CODICIS IVSTINIANEI

ILLVSTR ATI O NES■ A

TRIGA e r v d i t o r v m p r o f e c t a e , OB . .

EXIMIAM E ARVM V T I E I T A T E M DEN VO RECVSAR

Q.VTBVS PRAEMISSA EST,

DN. H. CHR. LIB. BAR. d e SENCKENBERG*A VG, ROM, IMPERAT. IN CONS, IMP. AVLjjCONSILIARU,

DISQ V ISIT IO DE VSV TRIVM VLTIM O R VM LIBRORVM CODICIS

PRAECIPVE IN GERANIA.

C V R A N T E EVSEBIO BECERO , i. v. l.

I T S. Rk R LIBERAS REIPVBL. VLMENS. CONSILIARIO.

FRANCOFVRTI et IIP S IA E ,PROSTAT APVD AVG. LEBR. STETTIN, BIBLIOPOL. VLM.

CIO 10 CCLXVH.

* 9

D. IA C O B I G0 1 H 0 F R E D 1,1C. et Antecejforis in Academit Geneutnfi,

D I A T R I B A

ARMOKVMIVRE et GESTATIONEIN TER PRIVATO S,

$ o m S B B a f f e n r e c l j k

ad L, un. C. ut Armor, vfus etc. Lib. XI. et textus fimiles.

RefpondenteM A R T I N O W I L X E R , Sii.

. Geneuae Anno 1628.

PROL EGOMENIuod Mamertinis, MefTmae incolis, Pompeius olim

relpondit, cum intempeftiuo prìuilegiorum fuorum obtentu iurisdiótionem et tribunal eius declinarent,

fruftra gladiis accin&is leges praedicari, (Plutarch. in Prnpeio copn 3.J) illud et mihi forfan a nonnemine exprobratum iri metuendum eft, qui de Armorum vfu diflerere inftituerira eo temporis articulo, quo non fclum fabricandi arma licendam lucellum, geftandique temeritatem lubido cuique fua pernii* fit ; fed ipfae infuper euaginatorum enfium itriéturae, bom- bardarum fonitus, tormentorum campeilrium tonitrua, ocu­los, aures, animum, feriunt, occupant, percellunt; vt quis forfan illud Caii Marii, fe propter ftrepitum armorum leges

C 2 audire

ao Prolegomeni

audire non pofle, ^Plutarcft. m Mario cap. io .) pronunciare queat. • _

Nec ea forfan me fubleuabit excufatio, quod armo» rum et legum coniimétio i lt aréFiffima &eique publicae ma­xime proficua, et horfum infinitae bonorum autorum fen- tentiae. (Tacit. Ub. 5. Am ai cap. 67.pr. et tib. 3. Hiftor. cap. 58. pr. ì iu . lib. f . cap 27. Receff Imper. Anni 1500. pr* ibi: Wann aber. Et èrmi 1522. pr. ibi: Dieweil aber.) Omnia quippe ftiò tempore effe proponenda regeretur, re­bus videlicet integris, non vbi innutritus armorum afliietu- fline animus, incm&umque galeae duritie caput, legum di- ftamen vel non audit, vel admittere faftidit.

Neque tamen haec a fententia me dimouebunt. Sci­licet re&i confcientigm vei tum maxime, vbi omnes in trans- uerfum rapiuntur, habere expedit, fi quando comparata ad iuris rectitudinem prauitas, enormitate Hia hominibus inci­piat fieri deteilabili s-, iique pertaefì licentiofae , per omnia

humanaque. contemta^ vitae»- excefiiis a4r egulam iu­ris ‘componant : Et praeterea fuum quoddam Armorum lus e ft , cuius nps ftudtofps efife yel ki mediis armorum fragori­bus conuenit. Neque de exercitu, aut caftris, vel agmini­bus, 'fignorum collationibus , oppidorum oppùgnatiombùsy fcommeatu, infidiis faciendis atque vitaodjs,de reliquis, quaé propria funt belli admimllrandi Cic. 2 de Oratur. (Qtro fen­ili , fallor, an Vegerius.tò.j. cap. 1. de rim iti, tus amorum dixit?) aéhiri fornus : Sed de armorum tantum materialiter iiurrtorum, etiam media pace,- fabrkatiom\ .commercio, gefta* Itone actt v/U) quatenus ea fiue legibus fiue moribus paifim prodita fiint. Quod meum mftitutum a cordatisr non impro­

batum iri confido , cum ea etiam in parte boni ciuis offi­cium tgnoraffe fit indecorum, arg. I necejfarnm

2 . & Seruiar JX de orig. m .\ PRO-

P R O T H E O R I AD E ARM IS I N G E N E R E , E T E O R F M

F I N E A C V S K

I. T J h & u ri ergo competens traftatioms noftrae initium, quaedam de l i armis in genere praemittemus, vt clariot et expeditior fiat ipfìus

armorum iuris expofìtio, arg. d. t.2.pr. D. de orig.iur. CORAS, de art. iurt cap. 2. CAGNOL. ad rub. D. de reg. iw\ in pr.

noftri imbuti, exemplo, mueftiganda eft, quae, etfl in multis obfcura, fuperque eadem voce aliis alia vifa ; tantum tamen abeft, vt tollenda, vt potius tam maxime fit inquirenda , quam maxime latet. Sunt autem, qui a fubiefto, hoc eft, ctm r«v , armis feti humeris vocem hanc deducant, quod vel ab illis dependeant, vt gladius, pugio] vel eofdem tegant, vt fcutuirr, lorica , thorax : vet ab iifdem regantur, agitentur, moneantur. Sunt item, qui a fine feu effe&u, nimirum ab arcendo de- riuent, vt Varro , quod vim et iniurram arceant, rnde forte gerrmni- cum, Wehr, oder, Gewebr, Snnr denique,qui a forma interpretentur, id e(t, irxgx r? xgtAQ&Py quod eft, confentirè, commire ,* quod ita appo- fite quadrare ac comienire corporibus arma ne ce fle fit, vt nec vaftitate fua oneri fint aut impedimento , nec anguffla vel arcUtudine fua nocu­mento. E quo triplici etymo medium longius a fono vocis abit, tertii vero ratio nimium quantum generalis eil, cum ad omnia, quae ab arti­ficibus rite compolita e xfp edamus, pertineant : Primum acu rem tange-

C 3 re

aa Protheoria.te videtur, cum, praeter difta, line armorum leu humerorum admini­culo nullus iit armorum vius. Goedd. ad l. armorum 41JD.de vèrkjignif.,

Homonyrma. 'H. Sumitur autem vox armorum etiam translate, pro omnibus,

quibus quisque in (latione fua ceu munimento inuoluitur, et praefidio certilfimo vtitur: fic Theologis armafunt precatio et (cientia. ERASM. in encbirid.feu trabi. de milit. cbriji. vel tuxta Paulinam panopliam, vetas, iuftitia, confefiio, fides, etc. Kpbef. 6. ver/. 13. ei feqq. Item pces et lacrymae, arma Ecdefiae c.conuemor 21. cauf. 23. quaeft. 8 dictur. Sic et inftrumenta ruftica, agricolarum arma dixit VIRGIL.Georg. v&f. 60.

Dicendum et quae Jmt duris agreftibus arma.

Nautarum, idem5. Aemd.

Colligere ama iubft> vedidisque incumberer emis.

Sic ftudioforum arma libri funt. Vide GOEDD. od d. (.41. de V- S. n.6. vt omittam, arma quoque.animelibus a Poetis ferme tribui, et milites - ipfos armis cin&os quandoque eo nomine indicari. Sic enim apud SE­NECAM conf. ad Pdyb. tap.31. Melius beneficiis Imperium,quam armis, cuftoditur, Et T A C IT . 4. Hiftor. 73. Neque quies gentium fine armis, neque arma fine (tipendiis, neque ftipendia fine tributis habentur. In- fuper hac voce et ipfum bellum defignari notum eft, qua ratione totum fiium de belligeratione Romanorum tra&atum Alber. Gentilis de armis 'Romanis inferipfit. Tandem infignia gentilitia hoc nomine cenfentur, fine quia olim virtuti, praefertim militari, imaginum iura tributa, CIC.7. Verrin. (vt noftro tempore di£la infignia gentilitia WESENB.^tfrat. D . de iur. (meor. armulor num. 4 .) ime quia armis honos ifte quaefitus el- lèt ; fiue quia fradas fecures,galeas, bipennes, aliaque militiae decore gefiae monumenta imago contineret : denique quod infignia in ipfo cly- peo effent depi&a, vnde infignia nobilium dicuntur WafMmmt qffhem Scbild undHelm: Qua de re ext at fingularis B A R T O U tra£tatus de armis et

N wfignibus (quem hac occafione eum elaboftoKTe tradunt, quod ei Carolus IV Jipp. ius clypeiet infignia nobilitatis contuliflet.VidePALAEOTT. de fpuriis cap 59.J) et apud CHASSANAEVM m catalogo glor. mundi non­nullae Confiderationes. Adde NOLDEN. de Jiat. nobil. cap.^ • I 35i ««/««* , i

* 3_ ~ de Arrais in generei

Acceptio propria.Ili, Metaphoricis iftis locutionibus, quae ad rem noftram non

faciunt, pofthabitis, armorum appellationem hac in difquìfìtione legali, politica, ftatntaria, legaliter etiam et politice accipimus, ita quidem, vt duplicia'ea faciamus. Scilicet Arma quandoque aeftimantur et denomi­nantur ftritlius ex line facientis et comparantis , ita, vt illa proprie ar­nia intei ligantur, quae principaliter fecundum naturalem viuni ad o£U fendendum et defendendum flintordinata, vt gladius, lancea, bombar da,balifta, HYPFOLIT. de MARSIL.in pract. crimin. f i pro complemento nmi, 13, Quandoque latius, a fine, non tam facientis et comparantis, quam iifdem quoquo modo vtentis , ita , vt armorum appellatione ve* niant, omnia illa, quae quolibet modo ad defendendum offendendumue apta flint, vt praeter memorata, Iapides, fulles, glebae, de quibus eli illud, furor arma miniftrat. Hoc lignifica tu arma accipiuntur in legibus et ftatutis, quando de percufiione agitur l armatos 9, D. ad l lu i de vi pubi, vbi ICtus armatos non vtique, (id eft, non femper, non tantum , non fimpliciter, loquendi formula ICtis peculiari l. vtique 16. D. de rei vcndic. I ob id 43. D. ad L AquiL l. cum mandato 2 t .f f . mandai /♦ f i pa* ter 41. vbi Duareruff. fohtl matrim.) eos accipiendos elle monet, qui te­la habuerunt, fed etiam, qui quid aliud, quod nocere poteit, L quod ejl 3, /. armis 2. ff.de vi et viarm♦ FARIN. quaeft. crim. log. » 1. Et talia inflrumcnta non dicuntur arma , nifi poft percuflionem faciam. Gl. in Clemen. 1. de fiat. Monacò• AMED. traEt. de Syndic. n.88* Sic baculus, ligo, et fimilia mfbumenta proprie non parantur vt arma , talia tamen iudicanfar fecundum qualitatem percuflionis. BOSS. tit. de homicid. num. 37. et feqq. Priore autem lignificata arma proprie appellantur, cum de portatione,fabricatione,aut exportatione tra&atur. ALEX. CARER.prafl. crimin. verf. itmque eorumi7mm. 1 g. Ita BARTOL, in 1 1. num.z.ff* de vi pubi Si hanno leu fiatalo prohibeamur deferri arma, non venit gladius ad incidendum panem aut ad temperandum calamum : Sed fi de percufl flone et vulnere agatur, venit. MARSIL. inpraEt. crimin. d. jf. pro com- pimento num 18. Memorata vero, gladius, lancea, ballila, femper fub Amplici annorum appellatione continentur, er ante, et pofl percufiio- nem fa£lam. DECI AN. Ub. g traEt.crmin.cap. 2. num,$. et 9. Nec ablu­dit ab hifce elegans dofbina Angeli confi 397. incip. quidam puer, num. 2* vbi feribit : Arma fumi vel proprie, vt in Autb. de Armis : vel latius, «t vel pro inflrumentis, quae magis euidenter flint ad nocendum apta , quìa hominis in d ufiria pofiit cum iliis inducere nocumentum- vel quae

minus

24 Protheorfc \minus euidenter parata funtad nocendum „ vt candelabra et alia inftru- menta ad vibm alrum parata, quaè tamen incidenter poflmt inducere no­cumentum, fed haec non venire appellatione indaimentorum euidenter ad nocendum aptorum.

t

Synorym.IV. -Caeterum arma aliis «tiam nominibus gaudent, vt tù$•

rum et ornamentorum* Tela proprie vocantur ea, quae ab arcu mittun­tur ,, $. itm hex*ComeIia $. In/l.depubl. indie. Ufi cakntur 233. §.ielum a, de V. S. coque fenfu armis opponuntur, apud.Liuium lib. 22. cap. 57. Arma, tela, alia pacaridubet, aliisque locis. Sed tamen haec di- ftin£tio non ed: perpetua : Telorum quippe appellatio' promifcue omni- - bus armis adaptatur, (et ita lex amato/g ff* ad leg. lui. de vi pubi, con* cilianda eficum l qui aedes 11. §. telarum i.ff* eod. in quarum priore tela opponuntur aliis inftrum entis , quibus quis nocere potei! : porte- riore etiam haec dib-telorum appellatione comprehenduntur) ut illa ve­niant, fpicula, fandae, lapides, fudes, arcus,iaxa, fagittae. d. §.item lex Cornelia 5. Inft. de pubi, iud. d, l. 23$. iunge /. recuperandae 6. Injl. de interd. U cum aliter t.j.occiforum 17. ff. ad SC. Silanian. U quod efi 3 . f . deieftum 2.ff. de viet vi am» l.jtmmum 41 ff. de V*JS. Paul. 5. fent. 3. /.-3. -

"V. Ornamentorum etiam nomen nonnnnquam armis, gladiato­rum nominatim, tribuitur : vt apud SEN. praefat. lib ^Natural.quflefL Sic ergo formare vt ftias, te non pofle con&qui, vt iis impenetrabilis!: sum omnia caueris, per ornamewtaferiet. Quem locum explicans L L PS1VS 2. Saturnal. 17 .inquit : id ert,per ipfa arma. Idem SENECUepifi. 14* Ars ei conftat, qui per:ornamenta percultus eft. Suetonius audentius ipfos gladios appellat ornamenta, in T IT O cap. g. ibi : infequenti die gladiatorum fpé&aculo circa fe ex indurtr4a collocatis (fubaudi , duobus patricii genens, qui de efferato imptrio.eomiài erant) oblata iibi orna­menta pugnantium infpiciendaporrexit. Vbi AVRELIVS VICTOR in eae­dem re : Usque gladiostradidit. Eodem modq et ornare legitur pro ar­mare. TA CIT.5. Hiftor. 22. -Romani vulneribus exciti «quaerunt asma ruunt per vias, pauci ornati militariter, plerique .ciccum brachia torta velle et ftri&is mucronibus. X IV.lib. 29.cap. J Diem iis., qua equisarmisque inrtrufti ornatique eflent, edicit. SALVST.inCatilin.cótò 35<1x1

jin . .Catilina vicinitatem antea jfolicitatam annis exornat, y. Xipl. ad Ta~' cit.

de Armis in genere. 25cit. 3, Hìftor. net* 73. CICERO pro Caecin. Armatos, fi latine loqut

, velimus, quos appellare vere poiTumus ? Opinor eoe, qui icutìs telis- que parati ornatique funt.

Definitio rei,VI. Ex fuperio ribus iam omnibus patet, arma m hoc tramata

nobis effe inftrumenta natura vel arte fa£ta,ad vim inferendam vel auer- tendam : Aut breuius, ex ipfius Iuftiniani Nau. de armis 85, cap* 4. in fin* indrumenta ad hoc ordinata, vt iis in praeliis vtamur.

Diuifiones*VH. Genera autem et dtferimina horutn armorum plura funt>

quae ita fere difpe&untur : quod alia fint principalia, alia minus principa­lia, et quae principalibus accedunt. Illa vel fimplicia, vel mixta : Sim­plicia , vel ad defenfionem magis pertinent, vel ad ofFenfionem Illiu® generis funt Icuta, cafiides, galeae, thoraces, loricae,feu zabae. d, Nou* 85* et ibi CVIAC. Huius generis alia funt portatila fine minora, alia veGitia fiue maiora. Portatilia vei humeris impofita geruntur veluti bombarda, leu arcus-bufms, (v, Polydor. Virgil. lib. 2. de inuentor, rer* cap. 11 * in fin ) hafta fimplex, hafta bipennis et oblonga, romphaea, ar­cus, lagittae, fitinni, et aliamifiilium genera. CVIAC. ibid* vel fub hu­meris femori accinguntur, & a cingulo dependent, quae TntfatprfiStx vo­cant , CVIAC. d.loc. vt fpatha et femifpatha,feu gladius et pugio,fclope- ta item minora. Veftiìia leu mai Ora, vel funt exoleta, de quibus VEGET. lib. 4. de re milit* et autor vetus fubditus Notitiae Imperii, vel adhuc vfitata, vt machinae et baliftae fulminales, quarum varia genera vide a- pud FRONSPERG. part 4 foL^g,col.i. de re milit. et part.2. lib. 1 * fcL 2. cum multis feqq. DILLICH.part.2.de re milit. SPECKLE lib.^.Arcbi- U&. cap 5 pag, loa. Mixta porro lunt, quae tam defenfioni quam of- fenfioni inferuiunt, vt gladii, haftae. Principalibus autem accedunt,pul­irò nitratus, lapides eiaculatorii, glandes, globuli. Kraut tmd L*otb* Et haec quidem plus latis ad inftitutum noftrum ' Neque enim de ar­morum inuentoribus aut origine, vel etiam materia aut forma agendi hic locus eft.

Firn et vfus*VIII. De fine et vju tamen armorum,vt pauca praemittamus,

operae pretium eft* Primigenium et praecipuum, qui in iniuria publi-D ce

a 6 Protheormce priuatimque propul fanda confitti, innuit Tmp. in d. Nnu. 85. cap. 4, in fin. vbi ea vere arma effe dicit, quae ideo fatta lunt > vt iis in praelio vtamur , iniurìae nimirum propul fàndae caufa : Omnes enim vrbanae res, omnia praeclara doftorum ttudia , et forenfis laus et industria, o* mnia, quae funt in imperio & in ftatu duitatis, latent i'ub tutela et prae­sidio armorum; iuraquoque, iudicia, leges, religio, omniumque re* rumpubl, opes et potentiae fub armorum vmbra feeure quiefeunt, CIC. prò Mttrarn* cap. io Nee dìuitiarum fecura effet poffeffio, nifi armo­rum defenfionp feruaretur. VEGET, lib.$ di re rnìlit. cap,4- Haee funt, quae mortem generant et falutem , interitus funt peccantium , cuttodia bonorum, contra improbos neceffarium femper auxit tum ; haec in bel­lo neceifaria, in pace decora ; haec imbecilles fragilesque mortales cun­ilis belluis efficiunt fortiores, CASSI OD. Uh, 7. varior. formuL de armor* facter, 18. Denique ad ipfam regni maieuatem eonfèruandam non tam diadema aut lceptrum prodeft, quam ferrum, BVSBEQ^ cvnf. de milit. Ctoitr. 1 inft.jol 183.

IX, Mitto prifeos vfuj «Uos hic commemorare, pQtfrrlfaeyn. tt gtms* haftae proieftionem iii fioes-hottiùro, bello indicendo;: gladium «tpugionem, morti dentìrtàwdae; partim bmnifisos * puta or-. ma Dijw fulpendendì V piltim triftp, putii w funeribus et excqaiis : II-. Ium omittere npn poffum, quo pugio et gladius, fammi meriqae. Impe­rii fymboluro fuere. PLVTARCH in qv. Roman. HERODI, lib. 3.

^SVÉT.de tSfrgxo SolpmoGalba cap. u . em iiitae fepibit, eum,' t qccifum Neronem* tun&osqtio infan.verfeft i«rafle cognouiffet, depo- ' fita legari* fuigepifiè Caefàris appetìaùtwpm, itetque ingreffum/cfle pa-

lpdam m «c pendente* ceniicibus pugione ame pe# *s, adextrertmm taipen a Vefpafiantexercita Romae qppr.effum, affittenti Confuli GaeciL simplici, foiwmm a Utere pugionem, relut iu$-vitae ngeisque cftyum re d ^ C b . T A G IT . 3. Hifimr. 68- Ita de/Viglio SVETON> m ò t ivita fify ik Roftquarti Iss^er^or CQnfàlutaUis effet, gi*dipi» D ,Iulii in pri#agr«uli^otiC fibiponteéfcunr, ftri&UHi.tcnuiflb : Et-de eodem cap .!£, foUtfÙm a k tv e pugtcmem Confuli, primum, deinde itio ceco- fante magiftratibus, ac mox Senatoribus lingulis porrexiflè, tanquamImperium refignatnrum.

Digitize

de Amis in gemere. j£Ì

lianim IOH., BOTER. in relat. de regn.y Galliqq. Polòni^ M ARTIN. CROMER. lib. 2. Poloniae, et aliorum Regum fcribuRt aiti, relinquam; illud memorabile non ett praetereundum, quo Sarò EleZorWilhelmum Imp. in coronatione.lua adFatus eft ,.ét finis hudus fo 1 ennitatis explica­tur : Accipe enfem regium, vt rebelles fenera correptione potenter affligas, omnesque beneuolos]in tranquilla pace gubernes: ■ Vnd^ Imperatori etiam gladius praefertur, vid. ARVM. difcurf 6. ad A . B. th, 30. Quae con- fiietudo ab ipfis Caroli.M. temporibus videtur continuata , cui (patha nuda ante tribunal praeferebatur, fi TVRPINO credimus in eius vita xatp. 20. Sed et AIMONIVS M ÒNACHVS, fine Còntinuator eius lib. 5. cap. 35. feri bit, Richildem, Caroli Calui vxòrem, Ludouici Iunio- ris matrem , attui ille Ludouico praeceptum , per quod pater ipfius illi Regnum ante mortem luam tradiderat, exfpatham\ quae vocatur S. Petrij per quam eum de regno inueftiret. Haec omnia eam ob eau&m fie­bant , vt hoftibns et fontibus terror inficeretur, infontes autem fcirent, fe fub protezione furami magiftratus a vi et iniuria tutos effe. CAME- RAR. Cent. I. barar. Jubcfflu. cap. 76. Hinc fané' iam in Imperio Roma­no, vt gladius fiimmi imperii (ymbolum fuit, ita et ius gladii, poteftas gladii, merum Imperium fignificabant. /, Imperium 3 .ff.de ùerifd. I. aut aìsmmm 8. ff.vita adimitur i.ff . de poenis. I. illicitus b .fq u i vniuerfas %, de ojffic. praefid. vide CVTÀC. 21. Obf. 30. et qude infra ampliusìiéentur.

•• J - •' ; : ; ••• V - • '‘ XI. Poteft et ab hoc more manafie videri, quod regfià antiqui­

tus per gladium inmuettitùra conferebantur, O T T O F&ISINGENSIS lib. 2. cap'.’5. quemadtnodum prouinciae, Ducatus, Marchiotiatus, Co­mitatus per vexillum. MARQ^ FREHER. noti ad P de A N D LO Uh. 2. capi io . verbofm dis quaeFabnleben. Licet hodie omnia feuda regalia per vexillum, fceptrum, gladium aut haftam conferantur. HOTOM . difput. defeud. cap. 23. INTRIGLIOL. defend. q 55. num. 7. 5CHRA- DER. de feud-,part. 5. cap. 2. mun. 2. ita, vt vafallus praedito fidelitatis iureiurando enfem apprehendat, eiusque conum extremum ofculetur. v. W L T E I. t.feud- 7* Quomodo deinceps iftbac occatione dignitatis priuilegiiitn e i òrnàmentum glàdi! geftatio faZa ffierit, declarabitur in­tra cap. 5. Huc etiam referri poflet antiquus adòptandi mos per arma, dè qtìo CASSIODORVS 4. var. 2. et %. var. 1. et 9. et IORNANDES in Gotbids: itemque (aeramentum militare LIVIVS lib. 7. aut alia iu- ràmenta diòendi. y. CVIAC. 1. F. 1. ad §. Si autem controuerjia. , Sed iffif huic focoiforfim mifiustìfiadrant. ~ '

: D a D E

Digitized by Google

ag Caput a primum.

DE I VRE À R M O R V MA I A '2 K E i ' I 2»

C A P V T P R I M V M . ,D E FA B R IC A A R M O R V M E T FA B R IC E N S& V S.

L ‘VTunc, quod inftituimus, de ipfb armorumiure difpiciamus, lue .L I vero illud ex dioerfà armorum confkferatione. diftinguenaus r

Arma confiderantur vel vt fabricanda, vbi de armorum fabrica et fabri- cenbbùs ; vel vt iam fa£la vfìbusqoe humanis exponenda, vbi de tribus Ilis dicendum erit : puta de armorum commercio, poflèdiQne,vfu,qua- tenus haec publice liceant: quo ipfo ordine de purpura quaeritur in io- re noiiro, utrum licita iit eius tin&ure confe&ioque, j. 3. C àivtftibtk bolob. commercium L i . C. quae res vendi non poff. pofiedio deniqueet ▼ fusi 4. Ceod. '

H. Quantum ergo ad oarXojreiUf (eu Fabricam armorum per­tinet : quanquam certo condet y priuetos inter caeteras ferri etiam fodi* nashabuiflé, l. fia m s rei. 1 3 . indequaefitumefi. 5«D .de vfufr. I.fid fipecuntag. jf .fin.cum Ifiq D.de reb, eman qui fitb Uti* lU*OCKEN.de iu~ re veftfgaf tb.$. Ut B. Fabrosque fuifle 7 qui fabricam docuerint:- L in­ter caujas 26. $ .faber g. D. Mandati ex ferro tamen arma fabricare ne­mo potuit, l fin. §. M. Antommts, 11. D. de PubHcan. et veftigaL Sed armorum fabricandorum ius foli fibi Imperatore», vt et caetera Regalia referuaruut : quocirca et habuerunt torà armamentaria > leu armorum fabricasy tum fabricenfes,, id ed, armorum artifices*

IU jfrmatnentariavrocul dubio mtefligunfur lub Arraandti& 2. F. 5 6. Quae fini regalia. Vtcunque.enim varii varie eam vocem hv terpretentur : aTu pro bure arma fabricandi ad è. U 56. Ubz 2. F . ad vo~ semarmandiae: alii pro vengali ex armentisainmahum^AJLyARO SERN.et alii j'Hd. nonnulli pro eo,quod ex armorum fabricandorum li­centia praedatur y KOSÉNTHAL, m Jynopf. iur.feucb cap. s.condufiip* Communius tamen recentiores^officinaspublicas fiue arnjaraebtaria, in quibus anna fabricantur > ea Voce tutediguqi^^eo ipfq >;quod haec Xm-

^ perstor

Digitized by Google

De fabrica armorum et fabricenfibinr. & 9

peratorfibi (òli vinditct, è. Nou. 85. Menochius, Craacins, cum feqùa- «e Borcholt, et afii allegati a GODOFR. A N T O N , difp. feud. 3. tb. 7. Ut. B. Quae fementia primae non contrariatur, fiqùidem arma non ni­fi in armamentariis publicis fieri poterant : Nifi quis armamentariorum vocem non folum ad aedes, in quibus fabricantur, fed et,in quibus af- feruantur, arg. d. Nou. 85* pertinere putet.

IV. Erant autem plurima olim in Imperio armamentaria, quae ineptus interpres Nouellarum, d. Nou. 8$. cap. 1.-vocat, armificatoria £ .Fabricae re&ius dicuntur : Nempe curti difFufum illud Imperii corpus .vadique multorum iniur iis et.affuit ibus expolitum effbt, vt militi tuen­dis limitibus deftinato arma neceffaria fiippeterent, opus erat prouincia- tim fabricis, in quibus ad vfiun Reipubl. a Fabricenfibus omne armò- ' rum genus fabricaretur : Harum in Oriente quinque, in Occidente no- uendecim enumerantur in Notitia Imperii Tbeodojiana: (de quo libro vide poft Commentatores, vt G. PANCIROLLVM cap. de Armasti. Dn. GODOFRED. ad l. quas gratias, 1. §. et eft notitia 8* C de Off. Praef. Praetor. Africae. BERTIVM lib.i. Commeret. rer.Gemati, cap.12 .) quae et enumerantur apud GODESCALC. STEWECHIVM ad lib. 2. Veget, cap. 21. BORCHOLT. i» explicat, d. c. 56. Quae Jmt regalia JM1.23.

Ad Ht. C. de Fabricenjtéus.

V. Fabricae hae in vmuerium erant fub_dilpofmone Magiftri officiorum : vid. Notitiam fub tit. Jub dijpofitione viri iUuftris Magiflri effictorum, et ibi PANCIROLL. ad quem ideo etiam lex 7« C. de Fabricenfibuslik. 1 i.e t Nou. 85* perferipta inuenitur ; Nec aiibi, quan» in iudicio ipfius fubiimitatis,ad cuius Iuri$di£Honem poteftatemque per­tinebant, Fabricenfes conueniri poterant, L eos qui 6. C. eod. Iterum, fingulae Fabricae in fingulis duitatibus erant fub Patrum fcu Defenfo- rum Ciuitatis infpe£Horie , arg. d. Nou. 85. cap. i . Nou. 17. Nou. 75» 104« etc. Et certum Fabricenfium numerum continebant.

Fabricen/im Notatio, pm fuj. • ’VI. Fabricenfes di£los putant nonmiUi iocularitef, quafi fabri­

cae cenfitos, id eft , adicriptos, arg. fubr. C. in quib. cauf. colon* cenfit, LVC. de PEN N A in rubr. C. de Fabricenf. Simplicius alii quafi Fabros Cenfitos, vel refjius, Fabricenfes quafi Fdbricatites. Horum duo gene-

D a n

Digitized by Google

3& Caput primum.ra conftituìt CVIAC. in d. NouelL 85. vt al ir fuerint Deputati, qui nu­meri cuiusque militibus arma procurarent, alii Amplici ter Fabricenfes : illi milites, quique annonas e publico tulerint ; Hi non item. Id quod ex d. Nou. 85* cap. 1. colligit ibi : JJwi m publicis deputati funt armifafto- rtis y aut qui dicuntur Fabricenfes. Ita cap. 2. dicitur , f i qui vifi fuerint aut deputati, aut Fabricenfii. Quam ad rem addaci etiam poteit, L vn. C. Negotiat. ne milit. vbi dicitur, eos qtd ai exfiruàiomm armorum prof ef­fumem Juam contulerint, pofje ad competentem fttae profifjioni venire mili­tiam. Cuius verf,fenfum,vt id obiter dicam, LVC.de PENNA ib, re£le (quod aliqui negant) aflecutus eft, nempe quod Fabricenfes negotiatio­nem armorum retinere poflint, et nihilominus armatam militare mili­tiam : Competens enim militia profejfioni fabricenfium eft vicina, proxi­ma: Nimirum cui melius competat armorum vius, quam qui fabricam -et fabricatorum a fe armorum negotiationem exercet?

VII. Differebant autem Fabricenfes hi ratione dcdinatioois : Alii (iquidem ideo confituri erant, vt in publicis fabricis arma eude- fcenfe ; alii ad hoc ordinati, non vt noua arma facerent, fed folum cu­ram armorum haberent militum in numero conftitutorum. Caeterum priores miUtesfuifFemslefciirn nonnemine colligas ex l, f i quis confottiwn 4. C. de Fabricenf vbi omnes,-qui ad confortiutn Fabricenfium ado­ptantur, ad militiam affanti dicuntur : etti quaedam militia fuerit fabri­cenfium , pariter yt caeterarum huiusmodi fcho larum, ceu CVIAC.feri- bit ad. L 3. C. d. t. et illos textus inducit.

VIII. Vtrique fabrorum horum generi, et Fabricenfium et Reputatorum nomen conuenit : Iftis tamen, qui ad certum militum nu­merum, quorum armis prodicerent, erant adftri&i, magis Deputato- tum infpecie : illis, qui armorum fabricandorum (impliciter curam ha­bebant , nec ad certam militum cohòrtem remidi erant , generali Fabri• tènfitm nomine relifto : Et his congruenter, cap. 1. d. Nou. 85. particu­la, aut, aduerfttiue, non «plicatiue, prout alias quandoque, I cum qfti- dam 4. C. de V. S. Et adietlioSUa, qui de fifco annonas accipiunt y nou

iir&BTOVy fed nara JiaroXqv accipienda erit : (nempe quidam Fabri- uenfes fuerunt, qui de Fifco annonas non acceperunt, non obftantc

Xap.3. de Nou.) aliter atque illa verba, qtd in numerisfurti: non obftan- te rdrfom d. L ture prwjjm . 5. C. de Fabricenf.

*' E t.

Digitized by Google

V

i - K*De fabrica;arnraromet fabricenfibus: ji

IX. Inter idos Fabricenfes in fpecie nominantor Bdtiftarii ; quavoce pròprie accepta fabricatores certarum machinarum, quibus {pi­cula emittebantur, v. VEGET, tilt» 4. cap. 22. veniebant, v. Notit. vbi pafiim B&liftariorum feniorum, iuniorum, Theodafianonim etc. fit mentio,et ibi PAN£IROLL. Hoc praeterea ex cap. 2.d,Nou. apparet^do- rum mpneris fui He, vt publica arma in armamentariis ciuitatum repofi* t f , corrigerent ac renouarent, veluti quibusdam in locis etiamnum die Bi^fimneifier. zugleicb Zeugvaarter feynd , h . e. tortpentorum magidri cieram etiaru habent, nequii det^imeqtiafma ab aenigine capiant.

- >V>- j . " i; , ' .‘Qui Fabricenfes fieri potuerint*

X. In ordinm^orro Fabricenfium is.recipiebatur, qui neca* «p , nec patre curiali gemras, nihjl ordini duitatis debebat, nec vili ci­nico muneri óbpoxiùS.erat (ita 'enim legendum efle, tum Codex Theo- dofianus, tiim contrarii cafus ibi : Ciuica fua muneta, odendunt)- alio* qui fi tale quid deprehenderetur, vel ab initio non admittebatur, vel ex podfa&o in pridinam Conditionem retrahebatur. L fi quis conforttum 4. C. d. U Néc enim permittendum erat, vt fe quisquam hoc filo proprio fa£to, Yel muneribus Suilibus curialibusue, yel alieno aeri iubducem.

Quomodo'•XI. Podquam hoc apud afta quis profedus edet, docuifletque,

fe ab omni hoc nexu prorfus immunerp, in numerum Fafericenfium re­cipiebatur, d. /. 4. recepto digma datim inurebatur, non infamiae, fed officii et focietatis fignaculum. /. fiigmata 3. C.eod. quemadmodum ti- rombusmilitum, d. i. 3) vbi CVIAC. STEWECH. ad Ub. 2* Veget* cap 5; eo fine, vt nunquam ab ipfo opere fe poflet fubducere, fed ei negotio immoraretur.

Quae receptorum conditio.XIL Laboribus exhaudo Fabricenfi, fiirrpgabantur liberi d....

hhereprow/um 5. C eod. beneque fe gerens, primicerios, fecundoceriua- etc. fiebat, munereque Primiceriatus expleto, intra biennium excufatior npm a muneribus confequebatur, l eos qui 6 C. eod- eumque honorem,

inter Proteftores Principis aeternitatem adoraturus dirigeretur ; Ita epim.io L primicerium 2, C. k $. legendum jede * expungis illis verbis,

~ * ~ Twba

Digitized by Google

V \3a - Caput pfimtìm;verba non habentur, fide, tum quia fenfum turbant, upe quo referan­tur, commodeinueniunt.

