloba barokos stilSi.

17

• rogor daaxasiaTebdi barokos arqiteqturas?

• rogor fiqrob, ratom eTmoboda gansakuTrebuli yuradReba Weris moxatulobas? ratom xatavdnen cas?

• aseT Wers ra STabeWdileba unda moexdina mnaxvelze?