X in. Senfus antem iftorum verborum non illeLeft , primice­rium: hunc , de quo in d, I. t, refcribirar, cum reliquis primiceriis ad Principem venerandam introducendum ede,quod LVC. de PEN N A ib. velle videtur, dum Proteso rem idem effe vult, quod primicerium : Sed quod inter ftipatores Principis, qui, domi aut foris eo degente , excu­bias ad latus eius agebant, (mitodervnter der Kayfbiicben I±eibgtiardi-£ qui prote&ores, und Trabantcn, qui domeftici, 1.1. C.de dmeft. et pro­testar,') ad venerationem Principis admittatur : quibonor eximius erat, l.praefe&urae j , C. de appòrti. praef, praetor. nec. quibuslibet patebat., h praeter eos. i . C de apparii, Praef. urbis, lib .i2 % vt eti$# qup$in^e acf compellationem Praefeci Praetorio aditus aperiretur, arg*f 0 nf0 $ci,I,' C de dmeft, et prouà. lib .iz. quam re&e CVIAC. poJtXVQj dePEN-^ N A totam ad vicarios Praefe£orjim Praetorio refert, hac parbpbrafl j Proteàores et domefiid Principis ? cum /aiutarti Ficarios Praef cài Praeto rio, pojfunt illos ofctdari. Ifta enim interpun£Ho in eo textu tependa efbj Ofctdandi, cum faktiauerint Vicarias tui culminis, pcfòtae ilìp: ofcutim-, di/cumfalutauerint Vicarios y tui culminis etc. JCufnic Tenfus adfihgiV tur : Stipatores et paraftatas Caefarpos admittendos ede ad ofculum Praai fe£B Praetorio, poftquam eorum vicarios falutsnerint, et forte ea de re compellarim, v. de more ofculandi Impp. et magnates inter alios Dn, GOTHQFR, ai Ufi a fponfo ib , £• àe donat, ante mtpt, : ( ^

' Quod officium. . ,: vXIV. Officium Fabricenfium erat, diligenter armorum FabrP

cae incumbere, nec altis negotiis fefe immifeere, l, nullus 7. C, de Fabri*- c e n jfed ad partes tam fociorum quam proprias refpicere; alioquifiy1 quod ab vno negleflum fuiffpt,. omnibus eiujdem corporis membris im­putabatur. d. I. iure ptouifum 5. C. de Fabricenf, Et vt-omnis occafio fraudibus praecideretur, ipfa ferri materies , quae facile deduceretur, ignibusque Kquéfteret,praeftanda erat, non pecunia pro faro,l.omrdbus l . C ,d .t, At arma iam fabricata non priuato vili vendere po terant i J fed aut armamentariis .publicis erant inferenda, Nou. 85 cap. 3. aut v fa J erigente , yt *d exercitum’ rransueherentur, permittendum Vbi m agP Ari officiorùm nttóiri-Una et locum, ex quo arma' transferenda éffertf^

is porro

Digi1;izeckby

i

' ■ \ NvDe fabrica.armorum jetfabricenfibus. 33

vt illis tranfjxjrtandb de publìfio praeberentur angariae l. nullus 7. C à, t. id eft, prout itineris ratio poftularet, pro tranfueftione (armorum forte, veftium militarium et fimiiium) iumentorum, plauftrorum et -na­ulum copia, id enim effe angarias, poft alios docet PANCIROL.LVS. ad d. Notti, lib. 1. cap. 6. Gloffat. Codicis HENRICIANI lib. 20. tit. 45.1 .19. des ojfkes mtiitaires.

V • Q w jfa - . ,,. XV, Interim, quod hac l. vti. dicitur , Angarias praeftandas

effe.de publico ad armorum transue&ionem, quaeftioni locum facit, an iubditi teneantur angarias pro armorum et tormentorum transue&ione de fuo praeftare ? Ratio.negandi ex di&is modo verbis, de publico, peti .poffe videtur : quae quidem Gl. ethijc. de Penna notanda effe monent,-quo.magis hodie negligantur, iuftitia calcata. Iunge l. 2. C. delucr.ad- y :U0Cat. lib. 12. Nam et ideo , inquit ANDR. de ISERN. od ConftituL JRRIDER. de /latuit et confuetud. habet Princeps tributa et reditus, vt re­gnum fernet abfque fubditorum grauamine ,. c. milites 13. q. I. Vnde

jiSEVERVS Irap. quod antea Prouirtcialium iiimtibus fiebat, vt equi cum hominibus in curfu publico alerentur, id fiici-oiius effe iuffit. SPAR- TIAN VS in Seuero. Ratio vero affirmandi haec adferri poteft, quod angariae inter regalia referantur, quibus fifa commodum quaeratur, ne _ is nimium oneretur-. Adde l. felicijfmam -2. C de quib. numer. vel .prae*■ fiat. nem. lic.fi excufi et L nulius z u G. de xurf. pubi.

■ XVI. Putarim intereffe, vtrum angaFÌaepoftulentur ad necet- • fariam expeditionem, an praeter eam ad aHamc&ufam pro -beneplacito.Priori cafu,vt fi vel ad expeditionem bell icam, vel Romanam,quam felicif- /fimam Regalis numinis expeditionem vocant LOTHARIVS etFRIDERI- CVSImpp. v. FRRHER. ad P.de Andlo^lib a .cap. 6 .verbo,cum copio- fo exercitu et in. commenta adlconftitut. Caroli UL de feud. exigantur, ne ipfae quidem Ecdefìae excufàntur, L neminem 11. ( quae tfipand . U 2.• C. de quib. muner. nem.fi lic. excufare) C. de S S . Ecckf. praefertun fi '■ calculus ordinario rum principis redituum ad hoc non fjifficiat. v. KLO- CKEN. de contribui, in Imperio v/itatis tfr.47. Pofleriori cafii, fi necef- fàriae expeditionis i*atio ceffet , veluti .in cauta transfretationis vltramari-

.Uae, acqnifitionis noui terriforii, ad hoc, vt nec ad reliqua onera fubdt- tos cQgi poffe exiftimarim, per ea, quae habet KLOCKEN. d. h tb. 49. Gloflat.Cod. HENRIC,^./. ibi : It Roy ne veut cbarger k peuple, f i non

E que

c ^

Digitized by Google

34 Caput primum»que poter la necejfiti, Quanquam LVC. 3e PEN N A in 1. i . C.vt ruft. ad nuli, obfeq,num 17. et feqq, infiiper di (lingua t infer Vafailos et Bprgenfes leu alios fubditos, vt il li fortius teneantur ad haec et alia feruitia iure vafàllagii, non item reliqui, bona feudalia non poffidentes.

Applicatio buius iuris ad bodiemum Reip, Rom. Jlatum,XVII. Et haec quidem de Fabrica armorum in Imperio Ro­

mano , cum penes Imperatores cunéla Regalia incommunicabiliter red­derent, obtinebant r Podea vero quam Imperii Statibus Regalia, maxi- mrminora, communicata funt. PAVERMEIST. de iwrisd lib. l.cap, 4. hac parte ius immutatum fuit. Initio feilieet, translato in Thraciam, demde in Francos et Germanos, Imperio, loco Proconfulum, Praefe- &orum et Praefidum, fub quibus nominibus antea Prouinciae regeban­tur, Comites varii generis>conftituti flint THOM. MICHAEL, de Iu risd tb. 130. er variis vndique hodibus ingruentibus Limenarchae feu limitum defenfores, M A TT H . STEPHAN. lib. 2. de Iurisd part I . eap b.num 92. led temporarii, folisque ftipendiis ac fa lar i is remune­rati : IOACH STEPHAN. lib . 1 .'de Iurisd. cap. 3. mim. 37. Podea vero, vt flatum hoftium melius difeerent, in Prouinciis ad vitae tempus funt relifti, nec nifi fceleris conuifli aut alia magna ex caufa, auocati. PAVL, AEMIL. lib. I . Denique vrgentibus Imperii fatis, partim ipfi Prouinciarum remotiorum Praefeci diuturnae Impp. abfentiae et loco­rum difbntiae occafione capta, publica iura ad fe traxere , fuaeque po- teflatis fecere; KLOCKEN de iure veÙigat. tbef. 10, partim etiam ipfi Impp. Vitro, yt praefe£los aduerfus hofles alacriores edicerent, prouin- cias ipfis appropriarunt, certi, hos eo fortius fefe gefturos, quo fcirent, quicquid detraheretur, fibtmet periturum. W L T E I. 1. feudor. 1.

XVIII, Pofl ifihanc igitur mutationem, nomina Ducum, Mar­ch io num, Comitum, quae adminidrationis olim fuerant, patrimonii fa- Ha funt, plerisque Pruefellorum eius ditionis, cuius iura antea defen­derant, appellationem adfumentibus. ANDR. KNICHEN. exquifite in tr, deJuperiorit. et regai, territ. ture cap. 1. num. 192. Qua porro occar- fione, quo tempore, talia munera hereditaria fa£k fint, v. prolixius CHRISTOPH. LEH M ANN in der Speierifiben Cbronick lib. 4. cap, 1 . A N T O N . COLER, de here hnper, German. tb. 58. KECKERM. difput. Polit, vlt, tb, 1 2, (quos ideo ipforum Hidoricorum et autorum vete­rum loco allego, quod ex confido P. N . MOZZ. tr. do contralt. col. 1.

num.?,

Digitized by

De fabrica armorum et fabricenfibus. 35num. 7« ipoddmi a breuìtatis ftudiofìs adduci debeant, omiffisantiquis,

. qui per relatos allegantur,} Hinc nata Do&ormn hypothefis, quod,

{jodquam vniuerfale territorium et ius fupeiioritatis ad Principes tram­ata iunt irreuocabiliter , MOLIN. in confuetud, Parifi tit i de mater.

feud. jf. i . gl. 5 in verbo le fief, n. 49. et 59. tantum datus poflìnt in fuo territorio, quantum Imperator, in Imperio. WESENB. et allegati in parat. C. dell num»3. quod quatenus intelligendum fit, declarat fufe REINKING. lib. 1. tr. de regim. fecul. et Eetlef cl 5. cap 6.

XIX. - Principes rurfum ifti et magiftratus, qui iam Imperato­ri cjìiam Praefidi magis fìmiles effetti eraht, MENOCH. vonf. 302. num.21. vt ri tè fe. compararent ad defendonem fuorum terminorum, militi- bus ftiis et equitibus, quos antea fuo fumtu aluerant, praedia per inue- dituram conferebant, vt inde fe alerent, temporeque neceflitatis fibi praedo forent. Qua de re eleganter GL ad art. 58- iib. 1 2. turis Saxon• cuius verba non pigebit adfcribere : JSlacbdtm die itiner, inquit Glofla-

, to r, alie Welt bezwungen batten, baben fie aufein jedere Landjcbeidtmg ja einen gefetzet, welcben fie einen Furflen genennet baben, und ibm etlicbe Rit- ter zugeordnet, diefelben bielt er dam bei ficb an feiner Koft : Hierzu nab- men diefelben Furjten alie der bezwungemn Leutte Decker ein, und was un~ ter denfelben -zu vormietten daebte, das tbaten fie urtò einen befcbddenen Zins aus ,und bielten darvon ibre Ritter, JFasaber iiberbUeb, folcbes gaben fie den Romern. Nacbmals ais die Lande alle bezwungen and im Friede wa- ren, fiel es den Fùrften befcbwerlicb vor, die Ritter alfo ftets auf ibren Ko- fien zu baUen, und darumb lieben fie ilnm die Cutter m Lande, auf das fie ficb davrnfilbfi unterbieUen, und den Herren darvor gebiirlicbeLienft pfiegetm.

•XX. Ex quibus omnibus ordine patet, non folum magidrati- bus, qui fuperioritatem territorialem habebant, conceda fuiffe arma et armamentaria, cum fine horum praefidio finem illum, quem fupremUs concedens principaliter fpettauerat, Proumciae nimirum defenfionem, . obtinere non potuidèot, iuxta ditta fupra in Protbeoria tb Sed fa­cultatem itifuper communicatam armandi quosuis homines idius tute­lae caufa : Hinc fattum, vt dilapfis ad fua praedia colenda militibus, ar­ma fingulis in manu relinquerentur, quo datim ad tignum datum in procinttu forent, (v. PO N TVM HEVTERVM lib. 7, /0/.341. ibi ;. an­te Caefaris Maximliam tempus Germanis exteri peditis nullus erat vfus, fisd

c t * * E 2 ' vrgejue

Digitized by Google

36 Caput primum* . .urgente bello Principes ac Rejp. pedite oppidis et agris excito utebantur etc.) maxime Equitibus der RitUrfchaffti quo nonuae olim nobiles praecipue indigitabantur. BESOLXX i. Polit, n . n. 45. et dicetur infra cap. 6*

XXI. Porro-, ama fumtu* ex agris», non e publico ad vi&um et •tfti&um militibus praebebantur, jam collegia Fabricenfium ere&a, qui militibus arma fabricarentur corruptaque reficerent : vbi approbati col­legio et iam quadantenus irr numerum allegati, Fabricenfe9 nominari poflunt, qui publica quali au&oritate cenfiti et iudicati funt idoneif qui arma fabricent , vt titulus de Fabricenfibus non omnino exoleuifle in eo­rum petfonis videatur. Nam etiamnum certo aurioramento tirones fiios recipiunt, et non nili intra certa tempora ad honores lecuudicerhr- tus, primiceriatus et (imiles, vid. BESOLD. 1. Polit. 12. th* 23. yeipo­tius pro his introdu&os honorum filorum gradus , admittunt, et huic negotio, non alii vacare poflunt, hoflibus item reipubl. vt paulo poft dicetur, arma diftrahere vetantur' ; vt per omne9 caufas facile id offendi " poflet, fi id tanti foret licet, aliqua, conuerfa. Reipubl. Bacie, mutaue- ; rint„

XXII. Eadem fere ratione Ciuitatibus, quae omnes antea Im­peratori febditae erant ; et ab illo Praefides datos habebant, quaedam Principibus-cum» reliqua tota Prouincia et ditione ceflerunt; quaedam fpeciatinv imperio* ab Imperatoribus fuerunt referuatae. ARNOLD. ENGELBRECHT. delurisd. Jmper: tti, 53. Hinc Ciiritates in Imperio aliae Liberae funt, aliae Municipales. Illae vel omnimodo a cunctis a- Eis fiiperioribus.liberae fiint, ita vt nemini praeter Imperatorem tenean* tur,, et{impliciter Libente dicuntur Vel modo quodam et quadantenus- Hierae funt, ita vt in. nonnullis, caulis, alium, etiam fuperiorenx comiter «olant et reuereantue.- '■ , • ’ ■

• ( XXIIT. De prioribus ALCIATVS ih l ceriferi 111. IX de verbiJtgnif inquit r Solae antiquam indolem* retinuerunt in Germania Ciuita- te sq u a s Franeat vocantr (vel- villas publica», quae Regni et Reipubl,, non.Principunv eflènt r MARQfe FREHERVS not. ad P. de- Andùlib.t. cap♦ vetf duitates)- Vt enim, percit ALCIATVS, hae-Imperii ffr-fligium li benter agnoiennt ; ita tributis fe grauari, violentia vrgeri, ty- 'ranni.de opprimi aort patiuntur. Et TRAIAN . BOCCALIN. centi 2. tf. 6- Solas in Germania Cioitateseam* liberae Reip. formam inueniflb «obit* quae dluturmtate:etiagv caia Monarchica certare queat, hocqùe-

• - L - - - '* tat»

\ Digitized by Google

De fabrictf armorum et fabricenfibus. , , 37tam oHm Graecos et Romanos,. quam Itaios. quoque modernos la- tuiife.

' JQttamurs autem has iterum nonnulli dtftinguant in Liberas fair ptriales, Fyeye Reicbs -Stadte, et (impliciter Imperiales, Reicbs - Stiidte, ;vide. WERNER. m obferuat.pratt. verk Freye Reicbs - Stadte. Ifthane tamen diftìnfUonem parum hyc facientem j.omittiiUus.

, XXIV. Hae. Ciuitates igitur, cum in fua Rep. tantundem po£ fiat, quantum de Principibus fupra diximus ; QAIL. lib. l. de pac.JbubL cap. 6. num. ia« SCIP. GENTIL.,deiurisdià, lib. 3, cap. 22.. V i« den grwdlichen Bericht von allen mdjeden derFreyen vmd Keiferlicben Reicbs* Stadte Privilegien etc. Wit'und welcbergpftalt diefelhen ete befreyet. Im- periumque. modernum non Iolum fuper Principes y fed et Ciuitates fit £ùndatum, P. de AN DLO lib. cap. 6- pari, qua reliqui Status, ratione, fe et iubditos fuos armis inftruere poffunt. Quam in.rem et Recedi Im- per. de arnio 1555* und demnacb ein Kriegsvolck zit Rojs vbi Statibus ms fabricandi et parandi tormenta bellica,.GefcbUtZ Attillerei un$ Mu* nition, habendiarmamentaria, Zeug- und Riifibdufer, ' muniendi et ex* ftruendi arces .et fortalitia, tribuitur. ARNISAEVS de tur. Maieft. lib. I. eap 5, num. 8- Quae omnia ad Regalia pertinere docet SIXTIN. de Re- galtb. lib. 2. cap. 5. num. 15. quae Regalia et fuperioritatis iura, quate* . nus Duitatibus Imperii competant, vide .BESOJLD. d$. ciuitat. Imper. tk.fy D A N .O T T O N . de iur pub. cap. 18» p- m. 446^

XXV.. Reliquae Ciuitatesquae vel modo quodam vel firn* . pficiter fub àliis funt, ad eorum praeferiptum ius armorum fabricanda­rum ét habendorum exercere debent, nifi quatenus fingulae priuUegij/s 1 exemptae flint, quae inquirere hoc loco fuperfedeo. J Municipales certe adhuc hodie priuatorum. loca funt habendae, arg. I. eum qui- vtftigal 1 *6 .D . deverb. fignif. GAIL. obferuat. 57. num- 8 quod de Liberia Imperii Ciuitatibus nequaquam dici poteft. GAIL. ibid. man* fin*

.^PAVERMRIST.0 . . de EurisdiEt. cap. fint mmLif. jb . 5 èicen^mfra cap. 6. HaGenus

% morum iabrica* "

* 1 c a p v i :

Digitized by

38 Caput fecundum.

C A P V T S E C V N D V M .D E C O M M E R C I O A R M O R V ii.

Commercium armorum inter ditium, tam inter ciues, a Iujtiniarwy

3. CJequens eft, vt de aymoram Commercio videamus. Commercium U refpicit vel Ciues Reip. Romanae (quales omnes funt, qui in or­

be Romano degunt, l in orbe Romano 17. D. De Jiatu bom.) vel barbaros. Eft autem a 1V ST1N IA N O omne armorum commercium interdium, vt ne inter ciues quidem iit admiflum, fed fub eadem poena, qua fabri* catio, prohibitum, d. Nou. 85. cap, 4. ibi : et emere. Siquidem Fabri-, cenfes et deputati fuppliciis fubiiciuntur, ii arma publico armamentario non inferant, fed inter priuatos diftrahant, cap. 2. in fin, et prillati fa- bricenfes, qui extra numerum funt, iì tale quid agere comperti iint, poe­nam tam pecuniariam quam capitalem formidare debent, cap. 3. (T. I. ha etiam arma emtoribus auferuntur line pretii reftitutione, publico- que vindicantur, d, cap, 2. in fin, denique et magiftratibus, ad quorum curam hoc pertinet, graues poenas 1VSTINIANVS interminatur, d* top* 3. /. i .-in fin.

Non oìintf' ■ ■ II. Haec quidem ita IVSTIN IANVS Nouella illa firn confH-

tuit : Ante ipfum vero arma promercii caula habere licuifle docet aper­te l. excipiuntur 2. D, ad l, lui, de. vi pubi quae quidem lex ideo cum ifta Nouella committi folet : An igitur dicendum eli, diuerfo Reipubl.tem- pore diuerfa placuifle - An armorum licitorum commercium intelligcn- dum eft, quibus quis in venatione, itinereue vtatur, iuxta l, 1. D. eodJf V t ita arma, quae fupra definita funt, hoc eft, quae ad id ordinata, vt

illorum in praelio vfus fit, habere domi priuato aut poftidere non fue­rit integrum: Ea vero, quae rudiora, vtl venabula, quae ad venatip-

beftiarum aut vfum itineris compofita, in commercio et manibus priuatdrum fuerint ? An temporaria illa interdi&io fuit ? Ita omnino fuadet praefatio d; Nouella 85* €t dicam infra latius càp,feq.

Neque hodie;HI. Hodie commercium iftud inter ciues liberum eft, vti pau­

lo ante declaratum, nili a territorii cuiusque domino lingulari ex cauli i v t ». r . aliquando

Digitized by Google. .

De commercio armorum. 39aliquando id prohibeatur : Quinimo ciues fpecialibus mandatis ad ar- tìw>rum comparationem adftringi folent, eamque in rem irfpe&crres de* legari, qui num arma in promtu fiat, eaque expedita et polita,luftrent, quibus omnino parendum effe, monet. PARIS, conf. 17 1. num. 19. Hb. 4. D E Q A N V S tr. critnm. lib. 4. cap. 3. faepe nobis allegandus, quod plq- rimum de hac materia pertraftat. Et haec de Ciuibus.

Quam inter extraneos9IV. Barbari Romanis dicebantur et jn Impp, Cpnftitutionibu*

. iQtelUguntur omnes gentes, quae Romanae non erant, nec ambitu Ro* mani Imperii continebantur. I. Romanae. 2. C. de Eunueb. etiam ipfi fo- G. tii, vt apud LIV . Kb. 25. cap. 33. et lib. 28. cap. 17. v. A L C IA T V M ad l. fer iniis. 7. C. de Palatin. /aerar, largit, lib. 12.

V. De his trafkt potiflimum l. 2* C. quae res export, nm deb. vbi habetur et prohibitio et poma. Prohibitio proponitur tum in fefiy quod barbaris fiue legationis fpecie, fìue alio quocunque V. C. inducia­rum praetextu Conftantinopolim aut aliouerium, vbi arma fabricantur, venientibus, neutiquam vendenda fint, cuiuscunque generis arma, imo ne ferrum quidem vel faftum vel infeftum, ex quo ab ipfis arma cudi poflint : Tum in addita confirmatione et ratione, ab vtilitate publica de- fhmta. Nam vt TACITVS 2. Annal. cap. 21. loquitur, Barbari a Ro-

. manis armorum genere facile fiiperabantur, quod illis non lorica, non galea , ne fcuta quidem ferro firmata- effent : Idem de morib. Gemam, c. 43. et 46. Quod fi ergo feirro adiuti fuiJTent, maxime id periculófutn

' Reip. futurum fuiffet. DECIAN. d. lib. g. cap. 2. num. 2. Adeoque refte Imp. Cub poena confifcationis omnium bonorum capitisque pericu­lo hanc in Barbaros diftraftionem praecauet. ALEX, conf 130. num. 7. Sed et antiquitus lege Iulia Maieftatis tenebatur, cuius opera hoftes po­puli Romani armis, telis, equis, pecunia aliaue qua re adiuti erant, /. cuiusque dolo 4. Z). ad l. lui. Maieft. Quin et ne cotem quidem ferrò fubigendo accommodam vendere iis licitum fu it, L cotem 11. D. ÌB pu­blicari. et veàigal. (Vnde apparet arma hoc loco paulo latius dici. D E ­CIAN. alleg. loc.) Quanto magis animaduerfionem merebitur ille, qui conficiendi machinas bellicas incognitam ante peritiam Barbaris detexit.

JL. bis, qui ‘i 5. C. de poen. Cuiusmodi facinoris autorem nominant Troi­lum Pignatellum, qui ineffabili ChrHKanorum malo Tureis tormentorum conficiendorum rationem tradiderit. ZWIN GER.tbeat.vitJnem.pag. 3581.

VL

Digitized by Google

38 Caput fecundum»

C A P V T S E C V N D V M .D E C O M M E R C I O A R M O R V M .

Commervum armorum interdictum, tam inter ctues, a Iuftinianoy

X CJequens eft, vt de armorum Commercio videamus. Commercium U refpicit vel Ciues Reip. Romanae (quales omnes funt, qui in or­

be Romano degunt, l in orbe Romano 17. D. De Jiatu bom.) vel barbaros. Eft autem à 1V ST1N IA N O omne armorum commercium interdicami, vt ne inter clues quidem iit admiflum, fed fub eadem pòena, qua fabri* catio, prohibitum, d. Nou. 85. cap. 4. ibi : et emere. Siquidem Fabri-, cenfes et deputati fuppliciis fubiiciuntur, ii arma publico armamentario non inferant, fed inter priuatos diftrahant, cap. 2. in fin. et priuati fa- Bricenfes, qui extra numerum funt, ii tale quid agere comperti fint, poe­nam tam pecuniariam quam capitalem formidare debent-, cap. 3. 1.ita etiam arma emtoribus auferuntur fine pretii reftitutione, publico- que vindicantur, d. cap. 2. in fin. denique et tmgiftratibus, ad quorum curam hoc pertinet, graues poenas IVSTIN IANVS interminatur , d. cap.$. f . i , infin.

Non olm,U. Haec quidem ita IVSTIN IANVS Nomila ilia firn confU-

tuit : Ante ipfum. vero arma promercii caufa habere licuifTe docet aper­te l. excipiuntur 2. D. ad l. M . de vt pubi. quae quidem lex ideo cum ifta Nouella committi folet: A11 igitur dicendum eft, diuerfo Reipubl. tem­pore diuerfa placuifle : An armorum licitorum commercium mtelligen- dum eft, quibus quis in venatione, itinereue vtatur, iuxta L l.D . eod.9 V t ita arma, quae fupra definita funt, hoc eft, quae ad id ordinata, vt

-illorum in praelio vfus fit, habere domi priuato aut pofiidere upn fue­rit integrum: Ea vero, quae rudiora, vti venabula, quae ad venatip- «em beftiarum aut vfum itineris compofita, in commercio et manibus

iiriuatdrum fuerint? An temporaria illa tnterdi&io fuit? Ita omnino uadet praefatio di Nouella 85* et dicam infra latius cap.feq.

Neque hodie iIH. Hodie commercium iftud inter clues liberum eft, vti pau­

lo ante declaratum, nifi a territorii cuiusque domino fingulari ex caufa ' : -w- ) ■ r ; aliquando

Digitized by Google

D e com m ercio sfrmorum. • $9

aliquando id prohibeatur : Quinimo ciues (pedalibus mandatis ad ar- " inorum comparationem adftringi (olent, eamque in rem it/peUcrres de­legari, qui num arma in promtu fint, eaque expedita et polita,luftrent, quibus omnino parendum eflè, monet. PARIS. conf.i’ji.mtm.i^.Hb.^, DECI A N VS tr. crmin. lib.4 . cap. 3, (aepe nobis allegandus, quodpiq- rimum de hac materia pertra&at. Et haec de Ciuibus.

Quam inter extraneos,IV. Barbari, Romanis dicebantur et in Impp, Cpnftitutionibus

. intelliguntur omnes gentes, quae Romanae non erant, nec ambitu Ro­mani Imperii continebantur. I. Romanae. 2. C. de Eunucb. etiam ipfi (o- cii, vt apud LIV . lib. 25. cap. 33. et lib. 28* cap. 17. v. A L C IA T V M ad Lfcriniis. 7. C. de Palatin./aerar, largit. lib. 12.

V. De his traflat potifimmm L 2. C. quae res export, non deh vbi habetur et prohibitio et poena. Prohibitio proponitur tum in fefi, quod barbaris liue legationis Ipecie, fiue alio quocunque V. C. inducia­rum praetextu Conftantinopolim aut aliouerlum, vbi arma fabricantur, venientibus, neutiqiiam vendenda fint, cuiuscunque generis arma, imo

'ne ferrum quidem vel fa&um vel infe&um, ex quo ab tpfis arma cudi po flint : Tum in addita confirmatione et rationey ab vtilitate publica de- ihmta. Nam vt T ACITVS 2. Armai, cap. 21. loquitur, Barbari a Ro-

. manis armorum genere facile fiiperabantur, quod illis non lorica, non galea , ne fcuta quidem ferro firmata' e fient : Idem de morib. Gervum. c. 43. et 46. Quod fi ergo ferro adiuti fuiJTent, maxime id periculofum

' Reip. futurum fuiflèt. DECIAN. d. lib. 8. cap. 2. num. 2. Adeoque refte Imp. fub poena confifcationis omnium bonortim capitisque pericu­lo hanc in Barbaros diftraftionem praecauet. ALEX. conf. 130. mtm. 7. Sed et antiquitus lege Iulia Maiefiatis tenebatur, cuius opera ho fles po­puli Romaniarmis, telis, equis, pecunia aliaue quare adiuti erant, 1. cuiusque dolo 4.D . ad l. Iui. Maieft. Quin et ne cotem quidem ferrò fubigendo accomriiodanv vendere iis licitum fu it , /. cotem 11.D . de pu- blican. et veftigal. (Vnde apparet arma hoc loco paulo latius dici. DE­CIAN. alleg. loc.) Quanto magis animaduerfionem merebitur ille, qui conficiendi machinas bellicas incognitam ante peritiam Barbaris detexit.

J . bis, qui 25. C. de poen. Cuiusmodi facinoris autorem nominant Troi­lum Pignatellum, qui ineffabili Chriftianorum malo Tureis tormentorum conficiendorum rationem tradiderit. ZW INGER.tbeat.vitJnan.pag. 3581.

Digjtized by

f. 40 Cqput fecundum. De commercio armorum.

‘ \ Etiammm bodie.VI. Quamobremet Papa Rom. hodienumdie Iouìs., qui Sa*

fehae feftum antecedit, more antiquitus recepto, diris imprecationibus 'deuouece atque oxecrari folet illos, qui S'arracenis Turcisue arma fub~ tniniftrant. SLEIDAN. lib. 3.. W/for. p. w.52. quemadmodum i ure Ca­non, excommunicari iubentur -, -et Temi capientium efficiuntur., c. ita quorundam. 6 . c. ad liberandam ext. JDe.Iudaeis. Quod Dd. ita interpre­tantur, vt ne quidem intentio deferentis fit requirenda, an vt ChrifHani

'iis impugnentur, an vero lucri faciendi confilio vendiderit, letì {'ufficiai ' ad criminis huius confommationem arma Barbaris vendita fuiffe. ALEX.; d. confi 130 peji. ». 1. quem xefert BOER. decifri 8. etCLAR.‘ lib. 5. fmtent. f .‘fin. quaefi. 77 num. 25. Refpiciendum enim eft ad id, quod lex cohercere voluit , fc. venditionem, v^quae peqe in firoili ffi-

utantur ad l. fi quis 3. D. quod quisque iur. in alter. ybi WESENB. in fiarUt. mtm. 2. et>ad LCornek deficar.n.‘ifa

VII. Huiusmodi prohibitiones adhuc quotidie ..inter populos ^Chriftiaoum nomen profitentes , peffimo lu&uofifiirnoque exemplo in- . ter fe. belligerantes frequentantur. . S.ic .anno 1584* ffi .Qrdbmoi. Belgi- ■ xorum confilio difeeptatum fuiffe, T H V A N . /iT?. 79. refert:, -commeatus et armorum , caeterarumque jreruiu vcomnjercium ,et ve£H- galia pro eue£fione pendi folita , hoftibus et incolis vitro, citroque pep* .mitterentur en prohiberentur ? Hjc.nonqulios propofuiffe, quod vrbes jatque adeo proum^iae.maritirnae ex negotiatione quaeftum facerent, p§- .^cuniaeque ex veftig^libus celietlae maxime acLbelli fumtusvneceffariaje

' .effent : Aliquos ^ontra differuifle, quod piqculum magnumque Jbrum fit , priuati commodi carda publicum hofienx alere, qui, fifiibug- .ftione illa prohibeatur, breuifame et rerum nceefjàriarum penuria peri­turus fit, fubla&fe fuftentandi vrbesque oblidendi facultate. Et has ra- •

itiones tenuiffe affirmat ad Editum condendum, quo,, proferiptionls «/poena addita commeatus,et armorum ac scaeteraifim rapreium ad Uoftès 44 |b htdHhus ad.Prouincias VnitasfuhuefHo fuerit .prohibita.

■ ( ' “ -^uaeflio. \ -*VIII. Sed quid àe. Vagìnis artnwum. dkemus^ Fingamos é-

-*iim, xeliqui^ni^iquiderpxerum commercium permitti,.armis duntaxat rt^ceptis r ;ii|exniiHt F E T R IK BEl>JU£S tr0at. de re JDytil. fojtiu , .conduct. num. %6. Fuerat,

‘ ‘ inquit,

Caput tertium. De poffeffione annorum. 41inquit, conuentum inter belli duces , vt armis cuiuscunque generis ex­ceptis , reliquae merces vitro citroque impune deferrentur. Forte mer­cator vaginas enfi bus recondendis attulit, is in commi (Tum incidifle di­cebatur , cum armis deferri1 prohibitis, etiam vaginae, vt accdTorium, prohibitae cenfeantur : Quaerebatur,an ture? Ita putat poft REBVFF. ALBER. GENTIL, in L ferri proprie 235. de F. 5 . Verum negatiua verior videtur (1) quod armorum nomine vaginae non veniant, vt ex ditiis fupra in protheoria liquet; (2) quod ideo arma excepta videan­tur , ne holtis validior reddatur, per d. L 2, C. quae res export non deb. At de vaginis irtud praedicari non poteft, MENOCH. de AJ.OjCttf.95. mm. 23. et feqq. Neque quicquam contra moucat, quod fe vaginae nd arma referant : Id enim negandum eft , cum arma line vaginis vere erte poflint. Nec argumentum a cotis prohibitione obfiftit, d. L l j .de pubiican. Diuerfa enim eius eft ratio , cum ferro fubigendo neceflària lit ; rtc vt hoc calti etiam cotes non impune ad hoftes transferri porte arbitremur.

C A P V T TER TIV M .D E P O S S E S S I O N E A R M O R P M .

Po(fejfio armorum priuatis an ademta a luJUniano?

L r^ a m tantopere Romani circa armorum difpenfljtionem foli icit i Ille­v i ' rint, vt neque fabricationem, neque commercium illorum pri­

uatis permiferint, videndum nunc, an et porteflionem armorum proprie diZorum priuatis ademtam voluerint. Et IVSTINIANVS quidem fua fanZione Nouella, quae de annis inferibitur, armorum commercio in pofterum ciuibus interdixit : $ed vt iam antea notauimus, temporaria interdizione, neque ideopojfejfwne armorum eorum, quae antea quaeii- uerant, interdixit : Vt non audiendi rtnt, qui ab illa commercii interdi- Zìone atl porteflionis veterum armorum tam antea quaefttorum interdi- Zioncm , argumentantur. MENOCH. caf. 394. mm 24 Quod enim, inquiunt, nulli priuato arma vendere licuit, ergo nec habere : Id haZe' nus verum ert, paulatim ex mente IVST1N IA N I rem eo perdu­cendam fui fle, vt nemo penitus anna habiturus futile t , poft faeculam

F forte,

\

Digitized by

14* - Caput tertium* ; ,,;j

> forte, armis veteribus ab&mtts, vel rubigine excfis : i Sed frane, fèopttò), quamlibet retentis veteribus armis, IVSTIN fAN VS affecuturus erat,

. quod et initio Nou, prodit, et cap. 3. ibi : boc faSto et JubtiUter obferuato 'licentia penitus nulli dabitur, neque duitates inhabitantibus prueatis * neque villas incolentibus ruflicis , armis vti aduerjus alteros. Et haec de IVSTl- N IA N I mente.

An L L , antiquioribus?Ur De vetufHore ante IVSTIN IAN I Nouellam iure inquira­

mus, idque ditti n£le : Et quantum ad deuiàas gentes, ve! etiam rebellan­tes duitates attinet ; Romani temeritatem ette iudicabanr, fi ipfis arma

- trattare permitteretur. TACTT. 3. Hifior. 6. Sic IVL. SACROVIR Viennenles in Gtlliis rebellantes armis publice multauir. IDEM 1. Hi*, flor. 66» E t omnino (bienne hoc, dedere Imperatorem » arma ponere vitto. i ubere. LIV. tib. 4. cap. 10. Hinc Faleriorum Legati ita pero­rant. M ittite, aiunt, qui arma, quiobjidés, qui vrBempatentibus portis accipiant, -IDEM lib. 5. cap. 27. et lib. 21. cap. 57. Pojfero die deditione fabùt Vìàuuienfes praefidia intra moenia acceperunt, iujjique arma tradere eum dictoparwjjent figman repente vifteribus datur, vt tanquam vi eaptam vrbm diriperent. Ita PVB. OSTORIVS , Britanniae Propraetor, caelis* qui £e in agros {otiorum effuderant, fioftibus, n s, quos conlettatu* e- rat e dtsiettis, ne rurfiis conglobarentur, infenfaqne et infida pax non D uci, non militi requiem permitteret, arma lufpettb detraxit,apudTA- CIT. 12. Annoi 3 1. Sic et Caefàr omnibus armis ex oppidis collatis, «Teuittos in fidem, recipere {alitus fuit, vti feribit iple /it. 2 de BelL G4 - Beo. Ita alii quoque vigores procedere conlueuerunt. Quanquam a- liquando lingularibus ex caulis arma deuittis refitta legamus. Quamin rem aliquot exempla de Trans- Alpinis Gallis et Liguribus , quibus *rma a militiae Imperatoribus detratta Senatus reddi rnfijf , ex LIVIO decerpta,videri poliunt apud AM IRAT. Hb 1. diflertatpolitio. dijcurf. $, p. m. 35. Nam ex prodenti et arcano concilio Herennii Pontii Samni­t is , lì fine noxia villo* dimittatur, fidi aeternaque ob benefiiefi memo- riampax : Arma adimere ture belli quidem licet, led ademti© tffa cum sniuriae Ipeeiem contineat, nec amicos aut. fido» parit, nec metum boffi- litatis tollit, vide LIV» lab 9. cap 3

UI. Eandem legem et neceflxtatem abttmendi ab armis , Roma* ms etiam aliquando impolitam kgipuMv Nam et olku in foedere,quod

Digitized by Google

De poffelfione armorum. 43poft expullbs Reges cum Pop. Rom. icit Porfenna, nominarim comprc- 'henfurn fuit, ne ferro, nifi m agricultura quis vteretur, ne ftilo quidem lcribendi cauta. PLIN. lib. 24. cap. 14. Quod llidorus ita explicat, infilile Romanos, ne ferreum graphium quis haberet, ARNISAEVS de iure Maieft. lib 2. cap. 1. Hinc, quoties exercitus Romanis ducendus, aut armiluftrium inftituendum erat, arma ex rupe Tarpeiadefumeban- tur. Vnde illud LVCANI : Iam Rupes Tarpeza fintò* Sic apud LI­VI VM habetur lib. 22 cap, 52. Ofto millia iuuenum validorum i» magno metu vigoris Annihalis ex feruiriis emta, prius feifeitatos fingu- latim, vellentne militare ; publice armatos fuiile, Et apud EVND. lib 3. cap. 15. In tumultu llruorumalternas voces, ad arma, et,hoftes in vrbe fim i, auditas : Confutes et armare plebem et inermem pati ti- rauiffe : Dediffe tamen arma , non vulgo ; tantum vt in incerto hofte praeiidium fatis fidum ad omnia effet. Et apud T A C IT . 1. Hifi. 34. Galbam aperire armamentarium iufliffe , v. cap. Ro. eiusd. Ub. Latinis idem obferuandum fuilte, vel ex illo LIVII lib. 2. cap. 30. apparet, vbi in haec verba feribit : Aequi Latmum agrum inuaferant, Oratores La* tinorum a Senatu"petebant, vt aut fubfidiuimnitterent, autfeipfos tu­endorum finium caula arma capere finerent. Tutius vifum eft, defen­di inermes Latinos, quam pati retrafkre arma.

* IV. Ex quibus tamen‘omnibus non re Re inferas, pojjtdere ar­ma nulli licuiffe. Cum illud tantum reGe colligatur, his, quibus arma non fuppe terent, in fubitaneo et promifcuo deleftu arma publice data. Nec iuuant alia loca., quae docent, Romanos MagiRratus modo in ipfa vrbe Roma, modo in prouinciis nonnullis edìxiffei Ne telum quis habe­ret , feu, we vllum telum in vrbe vel prouinda ejfet, apud CIC. in 5. Verr- VAL. MAX. Ub. 6. cap. 3. PLIN. lib. 34. c. 14. de quo et MENOCH. et T . DECI AN VS dd. locis. Nam et hoc extra-ordinem ob tumultum rcl latrocinia ita fancitum fuit,

< 1An L . Julia. Ita volunt nonnulli,

V. Vt ad L. Juliam propius defcendamus , cuius autorem txi- ftimamus effe Iui. Caelarem , (crii Hotomannus ab Augufto littam con-* tendat : Quod fané SVETONIVS in recenfione illa~ìegum, quas de in* tegro A V G V ST yS fanxit cap. 34. in eius vita, non praetermiliffet : qui idem IVL. CAESAREM poenas facinorum iam ante «muffe teftatur in IVLIO cap. 42.J) v. W L TEI, et GIPHAN. ad • j). 8. Inft* de pubi. ind.

F 2 Putet

Digitized by

\

44 - ;Ciput tertium;. ■ ' 'Patet igitar qtùs non verifimile t vt IVL. CAESAR. inter minas fida «t infirma Imperii per vim occupati (PLVTARCH. in Coefore. FLOR. lib. 4. DIO. Ub, 44. OROS. Ub. (1.) fundamenta , populo arma in ma­nibus reliquerk, non ignaras, cuna* in illorum manu effe, quibus arma fint, v. infra cap. 13. Verum neque probabile rft, hoc medio iVJLIVM CAESAREM vfum fuifie ; aeque hoc ad rem facit : Abunde enim IVL. CAÉSAR ea ratione publicae ialuti cauit, quam L , fila Iulia complexus «ft* ne quisquam cum telo ambulare pojfet.

Quorum RationesVT, Ifthac L. Iulia coercetur initio, qui arma, tela, domi fiiae,

agroue in villa,, praeter vfum venationis vel itineris vel nauigationis co-» égerit. l i , D . aci L M . de vi pubi. Excipiuntur in l. 2varma,.quaequis promerciicaufa habuerit, quaèque illi in hereditate obueaerint ; Iterum l. 3. jf. 1. eiufdem legis Iuliae Feus fit, qui pubes cum telo in publico» fuerit, . Hic iam olim ACCVRSIVS verbum cogere, quod in d. l. 1. re-

. ppritur , interpretatus eft, per habere : (quod rpfi haud dubie fuggeflit exceptio in l. 2 eo. quae debet effe dcregular per vulgata:) Hoc fen-f fu * vt ea vox ad conatum fatagentis arma contra prohibitionem habere ct poflidere trahatur ; adeoque velut is,, qui vel vnum (altem homitiem ad facinus aliquod patrandum habet, homines coEgifle dicitur in l. Prae- tor ak> 2. etft vrms 6. i>. de vi ben. rapi. Ita etianr, qui vel vnum duntaxat gladium praeter'ius et vas conquifiuit, arma coEgifle intelliga- <ur- ^

VIE Eandem lententram reperias apud MENOCHIVM r & u f 394. ««»2,28- et 57. Scilicet quod primo <L. Iuliae capite prohibea­tur, nequis arma domi habeat, etfi. vim nullam inferat ; quali tunc lex pro eo id habeat f ac fi. illa meditatione repofita fint, vt iis noceri poflit r Idemque per hunc ipCum textum io Curia Archiepifcopaii Neapolitan* deciium fuiSe inuenias apud I. ALOIS, RICCIVM dèciji d. curiae 2C9- man. 2. nempe vt poena impolita arma gerentibus obtinere etiam de- # beat in detinentibusrea domi, •

VIIJ, Denique et huic explicationi congruere videatur, d. t vn, C vt armor. Vfus. Si et ibi arma mouereT pro habere r accipiatur r argumento- alterius legisquae in Codice Theodofisno Ub. tit 15. Cx- tqt et d. legi vn. iungenda eft r Cuius cum ioicriptio de equarum vfur '

* voluti huius l vn* de armorum- vfu: textu» tamen de liCentià habendbequi- ntpecorisi,cgflQeptu*eft 1 Rubrum et nigramitai*e habet,* 1+z.C.Tbeak - ' . \ <&ik.

Digitized by Google

De poflèfBone armorum* 45quib. equor. vfus conceffus eft aut denegatus. Impp. V A L E N T IN IA ­NUS et V A LE N S ad Buieforum Conf. Campaniae.poft alia: Vt omnes latronum conatus debilitati conquiefcanty paftoribus rei noftrae, ìd eft, Ioni- gerarum ouhm, pecuditmque cuJlodibusy me non etimn procuratoribus et a* Ùoribtis Senatorum habendi equini pecoris licentiam denegamus', fub bac vi­delicet interminatione, vi it, qui noftrae manfuetudinis fiatata temptauerint violare y abaftorum JitppUcia tolerare coganturr Dat. III. Non Òàob. A l­tino , Diuo louiano et Varroniano CO SS. Ex quo textu iunfla noftra l* vn. hoc colligatur, Impp. cum depraedationes tollere vellent, quam exercebant latrones, et armati vt inermes facilius opprimerent, et equi­tes , vt facilius di laberentur : vtrumque hac Con dilutione prohibuifle, nempe , vt nulli priuato ipfis irsieiis et inconfultis arma aut equos ha­bere liceret»

Refutatae.

IX. Haec et {Tmilia forte quis opponat, Verum ipfa veritas contra fiat : Etenim L i. ad l. Iui. de vi pubi, nequaquam de fimptieji poilellione ; fed de coazione plurium et variorum armorum ad machi­nandum vira aliquam, prout verba fonarrt, accipiendam efle, ce rapi uri’ ma docent. Primum vox cogendi, quae vtique non fimplicem et nudam aliquam armorum pofleflicmem indicat ; verum plurium collectionem, congeflionem, cumulum. Quod etiam recte animaduertit DECIANVS traci, crimin. lib. 8- c. 2. qui ideo inaduertentlae dicam ACCVRSIO a- liisque fer ibit ; irerumque cap. 3. mitn. 5. verbum cogere ICtum non fi­ne myfterio vfiirpare malui fle , ait, quam habere. Secundo tres exce­ptiones, quae fubiictuntur, id mamfeftiflìmé comprobant : Dicitur enim cogere licere arma in"tnplicem vium, venationis , itineris , nauigatio* nis : Vnde (equitur arma habere, poflìdere per L. luliam licuifle. Idem ex induzione L 2. patefieret. Tertio , quorium prohibitio recenfita,

Jup. tb. 6, L 3. jf. 1, nili faltem habere telum lieuiflct ?

./** X, Neque qui equam contra /acit, quod affertur ex Edifto de Vi bonorum raptorum, bue quia in eo Ediefo non tam numerus coa- fiorum refpicimr, quam conatus, GOEDD. ad h 40. de V¥ S. ct cona­tus ibi no» efl anna poffidere,. fcd vi damnum facere : fine quia mens et intentio Praetoris vel in vno concio et iic colle&iuum lvoc familiae , in lingulari verificatur, ct ex eadem Praetoris urente, etfi folos damnum de­derit, verba Ediiii non deficiunt, d, l, %, §. 7, ff. vi boru rapt, Neque

nouum

Digitized by

46 Caput tertium.nonum eft, vt colle&iua haec fubftantiua, vel in vno verificentur es mente Legis aut teftatoris.

XI. Quod ad MENOCHIVM attinet ; is libi ipfi non confiat, dum eodem cajuy rum. 86. diferte, fed ofeitanter, fi fuperiora compares, feribit in haec verba : Arma in domo habere Lex luiia non prohibet. Pari conflanda RICCIVS in pr. d. decif. fatetur, ex iuris difpofitione, per d. 1 1. pofTe reneri arma domi, et id inagiftralitcr DECIANVM offendere.

XCL "Reflat 2. vn C. vt amor. vjus : fed vocem marne, pro vti) pofitam ibi effe, paulo pofl declarabitur. Neque contrarium es coni unzione 2. vn. C. Tbeod.de equorum evincitur: Verum enimeft, equorum pofTeffionem et vliim ibi pro eodem accipi oportere : Nam cum equorum vius itineris per Campaniam caufk prohibeatur, nullus autem equorum ibi vfus fuerit, nifi itineris gratia (in vrbibns enim e- quis federe non licebat, et bubus non equis Campania exércebatur) fa­né vi ipfà, habendi equini.pecoris licentia denegatur, cum nullus alius quam itineris caufii vius eorum elTe poflet : ' Sed non ideo e conuerfb , Cum armis vti, fenea geftare propter latrocinia prohibeatur, eorum pof> feflio etiam fublata fuit. Nam et publice intereft,arma propter ingruen­tem de fubito neceffitatem ciues et fubditos in parato habere. .

Concitato difputatioms de Jur e Civili, et qui et quibus iodie armorum ptf. /ejjionem probiberefoleant.

XHL Manet ergo hoc, neque L lid ia, neque V A L E N T I- N IA N I aut IVSTIN IAN I Conftitufionibiis armorum pofTeffionem fuifle fubditis ademtam: quae et hodie omnibus regulariter patet, DE- CIAN. d. I. eap. 3. num. 55. Non nunquam tamen ex vfu Reipubl. ad armorum ademptionem deuehiri folet, vbi tumultus metuendas, aut (ublefta eft aliquorum fides; quod et pofTe Magiftratnm, ex di£Hs Gap. 1. manifeflum eft. Ita, praeter ea, quae de Romanis fupra hoc cap. addu- fìa funt, de Xerxe feribit PLVTARCHVS in apopbib. quod iratus Ba­byloniis ob defe&ionem, cum eos in poteftatem fuam iterum redegifiet, armorum geftationem interdixerit, iufteritque eos fidibus et fiftulis ca­nere , lenocinium et cauponam exercere, ac tunicas geftare finuofas^ Et ne toti fimus in antiquis, ita ademta eft armorum pofleffio Senendus, T H V A N . Ubf 15* bijlor, Genuenfibus GVICCIARD. lik. 7. Florenti-

nis,

Digitized by Google

' De.poflèffione armorum. 47nis , M ACH IAVEIX. i i . biftor. Fiorati. Montifpeflulams tempore

v CAROLI V ., Francorum Regis, G VAG VIN . in eiuf vit. Gandauenfl- bus, SLEIDAN. lib. 13. biftor* Et quid non tota die fit ?

Quomodo*XIV. Oportet autem armorum poiléflionem expreflé interdi*

«f : Neutiquam enim aflentiendum eft iis , qui ftatuunt, armorum vftt - ióterdido, et poflefEonem prohibitam intelligifiquidem haec, vius ar­morum v de quo nunc agimus, et pofleffio nuda feparata fiint, a quibus nulla eft illatio , per vulgata, vide DECIAN. d. Hb. R. cap. 2. et cap. 3. menu 5 . Vt adeo Senatores Curiae Archiepifcopalis Neapolitanae po­tius ad Conftitutionem Pontificum et ad eorum interpretationem exten- fiuam authenticamque (de qua vide eleganter REINKING Ub. z. daff. 4* cap. 11. de regmt ftcul.et eccUfiafiJ) quam ad ms ciuile per interpreta­tionem vfuatem aut dotìrinalero relpexiflé videantur , cum contrarium pronunciarunt, d. deci/. NeapoL 209». Nam Pius IV. confHtuit, vt. de­tinentes archi bufiéta dòmi fuae eadem poena afficiantur, qua portantes.; Quod idem Pius V r ad poffidentes pugiones, extendit. .

Quo eftfàiu.XV. Vbi ita exprefle cautum vel declaratum effy (nam alia lex

*ft conffitutiua, quae ius nouum ccmftiruir ; alia dedaratius, quae Ius vetus dedarai, W1D D R IN G TO N de mram. fidei cap. i.feft. I. Tfum.q.) ne arma habere vel poffidere licear , duo praecipue a poena prohibitae pofleflioms Uberare quem vofunt Dd. ( i.) Vt non IntelUgantur ea ar­ma, quae quis iure pignoris, non dominii detinet. BOLOGNET. confi 25. num. 23. RICCIVS d. L (2.} Er ilhm» excu&ndum putant, qui paruo tempore arma prohibita domi £uae tenuiflet. BERTAZ. confi 217. num. 2. RICCIVS ibici '

. -f

JVertmremnraero, vbi Magiffrafus’ fimplidfer emes exarmatos efle vult, nullo obtentu , ne quidem prpmereii aut hereditatis,arma de­tineri pofiuntf hae enim’ et inniles caulae exeufant quidem a praefum? tione d o li, ne imchikandf quid cantra Remp. aut Clues animo

quis detinere dici poffir, arg. I 2. ad l. Jui.de vi p é l non autem vt pofleffio r cuius exemplum metuendum

eR , omnino iuflmcetur.* ^

c a p v t

* Digitized by Google

;4 8 •“ Caput, quartum.

C A P V T QVARTVM.D E G E S T A T I O N E A R M O R V M I V R E C I V I L I

P R O H I B I T A : S V P E R O V O V A L E N T I N I A N I C O N S T I T V T I O , L .V N . C. V T ARMOR.

V S V S , ETC. E X P E N Ò I T l t R , .

1. T “\i£tumeft fuperiori capite, arma poflìdere, vt olim, ita et hodiem j regulariter licere (niiì quatenus id exprefle prohibitum Conili*

turionibus aut Edicris) vnde neceifario fequitur, quia armonlm vtilitas jn eorum vfu et geflatione aliqua confiflit, et vti iilclem, faitem qua- dantenus, licuilTe.

Qudis vjùs bic inteUigatur.IT. Vfus armorum eli vel lìmplex, vel ad alium a£ium licitum

vel illicitum direftus; vt li quis bellum tumulturnue armis concitet,aut homicidium, vim, rapinam iis committat : quaeomuia cum peculiaria déliftà conftituant, merito ad fuum quaeque locum remittuntur. P. GREGOR. Syntagm. lib. 3. cap. 26. num.q. De limplici ergo armorum vfu, quae in fola geHatione eorum'abfoluitur, deinceps aliqua commen­tabimur , ita tamen 9 vt de jrefto eorum vfu , qui fere dependat .a iure, nrjnageftandi, confequenter quaedam limus annotaturi.

m . Et in ipfe quidem vrbe telò vti L. lulia (et deinceps fenv per) vetitum fuit y d.l. 3. jf. 1. D. de L Iui de vi pubi Neque de eo quisquam dubitat: fedde vfu ad itinera peragenda, maior eft quae» ftio : (in ea vero definienda fèquemur du&um laepius laudatae l. vn. G Vt armorum vjus> quae ip(a cum (quiequid alii dicant) in hoc vno nego­tio confumatur, tra£lationem vberiorem efflagitat.

/

Rejblutio L vn. putores huius legis funi due fratres Imperii confortes.W . Sperabimus autem'primo omnium analylin huius legis m

partibus externis et internis. Externas dico, tibulum feu infcriptionem et hypographen (eufubfcriptionem. Epigraphe eli: V À L E N T L N I A N F S et V A L E N S A . A . ad Butepb. Confai Campaniae. Quibus verbis continentur nomina, tum Impp. qui relcribunt, tum eius, ad quem relcribitur. Quantum ad Impp Haec lex , inquit LVCAS df PENI^Apr. b, non eft IVSTIN IAN I j quod ipfum innuit vel dif-

✓

Digitized by Google

D e geftàtioné armorura etc. 4 9

fufus et Afiaticus IVSTINIANI ftilus, cum textus hie Laconica breu i- loquentia conceptus fit : etfi a compilatoribus ex prolixiore conflitti- tione, cuius ctiamnum in Cod. Theodofiano altera pars exftat, fuperiorc capite a nobis relata, fumpta fit. Sunt autem V A L E N T IN 1ANVS et VALENS ambo A A, (Oportet ergo MENOCH. d* caf, 394. num, ,22, memoria lapfum effe, cum TH RO D G SIVM autorem huius legis fa­cit ; aut ohines leges, quae in Cod. Theodof. reperiuntur, ex eius no­mine Tdf uXw? accipere.) J V A L E N T I N I A N V S , vt hoc obiter notem, anno 364. iuxta vulgatam, vel 366. fecundum veriorem anno­rum computationem, HELVI, in Syjìem. CbronoL a militibus poft obi­tum IOVIANI Imp, qui feptem duntaxat menfes regnaucrat , Augu- ftus declaratus eft, inde Conftantinopolim ftatim profeftus fratrem VA- LENTEM Imperii confortem fecit, Orientem illi adfignans, Occiden­tem fibi referuans ; Procopio, qui et ipfe Imperium affe&abat ; profliga­to et ab vtroque Imperio exclufo Poft triennii decurfum, praeter­propter , apud Ambianos in Gallia graui morbo iaftatus, quofdam oc­culta de fueceffione coniglia agitare cognouit, quare ftatim, vt conualuit, filium etiam GRATIAN VM Auguftali dignitate omauit. Sub horum Imperio anno 367, ingens Imperio Romano euenit mutatio , Gothis et Alan is in Thraciam irrumpentibus , (qui tamen V A LE N T IN IA N I proulfione Thracia cxceflcrunt) quemadmodum et Parthi e Syria espili­li, Germani pacati, religio quoqueChriftiana per celebres EcdefiaeDo- ftores annos duodecim propagata fuit. Tandem ira vehementiori per­cultus, apoplexia periit. J V A L E N S Imperii quidem Prouincias indemnes cuftodiuitjtributorum onera non auxit, fèd minuit, furibus et in peculatu deprehenlis iudicibus mimicus, afper et vehemens, nec fub alio principe hoc in negotio melius fecum altum meminit Oriens. AM- MIAN. MARCELLIN. lib. 31. Nimium tamen Arrianorum dogma­ti , fedufhis ab vxore, adhadìt, et e contrario refte fentientes infeflatus

- eft. Gothos tandem temere aggreflus ab iis praelio viflus , et in quo­dam praedio iuxta Hadrianopolim, quod Gothi, ignorantes Imperato­rem in tam vili cafuta latere, accenderant, mifere periit. Inter alios IORNANDES de reb. Goth. cap. 26.

Qua ratione quaeritur, an et tum temporis Imperium fuerit Monarcbtcum ?V. Occa (ione interim huius inferiptionis quaeri potefl, an et

tum Imperii ftatus manferit Monarehieus, cum Imperatores Imperii confortes libi adfctfcereot, velutiam pridem ante iftos lmpp. M. ÀV-

G RELIVS

Digitized by Google

50 Caput quartum.RELIVS A N T O N IN V S, L. AN TO N IN V M VERVM (<]ui primo fuerunt fimut Augniti, IVL. CAPITOLIN. in A t A N T O N IN O ) OP1LIVS MACRINVS filium D IA D V M E N V M , VALERIANVS G ALLIEN VM , DIOCLETIANVS MÀXIMIANVM, uterque CON- STAN TIVM et GALERIVM , CO N STAN TIVS IVLIANVM : Voli eos , VALEN TIN IAN VS iunior THEODOSIVM,. THEODO- SIVS ARCADIVM etc. vide P. GREG. lib. 25. de Rep. cap.wu num. 7* Quandoquidem, contra Monarchiam Romanam , et hoc argumentum BODINVS detorquet, 2 de Rep. 2. nuru. igg. ibi: Illud fixum tenea­mus , nec Monarchiam dici, vbi penes duos Imperii Maieftas eli (quam in rem etymologiam vocis vrget in Method hiftor cap. y.) nec co liatu fi dilfrdent , Imperium conliftere pofle. Iunge Uh. 6- cap. g. num. 734. Pro qua lententia vide ALTHVS.ca/). vlt. Polit, nnm. 54. Sed videtur BODINVS (1] committere ignora:ionem elenchi 1 Per Monarchiam fi* quidem: proprie incelligirur Imperium in mundo fiimmum a Daniele praefiguratum, quod DEVS prae caeteris potentia infirimt, dignitate­que ornauit,vt haec ad illud rcfpìcfanr. Vide CHRISTOPH. HELVICI de qmt.Jumm.Imper. th. 1 o. et feqq. (2)Plurcs imperant vel pro diuifo,vel proindiuilo,vt lic dicam,hoc c{f, vel tanquam plures, vel pro vno. Priori cafu efl Ariftoeratia : Pofieriori; nihilominus Monarchia manet r Nam­que intentio Monarchae in partes curarum aliquem adfcificenus apprime Jpc&anda efh Quam ad rem vel maxime facit formula conuemionis in­ter Ludouleum V, Ranarum (non Ludouieum IV. vti errore quodam apud D AN . O T T O N . cap. 7. iunpubi. p. m. 99. Icriptum legitur, is enim plus quadragenis, annis, retro vixit) et FRIDERICVM PVL- CH RVM , poli diuturna bella interpofitavt communi Kegis titulo FRIDERICVS frucretur, de caetero le ab Imperio abltineret, ibi : JVir Ludwig, und Fridricb bekennen,9 dafs i vir umrrdt mander verbunden baben ewiglicb , dafs mr das Romifche Reicb, darzu mr beide ermblet und ge- vieibet fiind, init alien feinen Wuràm ere. und was es hot und darzu gebii- ret, uber alle die mit einander} gleich ais eine Perlon , befitzen foU kn und wollen etc. CVSPIN. in Aufiria. (3 ) Adde, quod iiti Colle­gae diftribuebant inter fè Imperii Prouincias, vt VALEN TIN IAN VM et VALEN TEM fecifie iam dixi, et plerumque longe a le inuicem abe­rant, vt Arillocratica forma confiliunx capere non poitent. KECKERM. tib,2 Polit, cap. 2*

h , ad' quem deflinatur, eji Conflaris.*VI. Nomea illius, ad quem hoc referiptum mittitur, eli Bule-

Digitized by Google

D e geftatione armorum etc. 51

pborus, Confutaris Campaniae. Vbi repetendum eft, quod AVG VSTVS occupato Imperio Prouincias, quas annuis Magiftratuum imperiis regi nec facile, nec tutum erat, fuae curae referuauerit ; caeteras fub Senatu et populo relìélas , Pro-Confili ibus forti to perniile ri t. SVETON. in O C Ì A ¥ IO cap. 47. Quae fub Senatu relinquebantur, Confutares'; quae fub Iinpp. erant, Proconfulares di&as fuifle feribit POMPON, LAETVS de Magifir. Rom. cap 23. Quod a vero alienum videri pof- fit, cum ab initio in bas Praefes, in illos Proconful mifliis fuerit, Vti- que portea, proutneiis ad vnum Principem pertra&is, differentia ea fuit, vt in maioris momenti prouincias, Proconfules mitterentur: in mino­res, Fraefides, Praetores, Confulares. Hinc et prouinciae confulares di&ae, quae a Confulari, id ert eo, qui Ex -Confule eflet, regerentur. 1AN. GVLIELM. de Magifir. Rom. cap. 24. Qualis etiam haec pro- nincta Campania fu it, a Confulari, v. L vn.pr. C vt rnm iud. tam. ciu. etc, Bulephoro gubernata,

VII. Campania, cuius Confulari haec lex inferibitur, et ad quem proprie illa annorum interdiGio dirigitur, iuxta Samnites Hirpi- nosque ad mare inferum lita eft, hodie terra di Lavoro. Felix et beata regio : in qua ideo Liberi Patris cum Cerere certamen fingebant, PHIL, CLVVER. lib, 3. introduci. Geograpb. cap. 29. pr. et ieceffibus amoenis apta, vnde ct fecreta Campaniae vocat, T A C IT . 3, Hi flor. 63. beatos- que Campaniae finus, %b. cap, 66. et Campaniae amoena praedicat SYM- M ACHVS, horum ferme temporum feriptor.

Locus iV ili. Subfcriptio continet locum et tempus. Locus eft

num in prouincla Venetlarum , vt docet VICTOR SCHOTTI cap. 16. et Tabula Peutingeriana, vbi tum VALEN TIN IAN VS Senior, huius conftitutionis autor,con (irtebat : Quare variae ibidem ab eo Conftitutio- nes hac tempeftate promulgatae, quae Codice Theodofiano potirtimum occurrunt, v t l i . 2. quii, et quor. vfus. L 16. quorum appellat. I. vn. de nauU Tyberin, Lq.de pi/hrib. l q . d e poen.

Et tempus, ex quo referiptunt.IX. Tempus eft tum menfis et diei, tum anni. Menfìs eft III.

Non. Oflobr. de quo die memorabile eft, quod apud Romanos, genti­les adhuc, fertus is eflet, vt mhil in Rcpubl. nifi quod vltima neceflltas

G 2 admo-

Digitized by

i

5* Caput quartum.admonuiftct, admmtflxaretur. v. MACROE, lib. i. Satarnal. cap. 19, Annos a Magiftratu Confulum oiim numeratos, notum elt, quod inter alia priftinae autoritatis fimulacra fub Impp. etiam buie Magiltratui re- liflum. v. Ufi qua 4, C. de diuerf. refcripL et ibid. Dn> GODOFR. Et quanquam CAESAR, ielle DIONÈ, lib. 43. Coniulatus tempus annu­um et regulare turbaucrit, vt ad meufes et dies Coniules fierent : Illud tamen interim cullo ditum eft , vt ab illorum nomine anni notarentur, qui fub initium anni Coniules fuerant, nullo habito refpectu ad officii durationem. Hinc diftin&io illa Confulum in Ordinarios et Suffe&os: vfque dum C O N S T A N T I N V S Confulatum denuu annuum red­didit, vti quidam cenfent. v. TVRNER. 5. aduerf. 50. LIPS. de Magi- Jlratib. Rmn&n. cap. 9. Ex quibus intelligerc licet, cur D. IOVIANVS Lnp. qui iam tum vita decefierat, et YrALEN TIN IAN O locum reli­querat, per dieta iiipra, hic inter Coniules referatur : Obiter etiam illud con fiderare fas eft : quam reOe /. Ji quis 5. C. de Epifcop. et Cler. IO- VIAN O tribuatur, cum hac fubfcriptione : Gratiam Augujio tertium, tt Merobaude Confulibus ; cum et GRATIAN VS ille demum poli mor­tuum IOVIANVM primum Conful factus fuerit : Et Merobaudes no» tertium, fed quartum Conful numeretur. Confer Ljmgulamn C. de mdific. priuat*

Sententia buitts legis eft de armorum geftatione.X. Nunc partes internas videamus, prohibitionem fc. ipfara

ciusque determinationem.

Prohibitio eft : Nulli tribuendam effe coptam, armorum monenda­rum. Arma mouentur multis modis , inquit LVC. de PENNA hic rrum. 4. bellum gerendo, pugnam leu praelium agendo, feditionem aut tumultum, vim aut violentiam, aut aliud crimen committendo. Quod, vtut abfiolute dictura, nihil abliirdi contineat, cum nihil frequentius lix * apud autores, quam arma dicere pro bello , vide ditta fupra in pro- theor. Attamen hoc loco bellum tumuitumue concitare, tnilitesue con­gregare neutiquam lignificar! contendimus, vtcunque communiter DdL eo fenfii textum hunc allegent : quod potius per confequcntiatn, quam diredo fieri, fequemia docebunt.

XI. Nam (1) quod A N T . FABER 3. conieà. 17. fcribit; fae- pilfirae fn Legibus Codicis id euenire, vt multa fupplenda firn, quae col­

ligi

#Digitized by e /

De geftatione armorum, etc.ligi ex ipfi* verbis non poflmt , quod ad cafus propofitos ea refcripta accommodabantur, et fuperfluum habebatur in ipfo rèfcripto id addere, quod ex fa£ter proponebatur : quod ipfum a plerisque non obfèruatum, feciffe, et etiàmnum facere, vt infinitae leges Codicis, alioquin faciles, propemodum inexplicabiles exiflimentur: Id etiam huic legi pene acci- diffe videtur. Cum enim Conflitutiones in Codicem relatae definiant quaeftiones ex media vita quotidiana fumtas, prout quaeque res et eaufa vel fupplicationibus fubditorum, l. leges 3. I f i Imperialis fin. C. deLegib. vel fuggeftionc iudicum aut MagiAratuum, d. I. leges 3. et l. cum de nouo, pen C. eod. Romanis Caela ribus ,. vel potius fapientifiìmo eius con filio, quod ex do&iffimis ICtis conflabat, et nomine autoritateque illius ina reddebatj LAMFRID. in vit. A L E X . 'S E V E R I diiudicanda efl o.blata. WESENBEC. iti praefat. Oecorum. Cod, Verifimile videtur in fp. hu­ius leg, Bulepbontm, cum nonnulli armorum vfurpationem , vel de fa- £lo apprehenderent, vel fibi tribui peterent (quemadmodum ingenitam effe Campanis fuperbiam, LIVIVS lib. 9. cap. 6. teftatur ; vnde et Cam­pana fuperbia, vti ex ERASMO in Adag. ad eum LIVII locum annotat GODELEVAEVS, et Campaui luxuria èt fuperbia clari dicuntur LIV. lib. 7. cap* 31.) Imperatorem confuluiffe, num hanc ipfis licentiam tri­buere deberet ? Eoque facere videtur lex vlt. in fin. ibi : cum hoc ad im­plendum eorum defiderimn. C. de praepof. facr. cubimi. Ub. i 2. Quanquam minus liquet, vtrum ea lex ad pertineat, vt CVIACIVS puta-uit, an ad cinguli et infignium dignitatis geftationem, quod Gl. et BAL- DVS monent, de quo adhuc infra cap. 8«

XII. Ex hac iflius referipti caufa féquitttr, abfurdum effe prae- ' fupponere, aliquem facultatem petiiffe bellum mouendi, aut tumultuili .

excitandi, ridiculusque foret index, quem cum ingenio requirit IG. in7» nequicquam 9. /. circa advocatos 2. De offic' Proconfi adeo iuris publici ignarus, vt quae fa&a citra Maieflatis laefionem perpetrari non pof- iunt, l.lexX II. Tabi $.ff. adi.hd Makft. licita efficere voluerit, cum fcire debuerit, fupremi Principis autoritatem ad arma et rixas procede re non pati hos, quos iurisdi£Uone fua potefl ccrmpefcere, l. f i cuius. 13. f. fedfi 3. ver/, aeqwjfimum. D . de vjufr. Reliquum ergo fuerit, vt hic, intelligatur petita facultas arma geftandi, vel honeflatis et meritorum, vel publicae vtilitatis aut etiam prluatae , in tot graffatorum frequentia, obtentù. Qùod fi quis malit : Impp. in ingrefiu Imperii fui vitro e* de re edkifle, arg. Nou. 17. inpr. licet id Verba illi , nobis tn/ctis, item .

Q 3 ,

Digitized by Google

54 Caput quartum;copta tribuatur, quae omnino ad praecedentem aliquam cirqpmftantiam fe referunt, vix patiantur : Tamen nec eo fenfu bellum aut motus po­terunt lignificata imelligi, cum ex officio competat magiftratui prouin- ciali, curare, vt pacata et quieta iit prouincia, quam regit ; quod haud difficile obtinebit, ii foli cite agat, vt malis hominibus prouincia careat. I, congruit. 13. D. de off, praeftd. quod iam antea in mandatis Principum fuit. /• praefesprouinciae. 3. D. £od.

X m . Ex verbis quoque determinationis (de qua paulò poli) nobis infciis atque inconfultis id ipfum ,(2) conficitur. Nam alioquin fe- queretur, Principem quandoque conlenfurum, vt bellum quis moueat aut tumultum concitet : nili velimus ea verba otiofa efficere et fuperua- cua. Quorum illud eft contra d. L Miam Maieftatis , hoc contra alte­ram de vi publica , nec vnquam Princeps id permiffurus creditur, d. I, 13. D, de vfufr. ZAS. ad l, 1. nmu 4 . jf. de O. N. nunc {3) Nec pla­ne inutilia debent effe verba, copia tribuatur, quod fieret, fi pro cohi­bitione motuum ; et non potius pro facultate arma geftandi tribuenda fumantur. {4) Item illa particula, quorumlibet, oftendir materialiter, non metonymice arma hic fumi. {5 ) Et quod hoc loco in fpecie ad Proconfulem 'Campaniae refcripferunt Impp. illud idem Imp. ÌVSTI- N IA N VS in generalibus illis mandatis Redorum Proumciarum Nou. .17. cap.fin. exprimit, armis vti, nulli non militanti permittendum elle.

XIV. Vfus ergo armorum hic itineris caufa intelligendus eft_ fimplex, per praedi&a: qupd vel rubrica (6), fub qua haec lex pofita, oftendit : feaneque defunt fimilia loca, vbi verbum mouere, pro vti, vfurpatur, vti iam ante CVIACIVS et Dn. GODOFREDVS annota­runt. Quo fere fenfu miles i. 7. C. Tb. de -curfu pubi. cur jus. I. 2. C. Tb. de cur. L 1 1. C. Tbeod, de curfu pubi, et a£Ho, L 4. C. de praepof facr. cur bic. 1 3 pr. C. de quadr.praefeript.moueri dicitur : Et (7) finis huius le- . gis hanc interpretationem egregie firmat : nempe enim armorum vfu

.ideo interdicit VALEN TIN IAN VS hac lege, vt latronum conatus de­bilitati conquiefcant, vt diferte dicitur in ea 1 vn,.quib. equorum-vfus,

.quae huic coniungenda eft : qui certe debilitantur armorum geftationeomnibus interdi Sta.

XV. Nec (8) ex veteribus Doflorum fuflragia defunt. A N -

Digitized by Google

De gettaione annorum etc. 55V. 0 . EART. qui tale huius legis fummarium confecit : Nulli licere arma portare fine licentia Principis. Quod Graeci eadem lententia iti reddiderunt : gtt è òv H/wtjuc *v$foSvotf ofrkopa eiv.

XVI. Diuertit ab hac explicatione, et nominatiti! a CVIACIO» DECIANVS Jupra citato loco r et eod. lib. 8 cap. 3. nutn. 5. praetendens (1) mouere arma,pro, portare, inconuenienter reddi, praelertim cum (a) rubrica de vfu in fpeeie loquatur r Cui fucccnturiatur P.. THEODOR. colleg. crimin. d, difp. <5- ih- 7- Ut. G. quod in L 4. et vlt. C. de cwrfu pubi. (3) mouere equum proprie ad motum et agitationem equi pertineat ; portare autem arma non fit ea mouere- Veruntamen haec non conuin- eunt abiurditatis interpretationem noftram , fiue vim vocis, fiue rem ipfain refpicias. Nam qui non tantum arma polfidere, fed eadem ciiam circum gel tare de fide rat 'r illi certe, ne arma monear, re&e interdicitur. Et iam lupra (labilitum eft, quod vfus armorum iimplex et nudus in hac materia intelligatur, non. violentus-

XVIL Stat ergo immota explicatio noftra ,r quod geflandorunt armorum licentiam promifeue omni bus-ademerit VALEN TIN I AN V$, ita, vt ne m itinere quidem per prouinciam ea portare liceret(nam in vrbibus telo vti lemper vetitum fuit, Vt dixi) neue Iudex cui eorum ge- fiandorum copiam tribueret. Quod et deinceps ftetiflé, ex AM M IANO MARCELLINO et variis confiitutionibus colligere licet- Haec de propofitione ipfa,

XVIII- Determinatla prohibitionis iflius efi in illis verbis : Nobis infixis atque inconfuitis : quam ipfam et alibi fuis Ediftis adiiciunt HH Impp. vt in l nullus 4. C.' ad I Iui, Mctiejl- porro particulam atque hic non. copulatiuamled corre£liuam efle, et pro, imo , poni, notat LVC. de PENNA ad h. L vn. num. I. Vnde inferunt Dd. a-poena gè- fiati o ni armorum illicitae praelii tuta , nudam principis fcientiam noti excufàre, idem ibidi ANDR. de ISERN. in c. i- Hic finitur lex COR• R A D I 2. F. 28. MENOCH. d. caf. 394. num. 27. fed exprefluni et

ipecialc mandatum requiri, MOLIN- in confuti. Parifi tiu 1. de mat: feud. r. gl. 6. in

verb. mouvant de luy-

c A P v r

Digitized by

5<S Caput quintum.

CAPVT QVINTVM.P E N E S O P O S S I T F A C P L T A S , A R M O R P M 1 VS

E T G E S T A T I O N E M T R I S P E N D I

I. T7 t haec quidem ita obtinuerunt in Imperio Romano , ante memo- JCi ratam fupra Regalium communicatio riera, circa armorum vfum

Securitatis gratia. Ha&enut enim armorum vfum {tettile oftendimus. Pod eam vero fa£tam non foium prinatis armorum habendorum copia fatta e ft , quib. ad omnes cafus parati effent ; v. fup. cap. i . fed et pro­lixius quibusdam eorundem vel in ipfìs vrbibus ornatus et dignitatis caufa geftandorum licentia conceda ed : Ita quidem v t , cum Magiftra- tus primum in fuis territoriis oftentandae potentiae ; 'Va&lii itidem de- fenuorus et muneris caufa arma gedarent ; perfpnae autem hae dignità te prae reliquis edent confpicuae ; alii etiam, qui extra poteuatemdi- gnitate quadam erant indgnes, gladii gedationem , ceu dignitatis orna­mentimi vfurpare coeperunt. Quibus ita praefuppofìtis , non abfone huius iuris caufam emdentem ccuSkuere pofTumus non lotum Impera­torem, fed et Magitiratus alios, qui fuperioritatem territorialem habeatj imo ipfara confuetudinem, de qua infrpfuojoco, :

Vfum armorum tribuit Imperator olm folus, \H. Ante translatum Imperii axioma in Germaniam, folns Imp.

illam, de qua diximus, armorum gedandorum potedatem largiebatur, b. I. vn.ibi : Nobis infctis atque inconfuitis. Vnde eo iure fruitranea eft dubitatio , quam* meuet L V C de PEN N A b, nam, 19. An PraefesPróuinciae olim etiam hanc licentiam concedere potuerit ? Quod re&e negat AFFLIQT. in cap. if / . f i quis rufticus n. 1 g. Ub, 2. F. 27. par Nw. 17 . in fin, ibi : Neque quenquam armis vtipermittes, qui de numero miir tmn non f a Vt ime cauta ctifièntiat DECIAN. d, cqpt 3. num.. $£. , 1

bodie Magiftratus fitiam alii.‘i QL Quod adMagidratus modernos, cum et ilii non eumPrae- (idibus, vtjnale HENNING. GOEDEN. conf 39. num, 20. et 21. fed cum ipfo potius Imperatore comparandi iìnt, WESENB. conf. 27. num. 28. et quali Reges lint, quique omnia in&o?territorio, quae Imp. in Imperio, potiint, BALD. in l. donationes 26. C. de-donat, int. vir. et vxor. et ajlegatifugra gap, 1. fi Tcilicet fuperioritatem territorialem, id ed, ius

i . et

Digitized by Coogli

\

Penes quos iit ftcultas, etc. ’ 5?et poteftatem fummi pofl Imperatotene imperii et dominatus , vide CHRISTOPH. MINGIVM de fuperiorit territor, tb. 7. habeant : hanc etiam facultatem vt ipfi libere vflirpare, fle et aliis concedere poliunt. Nam cum ex confequentia diftae luperioritatis ius armoTum generali- ter fumtum, liue belli, eatenus habeant, vt militem cogere ad propriam et aliorum lalutem po flint, fecundum Conftitutionem Imperii de armé 1526. Recefl*. Imper. zu Speier /. Darauf. de anno 1548. 1555* 1570.

. etc. WARENMVND. ab EHRENBERG lib. 1. de foeder, cap. 2 'nam. 56. itemque dele&um agere, Recefl. Imper. de amo 1564. §. Ferner dieweil, arma conuocare , cum fcitu tamen Ducis Circularis- d. I. vt et Recefl*. Imper. zu Augjpurg de anno 1566. §.Den Verfickel, wiemhi aucb in der Execuiims -Ordnung. Vide eleganter T H V A N . lib. 1. hiftor. V- tique e t, quod minus eli:, et iuri illi generali haud dubie inefl, in ipforum poteflate erit.

* IV. Adde, quod hodie Imperii Duces, March io nes, Landgra­v i , 'Comites et|C. bene meritos vatallos de certis caftris vel manfis cum omnimoda iurisdi&ione fiibinfeudant ex inueterata quadam confuetu-

'dine, WESENB. confi. 45. num. 36. COLER, de procejjib. execut. cap. 1. num. 127. Tametli olim lblus Imp. de iurisdi&ione luperiori et iure gladii inueftiret. LANDRECH T lib. 5. art.5 3. f feudutn feu iurisdtttib feudalis. Vnde et inflgnia haec poteftatis et honorum haud dubie con­cedere poflunt, argumento a ligno ad rem lignatam, de quo praeter To- picographos bene MASCAMX concluf. 551. -

_ Non tamen pari am effetto. .V . Vbbtamen de Cmtatibus immediatis hoc adficerev velim, eafe

Equidem fubditis fliis iri luo territorio geftandi armorum licentiam con* cedere polle, vfu et neceflitate exigente ; imo etiam ornamenti caufa, ch- ius rei exemplum capite fequenti -adducetur : Aliquem autem dignitatis caufa eiusmodi brabeio ornare velle, vt extra territorium etiam fuum (praeter eos, qui de corpore Magiflratus flint, et per totum Imperium merito honorantur) gladium gettare, non abitante generali prohibitio­ne eius loci, ex hoc priuilegio poflit, confuetudini et rationi refragatur, i. fin. D. de iurisdjtt. Vt enim refle Dd. inter iura tetritorii realia et ^perfonalia diftinguunt, CHRISTOPH. MING. et alleg. d. tb. 44. quo­tami,illa Ciuitatcs Imperiales quidem habent, haec vero non aeque, idem q$. Ita, quin collatio huius ornamenti' ad perlbnali^ non realia iura per- .i H ' tineat,

Digitizeckby Google

58 Caput 'quintum. Penes quos fit facultas, etc.tineat, haud obfcurutn eft. Hinc eft, quod non folum Principes, quos nobilitare polle, etiam extra territorium fuum, volunt, v. N OLDEN de Jiat. mìni. tb. i8- et 19. Sed et Comites et Barones, qui nobilitandi facultatem non habent, huius tamen dignitatis conferendae potefiatem vfurpant, praefertim in miniftris fuis , quos armigerationis , vt fic di­cam , capaces reddunt, àie Jie webrbajftig macheti, qua de re infra. Nam Baronatus feu Herrfcbafft intelligitur cum regali potevate feu dignitate, ROSENTHAL. de feud. cap, 2. concluf. 1 . mmu 4.

Quaejlio»5 Sed num et Nobiles facultatem huius iuris concedendi, ad ef-

fedum dignitatis, habent? Quod ad Nobiles immediatos,Franconicos, Sueuicos et Rhenanos, cum et illi regulariter fuperioritatem territoria­lem, GAIL. 2. obf. 62. num. 3. et Regalia habeant, WESENB. cmf. 60. num. 3. W L T E I. 1. F. 5. num. 7. haud dubia affirmatio. Verum quod ad mediatos, eos ad pleniffimum effettum eo iure quem ornare polle, non dixei im. Quanquam aliud lit , li neceffitatis tempore fubditos in armis e(Te iubeant.

VI. De duitatibus Municipalibus exaudio , quod DECIAN. traà. crtmin. 3 num. 20. feribit : Priores et Deputatos Civitatum non polle pro arbitrio {latuere, quod quilibet poffit portare arma, nili caufa adiit multum vrgens, quae tamen exprimi debeat, quia tale fiatutum fit contra leges Superiorum. /Solet tamen quandoque huiusmodi Magi- flratibus mediatis talis etiam facultas concedi, vti oilendit fiatutum Aca­demiae Patauinae, quod refert DECIAN. d. I. num. 59. quo Re&ori Le- g illarum conceditur dandi licentiam armorum tribus luis fociis, et Re­flor Artillarum itidem potefiatem habet tribus Collegis eam licentiam conferendi.

Quaejlio.

VII. Qua occafione póno quaerit DECIAN. fi vntfs creetur Reflor vtriufque Vniuerfitatis, an tum licentiam pro lex.dare poffit vel pro tribus tantum ? Et relpondet, tenendum elle, quod fic : Qua iplk relponlione fulpenfum Leftorem diuinare vu lt, vt refte Nobilijfi Dtu BR ED ER O D IFS annotauit. Putarim concurfum duplieis poteftatis non tollere alterutrius effe&um. Concezione autem Superioris non 0« pus effe exifiimarim in iis Vniuerfitatibus, vbi Reflor merum imperium

habet,

Digitized by Google

Caput fextum. Quibus armorum vfus, etc. 59

habet, vt in Academia Parifictifi , Eononienfi, Pifima, COTHM AN. nfponf. Acad1. 1. num, 135. Heidelbergenfi, Ingolftadiana„ Tubingenfi, Lipfienfi, D A N O T T O de iur, pubi, cap. 24,p, in, 500. Confer HEICi. par, 2, quaeft, 11 .

Prohibere autem gsflationm omnes pojfunt*VIII. Plane quantum ad prohibitionem gelationis armorum ,

domini caftrorum, etiam fuperiorem reeognolcentes, imo et ipfi Prae­tores ad regendas ciuitates mifli, poenam arma portantibus imponere poflunt, etiam praeter ius commune. Licet enim contra ius commune nihil poflint Itatuere, pofTunt tamen ad confirmationem iuris communis aliquid addere. DECI AN. d. lib. 8* cap, 3 nutn, 18. Vbi ex comma* ni confnctudine totius Italiae Pro clamationes , fieri folerc et Edifta per Re&orcs Ciuharum, he vllns lub tali vel tali poena arma portet, Icribit num 19. Et in lumina, quilibet Magiftratus, exigente Prouinciae, Reip. aut Ciuitatis tuae vttUtate, geftationcm prohibere queunt, tam generali- ter, quam particulariter ex caulà.

C A P V T S E X T V M .Q V I B V S A R M O R F M F S F S , A L I OQ F I N A L U S

P R O I 1 I B I T F S , L I C I T F S S I T E T P E R M I S S F S ; E T D E P R I F I L E G I I S

A R M O R F M , •

Quae veterum ea in re mapftratuum conditio fuerit, contectura,

I. ^ T u n cd eiis , qui arma gettare poflunt, difpieiendum cft. Et Po- X I tettatis quidem ratione ohm in Tmpcrig Romano nonnulli ma-

giftratus Ius g l a d i i habuerunt: Nam Magittratus alii erant maio­res, alii minores : quos m libera Rep aufpicia maiora ’èf minora in co­mitiis ab inuìcem (e cernebant : v. SIGON. lib. 1. de Antiq. Iur, Ciu. Rom cap. 7. Occupata vero caper Impp. comitiisque exoletis, quibus Princeps Imperium ct poteftatem dediflet : Maiores dici coeperunt i qui fine imperio et potettate tali,Minores i. nec magifl ratibus 32,f ftde Ì7ìiurm IAN. GVLIELM. de Magijirat- Pop Rom. cap 2. et notabiliter SIGON. lib 3, cap, 5, Icribit : omnes magilIratus tam vrbanos, quam prouin da­

pi % les,

Digifized by

»

6o Caput fextutn*les, ciuitcm poteftatem habuiffc; verum altos maiorem, alios minorem; quae minor fu it, cam praecipue potejlatem di£hun ; quae maior , eam non poteflatem folum, kd imperium etiam appellatam. Vnde inferimus : Quibus MagUlratibus vel iam olim, vel hodie, imperium merum et ma­ior potefias concefla, id cft, gladii potefias, ad animaduertendum in fa- cìnorofos fatta , /. quaecunque i. D. de ff. eius cui mmd. eji iurisd. Ì. f i ­lent etiam. 6. D de offe. proconfi L nullus potejl 70. D. d? reg. tur. iis in- lìgne etiam huius imperii, (cuius fummus gradus mortis poena, tempo­re Iurisconf ultorum, praeter crucem et cremationem, PAVL. 5 .fikntenU 17. vbi ClflA C. gladio, vt olim fccure, infligebatur, L aut damnum 8* §. vita adimitur, 1. D. de poeti. L illicitas 6. jl. qui vnhttrfias, psn D. de off. prsefid. CAEOTT. 2. difip. 5. EGDIN. 6. de Repub. 6-) iccurcs et gladii tributi fuerunt*

IL Imperium merum (ne quid ur terminis peccemus aut prae»- tereamus). autiq.uifiimis. temporibus dicebatur , quod fe paratum elfet a. IurUdichone ; (non enim ab inhio Magidratibus cognitio criminalis de* mandata erat,.ne confulibus quidem,/, 2 .jf. 23.de O. /. fed folus popu­lus morte multabat. POLYB' lib. 6 .} Tempore autem Impp. merum Imperium aliquibus Magiftratibus iurisdittionem proprie di^am haben­tibus fpecialiter consedebatur, et fis in niagiftratuum nonnullórumper- fona et- iurisdittio Ciuilis et publici iudicii executio concurrebat ; illa more maiorum tea magidratus; haec ex {pedali concezione. Nam quia cum fuprema potevate integris praeficiebantur Prouinriis, abfurde et inepte in lingulis caulis {pedalis Principis iuflus- (rt olim ; quanquami «t poftea vniuerfalis executio-ex lege data fuerit, Praetore publicis iudi-

, «iis et perpetuis quaedionibus praefeéto. dià. I. 2. §. capta 32. D. de (X i .) expettandus miilet. BACCOV. j . difput. TreutL 3. th. 6:. Iit.

HI. Hinc pronunciare licet,.cur Confulibus olim non fecures„ led fafces virgarum dudlecim (antea 24. v. DIONYS. HALICARNASS­U S . DION. CASSIVM lib. 51/) praelatae fuerint. BRISSON, 3 ./e* leCt. antiquit. 14, Dn. GODOF. ad L hunc titulum 1. fifiecundo loco 5. ver­bo , mfignia U. de pofiuL Dittatori autem duae feeures, FORSTER- biftor: iur. Ciuil lib. 1. cap. 17. num. 12. haud ambiguum fummi Imperii»

‘ fignum v SVETON. in G A L B A , cap. 8- in fin. quod (cilicet huic,,non* «eque illis- animaduerfio ia caput duis Rom. competierit, d.l. 2. Jl. i8» D i. de Q, L

* ■ u r .

Digitized by;yGoogle

•»

Quibps armorum vfiis, etè. 61 -TV, Veruni enimuero, quae de Iure gladii Magiftratibus ma­

ioribus concedo haftenus diximus* planum quidem habent (enfimi, qua* tenu$ per gladii fymbolum et traditionem merum Imperium denotaba­tur : fed an ìidem propterea gladio in vrbibus accin&i prodierint % ma­ior qhaeftio eft. Et de Magiftratibus militantibus omnino concedei** dum eli , ius eos geftandi gladii libi vmdicafie : In his enim- meritum honorem diftinguebat magnitudo f e r r i qtiia gladio accingebantur Im­peratores, Duces, Praefides : pugione, Tribuni, eo ipfo tempore,, cumr honores et poteftates. ipfo mandabantur* ADR. TVRNEB. XII. aduer-

for. 6. Vbi Martialem inter alios adducit tihr, 14. epigram. 32. ita ca* »:ntem 1

Militiae decus bue et grati nomen Honoris?. Arma Tribunicium cingere digna latus.

De Ciuilibus autem Magiftratibus P. FABER ad Ù. de R. I. et T- Jhneftr. cap. 3. ex DIONE lib. 3. afferit, illud certum e fle, quod iis de* mum Magiftratibus id licuerit, quibus A VGVSTVS eoncefliffet <f>o(eb> : At enim Iurisconfultorum> noftrorum aetate ,fiiblata differentia prouinciarum et magiftratuum pop. Rom* et Principis r vtrique quidem ius gladii datum feu metum imperium ait", fèd fe non exiftimare ? veder militari ami&os gladioue accin£los fuiffe. In qua fententia haereo* Tandem vero cum iidem magiftratus iam ferme militares efient,LAM- PRID. m A L E X A N D . fa£lpm, vt gladio accingi prodirent : Cuius- modi Comitem prouinciae gladii poteftate et infignibus corufcum deleri- bit CASSIOD, in formula Comitiu. Prouinc. 1. lib. 7. variar.pr. ibi : Qùam­nis omnium dignitatum officia a manu {«eludantur (re£tius quam apud x. .BODIN. 5. de Repub. 5. man. 575. feclaudantur) armata et eiuilibus ve- ftibus induti (pro quo iterum apud BODINVM m a le induci) videan­tur , qui diftri&ionem publicam docentur operari ; Tua tamen dignitas * terroribus ornatur (non vt apud BODIN eruatur) quae gladio belli- «o rebus etiam pacatis accingitur : vide, quo indicio fueris eueftus, quando aliis vigorem fafeium- videas effe creditum, tibi autem ab ipfo • legibus ferrum condet effe porreftum : Rem cruentam dederunt ani­mo pacato y vt et noxii nimium metuerent, et laefi de optata vi­sione gauderent* •

V» Hinc lane legimus , gladio , ceufuperioris poteftatis infi- gni, cinótos, qui illa praediti, SCIP. GENTIL, lib. x. de Jurisd. cap. 5*

' H £ et

Digitized by Google

Ó2 Caput Textum.et lib. 3 cap. 3- CAMERAR. centur. 1. borar. fubcijtu. cap. 76. PANCI- ROL. in notti. Imperii lib. 1. cap. 7. vt (1) foris et militiae Praefeftum Praetorio, cuius in (igne in veterum autorum libris agnofeimus carpen­tum feu tribuna] , itemque gladium. P. FABER d. loc. Sic DIO lib, 68. narrat, TRAIAN VM , cum Suram Licinium ad praefefluram Praetorii admoturus eflet, gladium, quo ob dignitatem accingi eum oportebat, va­gina eduxiffe, iplique porre£him, accipe, dixille, hunc gladium, vt co, 5 bene imperauero, prò me, fi male, in me vtaris. (2) Froconfulem, non quidem illum, qui Prouinciaspopulo ab Jmpp. relittas, guberna­bat, eum enim iure gladii caruifle, oftendit DIO lib. 3. $ed qui portea ab Imperatoribus mittebatur. 6- D. de Off. proconf. L 8- D. eod. (3)Praefides varios, quibus ius gladii dabant Iinpp.

VI. Sic ex iis, qui domi et in vrbe praeerat, hoc iure Praefe-Clum Vrbi etiam gàuifum erte, conftat, cum Imperium, 1 .1 ./ . 3. D. de Off. praef. Vrbi h fin. D. de in ius voc. et proximum ab Imperatore lo­cum habuerit, WESENB. in Oecon. Cod. de Off. praef. Vrb. J Nequetamen eo vfque prolabamur, vt cum nonnullis ftatuamus, Praefe&umr vigilum gladii poteftatem hribuifle , quod vltinio fupplicio feruos affe- cifle legitur. I. pen. D . de cendift. caufa data. Ob vilitatem enim perfo- nae, WESENB. in tarai. D.deOffic. praef \ vigil, digna ea res non eft vi- fa, quae ad praefeftum vrbi remitteretur, arg. I. quae adulterium 29. C. ad L Iui. de adulU fub quo ipTo praefe£his vigilum fuit, L I. C de Off. praef. vrbu

Ad modernos mores comerfa difputatioJ v ìi quidam arma geftant+ *VII. Et haec de Imperii Romani Magirtratibus : lane de pri-

uatis omnibus indubitatum eft, non licuifle iis in vrbe armis feu telo v- t i , Ó. 1. 3. $. 1. Ad l. Iui. de vi pubi. At enim vt gladii geftandi ius, in­ter ornamenta hodie haberi coepit, ita et frequentirtimus et promlicuus gladiorum geftandorum vius in vrbibus inoleuit, fic vt vel omnibus paffim geftandi gladii licentia fit : vel faltem, vbi pafiim non licet, pu­tioribus. Qua de re BODIN. loco infra cap. 7. citat. Qui potiores igi­tur illi fint, qui in vrbibus geftandorum gladiorum priuuegio fruuntur, videamus. Nimirum alii poteftatis priuilegio, alii dignitatis praeroga- tiua, alii muneris necefiitate arma geftare poflunt in iis locis et vrbibus, in quibus alioquin aliis arma geftare prohibitum eft.

- ( i ) O b

' Digitized by Google

6 3Quibus armorum vfus, etc.( i ) Ob poteftatem , Magifiratus,

VIII. Poteftatis ratione armorum geftandorum licentiam vfur* pant Magiftratus, ii potifiiinum, qui merum imperium habent,Eo ma­gis, quod modernis temporibus Magiftratus ifti, qui fupcrioritatem ter­ritorialem habent, ipfis Principibus potius quam Magiftratibus Roma-

t' nis comparandi furit, per dicta fupra. J Caeterum quod ad magiftratus[ ciuitatum municipalium et alios, quos luperiores illi ad exemplum Prin­

cipis Romani'in fuis ditionibus creant; illis hoc ius non confimiliter per ie ct ablque fupcrioris coneeftione competit, nifi compertum fit, merum etiam imperium eos, quod fieri quandoque fidet, emtione, do­natione, priuilegio, confuetudine, praefcnptione (quanquam iure ciui- li ad eum modum iurisdiftio praefcriptibihs non fit, OBRECHT. de Iu* risd. cap. 4. num. 19 J aut aliis modis aequtfitum habere , M A T T H . STEPHANI de Iurisd. lib. 2. part. 2. cap. 2. J DECIANVS tamen d* lib. g. cap. 3. num. 4fi. producit hoc etiam ad Magiftratus , qui Iurisdi- ftionem aliquam habent : Vnde eft , quod infert num. 44. pofTe etiam Re&orem feholnrium arma ferre, eo quod habeat Iurisdi&ioncm ex

" Autb. babita C. ne fih pro patre. et fi per Edictum prohibitum fit Scho­laribus arma portare, non comprehendi ReOiorem. Verum infine num. 46. ipfe fatetur, vfu obtinere, vt talesMagiftratus, qui lurisdi&ionem tantum habent, ab ordinariis Magiftratibus, Principem repraefentanti- bus, licentiam armorum geftandorum impetrent.

eorumque Officiales.IX. Quae ha&enus de Magiftratibus diffa funt, extendunt Dd,

etiam ad illorum miniftros tam digniores et extantiores, vt Confiliarios, Legatos, Affefiores, Oratores, et alios, quos dignitas fua commendat; quam inferiores, quibus officii ratione incumbit, vt armati fint, de qui­bus in fin. huius capitis. In genere autem Curiales et Aulici ex volunta­te Dominorum fuorum armis vti poflimt, quemadmodum ipfisalia et­iam propter minifterium imperiale eonceffa funt, /. nemo 2. C. de veftib. holober. DECI AN. d. cap. 3. m&n 50. et 52. vbi quaerit, an hoc etiam procedat in Curialibus, qui a£iu non inferutunt, fed Codicillares tan­tum funt, id cft , per libellum et priuilegium Principis in eius familia­ritatem funt adfeiti ? Negatque hos eo priuilegio vti poife. Quod pa­rum abeft, vt dilputatum fit contra iudicium Principis, an dignus fit, vt vtatur beneficio, quem is dignum pronunciami. I. difputare 3. C. de crìm. facriieg.

Digitize^ by Google

6 4 Caput fextura.X 2) Quidam ob dignitatem, ortam ex •Artu.te vel militari,X. Pergimus ad cos , qur dignitatis caufa arma geflare poliunt.

Et (i) de perfonis regali dignitate praediris, vt Ducibus , Principibus, Comitibus, Baronibus, REINKING de regim.featl. et Ecckf.lib,I . clajf. 4. cap. 16. quo iure armorum gellationem vfurpent, vd ex (uperioribus liquet : Neque audiendus eli DECIANVS , qui d. cap. 3. num. 15. 16. et 17. contrarium tenet, (1) per vniuerfalcm negatiuam huius, /. vtl(2) per L vlt infìtta gl. in verb. cingulo C de praepof. facr. cubie, lib. 1 2, v- fci, inquit, Nobilibus tantum arma ferre permittitur, dum proli dicun­tur ] ergo alias non licet. Namque illa omnia ex ratione (latus moder­ni in Imperio Romano aliter fe habere dignofeuntur, per ea, quae ha- £lcnus propolita funt : Quanquam facile credamus referenti, in regno Siciliae nec Barones, ncc Comites, qui non ipio a&u milites fuut, ar­ma ferre polle; 'de qua,vtpote Imperio ademta, (videCRVS.annat,Sue- uicor. lib. 2. par. 3. cap. 19. MVNSTER. in Cofinograpb. de Italia cap.73.J in praefentiarum non erimus folliciti. (2) Succedunt Equites, qui cum armis inueftiantur, DECIAN, (Htt cap. 3, num. 40, et gladio ceu mili­tiae inligni, cingantur, non folum in tefhmonium operae hatìeuus llre- nue nauatae ; fcd ct incitamenti caufa ad rem in polle rum fortiter ge­rendam , quidni arma ferant ? DECIAN, ibid. num. 42- (3) Nobili-bus, idem DECIAN. cum pluribus aliis armorum gellationem non nifi cum permiflione Principis licitam elle (tatuit , videDd. coitimuniteris jf. fi quis rufiicus 2. F. 27. quod vel ex ea ratione refellitur, quod et ipfi milites funt et vafalli, quos ex fupra di£lis, et mox vberius dicendis., femper promtos cum armis fuis efie debere, conflabit. GVID.Tapa de- «/■ 384. in addit. Iit. B. BON. de CVRTIL. tr. Nobiiit. par. 3, «aw. 58. Hinc vocantur die Ritterfeba/ft, quod ante ducentos, ac quod excurrit, annos tofi fere Nobiles in Germania et Italia, et maxima pars, equis militarent. LANS. de ordiri. Equeftr. th. I. in fin. ac etiam num perieli- tonti fuperiori equis et armis (uecurrere tenentur, P. BELLIN, de re inii. par. 2 tit. 3. -Ita PHIL. HONORIVS velat, de regn. Gallico com­memorat, in Gallia Nobilibus licere effe armatis quoquo loco : et vfum armorum proprium efTe Nobilitati Cl. SESELLIVS de regn. Gali lib. t. Quia caetera immunes folum Regi in bello operam praeltent. Theiaur. Polit, part. i. re Isi. de Francia fot. 172. J Propter eandem caufam, ne Nobiles vnquafh armis carere cogantur, (ancitum eft iure Saxomco, vt maribus haeredibus arma, quae Res expeditorias-vocant, daslleergeu«£- e, praecipua debeantur. WESENBEC.parat, ff. de fupellectleg.mnh- 4.

; licet

Digitized by

Q u ib u s a r tnoruHj v fi js , etc. , $ y

licetMENOCH. 4.praefumt. irto, num. armaiare Ciuiliin fupel- le&ili effe neget per L-fupelleftili 3. f . praeterea %.,D. de fupelteft,. leg.

vel togata*, , V , ^XJ. Et his quidem dignitatem conciliat virtus militaris, fan-

'' quam fundamentum ; et generis praerogatiiia , tanquam tradux eius et propago : Sed et ob dignitatem exyirpute ciuili comparatam, aliqui hoc honorum infigni vtuntur, yti ( 1) Do&bres. iuris, Colleg. Argent.. qd K M . de vipub> tb. 3. et allegati ibidem, qui palfim,nobilibus aequiparaiw tur , vide pra eteri d.prmde^duth- 7, et ibi. PACIVM in analyf. C, de ,pojlul et line {pedali Imperatoris permilTu alia nobilium infignia vfur- pant, per vulgatijfima. vide NOLDEN. d. tr. de Jiat nobil. tb 38. Quo lenlu forfan accipiendum erit, quod ANDR. de ISERN. (tefte LVC.de PE N N A in 1. 1. C. de Profefjbr. qui in vrb. Confiantincp.) militares vi­ros eos e(Te dixit y qui deferunt ligna militaria iuflu Principis , vt lunt «Dpftorfs Legum , qui deferunt calcaria deaurata. * Poteft etiam videri ' Lode nata confuetudo in nonnullis Academiis^ vbi Dodores vel in ipfa promotione gladiis cinguntur, vel iifdem accin£H promouentur. (2) Sicut autem athletae tribus coronis more Graeciae antiquo olim infigni- r i debebant ; ita, verha lunt ALCIATI ad L cui praecipua 57. rum. 3. «

, et de verb: fignif. in agone literario tres funt dijHn&i gradus : Pri,- musBaccalaureorum, qui d bacca laurea, nomen fnmliire videtur, feho- lattico ordini proximior quam Do dorimi ; Secundus ad eos pertinet, qui nondum infignia fufcepere, eletti tamen auttpratique lunt, qui Li- ? ceratati dicuntur ; / h i , quia in attibus,maxime fauorabilibus Dottorati} * locò habentur, arg. l.pen*ff. de teftam milit. praeter allegatos a NOL­D EN d. tr. tb. 37. M ATTEL STEPHAN. lib. 3. de iurisdiSt. part. %. cap. 14. mm. 95. Ideo et illam facultatem haud dubie habent. __

# “ X\ ' • , ,XII. Maxime vero (3} Ciuilis haec et togata virtus commendat

ad honorum decoramenta eos Dottores et Licentiatos, qui publice Pro- fellares agunt, (eu iuraprofitentur, cum illi, licetiuniores, praeferan­tur Dottoribus aliis, licet Lenioribus, et qui per 20. annos publice do-? cuerunt, Illuftribus annumerentur, vide BARTOL. in rub.proom. D . num. 5. IASON in 1. 1. num. 12.de offic. eius cui mand. ejl iurisd. t.t.C* de. Profejfor. qui in vrb. Qmjìantinop. vbi CVI A C , ARVM. difc.pecul.de bapf$4 Item (4) qui Confiliarii et Adfeflores Principum Lunt : Cum e* Auu^pars corporis Principajis cenfe^ntur, l. quisq^s 5. C. ad U M . Ma*UH ' l ¥ •

Digitized by Google .

(6 - Caput fextum.Ufi- patres et amici Principimi , jf. filiùsfmnlm 4. InJÌ. quth. mod. patri poteft. foluit. Ufi poft 4, C de iur. etfact. igtior. merito omnibus honorum ornamentis corufcaut. (5) Cum Conlilìariìs Principimi in priuilegiis comparari Iblent Aduocati et Procuratores Principimi ina ioni mque Cu­riarum , PECCIVS de iuryfijlmài cap. 5. num. 81. per l. aduocati 14. C. de Aduocat, diuerf. iud. Quamquam autem caeteris quoque minorum gentium Procuratoribus et Notariis in hac dignitatis controucrJìa Trafx-

patrocinium praeftet A N T . FABER in Codice Juo lib. 9. Ut. 2(). de­finit. 4. et 5. Eius tamen autoritas nds permouere non de ber,' vt a coni- munì (ententia diuortium faciamus. Vide faltem WESENBEC/z» pa­rat. D. de procurat, num. io . -

Xin. Reftant (6) Medici Principum, quibus itidem hanc fa­cultatem competere non dubitamus,Equidem dignitatem habent. A N T . FABER d. tit. 29. definit. 11 qui ipfe definit. 9. caeteros Medicos, vfc- cunque publici ProfeiTores et Leftores fint, iiue alias curandis tantum morbis vacent, nec nobiles effe (vbi ipfum fequitur NOLDEN d. tri tb. 45.) nec vlla dignitate praeditos iudicat: Vnde confequenter et ar­morum geftandorum facultas ipiis intercideret: Verum ego iftam fei>* tentiam meam facere nolim*. Videri póteft pro Medicis SINIBÀLDi VBALDVS de nobilit. axiom. 51 .e t duob.feqq. SIMANG. Hb. 1. de Re- ptib, cap. io- Extremo (7) Pbilofipbi gladiorum geftationem non adfei flant, cum hoc defiderium a profeffione illorum diferepet L profejfio 6. C de munerib. patrvmon. Honorum enim contemtores funt, et ab hisfebus alieni, Lfi duas 6. jf. 7. et 8* D. de excufat. tutor. L reddatur 8* ii} fin» G de Profejfi et Medicis. v. de Poetis /. 3 C. eoi,

XIV. Habuimus eos, qui in dignitate aliqua ex virtute toga­ta comparata conftituti funt : Sequuntur Sii , qui per gradus honorum culmina petùnt, Studiofiy qui funt*vel veterani, vel recentiores. Vete­rani Vel adhuc in Mularum caftris degunt ;. vel alibi extra Academi* commorantur. St in Academus adbuc vkumt , merito ad iuftum Magni­fici Refloris fefe componunt. Quod fi is ex coniilio Procerum Acade* micorum gcftationem armorum interdicit, illi, ceu cordati ciues, ab h& fe abftinent. Quod in iis Academiis fieri amat, in quibus ób contra* ftiorem oppidi ambitum, Ciuiumque raritatem metus eft, ne, fiàrmà fttidiofis permittantur, tumultus fortuito excitatus difficulter fedari po& fit» Qui de re tum àlibi faepius,mm nuper in A. L 24 Iuh anno 163$

ita.

Digitized by Google

Quibufr armoni vfys , etc. %ita propofitum fuit : Non fine iufta indignatione redintegrari videmus pu- , blicam armorum geftationtm, quae olim in pacata Repub. et maxime quidm fcbolaftica infrequens erat et maxime infilens ; praefertim fi et hoc impuden­tiae accedat, vt abìectis palliis per vias publicas Tbrafones illi difcurrert fi- bi licere t nulla verecundiae et pudoris habita ratione, putent. Hos igitur, vt aut fua recipiant pallia, et quaeuis deponant arma : aut, fi nobis morem gerere non velint, neque noftris fe attemperare legibus, in mdlam rem abeant, iubemus. Satius eft pauculos habere ftudiofos frugi et modeftos f quam pht- res efferatos et indomitos, a quibus nihil bonefli exjpeclandutn. A prohi­bitione tamen eiusmodi fpedale indultum Magi (tra tus fuperioris libe­rat, per mtiffmia. Qpam in rem facetam hiftorìam recenlet DECIANT. d. lib, 8. cap, 2* in fin. Quod, cum aliquando a potevate Patauii ad ole- „ feens Cchoiaris impetrare cuperet licentiam arma ferendi, non obftanti- bus EdiCis graui poena communitis, denique Praefes annuerit, hac le­ge, fi ftudiofus non alio armorum genere vteretur, quam quod Praefes ipfi definiturus e fiet : Promittente iuuenc, luflit Praefes, ne vllum aliud armorum genus propter bombardato colubrinam portaret, ifto farcaf- mate impotens adoieicentis defiderium eluturus. Refert tamen DECIA- N VS, (e intercettore ftudiofo ilii hanc facultatem tandem concefiam, li­cet ea multis aliis fuifict denegata»

XV. Quod fi nihil interdiCum reperiatur, et tacita confuetu- dine armorum geftatio fit introduca , vti in populofis duitatibus fieri folet, nihil obftat, quo minus ftudiofi, praefertim lurìsprudentìae, qui ad fpem Rei pub. gubernandae , §* fin. proom. Inflit. erudiuntur, WE- SENBEC. in parat..ad l Cornei, de fican num. i . in fin.m gladios geftent. Quo, iure fuffultus ita npuqemo contri Antagoniftam fuum fcribit: Gla­dio accin&us incedo., cum lpbet ; habent hunc morem Academiae, eo me inftruxerunt , hunc etiamnum retineo. Ibi vere ttudiofis gladium gettare non fine ratione ett concettimi ; putariuis vero, vitae eruditio- nisque minus probatae, vt funt fuci illi, qui nec ttudiorum nec armo- xum vfum norunt, prohibitum. S. SP. in deftr. F. D . M.

J Plane vtcunque armorum gettatio in aliqua Academia fit in­terdica , non tamen numerari folenr primi dies, quibus quis cir- cumfpicit de loci opportunitate, et deliberat de manfione, vt adhuc pro itinerante, vti Dd. loquuntur, pofiit haberi. NoCurno etiam tempo­re asma plerumque impune geruntur; cunj ob fortuitos .potius cattis,

I a * quam

Digitized by Google

& 8 r Caput fextrnn. - vtjuam contumaciter geftari praefumantur, l. io. et l. pen. (.fin. D. adleg. lui. de vi pub. Qua ratione defendi po(Te videtur confuetudo quarun- dam Academiarum, qua digladiationes*diurnae, quae prouocatione mu-

. tua ante pprtas vrbium fiunt, grauiusv puniuntur,quam nofturnae: Hae 'ehim fortuito, illaè ex inftituuntur : vtut hic pronuneiandtVnos improbetur GVMPELZAIMERO de Exerc. Academ.pari. .feEt. 3. tb. 16. et 17.

XVI. Extra Academiancm pomeria pofiti ftudiofi veterani, fub- fiftunt m loco,alio vel animo domicilium figendi, et ha&entis armorum geftatignem ipfis p'ehnittendam efie duxerim, nifi fiatuttim Ciues indiffev renter dmrtes difarmatos tX loqùuntiir,e{Te iubéat: Cenfentur enim priur- legiis Academicis renunciafle eo ipfo, dum fe alienae iurisdiftioni fubii- ciunt : vide infra cap. vlt. Vel animum iftum non habent ; et hos, eeu fiòrentifiimos hortorum alumnos tièmò', qtii ingenia ad magna nata rite 'noritaeltimare, arcebit ab hòc honoris aufferamentO', arg, l. poftliminH 5. (.fin D. de capt. et pofilim. reuerf. LVCAS de PENNA àd l. bac lege 2. C. de priuileg fcholat. J Hinc vt accepimus, nonnuHibi ftatuto ftur. diofism patriam vifitandorum amicorum, aut negotiorum faorum gfa- tia reuertentibus prouifum eft, ut iuxta ac Doftoresluris gladio atdn- fti incedere poflint. Quod tamen LVC. de PENNA ibid. limitat, vt

;his etfimilibus priuilbgiis ftudiofi gaudeant, fi’ nuhdtiofi iri patria aut alibi vagentur per l. qui mittuntur 35/ in fin. ibi dum domi fit l.fi cui 3 g. /. taindiu i. D. ex quib. cauf. maior. Addo, dummodo pacate fe gerant, quod in dubio fafturi praemmuntur, c. dudum, de pratfimt. I. fin. C. ad

- leg. M . repetund• alias priuilegi is firn cadunt ,* per* dicenda cap. fin. et 'Tub tlloPraefide refpondere cogUrttur , in crtttis prouincia deliquemini. 'Habent enim equidem priuilegium fòri feu iudrcis , ftd non loci, vti diftinguit LVCAS de PÈNNA. Hoc eft, quando in Vniuerfitatibus, aut quatenus eorum diftriftus pertingit. Commorantur; coram alio, quam filo Magiftratu, eonneniri nequeunt : Sed'cum ih alio loco pec­cant , rcuocare eo non pofiunt; l. cmtfan 2o. I. argentarium 45. £>. de iui. quam doclrinam idem notandam effe a it, licet eam habeant jpro malo (ita loquitur) fatui fchofoi'es, qui incbnfiderate qiiiduis iti locis extra A- cademias priuilegioruin (uorutrt fauòre libi licere arbitrantur. f

•>. * f < ' t t

-c .■ . • i Qdatftio. ,:i, f - XVII. Hlud hoc locò quaeri fole t , ia et Stédiofus^ ‘«pìipèr

r/i‘ : t quin-

Digitized by Googlè

QuajujfWUtìSutt'WSs, etc. «9qiinMenniùm (qùéth termmurfi pfae&tttant Mhuntfhitier; v. BECfITi ( tir. 4ejèét&t/et fatui cmduft. tk 233: in tkèd.) ab Acadctr*is abfhit, hoc hi» Vfiirpare poiffif? Qtetrò tfegamkitti videtur ex éo "xjù&f «1 : genere SchbbtrhiSi^pritiiiegià poft beò tefnpcis éfrfiiferit. ' Vide H V K J'tflVMi, PAGIVM efc-dttds Hafàtd l p r ò patitiAtìfi'elapfo tjuin-qùermio denuo nomen fumb màtrieUkeinferl petierint, vbi priuiiegia haeé reuiuifoint, REBVFF. de ptwileg.Sabotar< piuiL i ^ i fami. 5. CO TH M AN . rejp. dead 14. nutn. 23.4 aut nifi dignità et vera erudt- tfo* ij&W caaknéiidtjt, -vi po&ubée tròtti#ho3o*W''me*eri rideatur? r vt ■ qW&JarffeatiS n4b*' eirtgéndtfs prOciti&ò ianà hae parte- habérihpóffic. .W-

NEVlZ/et PA C U N , de Do^orellisTeli ibus rfiìferitc éiàe, vti vocant, habet RVTGER* RVLAND. de commf

far.par.i.ì0 . i.cap;t4.numi'j. ’ i- ■! v - ; . .. ;>\ t .»v v ; 1> a Oli; wxv i f b q tf.’Kwi;: • .*;•-• ••yXvni. qft? ftd -i^ckatiom& pèrne-^iten^vti ioquittir CoiifiiP. tonfarti (Huà. 0. de m etit. tftfc.CV1AC. 6. obf. 13. attinet, qui cum vnum aut alterum rneàfem aegre in Academiis vixerunt, Vacunaeet Baccho potius quam Mufis operati, in patinis potius1 et pateris quàtìMpagint* Vé'rtStì, licet novies atque dies àdiar&-gefthtionefh A^ge^1 . /riaJ JL7w/. de vi

tpiib. th. 3; ritìfà. 4. ab his èhfttrierbfatius fo f WV'cntrt wdi«d*mn(^, emn,* ijiii Hèri! hcmds erttt homo yhfctdieritf ghfdio filflàrtànatum of*-ambulare , argl ì. Praetùr 7. /. praet?rea 2i p/*le,itiiur,‘. Per habitum e-

J De Stuifidforum‘foculis, de quibus dlias etftartim materia horum pri- uilégiòtùm quaeri folet, 'dicere f&peruacaneumeift, cttn? aUtidfitmpii-

^tlegiis^ quae dignitatem, alludane in iis, -quae fécuritatem ‘rdpieiunt ; -'tit ìnhié'j non -item iri'illis-minirfri dominorum dbeneficii&fotfcntur. Vi- •à^PÀC.B. I. ad-Aùtòì Habita - v&p> man. i^/f^FRIDÈR;^^continent, fauf y à g S I 2< ' ‘il . * rii.'.

Ki. L li? r . u j ^V.-j .ì

*H C Hà&enhstifyiim ìi o ìÀ & m m m * dè'A EQ.Wp 394. nMtt* 8c>. Codices et Legée-feòtìbrdnf àrHià eftey nbó;gtediOSrAft

•\v *i 3 feniio-

Digitized by Google

c rC h p W iife S w n *. . 9

fenfìoniscaufa arma geftent (ne alioquin tilt, qui aetate decrepita et de­pontant funi, fannas mereri videantur, quemadmodum GALBAM Imp. irriium DIO CASSIVS lib. 64. refert, quod in itinere gladio accinttus luiflct , homo fenex ct imbecillis) adeo , vt nec a militibus prouocari, nec prouocati comparere, nili et ipfi Nobiles fiat, teneantur ; cum ar­miger Dottorem ad duellum prouocans aeque iit abfurdus, ac (i hic il­lum ad difputandum prouocaret, vti feribit PARIS de PVTEO tr. de re fnilit. lib. 0- 5* ftOlfr Ex quo tamen dignitatis etiam te (limonia ar­ma fatta funt, vt honos gladii in cingulo militari portetur , IOH. $A- RESBERG, tib. 6. Pol. c. 13. non iniuria ipfi etiam caeterorum hono­ratorum ornamentis vtuntur, l. bac lege 2. ibi : Tam cingulo qtiam prwfr U iis omnibus , Cod. de priuileg. Scbolar. praefertim cum generaliter iam . dudum publicis Imperii SCris decretum fit, eodem hos, quo Nobiles, habitu pofle cum vxoribus et liberis fuis incedere , imo aliquanto vbe- rio ri.- RecelT. Imp* de Armo 1500. iit* vrn UeberfiujjtgkRit der Kteider, ibi: Die vom Adel, f i niebt Bitter oder Doclores Jsnd, follen hin Gold nocb Perlm offentlicb tragen.

C3) Nonnulli muneris necejjltate, vt milites.XX. Hattenus de iis egimus, qui vel Poteftatis vel Dignitatis

caufa potifluimm armis vtuntur: fequuntur ii, qui muneris necejjitate ad id oburinguntur, ìdque non tantum moribus hodiernis, fed etiam vete­ri iure Romano, nempe Milites, qui non inuiti luperiores tubleqjMUIUL, •cnm et illi quadantenus milites fint, fcilicet militiae Ciuilis, togatae et litteratae, 2. de priuileg. fcbolar. lib. 12. Milites dicuntur non; tot^.tum ii , qui'in militari matricula aùtoritate Principis feripti t poblicb ^gno Vocati militiae facram^nto fcfe obftrinxeruut, enfeque cintti funt, U t. D . de re milit. vbi Colleg. Argent. th. 3. Sed èt qui in ea conditio- -ne funt, vtfemperin procinttu effe et fuperiori in bello fuccurrere co­gantur. Quo fenfii in iure feudali milites Vafalli pafiim dicuntur. Sunt autem in genere milites yel eminentiores, vt funt Equites variorum or­dinum et Praefettimilitum ; yel inferiores. Vide jjoft plueres, D AN . O T T O N . cap. 19. itaris publici t. m. 47 ?. Omnes lfH.non tantum di­gnitatis , veluti eminentiores, fed neceffitatis caufa arma geftare dicun- 'tu r , Non. 17. cap. fin. Eum enim in finem cingi milites apud Roma­nos in vfu ftiit, l Titius 2 5 .1, quod dicitur 38. l.filiusfdrm ias 43. et ibi Dn. QQDOFR. D^d^Uftam. milit. Zona fcilicet, appenfo eofi^,BRJ$-S P H fc / ig f r » , » ibC 9IU B U fc» « i« a w m k s« si» -* I f I S f n & j »

Digitized by Googfe

Q uibus , etc. 7*;

"yttlk tJiifHt* di tefòdmVìòHtit* tàmi ì 8* DVARÉN. flJ fit. JOf. de tèfhxntu tw* lit cap. 2. -fiOCER. lib. t . de tiirMLcap. U .m m . 5. vt foirem, non ni- ‘ ircum membriafenta'efle arpittenda , quodCIQdc-fuifocuiimilitibus praedicat 2. Tufculan, Scutum, inquient gladium, galeam in onere no- ltri milites non plus numerant quarti'humeros, lacertos > manus ; arma efek$^mef0b?afmilitis dTedicuiit;' Eb Olièra-kliaitaapte gieritrit, vt ii - v& sforet, etììefti£ iis, eipeditifc armis, vfc membris pugnare poflint.

n. i i X^L ; Tantunf certe in cinguli iute Romani' puduerunt, vt pia­culi kico Habitum iitmiHtfcmdli Càftks rìóft acrifi&nm verfari, qupd : eii

, iU oTA CITI i i . jfartal. iflVpkriqu&tfoIligunt-, vbi Corbulocvetfcrem. admorem reducens laetantes popuktiotetblis legiones,militeiniqni vallimi non acrin£tus, atque ctlium, quipugiOtte tantum geein&us foderet, mor*r te mulrialle legitur. Nam cinui gladio, foliam aperire tenebantur, te- il^VEGETcitó». Etnou itf£ q a i«laudo cabantarJMUSS. 2.antiq. 7:- aut foh>iugummittebàrtrar, diicin&i erant , téftelAI^MIANì MARCELLIN, Uk 22. FESTO lib. 9. (qtìaqquam LIPSlVS ad d. TA­C IT I iocum haec diftinguot, difcinÙum, et, non accinctum effe*). Hinq miles, qui arma tota vel maiora alienatile, defertosi exaequatur;, ,J. qui commeatu 14*§. arma 1. D . de-?e miti. L V €/deiBENN A in rub. tit« Q* de FAmcéffi .capiteque punitum l.Jq/htorem 3* jhwtites 13. &+ eqd* Quam tamen poenam pro armorum rttiofte mitigari , praefertim in ti­ronibus, vult TIRAQ. tr. de poen. cauf. lo . Et qui afieha arma fubri- puit, gradu militiae deteriore locafUr, d. L 13. /. qui aliena 14» D, eodem P. FA B E R i.Jème/Ljy. et afflitta arma-poftlimiiiio priora domino non reuertuntur , cum ea*urpiter amittantur, Lmauibus 2. ^Menidem èecaptim etpoftUautemf*- 5 - - 1 \

Hinc armorum priuilegia. * * Iv *1 [ *XXII. Inde tot armorum profluxerunt priuilegia, vti (1) Cre­

ditoribus in exeeutione ea inuadere non liceat, quae milites militiae cau- fa habent, i. tmles qùiÓ.pr. jD. rfff re w ^ .- et\arma mihtibwB reUnqnenr da fim, vt libri Scholaribus, etbreuiarium Clericis. CfDLIpl+deproc/eff exeeut. part. 2, cap. 3. nwm. 134. {2) Pigiiori:anhn ;ckpinonppflin$,arg. I. qui commeatus 14. /. anna vn. p . drre militi & l.in i . Nepos Procu,- lo 125. D. de verb.figmf. Colleg. Algenti adt.Jkquaeeqapigm ibi it, nutft sol (3) Aye&igalhifn praeffottone^fintiiminunia, iu^vAneprytr foffionem quidem de iis fader^mihtesc^Pfeatttùr, k omn&wmilitikuf 3- & .V ..;/ - ' de

k-r

Digitized by Google

f X & Ì r C iip u tn fw w tt . ' J ’Q

de veStigàL vide itctuin, Cfcrlitg. Ajrgent. tiU H yriUt«t£; fih *(4) e c filius ariuir^tjuae.ipfi in bellum eunti pater donauit, conferme teneatur. VIGEL. inmtbod, iur. cmtromfi /#.4. cap. y.rs&. «

' « ' :f. r= r >o: v u (iv .xC&y*r!* . ; :i<»ri ioiilim■ f XXIU. Ethaecde militibus merentibus, itldobi* fiW .t. Qutdi

de iis, qui extra militiam fontrConiUtwti, cenfendum ?.. ©EGIAN,. 8* traft. crimin. 3.mm.39. infine refert, plures fe vidifle, qui fe (cribi fe­cerint in anmerum bumbardtUfiorum ad hunc tanturoi/inem-^t arma ferre polTpnt* ruro tamen vir vnquaj^bQnpfotfdas. viderint :ifedadderii-- ente bella «oa£tas praeter fpetfl miJitsre,l atq^e ita apjhkipuis fuaepoe* nas dèdiflb : Ergo ij.vqui in; numeria luot, eum per omnia'momenta ex- pediti effe debeant ? baud dubis wmx ferre poterunt.- •. n e .

' ' Jli&s certe tironibUft, q u i, ybi vix qbUquiaoQftlis toral feTuoiAmphytruòmi Martem adlpexerianty poftlimimum cpgitwk,jcWmumqito rèu*r& omnia mentiuntur*. j*e qua in parte P)rgopoHni(^i8imxl^i ap pareant. Iliis , inquam, gladius tam ferip adwnendus eft, quam mani-. Ius furiali ; cum pkruró.que honoribus fcCe ipfi opponant, , apuis .au-. t«hi ad fèairitatéàvVdinOn .opui habeant , vel , nili ad tum*dtutt*«xcin timdkra /ytinbfciant. : Adde, quod veteranis etiam prini! egte militum et iura tantQnr.qupad militanti, fit in,«&»is degunt, jeot^oduntur. > L fié

. H miiites $. D; de excpfat, tutor, /. fid hactenus 3. Injì, de mUìt. tpftam. L filiusfamil&s pen, D, eod. Lfamwu? fin.-£. de rejlitut. milit. (tametfi TI- RAQ^ de nilritiL cap. 20, n. 6%,et%%, ematiti* militibus. armorum dbnameonctìdar;. quod.iforté quosieximia dignkas poftexpletos militiae {Udoresmanet 3 accipiendum, .cwh^&'.f. C. de Moram» lib, 12.) Quis ergo hos Thraibnes ferat, qui armorum geftationem quali iure quodam fuo libi vind&ant?

w ‘ * ' * . 1 • t. ' . 1 . * <

/ •*< » - J Besinde. armis. etiam exuendi funt .rotlkes vagantes, :Plabefeàh ttrt ftresj beérmlofk Inachie, Mvherffàger* ti Nm 17, infr. ibi : noti ùtitttofìtm yqiiigàiMitamnóineu praetendeut^i m#& liiot càtuli m fil? dis, vt iuquit E ALD. in i. i t o fi®, C.quèb w. ced.pejf, prpptcreaque exr tra Impedì fineaelimioàndi, omnibusque militum priuilegiis exuendi, «t poetiis^orapetentibu/affi«ie»di font, i. rimo 13. in fin, C, de.r^wilit.

A veter m .Crde wtermMb, 1 %. r edefli&pet. dearmo 4551, } . Naàdm auchP^t e t 4 ^ ^ ^ l S ^ ^ i ^ ju ;nvbim. ».v«- r XXIV.

Digitized by Goògle

\

r

Quibus armorum vfus, etc. 73XXIV. Sed quae de militibus in fpecie diti is modo allata funt,

ea et de militibus tum feudalis, hoc cft, vaiali is intelligimus. Ii nam- que arma bellica deponentes, conditionem vafallaticam exuere velle vi­dentur : ti. U de vafall. milit. qui arm. bellic. depof s. K 21. Talium mi­litum femper paratorum loco olim erant Nobiles, quibus ideo fetida da­bamur. 1. Polit. 7. tbefi 3. verf. 2. et ditium fupra cap. i~ Atque inde, quiiuntNobiles , antiquitus milites, modo etiam Equites, fere ab e- queffoi militia , .pui iunt obnoxii (vti itidem diflum fupra) a latine lo- quentibus et fenib enti bus appellantur. CROMER. inPoltm. lih, I. "

XXV. Sunt praeter milites et a l i i q u i muneris neceflitate ad .armorum geftationem.adftriiiguntur, fc. minijlri Magiftralmm appari­tores , nuntii, pedelli, rabduchi, et huius generis alii paraftatae et ltipa- tores, quib. Magiftratds tum ad iecuritatem, tum ad officii exeeutionem vtuntur. SOC eg.47* allegans l- anna ad falutem f.fin D . de ojftc. praef. pigìi vbi BALD. bone materiam.trattet, quae.tamen ejl i nam falutem 3. $. fdeném ejl 3* D. d.t. Vide de Itipatoribus obiter BODIN. 4. de Rep.i. KECKERiMANN. difp. 3$squaeft.£. CLAPMAR. de arcan.Re- fumpubl. lib. 3. cap. 14.

C AP V T SE^TIM VM .a V I B V S A R M O R F M V S F S , A L I O Q V I N J Ì L 1IS

L 1C I T F S , S I T I N TERT> I C T FS.

Praecipue ab armorum gejiattone prohibentur>

■ I. C e ri bit equidem DEGIANVS g. traci, crimin, 4, num. 5. in media.*3 Hodie in quacunque regione et -duitate quemlibet arma portare j

polle, et quidem impune , nili exprefle ffatutis vel ediflts prohibeatur. Et diftin&ius BODINVS 4. de Rep. 7,;m , 487. * Italiae ac multo ma­gis etiam Orientis Principes, arma ferre, aut longioribus gladiis fubdi- tos, praeterquam eos, quos adhibent ad corporis cu (fodiam, accingi non pati: AtGallorum aeque aeGcnnanorum et Anglorum moribus id non modo ticere-verum etiamHeluetiorum legibusneceflarimn elle: Sed ta­men funt omnino quaedam perfonae,quae ab armorum geff adone arcentur. Nempe quaedam prohibentur ob lèxum,aliae ob Profeilionem vitae con-

K trariam,

74 Caput feptimum.trprfam, aliae ob conditionem infra dignitatem hanc politam, ob condi­tionem dignitati ifti contrariam^ tandem ob defedum communionis iu- ris ciuilis.

IL Ob fixum prohiberi Mulieres monere ferme fuperfluutn eft. Remotum enim eft a pudore fexus, mulieresvirilibus officiis fun­gi , l. tutelam i . C. quand mulier tutar* offic. L mulieres 2. 2>. de reg. ittr. virile autem officium eft, arma gettare, vxoresque a viris, non viros ab vxoribus defendi aequum, §. patitur 2. In flit, de iniur. vnde et in litibus ciuilibus et pecuniariis non admittuntur, l. alienam 18. C. de procurat. L neque 54. D. eod. vbi WESENBEC. rum. 4. vt taceam, quod mas ad imperandum , foemina ad parendum (unt nati. ARIST. 1. Polit. 5. (Quicquid in contrarium CORNE L. AGRIPPA tr. de praecellent, f (temi­mi fixus nugetur) nec dignitatem ex fe foemina habet, praeterquam re* gina. aut princeps : DONELL. 13. cornmnt. i£. vt nulla ratione ad ar-

' morum monendorum facultatem admittendae videantur. Et quanquam non rarofbeminae gladiatoriam exercuifle legantur, vt apud STA TIV M

Stat fixus rudis infciusque ferri, et pugnas capit improbus viriles, etc^

Attamen id neque ad ordinariam gladii gettationem pertinet, et corru­ptis moribus et Imperatorum prauitati potius imputandum eft, quo no-„ mine eos etiam paffim perftringunt Hiftorici, quomodo de Domitiano locutas SVETONIVS ; Non virorum illum folum pugnas edidifle ait, fed et foeminarnm cap. 4. in eius viU Parum ergo inde ad fafti reftitu- dinem momenti. Quin fub bonis Impp. SCtis cantum, pinsit ptjdspixr ywxUx povepxx^ Non vitra foeminam vllam ad gladium depugnare. XIPHILIN. in SEVERO. Refte proinde Dd. communiter poenam

. armorum portationis de mulieribus etiam accipiendam ette fremunt. SVAREZ. cornmun. opm. verf mulieres, rum. 152. D E G A N . d, cap. 3. rturrt. 27. Cogitarunt quippe prudentlores inutdam, fufpicacem, in- conttantem, infidiofam, et, fi iis potentia adiun&a fit, intolerabilem ef­fe mulierum naturam. SCALIG. 3. Poet. 14. Itemtjue initium turban­di omnia fàepenomero a foemina oriri. LIV. lib. 1. cap. 46.

HI. Vnicum extremae neceffitatis (quae legem* non habet, arg. I licet ante uC.de condici, ex leg. I. f i tempore 1. in fin. C. de aper, libert. omnesquc conftringit L generaliter 12. pr. C de ré* credit.) cafoni exet-

( 1 ) Mulieres.

Digitized

Q uibus armo», v fu s , itiprimis fit interdi’#:. 7 5

pio , (quamquam neque haec excepA»^. nam nos de ordinaria gladii geftatione loquimur ; non de vfu armorum ^ ordinario) quo e?mu- lieres nonnmiquam armantur, et ad defenfionem \ j BOERtr. de cuflodia clauiurnhusn 32. Sic apud DIONEM lib. 61. iejgimrr*>JL ter Germanorum cadauera fub Antonino Philofopho in Italia caefa, mu­lierum quoque corpora armata reperta fui fle. Apud NICET. CHO- N IA T. lib. i . biftor. M A N P E L COMNENL In expeditione Ale­mannorum in Palaeflinam virgines fuifle hallatas et annatas , virilique habitu ornatas, Martio vultu, Amazonibus audaciores. Et inde Argi- ui in Numeniis Tuis Angulis menfibus celebratis, mulieres virilibus tuni- ci$ et chlamydibus, viros contra muliebribus peplis ornarunt, ob Cleo-

. menem nempe et Demarathum, Spartanorum Réges, 'diuerfis vicibus ab vrbis oppugnatione fortiflime depulfos , POLYAEN. lib. g. Str atageni* Nec noftra tempora illiusmodi exemplis caruerunt.- Cum anno 1552. Mahometus Agriam, Vngariae oppidum , neque fi tu neque arte vfque adeo munitum , 70000. hominum exercitu cingeret, Praefidiariorum 2000. et mulierum inprimis tanta virtus fuit, vt Turea amilfis vitra £000. cum pudore oblidionem difloluere cogeretur. Inter illas vna, quae coram matre et marito depugnabat „ cum .occifo marito a parente moneretur, vt corpus tolleret et fepulturae 'mandaret ; Non h o c , in- q u tilia , o mater, DEVS finat, vt vir inultus terra condatur; pugnam

.hoc tempus, non exequias Abi depofeit, arreptoquedemortui enfe et clypeo, in medios hoftes ruit, nec prius a pugna deflitit, quam tribus Tureis* qui in murum enitebantur, interfeftis. T H V A N . lib. 10. biftor* Et cum anno 1573. Sancerra in Bituricenfi agro obfideretur, praecipua visfoeminarum fuit, quae prouoluendis laxis, oleo fundendo, artifi­ciosa ignibus ac circulis candentibus, fumma animi praefentia , fpretis periculis, aflidue inferuitbant, et in medio diferimine verlabantur, quae­dam etiam liipra, quam fexus fert, viriliter arma traviare conlpeÓae. I- DEM lib. 55. biftor. Atque his cafibus publica necelfitas priuilegia con­cedit, l.ftfideiujfor 2%. ìnftn. C. dejideiuftor.

(2 ) Clerici* , ,IV. (2) Profeflione vitae contraria ab hoc iure arcentur non

lolum Pbilofopbi, vti lupra di£lum, fed multo magis -Clerici. j(Qua ap­pellatione hoc loco defigno eos, qui diuinis officiis mancipati funt, «et quos ab omni flrepitu celiare conuenit , LAN CELLO TT. iib. 1. Inftit. iur. Canon. tit. 4 .) quibus armorum vfus penitus interdi&us, c.fi quis

K 2 dift.

JDigitized by u o o Q l e

76 Caput feptimu**’-m ? 6. adeo , vt* arma g efW ~ irregulares effiriantur er excommuni­centur, c. Clerici, er? ^ Cferfcor. vbi AN T.de BVTRIO,et iu d e vi-1--* Perico cum armis contra 'prohibitionem et proclama* no nem Magiftratus reperto , eadem auferre pofltr, nec vnquam redime­re teneatur, cum talia Edi£la, quae pubiicam fa lutem concernunt,. Cle­ricos quoque ligent, COVARRVV. quaeft. praEtkar. 33. mm. 6. et 2. re- filut. 2:',. Quod m GaJlia, idem ibidem f Italia, et nominarim in Regno Neapolitano , RICCIVS deci/. NeapoliL.48. 93. 209. Hifpania Idem COVARRVV. 2. refilut. vlt. Ducatu Medio laneo li,. CHASSAN. Jup. confustud. Burgunda ?mru 79. et alibi, v. W L. CLARVM lib. 5, recept: fint. §. fin, quaeft.gb* ntnn. ab. LOPEZ additam, ad pra$. crimìn. BER* NARDI DIAZ. cap. 35. coi. 6. et 7 . hodienum obieruatur.. Imo occi­dens arma portantem Clericum nomadrmttit ad Curiam, c. perpendimus ext. de fintent. Ecck/ Ratio peruulgata eli in c. cowenior 23. quaeft. g, quod eorum arma lint preces et lacryime , quodque DEO militantes non poflnit fefe implicare negotiis il eu lari bus 2, Timotb. 2. veif. 4. Gum militum Chrifti iit, Chriito fcruire, non fteulo, c.npnbenfibile 23. q. g. Vnde iure feudali eo ipfo , quod va In Ilus votum religionis aflu* mit, arma deponere cogitur , nec ea vnquanv recipere potcfl, d. 2: F 2 r. 26. et 109. Et cur arma gefiarent, qui etiam in medio armorum ftre- pitu ab armis lini turi ? PETRIN. BELLVS de re milit. par. 2. tom. 9; mm. 4. Reformatum zu Franckfurt tit. IVer in offenen Febden gefreyet- feynfoU. . BECHT, tr. de fecurit, etftdu. conduci- elafi'. 3. tb. 220* et fig..

V. Vbi tamen iterum neeelfitatfs- culus excipiendus videtur, fetfi neque haec, vt dixifupra, exceptio proprie efl) vt contra vim tum libi, tum-patriae. illatam armis fde defendere prillili t, c. olim cmtfam, ibi: mm vi duxeritis repellendam ext. de reftitut. /poliat. c. cum praefmtium 3. de Clerico penuftbre, c dilecto, de finient, excommn. vbi- GL et Dd. cum vim et iniuriam fimplidter et indillin£te cui uis repellere liceat , l. vitu vi 3. D. de iufi. et iw\ Lfimtiam 45, §.quiamaliter 4. D. ad leg. quii, et Presbytero, dutn Iaera facit, vim extremam intentantem concef- fiim erit occidere, protinusque coepta lacra citra vllam irregularitatem perficere, ABEAfS in c. Clerici, coi. 1. nuni. 2. extr. de vitr. et mmft. Cleri- cor. ZOAN-NET T. par. 1, tripart. de/enfi num. 12. et-13. Quod tamea ita intcUigendum edè monet Al-OIS. RiCCIVS decif. Cur. Vlrchiepifcop. Neapolit. 48, in fine, ii Clcrieufr in a£lu defenfionis aliunde anna arri­puerit v fecus 1Ì ipfe- poxtaucrxt ,, iisque poftea in defenfionis a£ki vius

fuerit j

.Bigitized byGoogle

/

Q uibus arraof.- Vltis^inprim iPfit ineerdiSL 7 #

fnerit ; qtiia tunc de bello et rixa cogitafle videatur : Atque ita fatepius , ptaHicaturn et decifum fuiffe refert. Quo modo rcftringenda forfita» erit lententia* DECIANI g. troll. crimin. 3. num. 23. dum (impliciter Clericis?arma etiam contra praedones prohibita* elle enuntiat, per texfc m C vk. de Cleric. percuffir. Eadem «ratione,Ireiuitas ab hofte appugne­tur, Clerici quoque arma defenfionisergofumere poflunr, c. petitio tua? ibi : tam Clericis-, quam Lakis ext. de bomicid. mluntar. velcajual. et ar­mari vigilias obire, c.peruenit ext. de immunit. Ecclèf. ita tamen, vt, vbr v • alii milites accefferint praeftoque fuerintJ j illi potius rebus ibis iiiuigi- leqt. Un. CLVTEN. diutrib. JnfHt. $. tb. 8. Quanquàmautemin ca rins etiam verfiri Clerici poffihtyvri milites inftruant, et faèKtm coenamp adminirirent, illosque contra inimicos et oppreflores fidei» excitent, c: *

' igitur 23. q. 8* Deuteroni 20. verf. av Numtr: ro; verf. 8* Tamen vt ' citra; diriurrj neceffiferis cafum anjia induere, et oum hofte depugnari aurint, eriaranum ab illorum'proferiione alienum eflè videtur..

VI. Sane ex quo baculus Àarònis et gladius Nimrodi vna ma­nu regi coegit, vt loquitur autor autonotfiiae BVRKAjRDVS^ar. 3. cap,32. et Epilcopi non quidem iuxtaEuangelicum, fed politicum cano nem) LAVR EN T. OHM. de iur'. Epifiòth tb. ro. duplicem perfonam gerere , et vna?parteClerici,aitera?Duces tolutari, altero piignt>»Codicem, alte*- TO. enfenrgeftare' coeperunt, (cuius rei initium vulgo ad Brunonem, 26* v Golonieniium Archiepifcopum, OttonisM.fratremreferunt, quiAugu-

- .rii au£oritate fretus primus Remp. tra&auerit, cum ante illum Epifco- pi tantumTacris praeeflent. BESOLD. r. Polit: *, verf 2tii p: 69.) ipfi etiam,,vt reliqui Principes*fecufares*, non folum in iurisdi&ione fua ex­ercenda armis vtuntur, c. igitur 23. q: $\c. autoritatem 15. q: 6. c.-dikàoi de Jentent: excommun. in 6. THOMAS MICHAEL dedurisditt. tb. 84» quemadmodum, et reliquis Regalibus,PRVGKMAN.de:Aegfl£ cap. 4» num. 43V .et iamdudum ARNOLD. BRIXIÀNVS haerefeos damnatus «ft ,r Anno* 1197. praefentibus mille antiftitibiiiy quod Epifcopos Rega*Ea habere negafièr. SIGON. Ub: 11. de regni Italiae: IVST, SIN O LT. de vicar< Imper tb. 20. Ut. B. Sedet armorhm* geffetioiteet iure quodam* huiu&hjpothefeos fibi vindicant, (vide, quae de iVLIGflL Pont;Max„ pori CzVICCIARDl Ub. 9. frabir WOLFFEVS^wf. memmket fpod in ore omnium eri de Bonifacio VlII^-qtti , aum-ALBERT VS E. coronam Imperialem ab expeteret, glàdio aécinélurér corona Imperas poeto- oraa&to io publiaun prodat^ exclamans : Egofum Caeftr er Pom-

, ». Jt $

/Digitized by G o o g i e

78 Caput feptìiwto. .• ■ :tlfex ! poft alios D A N . O T T O N . cap. 5. tur. pubi. p. m. 69 ) vt nec hodie defint, qui armis accingi foleant. Ita nonnemo de É. M. I. S : Veftis illi piane Ciuilis eft, (ine vlio confpicuo dignitatis ornamento, to­ga domenica aut pallium fuccinfhim, caligae et thorax Htfpanicum in morem, gladio quoque accingitur, vbi foras exit. Atque vtinam hoc fine ftaret licentia, nec verum effet, quod de Gallis PETRIN. BELLVS d. I. par. 1. t'om.%. n. 6. fcribit, quod illorum Epifcopos arma tra&antes, eosque truculentos et fàeuos viderit, quali omnia Romanorum Pontifi­cibus fimiles effe debeant, qui in Armiluftrio, ipfi etiam armati compì*’ rebant,, v. ALEX-, ab ALEX, genial. dier. Ub. 5. cap. 27. GODELEV* mt.ad lib. 27. L 1VII p. m. 84* J Gaeterum hoc ius DcL etiam ad fa­miliam Epilcopi extendunt; cum enim is habeat merum et mixtunvht* perium, inquit BALDVS" in d. I. nam ad falutem 3. jf.fin. D. deprùtf* vigil, in fua dioecelt ; etiam hanc dignitatis praerogatiuam habebit : t temque ad officiales Legati de Latere, vide fupra cdp. 6. in fin.

( 3 ) Mercatores it alii flebeiLV IL Porro conditione infra dignitatem polita arcentur regula­

riter ab hoc iure (3) Mercatores. D e cuius prohibitionis ratione fel­icitati Dd. com. reipondent, dignitati illam officere, cum a£tus contra­rius nobilium dignitati dicatur, l. nobiliores 3. C de commerciis 1. 1. C. di naturai. Uber. I. milites 31. C. de locat. Vnde illud PHIL. HONOR. • re* lat. de Regno Gallico, in haèc verba prorumpentis : Mercatores, quia pe* euniam pqjftdent, bisce temporibus plurimum gratia valent, verum mila gau ierit praerogatkta et dignitate v quoniam omnis lucri auida profejfio nobilita* tem in eo regno maculat» Faciunt ea , quae de mercatura plebeiis relin­quenda Politici difputant poli BODIN. 3. de Rep. g. P. GREGOR. 4.' 4 e Reputi. 7. man. 3. MYNSINGER. b. Obferuat 54 XIRCHNER. difp. de Rep. 13, tb. 1. luuat ct, quod FRIDERICVSI. Imp. 2. F. 27- §. 5. ne quidem in ipfo itinere arma mercatoribus concedit, quam vt ea fellae fuae alligent, aut fuper vehiculum ponant ; neutiquam, vt iis accingantur. Et tamen vt alias confuetudo in dignitatis aeftimatlone a tendenda venit, G VIL1ELM. de M O N TFERR AT tr. de fucceff. reg, dubio .1, ftum 46. G VTTIER EZ 4. praEticab quaeft. 16. num. 137. Ita neque hoc in articulo negligenda eft. Vide poft innumeros jColleg. Ar* gent. tit. de InJUtoriWft, tb?4. * iDe reliquis artificibus manuariis non pu* to quemquam dubitaturum* quin ab hoc dignitatis infigni excludantur^ L ne quis ti. C de dignità. D e rufticis e&J.Ji quishffm^d. 3. F a fi

'- ."•V ■ *> '

G o o g k . ^Digitized by

> ,

Quibus annor, vfus, in primis fit interdia. 79(4 ) Infames•

VIII. Tandem (4) conditione dignitati contraria excluduntur omnes Jenternia famoja damnati. I. infamibus 2. C. d. t. Quod et de ba~ iulis, cerdonibus, et aliis infimae fecis hominibus, indubitatum ett. Lu­tetiae Pariliorum ne breuillimos quidem gladios baiulis ferre licet, quod antea in contentionibus, quibus laepillime implicantur, ad caedem irati prorumperent. BODIN, 4. de Rep 7. mm. 487. Huc quoque accer- fendi Iudaei, qui honorum et dignitatum omnino incapaces, l. fin*pr. C de Iudaeis c. 16. et pen. eod, Nou 45. pioquc gladiis clauum leu an- nulum flauum portare debent. Ordinat Polit, de anna 1530» ft£. Aon der Ruderi Kleidung.

($ ) Peregrini.IX. Vltimo (5) iurium publicorum et ciuilium incapacitate ar­

ma in Rep. ferre vetantur peregrini., per ea, quae'habet Dn. GODOFR. ad L i , t\ de baered. infiit. BODIN. 1. de Rep, 5. num. 47. nili quate­nus legationis aut alio munere cum dignitate coniuntto in ea fungun­tur : verum vfus huius rei magìlter ctt.

C A P V T O C T A V V M .Q V I B V S C A S I E AS A R M O R V M A S A S , ALIOQA1N

P R O H I B I T A S , E X T R A O R D I N A R I E L I C I T A S S I T

I. Q ed quae modo de Cutibus, quibus arma gettare fas non eft, enar- l3 rata funt, nonnullas patiuntur exceptiones. Neque vero illud

hic repetendum duco, quod iam antea de Superioris concezione dicere oc- cupaui, cumis vel omnibus, quibus regulariter arma gettare prohibi­tum ett, ciuibus facultatem hanc confert ; quod ingruente bellorum tempeftate, aut ob folennitatem aliamque caufam fieri Jolet,veluti in ali­quibus duitatibus Imperialibus, cum conciones facrae habentur, aut pu­blici mercatus celebrantur, ciues armati et quali in procinftu ette te­nentur : aut etiam cum lingulis aliquibus armorum gettutionem conce­dit , DEC1AN . d. cap. 3* num. 58. Quibas calibus, licet per ius com­mune feu Itaimum fit prohibitum arma gettare, licetque Magiftratus

ftruare

Digitized by G o o 8 l ? , yA*

S o ' o a au u n ii f

Teruare fiatata iurauerit, tamon' difpofitio baec ex caufa praegnante con­tra ftatutum obtinet SOCIN. reg. 48. fallent, vlt, per noftrarn l. vn. i- b i: nobis infciis. Saltem illas caufas, ob quasiufe communi etiarmfix- «aifatur ann.orum geftafio nunccqafi<teremu$. ;

Caufae armorum geftationem excufanteu' ( 1 ) Venatio,II. Vbi in L. Iulia (1) fé offert Fenati#. Quia.enun venatio

ferarum, praecipue maiorum;J fine armis exerceri nequit, WESENR. parat. D. de acq. rer. drnin. n. 7. pr?etereaque multa venatoribus ex tranfucrfo et inopinato accidere iolent ; i deo arma, habere licet.* ytqy^s in venatione iis vtatur, l . i . a d L Iui. de vi pubi ' Vnde fQi$tpiltujj promanauit, quod Dd. ftatuùnt, quod fi Venator in a&u venationis fclo- peto quem transfixerit, eum neclege Cornelia nec Aquilia teneri. CQ- VARR. in Gement. vn. de bomicid,par. 2. / .4 . man. *. SEBAST. ME­DICES de venat. Par. ». quaeft. g. Tormentis tamen, nifi ad noxias be- ftias tollèndas rufticis vti non licere notant Dd. in d. Q.fiquis ruftvus $. verf nemo retia, vbi ISERN^A et ALVAR O XTVS %.JF. 27. ;

iYJ Hanc porro licentiam ipfam, armis, inquam, in venatione r-

tsndt, aduni, -catm Superier E delationem amoemtr^ehiketi . tatuar DEC1AN. d. cap 3. n. 35. Ne enim , inquit, Superior nihil noni poft ius commune decrcuHle yideatar^ etiam hi cafus prohibiti cenfentur, vt ne venationis grafia portare arma liceat.* At enim (i) nec fuper ca­ri eurn,jiec infrequens eft, ius vcommune nouis legibus confirmari^prae- fertim defuetudine inumbratum, in quibus 5. proqernfnjlitQuoci/- «a (2) et hoc loco potius ,ad ius pommune cenfebitur reditum ,, per ea quae d. inf 'cap. 13. Plane fi Superior et hunc cafum in prohibitione -expreflerit, hauddubife nec in venatione armis vtiiicébit. Qua rsffjbnl {..Domitius, cum Siciliam Praetor regeret, et ad eum eximiaemagnitu- •dinis aper allatus eiTetv»dduci ad le patio rem, cuius manu occifus-erat' iufirt, interrogatumque, qtfo telo confeci fiet, poftquam^venabajory&i» ■ comperit, .cruci fuffixit, nontam pb. interemtam belUam, .quam quod -t£fe ad /©xturbahda latrocinia, quibus Prouincia vadabatur, f# quis telum haberet yedixerat. CICERO 'Ferma?..#t ex eo VAL.MAX.fift. b^cap^i RICHARD. DIETER. defumm fammi Imper. poteft. tb. 55. vhi, nullum taliud.apud-Ethnicos extare amplius Exemplum putat trucidati ofyb& -ftiam hominis. (Quimquammeque qj*J}<3fiam Neque'tamen propius aidudit9 qupdrapud

Mega-

Digit ized by

Quib. cafib. armorum vfus, extraord. Iicft. 81Megabyzus Perla, quod Iconem in venatione in pedes fcfe contra Arta­xerxem Regem erigentem, iaculo occidiiret, decollari a Rege indignan­te eft juflus, quod contra Pcrfarum ftatutum feram caedere occupaflet, antequam ipfe telum in eam mififlet; referente D AN . O TTO N E cap. I « t«r. pub., p. m 9. Simile exemplum de Bafilio Rege refert KECKER- M AN, dijp. extraord. de Monarcb. Per far. apbor. 5,

J Qua oceafione , an ob feram globo transfixam capitis fuppli- cium cuiquam fit irrogandum, videri potetti WESENBEC. parat. D, de acquir. rer. domiti, num. 7. GAIL. 2. obJT. 68. num. 10, et alii allegati a- pud Dn. CLVTEN. diatrib. ad t* Infiit. de rerum diuif. tb 10. Cerre fi Princeps poenam capitis cdifto promulgauerit, affirmatiua non impro­babiliter defendi poteft. Vide BACHOV, 2, difp. Treutler. aa. tb. 3. iit, A .

(2 ) Iter.

III. Iter etiam (2) tam terreftre quam mai it imum arma ge­renti excufatioaem praeftat, d. L1 D.ad LJuL de vi pub. vbi BARTOL. et ANGELVS num. 3. quod ad Clericos nominatilo trahit BVTR. 1« c. Clerid ext. de vit. et bonejl Qericor. et de mercatore, quod negotiandi caufa* Prouinciam pertranflens , gladium fuum Pellae alligare vel fuper vehiculum ponere poflit, textus eft exprefliis in d. §. ft quis ruJHcus 5. ver/, mercator 2. F. 27. Quae verba non ita Pont accipienda, ac fi ar­ma ligata gettare debeat, quemadmodum Dd. vulgo perinepte textum il­lum fumant, quos loquitur SOCIN. reg. 47, fallent. 3. Cum enim hoc ideo mercatori concettimi fit, vt a praedone fe defendere poflit ; v- ti paulo pott dicetur, quomodo aduerfum repertinos infultus arma liga* ta expedire poterit? Sed quod, fi equo vehatur, gladium ephippio an­nettere : aut fi vehiculo vtatur, in illud eundem reponere poflit. ME- NOCH. de A . L (X d, caf. 394. num. 65. et feqq. Cui iniuriam facit DE­CI AN . d. cap. 3 num. 34. dum contra ipfius attertionem negat, vllos Dd. ex d. jf.5. ita ratiocinari, quod quis in itinere arma ligata portare debeat : Infpiciatur faltem SOCINVS d, L Alias elegantem rationem' DECI AN. ibid. pro modo allata d. §. explicatione adneftit, quod cum- vna determinatio per fe determinata non poflit diflormiter determinare : In itto autem §, una determinatione duo cafus definiantur fc. vt aut alli­get Pellae, aut reponàt in currum; ideo altera non poflit difformiter in* teliigi, h. e. cum loquatur de alligatione in fella, non ea exaudiri alliga­

la tio,

Digitized by

I

8» Caput o&auum.lio , quae impediret liberam euaginationem : Et tamen paulo poft ipfc in has ineptias, a quibus D olores omnes purgare volebat , prolabi vi* detur, dum num. 56. feribit: Declarationem iftam, quod quts in itine* re arma ligata portare debeat, locum habere pofle, fi quis ex itinere re- uerfus per vrbem ambulare velit, armaque ligata habere : Alias enim, inquit j fi in ciuitate femper manens arma ligata ferret, faceret id animo Ediftum eludendi. Neque enim is in itinere elle negari poreft, qui nondum ad poflèffiones fuas peruenit, arg. L clam pojftdere ó. in fin. D . de acquir. vel amltend. pojfejf

IV. Quare autem his et fimilibus p ermi fla fit armorum gefta- tio , ratio perlpicua eli in d. cap. vt fc a praedonibus fe defendant. Et­enim licet hoc vel maxime ad officium Magifiratus pertineat, curare, vt itinera tuta fint et fecura ; vim contra, praedas, iniurias illinc prohibe­re, grallatores per iubditos et officiales exquirere, mutuaque vicinis au­xilia hanc ad rem conferre, /, congruit 13, pr. D. de offic. Pratfid. I lAge lidia 4. jf. mandatis 2. D.ad L . Iui. peculat. RecelT. Imper, de armo 1548* $.femer. Landfried eodem emo circa fin. pr. RecelT. Imper. anni 1555*/* naebdem aber. Am i 1559* /. und baben uns. Anni 1566. jf. rnebdem aber. nifi ad damna depraedatis refarcienda teneri velit ZAS. conf. 14 MARQ^ FREHER. not. ad P. de AN DLO lib. 2* cap. 8- pr. praeiertim fi paeda* gium vel veftigal ea de caufa fit folutum, RccefT. Imper. de anno 1559. §. dmnit danti die Obrigkeit. COLER, de procefiexeeut. par. 1. cap. 2, num. 296'. SCHNEIDEW. cap. vn. num. 115. quae fint regalia 2, F. 55. EORCHOLT. ibid. num. 28- D AN . O TTO . cap. x 1. iur. pub. pag. m. Ì90. Quia tamen tanta eli hominum malitia, tantus habendi et per fas nefasque pecunias corradendi amor et cupiditas, vt nulli carceres , nul­lae cruces, nullae rotae auemmeando huic malo fufficiant, WESENB* parat, de furi. pr. inualefeentibus indies in hoc furiofo mundi exitu da* liflis, idem ad L Cornei de ficar. num. 1. Idcirco omnino viatoribus, ad fui fuorumque bonorum defenfionem arma concedenda fuere, ne poft vulneratam caufam remedium quaerere cogerentur malo, quod pof- lunt anteueriere, ftrenue contra aggreflbres fe gerendo, id quod impu­ne poliunt, etiam vfque ad mortem aggreflbrum, t. itaque f i 4. pr. D.ad L Aquil. /. imuriam 2. Inft. eoi t. t C. quand Uc. vnic. fin.iud. \ f i vt al­legas 4. cum L feq, C. ad l. Cornei de ficar. PAVL. 5 .fent. iit. ad L . Cor­nei de ficar.

v . niud

Digiiized by

Quib. cafib. «ojorom ^fiu, extraord. Iicic. g jV. Illud tamen hic praetereundum non e l i , quod apud Italos

et Hifpanos in vlu effe accepimus , vt neminem anna vrbibus inferre patiantur, etli e vedigio retta tranfire velit, fed ablata in vita porta , in altera redituant : Alibi funiculo gladium ad vaginam alligent. LIPS. i, Elettor. 23. p, 428. Quod et in aliquibus Germaniae vrbibus munitis fe ruatur, ad imitationem forte veterum Maffilienlmm, de quibus V A ­LER MAX. Hb. 2. cap. 26 ait : Intrare oppidum illorum nulli cum te­lo licet, praedoque ed, qui id cuftodiae gratia acceptum, abituro red- - dat j vt hofpitia tua, quemadmodum venientibus humana funt, ita libi hofpitia praedantibus iint tuta. Et figillatim de forenlibus feu mercato­ribus notant Dd. datata armorum viurn prohibentia comprehendere quoque forenfes, licet ignorantes tale da tutum, cum percontari debeat de eo iure -duitatem aliquam intrans. DECI A N . g. traiti, crimini. 3. num. 19. et 26.

VI. De ludatis Iter facientibus, aut mercaturam exercentibus, fpecialiter in Germania difpofitum inConditutione quadam FERDI- N A N D I L Imp. concernente Me Laruivogtey Hagegam de amne 1561» orti tilt. ibi : Es follen eucb die Juden binfuro in unfer Landvogtey Hage~ yum hin ffabr , oder fonderlicb, hin langt Waffen, aucb Bikbfin, Wwf- beibel ,und enim verbotene fffaffm, fvbren oder trsgen ,* findam fofie alfe ìnSt 'ddten zu bandlen baben,dtiftlbcn Waffen und Wtbren unter jedem Tbor$ oderinibren Herbergen, laffen. Jber Brodmejfer ideine Dblcb und Wnd- ner, die mogen Jie wobl traghi, desgleicben auf dem Land aujjerbalb det Stadt mgm Jie die andem ibrefEebrund fFaffen aucb fubren und tragen. Welcher Jud ficb aber der Wqffen mcbt majfen wurde, der fili jedtsmaly fo qgxee daibbtrtrUt, imt drey Gulden geftrqfft werdeh*

Aliae: III.VII. Limitat praeterea prohibitionem huius armorum vfus

pE CIA N , d. c%h 3. pum, 3 * vejt $OCIN. reg. /fl. fallent. a. vt looup» ■ non habeat in eó, qui ad polfemonesvfuas extra vrbem ire vellet, quafh in rem SOCINVS per incuriam producit textum, l.jm? C. de prox. facr. ferin. lib. ia . cum allegare debuerit l. tutemus vlt. C depraeùof.Jacr. cu* bic. vbi dicitur, Pracpofitos lacri cubiculi depolita adminidratione, iit ordinem Senatorum adferibi, iisque extra vrbem proh cifcenti bus cingu­lo militari vti licere : E f qua contrarium de iure Ciuili colligitur, pro- hibitiquem fc. huius Ulirh tempore A N A ST A SI! Jmf. (qui centum

' L % amplius

Digitized by-

84 ' ; Caput }amplius annos poli Imperatores noftros vixit) in tam viridi fuifle obfer- uantia, vt Viri Illuilres multis precibus hoc tantum ab Imp. contende* rent, quo ipfis ad poflcfìiones luas euntibus cingulo vti liceret. Nec óbflat, quod generaliter aflertum fuit ex /, i. D. ad L . IuL de vi pub. U ter facientibus arma portare licere : Vel enim ditta lege vnica itineris etiam caufa fuit abrogata, per tradita fup, cap. 4. vel d. lex vlt. accipien­da erit, non de longiori itinere, fed de excurfu ad villas conterminas (vt ita coniunttis illis tribus legibus , puta d. L vlt d.l. 1. et d, L vn. haec differentia confli tuatur, licere longioris itineris caufa arma ferre , non in iblo excurfu infuburbanas villas) vel denique non de armis tantum ad iter comparatis , fed honoris etiam fignacuHs, per illa verba legis, cingulo vti etc. J Equidem ratio poflerior d. l.fin. quod haec licentia ad nullius laefio.ncm refpiciat, patrocinari videtur promifeuae confuetu- dini j qua hodie pkriquc in villas fuas excurrentes armis fefe accingunt.

IV. et V. Sed renatine.« ■ ____ -V

V ili. Tandem et alias duas caufas, quae armorum geflatio- nem excùfent ex d..l. 2. D. ad l. Iui. de vi pubi, comminifcuntur Dd. nempe vt et commercii caufa arma impune liceat transferre;, et oblata in haereditate, detineret D E G A N , è. cap. 3. num. 35. et 36. Veritm vtraque imperti nens eft‘: Nam quod ad pribrem , translatio illa armo­rum mercaturae caufae, non continet talem armorum vfum , de quo nunc difquirimus ; in pofleriori autem ius poflìdendi et geftandi arma cuidenter confunditur, v. fup. cap. 3 tò. 14..

V * .f mmm+ ,i,

c a p v t

O T A E N A M G E N E R A A R M . &R V M I N boNCES- ‘ SI ON E E T P R Q HI B I T Ì O N É A R M Q R V M

C O M P R E H E N D A N T U R .

I TTidimus perfonas, quae armis fiue ordinarie fìue extraordinarie v- * V ti pofrant, vel non : feqUkur Vt defiriiàthus, quaenam arma po- ti&mom in concezione atìt prohibitione intricantur comprehénfa, noe tft, an u,jguib®s eonceflui»dVarnds vti, ortimbbs promifeue vti p o t

\

' £nt;' 9

\\ \

' 5' Digitized by C j O Q ^ I c

Quaenam genera rnmorut» ih conceff. etc. . 95

fint ; et e diuerfo, anii, quibus armorum vfus prohibitus d i, ab omni»X bus indiftintte arteantur.

DeciarationesDd. tum ratime prohibitionis,II. Quantum ad prohibitionem, Dd. fupra difta limitant, quod

armis prohibitis.pqena cefiet, vbi quis arma ad panem incidendum, vel ad aptandum pennas portauerit, per c. lator ext. de bomdd. SOC1N . d.

• rag. Verantamen, quia in ifta materia, cum de armorumgeftatione loquimur ,.cnkcftì minores armorum appellatione non venir unt, vti d. Jup. m pTQtbeor. quemadraodum fet ab ipfo IVSTIN IAN O

• remouentur in cap. vlt.d. Non. 85* Ideo haec limitatio , tanquam ra­tionedubitandi deftituta, fuperuaeanea eft, arg l. i . ad mumcip. Ita

. CLARVS lib. 5. receptor, fent. ^fm.quaejì 8 2. teftatur, Senatum Medio* lanenfem in òuftàouufdam Benedigli delia Matthiola iudkafle, quod cultellus armorum'appeUatione non comprehendatur. J Intelligendi tamen funt cultelli modo definiti : I^am quod ad cultros , quos Itali a frónde i ' Oliva rooant, definitum eft in CuriaArchiepifc. Neapol. quod ■ Edi£lum poenas imponens portantibus pugiones et ftiletos, etiam locum fdnVindicet in portante talem cultrum duorum pakndntm. L ALOI& RICCiVS deci/. 122* di Curiae. : Àn pallini et pihtrftatató armorum go»

'Rationem prohibente. còntineaBtttr , videANT.M ONACHTderi^ LiUr <&nfi 38. 16. et 19.

m % , , sIII. Magis àutem inepta eft illa Dd. lim itatioquod armorum

ftatuto prohibitorum nomine non denotèntur. decitesi et ana ferarum atr ma, in qua denionftraada deludat etiam D E C IA N .d ,ktib.&.traèl. crb min. cap. 2. num.&. Vid. dtfta fup. m protbeoria tb. 2. 1 ^

: ’ \ ■ .1 * : ■ , A a ; . . * *IV. Infuper ifta quoque dubitatione Dd prohibitionem de­

clarant : Quod fi ftatuto cauèatar, vt portans arma offendibilia, vti lo- , quuntur, puniatur, et àliquis portet: arma defènfibiiia fèti deftrffiua, pu­la, tabulam et ftmilia, quae poftunt effeoffendibilmyan puiiiatixrpoenà ftatuti ? Et BART. in l pediculis 32. /. argento 2. D . de aur. et argenti kg. inlpiciendam ette dicit confuetudinem, et ad quema&umquis illis vtatur, feu , qua intentione illa porteti J Exempkmrtie tabulh àmbi? gautn eflfe videtur., et tifianatur janpUdter f pcaut fonai y -anàorjim ap+ pellatìoriemon ve*t', adeooue lice*quis1 portans tabhfamy eadeni ali» * quemodebderit, poena gcfttnfinm armai deo pumencfosndn venR': SI« ; , L 3 prò

Digitized by GOogle <

It f s Caput nonum» 1V

pro fiuto ; tum dubitandum non eft, hoc etiam armorum genus , quod defenfioni magis quam offènfioni inferuìt, in prohibitione mtcihgi, per di&a fupra in protbeor. tb. 3. arg. d> l. vn. ibi : Quorumlibet armorum, quae diflio, vti vniuerfàlìs, omnia comprehendit, GRAMM. decif 4. RAV- t)ENS. de analog. c. 1 2. facitquc , vt difpofitio , quae reftri&icmem a- lias reciperet, non recipiat. CACHERAN. decif, 94. num, 11. BOER. decif 158. Itaque refte DECI AN . in tra£t. crimin. lib 8* cap. 3. num. 14. contendit, poenam arma getta ntibus praeftifutam non foium vcrificari in armis offenfiuis, fed etiam paratis ad tutelam : Quia,licet hoc armorum genus corpus defendat, facit tamen hominem etiam audadorem ad de­linquendum. AFFLICT. in Conflitut, incipit, intentionis nttm. 32. Vbi tamen id declarat, nifi fe armarit animo pugnis aliquem offendendi, ne ipfe offenderetur ab co , quem intendebat offendere : fed fa£lum illici­tum alteri patrocinari non debet. Vide IASON, ad /. ex maleficiis 18* Jnft. df aclion. num. 82. MENOCH. d, caf. 394. num* 46. et fiq$.

V. Illa DoBorum limitatio notabilior eft, quod poena prohi­bitionis ttatutaria ceffet, fi quis arma portet inepta ad nocendum. Ita RICCIVS refert in d. decif. Curiae Neapolit. 93. iudicatum fuifTe, vt Cle­ricus, qui archibufetum geftaucrat, verum abfque filice fiue fucili, ca­nibusque ferreis, abfolutus fuerit a poena Synodi Prouincialis Neapoli­tanae contra portantes arma ; cum talia non portauerit, quae vere apta funi ad nocendum, arg. i Qirintus Mutius 27. cui aurum 3. D, de aur, et argent. kg, DECIANVS in hifce terminis conf 122. Quomodo et arma palaeftrica feu rudes, quibus gladiatores batuere folent, non veni­ent armorum prohibitione , quippe quae non acuta vel comparata funt ad nocendum, fed foium liberalis exercitii gratia habentur, de quo GVMPELTZHAIM, de exercit, Academ. par. 3 feCt. 3. tb. 7.

VI. Quantum ad cmcejfonetn > I i , quibus arma hodie gettare licet, Vel ad defenfionem ea geftant, vt milites, viatores, venatores, et iis, cum in expeditione, itinere, venationeue funt, omni armorum gene­re haud dubie vti regulariter permiflum eft j vel dignitatis ergo, vti fu­pra di&um, et his non conuenire, ad hunc foium finem,videntur bom- bardae, felopeti, pugiones, quos ftilletos vocant, nec reliqua etiam ar­ma defenfiua, quae non ex dignitate geruntur. Quo fine KECKER- M AN. 1. 22* Principi praeferibit, vt prohibeat, ne fubdola ar-

tum concejjionis,

/

Digiti^ed by

Quienun gener* ùmoramin concefC &c. 87im g rn n tn r, veluti ficae et eim nodl d ia ,' oenebombwdae et fefopeta temere explodantur;

5 In Galliis (ane omnibus indittin fie (extra m ilitiam ) FRANCI» SCVSI. et H ENR IC VSII. CAROLVSIX. HENRICVS IV . variis E» di£Hs fclopetorura vfum prohibuerunt CODE HENRY Ub. 8* *• 7. dei ports formes. TH V A N . Ub. 4. biflor. et Ub. 48. E t de pugionum ge­nere , quod StUUtum vocan diximus, teftatur A N T . FABER in Cdd. fio Ub. 9. Ut. 10. definit. 11 . mtm. 7 . quod illud ceu ad inttdias aptitti- mum omnium et pertculofittimum ipfis etiam m ilitibus, non in Sabao- dia folum , £ed in tota Italia ’ et alibt iere vbique fub capitis poena pro* hibitum ' I it , quodque ex èo te li genere animus occidendi probetur.' Ita Curiae Archiepilc. Neapol. E didi verba Tonant : Condemniamo allo pena de galera ta tti quelli clerici U guali faranno ritrova ti portare Arcbibufetti , P iftole , Pugnati, S tile tti et a ltri armi fia tili. RICCIVS d. decif. 197. J Sane arma venenata gettare omnino prohibitum d i. MENOCH. da A . 1. 0 . à. cafi 394. rem. 41* Nam et is , qui venenum necandi homi­nis cauta habuerit, Lege Cornelia tenetur, i eiufdem legis 3. pr. ad L . Cornei. de ficar. et huiusmodi armorum genera etiam in duellis conoef* fis reprobantur. DECIAN. g. traSt. crimm. 3. num. 99.

..................... • • '{J-' ’ • ■ ' -■ V

C A P V T D E C I M V M . *

Q V IB F S M O D IS A R M O R P M FSVS C O N C E D A - T V R A V T P R O H IB E A T V R .

‘ - • ' , : 'i 'O : ' - ' • ' . .I. TVQ um lu it ha&enus, quinam-artna concedere poffint, quod ad ef-

U fidentem pertinet ; qui item arma portare potifat vel non, fnb- icCti loco ; vt et obie&i vice, quaenam arma in prohibitione aut con» eeffione intdfigantur. ; Nunc methodus efflagitat, vt occafione Format attmgamùs, quemadmodum armorum vius aut prohiberi; aut concedi* et pottea quomodo vfurpariiuswmceflamra&edebcat. ? - / .

Oimper exprejfam concejwnem tantum hoc tus conferebatur; Hodie etiam, . . . . ........per ta c im i'.

IL Rationem «t formam concedendi tus «moriam quod ♦ atri'

;

Digitized by

V,

8Ì * - " /.Caput decimum. :net, Docfores communiter concefitonem exprejTam requirunt , nec lice­re cuìquam arma portare ftatuunt contra prohibitionem, vtcunque Prin­ceps fciat, fi non ex ferte hoc permittat : Quod iam fupra in fin. cap. 4, annotatum, et DECIAN. d. lib. 28* ex verbis d. I un. no-bis mfciis atque inconfuitis idem colligit : Quod Impp. non fatis habue­rint dicere, infili?, ne a contrario fenfu poflìt inferri, ergo fedenti bus il­lis Ucet ; fed addidìfic, atque inconJùUis, quod diuerfum effe arguit co­pula, quae ponitur inter diuerfa. Ergo porro infert, fi requiritur con- filium Principis , pradupponitur refponfio ad coniiiltationcm vel affir- matiua, rei negatiua : Si negault, contra voluntatem Principis quis ge­reret; adeoque requiritur licentia exprefla, quia hoc eafu in prohibitis feientia non inducit mandatum. Quae omnia ad rationem flatus ante­rioris et iuris Ciuilis exigenda lunt : Plane cum hodie contraria confuc- tudine armorum geftationem pene vbiuis receptam effe fateatur, loco Ju- pra citato cap. 6. haec autem fola Magiflratus patientia inducatur, WE- SENB.parat. D. de Legib. num, 9. non videtur praecife requiri aflenfus expreffiis, nili denuo Ediclo id caueatur, vt nemo lubditorum, cuius­cunque ordinis et dignitatis fit, arma gerat : Vbi tamen iterum DEG1A- N V S, immemor quafi prioris fententiae, per /. vlt. C. de Fabricenfi lib. I r. probat, quod licentia etiam quandoque detur dilfimulando, feu iu- bendo officiales, vt conniuentibus oculis pertranfeant, fi videant talem ormft&rentem; et hoc ideo, ne, fi expreue concederent, ab aliis etiam ea de re importunis flagitationibus follicitarentur.

Exprejfe confertur, non tam per cingulumpraeftitum^Militibus, Magifira­tibus,

III. Ratum proinde et firmum manet r quod fupra cap. 4. di- ftum eft, armorum geftationem concedi vel expreue, vef, hodie prae- fertim, tacite. Exprejfa concejjto fit ab eo, qui poteftatem cius iuris con­ferendi habet, qua de re itidem a£tum ibidem : Modus huius expreffae conceffionis non vnus eft. Quibus tamen perperam connumerantur fe- quentes : Primo mos cingendorum militum , de quo cap. 6. a&um eft : quia hoc non ad nudam armorum geftationem pertinet, fed ad delefitum militarem et tironum militiae adferibendorum rationem. Peius adhuc iftuc refertur cingulum Ciuicorum magiftratuum : quia dignitatis colla­tionem haec res continebat, non ius gladii geftandi, hinc cingulum pro adminiftratione feu munere, itemque dignitate et titulo dignitatis etc. in Codice p^fim.vfuxpatur.

Digitized by Google

Quibus modis armorum vfus conced. ecc. 89Equitibus,

IV. Neque huc etiam pertinet ea cingendi ratio , qua Equites olim poft commifium praelium, ex iis, qui fe bene geflerant, a Principe vel eius Legato, fiebant, VIN CEN T. LVPANVS de magiftrat. et prae- feSL Francar, lib. i . qui hodie plerumque poft coronationes Regum cre­antur , percuftis gladio euaginato leuiter eorum humeris , qui ordinem hunc mereri vili Sint. D AN . O T T O de tur. pubi, cap. io . p. fn. 200.Ita de Rege Poloniae CROMERVS lib. I. Poloniae : Deinde (poft coro­nationis folennia) inquit, verius quatuor mundi plagas gladium Rex vi­brat, rurfumque relidens, eius conta£hi fine leni ittn inter fcapulas cu­iusque, Nobiles Equitesque auratos creat, quod perinde eft, ac fi bal­teo militari donet. Quod idem in Vngariae Regno aliisque (eruatur..Sic de Angliae RegeTHOM. SMITH, lib. I. de Republ Angfor. Equi­tes Vexilliferi in acie fiunt, abfciffa vexilli cufpide in formam ligni mili­taris, fed ifte prdo per Angliam fere exoleuit. Equites Balnearii, in ipfis Regum facrandorum celebritatibus, non fine prolixis et curiofis ce­remoniis infigniuntur , veluti, quod Candidatus dignitatis genu nixus, enfe euaginato in tergum aut humeros feritur, loquente in haec verba Principe: Soyez Chevalier au nrn de Dieu, etc. Atque ifte cingendi - \mos vti iam obtinet, ita femper cingendi Equites, non, creandi 9 phrafis longe fuit antiquilfima. Haec ille. Friuolum etiam eft, quod LVCASde PEN N A ad l. bis aUas 5. C. qui milit.pojf. vel non} num. 2. ex 2. Mac- cbab.sap. vlt. verf. 15. probare nititur, gladium, quo quis cingatur, atu reum feu deauratum effe debere : per ea, quae de armorum ornatu ne­gligendo apud politicos dilputantur.

Licet moribus Magnates mnijlros fuos fere per cingulum eo ture donent.V. Propius omnino accedit confuetudo, qua Principes et N o ­

biles miniftris luis perfe&am aetatem adeptis , impafto colapho , (quo primae aetatis nugis et ineptiis Colophonem (e imponere fignificant, et. fimul eum ex poteftate dimiffum declarant, BALD. in i. 1. §. miles vnd. de teftam. miiit.) adieftis illis verbis das leid von m r , und von keinvn andem, denique donato gladio, ius illum geftandi concedunt, fie macben Jie webrbqfftig. ROSIN. 1. antiquitat. Roman. 20. SCHOENBOKN. 6* 'Polit. 13. NOLD EN de Jiat, nobil. tb. 51. Vbi hoc nonnihil antiquam manumilfionem Papere (cribit, qua dominus caput aliudue ferui mem­brum tenebat, ac praefatus, hominem liberum effe volo, eum manu ver-

manu feu 10 poteftate fua emittebat. WE-SEN-

Digitized by Google

90 Caput decimum. Quibus modis armor, vius conced. etc.SEbVBEC.parat. D . de mammiff.num. l.Vd.ad §. praeterea 6. Injl qafy. mod. patr. poteft. foluit. Simile quid de Germanis memorat T A C IT . de morib. German. cap. 13. Arma , inquiens, fumere non ante cuiquam moris, quam ciuitas fufFe&urum probauerit : Tum in ipfo concilio principum aliquis , vel pater, vel propinquus, fcuto frameaque iuue- nem ornant : Haec apua illos toga , hic primus iuuentae honos ; ante hoc domus pars videntur, mox Reipublicae*. Vide L1PS. in net. ibid. flum.44. et caput fequens T A C IT L

Quam per ediftum aut priuUegium.VI. Maxime illa exprefia concento e li, cum publico Edi£to

aut voce praeconis arma Ciuibus imperantur, aut alicui, ex lingulari gratia luperioris , contra prohibitionem hoc ius conceditur, cuius rei

,«xemplum haberi putant nonnulli in d. Ifin. C de praepof. facr. cubie.

Tacite autem per vfum diuturnum etc,V E , Hodie quoque tacita armorum conceflio fit, per vfum

eorum, qui non ex praemilfis caulis diferte prohibentur, arg. Neu. 89. +ap. 15. à i : Quoniam et non vtendo l. f i de interpretatione 37. et feqq. D. de kgà. Colleg. Argent. ad l. Ld.,de vi pubi d. tb, 3. num. 4. et patien­tiam Superioris TR EVTL. 1. difp; t. tb. 9. Iit. D. Et huiusmodi cqn- foetudo expreflb ftatuto aequipollet CRAVETT. conf. ltf.nw n 2-et 3. eteonf. 241. mm. 7. CVRT. tratt.feud. quaeft. 3. num. 5. per l. de qwbut 52. vbi gl. et Dd. D , de legib.

Quae ead. In prohibitione ferme obtinent.„ VlH. Confimili ratione etprohibitio vel exprefia eft, v l taci­ta; Tacita prohibitio, ibi interuenifie inteUigitur i vbi confuetndo con­traria inoleuit, vt pro miraculo fit armorum geftatio, veluti eft apud LIV. Itb. 21. cap♦ 20. Exprefia prohibitio fit per publica decreta et fta­nite ; DECI AN . 8- trabi, crimn. cap. 3. num. 19. vbi tamen voce confue-

tudinis abuti videtur, dum conluetudine arma prohiberi nuncupat, quando prohibitio fit per

Edi&aet Proclamatiopes.

\ CAPVt

Digitized by i ^ o o Q l e

Caput vndecimum. Locg, in quibus armor, vfus prohib. 91

C A P V T V N D È C I M V M .L O C A , I N Q V I B V S A R M O R V M V S V S P R O H I- >

£ I T VS,

Non integrum eji arma gtftare, *

l A d rationem autem et formam armorum gcftandorum illud fpe£U* £ \ re videtur, vt debito loco et modo fìat. Loà enim quidam ab

armorum ftrepitu funt immuues, iique tum facri, tum profani.

in locis /acris,H. Sacri funt templa et monajleria , intra quorum fepta line

Praepofitorum licentia arma tenere aut gettare nemini licet. CLEMENTE i , jf, praefatae et ibi Car din. de Jiat. Monacò Quinimo non folum a Summi Dei templis et altaribus arma prohibentur, fed et ab areis, por­ticibus, cellulis, domibus, hortulis, balneis, l.pateant 3. §. arma quoque

. I. C. de bis, qui ad Ecclef. confug. (Quae fc. miniftrantes Écclefiae infra ipfa facrarum aedium moenia habebant, Dn. GODOFR. ad d .l3. C. ver« bo : fiue in cellulis) vfque adeo, vt armatis ad Ecclefias falutis caufa confugere non liceat, fed fi arma fecum in Ecclefiam intulerint, iubean- tur ea deponere, cum religione loci fatis defendantur, vt armorum prae- lidio'opus non habeant, ac nifi arma deponant, ex Ecclefia abftrahantur, fecundum praefcriptum d. 1 3. /. vlt. quemadmodum et feruus,qui cum armis ad Ecclefiam confugerit, inde extrahi debet, et, fi refittat,'impu­ne poteft interfici, l.fiferuus 4. C. eodt

. Quaeftio.III. Hodie tamen ex recepta Germaniae confuetudine non fo-

" lum gladiis accin&is facris interefle licere , (nifi quod ad Sacram Syna- xin et fufceptionem infantium e facro lauacro accefitiri, arma deponunt) videmus ; fed et*in plerisque duitatibus Imperialibus Ciuibus omnibus fub mul&a iniungitur, vt concionibus gladiis accin£li interfintad omnes lubifos cafus parati, quod et fupra monitum. Idem de'vetuftiflimis Germanis PLIN. in Panegyr teftatur, ibi : Haec maiores veftri templa ‘ non ingrediebantur, nifi armati. Quattìobrem haud immerito quaere­re licet, cur in Aureae Bullae cap. 2. §. 1. a Serenifiimis Eleftoribu* Sé- cularibus requiratur, vt Francofurti ad Rom. Regis ele&ionem procefi-

M 2 ruri,

Digitized by Google ✓

92 Caput vndecimum.(uri, in templo D. Bartholomaei omnes cum tota familia tempore prae­dandi iuramenri inermes coram altari confiftere cogantur ? Commenta­tores eum locum fine difquifitione vlteriori praetermittunt : An ergo religioni id datur , an fecuritati ?

IV. Caeterum Pontificii etiamnum in monafteriis eum morem feruant, vt in aditu domuum religiofarum arma deponere iubeant il­los, qui earum contemplandarum caufa intrare defiderant.

Palatiis Principum,Sed et profani quidam loci arma non admittunt , vti (r) Pa*

latiutn Principis , arg. tit. C. de palat, et domib. dotnin. ANGELVS m l. armatos q. D. de vi pubi SOCJN. reg. 48* in fin. per f. ad palatium 6, lib. 2. F. 27, LAVDENS. tra£L de Prirtcip. primi. 632. Qua rationePrincipes iam olim fecuritati fuae confultum voluerunt. Sic CLAV- DIVS Imp. omnes, qui ad ipfum veniebant, viros et foeminas explorari iubebat, ne quem gladium aut ficam haberent. In conuiuiis etiam vbi- que milites quofdam aditantes habebat, atque id ab eo deinceps ad hoc

jieui feruari, ait PIO in CLAVD IO. Quod et NERONI placuit : Hinc Vologefes, Parthorum Rex, propriis nuntiis a Corbulone, Roma­norum Duce, petiifTe apud TA C IT V M legitur,, ne qua Tiridates ipfius frater, quem Armeniae Regem coronauerat, ferrum ponere cogeretur 15. Armai. 32. et vbi Tiridates ad NERONEM veniens, acinacem po­nere iuberetur, alias ad falutationes Imperatorias non admittendus, DIO lib, 63. renuit, fed clauis eum vaginae adfuit. XIPHILIN. in NRRON*

V. Porro in coetu falutantium Principem, ferro accin£um de­prehendi, capitale fuit,vt apparet exemplo Cn.Nophii apudTACIT. 1J. Armai. 22, Quod fub cultus et obferuantiac praetextu infidiae clande- ftinac erant metuendae, vti vel ex illo SALLVSTII Catilinaria cap, s$. patet, ibi : Confettiere ea no£te paulo poft cum armatis hominibus, ha­uti fàlutatura , introire ad CICERONEM , et de improuifo domi fuae imparatum confodere. Hanc tamen ipfum falutandi conluetudinem, ma- ' nente etiamnum Civili bello, VESPASIANVS omifit, tefte SVETO- NIO in gius vii. cap. 12 in fin. neque dum hodie in Aula Imperatoria feruatur ; quanquam in aliis aulis, vbi nec coelo proxima capita a ma- eronibus Monflrorum làtis funt tuta, id etiamnum oblenietur ; v. VIN ­CENT. LVPAN VM de Magiftr. Francar. lib. i. fub tit. de rege Ribalda rum et Praepofito bofpitii. v & a & r i'

Quaefiio.

Digitized by G o o i

Loca, io quibus armorum vfttf prohibitus. 93 'Quaejlio.

. . .J A » antem, ftante iure, ne arma gelare liceat in Palatio Pria- cipis, hoc et abfente Principe fif intelligendum, qnod contra negantem PET. P L A C A M I. 1. epit. delift, cap. 8* affirmat MENOCH. de A , L <2; d. caf. 394. man. 40 ? Diftinguit DECIAN. d. cap. 3. num. 61. an ita* tntum loquatur de Palatio* demonttratiue, vt, palatium Poteitatis ; aul conditionaUter, fi aderit Poteilas : Illo cafu ne quidem abfente Potevate arma inferre licere ; hoc autem , abfente Potevate poenam non incur* refe.

Praetoriis*Vi. Nec (2) Curiis feu Praetorio arma inferri debent ; Nam

vt a reliquis affe£Hbus, ita et a metu ea loca immunia e ile debent. Quod * vel de Magiitratu ipfo, vel de fubditis intelligitur. Quod ad Senatores,

• ita fané iaro olim difpofuit THEODOSIVS Imp. in Codice Tbeodofiam lib. 14. tit. io. L 1. vt nullus Senatorum habitum fibi vindicaret milita­rem, ied chlamydum terrore depolito, quieta colobiorum et penularum induceret veftimenta etc. Quanquam lex illa non ad Praetoria fpecia- tim pertinet, fed ad totam vrbem Romam. Horfum certe illud T A ­CITI quarto Annalium vigejimo primo allegari poteft : vbi cum Togo- nius Gallus TIBERIVM Imperatorem oraret, deligeret Senatores, ex quibus 20. forte du£K falutis ipfius defendendae caufa ferro accingeren­tur , refpondit ille : Quam deinde fpeciem fore , fumentium in limine Curiae gladios? Item illud, quod apud LIVIVM lib. 8. cap. 5. legitur, cum L. Annius Setinus Latinorum Legatus a Romanis petere auderet,

'vt alter Confulum e Latio crearetur; Titum Manlium , Romanorum Confulem, adeo excanduiffe, vt inrarit : Si tanta dementia patres con- feriptos cepiffetvt ab Setino homine leges acciperent, gladio cin&um venturum fe , et quemcunque in-Curia Latinum vidiflet, fua manu in­teremturum. Et alia. Principes tamen praefidere ferro cinfti, foliri, occupato Imperio, nec firmata omnino aut fida adhuc potentia, quem­admodum de AVG VSTO lorica fub vette munito ferroque accin&o iam lupra diftum ett. Quem fecutum dicit CLAPMAR. de 0'can. Re« rump. lib 3. cap. 14. Cofmum Medicem, qui non nifi armatus, et cum manu militari in Senatum venerit. Plane in pacatis hodie Rebuspubli- cis, quia metus mutuae oppreffionis et violentiae ceflat, non ipfi Magi- ftratus tantum, fed et miniftri honoratiores, item ii, qui non dignitatis, _ ' Ted cuttodiae caulà practto funt, arma in Curiis gettant.

m 3 v m .

Digitized by Google

94 Caput vndecimum.* I

VII. Qciod ad fubditos, ex ConfU timone FRIDERICI, ne militi Quidem (cuius tamen membra orma effe cenlentur, vti liipra di£lum) ad Palatium, id eft, forum indiciate vel Curiam, arg. 2. F. 46. an apud tu- dicem vel Curiam Domini etc. arma ferre licet 2. F. 27 /. ad palatium 6. de pac. tenend.et eius violat, (vbi Dociores vtrsque et hac et iuperiori fi- gnificationepalatii vocem accipiunt) imo ne nobili quidem, TIRAQ. de nobilita cap. 20. num 73. Qua ratione receptum, vt in iudicìo Equdiri Silelìaco , im Schlejtfeben Ritterrecbt und Ebrengericbt (quod ceu regale luminum Lydiumque verae nobilitatis lapidem Silefia fibì feruat) ante­quam quis admittatur , che er vor die Ritterbanck vortrit, gladium de­ponere cogatur. GEORG von IVEN TZKI vm Scblejìfden Ritter- recht und Èbrengericbt pag. 37. Simile quid de Venetis narrat DECIAN. d. cap. 3. num. 61. quod UU non permittant, vt vllus, etiam fi miles fit, aut quacunque praefulgeat dignitate, in collegio aut aula , vbi Senatus congregatur, arma ferat, fed arma extra portam Ent deponenda. Ita de* MediolanenEum Conftitutione teftatur MENOCH. de A . I. Q, d. taf. 394. num. 38- quod ea cautum Et, ne arma quis ferat coram Iadice co die, quo ferenda ab eo eft fententia. Ex qua colligit, aliis temporibus ea ferri poffe, cum vbique fere vfus admittat, vt ea ferantur Extero­rum certe alia caufa elle videtur, ad quorum dignitatem relpcéius eft habendus, an eo honore, vt coram magiftratu loci gladio accìn&i com­parcant , afficiendi fint vel non. Quo trahendum eft, quod legati De- ccbalis, Dacorum Rcgis, vi£li a T R A IA N O , cum in Senatum intromit­terentur, deponere arma iuffi funt, apud DION. CASSIVM lib. 6<J. Plura de ritu ponendi apud Magiftratum ferri vide LIPS, in Eleci. cap. de Lictoribus.

Congregationibus’ populi.

vm. In aliis etiam (3) Comentibus et Comitiis publicis armo­rum geftatio eft interdica, vt lege Julia de vi publica teneatur, qui cum telo in concione, vel vbi publicum iudictum exercetur, fuerit dolo ma­lo , l. qui dolo malo 10, pr. D. ad 1. Iui. de vi pubi PAVL. $.fentent.§. 3. MENOCH. d, £^394. mtm 35. et feqq. Cur autem hic requira­tur dolus malus, cum in L in eadem 3. jf. in ead. leg. 1. D. eod. fimpliei- ter legis Iuliae reus fiat, qui cum telo in publico fuerit? Non vna fuc- currit ratio , quibus tamen animus non omnino acquiefeat. An litto­ria aliquem lucem huic rei inferre poteft? Romani enim primitus in comitiis Centuriatis cun&i armati, fub fuis quisque fignis et centuriis

conue-

Digitized by

Loca, in quibus armorum-vfus prohibitus. 95conuenerunt ; pofterioribus autem temporibus non omnes Ciues in Campum Martium confluxerunt, fed pradidii caufa, vt ait GELL cap' 5. paucorum hominum exercitus fuit imperatus, atque inlaniculum cuftodiae caufa introduftus, eresio vexillo, aonec perafk eflent Comi­tia. ROSIN. 6. dntiquit. 14. Si quis ergo horum per incogitantiam aut ignorantiam ad comitia diiapius eflet, forfan hoc capite excufatus erat , quod ea\die Ciuibus quibufdam liceret elle armatis. Quanquam et hoc latear , non quasque conciones comitia in fpecie di£k rui Te : Comitii* enim dies indicebatur ad ferendam de aliqua re per iuflragia feotentiam, ROSIN. d. lib. ó. cap.I. Vide,quae de Comitiis congeflit HILLIGER. 6« DonelL enucleat. 6- Ut. B. Conciones autem faepe, cum populus alias lu­dorum-aut cenfus gratia conueniflet, habebantur , quod tum LIVIVS lib. 4. cap. 35. ibi : Poft ludos feditiofee conciones Tribunorum fuerunt etc. Tum CIGER0 iuauit t» 2. Vcrrin, vbifcribit: Non committam, . ut tum res iudicetur, cum haec frequenta totius Italiae Roma difcefle- r it, quae conuenit vno tempore vndique, comitiorum, ludorum, cen- fendique caufa. Ex quibus et alia conieGura nobis nafcitur, refpicien- tibus ad exceptionem d.l. 10. ibi : Exceptus efi\ qui propter venationem habet homines, qui cum beftiis pugnent, D . ad L lui. de vi pubi Quali is non puniatur, qui poft ludos in concione cum telo aut hominibus, quos depugnandi cum beftiis gratia habuerit, remanferit : fed haec dòGiori- bus, vel ipfi etiam ev ir ici relinquo : Quae vellem, ne a plerisque fine animaduerfione eflent praetermifltu '

IX. Vtique Charondae lex fine limitatione fu it, nè quis cum ferro in concionem prodiret, quam , cum ipfé violaflèt, ferro diftriG® incubuit et occubuit, tefte VALER. MAX. lib. 6. cap. 5. Ita cum in e- leftione Sigifmundi moderni Poloniae Regis Zamoifcius et alii, renoua- to vltionum per interregni commoditatem fenfu, vt fe ab iniuria tueren­tur, comitatu velut militari ad comitia veniflent, aliquot dies non fin* - magna animorum contentione et verborum alperitate cumr Lithuanò* rum legatisfunt traduGi, dicentibus illis, fe non ad bellum, fed ad ler gitima nono Regi creando comitia profeGos, ac proinde in Senatum Polonum,nifi prius arma deponerentur, venire recufantibus. T H V A N . lib. 88« bijl. JVeruntamen vbi metus eft, ne , dum ciues congregati funt, aliquid fubito moueatur ; tum quoque comitia et conuentus ar­mati folent efle , quales fuerunt veteribus Gallis , qui armati in conci- . - hum venire , L1V. lib. 21. et antiquis Germanis, qui armati

con<

\

/

Digitized by

$6 Caput vndeciimun. Loca, in quib. armor.vfus prohib.* * , 'i ,

confidere, PLIN. Panegyr. cap.q&.pr. funt fòliti, et, fi confilium pro- pofitum placeret, frameas concutere, quod honoratifliraum affenfus gc nuserat. TACTT. de morib. German. cap. 1 i .

Conumis.

X. In Omusuiis derifoue (4) arma deponi folent, ne quando ca- lefa&is per vinum cerebris vita inter temulentos arma cupidinem fui moueant. T A C IT . 1. Hijlor. 80. Quamobrem Telemachus fubmo- uenda a Procis arma effe rams, caufam addit :

ònuS-avrec, cftr ^aavric & upiv rftatnjn :

Ne quando temulenti iurgia deinde feratis Mutua laedentes.

Et caufam caufae:

■ •— aurae yxf è<pék>urtu l

namque viros ferrum trabit ipfian.

HOMER. Odyjf. **. LIPS. in not. ad d. I. T A C I T I not. 150. Quod non obferuarunt Maiores noftri, qui tum ad negotia, nec minus faepe ad conuiuia procedebant armati. T A C IT . de morib. German, cap. 22. iisque conuiuantibus famulos àdftitiffe vel affediffe cum fcuto , lancea, et mftis armis vult ATH EN AEVS lib. 4. Vide LIPS. not. ad mode d. cap. 22. TA CITIm sm . 43. forte quod minus tuti a vicino horte ef- fent, et, ne imparati opprimerentur, metuerent. Idem Perfis et Par­this tribuit AM M IAN. MARCELL. lib. 23. c. 30. referens, omnes eos promi&ue vel inter epulas fertosque dies, gladiis cin&os : Eun­

dem Graecorum veterum morem primos abieciffe Athenienfes, THVCYDIDES

lib. z, autor ert.

CAPVt>/

Digitized by Google *

Caput duodecimum. Modus armis toculpqte vtendi. 97

C A P V T D V O D E C I M V M .M O D V S A R M I S I N C V L P A T E , V T K N D 1.

Vfus inculpatus confiftit in geftatione, quae ad nullius laefionem progrediif- tur, fed in terminis defenfionis JUbfiftat :

I, T ? t haec de locis, in quibus arma gettare minus congruum eft : Re- J2a ttat, vt de modo vtendi hoc armorum iure aliquid anneftamus,

qpi pene cum fine primario coincidit, innuiturque in d. §, f i quis rufii- cus 5. lib, 2. F. 27. vbi in -9-écet et modus ifte declaratur, ita nimi­rum arma geftanda effe,ne quenquam iis offendamus, fed vim nobis il­latam propulfemus.

Defenfio praefuppomt vim,II. VJiis ergo armorum primarius confiftit in vi nobis illatq

propulfanda. Vis infertur, non verbis, fed reipfa. Verba enim aut funt prouocatoria, aut iniurioia , aut minitantia. Quantum (i) ad prouo* cationem, iam pridem explofa eft lententia exiftimantium, prouo catum fine famae laefione tergiuerfari non poffe : cum contra bonos mores fint huiusmodi prouocationes, occafionemque tumultus praettent, qualia ne facere quidem nos poffe putandum eft, 1. filius 15. D. de condit. inftitut. quae autem fa£tu impoftibilia fint, quomodo non £a£ta infamiam impor­tarent ? quomodo is, qui contra praecepta legum armis experiri , Ufi cuius rei 13. f . fedfi inter duos 3. x). de vjufr. Ufi quis 91. jD. defurU i, nullus 14. C. de ludaeis, detreftat,- puniri mereatur ? Ignominiae caufae expreffae fiint plures tam Ciuili quam Canonico iure , nullibi reperitur haec ifta. Nec confuetudo irrationabilis iuri et rationi debet praeferri, /. confitetudinis 2- C. quae fit long. corfiiet. nec hodie ceflant poenae tam

S canti quam prouocato praeftirutae, vide Colleg. Argent. ad U Cor- ficar. tb. 12♦ num. 26. nec cordati, fed temerarii potius habentur

monomachi ; fortis enim dicitur, qui circa maxima pericula intrepidus verfatur ARISTOT. 3. Ethicor. 10. iuxta autem Magiftratum et DEVM metuit ibid. cap. 9. et 10. A t verbalis citatio neminem in periculum coniicit, neque infamiam vecordiae inurit. Concludo ergo , non ideo armorum vfum effe concettimi, necre&e quem armis conceffis v ti, qui fefe in duella intromittit.

' n m

*r.Digitized by Google

98 Caput duodecimum.III, Neque (a) verba iniuriofa armis rette repelluntur , nam

nec ea vis e ft, vti probat OBRECHT. tr. de necefiar. defenf. cap. 2. fed vel in iudieio anione iniuriarum vindicari poteft , /. quae amia 25. D. de procurat, vel extra iudicium recriminando repelli. Idem OBRECHT, d. tract. cap. q.num.%. modo ea retorfio fìat in continenti. Vide de ea quaeftione poft alios nouiflime eximium ICtum GEORG. FRAN TZ- KIVM Exercit. 12. quae/l. 7, Denique (3) nec minae armis ftatim funt repellendae, nifi fint coniunttae cum aliquo violentiae argumento, quod ex armorum praeparatione probabiliter colligitur , l. fed et f i 5. pr. D. ad l. Aquil. l.fi quis 3. C. ad l. Cornei de ficar. Co nifi tur. Crimin. CA~ R Q L I V. art. 140. Colleg. Argent. d. toc. tb, 7. num. 3. cum allegato PAM HOVDERIO.

Realiter illatam ;

IV, Realem ergo vim requirimus, quae inferatur vel perfb- nis vel rebus noftris.

Perfonis, inquam, fiue corporibus propriis vel coniunttis. V- bi realiter vis inferri dicitur , cum corpori hominis vis infertur , quae vel pudicitiam vel vitam attentet. Nam et eam vim quibuslibet armis arceri pofTe ftatuo, quae contra pudicitiam dire&a eft, per ea, quae ha­bet TREVTLER. volum. 1. difp. 1. tè.4. Ut. C. et allegati. Adde h . f . pen. ad L Cornei, de ficar. Quae vitam concernit violentia, armis etiam prohiberi poteft, non folum, cum iam percuoto fatta eft, fed vbi ad- uerfarius in attu percutiendi proximo eft, etiam remoto , vt fi cum ar­mis veniat e longinquo te petiturus ; tum enim maxime verum eft, ne­minem primum ittum expettare teneri, /. quod eum igitur qui 9.D . de vi et vi arm. et tum, qui dcfenfionem fui omittit, dolum perpe­trat , alterius vero, culpam, vti dixit BALD, 4. confi 3. qui EARTO- LVM propterea in inferno cruciari fcribit, quod negauerit, extraneum in periculo vitae conftitutum, non neceflario defendi. Vide KREM- BERG. de necejfar. defenf. qtweft. 2. et allegatos apud D AN . O TTO - NEM cap. 11. iur.publ p.m. 175. adeo,vt non folum ob coniunttarum, fed et extranearum perfonarum defenfionem, impune homicidium com­mittatur, fecundum GAIL. 2. obfi 110, num. 19. VILLALOB. commuti. opin. Ut. 0. num. 10. et feq.

V, In rebus autem noftris defendendis ita armis vti debemus, ne

N

Digitized by

Modus armis inculpate vtendi. 99ne tamen ideo quenquam interficiamus, cum rerum, licet pretiofilTima- rum, nulla cum vita hominis indimi poflit comparatio. Quod fi, dutn res noftras defendimus, quis nos violenter aggrediatur , quia iam non amplius de rebus, fed de proprii corporis falute agitur, impune etiam inuafor bonorum noftrorum et in fellator corporis noftri occidetur. VOLTZ. comment. ad l. Cornei, deficar. cap. 7. num. 98. Qua ratione feriptum eft, fi quis notturno furi fine fuo rerumque litaram,WESEN- BEC. parat, ad l. Cornei deficar. num. 21. periculo parcere poflìt, eum impune non occidi, Lfuretn 9. D. ad L Cornei deficar. quia tum de re­rum iafiura, non vitae periculo agitur : (Quod in vrbe praefertim ve­rum effe, non in agris putat CV1ACIVS 15. obf. 15; nempe quod , vbi maior graflandi facultas eit, qui nodtu furantur , odio maiore funt di­gni, L 1. C. quand, lic. vmc. verum huicCVIACII fententiae nos non fubfcribimus.) Quod fi abfque vitae diferimine parcere ei non pofttt, impune eum occidi, l itaque 4. /. lex XII. Tabb. vn. D. ad l Aquil Vi­deatur Dn. PRAESES lib.3. ad leges XII. Tabb. pag 46. Dn. BACHOV* 2- difp. Treutler. 30. tb. 3, Ut. C.

Et requirit Moderamen. Qttagflio.VI. In defenfione autem hac cumprimis refpiciendum eft et ad

tempus, et ad modum. Jn tempore iterum ad initium et finem. Quod ad initium iuftae defenfionis, notandum eft, eam ex continenti fieri debe- » r e , l quod eft 3. /. cum igitur 9. D. de vi et vi armat. Ififiliusfamiias 16. D. ad SC. Macedon. I f i vitem fin. jf* fin. D . quod vi aut clam. Vis enim, quae ex interuallo infertur, non ad defenfionem, fed ad vindiftam fpe&at, Ifid et partus 12. §. quaeri 1. vbi CVIAC. D . quod met. cauf. quae omni iure eft prohibita. OBRECHT. d. I. cap. 10. num. 19. Adquod initium defenfionis referri etiam debet quaeftio , an impetitus ab armato fugam arripere debeat ? Quod per indu&ionem l. 1. §. vim vi 27. D. de vi et vi armat. re£te negat OBRECHT. d. cap. 10. num. 12. praefertim fi fine periculo fugere non polfit,vt fi vel locum certrnn non habeat, quo (e recipiat ; vel fi habeat quidem, fed aut nimis remote a loco periculi diftet, aut facile accedi non poftit, citra metum lapfus aut aedium recludendarumdifficultatem. Dn. FRANTZKIVS d. exercit. 12. quaeft. 6. num. 23. vt re£te WESENBEC. ad l Cornei de ficar. num. 22. moderamen inculpatae tutelae non ex facultate fugae, fed ex circumftan- tiis probandum elle fentiat, quanquam is locus minus probetur, Colleg. Argent. d* l tb. 7. num. 4. Quod ad firiem feu durationem iuftae defenfio-

N % nis,

s.Digitized by Google v

too Caput duodecimum. Modus armis inculpate vtendLnis, (ciendum e d , eam durare debere cum ipfa impetitione. Si enim aggreflbr tuus cedat, aut tergum vertat, iniufte illi porro indas perfe- quendo ; quia iam ida tua perfecutio vindifta ed, et ceflante vi alterius, ipfe vim facis. OBRECHT. d. tratt. cap. 13. nutrì. 21.

CVH. Haec in extremis defendonis attendenda : In ipfa defenfih W is modus feruandus e d , ne aperta inaequalitas vel ratione perfona- rum vel ratione armorum defendenti podit obiici. Ratione perfonarum illa inaequalitas apparet, (i puer, fenex, mulier, iuuenem,robudum,ve­getum petat : Ratione amorum, d baculo leui petitus aut manu inermi, gladio reddat, (nili declinandae plagae caufa, aut vbi iudus merus ed, alterum futurum fuperiorem.) His cadbus cum quis i£him declinare facile podit, fod mauult petentem gladio grauiter vulnerare aut trucida- re, certe cum defenfione fua, quae ab initio licita erat, per euidentem hunc excefliim in culpam incidit, quia vim palTam longius excedit. Vn- de inculpatae tutelae moderationem,!» 1. 1. C. vnde vi, forfan refte quis dixerit defendonem, quae et ab initio iuda ed, et dne culpa vfque ad fi­nem decurrit, licet haee omnia Dd. aliter explicent, quos vide praeter alios apud PET. THEODORICI Colleg. crimin. difp. n .tb . 5. Plane Yt non adeo imponìbile dt, generales huius moderationis terminos ex cul­pae interuentu, non inuita Iurisprudentia condi tuere, veluti Dd. com- fnuniter defperant. Neque ita forfan fatis accurate loqueremur, d cum OBRECHTO d tr. cap. 13. diceremus, moderamen inculpatae tutelae etiam tum excedi, cum quis minanti aut iniurianti armis (efe opponit : dquidem (1) ex fententia d.l . i . C. vnde vi, vim prius illatam effe opor- l e t , antequam iuda defendo fequatur : At ditiis cadbus vis illata dici non poted, vel ex ipds OBRECHTI traditis. Nec ed (2) quaerendum „ de moderamine defendonis, quae ab initio datim illicita ed. Sed vbi ab

initio licita ed defendo , moderamen illud tenendum eft, ne culpa aliqua evidenter defendenti podit imputari : Sed

ea de re acutiores viderint.

CAPVT

Digitized by Google

4 *

Caput decimum tertium. De caulis armor.prohibit.etc. iax

C A P V T D E C I M V M T E R T IV M .D E C A V S I S A R M O R V M P R O H I B I T I O N I S E T

C O N C E S S I O N I S : I T E M Q V E D E P O E N I S A R M O R V M I L L I C I T E

V S V R P A T O R V M .■ V

- Caufae prohibitionem vrgentes : rejpidunt partim Rtip. tranquillitatem,

I. A d finem iam decurrente diflertatione noftra, non alienum erit aV x \ hoc loco, finem, tum prohibitionis tum con ceffionis indagare*

Et caufas quidem , ob quas arma vel iam olim aliquando in vniuerfum prohibita luerunt, et etiamiium his temporibus aliquando portari pro­hibentur, exputare non eft difficile. Dicemus tamen, caufam aliam fe- curitatem flatus et publicam , aliam priuatam incolumitatem refpicere. Verilfimum enim eft, quod ARISTOTELES 4. Polit. 19. confignauit ; in eorutn, qui arma trattant, -manu pofitum effe, vt quieta vel turbu­lenta iit Respublica: Quod et fibi compertum aiebat Cyrus; cuntta nempe in illorum manu efTe , quibus arma fint. XENOPHON lib. 7»Cyropaed. extr. Quare cum Numanfini a Scipione in legitimi foederis pretium iufli eflent arma deponere ; hoc fie ab illis acceptum, quafi ma­nus abfcinderentur FLOR. lib. 2. cap. 18. Et de Pompeio Magno ef- , \fatur DIO CÀSSIVS, quod cum ferociter cum Phrahate egiflet, iniu- riam molientibus euidens documentum reliquerit, quam ab armis omnia dependeant, quibus qui praeftet, eius legibus omnes necefikrio obtem­perent lib. 37. Idem hoc iattitabat Cornei, ille Centurio, qui Senatui Romano Confulatum AVGVSTO decernere cunttanti*,' reietto fagulo gladii capulum monftrabat, luxtaque interminabatur : N i illi fecerint,

: hunc fatturum, SVETO N . in O C T A V I O cap. 26. DIO CASSIVS lib. 46. Optime namque de finibus difputat, qui gladio praevalet, PLV- TARCH. in apophtbegmat Hinc irrepfrabilem fe errorem commififle frater autoris huius noftrae legis VALENS fèrio expèrtus eft, de quo . HIERONYMVS in appendice ad Chronie. Eufebii : Gens Hunnorum, in­quit , Gothos vaftat ; qui a Romanis fine depofitione armorum fufeepti* per auaritiam Maximi Ducis rebellarunt. ' . “

rt partim fingulorum etiam falutem :II. Sed ét priuatim ipforum ciuium caufa interdie, ne arma '

in promifcuo vfu fint, d^mpnftrant tum Imp. nofter in legis vn. parte . N 3 altera, x

Digitized by Googl^

loa Caput decimum tertium; -altera, quae ex Cod, Theodof. antea addu&a fuit, ibi : Vt omnes latro* mim conatus debilitati conquiefcant, quemadmodum et Domitium Praeto­rem, ne quis telum haberet, edixifle annotauimus, vt latrocinia, qui­bus prouincia vallabatur, expelleret : Tum IVSTINIANVS in Nouell. de Armis 85./>r. quod vbi arma in promptu lunt, facile homines ad ri­xas et digladiationes defccndant, vnde vulnera , et mortes, et poenam Magiftratus expeflare cogantur : vt non tniuria SCAL1GER Exercit. ^op.feti, a i, arma quandam quali belli materiam nuncuparif. Et quae non ex armorum indillin&e gelando rum licentia rixae de facili feque- rentur ? FAR1NAC. par, 3. oper. crimin, lib. 3. quaeft. 108- num, 73. R1TTERSHVS. Commenta ad d. Nou. 85* Nam qui armatum fe con­tuetur, arrogandor fit, et ad inferendam imuriam audacior : Qui vero exarmatus erit, nec quenquam iniuria violabit , nec violatus occidet, nec ignominiam contrahet eorum, qui ferro accingi iniuriam illatam armis repellere ac vitae dilcrimen lubire recufant. BODIN. 4. de Re- pubi. 7. nam. 487. Vt ergo Medicus quisque peritiffimus iudicatur, non tam qui morbos curare , quam qui valetudinem tueri, morbisque oc­currere iolct : Ita optimus Princeps is reputandas cft, non tam qui ri­xas et contentiones dirimere, quam ne exoriantur, fublatis eorum inftru- tnentis praeeauere poteft. BODIN. d. L

Caufae concejfionem Juaientes.m . Quanquam non raro neceffitas temporum efflagitet, vt fi­

deles fubditi armentur , non ad internecionem, fed ad patriae defenfio- nem : Aut vt cordatiores beneque meriti Ciues, l, 1. f plane 2.ibi: quae - Princeps alicui ob merita indulfit D. de Conftitut. Princip. §. fed et quod Principi d. ibi : quod alicui ob meritum indulfit, Infl. de iur. natur. geni, et ciuil. inter alia rei bene geftae documenta etiam cinguli honore fruan- tur, quae ex fuperioribus licet colligere.

Effetius prohibitionis fient tum praefimtiones contra eos, qui arma vetitageftant :

IV. Nunc ad Effetius prohibitionis hoc capite, et e contrario conceilionis capite fequenti, cognofcendos digrediamur.

J Prohibitionis ffetius do&rinae caufa diftinguo in primos e^vl- timos. Primos dico, qui cum ipfo ftatim armorum vfu et infeparabili- ter cohaerent, id eli, praefumtiones contra eum, qui arma gellat.

Quam-

Digitized by Google

/

De caulis armorum prohibit. et concefC ib )Quamprimum enim quis didtur arma vetita geftafle , ftatim praefumi- tur in eo ante maleficium etiam perpetratum (i) malus animus. BART. ALEX, et alii adì. i . D. ad i Iui de vi pubi. Idem ALEX, confi 103, coi 3. lib. 1. CAEPOLLA confi» 2. lib. 2. praefertim fi arma fraudulenta, vt dolonem, MENOCH. d. cafi 304. num.32. ftilletum, aut venenata, per difta fupra cap. 9. in fin. portauerit ; quia omnia illicita dolo fieri praefumuntur , praeter vulgata Coileg. Argent. ad L Cornei de ficar. tb. pr■ (2) Et in genere ex armis proprie di£tis animus occidendipraefumitur, quemadmodum ex aliis inftrumentis, vt claui aut cucuma, contrarium conficitur, occidendi nempe animum non fuifle, L I, jf. DU

( uus Hadrianus 3. D. ad kg. Cornei de ficar. i vn» C. de mendat. fieruor. nifi talia plane iint inftrumenta, quae, cum grauìa fint, leucm plagam inferre haud folent, vti loquitur Pontifex in cap. fignificajU 18. ext. de bomicid. Vide M YN S1NG, cent. 3. obfieruat. 98 num. 4. GAIL. 2. ob- fieru. 110. num, 7. GOMEZ. var.refioi 3. cap. 3. Quo facit fupra in pro- theor. tb»4- recenfita Angeli diftinGio , quae in praefumtione animi oc­cidendi negligenda non eft. Maleficio vero perpetrato (1) is , qui prae­ter morem arma antea co mp a rafie et geftafic fuit vifus aliisque conieGu- ris adftringitur, tanto magis in maleficii praefumtionem incurrit. ME­NOCH. de A. I. Q. cafi. 361. num.42. et 363. num. 14. (2) Is, qui cum armis cx aedibus occifi aufugere vifus eft, caedem perpetrafie prae- lumitur, Conjlitut. Crimin. C A R O L I V. art. 25. et 33. FARINAC.

* quaeft. crimin. 36. num. 27. GVIDO de SVZZAR, de indiciis nam. 99, t>d. communiter ad i fin. C. de probat. (3) Praefumtio etiam eft con­tra eum, qui armatus homicidio adftat : Ideo enim id fieri praefumitur,

' vt alter fecurius et commodius homicidium committat, vide RICCIVMdecifi Neapol. 64. (4) Gladii politio, armaue cruenta, d. Conjlit. Ca-rolin. art 33. vulnerum occifi ad menfuram armorum quadratio, W L - PELL. confi. 125. cum aliis fignis coniunfk , indicium ad torturam fa-t cium : Et quae aliae praefumtiones contra arma geftantes paftim occur­runt.

tum poenae in eos, tam iure Ciuili,

V. Vltimus effeftus armorum prohibitionis eft poena, quae confideranda venit tum in fe , tum in modo impofitionis. Poena in fie confiderata eft vel luris communis, vel ftatutarii. Iure communi punitur tum vfus fimplejt, tum ad adum aliquem illicitum dire&us. SimpHds vfus fieu gefiationis poena eft non fola armorum amifiio , vti ex Autb. de

Armis

Digitized by'yGoogle

104 Caput decimum tertium.Armis fcribit DECIAN. $. tratt. crimin. cap*4. num, 17, cum ca poena commcfcii, vti dtftum, fit propria ; fed grauior ex lege Julia de vi pubi, poena eum manet> qui cum telo in publico fuerit, d. t. in eadem 3. .eadem lege 1. D. ad 1. lui de vi pubi, aquae nimirum et ignis inter- diflio, fi qui dolo io jf.fin. D.eod. Qua in parte fcrupulum nobis in» licere haud debet locus ICti PAVLI lib. 5. fentent. 25. jL 3, vbi eum, qui cum telo in publico, hoc eft, vt CVIACIVS ibid. explicat, in foro, concione, comitiis fuerit, lege Iulia de vi priuata teneri, fcribit : Vtcun- que enim credamus, olim forte has leges aliter difUn&as fuifie,et legem luliam de vi publica tantum aduerfus publicarum perfonarum , id eft, maglftratuum immoderatam vim in ciues Romanos , poenam aquae et ignis interdiQionem fanciuirte : At de vi priuata legem luliam aduerfus priuatorum vim fub poena publicationis tertiae bonorum partis edixif- f c , fecundum CVIACIVM ibidem : Poftquam tamen Principum porte - r iorum Coarti turionibus, Legibus Iuli is derogatum, abrogatum, lurro- gatum cft, vfque adeo, vt eodem CVIACIO autore, nulla fere lex pu­blicorum indiciorum (incera manlcrit, fed foio Legis nomine retento ei aptatum fuit, quodcunque poftea aliae Leges vel Conftitutiones inuexe- runt ; mirum non eft, fi portea haec lex aliter definita fuit, (pro qua de­finitione vide porro Collcg, Argent.ad /. Iui, de vi pubi tb. 1. ex quibus facile H O TOM AN N O 6. obf 7. RAEVARD.' ad l 15 2. de regul. iur. aliisque diflentienribus fatisfieri poteft) vt et hoc loco verum fit, quod Dn. EACHOV. 2. difp. Treutler, 27. tb, 1. Ht. A. fcripfit : PAVLI fen- tentias, cum multa iis addita vel detra&a fint, CVIAC. 7. obf. 27. ad au- toritatem rebus incertis vel contra ius lultinianeum praertandam , non fuflicerc.

VI. Certi itaque nunc fumus, poenam iuris Cinilis arma veti- fa gertantibus praeftitutam erte , aquae et ignis interdi£tionem : Eam poenam MENOCHIVS multoties addufto cafu 394. num. 17. arbitrariam hodie efle fcribit* quia deportatio iam olim in locuta aquae et ignis in- terdittionis fuccerterit ; modo autem deportationem iterum in defuetu- dinem abitile, arbitrariamque poenam fucceflifle. In contrarium, quoti deportationis poena non poffit erte fa&a arbitraria, non pauca moueri portent, fi id huius loci eflet. Probabilius fané ert, quod alii volunt,da­mnationem ad remos et m metallum deportationi erte furrogatam, WET- SENBEC. in parat, D . de quaeflwtib, num. 5. ct apud Saxones fuffigatio»

neò»

\Digitized by

' D e caufis armoram pròhibit. et conceff. eco. 105

nem cum relegatione perpetua, idem deJnterdiSt. et relegai, in fin. neque tamen dubitamus fidem adhibere Dd. atteftantibus, poenam vis et publi? cae^t priuatae in foro extraordinariam effe fa&am et,arbitrariam, IVL. CLAR. inpratL crim. y«83> num.-q»

VII. At fequeftratis his videamus, ecquid ICtus fibi velit in k hi qui aedes 11 ffin . D. ad leg. Iui. de vi pubi vbi ita fatur : Qui telum tutandae falutis Tuae caufa gerunt, non videntur hominis occidendi cau­fa portare. Ex quibus colligi poffe videtur, permcffum ea lege promi- fcue arma ferre, dummodo id tutandae falutis caufa fieri afferatur. Quid dicemus ? An cum MENOCH. d. I. caf. 394. mm. 85> refponde- himus, Legem Xuliam de vi publica duo continere, quorum primo ca- -

t . udatur, ne quis arma ferat ; fecundo, ne occidendi heminis caufa ferat. Vt proinde , cum quis defenfionis iuae caufa arma fert, ceffet quidem fe­cundum legis Iuljae caput, non vero primum, cum alias quilibet arma _ portans in eo temeritatis fuae latibulum quaerere poffit, di&urus , fe oon offenfionis, fed defenfionis gratia arma portare; adeoque in ilio textu magis geftationis caufam, quam ipfam gelationem excufari : Att ita nihilominus poena legis Iuliae geftantem manebit. Et imo, non di­citur éxcufàri a Lege lidia ; fed non videri arma donari, adeoque nec contra hoc alterum peccare. - An vero et haec diftiq&io diuinatoria eft et Legibus incognita ? propiusque ad hiftoricam veritatem accedit, fjtn- pliciter Lege Iulia de vi publica teneri, qui armis vfus fuerit extra cau­tam itineiis, uauigationis aut venationis ; contra illum enim praefum- tum iri j quod vim publicam illatam voluerit, ciuisque occidendi ani­mum habuerit, leu vt IO H .TA VA R T. ad rub.C. vnde vi. mm. 8. fcri- bit, videri Reip. et fecuritati populi vim inferre, qui infcio Principe ar­ma fumat. Quando autem in cafibus exceptis et licitis quis arma ge- flat, tum illum tutandae falutis fuae caufa potius, quam offendendi cu­iusquam eonfilio gettare praefumi, arg. jf. fi quis rufticus ibi : JSlon vt

. quem laedat innocentem, fed vt a praedam fe defendat, 2. F. 27. d. tfin. C. de praeppfit. /acri cubie. His, quae, obiici poflint, video : in quibus a- nisnus melius acquiefcat, edoceri cupio. '

* • ' + ■’ 'VHL Quibus bene conueniunt ea, quae DECIANVS d. 8*

traft. crimini 3. mm. 22 feribili Si quis portet arma in cafu licito, tum non praefumi animum dolofiun, fed qui diceret* malum animum inter- uenife,probare deberet. M & d. cap, naa.37. ibi r H oc, vt excnfetui^

0 qui

i

Digitized by Google

jo6 Caput decimum tertium.

qui telum falutis fuaecaufo geftat-, ita de maini verum eft, ii cie licentia Superioris fui portet : Alias pofiet quilibet dicere, fc arma defendendi non offendendi quenquam animo portare, et fic fraus fierer legi. Ita et­iam tolerabile efi, quod cap. z. nwwj. 7* eum textum non de armis , ied de telis loqui- dicit, intelligens forte, vocem telorum, ibi iuxta §. pro­xime praecedentem latius accipi, pro quibusnis aliis inlirumentis, quam quae arte et natura fa£la funt ad nocendum , qualia quis non cenleatur portare nocendi animo» At quas alibi habet explicationes , nullum o- mnino punttum merentur* Vt, quod eod cap» 2 mim, 37. feribit/. pw. jKfin. loqui quoad excufandum a poena Legis Iuliae de vi publica, non quoad armorum portationem : Nam portantem non quidem teneri Le­ge Iulia (contra exprdTum textum L 3, /. 1. eiusd, tic.) ied ftatutaria poena. Et paulo poit : Limitationem /. pen. f , perù pertinere ad refiria- * gendam regulam L r. de vi pubi, (quae tamen ex ipfius interpretatione ad annorum coafUonem et coadunationem, non ad geftationem fpeffat) non autem ad reflringenda Statura vel Edifta armorum gefiationem prohibentia : Quae et tanto nomine > et viter lore pariter refutatione funt indigna»

IX. Haec de poena Cftxilf vius fimplicis : Qttod f i vfus iam ad aliquem aftum illicitum fuerit dmftmy intendi, an adhuc fibjliterit in ter­minis deftimtionis, ita,, vt non folum ex gefiatione praefumatur, ied et­iam aliunde confiet , aliquem hominis occidendi, furti faciendi, pofiel- fionis inuadendae ctc. cauia cum telo am bulile, familiamue arma fle, quo cafu Lege Cornelia de ficar» vbi WESENiL in par. n. 15* tenetur: pta concilio t 1 . D adi*. Ceam» cum l 3 jj. 1 D. ad L. Iui. de vi puh. Nifi dicere malimus vtraque lege arma gefiantem coercitum fuifle.) An vero dejlinalio in actum fuerit producta feu, vt melius loquar, facinus f&- tutum ; Vbi non fotum fs, qui ius armis vtendi non habet, grauius ve­nit puniendus, fed et ipfe,qui facultatem hanc gdtandi. anna habuitì Il­le., quod contra ius arma tulit, grauius et inexcuiatius deliRum fuum reddit, Non, 134 cap. vlt* Ifie, quod facultate concetta abufus eft: Offendit enim maxime benignitatem Magiftratus, qui licentiam dedit, DECIAN. d. cap. 3. n 62. Vtrobique autem fpe£hmdum effe DECI AN. cap, 4 n* 19. ait, an alterum, et, vt fic dicam, antecedens deliflum gra- uiusfit armorum gefiatione, an ieuius : Priori cafu, vt fi armatus alicui vulnus inflixerit,- puniendum efle delinquentem poena vulneris ceu de- I%ai grauioris $ Pofteriori cafu^vt £ armatus alapam alicui dederit, tunc,

. qui»

De caufis armorum prohibft. et concefll etc. io fquia arftia .gettare grauius deli&um fit, puniendum effedelinquentem poena portationis armorum. Quod ita accipio, non quali maleficium maius confumat minus.; nunquam enim duobus deli£li$ concurrentibus alterum fuhleuat alterum, l i . j l . 2 .3 .4 . D. de pubi..et vettig: quin- Ic aggrauant,vti 4&lunj :-Sed ita, yt maius ad fe-tcahat minus. Vide WE- SENB, in parat, de priuat. MiEL et ibidem eieganterColleg. Argent. té. i t . ^

X. ' Foli generalem hanc legisIuliae poenaimin Jpecie de rufli- co definitum eft in faepe ditto $. f i quis ruftic. Uh. 2. F. 27. vt iris arma geftet, iudex ea tollat, vel 20. folidos pro iis redpiat ; vbiDd. commu­niter particulam, vely copuiatiue pofitam effe interpretantur, ita, yt et arma amittat, et iniuper 20. folidos mul£tae loco praeftet, praeiìippo- nentes, folidum ibidem aeftimari 20. libris aeris, /, vn. C 'de collau da* ris lib. io . aut Legibus Langobardicis tit. de quanUt,JÒUd. 40. denariis-, praefertim cnm in $, fi quis ‘quinque 9. eiufd. Ut, o b 1 quinque- folidos fu­ratos quem fufpendendum effe dicatur, quod communiter hodie- cum floreno Vngarieo conferunt. TREVTLER. difp. 19. tb, b. lit. C. ét hoc fenfu ratio diuerfiiatis ea erit, quod inruftico, qui aeris non ita potens eft, maior fit poena, quam fi deportetur. Si autem quis folidi verbum pro. minoris monetae genere, quod Germanis Scbilling vocatur, accipe­re velit, quod in prifcis Saxouum legibus non infrequens eft, tefteJDn. BACHOV. ad Treutler- d. lac. mitioris poenae ratioerit in hominis ru- * {licitate, qua? facit, vt malus animus, qui alias in arma geftante regula­riter praelumitur, excludatur Lex quacunque 2. jf. fiqiiis 1. D .fi quis in ius vocat. vbi WESENB. in parat. nam. 2. quem disiun&iuum intelle- flumvalde vrgent verba, prò ipfis, id eft, armorum loco. J Claeterum , fi eam poenam foluere non poflit, deputandus erit operibus publicis, pro tanto tempore, quanto merces laborum adfcendet adiummam poe­nae. DECIAN. d. cap.4, num. 16.

. Quam variis locorum fiatati* , /amitae,XI. Atque iffca de poenis iuris Ciutlis, quantum ad praefenteaì1

materiam, (afficiant. Statutoriae porro poenae vtiriant, plerumque ta­men ad. exemplum d, $. 5. concipiuntur , ita, vt gettanti arma contra prohibitionem eadem adimantur, aut is- in carcerem co niicìatur, aliam- uepaenam arbitrariam incurrat. DECIAN. d. c. 4 . n. 22. CLARVS Ub, fyrtceplifenU gw. fiottìi, 6. « .8 * ' Qtìodii nulla poena E»

" O % di&O

Digitized by Google

log Caput decimum tertium.ditto exprefla f it , nihilominus arma gerentibus adimenda elle, erg, Autb, de armis ftatuitDECIAN. eod. cap. 4. ». 179. et arbitrarie geren­tem puniendum. ALEX, in d. I. i . D . ad L . lui de vi pubi, MARSIL. in prati, erunt». /. pro complemento n 12. vbi id vfu obferuari teftatur. QUibus hattenus aflentior, vt tamen non putem a ratione alienum, fi , quando iudex ipfam Legis Iuliae poenam,^nualefcente pafiim armorum geftatione, alicui imponat ; cum , quando Statuto vel Editto prohibe­tur armorum geflatio, potius ius commune confirmari, quam nodum inducit videatur. MENOCH. d. cefi 394. nwn.49.

, ... JjDe quarum interpretationi r*

XIL Enimuero, circa intenfionem vel imminutionem poenafe iir\o<po{icti illicitae , complures extant Dd. ampliationes et limitationes» Ampliatio (1) eft, quod poena debeat intendi in eo, qui arma venenata aut fraudulofa fert, cum et in ipfa delatione aut qualitate annorum pec- carit./MENOCH. d. caf. 394 » 41. (2) Quod is, qui armis cinttumlatus habet, vim cum armis intulifie dicatur, etiamfi illa non ftrinxerif. BART. in U quod eft 3 armis deietlum 2. D . de vi et vi armet, et aggref fionem cum armis fecifie, qui ea portanit, licet iis non fit viiis, fed ma­nibus alicui alapam indixerit. Dd a DECIANO ibid. cap* 3. ». 12. ci­tati. (3} Imo licet arma in faciendo depofuerit, cum armistamen fe­ci (Te dicatur,. adeoque comprehendatur flatato loquente de inhiria eum armis fatta, arg. I. fi vero 5. jf. Praetor ait 11, D. de bis , qtd deiecer. vel effud. Quod tamen inteiligendum ede monet DECIAN. ibid. ». 13. ipodo deponens arma illa facile reafiiimere poterit. (4) Quod fi. quis faepius arma portauerit,idque difidafHs temporibus, iaepius puniendus fit 1 Quia nunquam vnum delittum cumulatum poenam alterius minuat. . I. i . D de priuat deliti. Vbi tamen aliud fit, fi continue et aliquot ho2 iris ea geftauerit DECIAN. cap 4. num. 13. - r | .0«?- fm

Xm . E diuerfo dicunt Dd. hanc poenam non tenere éum, ( i j qùi m domo fua armatus fteterit, BVRSAT. confi 14Ì. » 35. in fin, v-‘ bi hocjamphijs .fiàtuit, etiamfi quis armatus fteterit in oftio dtwhus. Et­enim £2) ftatmum delationem armorum prohibens extendi non debere» fd eorum polle {fioriera > nili hoc exprefle fuerit additum. D E C IA E * c 3. ». 5 (quanquam in praecedente fa Sto non fit nuda poflfelfio , vidé fup. cap, 3 } (3) Cqm finalis Editti intentio plerumque fit continua at*f. xnorum p o rta t > non dejjere tflod extendi ad portantem «ometti

0

Digitized by

De cauGs armorum prohibk. et conceff. etc. 169*tum temporis, CACHERAN. deci/. 4. ri, 9. et decif. 21. G A IL .2 . obf. 33. Ex qua ratione Clericum aliquem, qui a curforibus deprehenfus fuerat cum cultro trium palmorum, quem fe ferre dicebat ad exacuto- rem, excufatum fuifle a poena ordinaria Edi&i Archiepifcopalis, de quo fupra, et extraordinarie exilio feptennali punitum, refert ALOIS. RIC- CIVS faepe addu£t. decif. Cur. Arcbiepifc, Neap. (4) Eum etiam a poe­na prohibitionis immunem putant Dd. qui arma ad occidendum banni- tum portet, liante llatuto, quod bannitus impune polfit offendi : BALD. in d. § .fi quis ruflic. et in c. praeterea, de off,\ deleg. MENOCH. caf. 574. Siquidem cum Magiftratus velit conlèquens ,. vt fi quis im­pune debeat offendi, edam antecedens velle intelligetur, vt quilibet impune arma ferre j>offit ad occidendum bannitum. DECIAN. c. 3.n. 38. Quod tamen ita re£le explicatur, vt quis probare teneatur hunc animum, cum contra eum liet praefumtio Legis, quae generaliter praeiumit , arma portantem malum habere animum. ' Sed haec et alia vt latius perfequamur, nunc non vacat. Vide IAC. de ARENÀ de ban- nit. NIELL. de barmo. PET. PREM. de fecurit. BECHT. de fecurit. et falu♦ conduft. Hoc videamus.

Qaaeftio.XIV. Si (5) non accin&us quis armis, fed circum ipfum re­

perta fuerint arma, an et tum puniendus fit ? MENOCH. d. caf. 394* n. 58* dillinguit, an vnus tantum fuerit, circum quem arma fint de- prehenlà, an plures. Priori cafu gladium praelumi delatum ab eo, apud quem fuit repertus, eutaque puniendum efKf poena ordinaria, nifi contrarium bile n dat, et ad minimum, fe honellae conditionis fa­maeque-effe. DECIAN. d. lib. 8* c. 4. mm. 12. Polleriori cafu ME­NOCH. fcribit, praelumi delatum fuifle ab vno illorum, et ad poe­nam omnes in folidum teneri, non ordinariam quidem, fed arbitra­riam , qua diftinflione diflentienfes inter fe conciliat Dd. n. 62. ita ta­men , vt vno eorum foluente reliqui liberentur, cum eadem res lae- pius Iblui non poflit, per vulgata. DECIANVS contra propter in- * Certitudinis rationem neminem puniendum putat, nifi conflet, illos elle peflimae famae folitosque cum armis vagari i Sententia M ENOCHll x quod omnes teneantur, verifimilior e li , per ea , quae in limili ad L. Corn. de ficar. difputantur. Vide WESENB. ibid. n 19. de muriis ». 4. tttiuSifam l.Jurt.fec.dic.

O 3 XV.

Digitized by Google

.110 Caput decim um tertipm. \ i

XV. Piane (6) illa limitatio a D oloribus hic non ine* rat praetermittenda, quam ìpfe Legis Iuliae autor in d. I. 3. §. \. D . ad L . lui. di vi pubi, expreffit, vt impubes excufetur. WE- S E N E. parat? eod. ». 3. Quod praefertim in e o , qui doli ca* pax non fit, attendendum erit x l. 1. D . de iniur. I. infarti i l* D i ad L . Corn. de Jìcar. G A IL . 2. obfi. n o . ». 31. Nam fi doli capax et pubertati proximus fit , non debebit omnino ab extraor­dinaria caftigatione immunis effe. C L A R VS Ub. 5. fient. q.ÒQ. ». Z. Vide omnino V. C A R E T , tr. de minor. in delià. excuf.

Et executione, difiquiritur. QuaeJHo. . . .

XVI. Sufficiant haec de poena illicitae arm orum geft&tio- , nis : Nunc de poenae impojitione, feti, de executioms,modo pauca

adpe&amus. Vbi* prima de apprehanfione arma gerentis occurrit , infpefrio : Quando ergo ftatutum vu lt, vt inuentus cum armis puniatur , tum Officiales poteftatem habent perquirendi lub pallio eorum, quos fufpe&os ducunt, num arma ferant, D E C I À N . d. c. 4. ». 11 . vbi de vfu et obferuantia fori afieuerat. Quod arma apud aliquem inueniant, capere illum poflunt. B A R T . in l. f i Bayfr.toram 13. C. de fideiujf. Ac etiamfi iniunftum iit nun­tiis aut curforibus, ne aliquem capiant abfque. expreflo in fcriptis mandato, v. B O E R , decifi. 170. ». 2. id tamen, vt in plerisque prohibitoriis, ac vbi mora periculum eflèt allatura , (V. C. fi ali­quos digladiantes offenderent, atque ita etiam in deferentibus arma vetita vel contra decretum aliquod) peculiare eft, vt tunc refte miniftri abfque mandato {pedali apprehendere geftantem poffint, cum; ad hoc officii fui ratione femper mandatum fufficiens haber$ / dicantur. P A R IS - de P V T E O traEt. de Syndic. ver fi captura ru 15. et verfi. nuncius ». 1. Quid fi autem inuentus cum armis in domum fuam aufugiat , an et tum a familia iudicis ipfum infe-.

, quente inde extrahi poterit? Negant Dd. communiter in L pler^ que ig. D. de in ius voc. B A IA R D . ad' C L A R . quaeft. 82. »,. 62. D E C I A N . c. 3. ». 10. quod domus tutiffimum cuique fit. perfugium 5 liceatque apparitori perinde officium fuum exfequi, a£ fixo ad ianuam citationis et executionis exemplo : Pro quibus fa­ciunt ea, quae habet R A E V A R D . Protribun. cap. 3. Quia ta- men in cafibus, vbi quid occultum perquirendum, aut defcriben-

■ ■ “ v ; p * *

*Digitized by Googlè

f

Decaufìsarmorumprohibit. et conceff. etc. i n 'dum , aut fequeftrandum e fl, foribus claufis ex fpeciali iudicis commiffione àut foribus apertis etiam fine fpeciali iuflii executoi- torìbus dòmum ingredi licet , A N T . F A B E R in Codice firn tit. de in ius. voc, definii, 9. n. 3. et 4. Ideo et hoc in calti di£lo textu abutendum non erit» Facit, quod et hodie in criminalibus quem de domo fua extrahere fas eli» W E S E N B . parat. de in ius voc. n, 12. Certe de confuetudine hoc etiam licere, obferuauit R IC C I V S à. dèci'fi 2cg. rtum. 1. in fin.

Quaejlio. r-

XVU. Vlterius it* ftjfjixTuf comminifcuntur Dd. ia illa qua effio ne. Si tale ftatutum fuerit, vt qui cum armis obam­bulans degfehenfus fuifiet, hac vef illa poena afficiatur ; an. et i ' * 'deprehenlus dici poffit, qui a familia iudieis vifus fuerit arma por­tare, nec tamen ab iis apprehenfus fit aut arreptus? M E N O - C H IV S illorum diftinffiones anxie congeffit, vbi, interrite dicunt, an hoc duntaxat prohibeatur, ne quis arma ferat, quo cafu, vifum elle gelantem, fufficere volunt, d, caf, 394. num. 45. An foluti i d , vt deprehenfiis cum armis puniatur, vbi requirunt, vt afluar liter quis iit captus , num 53. An vero aliquid adieftum fuerit, et vel hoc, vt captus fuerit, his verbis : Qui cum armis muentuS

-et captus fuerit, hac vel illa poena afficiatur ; quo cafii liquido pronunciane, eum, qui elapfus, nec captus fit, non polle puniri, . num. 44. Vel hoc , fi repertus fuerit ; idque vel disiunriiue , hac formula: Qui inuentus repertusque fuerit ; quo caffi gritantem o- rimino teneri dicunt, licet apprehenfus non fit, num, 43. vel con- ' iunH iue, hac verborum conceptione : Qui inuentus cum armis re*- pertusque fuerit, puniatur, vbi non fufficere iudicant, vt quis cum armis inuentus, nifi etiam captus et prehenfus fit.

XVni. At enim omiffis hisce difHn&tonibus, quibus Dd. faepennmero flu&us in fimpulo cient, fimplicius rem definiri pofle putarim, poena nempe armigerulis praeffituta illum etiam teneri, qui cum armis duntaxat ambulari fuerit vifus i Iuciuile enim eft, verba Edi&orum captare pofthabita I^gislatoris mente, L pen. Z>. ad exkik quae vbivis vel maSime attendenda e ft , % TIRAQ^ a i Ì g, C de rpioqwdj donat* num* 47- # 4 8 . v ii textus u^is Quilis

»

Digitized by t ^ o o s i e

ii2 Caput decimum tertium;et Canonici. Colligitur autem màis Legislatoris tum ex variis cir-» cumftantiis, tum praecipue ex caula impulfiua et finali , quae ani­ma cuiusque dilpofitionis eft. G A IL . i . ob/ ia . num, 6* ac balis et fundamentum negotium ipfum fuffentans. COTHM AN. confi 78* fifmi. 66. At finis et intentio Magiftratus hoc loco eft, armorum geftationcm c Republ, tollere. Proinde voluit eum, qui arma ge- flat, ad poenam trahi. Ergo fi vel vifus tantum et teftibus con- uitfus iit , poenam non effugiet. Confer. 1. 1. ibi : Sed /olent ho­die Praetores vel Praejides , fi talem hominem inuenerint D. de cu­rat. furio/, et M E N O C H , n. 59. Diuerla eft ratio, fi ad adutn aliquem realis apprehendo ex intentione loquentis requiratur, quo fere collimant ea, quae Dd. ad d. I. fi Bar/atoram 13. Cod. de fi- deiufjbr. itemque EM A N , S VA R E 2. in tbe/aur. recepì./entent, ver­bo muentus, mtm. J8l. congerunt.

XIX. Quia ergo, vifum aliquem effe, fufficcre diximus, idea porro tenendum eft, hoc maxime verum efTe , fi magiftratus-ipfe eliquem viderit arma portare, vfquc adeo, vt talem fine denuncia- rione puniri poffe Dd, ftatuànt, G A N D . de indic. et praejiunt in- dubit* num, 9. per l. f i irruptione &/.WJ. D.fin.regund. 'Officiali­bus autem afferentibus, afiquem illicita arma geftaìfe, vt et haec, aliquem ad iuffum ea dare noluiffe, ve l, fe nuncianti oppofiuffe, et fimìlia, non facile credendum effe monet D E C I A N V S d. cap. 4. rsm. 6. et feqq. quod huiusmodi homines viles fiut ct men- daciffimi , qui vel vno nummo venderent vitam aliorum decem. Quod de nuncio iurato afferendum non erit, cui de rebus, quae ad officium et commiffionem fuam pertinent, teftificanti creditur, donec contrarium offendatur. Dd. allegati a W E S E N B . in parat. de in ius voc. «wm. 13. /v. A N T . F A B E R /#.4. C, /ui tit. 14. definit. 38. G A I L . 1. ob/ 54. De moribus tamen Galliae v. PETR. G R E G O R . 48-/yntagta. 2. num. 8-

XX. Haec de apprehendendo : De appreben/o hoc flatuunt Dd. inuentum cum armis puniri poffe abfque aliquo ordinario pro- ceffu : Quia in leuibus criminibus abfque ordinario proceffu quis poni poflit ad catenam. A N G E L V S in L Aediles 15. D . de m- dìliU Editi. At hoc crimen leue effe , fubinfert D E C I A N . d. cap. 4. n. 4. Quod de iure ciuili intelligendum non eft, vbi poe­

na/ . *

I

-- ^ iPiaitjzed by C j O O ^ I c

D e caufis armorum prohibit. èt*cooceffi etc. 1 1 3

na buie delibo praeftituta aquae et ignis eft interdillo, per fupra - tradita, cuiusmodi poena capitalis eft, l. rei capitalis 2. D. de poetu

Facit, quod ipfe D E C I A N . ibùl. num. 21. fubiicit, appellari po£ fe a fententia declaratoria, quod quis inciderit in ppenam porta-* tionis armorum ; quae certe procefliis ordinarii partes funt. Vide W E S E N B . D. de: re iud. num. 7. et io . Quanquam eidem faci­le fidem habeamus atteftanti, fe nunquam vidifle appellationem in­terponi , quin ftatim poenam imponi folere abfcjue aliquo procef- fu ; T vel procedi ad torturam, fi fit humilis, vel ad poenam pe­cuniariam , quam nifi foluat, carceres non exeat

Quaejlio.

Quaerunt et hoc Dd. an, qui dare fideiuffores v u l t , fit dimittendus ? Diftinguit D E C I A N . cap. 4. num. 14. an poena fit corporalis, an pecuniaria : Hoc cafu offerentem fideiufforès di­mittendum effe , adeo , vt fi non acceptis his reus in carcerem ducatur, iniuriarum poftit agere : Illo non item. Quo cafu ta­men iubdiftinxerim , vtrum fideiuflbr detiir de iudicio iiftendo, an iudicatum foluendo, vt priori cafu perfona honefta vincula edam- num effugere poftit, fideiufforis de iudicio fiftendo , • datione l. t.3. et 5. D. de cuftod. reor. v. Dn. B A C H O V. 2. difp. Treutler. 28- " th. 3. Ut. A . " “

1

C A P V T D E C IM V M Q V A R T V M .D E E F F E C T I B V S I V R I S A R M A G E S T A N D I ,

Q V A E Q V E E I C O N T R A R I E N T F R .

EffeUus turis ama geftandi ex concezione tacita vel exprtffa com­petentis.

L /Quemadmodum i i , qui prohibita arma geftant, variis fufpi- .. V 9 l cionibus et poenis onerantur , vti fuperiori capite declara­

tum/ Ita e diuerfo illi, qur arma iure permittente geftant, ab his et fimilibus oneribus iure eximuntur. (1) enim in his ceffat fufpi-

/ ; P cio

\.

Digitized by Google

i i4 * Caput decimum quartum*ciò doli mali, arg. L hi y qui 11. D. ad L Iui, d& vi pubi, per di­tta fuperiori capite , etiamfi in illicito loco geftent ; nam praelum- tio iuris nihilofecius eft pro iis, quod ea dolo malo non geftent, per difputata de fenjti L io . ad l. Iui de vi pubi cap. XI. th. V ili. (2) Nec Magiftratus familia perquirere poteft arma iiib eorum veftibus, qui notorie priuilcgiati funt, DECIAN. d. cap, 4. n. 11. quod in fpe- cie de DoGoribus tenet BART. in l. Medicos 6- C. de Profejfor. et Me­die. lib. 10. DECIAN. d. lib. 8 cap. 3. n. 53. (3) E t, fi mmiftri hu­ius ordinis aliquem aggrediamur, ipfumque di {'cingere velint, poteft is de fafto re (ì Iter e , praefertim fi id fine mandato Ipeciali faciant, DECIAN, c. 3 n. vlt. Quod fi de mandato iudicis Officiales aliquem arma deponere iubeant, re£le fecerit, fi lequatur Officiales ad iu- dicem ; confuadcnte DECIANO ex eo, quod notant omnes, ini. 1. D . de oper. noti. mnciaU vbi mmciatio, licet iniufta , (pernenda non eli , adde Ufi quis 5. D„ de iudic. Quod fi (4) eo cafu, vbi quis para­tus eft cum mi mitris ire , illi nihilominus virum honoratum diicin- gere moliantur , poteft itidem hoc cafu refiftcre. BART. in L prohi­bitum 5. illat. 2. C. de iur.fifci lib. io . I quoniam iudtces 21. C.de appelL Et (5} Index „ qui notorie priuilegiatum iubet difetngi, iniuriarum conucniri polle videtur, arg. I. iniuriarum 13. #. 2. ibi: f i quis, quod Praetoris praecepto non ohtmiperanit. Ergo li nihil contra ius fecit, ■ ct iniufte ita traftatus fuerit, poterit agere ; et (1. quae ture 6. D . dt inmr. L quod Reipub. 33. D. eodem ibi : quod fecundum bonos mores fit. At hoc fit contra bonos mores. Ergo. v. WESENB. de iniur. n. 5. (6) Apparitor etìam, qui aliquem difeinxit, priudegium fiium alle­gantem , de vi conueniri poterit, per ea , quae habet A N T . F A ­BER in C. 'fio ad l. IuL de vi pubi et priuat.

Contraria, in genere fiatata prohibitoria. Quaeftio.II. Sunt tarpen non pauca, quae facultati huic derogant, Vbi

'( i) illud in difquilitionem venit, an per ftatuta prohibitoria priuari hoc iure poffint ii, quibus tacite vel expreffe fecundum praelibata, armorum geftaudorum facultas concdlk eft ? Quod non fine diftinftione definiri poteft. Princìpio namque alia eft ratio fubdttomm, alia, non-fubdi- torum. Quantum ad ifios. Licet iuri ciuili etiam per Statuta derogari pofle IASON, B ARTOLVS et Dd. communiter in L omnes populi 9. D* de iuft. et iur. ALBER. de ROSAT. lib. 1. quaefi. 7. de fiatiti, velint : Tamen id femper accipiendum eft fecundum modum conceflae vel poi- feffae iurisdiclionis. DEC. ad L imperium 3.77.4. D. de iurisditt. et conlè-

quenter,

De effe&ibos iurìs arma geftandi etc. 115quenter, fi fuperior aut vnìuerfalis et inueterata cohfuetudo (quae for­tior et potentior eft Statuto’ illudque filere facit. CRAVET. de antiq. temp. 1. part. in pr. num. 42. MENOCJi. de A . /. g . cafi 2$. n. 49. ) a- licui hanc facultatem concefierit , ei fpeciali inferiorum ftatuto vix po­terit derogari, praefertim priuilegia ob merita perfonis indulta ne . quidem a fuperioribus, praeter Imperatorem, vide WESENB. parat* D . de quaeft. n. io. in fin. fine magna caufa reuocari queant, vti probat

. Q V E T T A confi 13. nec coar&ari, veiut incolas decet, qui vere incolae non funt, quae fententia eft l. efl verum 3. C. de incoi. Vide iterum Dn. B A C H O V .voi. 2. difp. Treutler. l%*tb. 2. Ut* A .

III. Non- fubditos autem dicimus, non folum aduenas, quos Graeci èvolxovc vocant, cuiusmodi etiam funt Studio fi, quamdiu in'Aca- demiis degunt. WESENB. parat. D. ad municip. n* 7. Sed et alios, qui domicilium nondum in eo loco fixerunt, quod iure Ciuili decennii ha­bitatione induci communiter ftatuunt pei LnecJiiC de incoi. SVAREZ. commun opin. Ut. D. ».115. Quamquam GAIL. 2. obf, 35. n. 8* tefte- tur, quod in Germaniae Ciuitatibus pafiìm incolatus poft annum acqui­ratur, neque permittat Magiftratus aduenam diutius ibi commorari, fi elapfo anno iura ciuium redimere nolit. E contrario Venetias annos 14. incolere neceflum eft i is, qui iura ciuium plebeiorum adipifci vo­lunt, tefte BODINO 1. de Rep. 6*

- IV. Subditi Iunt vel Ciues, vel incolae, vel coloni. WESENB. \parat, D . ad Munte, n 2• De his, vtpote dignitatis incapacibus, quae-

ftio non eft. Quod fi Ciuis vel incola quis fa£us fit, vel etiam in al­tera ciuitate ciuis, in altera incola fit, (quod fieri poteft per l. adfumtio 6. pr. et §. vlt. I. eius qui 27. in fin. D. ad Munk. quae iura per c. 16. Aureae Bullaè BVXTORF. ad eandem tb 99. fublata non re&e arbitra­tur) cenferur eo ipio priuilegiis fuis ha£lenus renunciafle , quatenus ea fine exceptione fubnilfit iurisdi&ioni Ciuitatis. Siue enim Ciuis fit, fiue Incola, iurisdiftionis Municipalis exercitium procedit, imo incola pare-

' re debet non modo Magiftratui domicilii, verum etiam originis, l. inco­la 29. D . ad rniinic. vbi Colleg. Argent. tb. 9. Quod tamen de Confi- liariis et Miniftris Principum, qui in Ciuitate municipali ciues funt,non intelle&um velim. Ea enim eft Statutorum ratio, vt fuperiorem, etiam cuius cum approbatione ea fa&a funt, norvftringant, arg. I. inquifitio 1 8. vbi GL C. defolut. IACOB SCHVLTES praEt. quaeft, 3. adeoque nec

P % eius

* Digitized _byGoogle /

116 Caput dechnum quartum. De effe<ft. iur. arma ged. etc.eius Conttliarios, non folum, quia pars corporis principalis funt, per

Jupra diGta ; fed potins quia leges veftiariae Miniftros Principis in gene­re non attinent, l. nemo 2. Cod, deveftib. bolober. aut, fi fubbftere poteft fententia B ESO Lfil'i PoHt. 12. tb. 71. /. 4. quia priuilegiatus, quam- uis incola fit, in perfonalibus, Statutis non obligatur., In Jpecie caufae aliae complures.

V. (2) Perdunt hoc ius illi, quibus id ordinarie competit, a- imfiTone potettatis, dignitatis et fun&ionis fuae. Sic propter deliflum aliquibus in locis Nobiles et Do£lore$ cingulo priuari er CLARO no­tat REINK. lib 3. claff. %. C.3.. ». I I . (3) Vt et illi, quibus extraor­dinarie id indulgetur, cefiànte caufa extraordinaria, per regulam j fubla- ta vel ceflartfe caufa, cedat effectus. TIRAQ^ m rgg. cejjante caufa. E- VERHARD. in loco à ratione leg.num 6. et in loco à cejfant. rat. n 4 (4) Cadit, etram quis iure ifto per abufum licentiae, vt ii quis arma licite fe­rens iis offendat, per regulam, qua priuilegium amittit is, qui libi con­cetta 'abutitur po tetta te, l. iudices 9 C. de mite. HIPPOLIT. de MAR- SIL. in prolk. crimin. pro complemento ». 9. DECIAN. d. cap. 3. num. 62. Et fi quae funt alia, quae ex fuperioribus facile colligi pofliinf* J Ego hic abrumpo filum praecipitatae, fateor, et anfmi potittimum cau­ta fufceptae commentationis: quam, publici exercitii gratia, proponere vifum fuir, cogitanti, periculum ingenii operaeque vel in tterili fundo

faciendum potius, quam ut aliena femper pabula fecutus et calcatam multo tres ab aliis viam mfiftens, nunquam ad propria­

rum virium progrederer experimentum.

F I N I S .